Upload
uemit-uenker
View
1.375
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Özet Bu çalışmada bir marka yaratma stratejisinin aşamaları ve yeni bir marka belirlerken nelere dikkat edilmesi gerektiği anlatılmaktadır. Bunu anlatırken marka kavramına, tarihçesine bakılmış ve bir markanın en temel ve en önemli noktası olan logo belirleme aşamalarına değinilmiştir. Ayrıca marka yaratma adımından önce fikrin geliştirilmesi ve tutması noktasında 6 temel ilkeye değinilmiş ve bu ilkelerin neler olduğu açıklanmıştır. Marka, günümüzde bir ürünün renk, söz, şekil v.b. noktalarla diğerlerinden farklılaşarak ayrışması anlamındadır. Tüketicilerin markalar ile aralarında kurdukları duygusal bağ ürünün raftan kolayca alınmasına ve akılda kalıcılığa böylelikle de pazarda uzun süreli konumlanmaya sebep olmaktadır. Anahtar Kelimeler: Marka, Yeni Marka Yaratma Stratejileri, Logo belirleme süreçleri
Citation preview
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
İLETİŞİM YÖNETİMİ
MARKA VE İMAJ TASARIMI
YENİ MARKA YARATMA STRATEJİLERİ
Ümit ÜNKER
131303028
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sevinç KOÇAK
2014
YENİ MARKA YARATMA STRATEJİLERİ
Final Projesi
Ümit ÜNKER
131303028
Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sevinç KOÇAK
İstanbul, 2014
T.C.
YENİ YÜZYIL ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER FAKÜLTESİ
İLETİŞİM YÖNETİMİ PROGRAMI
İÇİNDEKİLER
Giriş .............................................................................................................................. 1
I.BÖLÜM KAVRAMSAL ÇERÇEVE ....................................................................... 2
1.1.Marka Nedir? ...................................................................................................... 2
1.2. Marka Kelimedir ............................................................................................... 3
1.3. Marka Semboldür .............................................................................................. 3
1.4.Markanın Tarihçesi ............................................................................................ 3
II. BÖLÜM FİKRİN TUTMASI
2.1.Bir fikrin Başarılı Olabilmesi için 6 Temel İlke ................................................ 4
III. BÖLÜM YENİ BİR MARKA YARATMA STRATEJİLERİ
3.1.Marka Yaratma Stratejileri Nelerdir?................................................................. 6
3.2.Marka Yaratma Sürecinde Logo Nasıl Belirlenir?............................................. 7
3.3.Marka Koruma Altına Alma .............................................................................. 8
3.4.Marka Tescili İçin Başvuru Şartları ................................................................... 8
IV. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME......................................................................... 9
KAYNAKÇA ............................................................................................................. 10
Özet
Bu çalışmada bir marka yaratma stratejisinin aşamaları ve yeni bir marka belirlerken
nelere dikkat edilmesi gerektiği anlatılmaktadır. Bunu anlatırken marka kavramına,
tarihçesine bakılmış ve bir markanın en temel ve en önemli noktası olan logo
belirleme aşamalarına değinilmiştir. Ayrıca marka yaratma adımından önce fikrin
geliştirilmesi ve tutması noktasında 6 temel ilkeye değinilmiş ve bu ilkelerin neler
olduğu açıklanmıştır. Marka, günümüzde bir ürünün renk, söz, şekil v.b. noktalarla
diğerlerinden farklılaşarak ayrışması anlamındadır. Tüketicilerin markalar ile
aralarında kurdukları duygusal bağ ürünün raftan kolayca alınmasına ve akılda
kalıcılığa böylelikle de pazarda uzun süreli konumlanmaya sebep olmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Marka, Yeni Marka Yaratma Stratejileri, Logo belirleme
süreçleri
1
Giriş
Marka kurumların rakiplerinden ayrılmasına, farklılaşmasına ve kalitesinin,
konumunun, sektörünün ne olduğunun belirlenmesini sağlar. Bir marka yaratırken
çok yönlü planlama yapılması gerekir. Tarih boyunca insanlar ürünlerin diğer
kişilerden ayrılması için çeşitli semboller, işaretler veya yazılar kullanmışlardır.
İşletmeler ürün ya da hizmetlerinin tüketiciler nezdinde daha kolay hatırlanması ve
ürünün doğru şekilde konumlanabilmesi için marka yaratmak durumundadır.
Markaların şekilleri genellikle kısa, akılda kalıcı ve sektörüne uygun halde tasarlanır.
Özellikle 1990 ve sonrasında marka kavramı üzerine akademik birçok çalışma
yapılmış ve markanın değerinin belirlenmesi, markanın tercih edilebilirliğinin
anlaşılması ve satın alma davranışlarında markanın önemi gibi kavramlar ile finansal
odaklı marka değeri hesaplamaları kavramları araştırılmıştır. Bugün dünyanın en
önemli ve en büyük markalarının yıllar boyunca kullandıkları şekiller değişmemiş ve
tüketicilerin zihninde yer etmiştir. Böylelikle marka ile ilgili bir çağrışım
yapıldığında hatırlanması istenen özellikleri hatırlanılmaktadır. Yeni bir marka
yaratırken dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan biri de akılda kalıcılıktır.
Kurumların pazarlama stratejileri, stratejik konumlanmaları, algı yönetimleri ve
kalitesi marka bilinirliliğini etkilemekte ve tercih edilebilir kılmaktadır. Bu da bir
marka yaratırken dikkat edilmesi gereken birçok değişken olduğunu bize
göstermektedir.
2
I.BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
1.1 MARKA NEDİR?
Marka, ‘bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya
hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla; kişi adları, sözcükler, şekiller,
harfler, sayılar, malların biçimi ve ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya
benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her
türlü işaretlerdir.’ 1 Marka kullanıcısı ile duygusal bir bağ yaratan, ürüne anlamlı bir
değer katan, ürünün statüsünü, kalitesini belirleyen bir cisim ve simgelerdir.
Amerikan Pazarlama Derneği (APD), Kotler ve literatürde en çok kabul gören marka
tanımlarından biri olan Aaker’in tanımı markayı, işletmenin sunduğu ürünleri tanıtan,
onu rakiplerin ürünlerinden farklılaştırmaya yarayan isim, terim, işaret, sembol,
tasarım veya bunların bileşkesi olarak tanımlamıştır. 2
Adam Morgan markayı, dört
koşulu taşıyan bir varlık olarak tanımlamaktadır. Bunlar;
Alıcısı ve satıcısı olan,
Ayırt edici bir ad, simge ya da tescile sahip,
Tüketicilerin akıllarında gerçek ürün özelliklerinin dışındaki nedenlerden
ötürü olumlu veya olumsuz izlenim uyandıran,
Kendiliğinden oluşan değil yaratılan bir şeydir.
Şekil 1. Marka İletişim Süreci Aşamaları 3
1 Şahin Z. (2007) ‘’Hizmetlerde Marka Değeri ve Marka Geliştirme’’ Ankara Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı S. 5 2 Moranjkic A., Yağan E, Valiyeva K. (2007) ‘’Marka ve Tüketici Temelli Marka Değeri’’ Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı S. 5 3 Yıldırım Y. ‘’Marka Yönetimi Doktora Seminer Ödevi II’’ S. 69.
3
1.2 Marka Kelimedir,
1.3 Marka Semboldür,
1.4 Markanın Tarihçesi
Markanın ilk defa hangi zaman diliminde kullanılmaya başlandığı kesin olarak
bilinmemekle birlikte, eski çağ dönmelerinden bu yana ayırt edici işaret olarak
kullanıldığına inanılmaktadır. Öyle ki, hayvancılıkla geçimini sağlayan tarım
toplumlarında hayvanların kime ait olduğunu anlayabilmek için örneğin ineklerin
üzerine işaretler yapıldığı bilinmekte ve bu durum marka kullanımına bir örnek teşkil
etmektedir. Ayrıca yine eski çağlara ait, Arkeolojik kazılar sonucunda bulunan
çanak, çömlek vb. bir takım araç gereçler üzerinde tespit edilen şekillerde kanıt
olarak kabul edilmektedir. Bunlarla birlikte, asıl olarak markadan bahsedilebilmesi
için markanın mal ve hizmet ticareti ile alakalı olması zorunlu görülmektedir. Bu
bağlamda, orta çağlarda marka kullanımında Kıta Avrupa’sındaki Loncaların büyük
etkisi olmuştur. Fransız devrimi ve tüm imtiyazlar ile birlikte marka kullanım
zorunluluğuna son verilmiştir. Gerçek anlamıyla marka hukuku sahasında
kanunlaşma 19. yy. da başlamıştır. 4 Mısır piramidinde kullanılan taşlar üzerine özel
işaretler konur ve bu taşın imalatçısının kim olduğunun ayırt edilebilmesi sağlanırdı.
İlk markalı ürünler, yerel dükkânlarda dökme satılan pirinç, un, sabun gibi ürünlerin
kitlesel üretimle paketlere konulması sonrasında ortaya çıkmıştır. 1940’lara
gelindiğinde markanın sadece etikette basılan kelimeler ya da resimler olmadığının
farkına varılmıştır. 5
4 Yargı Patent ‘’Marka Tarihi’’ http://www.yargipatent.com/marka-tarihi (Erişim: 02.06.2014.)
5 Yıldırım Y. ‘’Marka Yönetimi Doktora Seminer Ödevi II’’ S. 16.
4
II. BÖLÜM
FİKRİN TUTMASI
2.1 Bir fikrin başarılı olması için 6 temel ilke
Marka oluşturma sürecinde markanın bir pazarlama karması ile tutundurulmasından önce
fikrin tutmasının sağlanması gerekir. Bir fikir tutması yani fikrin beklenen ve hedeflenen
kitle ile istenilen şekilde buluşması ve yayılması için 6 temel ilke gerekir. Bu ilkeler bütünsel
şekilde fikirde yer buluyorsa o zaman fikrin tutması çok daha yüksek bir orana yükselecektir.
1. İlke Basitlik
2. İlke Beklenmediklik
3. İlke Somutluk
4. İlke Güvenilirlik
5. İlke Duygular
6. İlke Hikayeler
1. İlke Basitlik
Fikirlerin özüne ulaşmak gerekmektedir. Bir duruşmada onlarca savunma yapılırsa, her
birinde haklı olsa dahi, jüri içeri çekildiğinde hiçbirini hatırlamaz. Bir fikrin çekirdeğine
inebilmek için dışlama konusunda usta olmak gerekir. Burada amaç kısa bir şeyler söylemek
değil, bir atasözü söylemek. Hem basit hem de derinliği olan fikirler yaratmak. Altın kural,
basitliğin en temel modelidir. Bir insanın peşinden gitmeye bütün ömrünü verebileceği
derinlikte, tek cümlelik bir ifade.
2. İlke Beklenmediklik
İnsanların fikirle ilgilenmesi ve eğer zamana ihtiyaç varsa ilgilerini kaybetmemek için
beklentilerini yıkmak gerekir. Özellikle sezgilerin tersine gitmek çok önemlidir.
Tüketicilerin dikkatini yakalamak için onları şaşırtmak gerekir. Şaşırma duygusunun işlevi,
tetikteliği arttırmak ve dikkati odaklandırmaktır. Ama unutulmamalıdır ki şaşkınlık bir süre
sonra sona erir. Bu nedenle fikrin kalıcı olması için ilgi ve merak uyandırmak gerekir. Merak
oluşturmak en etkili taktiktir ve tüketicilerin bilgilerinde sistematik ‘’boşluklar’’ açarak ve
sonra da bu boşlukları doldurarak, onların merakı uzun süreler boyunca ayakta tutulabilir.
3. İlke Somutluk
Fikirlerin anlaşılır olması gerekir. Onları, insan yaşantısı üzerinden, duyusal bilgiler
üzerinden açıklayabiliriz. İyi ve tutan tüm fikirler somut verilerle doludur çünkü beynimiz,
somut verileri hatırlayacak biçimde programlanmıştır. Atasözleri de, çoğu zaman soyut
fikirlerin somut bir dille şifrelenmiş halidir. ‘’Eldeki bir kuş, çalıdaki iki kutlan iyidir.’’
Somut terimlerle konuşmak, fikrin her bir dinleyiciye aynı şeyi ifade etmesini sağlamanın
tek yoludur.
5
4. İlke Güvenilirlik
Güven bir fikrin ve markanın insanlar tarafından tercih edilmesi için olmazsa olmazıdır.
Tüketiciler, güven duymadıkları ya da şüphe duydukları bir markayı satın almazlar.
İnsanların yaratılan fikre güven duymasının temel noktası onların anlayabileceği basitlikte
ifadeler kullanmak ve gerçekçi olmaktır. Çoğu zaman rakamlarla markanın ya da fikrin
değerini ifade ederiz ancak bu her zaman geçerli olmaz. İnsanların kendi kendilerini
sınayabilecekleri basit sorular sormak ve onları doğru şekilde yönlendirme, etkili ve etkin bir
algı yönetimi yapmak güvenilirliği belirleyen faktörlerdir.
5. İlke Duygular
İnsanların fikirleri umursamalarını sağlamak gerekir. Bir şey hissetmelerini sağlamak.
İnsanlar beğendikleri şeyleri satın alırlar ya da beğenebilecekleri bir şeyleri… Araştırmalar
yoksul düşmüş tüm bir bölge yerine tek bir muhtaç insana yardımda bulunmaya daha
eğilimli olduğumuzu gösteriyor çünkü beynimiz, insanlara karşı bir şeyler hissedecek
biçimde çalışır. Örneğin, sigaranın kötü sonuçları konusunda gözdağı vererek gençleri
sigaradan vazgeçirmek zordur, ama tütün endüstrisinin sahtekarlığına öfke duymalarını
sağlayarak onlara sigarayı bıraktırmak daha kolaydır.
6. İlke Hikayeler
Yaratılan bir fikrin ve markanın bir hikayesi olmalıdır. İnsanların fikirleri hayata geçirmek
için onlara hikaye anlatmak gerekir. Olayları kafamızda önceden canlandırmışsak, fiziksel
bir ortamda o olayla karşılaştığımız zaman daha iyi performans sergileriz. Hikayeler zihnin
uçuş simülasyonu gibi çalışarak bizi, daha hızlı ve etkili tepkiler vermeye hazırlar. 6
6 HeathC, Heath Dan (2007) İşte Bu Fikir Tutar. (Çev. Elif Özsayar). İstanbul: Optimist
yayınları
6
III. BÖLÜM
YENİ BİR MARKA YARATMA STRATEJİSİ
3.1 Marka Yaratma Stratejileri Nelerdir?
Yeni bir marka yaratırken öncelikle insanların tam olarak neye ihtiyaç duyduklarını,
onların sıkıntısının neler olduğunu, ne yapılırsa markanın kullanıcılarının hayatlarını
kolaylaştıracağını planlamak gerekmektedir. Sonrasında markanın çözüm önerisini
ve vaatlerini belirlemek ve bu çözüm önerileri ile hedef kitleyi detaylandırarak
ayrıştırmak gerekmektedir. Tüm bunlar sonrasında pazarın konumuna bakmak ve
buradaki sis bulutlarını aralamak gerekir. Markanın stratejik olarak nasıl
konumlandırılacağı, iletişim dilinin ne olacağı ve rakipleri ile olan farklılıklarını iyi
analiz etmek ve çıktılarını doğru şekilde kullanabilmek çok önemlidir. Marka
stratejisi, markanın sunduğu yararlar ve hedef tüketicilere bağlı olarak, firma içindeki
tüm markaların bütünleştirildiği kurum stratejileri doğrultusunda ele alınmaktadır.7
Markanın stratejik olarak konumlandırılmasından önce sözler ya da görsellerle
markanın logo’sunun tasarlanması ve logonun fikri anlatan renk, şekil, sözlerle
desteklenmesi gerekmektedir. Logo markanın dışarıya bakan yüzüdür ve yeni bir
marka yaratırken en önem verilmesi gereken noktalardan biridir. Markanın
logosunda kullanılacak renkler ve tüketicilere hissettirdikleri o marka ile kullanıcı
arasında bir duygusal bağ yaratır ve hatırlanmasını daha fazla kolaylaştırır.
Şekil 2. Markanız için renk seçmek 8
7 Kırdar Y. ‘’ Öğretim Görevlisi, Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü, İletişim
Fakültesi, Kırgızistan – Türkiye Manas Üniversitesi’’ Review of Social, Economic & Business Studies,
Vol.3/4, 233-250 S. 236 8 Yalçın Hasan. (2009) ‘’Markanız için Renk Seçmek’’ Logo Makaleler
http://www.hasanyalcin.com/markaniz-icin-renk-secmek/ (Erişim: 03.06.2014)
7
3.2. Marka Yaratma Sürecinde Logo Nasıl Belirlenir?
Ticaretin başlamasıyla bir malın, bir ürünün diğerlerinden ayırt edilmesi gerekliliği
de doğmuştur. Zamanla bazı ürünlerin taşıdıkları özellikleriyle rakiplerinden
ayrılmaya, aranılır olmaya başlaması, bunların kolay ayırt edilmesi gerekliliğini,
üzerlerine bazı işaretler koyma zorunluluğunu getirmiştir. O dönemde okuryazar
kitlenin fazla olmaması bu işaretlerin, yani markaların daha çok semboller şeklinde
oluşmasına sebep olmuştur. 9
Gelişen teknoloji ile birlikte yüz yüze iletişim azalmış, 2005 yılı ve sonrasında hızla
gelişen elektronik ticaret ile birlikte ürünlere dokunmak ya da ürünleri incelemek
yerini artık dijital ortamlarda ürünlerin tercih edilmesine bırakmıştır. Burada binlerce
ürün ve binlerce işletmenin diğerlerinden ayrılmasını marka belirlemektedir. İyi bir
marka, iyi tasarlanmış bir logo ile kendini rakiplerinden farklılaştırabilir. Pazarlama
faaliyetleri ile markanın birebir deneyim yapılmadan TV, gazete, internet, radyo gibi
kitle iletişim araçları üzerinden tanıtılması ve tüketicilerin satın alma davranışlarının
olumlu etkilenmesi sağlanmaktadır. Tüm bu mecralarda logo en önemli
belirleyicilerdendir.
Bir logo;
Özgün olmalı,
Yazı kullanılacaksa birçok durumda okunur ve kolay anlaşılabilir olmalı,
Renk, şekil ve sözler bütünlük içinde olmalı,
Kurumun hikayesini anlatmalı,
Vermek istediği mesajla örtüşmeli ve sade olmalıdır.
Şekil 3. Marka ve Logo
9 T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ‘’Gazetecilik’’ Logo, Afiş, İlan ve Broşür Tasarımı
http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Logo,%20%C4%B0lan,%20Bro%
C5%9F%C3%BCr%20Ve%20Afi%C5%9F%20Tasar%C4%B1m%C4%B1.pdf (Erişim: 03.06.2014)
8
3.3. Markayı Koruma altına alma
Yeni bir marka yaratılırken geçilin yaratıcı süreçlerden sonra, mümkünse ticari
faaliyete başlamadan önce Türk Patent Enstitüsünden markanın tescilini almak ve 10
yıl süre ile koruma altında tutmak gerekmektedir. Türk patent enstitüsü tarafından
incelenen ve sonrasında uygun bulunan markalar 3 ay süre ile ilan edilir ve itirazın
olup olmadığına bakılır, şayet yapılan şekilsel ve içerik incelemelerinin sonrasında
ilan olunan markaya herhangi bir itiraz gelmezse marka işletme, kişi ya da kişiler
üzerine tescil edilir ve her 10 yılda bir yenilenmek kaydı ile marka tescil ömrü
uzatılır. Markaların koruma altına alınması çok kritik ve önemli bir konudur çünkü
yaşam faaliyetine geçmiş bir ürünün markası tescil edilmemişse bir başkası
tarafından alınma riski ile karşı karşıya kalınır. Marka tescilinde ilk başvuran alır
prensibi işlemektedir. Bu sebeple bir marka yaratımı sürecinin devamında ki en kilit
nokta marka tescilidir. Marka tescil edildikten sonra faaliyet alanı ve ileri de
yapılması planlanan faaliyet alanları için koruma alanları belirlenir ve bu alanlarda
yapılan tüm faaliyetlerde marka ismi, logosu güvenle kullanılabilir.
3.4 Marka Tescili için Başvuru şartları
Madde 23 - Bir markanın tescil edilmesi için, aşağıda belirtilen unsurlar ile
başvuruda bulunmak şarttır:
Şekli ve kapsamı yönetmelikte belirlenen, başvuru sahibinin kimliğine
ilişkin bilgileri de içeren başvuru dilekçesi,
Markanın yayına ve çoğaltmaya elverişli örneği,
Markanın kullanılacağı malların veya hizmetlerin listesi,
Başvuru ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı,
Sınıf veya sınıfların ücretinin ödendiğini gösterir belge aslı,
Marka vekili tayin edilmiş ise vekaletname,
Başvuru sahibi tüzel kişi ise imza sirküleri,
Başvuru sahibinin ticaretle uğraştığını gösterir belge. 10
Marka Tescili önemlidir çünkü
Önemli bir varlıktır.
Güçlü bir pazarlama aracıdır.
Haksız rekabeti önlemenin etkili bir yoludur.
İyi bir marka çok taklit edilir.
Çok taklit edilen marka sulanır.
Tescil taklidi önler. 11
10 Türk Patent Enstitüsü (1995) ‘’Markaların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’’
Resmi Gazete S. 27.06.1995/22326 http://www.turkpatent.gov.tr/dosyalar/mevzuat/MarkaKhk.pdf
(Erişim: 03.06.2014.)
11
Türk Patent Enstitüsü ‘’Markalar’’ S.15
9
III. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Bir marka yaratırken tüketicilerin bağlılığını sağlamak ve sürdürülebilirliğini
yakalamak son derece önemlidir. Marka stratejisini doğru belirlemek ve atılacak tüm
adımları planlamak gerekir. Marka oluştururken önce fikri geliştirmek ve fikrin
tutması için gerekli temel noktaları uygulamak gerekir. Bir marka tüketicilerine
basitlik, beklenmediklik, somut, güvenilirlik, duygusal ve hikayeler temel ilkelerini
bütünleşik olarak sunmalıdır. Belirlenen ve analiz edilen hedef kitleye doğru
yapılacak pazarlama faaliyetleri ile birlikte markanın tutundurulması sağlanır. Marka
bazen tek bir söz, bazense bir şekille ifade edilebilir. Markanın logosunu tasarlarken
renk uyumu, renklerin anlamları ve sadeliği ön planda tutmak gerekir. Tarih boyunca
marka bir ürünle diğer bir ürünün birbirinden ayrılması esasına dayanarak
kullanılmıştır. Ticaretle birlikte alıcı ve satıcı kavramının doğması markanın önemini
arttırmıştır.
Markalar rakiplerinden farklılaşmalı, benzer olmamalıdır. Taklit edilebilir
olmamalıdır bunun için marka tescili yapmak gerekir. Sonuç olarak, yeni bir marka
yaratma stratejileri markanın geleceğini belirler. Uzun yıllar hatırlanma, güven
duyulması ve tercih edilebilir olması stratejik olarak belirlenen adımlarla
gerçekleştirilebilir.
10
KAYNAKÇA
Makaleler
7 Kırdar Y. ‘’ Öğretim Görevlisi, Halkla İlişkiler ve Reklamcılık Bölümü, İletişim
Fakültesi, Kırgızistan – Türkiye Manas Üniversitesi’’ Review of Social, Economic &
Business Studies, Vol.3/4, 233-250 S. 236
2 Moranjkic A., Yağan E, Valiyeva K. (2007) ‘’Marka ve Tüketici Temelli Marka
Değeri’’ Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı S. 5
1 Şahin Z. (2007) ‘’Hizmetlerde Marka Değeri ve Marka Geliştirme’’ Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Ana Bilim Dalı S. 5
11 Türk Patent Enstitüsü ‘’Markalar’’ S.15
3 Yıldırım Y. ‘’Marka Yönetimi Doktora Seminer Ödevi II’’ S. 69.
5 Yıldırım Y. ‘’Marka Yönetimi Doktora Seminer Ödevi II’’ S. 16.
Kitaplar
6 HeathC, Heath Dan (2007) İşte Bu Fikir Tutar. (Çev. Elif Özsayar). İstanbul:
Optimist yayınları
İnternet
9 T.C. Milli Eğitim Bakanlığı ‘’Gazetecilik’’ Logo, Afiş, İlan ve Broşür Tasarımı
http://www.megep.meb.gov.tr/mte_program_modul/moduller_pdf/Logo,%20%C4%
B0lan,%20Bro%C5%9F%C3%BCr%20Ve%20Afi%C5%9F%20Tasar%C4%B1m%
C4%B1.pdf (Erişim: 03.06.2014)
10 Türk Patent Enstitüsü (1995) ‘’Markaların Korunması Hakkında Kanun
Hükmünde Kararname’’ Resmi Gazete S. 27.06.1995/22326
http://www.turkpatent.gov.tr/dosyalar/mevzuat/MarkaKhk.pdf (Erişim: 03.06.2014.)
8 Yalçın Hasan. (2009) ‘’Markanız için Renk Seçmek’’ Logo Makaleler
http://www.hasanyalcin.com/markaniz-icin-renk-secmek/ (Erişim: 03.06.2014)
4 Yargı Patent ‘’Marka Tarihi’’ http://www.yargipatent.com/marka-tarihi (Erişim:
02.06.2014.)