“ 2023 D ünya D inamikleri ve Türkiye Stratejileri : TC 2023 /9 ”

“ “ 2023 D2023 Dünya ünya DDinamikleri veinamikleri veTürkiye Stratejileri : TC Türkiye Stratejileri : TC

20232023/9 ”/9 ”

Prof. Dr.Prof. Dr. Orhan GüvenenOrhan GüvenenBilkent Bilkent ÜniversitesiÜniversitesi

Dünya Sistemleri, Ekonomileri ve Dünya Sistemleri, Ekonomileri ve Stratejik Araştırmalar Enstitüsü DirektörüStratejik Araştırmalar Enstitüsü Direktörü

ATATÜRK’ÜN 125nci DOĞUM YILI ETKİNLİKLERİATATÜRK’ÜN 125nci DOĞUM YILI ETKİNLİKLERİ

AVRASYA STRATEJİK ARAŞTIRMA MERKEZİ (ASAM)AVRASYA STRATEJİK ARAŞTIRMA MERKEZİ (ASAM)

STRATEJİK ÖNGÖRÜ: 2023STRATEJİK ÖNGÖRÜ: 2023

CUMHURİYETİN 100. YILINDACUMHURİYETİN 100. YILINDADÜNYA VE TÜRKİYEDÜNYA VE TÜRKİYE9 – 13 Ekim 2006, Ankara9 – 13 Ekim 2006, Ankara

SUNULAN YANSILAR YAPILMASI TASARLANANSUNULAN YANSILAR YAPILMASI TASARLANAN

“ 2023 DÜNYA DİNAMİKLERİ VE TÜRKİYE

STRATEJİK PLANLAMA – SİMULASYON MODEL SİSTEMİ :

TC 2023/9 ”KAPSAMINDA TEORİK BİR ÖN ÇALIŞMA KAPSAMINDA TEORİK BİR ÖN ÇALIŞMA NİTELİĞİNDEDİR.NİTELİĞİNDEDİR.

3O. Güvenen, 2006 / IX

“ 2023 DÜNYA DİNAMİKLERİ VE TÜRKİYESTRATEJİK PLANLAMA – SİMULASYON MODEL

SİSTEMİ : TC 2023/9 ”

Toplum ve ekonomi refahı, kültür niteliği ve Toplum ve ekonomi refahı, kültür niteliği ve dünya karar sistemine etki yeteneğinde dünya karar sistemine etki yeteneğinde Türkiye, 17 yıl içinde (2023) dünyanın ilk 9 Türkiye, 17 yıl içinde (2023) dünyanın ilk 9 gücünden biri olabilir.gücünden biri olabilir.

“ “ Modeller ”, tespit edilmiş hedefleri Modeller ”, tespit edilmiş hedefleri gerçekleştirmede seçenekleri ölçme, “ Türkiye gerçekleştirmede seçenekleri ölçme, “ Türkiye Optimali ” ni belirlemede sadece bir araçtır.Optimali ” ni belirlemede sadece bir araçtır.

Temel Unsur : Toplum iradesi, onuru, güveni ve Temel Unsur : Toplum iradesi, onuru, güveni ve azmi ile bütünleşen siyasi iradenin, sorumluluk azmi ile bütünleşen siyasi iradenin, sorumluluk bilincinde, toplumumuza ve insanlığa olan bilincinde, toplumumuza ve insanlığa olan saygıyla, bu hedefi Türkiye’nin tüm saygıyla, bu hedefi Türkiye’nin tüm vatandaşları ve kurumları ile vatandaşları ve kurumları ile gerçekleştirmesidir.gerçekleştirmesidir.


800 Sayfalık bu 800 Sayfalık bu çalısma Orhan çalısma Orhan Güvenen tarafından Güvenen tarafından 1995-1996’da 1995-1996’da Paris’te yapıldı. Bir Paris’te yapıldı. Bir özeti, 1999 yılında, özeti, 1999 yılında, Devlet Planlama Devlet Planlama Teşkilatı tarafından Teşkilatı tarafından yayınlandı.yayınlandı.1923 – 1938 1923 – 1938 döneminin nitelik döneminin nitelik ve sonuçlarını “ I. ve sonuçlarını “ I. Model ” kabul Model ” kabul eden, 21. yüzyıl eden, 21. yüzyıl başında başında gerçekleştirilme gerçekleştirilme hedefi taşıyan bir “ hedefi taşıyan bir “ Toplum Projesi ” Toplum Projesi ” niteliğindedir.niteliğindedir.


Bu çalışma, 1998 yılında Dışişleri Bakanı Sayın İsmail Cem’in talimatı ile Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sayın Yaman Başkut ve DPT Müsteşarı Orhan Güvenen yönetiminde, kurumların ortak çalışmasıyla hazırlanmış ve Dışişleri Bakanlığı tarafından yayınlanmıştır.

2020 yılı için, bu çalışma Türkiye’de GSYİH’yı kişi başına, yavaş büyüme senaryosunda 21,000 dolar (SAP) ve hızlı büyüme senaryosunda 31,000 dolar (SAP) olarak tahmin etmektedir.

BİLİM, TEKNOLOJİLER, BİLİM, TEKNOLOJİLER, İNOVASYON, ÜRETİM, TALEP İNOVASYON, ÜRETİM, TALEP

YAPISI ZİNCİRİ, DEĞER YAPISI ZİNCİRİ, DEĞER SİSTEMLERİ, KÜLTÜR VE SİSTEMLERİ, KÜLTÜR VE

KARAR SÜREÇLERİKARAR SÜREÇLERİ

SOSYO-EKONOMİK SİSTEMLER, PARANIN GÜCÜ, GÜÇ

SİSTEMLERİ

S1

S2


BİLİM, TEKNOLOJİLER, İNOVASYON, BİLİM, TEKNOLOJİLER, İNOVASYON, ÜRETİM, TALEP YAPISI ZİNCİRİ, KARAR ÜRETİM, TALEP YAPISI ZİNCİRİ, KARAR

SİSTEMLERİ VE STRATEJİK ÖNGÖRÜSİSTEMLERİ VE STRATEJİK ÖNGÖRÜ

Bilimsel araştırma, teknoloji, inovasyon, ürün, Bilimsel araştırma, teknoloji, inovasyon, ürün, talep zincirinin etkinliği, dünya düzeyinde katma talep zincirinin etkinliği, dünya düzeyinde katma değer oluşturabileceğimiz her bilim ve teknoloji değer oluşturabileceğimiz her bilim ve teknoloji alanında dünyanın en seçkin üniversite ve alanında dünyanın en seçkin üniversite ve kurumları, Türkiye’de üniversiteler, kamu, iş kurumları, Türkiye’de üniversiteler, kamu, iş dünyası ile sürekli etkileşimde hedef ve dünyası ile sürekli etkileşimde hedef ve stratejilerini gerçekleştiren stratejilerini gerçekleştiren “Ulusal Araştırma “Ulusal Araştırma Merkezleri”Merkezleri” kurmakla mümkündür. kurmakla mümkündür.

Bu yaklaşım, kaynak kullanımının etkinliği, Bu yaklaşım, kaynak kullanımının etkinliği, verimliliğin üstel bir fonkiyonda gelişmesi verimliliğin üstel bir fonkiyonda gelişmesi kapsamında ispat edilmiş bir stratejidir.kapsamında ispat edilmiş bir stratejidir.



Bilim, Teknolojiler, İnovasyon, Üretim, Talep Bilim, Teknolojiler, İnovasyon, Üretim, Talep Yapısı, Yapısı,

Karar Sistemleri ve Stratejik ÖngörüKarar Sistemleri ve Stratejik Öngörü

S,E: Sosyo-Ekonomik Olguların toplumun gelişme ve refahına etkileri

Z: Zaman

1800 2050


Bilim, Teknolojiler, İnovasyon, Üretim, Talep Bilim, Teknolojiler, İnovasyon, Üretim, Talep YapısıYapısı,,

Karar SistemleriKarar Sistemleri ve Stratejik Öngörü ve Stratejik Öngörü


KARŞILAŞTIRMA: TÜRKİYE’NİN BİLİM VE TEKNOLOJİDEKİ YERİ

1995-2004 (10 yıl) arasında SCI dergilerinde yayınlanan makalelerin tümü

Stanford Üniversitesi, Türkiyeden 3 kattan daha fazla etkili araştırma yapıyor. Türkiye’nin h-indeksinin 60’ı, uluslararası ortak çalışmaların sonucunda elde edilmiştir.

h-indeks: Bir araştırmanın uluslararası camiada ne kadar etkili olduğunu gösteren değer


BİLİM METODOLOJİSİ VEBİLİM METODOLOJİSİ VESTRATEJİK ÖNGÖRÜSTRATEJİK ÖNGÖRÜ

Yirminci yüzyılda ve yirmibirinci yüzyılda Yirminci yüzyılda ve yirmibirinci yüzyılda bilim metodolojisinin, özellikle sosyal bilim bilim metodolojisinin, özellikle sosyal bilim metodolojisinin altküme ve kısmi tahlil metodolojisinin altküme ve kısmi tahlil yaklaşımı uyguladığı bilinen bir olgudur.yaklaşımı uyguladığı bilinen bir olgudur.

Altküme ve kısmi tahlil yaklaşımı kısa Altküme ve kısmi tahlil yaklaşımı kısa dönemde toplum ve ekonomi yapılarının dönemde toplum ve ekonomi yapılarının incelenmesinde belirli çözüm getirmekle incelenmesinde belirli çözüm getirmekle beraber, özellikle orta -uzun dönemde beraber, özellikle orta -uzun dönemde mekanist, “ kısa dönemci ” ve genelde mekanist, “ kısa dönemci ” ve genelde yüksek alternatif maliyet oluşturan bir yüksek alternatif maliyet oluşturan bir konumdadır.konumdadır.



Toplum ve ekonomi yapıları, matematik Toplum ve ekonomi yapıları, matematik anlamda karmaşık, kaotik, belirsizlik anlamda karmaşık, kaotik, belirsizlik düzeyi yüksek ve öngörülmesi güç düzeyi yüksek ve öngörülmesi güç olgulardır.olgulardır.

Bilimlerarası metodoloji Bilimlerarası metodoloji ;; karmaşık, karmaşık, kaotik ve belirsizliği yüksek yapıların kaotik ve belirsizliği yüksek yapıların incelenmesindeincelenmesinde,, hata payının minumum hata payının minumum düzeye yönelmesindedüzeye yönelmesinde, olas, olasılığıılığı arttarttırabilmekırabilmek niteli niteliğğindedirindedir..



SOSYO EKONOMİK SİSTEMLERİN YAPISAL SOSYO EKONOMİK SİSTEMLERİN YAPISAL ÖZELLİKLERİ :ÖZELLİKLERİ :

Matematiksel karmaşıklıkMatematiksel karmaşıklık Matematiksel kaos Matematiksel kaos BelirsizlikBelirsizlik



G: G: Genel sistem Genel sistem etkileşimietkileşimi

E: E: EkonomiEkonomi ya da ya da

diğer sosyal diğer sosyal bilimlerbilimler





A:A: Alternatif maliyetAlternatif maliyet E:E: Ekonomi alt sistem Ekonomi alt sistem

değişkenlerinin etkisideğişkenlerinin etkisi

D:D: DiDiğğer deer değğiişşkenlerkenlerin in etkisietkisi

Z:Z: ZamanZaman

– Sistem, model, denklem belirlemesi

– Tahmin verileri

– Karar süreçleri ve uygulama


BİLİM METODOLOJİSİ,BİLİM METODOLOJİSİ,STRATEJİK ÖNGÖRÜ, ÖLÇME VE STRATEJİK ÖNGÖRÜ, ÖLÇME VE

MODELLERMODELLER

B:B: Nicelik ve Nicelik ve nitelik nitelik

düzeyinde bilgidüzeyinde bilgi

kümesikümesi Ö:Ö: Ölçme, modelÖlçme, model BB’’:: Nicelik, nitelik, Nicelik, nitelik,

ölçme ve model ölçme ve model düzeyinde düzeyinde

yorumlama, bulgu yorumlama, bulgu ve önerilerve öneriler


Teknolojiler ve Teknolojiler ve Karar Süreçleri Karar Süreçleri

EtkileşimiEtkileşimi Bilişim TeknolojileriBilişim Teknolojileri Malzeme TeknolojileriMalzeme Teknolojileri NanoteknolojilerNanoteknolojiler Genetik ve BioteknolojiGenetik ve Bioteknoloji Enerji TeknolojileriEnerji Teknolojileri Çevre TeknolojileriÇevre Teknolojileri Tasarım TeknolojileriTasarım Teknolojileri Beyin Simülasyon TeknolojileriBeyin Simülasyon Teknolojileri ......


Teknolojiler ve Teknolojiler ve Karar Süreçleri Karar Süreçleri

EtkileşimiEtkileşimi Teknolojiler, Teknolojiler,

( Bilişim ( Bilişim Teknolojileri, Teknolojileri, Nanoteknolojiler, Nanoteknolojiler, vb.) : Çok Faktörlü vb.) : Çok Faktörlü VerimlilikVerimlilik

ve Gelişme ve Gelişme EtkileşimiEtkileşimi

TOPLUM, BİLİM, TOPLUM, BİLİM, TEKNOLOJİ,TEKNOLOJİ,

EKONOMİ, KÜLTÜR, EKONOMİ, KÜLTÜR, EĞİTİMEĞİTİM

DİNAMİKLERİ ETKİLEŞİMİ,DİNAMİKLERİ ETKİLEŞİMİ,

KARAR SİSTEMLERİ,KARAR SİSTEMLERİ,

STRATEJİK ÖNGÖRÜ VESTRATEJİK ÖNGÖRÜ VE

KÜRESELLEŞMEKÜRESELLEŞME


Küreselleşme veKüreselleşme veStratejik ÖngörüStratejik Öngörü

Bilişim = Küreselleşmenin ön koşulu Bilişim = Küreselleşmenin ön koşulu ve en önemli açıklayıcı değişkenive en önemli açıklayıcı değişkeni

Günümüzde gözlemlenen Günümüzde gözlemlenen küreselleşme, bilişim teknolojilerinin küreselleşme, bilişim teknolojilerinin sağladığı, gerçek zamanda, dünya sağladığı, gerçek zamanda, dünya mali piyasalarında alıp satabilme mali piyasalarında alıp satabilme olanağının ve lojistik bir ağ olanağının ve lojistik bir ağ oluşturmasının sonucudur.oluşturmasının sonucudur.



Küreselleşme Küreselleşme ~ ~ Mali piyasalarda ve Mali piyasalarda ve daha az düzeyde reel ekonomdaha az düzeyde reel ekonomiide de küreselleşmeküreselleşme

Dünya toplam yıllık GSYİH = 61 Dünya toplam yıllık GSYİH = 61 trilyon dolar (satın alma gücü trilyon dolar (satın alma gücü paritesi, 2005)paritesi, 2005)

Bir günde,Bir günde, dünya düzeyindedünya düzeyinde, , mali mali piyasalarda ortalama 3 trilyon dolar piyasalarda ortalama 3 trilyon dolar düzeyinde işlem yapılmaktadır.düzeyinde işlem yapılmaktadır.



ABD yıllık GSYİH ABD yıllık GSYİH = = 12,4 trilyon dolar trilyon dolar** Çin Çin = 8.6 = 8.6 Japonya Japonya = 3.9 = 3.9 HindistanHindistan = 3.8 = 3.8 BrezilyaBrezilya = 1.6 = 1.6 RusyaRusya = 1.6 = 1.6

...... TürkiyeTürkiye = 612 milyar dolar = 612 milyar dolar

Avrupa Birliği (25 ülke) = 12Avrupa Birliği (25 ülke) = 12.6.6 trilyon dolar trilyon dolar

* * Satın alma gücü paritesiSatın alma gücü paritesi

World Development Indicators Database, World Bank, 01 July 2006


GSYİH/SAPGSYİH/SAP 2005 2005 World Development Indicators Database, World Development Indicators Database,

World Bank, 1 July 2006World Bank, 1 July 2006 A.B.D. 12,409,465 Çin 8,572,666 a Japonya 3,943,754 Hindistan 3,815,553 b Almanya 2,417,537 İngiltere 1,926,809 Fransa 1,829,559 İtalya 1,667,753 Brezilya 1,627,262 Rusya Federasyonu 1,559,934 İspanya 1,133,539 Kanada 1,061,236 Kore Cum. 1,056,094 Meksika 1,052,443 İndonezya 847,415 Avustralya 643,066 Türkiye Cumhuriyeti 612,312 Arjantin 558,755 Güney Afrika 557,971 b Tayland 549,265 İran 540,207 Hollanda 537,675 Polonya 533,552 Filipinler 408,637 Pakistan 374,313

ÜLKE (MİLYON DOLAR)


GSYİH/SAPGSYİH/SAP 2005 2005

Suudi Arabistan Suudi Arabistan 361,939 b361,939 b Kolombiya Kolombiya 354,265 b354,265 b Belçika Belçika 337,110337,110 Mısır Arap Cum. Mısır Arap Cum. 329,791329,791 Ukrayna Ukrayna 320,561320,561 Bangladeş Bangladeş 283,225283,225 isveç isveç 2280,30580,305 Avusturya Avusturya 276,409276,409 Malezya Malezya 274,847274,847 Yunanistan Yunanistan 261,600261,600 İsviçre İsviçre 255,625255,625 Vietnam Vietnam 254,041254,041 Cezayir Cezayir 233,629 b233,629 b Çek Cumhuriyeti Çek Cumhuriyeti 217,351217,351 Hong Kong Hong Kong 214,497214,497 Portekiz Portekiz 212,446212,446 Şili Şili 205,884205,884 Romanya Romanya 199,184199,184 Norveç Norveç 185,656185,656 Danimarka Danimarka 182,717182,717 Macaristan Macaristan 182,453182,453 İsrail İsrail 177,351177,351 Peru Peru 174,144174,144 Venezuella Venezuella 173,583173,583 İrlanda İrlanda 169,931169,931 Finlandiya Finlandiya 163,882163,882




Nijerya Nijerya 155,567155,567 Fas Fas 133,368133,368 Singapur Singapur 130,200130,200 Kazakistan Kazakistan 128,975128,975 Birleşik Arap Emirlikleri Birleşik Arap Emirlikleri 103,923103,923 Yeni Zelanda Yeni Zelanda 92,51992,519 Sri Lanka Sri Lanka 89,48189,481 SlovakSlovak Cumhuriyeti Cumhuriyeti 88,66688,666 TunusTunus 83,16583,165 SudanSudan 77,94177,941 Beyaz Rusya Beyaz Rusya 77,05977,059 Suriye Arap Cumhuriyeti Suriye Arap Cumhuriyeti 73,16673,166 Ethiyopya Ethiyopya 71,413 b71,413 b Bulgaristan Bulgaristan 68,07468,074 Dominik Cumhuriyeti Dominik Cumhuriyeti 67,410 b67,410 b Hırvatistan Hırvatistan 58,53058,530 Ekvador Ekvador 56,50956,509 Guatemala Guatemala 56,295 b56,295 b Özbekistan Özbekistan 53,87953,879 Gana Gana 53,124 b53,124 b Kuveyt Kuveyt 52,963 b52,963 b Litvanya Litvanya 49,11549,115 Azerbaycan Azerbaycan 47,03747,037 Slovenya Slovenya 44,54544,545 Uganda Uganda 43,923 b43,923 b Kongo Dem. Cum. Kongo Dem. Cum. 43,660 b43,660 b




Kosta Rika Kosta Rika 43,207 b43,207 b Nepal Nepal 41,48541,485 Kenya Kenya 39,89439,894 Angola Angola 38,666 b38,666 b Umman Umman 38,665 b38,665 b Kamboçya Kamboçya 36,508 b36,508 b El Salvador El Salvador 36,478 b36,478 b Kamerun Kamerun 36,09136,091 Uruguay Uruguay 35,18535,185 Luksemburg Luksemburg 34,05834,058 Letonya Letonya 31,35131,351 Paraguay Paraguay 30,547 b30,547 b Bosna Hersek Bosna Hersek 29,809 b29,809 b Fildişi Sahilleri Fildişi Sahilleri 28,43028,430 Tanzanya Tanzanya 27,980 c27,980 c Ürdün Ürdün 27,73827,738 Mozambik Mozambik 26,994 b26,994 b Zimbabve Zimbabve 26,64726,647 Bolivya Bolivya 26,22526,225 Panama Panama 25,47825,478 Estonya Estonya 21,82621,826 Lübnan Lübnan 21,69421,694 Yemen Cum. Yemen Cum. 21,58121,581 Gine Gine 21,44321,443 Senegal Senegal 21,05621,056 Nikaragua Nikaragua 20,189 b20,189 b Honduras Honduras 20,091 b20,091 b




Botsvana Botsvana 19,04419,044 Kıbrıs Rum Cum. Kıbrıs Rum Cum. 18,83518,835 Trinidad ve Tobago Trinidad ve Tobago 17,95817,958 Çad Çad 17,618 b17,618 b Madagaskar Madagaskar 16,68916,689 Arnavutluk Arnavutluk 16,64316,643 Papua Yeni Gine Papua Yeni Gine 16,490 b16,490 b Burkina Faso Burkina Faso 16,162 b16,162 b Namibya Namibya 15,850 b15,850 b Haiti Haiti 15,657 b15,657 b Mauritius Mauritius 15,54515,545 Ermenistan Ermenistan 15,12115,121 Bahreyn Bahreyn 14,86014,860 Makedonya Makedonya 14,53614,536 Gürcüstan Gürcüstan 14,21714,217 Mali Mali 14,06014,060 Laos Laos 12,92812,928 Zambiya Zambiya 12,13212,132 Rvanda Rvanda 12,05112,051 Jamaika Jamaika 11,68811,688 Nijer Nijer 11,166 b11,166 b İzlanda İzlanda 10,47510,475 Kırgızistan Kırgızistan 9,9719,971 Togo Togo 9,6939,693 Benin Benin 9,4399,439 Gabon Gabon 9,0349,034 Malavi Malavi 8,5968,596




Tacikistan Tacikistan 8,5328,532 Moldovya Moldovya 8,0268,026 Malta Malta 7,8977,897 Moritanya Moritanya 6,837 b6,837 b Svaziland Svaziland 5,8105,810 Moğolistan Moğolistan 5,7475,747 Fiji Fiji 5,0505,050 Lesotho Lesotho 4,961 b4,961 b Burundi Burundi 4,930 b4,930 b Orta Afrika Cum. Orta Afrika Cum. 4,622 b4,622 b Eritre Eritre 4,464 b4,464 b Sierra Leone Sierra Leone 4,4504,450 Kongo Cum. Kongo Cum. 4,1644,164 Guyana Guyana 3,394 b3,394 b Cape Verde Cape Verde 3,306 b3,306 b Gambiya Gambiya 3,020 b3,020 b Belize Belize 2,2122,212 Djibouti Djibouti 1,601 b1,601 b Şeyseller Şeyseller 1,4041,404 Samoa Samoa 1,2241,224 Komoros Komoros 1,205 b1,205 b Gine-Bissau Gine-Bissau 1,160 b1,160 b St. Lusia St. Lusia 1,0551,055 Antigua ve Barbuda Antigua ve Barbuda 999999 Solomon Adaları Solomon Adaları 913 b913 b Grenada Grenada 876876 Tonga Tonga 823 b823 b St. Vincent ve Grenadinler St. Vincent ve Grenadinler 815815 St. Kitts ve Nevis St. Kitts ve Nevis 694694 Vanuatu Vanuatu 692 b692 b Dominika Dominika 433433




Avrupa Birliği (25 ülke) = 12628 milyar Avrupa Birliği (25 ülke) = 12628 milyar dolardolar

Avusturya Avusturya = 276= 276 Belçika Belçika = 337= 337 Danimarka Danimarka = 183= 183 Finlandiya Finlandiya = 164= 164 Fransa Fransa = 1830= 1830 Almanya Almanya = = 2418 Yunanistan Yunanistan = 262= 262 İrlanda İrlanda = 170= 170 İtalya İtalya = 1668= 1668 Lüksemburg Lüksemburg = 34= 34 Hollanda Hollanda = 538= 538 Portekiz Portekiz = 212= 212 İspanya İspanya = 1134= 1134 İsveç İsveç = 280= 280 İngiltere İngiltere = 1927= 1927

TTürkiye = 612 milyar dolarürkiye = 612 milyar dolar

World Development Indicators Database, World Bank, 01 July 2006

Macaristan Macaristan = 183 = 183 milyar dolarmilyar dolar

PolonyaPolonya = 534= 534 ÇekCumhuriyeti = 217 ÇekCumhuriyeti = 217 SlovakCumhuriyeti 87SlovakCumhuriyeti 87 SlovenyaSlovenya = 45= 45 EstonyaEstonya = 22= 22 LitvanyaLitvanya = 49= 49 LetonyaLetonya = 31= 31 Güney KıbrısGüney Kıbrıs = 19= 19 MaltaMalta = 8= 8



Uluslarüstü firmalarUluslarüstü firmalar Finans DünyasıFinans Dünyası Uluslararası TicaretUluslararası Ticaret Toplum, kültür ve davranış Toplum, kültür ve davranış

yapılarına etkisiyapılarına etkisi



Küreselleşmenin olumsuz etkilerini minimum, olumlu Küreselleşmenin olumsuz etkilerini minimum, olumlu etkilerini maksimum düzeye yönlendirebilecek strateji etkilerini maksimum düzeye yönlendirebilecek strateji ve karar süreçleri, dünya dengeleri kapsamında ve karar süreçleri, dünya dengeleri kapsamında önemli bir sorumluluktur.önemli bir sorumluluktur.

Küreselleşmenin gelir düzeyi yüksek ve yoksul Küreselleşmenin gelir düzeyi yüksek ve yoksul ülkelerde etkileri : 6.5 milyar dünya nüfusunun %40’ı ülkelerde etkileri : 6.5 milyar dünya nüfusunun %40’ı günde 2 dolar altında bir gelirle yaşamaktadır.günde 2 dolar altında bir gelirle yaşamaktadır.

Bilişim ve teknoloji olanaklarına erişim ve etkin Bilişim ve teknoloji olanaklarına erişim ve etkin kullanımında 6.5 milyar insan ve 200 ulus – devlet kullanımında 6.5 milyar insan ve 200 ulus – devlet düzeyinde büyük dengesizlik mevcuttur.düzeyinde büyük dengesizlik mevcuttur.

Dünya nüfusunun %20’si, dünya gelirinin %85’ine Dünya nüfusunun %20’si, dünya gelirinin %85’ine sahiptir. Küreselleşme son 20 yılda, gelir dağılımının sahiptir. Küreselleşme son 20 yılda, gelir dağılımının bozulmasını arttırmıştır.bozulmasını arttırmıştır.



3 milyar düzeyinde insanın günde 2 dolar 3 milyar düzeyinde insanın günde 2 dolar altında gelirle yaşamak durumunda olduğu altında gelirle yaşamak durumunda olduğu 6,5 milyar nüfuslu bir dünyada, gelir 6,5 milyar nüfuslu bir dünyada, gelir dağılımı başta olmak üzere, temel dağılımı başta olmak üzere, temel sorunlara, dünya düzeyinde, barışçı ve sorunlara, dünya düzeyinde, barışçı ve maksimum bir katılımla çözüm sağlama maksimum bir katılımla çözüm sağlama gerçekleşmediği sürece, uluslararası gerçekleşmediği sürece, uluslararası terörizm, kıtalar arası ve ülkeler arası terörizm, kıtalar arası ve ülkeler arası yasadışı göç, uyuşturucu kaçakçılığı vb., yasadışı göç, uyuşturucu kaçakçılığı vb., önemli sorunlara çözüm üretebilme olasılığı önemli sorunlara çözüm üretebilme olasılığı çok zayıftır.çok zayıftır.

DÜNYA DİNAMİKLERİ, DÜNYA DİNAMİKLERİ, TÜRKİYE STRATEJİLERİ VE TÜRKİYE STRATEJİLERİ VE

DEMOGRAFİDEMOGRAFİ


DemografiDemografi2003 – 2025 – 2050 Dünya, Bölgeler ve Türkiye Nüfusu (Milyon Kişi)

BÖLGELER 2003 2025 2050

Dünya 6301.5 7851.5 8918.7

Gelişmiş Ekonomiler 1202.3 1241.4 1219.7

Gelişmekte Olan Ekonomiler 5098.2 6610.1 7699.0

Yoksul Ekonomiler 718.0 1148.8 1674.5

Afrika 850.6 1292.1 1803.3

Asya 3823.4 4742.2 5222.1

Avrupa 726.4 696.4 631.9

Latin Amerika ve Karaipler 543.3 686.8 767.7

Okyanusya 32.2 39.8 45.8

Türkiye 71.3 88.9 97.8Kaynak : UN statistics for Turkey.

ENERJİ, SU VE ÇEVREENERJİ, SU VE ÇEVREALT SİSTEMLERİALT SİSTEMLERİ


Gerekli Yerküre SayısıGerekli Yerküre Sayısı

Kaynak : Dennis Meadows, 2005


Sürdürülebilir GelişmeSürdürülebilir Gelişme



Yerküre Kaynaklarının Yerküre Kaynaklarının Düzensiz – Aşırı Düzensiz – Aşırı

Kullanılması ve ÇöküşKullanılması ve Çöküş



Dünya Petrol Üretiminde Dünya Petrol Üretiminde 2020’den Sonra Düşme 2020’den Sonra Düşme

BeklenebilirBeklenebilir



Çözüm İçin Zaman Çözüm İçin Zaman Boyutunu Değerlendirmek: Boyutunu Değerlendirmek:

Çok Kısa Bir ÖzetÇok Kısa Bir Özet “ “ Sistem Düşünme ” yetenekleri sağlayan Sistem Düşünme ” yetenekleri sağlayan

eğitim vermekeğitim vermek Kısa dönemli seçim sürecinin dışında kalan Kısa dönemli seçim sürecinin dışında kalan

kamu kurumlarını geliştirmekkamu kurumlarını geliştirmek Toplumu uzun dönem hedeflerine teksif eden Toplumu uzun dönem hedeflerine teksif eden

yapılanma sağlamakyapılanma sağlamak “ “ Kısa Dönemci ” yaklaşımları sınırlayan Kısa Dönemci ” yaklaşımları sınırlayan

parasal sistem oluşturmakparasal sistem oluşturmak Mal ve hizmet akımlarından çok, stok Mal ve hizmet akımlarından çok, stok

envanterlerini belirleyici olmak. Gelir ve envanterlerini belirleyici olmak. Gelir ve toplum refahını sağlayıcı yeni tedbirler almaktoplum refahını sağlayıcı yeni tedbirler almak

Source: Dennis Meadows, 2005

JEOSTRATEJİ VE JEOSTRATEJİ VE KARAR SİSTEMLERİKARAR SİSTEMLERİ


İnsan doğasındaki üç temel içgüdü ancak güçlü olmakla hayatta kalınabileceği bağlantısını getirmektedir.Fert düzeyinde güçKurum ve topluluklar düzeyinde güçDevletler düzeyinde güçUluslararası etkileşimde güç

Hegemonya-Dominasyon, Rekabet “ İnsan Merkezli ” Dünya Sistemi

Dinamik Sistemlerde Karar Dinamik Sistemlerde Karar SüreçleriSüreçleri


1500 ler sonrası, özellikle sosyal bilimler ve tarihte diğer uygarlıklara yeterince atıfta bulunmayan “ Avrupa Merkezli bir Dünya Sistemi ” hakim olmuştur. Batı dünyasında gözlemlenen refah ve güç etkisi 1500 lerle başlayıp, önemli oranda son 200 yılda gerçekleşmiştir. Tarih ve zaman dinamiklerinin göreceliğinde değerlendirilmesi gerekir.



Karar SüreçleriSosyo ekonomik ve kompleks sistemlerde, non-lineer süreçte matematiksel kaosun (kırılmanın) oluşumunda, etki yapan olgular:

Teknolojiler (bilişim, malzeme, enerji, nanoteknolojiler, çevre teknolojileri, genetik ve bioteknoloji, beyin simülasyon teknolojileri)

Jeostrateji, ekonomi, siyasetin finansmanı, uluslarüstü firmalar, uluslararası kuruluşlar

Doğal afetler, savaşlar Kültür, inanç sistemleri, tarih, dil, ... İdeolojiler ...



Karar Süreçlerini Belirleyen Karar Süreçlerini Belirleyen Temel DeğişkenlerTemel Değişkenler

Güçler Etkileşimi ve JeostratejiGüçler Etkileşimi ve Jeostrateji TeknolojilerTeknolojiler KültürKültür DemografiDemografi Hız DinamiğiHız Dinamiği Siyasetin FinansmanıSiyasetin Finansmanı ......


Karar Süreçlerini Belirleyen Karar Süreçlerini Belirleyen Temel Kurum ve Karar AlıcılarTemel Kurum ve Karar Alıcılar

Ulus DevletlerUlus Devletler Uluslararası KuruluşlarUluslararası Kuruluşlar Uluslarüstü FirmalarUluslarüstü Firmalar Sivil Toplum KuruluşlarıSivil Toplum Kuruluşları BireylerBireyler


Çözüm Olasılıkları :Çözüm Olasılıkları : Karar süreçlerinde çözüm büyük oranda, Karar süreçlerinde çözüm büyük oranda,

bilinçli ulus ve vatandaşlarla, saydam ve finans bilinçli ulus ve vatandaşlarla, saydam ve finans kaynağı belli olan sivil toplum kuruluşlarından kaynağı belli olan sivil toplum kuruluşlarından gelebilicektir.gelebilicektir.

Bu kapsamda birey ve sivil toplum Bu kapsamda birey ve sivil toplum kuruluşlarının kullanabileceği iki temel araç kuruluşlarının kullanabileceği iki temel araç vardır :vardır : Siyasi oylamayı bilinçli değerlendirmekSiyasi oylamayı bilinçli değerlendirmek Piyasadan aldığı hizmet ve ürünü arz eden Piyasadan aldığı hizmet ve ürünü arz eden

işletmeleri dikkatli değerlendirmekişletmeleri dikkatli değerlendirmek Bu iki araç Türkiye ve insanlık optimalini sağlamayı Bu iki araç Türkiye ve insanlık optimalini sağlamayı

hedeflemektedir.hedeflemektedir.

Karar Süreçlerini Belirleyen Karar Süreçlerini Belirleyen Temel Kurum ve Karar AlıcılarTemel Kurum ve Karar Alıcılar


““Normativ”, çözüm üretici karar Normativ”, çözüm üretici karar sistemlerinin temel açıklayıcı değişkenleri :sistemlerinin temel açıklayıcı değişkenleri :

SaydamlıkSaydamlık Hesap verilebilirlikHesap verilebilirlik EtikEtik SorumlulukSorumluluk Ulusal bilinçUlusal bilinç Dünya bilinciDünya bilinci BarışBarış AdaletAdalet – Hukuk Devleti – Hukuk Devleti UluslararasUluslararası Adalet ve Hukukı Adalet ve Hukuk Katılımcı DemokrasiKatılımcı Demokrasi Ekonomi ve toplum refahıEkonomi ve toplum refahı Kültür ve bilimKültür ve bilim

KARAR SİSTEMLERİKARAR SİSTEMLERİVE STRATEJİKVE STRATEJİKPLANLAMA - PLANLAMA -

SİMÜLASYON MODEL SİMÜLASYON MODEL SİSTEMLERİSİSTEMLERİ


Türkiye – Dünya Etkileşimi Türkiye – Dünya Etkileşimi ve Stratejik Öngörüve Stratejik Öngörü

Türkiye – Dünya Etkileşimi : 2006, 2010, 2023, 2040, 2050, ...Türkiye – Dünya Etkileşimi : 2006, 2010, 2023, 2040, 2050, ...


Karar Süreçleri,Karar Süreçleri,Stratejik Planlama – Simülasyon Model Stratejik Planlama – Simülasyon Model

Sistemi ve Sistemi ve Türkiye – Dünya EtkileşimiTürkiye – Dünya Etkileşimi


Karar Süreçleri,Karar Süreçleri,Stratejik Planlama – Simülasyon Model Stratejik Planlama – Simülasyon Model

Sistemi ve Sistemi ve Türkiye – Dünya EtkileşimiTürkiye – Dünya Etkileşimi


TÜRKİYE STRATEJİK PLANLAMA – TÜRKİYE STRATEJİK PLANLAMA – SİMÜLASYON MODEL SİSTEMİSİMÜLASYON MODEL SİSTEMİ

Stratejik planlama – simülasyon model sistemi : Stratejik planlama – simülasyon model sistemi : Zaman ve mekan dinamiğinde, dünya ve Türkiye Zaman ve mekan dinamiğinde, dünya ve Türkiye çok boyutlu koşullarının, çok boyutlu koşullarının, bilimlerarasıbilimlerarası yaklaşımla; araştırılmasını, değerlendirilmesini, yaklaşımla; araştırılmasını, değerlendirilmesini, değişik strateji ve senaryoların simülasyonlarının değişik strateji ve senaryoların simülasyonlarının yapılmasını, sistem ve tahmin değerlerinin yapılmasını, sistem ve tahmin değerlerinin ölçülmesini sağlayan, esnek ve sürekli yenilenen ölçülmesini sağlayan, esnek ve sürekli yenilenen bir uzun, orta ve kısa dönem karar destek sistemi bir uzun, orta ve kısa dönem karar destek sistemi oluşturur.oluşturur.


TÜRKİYE’DE PLANLAMATÜRKİYE’DE PLANLAMA

1923 – 1932 DÖNEMİ1923 – 1932 DÖNEMİKamu ve özel sektörde sermaye ve sosyal sermayenin Kamu ve özel sektörde sermaye ve sosyal sermayenin yetersiz olması sonucu, özel teşebbüs ağırlıklı yetersiz olması sonucu, özel teşebbüs ağırlıklı politikalarda ve özel sektörün yatırım yapamadığı politikalarda ve özel sektörün yatırım yapamadığı alanlarda devletin yatırım yapma stratejilerialanlarda devletin yatırım yapma stratejileri

1932 – 1960 DÖNEMİ1932 – 1960 DÖNEMİ 1933 – 1937 : Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı1933 – 1937 : Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı 1938 – 1942 : İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı1938 – 1942 : İkinci Beş Yıllık Sanayi Planı Meslek Eğitimi PlanlarıMeslek Eğitimi Planları 1947 Beş Yıllık İktisadi Kalkınma Planı1947 Beş Yıllık İktisadi Kalkınma Planı


PLANLI DÖNEMPLANLI DÖNEM

TBMM’de kabul edilen, 91 sayılı Kanunla TBMM’de kabul edilen, 91 sayılı Kanunla 30 Eylül 1960 tarihinde Devlet Planlama 30 Eylül 1960 tarihinde Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.Teşkilatı kurulmuştur.

Madde 41 : Kalkınma planlarının Madde 41 : Kalkınma planlarının yapılması devletin görevidir.yapılması devletin görevidir.

Madde 129 : DPT’nin kuruluş ve görevleri Madde 129 : DPT’nin kuruluş ve görevleri özel bir kanunla düzenlenir.özel bir kanunla düzenlenir.


PLAN DÖNEMLERİPLAN DÖNEMLERİ

1963 – 1967 : 1. Plan1963 – 1967 : 1. Plan 1968 – 1972 : 2. Plan1968 – 1972 : 2. Plan 1973 – 1977 : 3. Plan1973 – 1977 : 3. Plan 1978 Geçiş Programı1978 Geçiş Programı 1985 – 1989 : 5. Plan1985 – 1989 : 5. Plan 1990 – 1994 : 6. Plan1990 – 1994 : 6. Plan 1995 Geçiş Programı1995 Geçiş Programı 1996 – 2000: 7. Plan1996 – 2000: 7. Plan 2001 – 2005: 8. Plan2001 – 2005: 8. Plan


PLAN DÖNEMLERİPLAN DÖNEMLERİ

ÖN ULUSAL KALKINMA PLANI : 2004 – ÖN ULUSAL KALKINMA PLANI : 2004 –

20062006 AB’ye aday ülkelerin hazırladığı bir AB’ye aday ülkelerin hazırladığı bir belgebelge

UZUN VADELİ STRATEJİ : 2001 – 2023UZUN VADELİ STRATEJİ : 2001 – 2023

Küresel düzeyde etkili bir devlet olmak Küresel düzeyde etkili bir devlet olmak hedefihedefi


BİLGİ SİSTEMLERİ, BİLGİ SİSTEMLERİ, BBİİLGLGİİ, , YYÖNLENDİRİLMİŞ BİLGİ, BİLGİ ÖNLENDİRİLMİŞ BİLGİ, BİLGİ

TOPLUMU, KARAR SÜREÇLERİ VE TOPLUMU, KARAR SÜREÇLERİ VE STRATEJİK PLANLAMASTRATEJİK PLANLAMA

VERİ

( NİCELİK VE NİTELİK DÜZEYİNDE VERİ ) ENFORMASYON YÖNLENDİRİLMİŞ BİLGİ BİLGİ BİLİŞİM AĞLARI BİLGİ SİSTEMLERİNDE HATA PAYLARI VE KARAR

SÜREÇLERİNE ETKİSİ BİLGİ VE BİLİNÇ TOPLUMU BİLGELİK (Wisdom) “GERÇEK” : DETERMİNİST VE OLASILIK DÜZEYİNDE, GÖRECE

VE GÖZLEME DAYANAN GERÇEK TÜRKİYE OPTİMALİNİ SAĞLAYAN KARAR SÜREÇLERİ STRATEJİK PLANLAMA – SİMÜLASYON MODEL ÇÖZÜMLERİ VE

SEÇENEKLER


KARAR SİSTEMLERİ,KARAR SİSTEMLERİ,STRATEJİK PLANLAMA - STRATEJİK PLANLAMA -

SİMÜLASYON SİMÜLASYON MODELLERİMODELLERİ

“ “ Project Link Model System ”Project Link Model System ” “ “ Interlink Model ”Interlink Model ” “ “ EPA Model ”EPA Model ” “ “ GENIe ”GENIe ” “ “ Limits to Growth – 2004, D. Meadows ”Limits to Growth – 2004, D. Meadows ” “ “ 2023 Dünya dinamikleri ve Türkiye 2023 Dünya dinamikleri ve Türkiye

stratejik planlama – simülasyon model stratejik planlama – simülasyon model sistemi : 2023/9 ”sistemi : 2023/9 ”


Özgürlük SorumlulukturÖzgürlük Sorumluluktur

İnsanların refah ve mutluluğu, İnsanların refah ve mutluluğu, toplumların, Türkiye ve dünyanın toplumların, Türkiye ve dünyanın geleceği, özgürlük, bilim, kültür ve geleceği, özgürlük, bilim, kültür ve katılımcı demokrasi ; tarih bilincini, katılımcı demokrasi ; tarih bilincini, stratejik öngörüyü, sorumluluğu, stratejik öngörüyü, sorumluluğu, gerçekleştirme onur ve azmini gerçekleştirme onur ve azmini gerektirir.gerektirir.

Orhan GüvenenOrhan Güvenen

Ankara, 9 Ekim 2006Ankara, 9 Ekim 2006

Documents

“ 2023 D ünya D inamikleri ve Türkiye Stratejileri : TC 2023 /9 ”