65
- 357 .,.. FIFTH SITTING OF THE ._------.--.".-----" TTilELFTH SESSION ___ .. .... PU R.LALAWIA. Speaker at the Chief Minister. Deputy Spea;\.cr" 13 tiinisters and 21 l''lembers Tllere .present . 1. Q\JESTIONS entered in separate list to be asked and oral ans we r's given. PRIVATE HEt1BERS' BUSI NESS __--...- 2. * Resolution. Tita 2:7-8. S PEA KE R : "Leb Lama tangte zinga miin lean ch unq ah thu tha 10 reng sawitur an neih loh avanga an zah theih nan. en9kim ah thil tha tih kawngah tihhmuhEu ah intilanq lag i zirtirna-ah chuan i takzia te. i z ah awm z.La te i thusawi dik zia sawisol rual lob tc chu ti- langrawh II Zawhna kan la nghal dawn ang a. mahse nimin lama ka z awhna 10 chhan ani tih PU Zakhu Hlychho an a sawi a kha saTI'lifiah ka duh a. Revenue Department hot ute ka hncnah an 10 kal a. ngaihdamte pawh an rawn dil a. session hmasa khan a 10 zawt tawh a. eng Party mi nge anih tuna an pek hi tih hi chu chu Unstarred Question ah Leh sak ani a. 418-na ani. Chu chu Revenue Department hian zawnna file khat ami an 10 ching kawp a. tun- hianin Unstarred Question a a hmasa a chhan t.awh tho kh a an r awn ti tel leh palh a 10 ni a. chuvangin tun tum ah khanin a zawh tawh si loh an lei tih tel k.:l'i.mgah khanin PU Zakhu chungah pawh ngaih- an dil a. tin. Sorkarin a tihsual palh ani tih pawh an seJ.'ltli a. mahse lehlamah ch uan session hm.rs a <"1 ama 10 z awh ngei kh a ani hei a kutziakte pawh a awm a. chu chu k an Sil'ilichiang hrnas a duh ani. ..358/-

session - Mizoram Legislative Assembly

Embed Size (px)

Citation preview

- 357 .,..

FIFTH SITTING OF THE._------.--.".-----" TTilELFTH SESSION___.. .... o-=,..--,..~_._

PU R.LALAWIA. Speaker at the Chair~ Chief Minister.Deputy Spea;\.cr" 13 tiinisters and 21 l''lembers Tllere .present •

. 1. Q\JESTIONS entered in separate list to be asked and oralans we r's given.

PRIVATE HEt1BERS' BUSI NESS--....,-~--._- ~.__--...-

2. * Resolution.

Tita 2:7-8.

S PEA KE R : "LebLama tangte zinga miin lean ch unqah thu tha 10 reng sawitur an neihloh avanga an zah theih nan. en9kimah thil tha tih kawngah tihhmuhEu ahintilanq lag i zirtirna-ah chuan itakzia te. i z ah awm z.La te i thusawidik zia sawisol rual lob tc chu ti­langrawh II

Zawhna kan la nghal dawn ang a.mahse nimin lama ka z awhna 10 chhan ani tih PU Zakhu Hlychhoan a sawi a kha saTI'lifiah ka duh a. Revenue Department hotuteka hncnah an 10 kal a. ngaihdamte pawh an rawn dil a. Hili~se.

session hmasa khan a 10 zawt tawh a. eng Party mi nge anihtuna an pek hi tih hi chu chu Unstarred Question ah Leh sakani a. 418-na ani. Chu chu Revenue Department hian zawnnafile khat ami an 10 ching kawp a. tun- tu~ah hianin UnstarredQuestion a a hmasa a chhan t.awh tho kha an r awn ti tel lehpalh a 10 ni a. chuvangin tun tum ah khanin a zawh tawh siloh an lei tih tel k.:l'i.mgah khanin PU Zakhu chungah pawh ngaih­d~u an dil a. tin. Sorkarin a tihsual palh ani tih pawh anseJ.'ltli a. mahse lehlamah ch uan session hm.rs a <"1 ama 10 z awh ngei

~ kha ani hei a kutziakte pawh a awm a. chu chu k an Sil'ilichianghrnas a duh ani.

..358/-

- 358 -

,$.tQ"r:::.;r;-ed QuostionNo. 39-na z awt, turinPu N.K.Ch:lkma i10' SQ';,,Jfi\ ariq ,

PU 11.K ~ CFii\KlViA Pu Speaker _ ka l-nJlTt c. Ka z:l'ihnaStarred Question No. 39-i12 SchoolEd ucation IHnister z.-:l'l:Ti!l:rtclk chhanatan 'k a zavlt e.

S PEA Ie E R Chha,ng t urLn Dr. R. Lal th,:!nglLlna_Hinister for School Education Depart­ffi(int.:b 10 .'3awrn (lng.

Dr.R. LALTIL\...NGLIANAHINISTER

P u Spe:iker _ kan membe r zahcy,vmtak PUN.K.Chakma z awhna StarreqQuestionNo.39 na 'Is thera anyP~imarySchool where thore is no Teacher

\lithin 6 - Tlabup.g' ..AS$emb.1.y Constituency ( If Sag why ( tih ani"1 g a chhunna oriu - 'rlabung Constituency c nh unrj.rh primarySchool Zirtirtu a..rmlohna .iwrnLn aozkarLn a h r e 10.

·· PU Speaker_ Supplemc,ntaryg Nimin'3.hah pawh General Discussion-ah kah r i Lh a , ka b.i a l, ohh unq.ah s urnacurru.

khua Scho:)l cwm h.l,vk s.i , Zirtirtu an awm 10_"1 rn ak Lut.uk heitunat).Minister in min chhang ,3." an, hre t.awh d 9 niminah pawh kanhrilh a., ,Eng'tikahnge Zirtirtu hi an dah the ihlng (

PUN. K • Cl-1,l\KH."\

.J

·,i)U ZAKBU HLYCHHO Pu, Speaker _ s upp l.ernont.ary Questionk an siam lawk d uh a. Hei_ khcl\'"r-t.h Lanq lam bial hi J~c~irnClh nqo L

pawn.Ln z awhna ka siam tawh a , School ne Lh Lohri i khua a awm emtih ,to }<a z awt., t.awh va , min chhanna an pawn kh'l\'''ilai ernaw ahch uan School. awm lohnate,pawh a awm niin a lang a. Hemi ni­mina xan t1L.?~'czah3.wm.takin a bial chhunqa School neLl o khua ,Zirtirtu awrn 10hnakhut1. 'tehi primary Educcltion kho r hi chucompulsory Bducation ah hian India r nrn pumpuiah:1 d ah dan hik an Sorkar. k'ln fIlinis tor h Lan a ~re the i hrarn ll:'rm ni tih kha.kan zawt duha na ,

• •• 359/-

- 359

PU Z.H. l'(OPUIA .. PU spe~ker. zavlhbelh!).<l. Sumosumi'khua kha e nq l"'1ediun schoo L n~j8 tiha kha lean ziJ.whbelh teh anq ,

PU V;~NLALHLj\.Np~ Naupang kum 14hnu2.il~m orran , a 'kh afree educat.Lon an ned t ur '"1rli ,tihkha India Dan pui ah te kiln hmu a

ni 3.. rrun(lh n.i an kh.sw Jchr~nkhJ.t khnw ding th:lr In 20/30 angd:lv.m dCii\hl.3iTl :J.i'1erl~li·l.chu. Sorka.r ten a La recognised ohi.nh Lornloh School ne i.Lo hiJ.n ,-:~\lia n ua L ma.i, ;1. ti:eng anga hi. SOrk1rh i.an Sct1()ol pek thuai 3. tum anq em 7 Constitution a an ohanvoang h.i.n.n in sork 1.r hd.an in r uahmanna a no Lh s"lk thuai t.he i,

,1.ng om 7 tih kha k,3.nzilvlhbGlh teh anq ,

..Dr. R. LALTHj\.NGLIl\NAHIllISTER

p u Speaker. Sor]e:lr:.:tnga }UlD chhannaah chuan Tlabunq Constituency chhunqah h Lan a awmzLa chu a Sork3.r anq akan run Govt.Scho61 bik~h cluan

Zirtirtu awmLohria kha karl h r'o tlat 10 ani. Hoi hi kanS.D.O.LWlg1ei lam ilt:inga infor:aation kan dawn ani a. arnahe r awhoh u,chutih led ch ua n k.rn ngaih p::W!lh palh to p.").T,'1hlni mai thai a,kan hriat Clt3.n,J. ka duh chu Govt.primary School ni vo Lo khua5 i'1ilUZ3.ln. Hmundo , ~·la.usur.L VaraTt'1kh'3.i, Zehtet he nqah hianinsorkar' ang ehuan School Jean run 10 a rif, , Amaheru.\vhchu, honghi Kohhr,'ll1 School kan han tih Hiss ion School ang chi ah tE~

kaLpuf a niin k a hria a. Tin, V·aira\fkhai;hi'Lkan h,:in hril.tsa.. Hission School ang ani ;1 .. abak hi privilte anq a School 25Nm

himvmtak ani a. Sork,lr School anga Zirtirtu lean ne.Lh lohna angkh3.chuan· report k,ln d3.W"llil tlat.lova. Engpai--lhriise .. kan z nwhriakh3.~S().!fka,r school biJe :z;mit ah ka ngai a. Chumi an.i.h a L ch uanin repe>rt, 1'\.<J.n d.iwn ah khan ili .3.\'1{U tlat .10 mal:l,' cngp'Jvnnisothil chLanq zawk 130 hria,t zelkan duh i).nin ohunnLn ucan 10 enang a.ziCik p:iTtvhink,:in hpiClttir anq 3.. Tin. hetillhg awrn.Lohrrakha vkan ngai pawimawh a.hma, kan La chho mek-a; Kan memberzahavofffitakta.k Pu za~h.\f.,ate. PU Hlana te za\-l'hria pnwh kha k an:J:'ilru all a.. awm reng Cq.~'., Mizo.ram ah hian kh uo thar a 10 piangchhuill'\. neuh nouh recognised Villilge te p3.wh tunhnaiah kan neichho t.urnh kan nqa.L a. Tin. recognised Vill,3.ge 10 ni t.awh sakhua onqernaw zat Mizoramah kan nei ,1.. School Sorkar .rnqa k.m .run theih Lonria , kha Ichn k.an ngai p:i\vim,1.Vlh ,3.. Hoi hi SSA 'emti a •. EducCltion mov'emc nt; li;ln t.ak m,1.i. ;r.ndia SOrkilrin a buat­saih a Clwm chho daiolD ,:1. A bul kan tan chho dawn a. Hemihian a thil tum ber rn.wrl hi Education-,:"l bcihpuithl:J.k ani a.chu chu pawisa te kan hmuh hun1.h chuan a ram pu:npui hUl-pazirna beihpui thL"lk kan turn rual hian tuna kan Member zah<lwm­tak tak rawn s.:lwi kha covered theih kan beisei d'-l\vn a ni.

S PEA K E R : starred Question No.40-na ah k~n

leal leh ang ,3., Nihar K.'1nti Ch?1<rna~l:J.awk 'zawt turin i 10 sawm leh ung •

• • • 360/-

- 360 -

PD NIHAR L:;.NTI CHAKHA Pu spe,J.}Cer, k a z cwhni st.Clrred Ques­tion No.40-na Food & Civil suppliest1inister z ah.awmtak chn.xn ·J.teln kazawt e.

S P E !~ }( E R Chhd.ng turin PU C.L JTins'-lng,l.,iHnistur Food & Civ.il s upol Lcsi 1;) S ,J.',m1 <l.ng.

I'D C. Lh.LRINSlI.NGAHINISTER

PU Spe'J.ker, t1cm~>:~r t>u N.K.Ch':J.kma.zawnna Starred 'J!.l\~C'; 'cion No.4 O-naTlabun:J bi,'Ua mi.t.hc nkhat; IndiLa khua

leh tui dik t.J.k ni si, e nqvariqLn nge Ration CJ.rd pek an nihloh ( tih ani a. A chhanna chu Tlc1bun9 b.i.oL elL h.ian Indiakhua leh tui mi di,k tak R,J.tion Card pok 10hCln owrn kan h r 9 1 0 .

PU N.K.CHOO1A PU .speaker, Nirailvl G~;nerJ.l Discus-sion &"1 lean saw.i, tdHh a, kan khuaNunsuri ah oawh Electorll Roll a

chu.inq t'lm t3.1< Ration Card dC"H'lng 10 iln~ 13. ;:nvm'l n.i , Hei hicngnJe a chhan ka hreduh ani.

..PU ZhKHU HLYCHHQ PU Speaker, z,J.whna p.akhat., hei kanHember zahawmtak TlcJ.bung bial tuhian Session-ilh h ian zaTrlhnu. to a

g,J.i:li fo a, kan SOrkClr Lam chhanna Lch I\1inistcr chhanria hi abung thei ang reng khawp ma.t, kan hr'e 10 tih hi an.L fo rnai, ::1.

Elc::ctorill Roll all. p awh .J.\'1m ngei vote pawh t.hLek n.jeL, mahseh o Lo i a Ration Card 10 pek dub 10 tlat mai kha ,":1 avl,n tlat inlean ELl\. zah,Dvmtak hian a. bial chhungah aJ.'.vm tlJ.t Cl ti ani.Engpawhnisela, kan Sorkar hian min enfiah sak thci ang em (Chuti~nga India ram khua lehtui ngei Roll ~h pawh atvm ngeikha onqernaw thil avanq.i.n Y. H. A., H. Z. P. ernaw h Lriuh avanqLn 10pok. v,loh Le h 10 hrnai.h poLh to a awm thei mai, 10 maw , kan sorkcrhian kha kha an 10 en tha thei mai Lawm n I , tih kha k an zawt;duh ..:' n.i , V,l.wi tam tak hei hi:1 bf.aLt.u h i.an ,"1 sawi, tiJ.wh a ,mahso k an Sorkar Lam ohhanna hi a bung thei hl-' ma.i , PU Spea­ker kan z awc a11.1.••

PU L.N.TLUl\NGA PU Speaker, Roll ,1. chuang dik tukR·3.tion Card ne L 10111. awm 10 tihkha chu kan rill. Loh sak deuhva an

awm ngei ang. A hnai zawk Tlungvel biulah khian Roll a chuang ~

ngei Ration Card neilo an tam em em a, nimin m~iah pawh khanSesaT,,,ng khua bik atang pawhin s awmt.hum lai siam s ak turin kathehlut ani. PU Speaker, helaiah hian in k an Sorkilr hi thil­phal do uhhLe'k so IGl duh ,3.. Heng Ration Card neilo kan tih te

••• 361/-

•- 361 -

hi 1Ylizo d i.kt.ak khua Leh tui khawkhrt.a rei tlk tl.k 10 awm, hmund anqa In Le h L:) nei.Lo an t.arn Vi."1.U i1 n.i , xn ffi<l'l'll de uh avanqkh.in . an hrnun hl ill Lama Roll ,J. '-in ch uarina te pawn La h Le i theiL) t':~J.n la ,"}':lin nu.i L ma.L '1. BuhfJ.i hi a pimpuiah India r amah,} har s '::' i:~li;Th Lov.i , ~\Iizor.:lInah p.iwh k.rn harsat, pui 10V:1. Amah­e rawhohu, lchawkhat.a P<ltion Card nc.iLo a\;VTI1 tum hi chuan rni atibu3.i v.i o u rua.i, a. chuv.imjLn, tunhma-a Buhfui h arsrt; La i. aEe t, t.hi.n anq khan fet tc.:n",h 10 s e La , Ration Card mamawh zohnahthl:l1e 1"lizoram cnnunc a vawmt,e chu po v e ma i, 8C,1:1, Roll a a nchuan loh hi chhuan.Lomnh hmang tawh 10 sela ka duh kha,\lp rna i ,

··PU J. LA,L'l"'I-IhNGLIANh ;~aectoral Roll hi chi hnih <1l.':.vrn a,V.C. Roll Lch 1\1.L.h. Roll hik"l,'bial ah khuan V. C. Roll a i1,,Tr,1 si

iLL.h. Roll a awm si 10 t.o an :lvlmbav'lk a n La , ohuvanq chuan. 1\011 h.in tih nqawt, kha a in .J.ngl_othei a. Chuvanq chuanV, C.

Roll.;), cnurnq chu pok n i, ttl s e La ; Tin, chulo Le rrah chuan leanHcr,lbcr z ah 'nvmtakin a. s awL kh.a ka,:bialclh khuan a bik t·J.kin Brut·) khu, Dumpa-s r eriqpu.Lah ~n t.am t",lk Lunq Le L District i1tl.n?J<l. ~o

pem mahse La , pem dan t.h.Lam.l o sawLun,j, Roll a awm vek ta:lt'l SJ..

h(~L1!n:i Jean dah theih tl.k loh ohhunqknw engomaw zah an awm ani. ChungtG chu Ration Card an nei thei ta 10 ringawtmai a.Roll a insuan d~n ~ha an thi·J.ffi loh :lvangin. chuvang chuan

.. Kation Card no Lh loh avanqLn khawch Lanqah chuan k an buai emom a , kan tam kumt.Ln si a, niminah pawh ka sawi t,:n'vh ang khanSils ury t.e , Hruiduk te, Hrrahv a ah to chuan ohhunqkuw z at, voCard nei, zatvc card neilo an ni a. Sorkar hian an liberalthei deuh Lawmn.L tih ngen pahin kan z awt, a nih chu,

·· Pu ~speiiker,hei Food & Civil Sup'"plies· ani a.' a relevant tho inkahria'j, carrying bill ni 6.6.2002

a uns t.or rod Question a·kan zawhria , PU Z3.khu a zawhria , Question39-na ah hian Carrying Bill hi, Chhimtuipui. Saiha ah chuan1.98 crore anih laiin Aiz~vl ah chuan nuai 32 vel anih laiin

rnan zavlh t.um suh u,nih kha. chhan tur asawm anq ,

s p K E R :,,: T~in a kan Question chu, RationCard,'a ~l1ffi s L, Electoral Roll a;'lwrnlo ani ,1., hemi piilhLlIn chutu­

Demand discuSsion lamah khnn s awf, tar-vh asubject a kha chhang turin ~'linister i

erawhch~.· hei ration cardthil serious tak a ni a.anih avang' hian Pass-port

PU C'. Ll\.LRINSANGI~NINIST.8R

: Pu Spe!aker, hei kan zawhria neituPu N.K.Chakrna hian ka hnenah p awha sawi zing khawp mai a, amah-

chungchangah riLan , Ration Card hiKhua Le h tui nihna dik tak kengtusi'lffinan pawh Ration Card hi demand

••• 362/-

- 362 -

a ni ::1. C:lutiang h i aL chuan paw irnewhna rC)L~ ,1 p l.ay ti. Hoieriqcrnaw h unI a L kh.in Hizor"J.mhmW1 hr.lon'J hrWTlh Bogus R'lotionc.ird k an tih ma i, kho 3. tam. hle3., Ti1ng ChUl.fl kin Ninistcr 'hm3.S,3. thahncmngaihna ,3.vangin t.he Lht.awp ohhu.ih Ln Pl.mily RationCard intensive revision kum 2000 khan noLh ,1. ni3-. He hl11L1kna at.an h i.nn .Lnkad.hh.r ua.Lna Guidelines ul uk t;lk s i orn i1. niinGovt.l'Jotific,1.tion pawh c hhuah ani nghe nqh« (-'1.. He hmi l ~lkrlJ.

at.an h.i.an Sorkar in Dco,3.rtmcnt m-li ,3. he r:ltion c:3.rd s i.nm LchLnt.cns i.vc revision at3.~a nm.i l akne hi II tcll,,,Jc: Z03. .,J. hrint. LohavunqLn NGO, YHh, HHIP, YLA, YCh thlengin h,::- hm.:J.lllkna ,:ltanh.ian phoLkheL rual t.ak.a t.h awh a ni a. Ti3.ngchu'ln?orkar lJoti­fication chhuah ah h i.an Gyidelinc; p.iw.imawh t.'lk t'lk point h ranqh r anq d uan 1. niin, 3. b i.k takin rum Le i L unq f ltc:~ dik tak hrLa tna hm:lnrua'1 tehfung knn neLh awrnchh un ani.h tl'tt av.inqLn Elcc­t.o r a L Roll hmr.n .inL a , TliJ.bung bf.al ah pawh :Li .iri in ElcctorCllRollJ.h pnwh chuanqchIn na n a ria chu k an pc?k ~);,\1h k a rinq <'1.TW13. Fllmily RJ.tion C1rd riedLot;e hi Rolla c h u.rn.j 10 an nih ;CI.ring a , Chuvang ohuon k an z awhna ne i t.u k an HLh. zahawmt.ak pawhhi tuna request 3- r awn siam ang khan he a tGhfu...'YJ kan neLhhrnariqa r at.Lon card 1<3. neilo Elector'l.l Roll a ch uanq n(}':~i anawrn an.Lh oh uan hei hi chu knn e nnuwn thei-l. ,t.mi1h(~ra,wbchu,

Elector,'}l Roll a chuang 10 na na na chu teh£Ull.CJ:l 'JCln hman ­awmchhun a nih aVimgin chuti maiin lean nqa.i.h t.uah thei Lorn Lova,khet.Lano ln,J c.tao a awrn a nih kha chuan hei h.i chu k an 10 en....n awn anq till kha kan tarlang tel duh ba\,J'k a.

Tin, kan Tlungvel bialtu z ahawmt.akkhan a bial crihunqa ohh unqknw thenkhat Electorll Roll neiloan awm t.h u department ah pawn Cl ravrn sawi thin-i. Dd.Lnn s Lornin chhunqk.rw 38 LaL Flinily Ration Card nei 10 tc:~ 'can d i.Lna 3.r awn s Lam 'I. Churni bawhz uf, ch uan k an Dcsote },-1h- intir a ,mahse , heng chhungkaw 38- te hi 11~ awrnn a hmunlil 10 awm tl.whnahmun ilt,long,l. ,'1 C~rti£ica.te .l?'ll.'''h nei Lorn 10 an nih'1v.'1ng loll.Ell2ctoral Roll-,'lh pawh clJ,u;lng 10 an nih ;lvcn,rin Family RationCard hi ]<,In si:lm sak thei ta rill. lov.:l.

Tin .. phuldungsei bi-Lltu zahl.~,vmtak

in V. C. Roll leh Electoral Roll chungchang a Ll'iln z3.Vlhbc~lhna

ah khan hei V.C. Roll hi kan hman a ni lova .. tehfunga kanhman 3. nih loh av:)ngin V.C. Roll a chulng kha F,tmily RationCard siamsak theih tur an nih ka-n hre lava. 1,1l.11se ElectoralRoll a chuang an nih eralrJh chuan kan siams.'lk thei a. Tin.Tuipang bialtu zahavlffitak zatIThna kha kan Sp'~3.kGr i.n (Sp'~,l.ker:

chinn a tulIa kha kha chu) chhan a remti 10 n'J. .a -

.. A s ubj~~ct 10 kha chu i ti t3.v*Ibvang. Ministc;r p.l\'lhin tichuang10 ula. Hember rH\·rhin tichu:mg 10

_ .' ula. A leh lam len lJ.ffia in tihk,~n phal leb. ?J kh<:l chuan a dik bik' chuang lava.. ••••Nllo. a therih' n,;). zU:wng kha chu a theih vek ang chu. A za\vhnan~ lo.p.u.:i- helaia kan chai kan chai hian min tibuai. Ministernlh. vanga kha JG;\Cl. thuneihna nei":'in ni 10, hemi House a.h I

SuWl ka rQm~i tawh 10 a hi. A tlangpuiin kan kalpui tawh dawn •

S PEA K E R

••• 363/-

- 363 -

6-PU LALRINZUI~LI~ Kan hrLat,c .Lan duh Llk r Lau chuEJ>ectoral Roll-c"1h khan [''1. 1.. ;\..Electoral Roll leh vjeElector~l

Roll 'khn a il~;fm a. V Ie Roll a awmhranpc Ln }C-l h ro Lovi, E/V Elector:ll Roll tho a ni ,1, 21ec­toLll Roll p:lhnih kan ne L a, khat.a ch uanq crihunqkua a khnFamily Ration e::lrd hi pek theih .m ni ta em ? tih chaun chuk:ln z awt; ,lflg (~, it pakhat; z awk z awknh khan 10 sidmt2 s o La ,V Ie ah khan Indi-:: kh ua Leh tui 10 te hi kan d.....h ch u.inq em ni 7Eng a t.Lnqo V/e Electoral Ro Ll.s-nh khan kha kha k.m p awm lohj)ik? kan p.ivzn 10 em ni ? tih hi ka Zi:H'~tini. A ohban krravrnqa.Lh

. t.ak.i.n PU Spe3.ker" khua Leh t ui.ah kan puwrna , Elect:or.J.l Ro Ll.-eahkiln d.ih ' 1 ut tili·lhl.nih si chuan cngatinge kh.i kha kan pek t.he Lhloh bi ? a chhan enqcrnaw tak chu a awm ka ring ani.

··SPE1'o.KER Nakinah Hotion rQ.\;lD pulut r awhtih VB ndso La tiin raHtna rawnrawh u, cnu chu House-in a 1;"1nqa.Lht.uah dawn a n.La , starred

Question No.41-na zawt turin Pu H.Laltanpuia. a 2uthorised'krran r awn zawt, ma.i, r awh u,

·· t1inister z ahawm tak printing &Stutionery DepartmGrit chhan 'at·"'lnzuwhna - (a) printing & stationeryDepartment hian 2000~2001 loh

2001-200'? cnhunq'vhLan hrrat.hnwkt.u Staffte h Lawh tiain lovinexpenditure enC;;zi'lt ngc a noLh 7 (b) Incomu 'prOfit cngz3.t ngea ne Ln till. lcha kd. z awt, e. ' ..

p U V hNLI..LHLb.NA

SPEhKER Chhang turin Pu Rua1chhinC1"Ministerprinting & Stiltioncry Department i10 sawm. ang.

:PU RUhLCHHINAHINISTER

Pu Speaker" Lungpho bialtu zahawmtak in a rClwn zawhna kba tiang hiani <3., printing'& Stationery De­part hian kum 2000-2001 leh 2001­

2002 chhung khan a hntithawktu Staff te hlawh t.Lam lovin aGxpondit~e chu engzatngc a nih tih chhanna chu - printing &stationery Depar-t;.ment hian 2002-2001 lell. 2001-2002 chhungkhan in hrirrt.hawlct.ut;e h I awh tiam lovin cheng nuai 396 Len sing

\ L!. Le h sang leh 775 expenditure a no L ani. Tin" 6-na ahchuart Income emaw Profit engzat nge a neih chhanna chuprinting & Stationery Income Loh profit a nc.Lh zat hi chhut

••• 364/-

- 364

ch.ian iJ. 1 J. ni Leva.• suspenso Head atanga a rcc,::Jvories hrnuh lobR.(;v(~nUG Loh Receipt to. Sm:lll Saving leh·} dGpcsit z at, totalchu hctianCJ anq hi·1 nil Suspense ACCOlli'1t ·j.h criuan nuai 216len sin] 4 Le h sang 4 IGh 19 ani a. tin. RCNcnuc Receipt ,-:hch uan n ua.i 95 Lch a.i.nq 5 .Leh sang 8 leh zan~JJ. .sl'lrn1i p.rchumani-a. Tin'. Small SClvingah hian in Rs.19. 58. 335/- ani e •.

PU J. LhNI1ZUhLA Tuna z.awhna chh-,.nndlh khanin expen-diture Leh Revenue h.in hmuh lchan ahlauh nasa hle in Q hriat a. Rs.496.

45.775/- (nuai 496 singli sangnga zasarih sa~flnsarih panga)e xpe nd.i.t.ur'e arrLh lai khCln3. dang income kh a a tlem em em il. Ah l e.uh niin a.Lariq .:1. ch uvanq c h uan 'J:'ext Book ohh ut; t.e hi Q

h Lavrk v.iau in alang a. printing & St'3.tionery Dq):lrtment h i.anText Book hi engtizia ngo a chhut v,; 10h a tlin 10 nge Depilrt­merit; lamin chhut tur ,3.n pe 10 tih hi I'u Sp'::;,J.kcr k a z avrhbo Lhduh a. PU Speaker. tuna chhanna k an han dam Qh h.i an ,J. expendi­ture leh a income han en khan a hlalili viau in a lang a. engngeni printing & Stationery Department ah hianin printing bik ahtak h Lan engngeni an t.h awh ber hom.L Sorkar thil paw.imawh TextBook ani ernaw , thil dang kawnq hrang hranc ah h ian h e La.L ",hh.ian chhut anLh avanq.r hlauh nge an nih. crih ut; anf.h loh1.vangahLluh chhut tur hi an hmu tha lov,1.n9J.. h La un nqe 3. 10 nihz7J,wktih khn 'kan z awt, to 1 d uh bavlk a n.i.,

.. PU Speaker ~ z awhbo Lhnn K.3.n neLh chuprinting & Stl1tioncry DOpdrtmenth Lan in Office St,ti8nery mamawh

zut-lhg zavngte Lakhawrn <1.. chu chu Depnr trnc nt; d.·ulgte hrieriah pochnua}-c tur'3.ni a! h t:l1.1Ti zawngin sumdawng DopJxtmont to pawhan :ni thoiawm e. Chuti anih lai chuan Hizor.J.ffi-,3.h Departmenttam taX 100 ah 60 vel h Lan vrinting & Stationcry Item hi. anlei ani. Hei hi sOrklrin a h r I,a em? Hemi chunJchang,l.h n i anoff±ce Memorand\.U11 pawh 1997 ah to. kum 1998 ah te" Chief Secn:­tary in a chhuah ta1.1Tf'. a. Chung ang ch u Dep3.rtment tam t,:lkhian an z awrn 10v3.. an zawm 10h avnnqdn hetiQng Zilt a hi prin­ting & Stationery Department hianin lost a nei ni pawhin alan9 ,..1. Chuv anq Ln , kan Minister zahawmt.ak h Lan.i.n heng Officememo r and um awms a department ten printing & Sti-,.tionory at3.ngchauhLn Stati?bnery Item an lei tur anih laiin ar... lei si 10 hieng angin nge kalpui a tum ? He order awm sa hi printing &Stationery Department pawn lam atanga lei angte hi engtia tihnge ni a turn? Eng zat nqe ni anmahni record C3.tilngin anmahnfd,Tlrlr 10 tute hi department engzat nge a hriat tih kha kanz awhbe l h teh anq ,

PU V.i\.NLALHLANA

S PEA K ER : Chhang turin PU Rualchhina i 10sawm lehang aWl

•.• 365/-

365

: P u speaker. k an HIu'!. z arrawrn t.alc P uJ • L,'1wmzua1a z awhna kha k an ohhanqhmasa ang a. KhawL te pawh k2n nei,tha viau t~wh a. Text Bu to hi cng­

t.izie:. ,""1 1,'). chhut loh n.ro tih kha k an z awhna ,"n,rm tak pi1:Ih ,lni2. Tunah h Lan koirnJ.hnl -dd nnmun kiln kh;11.V1 neih di].'ntc~ }:J.n h anng,~H:.tu:"ln phe i, ohunnLn Text Bu te pawh chhut k an Lnh uom ern ernt,l\'lhl. Hoi hi Sorkar lam 3.tJ.nga r uahmanna a let CJ.Vlm Loh 'l'J.ngto p':Hl11 an L dWJ a , Hei hi t.unah k an 1<.1 chhu 10 ma.i, ma i, ani, 3.

Tunali h i.an in chhut ve t.awh pawh nise tiin raut.na te perl//h hithlcn k an turn mck iJ. ru ,

PU RUJ>.LCEHINhIII'NI'STER

Tin. hmanni ah pawh kQ. sawL ta1',·.rh ink a hrLa d. i1ulti~Colour printer te pawh kan no Lh v-: tak ahcnuanLn tuna kan I,Iizoram Cal .endar anq to pawh hi chhut thcihkan inbcisei yiau tll~fh nqho nghe a n i.,

Tin" Buarpui bialtu zahav1TI\ tll)( za\vhn a Jehu tuna printing & Stdtionery Department a hnatha\.rktuteh.ianLn e nqernaw an tha\vh· her 1e tih ang thu ah kha ohunnLn anthawh hi a tam3.ng reng khawp .~" heL, tul z ua L La.i, phcL chuaninz anah pawh tl aiviJ.r thak a , inbanlet a. duty ng:J.i 'kh.rwp a E1ec­t.ora L Roll te Loh Billlot paper te Loh thi1 paw.lrnawh SecretLarnpanq t.h.i L 'te p.iwh chhut ani thin 'a'. chumi bak.3.h chuanin hoiorder len cm,}erna\'{ Sork,l.r at<.u1ga chhut tur awm chi rcng .rengform chi hr'li1g'hrJ.ngtc honq hi chhut ani a. chung chhu turohuan in he.I , 1{h-lc,vl-haremtc leh a remthi;1ffi mi leh ,3, s Larn thiamtel' chut.Lanq chuan thawhtur diu kan/ ngah em em a nil' an thawkmup map rang maio

'Tlri. Lungpho biiJ.l tu in 60'~ vel hipawnLam ah D(~pilrtment hian Stationery an lei niin hr'Lat, ani ,-:1.

a tih kha a dik ,-1. hei hi t.unah pawn action cngtinnge k an lak:lng tih te kan ngaihtuah LaL mok ani a. Do f au'l.tie r' k an ti d awnGfna\lni, Department Hr:lng hrangahhian an awm <1 .. tunhma pawnLnhung ho hi chu a hranpa pawhin hriattirna a awm tilwh n']hc nghea. Engpawhnise. hars~tna chi hrang hr<lng llvang ani mai theia , henq hi chu kan control a nq a.i, h Le in kan hzLa ani. Tunaht~k p~ei hi chuan hemi Jean kalphung Loh a dan te pawh siam athd a'itJi'n mange tiin tunah h i.an draft pawh kan bua,t§aihmek' a.Herni printing Loh press Control na Loh hmandan chungchangreng reng pawh hi dan nei a kan in control a tha 1awm ni tihtc lean nqaLht.uah rnek a. chuti<1.nga z awhn.a te an rawn siam hia lawma\Vffi hle in ka hria a.HG~mi atang ringawt pawh hiand0l.xl.rtment tin pavlh hian kan tih tur )(an hriat a pawimaVlh h1el. ni.

.. P u Speaker .. ngaihtuah mek ani ati a. Ngaihtuah mek ni lov~n, a

rna t,T,vngkam takin depClrtment defaulter anmllhni ••• lqvaStaf:.ione~y 1eitu }r~a tunhnu ah to action khauh zawk in emawngaihtuah mGk lovin .i1 tumdan lai tak kha min hrilh se .a vatha awm ve.

PU VZ.I\ILlI.LHLhNA

• •• 36$/-

S ? E t, IC E'R ··

- 366

PuRualehhina 10 S awrn Leh : anq ,

PU R lr"LCHHIN2::'~

MINISTERPu Spe:lker, kncJ.nej kh'l ehu'l tul ,'lngin act.Lori Lak k;:U1 10 turn c-:lng e. Tihmek ban tih khln Dej2ihtuahn'1 }~.ha-l.

kal mai loh aV'lng khJ.n 3 rnek 10 theiLovo , ehu ehu kan hrLat, a tha in k a h r La ,'1. 'rih t.'1~"lh te churu.sc kan till. tavfh kha kane s awL mai tUE" ;-.l.ni. i, nck oh a uh khil a1'1 nih avanqLn a def..in:i.:betu.k khan kan La chhnno thei 10 anichauh z awk e.

SPEh.KER

I'D R.L.t>.LZIRLL~Nl\

·· Starred Question No.42-n3. zawt_ turin Pu R.Lalzirliana i 10 sawm ung.

PU Spc,aker, ktl 11~'Jm e. St,:lrredQuestion 42-na Hinister z ahawrnt.akSchool Education chh~n a tun.

SPE..:.KER

Dr. R. LlI.LTHANGLli.NhNINISTER

(a)1 KUITI.'lna Zirlai naup.r no t.e lehl'n:-1"u a,thTawna sem atan khan Sork.,l.rin engzat nge a sen ~

(b) Heng Lehkh.aou hi r.urrjo supply -(

-(cJ.::iZirL:li naupangte h i.o.n S,::;rkar- turn anghi'J.n hong ZirLlibu-tc hi ,in hmu nge.iem ? tih a hi.

Chhang turin Dr.R.L,.i.lth:mgliaria i10 sawm anq ,

: P u Speaker, kan member z ahawrnt.ak-PU R.LlllzirlicJ.na z awhna

••• 367/-

(a) Kumina Zirla.i n.auponrjt;e Lerikhab u at.hLawna sem atan khan Sorkarin engzatnge ,:1 sen 7l\. chhanna chu ZirL:l.i neupanqt.e lehkhabu .J. thl-l·.;rna sem 3.tansorl(ar in kumin 2002 hi k.an hrnanq mek a, hot.ah ilianRs.59.16,OOO/- a seng.

(b) Heng lehkhabu hi tunge supply 7

A supply tute chu -

1. Lunq Le L Book House, Lunglei2. zonu Book hgency. Aiz3.wl

.3. E,;~~EE Book Store, Aiza\vl'4. Lianchhungi Book Depot, Aizu.\.vl5. Kolasib Book Depot. Kolasib6. Madinga Book Store, Serchhip7. Beulah Book Store. Champhai

- 367

• (c)-na chnanna chu hmu ngei e tih ani •

·· School z LrLaf, naupanq e nqz at; hneriahnge zirlaibu leh Uniform hi u thlawna pok anih tih hi ka z awhbe Lh e.

·o P u Speaker, z i r La.ibu Supply thu ani a, a in relevant an0 tih ka ringa. Kan h La ah pawh lei Bethlehem

Leh VlnJ, .1'111 ukhum pawn ,'1 .i.nz awm knri ti .1. HeL Ch arioh.inbu ahk.an c hhLar .a , t.unhna.i ab hian ~irlilibu s uppl y t.h u .ih SchoolEduca.tion Department Cl Director leh Jt.Director te ni 10/15te hun pekin Explanation c 1111.nih thu tGl.n r.::nJ"n ziak ,1.. Tunah khan Ministc~r chnann.i an khan kha kh..l. a Lo Lanq t'1 hauh

.Lova , n asat.aka z Lah kha a ·J.'.v!i1 b~;lillk si a. Khing mite khansupply hi an 10 d,J."m'] ve em ? An f:->..te Leh an chhungb:: h Lnn ,Ngcmi, t.hut.hanq diklo criancbf.nbu-nh an ziak ? Tin, Ch:'1nchinbud.anq.rh kh.an hern.L Supply ch unqohanq hi ,:1 der pawh 1-3. t.Lhcbh uahbh an i. t.ih te kha ('1 10 awm Loh ttl a. ZOr:.m:1 ti ohLa.i, h Lc inlea h r La a. cnu chu k.m Hinister h.i.an min h r Ll.h f Inh t.he L s e Latih kan z awt; a ru , I

oo p u Speaker, z awhbe Lhria , hei knn .

1'-iinister khan zirlaite n.rupanqt,elehkhabu a thlawna semna tur atan

krran j?,3,\visa tarn t.ak aor'karLn a sem t.awh tih min h r Ll.h a" Dis­trictCouncil ll.rea. 3.11 hianhetianga zirlaite hncrta:a t.hLnwn ascm Lerikhab u hi ,'1 ilWffive miah Lova , ~ngn<Je hei hi ~1' chhan ?District. Council ArcCl ah h.Lan z LrLadce tClnazirl,libu a t.hLawnasem vcttleihn3. t.uripew.Ls a hi pek ve a awmloem n L ? Nge an pes L in, zLrLi.ibu a. thl,:n-.rn,'l sem nan an hrnanq 10 nqe , on<]nge ni aawmzia he i. hi min h r Ll.h thei em ? tih ka zawh belh e.

PU C. THANGHLUNI~•

o·PU v:..NLALBLid~JA PU Spealcer" z awhbo Lhria lean neihchu~pakhatna. hemi lehkhabu athl awna sem hi t unge ni a d awnqt;u

tur thlang tute 7 Zirtirtute nqe ni a, a thlangtute kan cri­teria eml\'" tehfung deuh"ln ner em ? tih kha p akhntiria anf a.i .. dllwt lenlh ehuan a d'1.1.vngt ute hi t utenge an nih 7 1\.n khawhrning non h.i.an k.in Ministc:r hian min pG thai em ? tih kh a k azawt duh a. Tin" khanq lehkhabute kha firm e nqemaw z at.Lnan supply a, khanq supply t.ut.o kh a tenderte kovLn an' supplytir n06 ni ,1, Department h La n supply turin an va ti ringa.wtrn a.i , tih kha k a z awh be Lh duh a. Tin. Lehkhabu cbauh hi emni3. t.hLawnLn an pek ? Uniform a tel ve em ? tih kha kiln zawh­belh teh ang.

• •• 368/-

368 -

·· P u Spei1ker, s,1t-1Tkb.r hn.rt.hawkt;e anchhungte t.unnh khan l-:;'ln nq a i.t.hLa zoohauh a , Quot'1ti:Jn :tn crihanLn k.in

thik thu c\ chhe h Le a, ao rlcarLn Show Cd-use l'Jot.ic:; te kiln ')8 atchntiang chu.3.nhc::n.;; Lohkh.abu supply tute hi vawi i.n ni,: t(l~nisterz':lh3.~vmt'1kin il Llwn s,·'nvite hi Hinister ohhun.j kh.rt, hn;UI.',l.l takan tel v-: n i.a h r Lat; ani ,'1, heng hi sorxir hi,-ll"ll ,::nzui VI.:; Qi1wnem "? Hinister cnhunqkhe.t; hnaIva.L t.ak t,e hi 1;)'ln hl,elnl 10 pha Lbik ern ni ? Sorklr hriat.hawkt;e a phaLl.oh 13.i nion , tih kh a kanZC3.\,;hbu lh VG (J.

PU R. LhLZIRLlhNA

SPS1"KER : Awle, ohhanq t.ur Ln i'u F~tLCllthdnJ­

li11'1:1 ilo s awrn le,hin}.

.·Dr .R. h:'..LTHI\.NGLIANAHINIS'l'ER

Pu Spe lkGr. k"J.n ehb';"J chho 'lng a.P akhat.na at.an cnuan '1 t,l.'lp 1 am).tlng khan lean etlh:1D.Jl, hom i, asupply tute z Lnq.ah hiJn I"Iinist(~r

ehhungtc ti LliJ.1VJm kei oh uan k'l h ro lava. Ch;lVl.ng chuan t.iled kn;1CflU ka chhano thc;;i [:1.l.i lava. Tin, chmi r uo L oh unn heitender··n;;: ill Lorn Lova tih thcih tur Clng chd.i,n zoram Board ofSchool. E(.'tucltion l'lBSE-in knn Lchkhabuce hi Llte -lppr,,!V() S,'1 dno Lh di<1,n~\T'lnJ khan kh arnL clte hrnanq khin s upp l Lo r' te: hi;J.pprov~ cJc,Cllcr ~1 n.i.hrii ilng h LanLn DCPilrtmont Lif1.in .sn pC:lni,J., chu c h u hri""lt il tha in ka h r La a;'

Tin. chula lehiJ.hchu(u~ ..inTextBOokd,3:vmgtu·_i3. t.e hi k~ln ML.\ zahawrnt.ak PU HL:1.n~ han z awhna khatun 'cUffia mi .kan pavlis.:. l)eknil hi kiln hriatchi:'llll th,J. d. Pi1GYp3.,ris,l. biktlem LaL de uh khan ch0ng nuo L 327 k l.D hmu d. chumiutang:l kan ;:x::k chu II ni ,'1, kh.r PNGY riua.L 327 ':lh khnn i.n hernf,Text Bu bik pd~ t.he Lhn.i tar anq component:l J.urn ,1. chumi dta.nga pc: chu k an ni a. Chumi avang chuan tun r.um.rh hi1.nPHGY a mibik ani.h av.rnq khan Sikul n a upanq z awnq zQ.vm=; k.1D cover theiLova , tin, sikul z avznq zawnq p awn kah cover th,,;i 10 in ka ringa. kan pokria khua-te kh a chu riak.Lnah kan La f urn i.ah theiin karing a naupang hm.Lnqt;e nori , a h a r s a Lovi n k,J. rin;;,-. Tin. tunt.imeh hian zir1ai nilup.:J.ng 16002 hnon ah pek t.ura r uahman an nia, chu chu primilry School bik naupang a n i., TichuiJ.n, HiddleSchool n:lupl.rlg hi 11637 ::m ni ,3.. II veli hian [7637 k,:1.n pc niina lCln'] eJ. ni. 'ran chuilDin hGi School Uniform pawh hi SE)EO atangin pC=k theih k,;.n inbeise·i lGh di"nm a. Amah(:cl"'lhchu, tun turnu. a zi"Mhn,i bik 3. hi Text Bu bik a nih:lvl..n0 in text Bu bikl'l.chtlann<1 km hmuh chin L"1ia kan sawichianq maiJ.h nCJeli il'1 atha ,'1\,·m e.

Tin .. k<1n Lawngtl,:::.i bi:lltu HLh zu.h­,).wro.t:1k in a r<1vln S,:lwi khcl a District ehh ungah in COVl-:;r ve n<1nge "? :1 tih 1:1ia k.ha District Council hi kin hri-lt ].ngin mah-

rmi inenkawlna bik noi an ni ,'1. 1'>. bik rrima.ry School & l'1iddleSchool er''1Tr!hchu. anmahni kut liau liau a nil. High Schooler-1Hhchu. he1:J.ffi pang atilng pm'ihin kan enkel~",l ani a. Tunanchuan tun,'1 PllGY bik fund atilng era'ltlh hi chudnin an tel thei

•••• 369/-

- 369 -

• -e-, . 'hthlak t.ak.Ln k'1.n official k an10:1.. l1.::lhrawnchu. ho L v,-:,"n?~1.. '. r' ct tin..J.h Lin .'111 1-1 <3..Education 0 f ficer-to the 1.h'"C.l\vp1.n D

be1.St;- b1. ,:..,lr., .'-'S"1. k;.... n ti ;J..

. i t; ring an 1. uWI\. 'Jo. ......-Directoratl3 3.t:l.n01.~ m~n;.0 i : beihoui thlakna ah ohuan pro-surv~ Si~s3. ~rya.cnum1. ~d~c3.t1.in ve1~tunah hian ku~ 5 chhun]jcct li:1n t:lk maa, Rs ~ 300/ GHro,CpS u Spe-,1<.er l\.izu'iivl Districtt ~ r uahmanna k.an Slam a. (;1. ,., . 1

a an ~1'" ,",' hl ' r hi project pilr1.Clt J<'(1npnl3i chu k an Z:J ,tCl\lt: a. _J.1.ar:~ ~a a Im-ma\V'ffi hle (l. Hcl~lii1hDirectorate IJ.I!un rm.n bu~tsa1. D~3.t _~ t,: Council vel krra k,:lnhi chuZ1.n Saiha, ~avmgtl,-:-1..kh~ 1.S, I a.c exLncr ",harc to )(;:t11 ticovc.;r d awn .:1. T1.n. p.J.\'1lS\.'l. p,lwh h.i, ann M:.J , dU,.::II O schoo L te

, " M' ram chhur¥":~ . 1. u v .:J _'-•.. J

-I-hci nc a i, d awn anLh cnu.m 01.Z0 c '':J , ho lJn1.· fo""m p,T'lh"'u ~_ ~ . . 1 '. zi'lwng zo.vlng a JC 'c< ..... '-'prir1:lr.y ~chool kh'1.nga Z1.r aa, awm (h 1 th'"'i"" knn. be i . a , - - 3. Text Bu te pa\'1 pe c .;;. 1. s;.•

pele rrioLn kan C1.S~1. o.awn l ~ . '1' h h ' n ·JI:-iv,1-::'E..," Sch:-Jol te. .' , . ~ T. . T1.n tul blk thl <l C uilnl....· .De1.s.8l C,l..ln 3.. • . . b" .:1 ·'T·'I"'·~ Cnuh .,... th-'1.h k an e1.S0l U<.-l, .. ·J. .,.

p awn kha cngemaVlzat. c:. Uhc~,:c .... th~l th'~r Bduc,J,tion Dcp·J.rtr,1cnt

chu iJ u Sp\.~3.ke x , VtlV~1.ln3. . ~~n '. k State ah h Lan 3.a k an hmaLakna a na. 03.. Ind1.il ram H~.archh3.. - D J,rtmr-ntproject pauh a Si<liCl pei~ hmasa. bcr h o Lam h~~n 1~J.~. ed

Ph ;, -1 . . Ka ohriuanq v i.au a n i, , Chu chu kan 5·3,,1. ill -.~1. 3.nl a. 1_ .

Tl' n chu 1:) chu nichin3. ZilHhna pa-, F '

khat 3 t.nLan dan cnungchangi1. kha an,z'l"Jt.i~l j~a h:iu ~., .181. .1tun t urna Pl"lGY atanqa ken hrnan duh h1.J. 11.m...l.. t em o.vi"ln:; In SchooZirlai naupanq z avmq z awnq kan pe thei Lovu , a thlan d an ahp,::r~vh h i.an uluk t.akin thlang ila Ican ti ,1.~ tahch\lc.ln an chhungtenu Loh pa to erniw sorxe.r hnat.hawk emaw h.i, chu t1. 10 ta 1?htl\'1tLl.a , Tin. BPL FClrnily atang pawh hian <1. BPL lehem om b.ik , arethei hars a em em a kha kan thlanchhuilh a ngai 3. ni. chutiloc0uan he pal,'Jis3o hi(ln a diJ.ih. d·J.wn 10 a, tiang chu;J.n kan hanruahmanchhci a. A thl:mgtu tur ah pawh Sikul tina Zirtirtuzavmq 2('1\'1n0 to leh N.G.O. k<3,.t;'l tih Y~.j\nJP,MHII)lchkhang pawl.hr:-lWJ hr.:inga i te kha inhmukhawmin fciir tak a thlilng chhuak ahchuQn k3n ng:l'i3o, Instruction khauh takin kJ.n pc vc a. kan tithi'\. thClTiVkhlt t urah ka bcdsci a ni. .

Tin, PU Rinzuala za\lhnQ. kha Din'!c­tor IGh k·3.n Jt.Dircctor te chq.nchinbu il 10 lang chun9chung3.hText Book Supply na l·3.ffi thilkha ani 10 ani tih inhriat kilduh '1. t/lahsc. chanchinbu ahte a 10 l<1.n tllk 3.h chu3.n he thilhi thildang ani a. Non-lapseable central Pool of Resources)<.an tih at,an']a hong Science equipment kan tih i1.h hian niku.rnlam at'lnga kan Hinistcr hmasa atang khan engemawzu.t an hmu il.

Nikum liJ.ffiiJ.h kha.n tender Quotation chhanna k'llchho zel i1h khanhoi tunhnaiah engemawzatin an chhang u. chumian chhanna ahchuan kan Official chhungtein an 10 chhang ve ani tih khaReport a 10 1 ut 3.. chuni chungcha.ngah chuiln Dcpartmnnt lamina Sorkar.: ' larnin cnfi.:th nise :1. tha Cln(j a ti khanin Sor}carina han kal tir 3.. K3.1.1ng leh lam03.h <buan he thil hi ch03.nchinbuah te an tichhuak mai theih t~k na a. a work order em3.Wsupply order emawpq,wh pck an ni lava. SP1~B sitting minutepawh 3.pprOVC ala ni lova. Amuherawhchu. tunah hinn enfel mek3.ni a. Chutiang td,k a thil engemavv corruption tih ilng Z3.Vlnga h3.n sawi theih tur ang chi kha ani 10 hrim hrim a. Chhungtehnaivai chhangtu an (lvlffi tiin. engemaw chhangtute atanga com­pla~nt a ~,~Q avangin en mai kan ni a. Education Departmenthi k3.wng lehLlm3h chuiln }<.hati zawng a thil engemaw han sawi

•••• 370/-

'\

- 370 -

ah khan k an awru Lak Lawh 3., k,3.~·mg len 1 am <111 ch U,'1n thil en;J- Iernaw han s aw.i ah h i an Jean a wm 1,ah:L.lvJh .'1. p,TCli 1\:1 ti Q. ~l'l.hse

thil serious t.ak pho L chu an.i 10 a , t.un.ih tl.k ;Jr,c:i ch uan Quo­tation kna e nt.hrit; leh turin Jean ti hrim h.rLm ~i. ('~n9ml.h HDrkorch;r/sup~)ly order pek hrna kha ani tih k·l. s awi, uh a. n.i , cnuch uan 3. chhrnq ma.i.Ln k.a hru a , Text Book lam pho i. chu d. nL 10ria a. an·zawh kai t.alcah ch uan k a sl.\vifiahna ni rni soLa , Z'l'tlh

nil te kh a ka chhang kim em av, Uni'£onn kh a chu SSh .J,tangte .inlean hun ti.. chho dawn ,'1. PlTGY ilt.'1ng piwh h i an till h ram ch U k -:;.ntum ,1. Engemaw z at, chu pe thei tur ch uanvknn Lnbo Lso i, d:r\·m '3..

primary School ah mi 10,000 emaw ba1.vT vo L, H.idcHe school ,].h7760 bCl\vr vel - Pl'1GY bik at.an hian a n.i , Tin. R:s:. 250. 00 pektur 'm n I (}:,.'\'1n a , uniform ang h Lan va r;"J.\,Tnq Sdl0,~)1 h r an.; hro.nq'1h :1 in'ln loh aVilngin ,~ pawisa in k.in po [nili d2'vm :3.. S. S. L.Sch()me lian tak rna.L tuna kan kalpui tur hi min pok hunah ch uanram p um h uapa z LrLaL zawnq zawnqt;e priva·te school t.henkhat;hnrs a z ua I pui thleng pawh a pek theih k.an inbcisei ani tihk ha min 10 h.ti'J.t s ak k'1 duh a n i ,

s P :s h K E R Starred Question Nc,. 43-n,'1 '1h kankal loh ang Q. PU R.Lalzirlianaleh PU H .·Laltanpuia to zawhri a ani

3.. 1->u R.L~llzirlianu. hi zawt turin i 10 s awm cl.ng.

Hinisi:.er 'Cliha.n at3.n -

PU Speaker, starred:Jl1cstion No.43na -Education and Burn.J.n ResourcesDovelopment Department ohanqt; u

.,.

. 'l')' v : 1 ("Y'usade' ne i.hEduc3.blon Hinistcr h ova I Ed'UGCltlon I~OVl.. ~-. ". . .nan h'i.an ,SOrk'lrin sum e nqz ,'1tnge a hman -;

-tI~-_''''t1l·. 11UI1 chiltL.'l.cra ~1in,iste.r 1.t::h a. t~nJ'i.l\,vmtu officer to Tra-'" 'J t h i; cngzat ngo\Telling Lch D,:li1y ;'.llq'dQricbs ar.an a scmso .2'1

ni t1Ylh -;

}-.£eti'1 zin k uaI a vak vak 10. hi~n mailI:i 0 f£.i~qt~:~n~~~1~~;~-tor thuneihna hmangin Hizoram .l:JdUc.~tlon ."), 1.) ·ol -

hian k an Hinister hian nma ,"), La thlam em ?~n~'h. chuan Minister hna bur hiChutiang ber chu .J. thiacnlo u. ....

engnge ni ta o.ng 10 -;d)

c)

b)

S ? E h K E Rchhang turin D~.R.L:}lthdnglianai 10 saWffi leh ang.

Dr.R. LhLTHj.NGLIAN:~HII1ISTER

: PutePU

••• 371/-

-371 -

a); Edlication Hinister hova Education Revival crusade neihnantHcinsork',rin sura en~rzatn0e a hrnan tih chhanrie chu Educ e t.Lont1inister nova Education R~VivalCI:"U~n.de ncih n ana sorkori.n sumase::nZ,J.tcn 11 Rs. 2.86. 263/-' 3. 'hj..- " " .b)" Hemi hun crih uruja ~1inister' Lerr a Jtzwlitlwmtu:O:Efi-cer te Tr"l­veIling Lch D"lily :dlo'vlanccs "~tanasen's6izat' hi (;n;:rzatnJe nit.awh tih chhanna cnu hemi huhchhungaHinister Loh a til"iJiawmtuOfficer to Trav~;tlin9 101'1 D'l.ilyl\.llo~V'ances at.l.n.J. ae ns o hi billSLH:'t a 1.,J. nih Loh vavanq in h r L at th~ih al.:l ni 10. .c) HetLl zin kuoLa v ak v ak Lo hian, mahni, Office atJ.ngu Hinis­ter t.h unoLhna hmanqLn Hizoram Education ,1. 10 that t.heLhnanhl3.nk.a.n Ninister h i.an hm<l..l l'n: thiam em tih chhanna chu Edu­cation','). Lo th"lt t.hc Lhnari" Education Hinister h Lan .3. Officeatiln]in t.ho Lht.awp a chhuan rang a. ]\.[:lClheravl!lch u, Ch'lk zawka hraa ·la. t:.:ur h Larr kill ohhuah-ve fo. a ng.:li .J. n.i , 'Zin 1'1::-..11. tillh Lan PU SpCi3.Jeer.• zan riak phei chiian ka z i,n Leva, Maroit tcphe.L chu lehlangin ani., KoLaa Lb pctwh' LohLanq bawk in a n La,Ser-chhip kha ka kl.l thei lava, amahe rawhch u, riuka k:-i knLnachu Ch"lmph:li District bik kha ni a. zan khat emaw rLak a kiln1'1,3.11. };:3.1 z awk kh:.1 an i, :l~ ka Office k"1 chhuahsan t.am Lovc , chuchu :r,lin 10 hrLltsak ka duh a. 'c.

Cd) chut.Lanq ber chu a thl.amlo anLh chuan t-1inister hria tur hiengngo nita ang 10 tih cbhonna chu Hizoram Ec1ucCltion siamthatnan Educ;1tion Minister h i.an hma a la'mck .a , hhmalakna rahtha :):1v-Th Dep,J.rtment in 1011 zor,jffi mf.put.Ln a tel, mok zel 3.. Zinohhuah balcah hmaLakna t.am tak hrnuh theihin kan no.i, an.i, tihkha·chhanna a ni e.

.. PU speaker. a Lawmawm khawp ma L ahei. a lchlamah Education hi kanram Budget a Lnnqhat, manq lava

centrally Sponsor Scheme ah hian kan innghat tam hIe a. ch4t i hLai, chuan kan Hinister hi a faka\'lIT\ khawp mai].. Tun 'kumah toh.i.an Kcrela ah toe chuan a Budget zawng zawnq at,J.ng.J. 32"10 kh aBduciltion atCln haan an d ah ,3.. Kcini hian 12% chauh k an d.rh a.mahsc 'ka.n Ninister hian Centrl.l Lam at.anq.Ln sum 3. hu.i Lut, hncma, knn maw.i an.i, .na.i, a , Tahchuan. matching scheme turtc pawhhi ·kiln nei.Lo zaw mah mah a, a zahthlak viau v a , chuta HihistcrLeh a t ,3.~viu.wrntute h Lan TA/DA hi an bill dawn em 1 j~n bill d awn.).. an 13. s Lam 10 tih niin ka nri a a, an bill d awn em 1 tiha ni ;.1.

PU R.LALZIRLIl\.Nh

A pahnihna-ah chuan hctiang anga1.11. ni pa.ll/hin an Bill si chuan April thla chhung ldEJ.n nihnih •.Zi.iz3.wl District huamchhunga zirtirtute an ko kh3.wm a~ Bus toHotor to hire in .em 10 kal :1. khang ld1a kan Zirtirtute khaT;~/Dh te ,in pe ve dawn em "1 tih l~an zawt e.

Dr.R. LALTHlillGLIZI.Nl\HINISTER

: PU Speaker. TA/Dl. Bill da\'ln lehdawn loh chungchang kan Officialte an tam lava. mi 4/5 a bik takin han chhuak a l<.ha an ni a •

• • • 372/-

- 372 -

<~,-nTL1.hni b-; k:l zcwn lih ch uan Bill thei ·turJ.tlp f£ici.l.l-achh uak an nih ,'lvang khnn Bill t.hc.i hna oh u vin rio.i, Ilcroiin kCl rirh;0... U~.L3.lzirli'l.nC1 - O££ieLll eh lull. n t l.o lean l''li,l~~St:J:;,r h i.an ,:}Bill diwn 2ffi,) ke L ch uani.n k:1 bill n0<J.i 10 n t i n l~ 1 hrLl ,3.• KJ.Bill 10 t.urch Lo ng2ii i1a. ,,-\"mahCr3.\i'lt+ehu, k.;m O~i~icLll t'ik toe r awh ehu o f f i.c.i.a L a he proq.ramme hi s Lam SGr1cl~i'l kln nib av'J.ngin 3.J.1 bill d·J.';ln Lch dawn loh c rawnchu, k:lirc· 10V:l, k':ic huan.Ln horn.i, b i.kah hi-min k:J. bill k.:l r inq Lorn Lov.i , ;:':n'JP"c'::lh­rise (o f fLc i.aL in Zirtirtute kh a kohkhamCl an n.i,o , ch uv.irxj i.n ..bill tir v ..~ nq o i, tur an n i, d.rwn L1W111 ni - R.L,J.lzirlianu) lIia ..'khn kl~n chu a brna p.iwh khan k an hrLyl:tir t'J.~·lh khri , Sura hars at,nil'lV1ng khan tla\1ffinT:lia he thil hi kiln in tl'iJ.i :1',"",1 tl3.n :l nrra.i,ani. EClUc'3.tion eh hian s Lornt.hat.na hnat.hawh ,J. il.lj'li'l .. Nikhatlek tell k an han ti e1 .. amane r awncnu.ccn t,:::tn ChU111 kan I1L:l. z ah awmt.ak r' rwn s awi, kha a d i.k.na L3.i t.ak ,:l:nlTlTl a, e'en k.i Ln.i khJ..~..vhla tak t::lk khJ.3.ni 10 thei Lova , Chelf'\phCli tc :-'-Q1dh khawcnhaklam hmund.in.r c1.?ng atlnga 10 k,:ll:1n n Lhria Lai ah idnn inhriat­t.hLamna non annL 'kh a }ep:ltiilng kha a tih the ih c1'l';ill 10 ani tihhriClttir khan 1<.,3.n han ti a. Engpi11Jh,nise, hoLa.i ch u ko.Lmahn.Lzingah p awh kan 10 s,:J,wiho ang1.. e nt.awn tlak tJ.}ca a chang hichuan k e.i.rnuhnL Lampanq r a l.na a ngai ve ani tih example set ttlah te i'XJ.\lh Jean official te pawh hi an t:m9 t:.hci rne.i, thei a n.i.,KhatianQ' z awnq khan hrna l ak kan 10 tum dawn nie·,.•

··S P E h K E R

tion kan l<3,ln::;:1 kan. hrnuh t1.wh

Kan Question hour ,-.1 ':J.VTp ani m."'.i a ,TUIlah ch uani.n privab? I'1ember Resolu­tion 1,:UClClh kiln k .L "·;D; ,1. R:.'sol u-

a .. Bulletin Part-II Scrii3.l No.1S6 ni 29.5.2002artg khan k an kal ang a.

·· Plthianni zan thil thleng V.3.ircngtebula thil thlcng kh a kan Hor.1(~ Jvlinis-ter .tn statement a 'JG cb'ln Lawm ni ?

(Spf::.aker - Ii criut.Lanq statement pekria tur engm~lh k a hmu 10)E kha.i , uDgdtinge kan 80rkar hi a v a bcng ·ha'.'tng 10 em em vemawLe , Bus p,.1kl1at Leh Sumo 2 Loh Truck 3 a vaiin T>i'lsarlh mi­sUell ten:Ul rawk naSQ em em mai a. .Hen>]te hi mipuitan thilpaui tham ta}'\'.J.ni Cl. hei hi pc teh set Hoi hi roisu,ell tlh ngekhuluia SiPCli tih tih to pa\'J'h hi v;:lwiin ni':lh hi:tn kiln H()me~

Hinister m3.i p,ClV-Th nil,.:> .. kan Chief Hinisb':lr to hiln High Levelah 10 ehhui teh see Khulaia Sipai Training-na buL::-h khuankhatiang leha thil thleng a ;n-'lffi ani a. Sipai JdFl niin anhria Cl. Rs• 25, OrJo//"" lai an chhuhsak anl~ Mi t'lm t:_lk kut anthlak a.. an hncka, tiang khanin Pu Sp0uker thil diklo tak athlen;] a. kha kha AI< 47 vel::. Cin nei lchnghCll <"3.. Sipai thuamin an inthuam a, chutiung chuanin mi 12 lai ni u hriat an ni~

PU Spec:lker, h\..U1i· X:il hm3.ng tawh &1 a. ka hmaneJ 1Gb thei lovangtill }<.·a hlilU V'Jot Home Hinistcthian a pe nCJci ngci turah kangai Cl. Vaw~in niah hiClnin engtizia nge a p8k dWl loh ?

••• 373/-

37,3 -

..E RSPE ..'\.K Kan mawhph urbn a v ok ani (1. in thu­hriemnqafhnn kha a LJ.~vm:1W,1 a. In ti10 tLl.ng3.ni ,3.. Lnh r'et.hd.arn LlVlh u ,

~ngpa,vhnise. d'.:l.n"lng t.h Lap ,1 tih a n;J;ii t.awh si a , cnCjkim acopy te siam a scm t.ho.Lh a n'JLli a. .L in. 3. h un te paszh d<'l.r 9hm3.3.,t.ih a ng3.i (1. khatiangte te kha ani a. in hrethiam u1,J.in nFl.iilhphurhnl. in ti 10 vek hi Ci pJ.v.fi kriawp ma.i , E un rcmchJ.nghmasa an in la ti d<HlD n La , PU II. LalthanglLJ.na Ros o LutLori kmL1 ;:m0 a , a Resolution chu, tJIipuite aw Ls am z awk nnn heriq 'kh uate. Bo.~vngth3.h. Dar1 u..ng• S. Sabu:3.1. Batvng-to. Ktlnhmun. t.unqph un ,Hreichtik. K.haVlrihnim. TiT. Lunqdar , RoLek leh Ailawng hi H'-lmitDistrict hnuaLa awm LovLn AizJ.wl District hnuaLa d ah ni ra\lhse 'tih an.i. ,'l.• ho i. hi Pu Lalth,3.ngliafl.a moved turin lean s awm ,}ng:1. minute-IS hun kan pe:lll.:j a. member dangte e rawhchu, minute10 ze 1 k an pe d.avrn n.i.a , Tunah i 10 s awm nch a L anq ,

PU J.LlI.L'I'HANGLIl:.NI~ Pu Speaker. ka Lawm c. he Resolutionpawimawh tak hi Session apiangin k.'1.thchlut ve thin a. s<3,Hi ~~ h Lawh hrnari

ngai Lcva , a hmas a bo r ah a 10 awm ta a. k<"1 Lawrn h Le mai. Thilpakh at; k an saw i. hmas ak duh chu, hemi khua , B 'l1"ngthiJ.h~D:).rl unq ,S.Sabual. Bunghmun tih a hi. BunghmliJ.'1 a hi Lunrrphun tih tur '1

r).~. He L hi origin:ll nh chuan Lungphun tiin k a z i.ak a , OfficeLamah engcinavl typin<] mist::tke a awm ani. Bunghrnun hi tun:lh

"~'chuan Buarpui b La L a awm daih ani a , Siamthat a ngaiilni p a'chhan'chuBunghmun n Lan an dun lett duh 10h hi ka z awt; Lo, Heihi chu typing mLs t.ake ani.Pu Spc3.ker,. h o r LjLneL Pi::'Vlh entheihin a ,1.\VIn ,3. n i , Ke i, pawn ka en tavlh a. o r LqLno L offic,,~ ah khLanhei hi Lungphun tiin min pawrns ak thci -so k.a Lawra kh.iwp ,-l1l.g.

..PU Z.H.ROPUIA p uSpeaJ<~r p e n f Lah chhun.Cjkha reilod " . '1 h r" '1te a" JOqfn J. <3.,. Cl, uan o n r J."n :1. '. p a

o r.LqLna.L Q S'3;\vilng kha <1ni1'1 k.:} ringa , reilote adjourn 11a chuan sa'ltli .L..~b.ila <3. t.h a m.i.L Lawm n i.,k an hmuh vo loh chuan cnaa VQk. tnHa Clwm d,-tWn em n.l ,

S P E h K E R .. Engpawhnise, criut.Lanq anLh cb U,3.nk~~im;lhni office kan h.m in cbockthuai th uai, ang a.

: PU Speaker,. Dran a awrn a, a correctduh anih chuunin Dan angin ,3. sub­mit tur ani a. Hc~laia House achawp leh chilh a khatia. tih kha

chu a kawngkal tlat 10. Dan angin 3. ti tur ani. Tihdik lohtih a kha. a copy hi hmanni a rawn sem tilwh ani a. Resolutionhi-Balloting tih fE~l vek hnuah khan a copy kan hmu vek ani.Chutah ciluan correction a tih dawn chuiln Dan ;l.ngin il r:::twn titur ,1 ni. Dan a3.\'I1ffi. Correction dan a awm.

PU TAv1NLUIAHINISTER

• •• 37il/-

- 374 -

.. Ka tih dik loh ani

.PU K.J... LIl.J'TCIUh h thehluttu hilln~- ttl2h.lut ('.lK ..

Sorkar in a ti d i k 1,).1 n i , Sf).ckClrdik loh hi chu a m,'Jh knn ph ur t.hc L

LH Sor;'C,-lrin in ti dik lava. a man a ti dHc e i :1 .. chu oh uen(),::lhnijG t.h.Larn Loh chantir in t.um ,

s P E j>. K E R Ko Lm.ahn.L 0 f £ i co 11m ULl a rc~l1'g the i:ctng ber Ln in chcck.b1U:J.i t.hu.iL tohu a\'1.

Dr. LALZ.U1h Hun kha an pC: a n i , 1'>. hrna ni •••••

:I'D TAv-niLUIl1.i'1INIS r.eER

Pn Speal;.cr .. put Lunna hun cn u.e r3.Hm,1 n i., Vil'i.'1iin a a (-::cpy rie L chauhk an ni 10v,J.. hrnann.i ;ltJ.tl!] in .'1 copyknn no.i, vok t3.wh ~1. ell umi ah crrunn

a dik 10 anih chuan Resolution neitu in a dik lohnQ rawn tar­Ian ct. correction chu siam -tur naawm ' tak a n i , hffidher;lwhchu,I'U Spc.3.ker, nangma thu t.n u ani e.

..SPEAKER Nc.o1Cl\.'1i ru. that'1k::t t.h.i L smtJi theihchi ani a. ko Lma office- Lam i.n }cmtisual p a Lh , Typing m.Ls t ako \;.-;mav¥ a

n.i, t.ho L tld.t 2 n i , Kan fiah ang a. k an t.Lh s ua L o ru.h ch uanRGsol ution n e.i, t; U in tih dan-jI am a dil kha a nq-i L Lov mq a.kan till d.ik Loh anih tlat ch uan , amah kha keim~:JHli zJ.'dkin }(anphur ,'1 n i , :~ tih ang ani.h ch uan he Resolution .@cndment ·hi ar awn dil a n-ja.L 10. -Adjourned 10 in kan ko me}" ."'1. i1 tih theihan:]' Cl .. a s awi, angin Resol utian neitu hian a ori'.:;in,:ll ah h Lana s aw.i. ,mq chLih kha .inL khawp maio Lungphun chu an i, khawpma.i , Ke Lrnahri.i, hian lean t.Ls ua L a ru , min nqa Ldarn rna i. ra\lh u,Kan O£ficlJ LornLn kan tihsual j:)alh a n.i , A nih Loh ti hi ch uankan kJ.1 tlang thei ani mai a l;'wm. P u J. Lal th(~"(i1i1na a Reso­1 ution move t ur in i 10 s ~Ydffi anq , Hunghmun t Lh :li ah L unqph una nih chu. .

...

••• 375/-

- 375 -

..FU J. L~LTH\NGLl1.\NA. Pu Speaker, k~ l~wm e, kanchhi~rchhuak nawn leh ~ng e,he resolution p~wim~wh t~k hi~1ipuite awlsam zawkna atan

heng khu> te - Bawngthah, Der Lunq , South Sabual, Baw.lt s ,Kariqhmun , Lur.qphun , Hreichuk, Khawr-i hn tm , W.Lungd~.r, Reiekleh i\ilF!.wng, heng hi Mamit District hnuaia awm Lov i.n ,Aizawl District hnuaiah dah ni rawh se'tih a ni ta ani.Hei hi Pu Speaker, kan putluh duh nachhan chu mipuiteawlsam zawkna atan ~izoram hi District thuma awm thinkha, District thar engemaw zah siambelh a ni ta a. Heng­te hi mipui awlsam zawk nan leh administration a fel zawknan : e ni a. Chu t i .ni c hunq si c huan hemi kan s awi,tak khaw 11 te hianawlsam zawkact nei lovin harsat zFiwknFian tawk t~ tlat a. Chuvang chuan , M~mi t District "lv\,'rn atha e, arnahez-awh c hu , heng khaw 11 te er::;,wh hi chu ~zawl

atanga a then phei chu Km 15 1ek te a ni fl.. lUzawl nenainhnai tak Marnit nena cOmmunication neih dawn dhuan Aizawlkaltlanga kal ngaite a ni a. Entirnan, a hla ber hi kfl.nsawf, ang a. Bawngthah hi Sateek pi.ah Larnah sawn a awm a.Chu chu Maroit District. Mministration hriaaLah dah a ni a ,'Mamit District i'l. kal tur chuan , Bawngthi3.h· at~ngin S?teekah an 10 k3.1 a, Aizawlahan Lo<Iuf <'3., Mzawl atangin Mam Lt;ah an kal leh thin a ni. ~tan hian a harsa em ern a.

:'$orkar pawhin an haTsa a rii ·tih hria. hLan khung tlangdungKhuq bikinpolice lamah phei chu~n tun thleng hian kahriat sual l;Qb:·chuanKulikatwn police sti'3.tion hnuaiah dah·an ni .0. c;hutikhawp chuan vken ha r sa 08 Tunah chuan Dis­trict thuneihna hi kanSorkar te hian anpe tamtial tiala. Engkim ah District a kal a ngai ta vek a. School Edu­cationahte .pawh Mamit: District, Mamit a kal ang::ii tn. zela. Chutj,ang zelchuan DGpartment t1nte'hi O:l.str;ict-Fl.hhian }in kal a ng"l.i ta a; ni.. Ent Lrnan ,k;:l.rl saW±.,leh dubchu Qarlung, Bawngthahdawt ami Darlung hi a khaw lianpawl tak i'l. .ni 0.•. Hengte hian harsatna an tawh c.hu sub­townrah kan puangve a , Darlung hi.. Td c huan Sub-Town a ni hc huank:awng eng.kim,':\h Mamit a R'vVIn a ngcd dawn si fl.. LSC1eh kawng engkimah Mamit-ah vek an kal a ng~i dawn ta ani.ChutiFing zel chuan khaw hrang hrang Sabualte pawh a ni angCo Chu tLanq zelin Kanghmunte pawh a ni a, khaw lian pawLahi, Kanghm~nte pawh Sorkn.r hmunpui' kan neihve nate alo nia. Darnd awf inte kan neive a. Chu c hu District" hnua i.a h abeh vek khachuan harsatna tam tak kan tawk a. Chuloahc huan supply te pawn hi District hnuaiah hian abet ze L anga. Supply chungchangfuuah pawh harsatna kan tawk dA.wn ani. Pu SPGak~r, Sorkar hian a duh chuan ~zawl' Districthnuaiah hian khaw khat lek village Council pakhat lek adah thei a. Entirnan kA.n sawi ang a, Sorkar tana i'3.wlsamzawk theih nan tiin Lengpui, Mc~it District hnuaia awm .thin :\i.zawl District. hnua La dah hi Sor kar-Ln dah teh ang atih chuan a dah theih mai ang em? Chulo lehah chuanentirnan - Ml~wng in ti teh a nq , .M.zawl atanga'.hn"'iitemai te khu Mamit District-ah dah a ni a. Reiek BDO hmun­te pawh chu Maroit District-ah dah a ni da Lh mai a , BDOtehiFin harsatna an tawk nasa ern em a.

• •• 376/-

- 376 -

.~z~wl an 10 k~l ~, M~mit2h anka L leh a nqa i, a, Chuvanq c huan So rk e r- tan p"1wh Lns en s on2 tam tak a ni mipui kan mang~n zia chu, Mipui te hi~n

lantir vawihnih an tum tawh '::>,. ViC Election kha Boycott'an ·tum a. Mamdt District-ah ewm an duhloh 1,-:.:[ t.lr naneng tin tin emaw 3n ti a, an boycott 10 hr2lTl ~ nie Tinskhutilaia khaw hrang hrang ViC te khu Lrrt i em rualin Sork"lrah hLan representation tepawh an siam t awh --=), ,"'1n h2rs~tL,'"

hi keimah n98i pawhin Chief Minister kLenqa h hi;:,nin k>sawi a. District ramri te siamfel hunah DawIs, tikh~n minchhang a, Mahse hei. kum thum a ri"ll ti"lwh a, Ti"Jmri si a rnfela i1.wm h1eithei bawk silova.

Chuvang chuan h2r5~tnn namen1chi k~n tawk reng a. Hmamnia ka zu kal khan z~rtirtutephei c huan 7\ssociation te s Lami.n , r epre s entat t on te s i.am-.in SDEO Mamit hnueLa awm 10 hi.an Aizaw1 hnu~i2=>ItJfll i di1teh ang u, an ti an ~o dil a.

Chutiang bawk chuan ;::> thlangpawh khu;::1.n an di1 ta fova. Pbuldung"ei tlangdung t~pawh,

tl~ngdung tepawh khue n , Chut Lariq c hue n )..:;::m M.:=tmi tDistrict hnu- i e awm himipuit8 awl s arn zi'lwk n::>na ti si hiha r s a't zawkria kan tawk mek rena a. KFlD L='. t owk zel dawnnge ni ct, a hnai thut hleithei-silova. Communication 1ahchu a har sa khawp f!l2i si 2.. MFtmitpan tur khu-in a kU21nFtsa a. Chuvarigchuan hei hi vawiin~~ah SorkaT hian minngaihtu~h sak Dge.f se, House pawhin min pa s s pui"ngei seita dUp k;hFl.wpm'3.j". Fu Sp.eaker.

, .

1 Ch~mi avang chua~ va~lln ni tehia .c hei 'pawh ka inchei·deuh ni.e ma,wle, nidangai.in.Kan t.hu s awi t e Merribe.r ten min ngaihthlFl.k s ak thRtduhdeuh takin ke ti a. Ghuti- khawp c huan vawi i.n .i'\. ka rE.'~Qlu­

tion rawn put1uh hi kati tak a. Tin, thi1 tul t:ak tutan maha hlauhna awm reng renglo, mipui tana hlaw~na nisi,Sorkar tan pawh a.hlawkna ni bawk, mipui tan ri a.w1samna nibawk, -.

Chulo leha kan sawi 1e~ duhchu Pu Speaker, Silpoulin hi kan mam'3.wh em em theuh mai2., Mizoram hmuntin h i an , Silpoulin hi M.zaw1Flh hengkhua te hian Lungphun .Leh Hreichuk phei chu lv'?rch ni 1khan Rial nasa tak khan in 72a deng chha vak mAi R.Sorkar-ah tanpuina kan di1 a, Silpoulin' te min ha.n pea. Mamit District atangin kan la a. Si1poulin 72 1aimin pe a, kan lawm em em m'3.i a. Chub;::.k2h chu"ln Silpou­line pakhatAiz2wlah hian han dil ve ila, \izaw1.D.C.ah hi.an , Mamit District in ni a Lawm , III-amit-ah ka L ri'\whin tih hi min chhanna a ni a. Silpoulin~ pi'\khat mamawha Mamit a zuk kal chu kan tan hian a harsi'\ em em a. Chu­Yang chuan Silpoulin tepawh hi mimal ang 1'1ian an dawngve thei 10 ani. i\ hlawpa pek anih er"'lwh chuan Hreichukleh Lungphun te chu a hlawpin a lak theih i"\.. Chuvangchuan Silpoulin tepawh hi kan m"\mawh hi kan d.=twn theihloh phah nasa em em i"I ni tih kha kan sawi duh;::1.. Te hIemFthsela hengte hi kan nitin khawsak a kan mamawh a ni a •

••• 377/-

"

- 377 -

A bik takin ka bial te chuan kan m~m~wh tam lehzu~la.

Kawng kan l;::.i thar a, khua te a paltlang nghe nghe a niakawngl~ih tekhuan. Kan PWD Ministe~ te an fel a, Eulldo­zer in an lai min veng vung rna! a, a min belh zel a. Tuk­in pawh khan Sabual khua an 10 kal a, kan khuaah sawn in17 a min c hh i.a ani, kawngIaih ~v"'l.ng!n, '~aherawh chu kansawi thR ng.",m yak lava, i kiangahpawh h i.an zawi deuhin k>nsaw! a, krtn prtwit~ lovang krtn ti .deuh hlek a, min pemahse­14 a. min chhiat t e kah chuan kan mangang em em a, kan rawns awi, anLh hi an ti R. D.C. n In ?wm a Lawm 7-dzawlah, hansawi "ioeh' u, n.i zen pawh khan ka phone tawh alavvm ka ti R.

Enq anq t.akmaw, Hrnu meh s s Ls Mamit-ah an Lak a ngRi leh tho'dawn ani. Chut Lariq chuan haz-s a t na kan tawk a.

Tin hetiang zel hian Sportchungchang thuah pawh hian District Sport han tih h La nMamitah te kan kal a nga1 a, thalai te tan Maroit kal alohar-s a a. Chhungtin reng a 'ni rneI , z Lrna Larneh kan hnu­fual phah davmin kan hria. Tun.qh hian SDEO (W) OfficeMamit-?h a insawn a, kan t an pawha ha r s a khawp mai , Si­ku L lama kan mamawh han sawi dawn.i.n , Mam i tah kal .q ng;.:l.ita n. Telephone t& a awmlo leh ta nqh eL ri. Tin, M.,mit­"lh khuan Telephone hi ki'l zu kala min hrilh d.::l.n chuan khuna chhiata tek a tlak hian an off thin a ni an ti mai a.A chhan chu tek' kawng deuh a Ai a, vawihnih laj. a den­chhiat lai hian an biak theih lohva, M.=tmit khu. Chuvangc hua n Telephone a hme nf o theih bawk s L loh•. Sorkar pawh­in he r-se t n> en tawkin kahria~ Mang.::mnaki'ln han t.h Lonc hanq pawhi.n Sorkar pawhin an be hLe i, theilo.. Chungte. chuTelephone~ungch?,ng t huah pawh kan harsa em em.=i ni tihkhi=i, k~n sawi leh duh bawk a.

'. '. Chulolehah pflwim.::>wh deuh .kansawi .l.eh duh chu beT engemawRevenue chunqchanq t.huah D.C:.te en(~uiry ngai ?10 awm e , Revenue Department ,·te enquriryngai alo awm a. Chungte chu Mamit District-ah ~ektih .:'ilongai ta a. Entir nrin- Marpara-ah chuan BRTF-in k.:'iwng An12.1<'\, mi.: r-ameh envLaL phei: vak meI a, tunah pawh hiankalkawng te an tichhia a, an ngaipawimawh lodeuh hlek ni­awn tak i'l. n.i, :Fie.l:-d t epawh an pa l t Lanq phei vek rnaL .~;. anrawn complaint thin a. Mamit D.:;'. in a certified a ngoi ani an ti a. Mamitaa an zuk kal.thin a. Mamit-ah chu.:'in.thil tih vek a.lo har s a n, ldzawla ks I Leh tho A. ngai thina. jichuan Rn kual an kual a, tun thleng hian chungtepawh chu he r-s at.na an tawk a. Mamlt District Hoadque r-t e ra e wm. thr'! ka ti em em. Amaherawh c hu , hei District pen­hleh lutuk, hetiang angtechu a tih dan hi .:'iWffi em emjnkan ring a. He House-a kan sCi.wi duh <'i.chu hei vawiLn ni­ah heng khuat.e hian House a sawi turin vawi tam tak minti a. . Resolution ka pulut a. Election. boycott an tumtepawh hi ka n in dang tang tang .F!.. Haw r2wh u , kan dildawn ~ia. House-ah aremchan hunah theih ,tawkin tawngkarnthinrn\Pak 10 pawn ka l.::l.:sawi ve ~nga. Kan ngenang a,kan.rem tih loh t a k c huan a tihdCi:n dante pawh kan ngRih­tUnh eng chu kan ti a. Chutiang chuan kan indang hramhr<'im a.

• •• 378/-

- 378 -

Tin, min ng~ihth~h deuh ~eng

reng a~ Sorkar hian bawkina, Sub-Division Kan han neihvet~r Ph~ileng ~mite p~wh S.D.O. k~n nge~~. Kh~k~~ hria~nq a.Total bancn n c Lht e an tum 2., "'Inti thur J'thur rena a.SOI-kar nen engtin .tLn emaw an inrern t2 a • Tun vh hi?,nMamit Civil SDOnenkan intawm dawn n i.awm t ak ;=J. n i., Chu-v2ngchuan ad~inistrati0n-ah pawh entirn~n SOC kan h~n neileh a ng a. West Ph? ilengah an awm drfv.Jn '" n i ," West Phs i­leng c huan 2. chung hi min han bial leh d awn tc\. ni·"lwm ph:::;vJthian kan han ngaia. Chuvang chuan harsatna t~m tak helaikhaw 11 an i.h chu kJ? bial tak phei chuk haw ku?" kan ni"i;Reiek leh Mla\flm\;j tel h.ian , Mni h i an .[t.in teln ve ravlh anti a. Reiek leh Ail3.wng k a bial pawna rm t c ks n h an tel ;0>.

A hming chuan khaw 11 vel kan ni e. Khaw ts t~k te tekan ni a. Mahnia Motor leina nei manglo y tuah phei chUnncommunication hi a har s a khawp a , Jeep neiin an han ka Ltum hLe n tukin phei chu Bawlte atangin mi pC" kh,'1t .'1 10 k a La 7Uzawl-ah. Hmeichhe pakhat Ln ka .rua La k,31 Fl. tum 2. '"

i kal chak awn em .mai ati al' min zui ng"lm lovo, hei ka10 ka L ;:l., ka 10 thleng ve a nia ti '3.. Kein sMwt<'lh Seteek~h ~lo kal a. Sateek thleng kein alo kal? Sateek atang-ih Busin k<'l 10 kal ani a ti a~ Kawng lah chu engtinngea ~,wm .ka ti a. Kawng ala ping el' Motor pawh::<l'" k='11 thei10 a ti a. Chutiang khawp c huan kan k Ll.kh-iwr ~vang h Lankan har s a -"i nd ,

Td.c.huan kawnq c hunqchanq thuahpawh kan her s et.na c hu iv!amit"·E~E. Bnuaia.h ken Flwm leht~ G.Power: c hunqc hanq tt>u2h hian'Mamit. hnua i.ah ,,,,"navvrn Ieh taa , Kan s awi a ngai a?' chutiang chuan i\h~mit-~h_ ha r se t.n>kan tawk a. .

Tin, Forest chuGgch~ng thuahpawh M.=trni t;:"h bawk kan han awm leh ta a. Chuv-=log chuanMailiit-M zuk kal zela ngai a, forest chungch~ng~h pawhhian engemaw harsatna tawk ila, chuv:::>ngin Ma.mitDistricta kan a\iVffi hi helai tlangdung a awm te h i.e.n engemaw har­s atna t.awk ila,chuva.ngin Mamit District-a ka.n· aWITJ . hi helai tlangdung a awm te hian harsi'\tna kan tawk a. Cham­phai te, Ko La s Lb t e , Mamitkhu?. tepawh an ni ang, Chuti­ang zelin 9 Serchhip .te.f-'Rwhan ni· ang • District thar annei a, an lawm em em laihian ruai an theh :=:, khFlW11District thar nei ve te kl1u chuan hreawm kan ti em em a,Sorkar zar kan zo natur a hi kan zo ve hlei t hs L Lova ,hengte hi thahnem ngai takin ka ngen a. Hemi then avenghian Sorkar hian hloh tur engmah. a neiin kehrelo. Mi~

puite awl s arn zawkna tur a ni - a, Sorkar t.=m pawb h Lawkriatur ani. Chungte chu vawi~nah hian k a s;=~wi duh a, pA.wi­mawh k~ ti. em em a ni tih ka sawi duh a. Bunghmuntyping mistake tih khe kan Member zahawm tak h i.an ' a co­rrect -. vektawhin ka nr-La a. Chuvangin Lungphun tiin minhI-iat sak seia, a knua hi.a indawt;:l r<'lwn zi"'!ktur ka hi R.Kawrthah hi 0 chhIrn ber a, Darlung, S. Sa bua L, B"'awlte,Kariqhrnun , . Lungphun, Hreichuk, Khawri.hn Im , :;/.Lungdar,Reiek, Ailawng, Mx.awl helai thlang lawk a ru , Chumitlangdungo awm harsatna tihkianno tur 2 dang zaWng zawng

••• 379/-

- 379 -

tihkiann~ awl~am tak ~ni. hizawl Listrict hnu~i~ k~n awmhi kan hars~tna tam ber nitin kAn eizawnn~ah hars~tna sut­ki.an theihn"l a't an n i e.n thild0:3.ng marnawh t"'lm t2 k nei meh.i Le ,kan dil a chu District Mzawl-a awm hi a thain ka n hri~ a.Chu resolution chu Pu Spe;:\ker,ka rawn pulut a. Ke duhdantak phei c huan sawiho vaklohian Memberte h i.an a. rtwm .=1.­

lavvm, min tihpui thei ma i sela, l:>osS rn.=ti ila, a dawttus awht.h i.nqrt e kan sawiho theih nan. Ka lawm e.

FU SANGHMINGTI-l.i\I\IGA H. P!l.UTU sPu SpeFl.ker, 1998 a general elec­tion constituency Phuldungsei­ah khan khAw 25 a awm a, Hrui­duk tih a. awrn a, hetah hian

Member zah"'l.wm tak rawn move-naah hian Hrw.iduk'Cl.ti bawk sia, khawi hi nge dik zawk ?

S l' E. ~ K E R •• A Fiwm ve ve e. Awle, Dr L?lzam.=ti sawm ong.

·•<

Pu'Speaker, 'k;:\ J.;:i.VI1m e, V.:=1.Wl1.nakan .thil ngaihtua.h tur hi, nguntaka kan ~g~ihtuah. pawh a tul

. _ , vi.autn ka d1rip.- -=1... Party Lam ril-ru h",wi ornaw n i.Lova , thil th;:\.takahi rilru t"'lk t'''1k'''l ka nchhut pawh a th::dn ke hrLa a. A move tu khanin a s awi, thiamvi=-iU maio bawk -a, a dik khawpin ka hria Fl.. Hei kha w list tepawh kan zawt e k a ii a. Hemi Mamit District chhuriqe hhianin khaw 67 l-=1.i mat eLo awm a •. Tichuan hemizingah h i antuna Resolution neitulri e rFlwn s;:\.wi ang kh?nmipui te awl­sam zawknaat-an heng khua Bawnq thah , DarLuno , South Sa bue LBawlte, Kanghmun, Lungphun, Hreichuk, Khawrihnim, W.LungdFlr,Reiek, Ailawng te hi NiFlmit District hnue La h awnl lovin \izawlDistrict hnuaLah dah ni rawhse tih kha a ni Fi. HeLa i a hhian South' Sabual tih ani a •. North S?bual tihte;:\. ni amaw tihteka ngaihtuah a. KhCllai~h khan North leh South tiha k ha, a khawi t ak ngeni a inziak chiah loyal A oriq a pawhchu nitFisela Pu Spe?ker, khua an tarlan te kha 11 a ni -=1..Resc.lution neituin a n t a r Lanah khan khaw 11 n ni ta a. Kha

.kha }u.zawl District lamah rFiwn bet t a s e La , an khua k ha atlem viau rnai, dawn a , A khawzathan nq a i h t u'ah c huan q awmthuin k~ hria a. Hei Serthhip District-ah pawh hinn khaw44 ~ awm niawmin a lang a. Champhaiah khaw 65 a awm a,tin; Kolasib District khaw 44 a awm bawk n i Lr; ;~ lang a.Chuti"'lng chuan a khawzat han thlir hianin Mamit te hi chua'tam vinU mai a, khaw 67 lai a n1 a. Chuv~ng chuan aawm hlein a hri.=tt theih ·-a. lvnaherawh chu thil han c hrurtcni.Cln~na.rnihring·zathi han chhut leh ta ila, mihring zat

--'hi -2, ;pi1MIive vek mai a" kum 1998 Gener.=tl Election a voters. 'awm~~t' te han chhut h Lan Ln voters 23794 Mnmit District

r'chhyngah a awn a. Serchhip ah nran vote 31470 a =tWIn a •

••• 380/-

- 380 '-

KoLas Lb District-::>h hi.on v ot o 32647 ~ ni n. ChampheLahhi~n 57661 Rni. A populC'1.tiQn hrim hrim p~wh hi h9n en Ina tam h.r-an Lo khawp mai, n. A Leh Iatnah c hu an mi hr Lnq -m tl emveleh thung t.Lhn> (=> n i , Kan ng~ihtu::ah at an> k> duh a avvma. Hei kh'JAVang ri kharns a a ;:=twm a. TLawno lui denchheninTlawng lui hian Aizawl District hi a phel remch3ng em ema. Kolasib leh Mamit inkar pawh hi chuti rin9 chuan 2 then.remcha nq khawp ma.i a , A Leb Larnah chuan he t i > ;;";"'1 rldminis­trative convenience tuna a thendan hila tha manoe tihnqeLh t ue hneah a "":lvvm a. Chubakah c hue.n , kh2tiang2 luipuiina a danc hah darrt e leh rarnri t hendan eh h i an ?, Geographi­ca L i\re2. han chhut hLen het La han awrn hi a thrJ zawk rnariqetih nge.ihtuahna min neih tir -a. Hei District thara k~n

awn h i an engemaw c hanv o District wise a c han t urah pawhheti2nga develop ng2i t-ak takte anih siah hian chanvo tha­ta hi FIn c han t hs Lhn> tur a n i, zewk a wrn mange t Lht s kang~i ht U"'l.h pui be.wk a. Hei, khawpui l;-,ma bch> khawpu i, ta ktFlk la ni hlei thai silo hi chFlnna a ni fa m"'l.i a. Entir­nan, ka bi.e L thhungaht8 pawh khawpu i, "'l.raa. tiin Sihphirpnwh an han ti thin tak ha a. Toun ang tak tak hian aenkawl R awn chuang love. Chan angreng, a r12.wng tur Lamahkhawpui Rrea tak tak ang kha ni c huanq s i Lov i n Lak Lawhdeuh h i.an a chan zC!.wng hLan aawn theih tl;:'lt mi41 a. Cur­few--ah chinh min khawpui tir a ni te "'Inti mai mai a. Chu­tiang deuh hlek c hu anih theihna Lai. hi a awrn a~ KFl sawiturn chu entirnan, V!C thFlr neihte hi an chak va-ern em r.t.V/C th-aI' neih c hakrra chhan hi V/C c he nv o kha zuk chanvoan ~uh vFlng a ni a. Khami kh~w khat chanva zuchan vetheihna anih aVAng khan V/c: thar neih kha veng thenkhathian an chak thin a. Development pawh -=110 Lut tam zelFI n i.', Tune t.h Lawhbawk ernaw Sub-village €D1aW nih ng;:" wtchuan tu V/C emaw te hmui veleh chhawn an ni dawn Fl.Chuvariqjn. kha kha e.n duh thin a n i , Chut ian c deuh hlekchuan tunah pawh Mamit District-a kh~ thenkhat hFln sawnchiam mai hi District wise Development t h i Le.h pawh anhrna s awn c hakna a ni dawn ern ni tih kha ke ng?ihtuahnFlah aawn a. Tin, c hube kah a' khawhnai, deuh deuh n i chi.na kanhan ngaihthlak tak ang khan Aizawlah chakkhai te an lam a.K~mkhuain ~zawl an k;::,l velna leh chakkhai 12mna zelah dang­Lam tak tak a awn a n i, chuang Lova , Chuvanq chuan an t=mhian 'a t ha ber dawn em ni tih min ngaihtuah tir a nL, Tin,heng Kolasib District lama khaw thenkhat Mualkhang lehLungdai te a ni awrn e, khuate pawh hian Aizawl DistrictIFlma b~hte an duh leh a, a lehlam<'1h chuan nichina ka. sawiang khan a District thara han awrn kha chanvo t-am zawk anchan theibna ni pawhin ka duh sak zawk a. Tuna h hLan Resolu­·tion hi 10 pass ta ila, thil harsa deuh hlek awm lehzelthei a awrn a, hei entirnan, Election te alo 2wm a, MLhelection te, kharni.ah khan R.. O.. ,tpakhat hnua i.ah , kha Dis-·trict R.O. pakhat hnuaiah khan av~ tur kha a.lo ni a,ballot pnper a.n chhunfin vek a. Vote pawh tihian 1nchhiar ta~. Con~tituoncy pakhat zel kha, an chhunfin achhiar ala ni ta a. A thenkha 7UzawJ. Distrj.ct-ah, Entir­nan Phuldungsei constituency amite pawh hi khawhnih, khaw­Li,, kha.wruk khaw~arit'1 bel c hu Aizawl District a han chhunchhoh kha a ngaidawn tihna ala ni <=I. Tin, a d.ang hi Ma­mit District a chnun kha a ngai dawn tihna ala ni a, eng­~innge ni ang technical tak pawhin problem n awrn,kha kha

••• 381/-

- 381 -

thil buait hLak deuh mai awm a ni a, helai hi kan ngFlihtuah­cihian chu a tul khawp mal. Tun hmate c hua n a khaw hranhrante kha an han chhiar a, tunah chu"ln a constitl..Eincykha an c hswhpawl.h a. Kh at.Lanqa han tih kha anih tak a v ariqkhan,H.O. pahnih hnuaia han awrpa kha Constituency khat tana_rerr1chang 10 viau rnai . dawnin a lang" Pu Speaker, Ghu­'l"1ng c huarii n . hei hi han ngaihtuah chian hian t.ha via.uinJ,ang rna h s e han t Lhpuft Li.n chi chu a ni dawn em' ni tih minngaihtuahtir~a ni.

.Tin, Pu Speaker, chul~lehah

chuan hei tunah hianin Reiek tepawh hi R.D. Bleck 'neituala ni ta a, a::hnuaiah khan i.n khawengemaw zat alo awm ata a. Hengahte hianin 5ADP hnuaia an c ha nvo neih tur awrn­te pawh kha a buaithlak thei viau lawngmaw? HGi ~zawl

District laili 'Ie ang reng tF1k siah khatianga han tih khalan chanphah zawk ang, nichina ka han sawi ang deuh bawkkha a ni a. A District ang pawhin B~p hnuai e t ariqaan dawn vtur; ?ngchi.~htG pawh thil .rernc h anq 10 tak a awmtr.ei tihkha ng#ihtuahna a awmr:t ni. Tichuan nakin2h aBeiak t ik bl0ckatanga a khua avmdan k an R.1J M'inister zah­awrn tFikin chiang zawkin a hmMlchin kha ala ra;wnsawifia.hpawhiO ka ring a~ Chutiang ka~lvrlgah pawh c huan ha r-s a t nakha avvrn thei a ni dawn a, em chap viau mal zawk anq tihka ng<=:tihtuahnaah a awm zawk ani. Chuvi=lng chuan heng khuadahchhuah hi tunah hianj,rl a population hzLm hrim hanngi'lih-

,tue.h,h~r:tn"lU~awl-ah bet Ita s e La , Aizawlah hian nUr:ti' thumchuang:'z~t'k",,-nav..m t~wh .. F),' ni a, nuai thum singthum sang ..k,ua .' zartat·;' sawn pahn i h, k~n awm a ni a, a Mamit bik kha atlemv1auIDAi dawn.' a, District khat ve1emsi ,A- populationa tlem vi-=tqsi kharu,n J.nang 10, Lnkhad r uaLl,» a awintneidawn tih'kl'iaachuan;g ani. Khnti anihdir=l.wn ri'lu;r-au .chui'lnKolasibI~mt:e'rien·3 pumpui zawka siamthat lehte iJ.nlh' Lohc huan tunaabi'kahelaia han rawtn.=t m."Ji.=t hichu a t·ih' chi~wm mang e, kan tia ni~ Hei a khawpan dan :lu-ngai,htuahchuari i.n a ..a'MIl khawp raa L a, a hna.ivaa zawkte pawh "'t nithei a.

Tin, Pu Speake~, pakh~t lehahchiian kawng pawh hi rural connectivity kan ti a. Hanlaih pawhria t ur Trucka.ble roada.lo ni tawh a. Na k Ln lawk­ah chu.=on tuna ki'lwng harsatna rinkal pawh hi'lrsatna) hansawite pi'lwh kha a inpawh vek maid,;:l).wn a, reiloteah, khaw­thlang Larnah pawh Nat LonaL Highwaytepawh,: a10 awrn t1.wh a.Tichuan tuna khaw hrang hrang Truckableraad La awm)l'otepawh kha LaLh chhoh mek~el a ni a. Kum tinin hrnachrio tur pawh kha a n L a. .Hei programme;rQpui ta~r maiZoramin kan nei a ni a. Chuvanq chuanin t un'Le La harsatna

'; .,_,taka k ha reiloteah s ut.k LariimaL theihin ",Fl' awm dawn tho a. J<. ni.' Nakinah c huan Ln Mamit leh helaipawh hi t'lnai te:tein

a kFll thbi vek dawn niin a lang, kan programme hi aro­pui khawp maio Chung te chu ki'ln tarlang a ni e, ka +awm e.

'(

• ·~:'.:i 38 2/-

- 382 -

.• Pu Speaker, hei kan Resolutionhi ~ pawimawh hle~. Phuldung­sei biriltu z"ihFlwn t"'ikin=: mipuite

. awlsam z2wkna atan heti"ing khua-te, Bawnqt hah , DarLunq, S.SabuA.l, Bawl t s , Yi'mghrntn~ Lung­phun , Hro i.chuk , KhawrLhn Lrn , West Lunq da.r , Reiek leh iUlawnghi.. Marn i.t; D':"'strict hnua i.ah awn Lov.i n , Aiz2Vvl District hnuai­ah a~m rriwh se, tih hi hetia hen ngaihtuah mai pawh hian~zawl District-a beh an chak hi a av~in tih aWffi tak pawhniin a lang 2. Tin, hetiang hian Lungdai te, Mualkhang tep"1whin Aiz2wl lama beh remchang zawk t t i n dil tep~wh an2Wl1: ve rnekb.::lwk a ,

ru F.MhLSi\lNMi\MINISTER

Engpawh nise, kan ram leilungp.Landan te leh c tlang chhim leh hmar zawng;:>, Lnkhawh e n i hdan te han en hi"nSorkar hrnasa atang tawh p-iwh i.n , a tupi"lwh~

roreltu ni ila duh ang thlap a thiltih a har fu m~i ani.Tin, mipui duhdan pawh an duhthlanna an hi"ln siamte p"iwhhetiang zawnga han ngaihtuah.hian tihtheih e t>.n pawh thahlein a lang a.

Ngaihtblak tawh angin harsatna,a lehlama inkaihhnawih thil tur a hi uluk taka he rorelkhawl : sang berah hian ngaihtuaha n9ai ve thung ri. Chuchu kan population district hrang hrangte pawh hi han enin k a n ng/tiht'hlak tawh ang khan Mami t.a h 62313 an awm a,KolasiL-ah.60077 an awm a, hizawlah 339812 an awn a, Cham­phe Le h1 0138;8 an awm. a, Serchhip -ah 55539 an -"1Wffia, Lung­leiah 133155 an awrrfa, L.=>wngtlaiah 70350 an avvm a,$rtih?,,-,.==1h60823 arr rtwm a. Khangte han en khan ka n popu.lat i on hi i"l.'inthlau viau. a. Khawlian sa bik Aizawl_ leh Lungle~ te,Champhai te en hiAn ~ thente·phei hi chu a in thlau viaumai a. I\'I;unit let nga vel hi i\izawl District-ah h Le n -"1n awm­srt tawl1 a~ Chu-chuhan belhchhah leh khi"l chu-"1n a tam chholeh v i au mai dawn 31> Tichuan PuSpe."ker, h,"1n sAwi Z2U hrettepawh hi thain a rini=!wm H~ Tun Pa:rliament Session hnu.;.hnung lJerrth khan ~iU\ Constituency leh Parliamentary Cons­tituency kha a number tih dang12m lohva delimitation siamt ha.r turn ni'tih pes s ed a ni a. -Chu c hu kan WP z s hawn rt a k 1

Pu VenLa Lzawrne pawh k ha t uk.i.nah ka va. be nge nghe a~ 'Chuchu Election Commission lamah an pe nng "l, Election Commi­ss ion khan hmuin ravVD Le dawn niin a lang A. Chut Ls ng:::lElection Commission-in delimination a r awn s i em thar dawnphei c huan kan District ho k ha District ,pakh;:>ta. R.o-.khanDistrict dangah constituency ah thuneihna c nei dawn silova. ChuJ~iYelah churtn tul leh tha kan tih tlAn em emmipui leh khua 10 awm tawhsa tepa.wh kha kan duh angin Dis­trict re-organise mai hi rem theih lohna i'l ~wm tli'l.t m?.i a.Chu chu a move tu pawh khan a hrechii'l.ngin amah pawn kh"ltizawng Larnp-inqa thlir kha c huan har s a t n e i'1 awm t h e.i hna khaa hriain ka ring a. Chutih rUAl chuan a pawimawhna lamlehlam side atanga a re:twn sawi kha a dik ve tho ba.wk a.Mahse,. technically-in tunah Sorkarin 10 t i dawn ta ila',harsatna . a tam thei tafu m?.i a. Tunah hian thil chianqsa awm a awm a, Marpara-II te khu Lunglei District ami'

••• 383/-

- 383 -

tuna Phuldunosei biala la bette hi Lunglei lrl~~ beh b~wk~ ngaih hmel~a. Chuvangin! ka~thuneihna ~iahlrlm z3wkinthuneitu ElectionCommissl;{)rl:· ten- an t hune i hn> ",,_t"1nga, .:>.nrawn narrrt hLe k theih tur 't h.l Lt e kh> kan 10 ke Lpui, thei vetl"'lt dawn Fi ni. "Chutii3nga thil chingchivet n\-~.""i In?,i; t h i I10. ::.).Vlffite chu enin hel;::,iah h Lan L> pass t.:i m~i Ll.a , keim;;Jh­n i.a h hnawknaleh he r sa't na zawk endless problem ct r::1wn awmve thei dawn .tl"'l.t rnaL ct. Chung avanq c huan hei hi the:>,' t.i,viau mah il~ ha.rsatna k;::,.n tawk thei ve tlrlt mai a~ chula!'chu u Luk deLfh· R kan nga ihtuah 3 ng;:d ve tla.t m;::>i~. KanngRihthlaktawh ang khaniReiek hi Block Heildquarters.khFi

;:>,10 ni veleh bawk""" ., Ble-;k Heawquarter k ha 7Uzawl-;qh •10 da h veLeh ila 7uz,::\wl c hhunq ah khan TLa nqnuam a 10 avvrn.tawh bawk a~ Block- in a coverc.ge pawh kha R perimeter­kiln ng"",ihtuah nawn alo ngai leh dawn R. Chutiang ang h,r­satnct rawn awm thei tura kha a chingchivet kURl em em maia, heng ang han en hian SorkFir tFin pawh duh hle mah ilatute pawh Sorkrlr rnah Ll.a- thil chinfel ma i, theih '.toh· Iv:Li'-s at n> 10 thleng 10 awm taV'Jh leh Sorkar hrnas a pawhi,n uluktaka heng hi an 10 ngaihtuaha a harsat dan tur leh anghawng tur hrang hrang ngaihtuah leh populaticn basis tehan ngaihtuah a thil 10 ruahrna.n tawh hi tuna han tih thutmai hi chuanharsatna rctwn thleng theJ tur flwmtam vi.,udawnin a lang a. Hetia han en hian a that hmelkhawpin ~lang a. Mipuite pawh a dik tak chuanin kein khungla:i.;t/e.khu ka kal ve t.awhria anih i'\.va.ngin. 03. pawim.a.whin,J.:>. hrJ-a~"

an rilrh tur ang leh a move tuintul atiha.ng~epawh hi.a talJl4I1pui awm ka ti ern ern mal. Kha't Lh lai khan a lehlam­pang atFinga. a iak taka thil han tih dawn 9 ha'r'setn> 10av-lntheite han thlir khe n hei hi pass chi' niin ~ l""1ng Lova ,10 .p8..S5 !tia pawh ni il-9.ng in k~.nsawi ctng khan kan th urieih,;..;.na pfahlam-atanga thil "16k~1 lehatanga' ha~sat leh buaL .n'-'3.kan chinf-el rndi theih Loh ' keini t.hune.i hna.Ln ;::,. huarnphakLoh khan min rawn t.uam leh dawnniin a lFin~ a.. cqhun~r a­vang chuan t unah Sorkarinhei hi duat t;::,.kin nes a t.ak i.n't.an lak. a ni. a •.. ¥ aWClgpuite. siamin rnechands e-d.n Bulldozerte, JCB te rien kc-wng ~_n li'li tlut tlnt' maL a. Kan han hri?--tdanah phei chuan DarLunq 1:>"1. 'phei chuan Ln an en thin a. ...Bu l Ldc zer leh JcB ten hna an hi'lrl. t.hawk k ha hna pawh kan:thi'l.wk hlei the~ rneuh love hmuhnawm kantL lutuk a ka: mu":";mdng emaw ka ti rum rum' thin a , rni bi?1.1t e "pawh rl_ ano i n kahria h~tiahan leih t~ktluttlut mai a hi'~ ti hiai e anti a.. Khatiangdeuh kha tunah hian k<'l.wngpui nen nasa tak­in an 'tan a awl.sam zawk a hmi.n danq nena Lnpawh t.b s Lhna turngaih pawimawh hmasa berah neiin Sorkar pi"lwhin a beitluttlut a ni a.. Chutiang'karah chuan an tan pawh pre

.lai khawhaz-t hLak leh har-s at.na harr awm thina pawh kh'a':tei:raklo-=th hi chuan sutkian nni tho dawnin "l Lanq ;::,.. Sor-k<'l.r hian a ngai pawim<'l.wh tak zet zet .=t,' a ngaihpawim?whbeT no.1 zingah anawm anitiha hri<'l.t chian theihn"'l ~chu

tuna thil kalrnek lehkawnglaih rnup· mup atan,; hian thilchiangs<'l.· a awm?.. GhungFlv~n9 chu<'l.n heng ~zawl khawpuichhung, District chhung<'l. awm han nihte an duooa ern ern ril­rO a kha hri;::,.tpuiin enf el hii', 'an rilru inai'l. duhn? leh m2­rnawhna kha kawng dang zawngatihhlawhtlin sak hi ni ta'zawk selangin Sorkar pawhin hei hi a hria ,a, kan sctwitaiNh angkhan duh sak ern ern mah ila harsatna leh Sta.te

••• 384/-

,

- J34 ..

Sorkarin kan thuneihna piahlam thilte ina fIln r~wn n~ng

chho zel tur a awm avangln he resolution hi ui em em lehduh!iak em em chung siin ka tihtheih pia:hlarr turin a ni anghawng turte thlirin pass chi niin Ie. nqa i.Lova , Chuv.=J.ng-in Pu SpeaKer, hei hi tha hIe mahselangin kan House-in apawm mai chuan tuna Sorkar dinglai mai nilovin a hnua 10­kal lehzel turte tan pawh harsatna a thlen theih tur tamtak thlir hi~n pass chi niin ka ngai 10VQ 9 kan sawive a nie.

,

.•PU p. B. ROi'ANG~ Pu Speaker, tlem chu kan sawiv&ang e. He resolution hi keichuan pass tha ka ti 3. ~ rawnmove chhan chu mipuite awlsam

zawkna atan tih a ni a. Hei hi a dik mal a 9 hei ngaihtuahyang variq pawhin Bawngthah khua vn i ta .i La 9 Sorkar DistrictSorkar dawr 10 theilo kan 10 ni taa. Aiz2vvl pa Lt Lanq LnAizawl atanga km 100 c huariq Mamit zuk pan a ngai ta a.Chumi ina a bial pumpui a, mimal, anghawng theih sum lohpai senso a ngaih tam hl&ih zia ngaihtuah' pawhin mipuiteawlsamna atan han tih hian ~ kengfiahem em mai a. Dis­trict Headquarterste hi d<'lwr 10 theilokanni a, kh;::tw­tlang a Lawht.e lehmimal har s at.na chi'hrang hr-=lng kan neia, Court,thuchhia kha chhiathlengin .Chungah chuan lohtheih Lchv i n an ka L dawn a.' Vawiin niah ho House-a Mom­~er, pawhhian han in bel chhin ch i.ah ila Darlungpa ni I l.a ,Mamit-a Court z\:l<, kal turin emaw,Sorkar a thil thlen duhnela han ka L chu a let tak meuh meuhin phur a rit ani.ChuvaQgin, mipuite dinhmun ngaihtuain heng thil hi House

'pawhhian uluk taka ngaihtuah a nqei, a. District ramrite hi a awrn l o pawh siam a -ni a, ramri a 10 awm thar a nimai a. Thuneituten aVJl11se an tih,in alo a wm ani rna i. Fl.

Chuvang chuan he resolution hi 'a nghawng tur khua te 't ariangaihtu,ahin a dik t?.k chu?n he House pawh hian knn pnwmpuia awm hl'ua~ hltt&hin ka hria a. Beiek pa ni iia Aizawl~altlanga Mamit zuk dawr chu a hreawm viau ani.

L

Tin, ka hm?? s?.witu Member tenan sawi then khat e.g. Mualkhang - Lungd~i tihte chuKolaslb District-a an awm hian lehlangin Kolasib hi andawr thei vek ani. Aizawl at.an; pawhin lengin kan vka lfova, off ice ken dawr a, kan haw leh rna i, Fl. Kawngpui thatak, Natlonal Highway-ih a paltlang vek R kal man pawha t am lutuk Leml o , Mahs e Darlung atanga Mamit tenenchuan.khaikhin'ru.a1 ."1, n i Lo , A ha r se hlei Lut uk , zanriak kh~rl0 phei chue.n kal t Lanqna a awml o, Chutiang c hbr.lnih vangin mipuit~ chanvo hnn thlir hian he resolutionhi athahlein kahria. Tin, Election thil kan s.::lwi tekhi't Pu Speaker, enti.rnan - vawiin niRh Ch?.mphai Dist{ictleh Serchhip District chu Constituency angin,~ihluh

thelh tlat mai a ni. Ram riah hian khua a in luhthelhsa tlat mai a, thil awmsa tho a ni a. Chuvangin, kanMember ten an sawi kha thil awms" reng a n i , Thi L" awms e

••• 385/-

- 385 -

anih aVfingin helaia h~n tih 'dan~l~m hian hmun danga mi aWffi­sa rong a, a bua i t hLekria a awm chuang reng renglo. Chuvang­in chhuanlam dawrav~ deuh ani.

Td.n, Pt;Jpu).at ion churiqchariqt hua h British hun La.i, atangin Saiha District leh LungleiDistrict te Aiz3wl District ha-n tih chu popuLat Lon a inanglo sa em em 2.. Chuvnngin, popuLat Lon base h i an "'l

t.Lanqj.uLi.n District an the,i'l Lem.l.o , British hun at.=\ngkr,anAdministr"'ltiv.e c onveni.enc e tze Li.n :heng District ri'l)T:ri tehi an then ani. Chuvang takin Mizo tepawh thenin kanawm kan tih hi, ehin Hills ami leh ~ssam hnu~i"'l AizawlDistrict Administrative convenience min then rawprnWp ani a. HeLai.ah phei chuan chutiang ka wnq a h chuan harsa t nea awmlo population ringawtah chuan.

Tin, Development thil a hars~tna

a awrn loh zia mai chu Aizawl District leh Mamit Districtleh Lunglei District anI emaw development chu i'l. nihphung­in a kal' a, tun hrna at.a nq Ln a ratio pawh muma l, takTn s i amani thin a, keini hun hen;:- daihin Lungle:i leh Aizawl Chhim­tuipui ratio te pawh develeprnent fund ~ll.cation thuahkalphung nei~a vek"'l tih a'ni a. Populatien an tlem chuanan c hari tur a tlern dawn a ni a. Kan hot.ut eh chhuanl.am ansawi kha chhuanlarn tling niin ka hr~lova.

Tin, Election thil pawh khaha'r.s a t na a aWm 'theil. h i an k21. hre t.Let 'ani'. Lehln'ffinl':imipuitb marnawh han en" hian ngaihtuahna hmarig theite chuanhengte chu aavvrn a lawm a tih tbeih 12\wmni. - Pnrtyithilnqa i.ht.uah Lovan a tulna ng21.ihtu21.hni'l. thil kan t.h Ltr' anihc huan ha.r s a tria kansawi kha chu .~1huanla,m dawrr:twm vek ani.

I!'.

Vaw"$in nia Hcus e r:tMernber zah­aven t.::Jk tak rnipui ta:na thute h!an rnipuithi=itna tur lehawlsamnatur kan ngaihtuah anih chu?n he resolution hi kanpass tur ani dawn lawmni. Chuvangin, khawngaih takin kanngaihtuahna fim hmangin he resolution hi 'i pass ang utih ka han support ve a ni e, ka lawm o•

••.PO C. S~NGZE1~LA Pu Speaker, k~ lawm e. PuJ .Lalthang Lda na Resolution'Mipuite awlsam zawk n"n hengkhuate Bawngthah, Darlung,

South Sabual, Bawlte, K~nghmun, Lungphun, HFeichuk,Khnwrihnim, West Lungdar, Reiek leh Ailawng te hiM~rnit District hnuaia awm lovin A.izawl District hnua Lahdah ni r2wnse' tih hi thil pawirnawh t~k R

1 ni tih kahriatpuia ~' Engzawng zawng pawhin sawi •.awn ila,' khu LaL

, ' .leilung,khu hriat c hi.an ve t.awhna t ak k"1"'hei a" engern~w

chenkaawmve nngin, sawive awm takah ka inngai ani •

••• 386/-

- 38~ -

Kanghmun tak pawh khu hlafu awmin ka hren~ ~, kei hi kallawn~ lawng mi k~ ni a. Heta tang a ban, khuta t~nga banchho leh mal thin kha ka ni a,heta tang hian a hla lutuk10 a n i, a 1 he thu hi 10 lut awm pawh a ni v i;:JU v« k> hantihpui phawt duh a n i., Tin, mihring Ln za wrrm> kawnqa h h i anawm kan tihpui em em na a av~ a. Mihring inzMwmna kawngah pawh tun hm;::> ata helam n~ea inzawm reng zawk an ni a~

Leilung thuah tlangdung tlang khan§hrang, luipui dan Vbve:. .ni.rna hs o A.izawl hi an va L da~rnR te ~,lo ni a. Kh>leh chen th a hel.=>m2h hlir ka L tur~ n93 Lhrue tna .=>,10 i"lwmt awh sa Fl... Kohhran ho knavsnpua.ah Kanghmun to Lengpui -via­Ai zaw.l. cmga kaI a ngai thin a,' hetiang a bU"li't hLak thu hisawi thin a ni a. Mihring hi kan inkal pawhnR aV"lng hianka n inzawm thui a ni reng, a. Tin, a leilung thuah pawhhian Mamit lam ai c huan a hna.i zawk deuh r" a chhim t.=>wp,Bawngthah te, Darlungte tan phei chuan Aizawl hi a hnaizawk nq i.e L ngei eng. Tuna h h i an Marn i. t District nih hi anzir tan chiah a ni e.. Hengte ng.=>.ihtu=.1h hi c huan he r~.wt....na hi rawt Rwm reng niin a lang ani. Heti.=>ng aean sawithin, bialtun tihe.wm taka an n'0aih, Fl. .r a wn t Lhs ak , a ni a.Amaherawh chuResolution beitu dinhmun awm kan ngaihtuahhian, hei hi tha fy mahse, resolyiion tur a ni ang em ?Ama Constituency, fhuldungsei Constituency ha Lt han zawnginthil a rawn ti a n1 a, hei hi thiltihawm tak a ni em ? titchu min ngaihtuahtir mai mai a.

Chutiang chu~n kei pawhin awmt.Lhpu i.na kan n s i vthLuaf a. Affiaherawh c hu , k;:>n Sorkar tethil lotih tawh thin hi, alo fingfu 2, ala thafu a, teh­na criteria hrang hrang hmanga teh ~ ti an ni tih hi sawi­chian hian a ngaihtuah the~~ a. Khawthlang l"lm, hemi areahi ka ngampatna leh ka hnenah pawh lokal vefo an ni a.

Amahere.whcu, SorkarlFlm leh hengthil ruahmantu ten Distri.tthen chungch.=>ng ~n 10 ru~hman

dan han ngaihtui"th c hun n too"" then dan hi pFlV\ffiAVI,rr t.=>.kF:'. ng'=lih­n 1 ka nei a • Tin, remchanzawkn.:t pawh awrni.n kfl. hr i e a.

h hmasa berFlh chUFln technicallam thil kha a ni a~ tunah khF>n Ngopa bialtu khan an sawin ua L a. Tin, kan Pe r Li.amerrt ar-y Mfairs Minist er pawh .khan an sawi tRwh~. l\i.z.=>.wl North-I bio3ltu khan a. s awi.tawh bawk a. Hemi MLA Constituency Administrative thilatanga thlir khan District danga helai khuate behtir hitechnicnl IaIna remch~.n Lehne awm anga sawi kha han ng;:lih­tuah chian deuh chu nga1.in ka hria Fl. Hel.:=ti House-ahfan bulam te keu Lern.l.o a i'l. tih theih i"l n i, tia han tihnqha L t.hawt thawt tur chu a ni 10 '=>,wm mane 8'1 enq emawr emchxn.vl ohne t.ak al'lwmanih min rintir a , Tin, kawngdang lehah chuan mihring tam dan te, khaw tFlm dan te,area zau~dan te pawh an thlir vek niin ? lang a. Chunghan ngaihtuah chuan Mamit District khu kan awmtir zeldaWQ anih,si chu.:=tn khu aia han then tet leh khu a remchang

... . 387/-

..

- 387 -

10 viau ang. Inbuk tawk thawkhat a an 10 then nlln ~ lringa. Tin, a lei lung thuah pawh Mamit at~nga Bawngthah thl~ng

khuan, tlangdung pakhat eng deuh mai, luite pakhat Dial­dawk leh Tut in a daidang chauh a. Tlring khan khat khakhu Lamah :=J.n.bet vek a n i , Kawng an siam zewh hurrah pheichuan helam ~e~ ai chuan a inpawhna a awlsam hle dawn an~. Tin, heng hi chu engpawh 10 nlsela, he thil hi vawi­inah 10 aw ta puat ila zulin a zui ang tih kFt hlau khriwpmaio Tuivawl chhekl~m khi Champhai District in rl huaffia. Letling an ti ve hlein ka ring ani. W:ualkhang tepawh kan h-in s aw.i, kha, Kolasib District-ah i"1,~wm chu let­ling an ti a. Tichuan, Kawlkulh te, Dulte tepawhin let­ling an ti ang a. Khati khan zul a zuitu tur buaithlak y

nakina shinfel sen loh hi a nghawrchhuak ang tih a hlauhawm v i au l n ka hr-i a , Mipui han tihphur nan chuan thil s·'3wia tha a ni thei e, amaherawh chu, fimkhur taka ngaihtuahchi; rorelna a sawi luai luai chi pawh a ni awm 10 mange tiin min ngaihtuah tir a. Tin, 'a hnei, lam lam han tihkawngah ngawt hi chuan keipawhin a nnai tih ka hriat avang­in awm tihpui na tak ka nei a, awm ti zingah ka tel tho va.Am<=l.hernwhchu a hnailam·lam tih hi chhuanlam t.ha , c hhantha n tling Yak lova, a hnai lam lem kan tih chuan Rengram khua Bangla-ah kan bet d<=l.wn an ti mai ang. Chutiangdeuh hlek chuan keini pawh hian India khawpui laili te aichuan Myanmar kan hnaih zawk daih mai a, Myanmar (Burmn)ah kan tel mai ang. Chutiang zel chuan Vairengte te k~uan

kan Cac ha.r district dawn an ti,' ang a,khritiRng zel khaa ni v e -.thei a. 1\ hnai lam lam kan tih ringFlwt kha c huchhan tha tak pawn niin ka hre lova. Tuna a awm ang hiclnhan kalpui phawt I Le, ngaihtuah leh theih pawh a ni a.Tin,' technical thil te pawh a l.o awm bawk ,a. Fim deuhh.Leka ngnihtuah chi a ni a.' Tih V".wh Loh kum khua turtihna pawh a ni Love, Tin, irpipui pawhin .awm reng;;:, ng"'ihhun 21. neihve ma i, hi k> be!i.sei a. Nak i n lawkah mipui aninp8wh t;:'lk tak huni"lh chu~n nuam tihz~wk hun Fl.nla neihka ring a , Dik takin MizorFifD...:.ah khawth La nq l~.mp;=mg khu kari

leilung t ha'tna a ni a , Eecncmf,c thilah pawh beLs e i avm Fl'Nkan n i., VaLr-am nena ind·±\.wrnA pawh khu LeLa.h .khuan a aw.ls ?mem em ,=:to Chung thil han ngaihtuah c hua n MZFl.wlkhri.wpuikhawro t ak Lama t~i1. ai hLan , khuLam khawpuL thangmek, duhthusama than tir tura duan theih lama tel hi nn thatpuizawk ka ring. Nuarn tih· zawk -hunte pawh an la nei Lov-mqmAW? Aiiawl Larnah c huan 've' chauh nih theih n ni a, khus­tah chuan 'per pawl' an nih theih hunte pnwh ala i'lWffi ang,ti te pawh i.n duh s ak takin ka ng;:".ihtuah a, fuh an tih zawkhun tepawh C'lla awm thei ngei ~ng tih ka beisei sak ~ ni.Tin, ka 10 thlir rnn a, huatthu a chang lovang a. Resolu­tion neituin tihsuala rnwn hmuh hun kha a tlaive angrenghle a. Hei hi printi.ng mistake me.L pawh nisela, ~ssembly

Secretariat tihsual pawh 10 nisela, he resolution anchhutchhuahna kha a reL hle tawh n. Hrilhfiahn~ n~ha 10lut maiawmah kei chu ka ngai a. Resolution neitu hian ainterest tnk taklo a ang hle a. Tin, Opposition Memberte pawhi.n an phurpui 10 hLe maL hi engntinge ni te ka ti~. ~ member puite hnenah a sawilo em ni? Chuchu ka ril­ruah c huan a awm a. Nqcpa b i.a.Lt.u zahawm tak khan tlem kan·sawive ang e a ti chauh mai a. Ban takin a ni lehnghal a •

••• 388/-

-388-

"~ phUT kh?wtl~i d~wn em ni zawk? Pu Spe0ker, tichu~n achhan hi mipuite 2Iwlsam zawkna atan tih a ni~. Kawngt.hua h RUT21 connectivity hi;=m ,"1 tia.wlsaD1 hle d-.wn '2. Tin,nuhrLn.; Lnzawn tFl.wnn? pawh kan tawng t;:'cin hvwl o s oLa , lI/i­puite awl.sam zawkna hi khu Larnah khuan a ;:nvm zawkLn k'1 ring?. Kawng pui tha t~k pawhin khulamah khuan a thlunza~m

't h> hle da wr, i".. He12rnah c huan kawriq phuehc how, '3.14 k a L.r i.h a n i , Dik chiah c hu an kan k"'wng si'=>[;lte hi c hu't i e nqchu 0.1a ni a. Khut eh c hua n Tut.ah lei th."l ;=, 2wm t::-,wh ».,Hetah churtn Tlav~g2h lei thn a 12 2wm velo. Kawng pawhLa.ih mek ani. Khumi Rawpuichhip atang? lc"'vJr'0 Loke.L khutha. deuh rna L a ni a. Mipuite awl.s arn zawkn a han tihtehi k2wng thute a ni ang a. Mihring ind·"lwr tawn t.hueh tepawh a\ni ang a. Tin, nakina sumdawnna kal zel atantepawh a ni ang. Hengte pawh hi khu lamah khuan a awlsamzawk lawmgmaw ki" ii ani. ,Pu Speaker, chuvangin, tunTUp rupah a thi'l. love tia hnawl thut lovin 1;::, ngaihtuahleh ,;::>,tan emaw hunin ala hril c hhawm c hhuah atan ernaw tiindah rih mOli ila. 2. tha law maw tih ke n dinpui ve a nI ,Pu Speaker, ka Lewrn e.

PU K. TEtloNGZUALLA .:. Pu Spe;:,ker, t:=Jwi te ke n sawi veMINISTER ang e, Ka sa~i duh hmasnk chu

a rawn moved tu khan tu t'3.n mahhlauhna awm 10 tih kha sawiin

ka hri,,,,, a. .~aher,:v.Nh c hu a khua han rawt zingah kha n Rei­ek leh Ailriwng hi '~lamit Cons t Lt uenc y c hhung ami ni in alanga. Hei a binl neitu Brig.T.Sailo aawmlo nghenghe a,vawiinah hi~n. Arna bialchhunga khaw p~hnih Reiek leh Ai­lawng amah nena. Lnr awnna pawh aWffi Leml ov> Lakc hhuahe M­zawl ristrict-a bet tura han rawt sak'mai kha a remti ang­em aw ? tih kha min ngaihtuah tira. Chuv~ng chuanin bialdang daih ami a .neLt.u. pawh telve lCN"'1 s awn da Lh t ure han .rFl.wt mai, kha thil tih chi a n i. em aw tih k> nqa i ht.ua h a.Tin, a Map han en h.i.an in,kh2ng khaw sawm pa kha't vel ~

han rawt zingah. khanin, a bu L hnaiah kha n khaw dangte pawhhan telh ve awm tak kha a awm a. llmaher.=>wh chu kfH~ng khatelh leh si loh khan a thert kha a han se~~ct 21.. Kha pa.whkha a ti rau Tau anih chuan, kha ti lai area. amitih kim

·;vek Lc 10 av'JITI t ak a ni tih tepawh ng:}ihtU"'lhn"3'ah a awm a.Tin? h2tiang r.::>.wtna. .=>.10 luh dawn hLan , Phuldungsei c onsti­.tuency c hhuriqa mi kha, are.=t thenkha.t kha r"1wn s'elect-inleh khaw 't herik ha't rawn selectin, aw.ls amna -=I. "'twm zawk ange tih khan Ln a chhanah khan rawn sawiin ro.za.wl Districtatelh tur khan a r.=twn rawt a. hwlsam zawk d2l.wna n hxiatreu rau cDuan a bial pumpui kha, rawt law law a\l'Jffi. Bialthenkhat chauh han tih kha, a bialchhung mipuite pawh anlawm kim ang em aw tih tepawh kha ngaihtuah theihin kahria a. Khatilai bialte kha awlsam bik turin n duhin ahan thlang bik a. M zawl District abet tur khan a handuhsak bik ani. Lo hlawhtling tak tak ta sela, abial ~

area a telh ve loh te kha an vui thei angem tih tepawhkha 21. ngaihtuah theih viauin ka hria. Heng mipuite r2l.\l'Jnin,

.mipuite remtihnain a bialchhung mipuite an hlimtlang angem? an lungrual ang em ? tih te pawh kha a move-n2l.Rh asawitell? niin ka hria a. Khangte pawh kha thil ng~ihtuah tultak niin kahria. • •• 389/-

.f!',

-389-

Tin, a, qqwt lehah chuan -Dds t r Lct .JurLs d i c t ion then hrimnrrm ,mai hi ke.i.n.i hetilaia b i.e L aiawh te, klministrationlamahemaw, L:iW & Order thilah emaw Lah Planning chung­ctTang,thuDeve lop th1engin expert tak 't a k te an awmlaiih'kan vaiin kan expert kuta da h ! .ras ak zet a, En ir­nan; Security thilah leh ,aw & Order ch'unqchenq thuah

'mithiam Poli~e lampang te ~elvena chi, tin, Deyelopmentthllahtepawh Plnnning lar0anqa expert te, tolna chi.Tin, klmj nis trati on thilaL te leh Administrative c onve­nience-ah tepawh administrati1Jn lamakan mithiam,Officerfel tak tak kan neihte pa .. h involve a, kawng k ir-, takangaihtuar ngai niin ka hria a. District ,u-ea han then',hrim hrim a hi Dt.s t.r-Lc't area han th",n hrim hI'irii hi tilai­ahvawiinctiresolution alo Lut, a, keinin a hmarihrnawh takan.i.khe f .thil thu a han lehlan mai chi niin ka' hI'elo. hrimhrim' mai a. Heng kan expert thiam tak takLaw & Order-thilahtepawh a c ohven i,enc;e (kher em tih tJ.-,'uah khan)expert Police' .Lernpenq'te pawh ~awn a tha Lawn: n i., Chu­tiang :hleng ...n administratinn th.l-engin khatiang ang ex­pert rawn hmasa lava heti LaLa nikhat thil t.hi Lek> 10lehlan theih mai ni.on k a h roLo r9n§'1 reng mai a. C uvanqchuanin h enq t e hi a t u La kan ti .uh -dawn anU. chus-: vawi­inah hian hmanhmawh taka pass mal lova, mitbiFlffi ku tah dahphawt Fl, khuti lai c rea kher 10 .pawh khat f arrq zawng khannqa i h t uah ngai t.u.r tam tak awmin ka ring a.Ghuvangchuanin vawtt.n ni e h hianin hmanl'\mawh tFlka mi'thiamte ngaih­dan pawh 1a nmasa lov ~ heti lain keinin 'ken 10 'P;:!J,s s maihi kan tifuh 10 hlein ka ring a. "iin~ a lehlamah AizRwlDistrict hrim hrim hi ngFlihtuah Leh ila, M~~-wl "Districthrim hrim hi a hoavy em em sa ringflwt"a •. ' I'una h ,bian bur­den dang b La L dang h-.n rinluh belh at an hian~:zawl Dis-t~ibt authority tepawh hian an zo reng em ? kan~zo ang'tiih,ngaihdan a.. siam t h e i. reng,em? tih te pawh hi hriat~ut ct'1.6.l.n ka hria a. Turiah hian Aizawl District hi a

'h,erh.\lY . em em a, Off ir:er pawh hi an indaihloviauin ka,;chria. a.ChuvRng chuanin Capit,~l thuthmun <=rIo ni leh

nghal nen, an hnenah phur.:: ~t dang pe leh tura' ('\h mahnilamprmg inirj:hiam t epawh r awr. hmasa lo~~, phurrit'han belnga''lVt ma~, hi v«wiin;:rh h iankan T"FlS s t ur. em l1i A. fli;l t ih pawhIir:inoga:ihtuFlh tir ?,! Chrvanq c i.uand.n chut'i~frig 'k3Y'JD9 hr"lngI1r ;::l ng , ;::I. han:ng?ihtuah ch uan Ln , 'vawiin nia,fu hi'tn pass lovin,ufuk .zawkin mithir'lm kutah dah zawk q chunghb ih'';':'n la r:=)'Jang~ihtuah a, proper ::.:hannel te 2 hel''=li. 10 thH?r) tulpa0ha, Assembly 10 thlen hunah la sawi,h<'l:uh'riiin ka hriag.' ,Ghuvang chuan vawiAnah hiFl.nin hmanhmr:twhtakfrt'ngaih­tuah loin pass lohhi tha kF!. tiin ka raV'Jn ,£aWt ani.Ka lawm e ..

FU K.SANGTt1L'AMAHINISTER (~ ,

••

khan,sawi"'in akhua

Pu E~eaker, vaW11na kan Reso­lution hi kan vURicha arl renghle mai A., a sawi ':=lUg tho 10

, deuh nge ni,-veilama; ti1utePu Sp~Cl,k'or, an support vaklo ngeni 'kahrelova, h~n

deuh h.=1phap selFt t:ic;Q,uaniil vote han lak p"'lV h a nUFlm­phurawm deuh hlek turFlh te kan ngFli a. He1 hengBawngth".h, ,D.=,rlung, S.SFlbu'31, Ba,wlte, K:::mghmun l

••• 390/-

-390-)<

Luriqphun , Hrei ch uk , KhawrLhn Lm , W. Lunq dar , Reiekleh Ailawng. Hemi khaw 11 +. eria Mamit Di.s t r i ct 2tang? Ai­z.awL Di?trict a beh an duh t.hut o Hous c; z,"'lh'C1vvm t,?k rn> .i. a}Resolut10n b1altu zahawm takln2 Ft rawn putluh hl a zah~wm

hlein ka hria a.. Vawi.Lriah r.Lan thil L a i ht u-ih tur t-=1[, tsk"'t Fl.wm a., t.hatna lam leh t '.: ·'.lohn;q inhniet tur p~,wh a ::>. wm-in a rinawm <:.• ' Aizawl, Dis~ rict-cth bet ta s e, a hnemhnan­na tur leh a that zawkna t r thil t am tak SC'lwi t ur a <'twminka hria a. Keipnwn sawi cur tam t<'tk kFl. nei <'tng a. Tin,kan sawi vek ser~ lovang a v<'twiin hian.

Tin, Fl. that zawk lohna pawh sawir.Flwn tFl iia, sawi tur.tam t.ak 1 awm Flng a. ,\ hma s a beratan chuan kan SorkarrhmasFI tena District an In ruahm.::>nnaahhian 'f el t.a k i,n ngaihtuahna thui t.a k ' hrna nqd.n uluk t:=, kin Dis­trict chhubg leh a area te .ruahmanna s .i am i n 1"n mi t h Larn tenthci tak, k<'tn Sorkar hmasRten ngaihtuahin hetiang ang hiRnvawiin n i.ah ni?:,1 awm ta Ll.a Fl. tha ang e tiin Sorkar hmas akhan ala ruahman tawh a. Hei hi R zahawm hle~n ka hria a.Hor e.Lna nah reng r<.;ngte, hemi Fh 'l1 roreln'':'J. k Lah cb uhLopawh, kan rorelna kiah c hauh 10 pawh , ka n r(kelna kiahreng reng hian .r-o.r,., hme.s a tuten an 10 r o.r o I tFlwh h~~a

thalo hul hual emaw tihdanglam ngawih ngawih ngai a.rig chite anih loh hi 9huan inzah sak tepFl.wh hi a thFl. hle:nkahria a. Hei vawiin·niah pawh hinD a resolution hi a zah­awmhlenain kan Sorka~ hmasa tenFl. khulai area atana FlWffi

avma M?mit District c hhun'qa a1Ml1 the·j e wn leh a area pawhharsa lutuk lovn; kal 'heihna awma an 10 ru--.hmannR hivawiin n i.a h h.ian a zahawm hlein ka hria a. Chuvanq inSorkar hma sa ,10 rerel tawhte leh District chhunga awm turanga kh\rlate:an') .ruahman t.awha hi vawiin n; a.h zah s a khram hr am pawh a tha in ka ring a. AAlaherawh chu thil't ha Lo zawk anih chuan tihdanglama hi t';il theih tho pheichu a ni a. noreltuten tha zawk nia an ng~i a, henga hia~'zawk anihchuan tihtheih loh bur phei c u a ni leva.Mahs.oi a tlangpui a thil r '1 chhut leh han ngaihtuahin'vawiin n La Mamit District a awmte hi a map han en pawh. hian a awm viau a. Tuna mi han sawi helai mapa a:h ziah

C? hi a dik tawklo nge, MaI=- kan han en a, h;elaiah .pawh h La nMLA zahawm tak Phuldungsei bialtuin a rawn suggest khaw11 .akah pawh hian khaw hnih khat emaw hi c hu la tel turawmah hian a lang viau lehnghal a, a \1ap hi a d i.k.t o ngen:ic.?A khaw hming hi an ziak diklo chu ka chian chiah lova.Vawiin nia area hria: hrim leh a ruahmanna hmasa 10 kalhrim hr~m hi a that tawk lohna ka hrelo H, a awmvinu ahriatna ka nei ani.

Pakhat lehah chuan mahni DL,­trict hi kan bial chu khawthl ng lam ani. Kawrthah bialkan ni a. A District han ngaihtuah hian District lianka r, ni Lo va , Mihrin£ pawh kan tamlu ang reng hle a, khaw­'t h Lan q larnpang hi. Mamit District-ah hian 62313 kan awma. District-ah chuan ate ber ka~ ni bik lova, keini aiato District pat hum Ls L an awm nghe nghe a. Ai7~dl Districthi a lian hJ3 mai a, 339812 kan awm a, hei hi vawiinah la

.... 3<]1/-

-391-

theI)ileh ta ila, area hrim hrim alo te ba wk a nq a, a bi­hri..n9 kha cngemaw zatin khawthlang Mamit District khu kantl$m pah dawn ta a n L, Di ; trict . liar nih pawh a cha kawmhIe a, District te takte a han in tihsi.::!k nikhuaah te,thil dang danga engemaw han sawi kha n niah pawh Dis :rictte tak te a hem i"lWITI hi c " 1 a zamawm t!'lei rum. rum a. Chu­vangin Mza.i 1 Dist..:-ict-a han behtir hi c hu a f e L awmlo mang­G, a bialtu·· zahavvm tak pawh khan ngun takin ngaihtuahchiang sela, a rna Constit enc ,: bik District hrana danb ohtir hrim hrim pawh kha thil fel ber a ni emaw tih khangaihtuah ngun leh zawk t l se a resolution neit~in, tihkha kan " awi duh bawk a.

Tin, a hrim h r i.mi.n ilizawl Dis­trict hi kan liandeuh a, mihring nua~ thum chuang zetkan awm a ni a. Keima mimal han ngaihtuah i.=ln:::th pheic huan District hrana han phel leh thC'\mzcta:l kan nJ2.i a.Hei krawchh2k lamah phei e huan kan La. thawl ang reng a.

"Herni SC'\itu.=.tl at.anqa Dar-Lawn tlangdung khimi c hh o helai_... r vel hi District hr.=l"1 de i.h La ni hial zawkin kang.=> ~_ a.

Chuvangin Saitu~_l e nq t e pawh kh. District kh: ,Jpui rtanahmun rem tak mai, Nltzoramah chuan hmun rem ber,'"'ruah asur pawha k hua a. c .. -n tlut tlut pawh a min hlauhawmvelo ram rem, ram tha khawpui atana buats~ih paWhM tlinga ni a, Saitual khi. District pawh kan han beisei ve a~

amaherawh c h,i, .::! ?ia r-erncbano zawk dang leh th? kan hotuten a hrnas a an 10 tih t1wh av;:mgin k"'ln chs nq veLcve ,Khi~9.teA;i1awh kh~ Di§itri.cpt hrana. han siam a, Aiz?-wl Dis­trict h L han lak hran leh pawh hia mihr~_ng han chhutphe I . c huan a awm Vi2 1l. zawk nghe nghe a. ~hptih ria k Le.Lekhawt.hLanq vDi.s t r Lc t mihring tam vak l,o Mamit, District hanLa k hran leh hi:hu a Mamit khawpui te, t Ln , keini Larrrt sZawlruc.n. lam thleng pawh khian mipui ngaihdan ia dawn taila i;:ln ni ve hlein ka rirlg a. Chumi kawnqah pawh chuanvawii~ a kan Resolution hi a zahawm hie rual.hian a inr~alkhai dan deuh mi.h r i.n....... chang tam dan deuh te ngaihtuaha, kan rorel tu hmasa ten : Jun taka an 10 ngaihtuahna hivawiin niah hian han pass ringawt mai hi chu a renber 10ah kei kan ngai deuh hl&k a.

Tin, pakhat lehahchuan '";ons­titucncy -khat si han in t.h Lan pawha a hr.n daih mai avoteneih t e , District· hmunkhat a mi si vote a hran daihmai ahan avvm hichu a rem vaklo a hriatna kan nei a.Hei ent_rnan, hemi Phuldungsei Constituency-ah pawh hianLungle~ District lama mi ~zawl District ah vote neidaih maia kan han siam hi chu a r~ng thei ang bera a tithei tu c huan t Lhdanq Larn "at thain ka hre nghe nghe a.hei hi inthlan lehah chuan anjhna ang taka kal thei tur~

ngaihtuah vat turin vawiin ni~n hian kan ngen nghel duha. Chuti anih loh chuan han inkalthelh seflg mai ang tehi a thalo em em mai a. Chuvangin, a rualkhai deuh angangarhtuah thiam hi kan tih tur pawh niin a lang a. Haivawiin niah hian kan Resolution neitu bialtu MLA zaha\Nffitakin a rawn tih ang phei hi chuan ti ta ila khaw s awmleh pakhat h_ Aizawl District-ah kan in lalut ang a.

-'92 I••• .). 1-

-392-

Inthlan nikhuaah pawha inkalthelh sung mai ang e. Hanchhiar chungch~ngah pawh kh~n Returnir J Officer te khana Ccn s t Lt.uoncy- wise khan an han onkaw., leh rawk dawn sia. Hengah pawh h i an harsatnate t.h Lenc thei rLrii, dawn.Lr-a lang a. ChuVan.gir., hemt kawng khat ~'ing2wt atang pawhhian vawl.Lna kan R€so Lu't i.oi. hi chu a thatn;q trim 't a k avrnmahse, a zav::iia han support hi chu a hovin ka hrii=l. a.Kan rilrua aven ber tura ks dub chu District k.s.n' han s Lamt.opawh h~dn in l~rihleihlutuK 10, ~ x~alkhai dcuh fahrah lu­t.uk l o deuhaI:'istrict t epav-b hi avvm ta so a t h> Jawm ni tihhi hotil=lia kan roreltu ZanRwm tak trik thllkhri'vVmte hi c huanngaihtuaJ'. la hmangta ila a fuh ber rn> i awm. m~nge FtW k an,~ia. N1ch1na k~n sawi ang khan District tet~ktea han awm~hu kanhan 1nkhela, taritealo na ve thir bawk si a. Lianzawkte kan ha~ hneh lova. Tunlai thangthar phei chu.=tnFoothall te kan uar a. Hetah r i.nqawt pavvh h i an patling k anLns oh 10 chauh a ni ill?': a. Hetiang k=twng h: ,1 nqa Lht uah pr-whhian te taktAi'l han awm a, District tea Constituency han neihphei C:1U a MLA han, nih pawh tan a na duh hle m:::;i a. AizawlDistrict te ala li?n s1 a. Tan a na duh hle',ni. lvl.1.hl.;1,chhia leh tha hriClt! naa n,jaihtuc\.l,na han hrnan oewh ;.an a;Z. lam hi chuan siam 10 ila. rV:~llni Dds t r i.c t-c-ih h ; in hmundang dang hi 1a It,;+ i1a tih, hi kei,ka 10 no-.Lht uahnaa awrr1ai hian kan MLAzanawID taktena .~zay..r_!_ lam;, kan insengc hho c hu venqomaw chenah c huan harnt ha t.ria t;qm t ak chu a awmanq , Mzawl. ,District a awmt a chLfa. -cha kavm cHl';::. Khuti­laia Pu Sanghmingthan~a bial Lungdai tep;qwh hian anduh a.Hetiang lampawh hian .b3..alte hi ngElihtuaht\e. s1amt1r t~,loLLa , District 1ianza ilk 1ehzahawm zawk rri.:;ring tam zawkinelna 1eh t.h i.L eng kim Dev~loptnent lam pawh Ln e'Luaa hmakan./s awn theihna zawk turin Dis+.rict lian ami zawk hi M;q­mit ,. Distr.1.ct-ah n.i an lak then t.urrdn vt an 12 "'.C'J.wk I La , ti­chuar- r na s ewnna tam tak ko.i.mahn i-ah rh t anr-k an District theuh­ah h.i ari awm thei tUTah ngai ta ila, a ':h;q ;q'JVm e. ~wle ~Pu Spe~kor, sawi t.ur' tam tak aV'mJ .J1Phsela, hun a tRWP tatlat ma1'a .'Chuvangin, ka 10 duhtawk rna i "log a, k a lawme.

SPEAKER .. Awle, k~n chi'lwl rih ang a.Lar 2:00-Rh kao lut let lawnni a ~ Meet inc;"ci journed at1:00 P.M.

0 •• 393/-

DEP UTY SP El.J<ER :

-393-

Session kan cbnunzawmzel:mga, s2.wi .....uh dang kan 12...iVSl em? pu H.Rammm",i.

.. Kan sawi hmas a anq e , puDep~ty Speaker. Kan Reso­lution hi Resolution d3ng­dai deuh mai a ni a hei hi.

A neitupa t:J.n phei hi chuan tihawm taka 1:m9 tih lohawrn taka tha. ni b2.wk te pawh hian a lang a. Vawiinniakan s2..wi,ho hi a lahlamah chuan s awfbo awn t.ak a nihnalai p~wh hi awmin ka hr:a a. A chhan chu. Mc~it Dis­tri.ct hnucd, at ang ,]. Aiza\<T1 Dis/trict hnuaia khaw t.h enkh at;dah t.umn a a nih .rvenq h LanLn enge:naw ti zawng taka nq a Lhchuc:n a'awrn viau lawrn n1 tihna lai hi awmin ka hria a.

i . . . l .~-:", ' :,'

Amaherawhchu.oogem,2.'iikizawnga ng Lhthlal<: chuer- a l~g-

len thlak. 12J11 p.awh n:'. lem lovin,'i'tni.ldlingsei b.L all. bMaroit District hnu a.;, phuldungsei H.L.A. bial chhungawm dana hi engemawti zawnga ng?hhtuah cn uan India'ramte p.p.whin a ang lek lekin .ka hria. .Indiar.,:lffi hihnam h r anq hr;."J,1g. t'9-wn0 hrarl9' hrang a\'lT\khawm k an ni a.Chutiang deuh chuan pu Depllt'y ~peaker, a bial neitupahian min 10 hrethiam sela,i:>huldungs0i 'bial han tih lehKangpmun t.Lenq dunq h-::J.l t.Lh paWhl1i onganawt 1. zawnga .ng a.Lht.ueh chuan Ln 2. 'tung1 en· ttf;I.ak: vehrim hrim h Lzn kah r'Le,.. He Resolution hi3I1 a'·tnuah 'hiah th~ v Lau rnahs c LeMLl1. bial. bi~l d. ..lg ang nLl.o , tuntlm~ Dis'tricr t·har kanneih r~c: ... M.L.l~. bial dang ::\n9 n:i.' Lovfri, hemi H.LL.h.bialah h Lan .District A~inistr·:J.tion-te,Geographicalcontiquity-te. consider":ltion pek tur tih a nih LadLnphuldungsei bial ~arpara Sou~thkant:i,h te saw J.,ungleiDistrict daih.kh:J. t'-huldungs, ', i"1LA bicilah kh,:ih abet vehrim hri;m a, bial 'danglam r.ak cmi a hi ve hrim hrim a."_.... . '..' :

Chu mal ni lovin. hei tunarawtnaah hi 'chuanin l'b.mit MLA bialte hi i\.dminis tr-::I.tionharsa d€:uh h Lek Lo , ~. timan,' MLA bi~lk.;:.m tihna chhanhi Block... £'....h h Lan MLA-te Sorkarin pawirr.awhna miripe i,tiang chuan District l'l.dminist~ation-ahh Lan kart 'tela ngaihnachin hi .3.. awm a. Tcmkhan Maroit Dist.rictCOl.lnciJ.;':Jfl}uaia Sawn hi chuaninentirnan. Reiek· tlartg­dunqe e hi .chu MLA bialah hi chuan 'cMamit. bialte' an 10nitaa.Lengpuite thleng hian RaWbuiohhip te,.'ilahse,tuna aI1 rawtna ang ~i chu an Ln MamiL. MLA bial khe ad-«ministr9tionpakhat hnuaia awm lovin, administrationdangal) awm s,~la. cLhna kha ak ilk ruih mal: a •.

Tin. chubakah hemi ReiekB.D.O •. :.:>ial hi. a then a hi Marolt District-ah awm sela,a t.hena, hi Aizawl bialah awm sel a, tihna"kha a kawkLah bawk. a •• a h.maa~mpact-aawm kha BOO bial p.J:-1L khathen Aeh khn a kawk leh dawn niin a 'lang a •

• • ~'3>94/-

• •• 395/-

-394-

Chawhma l,.i~l11a i1emberzahciwm t2kte.sawiang l\:'[l,n iVl.l",J-,. .. 'bi3.lte pdwhhithil thar a awm /r:igei p owh 2. rin'1Wffi' a~ ,~Khati:mg a -ri.ihkha:·chu3:nin a '.:::>Qe.ithlak "i2U '::bwn niina ldng" a. public, convenLence tih h ian a eng hi nge n':.corrvena.onco tih kh::t ngaihtuah a ngc:'ti a~ nin "ka duh e"an tih vMgiJ. k an kalpui ze' '~~t'1n a nih \~!.U2n Zawlnuambialte pavJh,kic .1.a n i n lv12.ITlita Loka L ai ch us.n Kolasib-alokal h.~ .cil tb.p ,:1 ""wlsarn zal,rK mc,~ thei ~1, h e.i a Lah puDeputy" Spe~keI:, i,bL::.lte pa .1 h., en Ll.a, S3.i(~:\r'lrdai tep awh Kolasib atangin a hnai daih aawk a, n ah s e , kalkavm;;]'inpawh dente pawh hriat a r ai a. Aizat'l1 Distric':".-aa. avm h Lan ,::drninistr2tion-ah a awFzawk. C'iuvang chuantuna a awm ang hi .=J.' rem vi au zawk ani.

Chutiang deuh C.1 uan Bialneitute,tan chuan pu Deputy Speaker, ka nC;F'.ihdc.n ohuanheng inKC:tlp2.whn2. thalote hi ch u eng anq inng e in kctlpat'lh­n a tha zaw:k karl n eLh: anq , LnkeLpewhn a atana f .opos e.Lth~ zaw'. s:aviit::> ~.rat vat ila, kan phur tlang berah k anq a L a. A Resolutiorr-ziak ang ngau ngau nila h Lan, c'Lconsequence-te, reacFioh-te hi ngaihtueh t"'l il,'l, a khavllhve hrim hrim a. Chuvang te pa:wh ni ang Resa' 'ltio',s awf.hoah nidang pa~:Th'kan anglova. kan reh t.h ap mai a.thutna;lehlam LehLar.. 3. :ruak t.&nbawk. kan phurlo tlanga ni .::lng. I ... moverpawri a rna1iphur .deuh ni p awh h Lank a h r'La, Kha.t,-il3.L:'.l'1 emaw problem a awm chu ....n mipuiaiawhtu k an nihnaang-it kan 'proj'ec!-t:.-a kha chu ka n tihtur a. riive a, kawng tha d ap khachu kan tihpuitura nih Laf.Ln , thil rengt

-. rengSdrkarin kut, athlak p awhh Lan thiltha IJJ.wh thalo pawh a. eng zaWng p~ :!-in reactiona nei ve hrim hrim ,H" A reaction laia kh::e shta ila.Hetiang a:'k,3.fi ka.louL chuan Roiek BOO bial chu khLrbkh.on.deuhink-:l1.-i s ie.m:. ::-~\m a n!1

Ghutiangin HJmit Dist:rictCouncil admLn Ls t.rat.Lon hnuaia a then awm, a ti'1 en 2.\\7l'nlotur anga;¢kh chuan Distric+- Administration 'kh a a khCl.wihbuai leh d2:l.wn a.. Khatiat1g~,-.!akan ni a. cnu ai chuanMarpara Sou th hi phuldungsei ML?\ bialah (1.. bet thin a,Electioh Commission ten g'1;ldeIin; an si")JIl 3Dc;.;in Ii.1e.r.p/3crgSou th pheihi chu Buarpui bi~lah bet rClwn s e. h2.ntihtehi awm viauin ka hria. Mahse.. k.3n la kuah t(.:lt bawk sia, LungJ,·ei Districtcmi kha.Tunhmain Mizor:c.m.ah +-'11"1J.District'thar a pian hInd hi ch uan kh2.tian~ kild. Dis .... rictdangah '9;luan Kan nEd lova, District cross-in bialkq.nnei lov2~ phuldungsei bialah arawh hi.cchu;m kanneitlat m3.i a. Khati chunga alehlam Lung-lei District amipawh kan 1a kuah laia hetilai arfii helamah;Flwmselatihkha Sorkar hian ti tal< tak ta sela problem dan; aVJffilehtur khajengtinnge m-3.W ni 2.19 ie tih kan ng:'1ihtuah thlena tul' a.rd. chuvangln, PU Denuty Speaker. Sork;lr hm~-.,

sa pdwh.kno.n hei hi,tlgun deuhi., an ngaihtuah a.f.a reac­tion turte nen, eng'eM;, in nge ramri thliah rem Ci.ng ,iin,uluk leh ngun taka em' ngaihtuah hnuah tiang hian deci­sion an siam a. Tlawng thlmglaill han tih hLln a remem ern a. khuav3.ng ramri khl'.m sa a awm a. Tuna a kal­phung hi pu Deputy Speaker, a rem lohna n~9 reLJ keichuan ka hrelo••

••• 396/-

••

..

-395-

Tih tur zawk erawh c..u mahni Dist::ict chhunq a inke.lpawh­ne remio hi inkalpawhna tha z~wk kan nein theihna turinkawng tha ti zawk angu tiin J::'3.n kalpui turah 'k a ngai a.Chutiang nilo a khat.Leno zawnga kal kan tin cn u an aDOtan te. vic t~n te, MLA tan Lerte hian 3. buaithlak anq ,District hrang h ranq ah committee eng engah emaw hiantel a ng:-.i thin a. mann L bial chhung th 1 Dis"';.rict·hrt1.ng hrangin Q. covc r hi cl I.: n a buaithlak lutuk tathin a. Chu,\-c.,:,g in DJst"i:'ict ~ouncil pakhat .hnuaf ohEDO...pakhat hnuaiah fel thla..... ::l, a awm hian public tanpawh" a 10 t:na be r 32.WK ani. T... ang z;otwng chuan Di5-

"trict ramri pt"-wh hj:.SorKarin ngun taka ngo.ihtuah aan tih a nih avangin tuna . kalphung hi atDa:Fl;-~: lawmni tih kha :?U De:?uty Speaker. k an sawi ve d lh ani.

Ka lawme~

-PU K.L.LlhNCHIA : pu Deputy Speakex:. kl. lavvrne. Min phur9ui 10 te an tidawn dawn thin a. phurna

_ chiah pawh ka ngai~o a.A bialtupa in a bial rnipui leh v/,·'te' duhdan a rawnthlen tawh a. 1 l~i/l' t~ h mai turah ke ngai <i, saV'.ri ng-.iloah kan ngai anLa, :;~, han chip in han chip leil tak siah leh a pahnLhne, a d6.wtah khan tunlai kan ram mipuitarn takin an vei Sawhthing Loanngaihdam ohunq cb anqe?Wffi .a, khangtc kha kan sawi :hm3.n theih nan sClwi lovin

.iPass mal ila,heng hi b~wi ila kan ti a, kan hen nghak.::.I:.eh a. Kan nqh 2Kl ohhuak dawnlo t.ihkan h r e tawh <1.

Chaklopc.wh~n in rsawi 3.1.;a. rie hun hi in hmr:ti..{'1t'al dawnt.ih k?n hri,").t tciwh av nnq khan kan s'awi ve ta ch aub dawna nit.-ih a kha 'kan sawi chiang duh a.

Tin, nichineh a raw,n movetuin halaia khua a rawn sawi den denah : .hen Bti.n"gJlmun anti dciih mai ;a, :1Lungphun tihte kha an ziak a . kha a dika nit.ih an 'verify t;:1wh hnu pawha thiamloh chantir lat;.,um talhnc;"~ to kh:'l2 dik kat. 10 reng reng a. l\, chh an.chu a thehluttu h Lan tidiklo ni to. sela ohu venq'p awh ana , chumi anih pc,nlna a t2.1:.n chh1+a; a thi'3ffi loh cn3.T1,tirtumna Lnnonrbeh hrimhrim d lma:; a: ngairtrawh2Wffi mangekati. Tih takt2.kFih chuan Lungphun .tiht-e hi chu kanhr,echiang em ern: 2:, : ~J1 J-U,A duhawm tak PU R.zadinga.MNF,'ten an thahna khua kha a ni a, a s ent Iment.a.L e.ema ni,kelni' tan phei d1uan_; khang ber J(her'te Bung­hmun tia an ,'th1ckte kha a lawmawm loh em em a. Chu­vangcM1...dn, hong hi uluk zawka. kan tih a tha e', a tia, qrriah pawhintyping mistake a ni e an ti a. tavJP

:maitura pavlh khatihdik leh tum khan in han tikual" ~awiy:?l a. kha k:.h~ eng. enn em~w a siamch,hu?k mai maf

.f.l .. oi.: l'1.;.b,J.a!;'t;.upa.l.n typlng mistake hi a awn ve theia ni, a ti ffi3"ia. kha dik tih m.1 tur a ni a. Tin, adawt;.,a. kans awi duh cho, Democracy ram kan ni a, mi ui

" <11..lho:an hi a p:twimawh., ber a. mipui duh dan ang a 1<0.1 a,i' mipUfd.lh dan tihhl'awhtlin hi denocracy tum a ni a.

Abrahcln;,Ldmcboln-ahrilhfiahnaah "Jawh khan a ni chlahnmai 2•• :iC,p\1Vang chuan, helal kha~ho hi' a rernl0 ~ ni

tih. kan pawm Jek si a. tichu3!l. an duhdan anih l.i.auliau hnuah an MLA pCtwhin khulam chu Mamitah pa~'lh a larem a,

-396-

helai urni a rem lava Cl tih t.awh bawk a. an ML.\ Leh iTiJ..­

puite dUhc1'.m, anih chuan ?t\'lle 10 tih v e: m "}i:CVJ'Tl':th kanngai a. Chuv'1n;'in ka sur:»ort em em a rL. Tin

ln Loh Ln a

an [Jawi tc:kang khan adrnlnistration a bl1ai:1ng kun ti a..Lengpui to p:nvh H2:.mit constituency ann I '1

1~Lmit Di­

trict <::~ 11.i .:.~. c. r e.nchen Lohn « a awm e kll ti d •.i>.izi3.w1District-ah k r n d ahLut, mai, 0., Harnit District '1 ILl 11.ir::ng a. chumi ~ buai dawn 10.1 ohuan erlg,..:Jm<;c; khu.l.eLbl'll chu bL::.,i bik tura k an s J:lih .tlat~ Har·".-II o awhLunglei District a ni 3.JPhuldungsei constituc.mcY-aha awm reng 2., erg buaina tel- v~kha 11.93 k an t,"".wh chuan,chu pawh a theih 2, 2n ni b.J..al.ina h e I arn hi J,:,:l. chnuahkangang 2. ni e an rawn tip 2. an duh ve' C1.VC:i!'1C)~: remchqng ,/t;: 10 bik t.u r a zuk ngaihnC1.·kha a eng hman ru c nge 11.:1 t6..Chuvang chuan r erndanq a a theih chuan tah pil'jh a t.h e i.hve ani. 2. t.h e Lh v e evanq in mipui duh d an ch U2n ti m3.ii1a tih a ~~a PU Deputy Speakerkan ta11.chhJn 10h khanika support-na chr.en poin.:.-::l. p awh .khe a 11.i a. Ngaihdanhi a Lnrnq Lovs , tumah indem theih ? ni chuanc Lova,Tin. kan tih hi 2. 2.wmta lova, Se:c-ahhip bi"}ltu 1'1inisterzahatem tak pawh khan, mithi:un kuta dah:'l.t mithiarntehan tihtir zet a ti u~ politics-" ChU2~ kei y~ 10nq a.Ih ve drin leh k a Lo khelh ve dan cn uan r-:'Jl', t. ana t.l':l.,mipui tana tha polit :~ ~ian-in kan sawi ang -=1, tha kanetihdan kan sawi o.nga, k an mithh'Jn ten khe kh,-" an hmerrem tur a nia. politician duhdan muma.l, tClk siamremthei a ohdah kna mdchLr-n achu a ni zawk .CJ. n i , A mi­thiam a te t±hdan k,:n Zi~t'l1ln. zel dawn an Ih chuan kein±ho helaia thut enqnqe ngaichua.ng. P17esident RUle-.;ahawm i12, Governor Rule-c.:..!·emaw awm .ila a ni rr: -'i aluWffi,tiang kha a n I , Hmo. Y2J1 hruai o.ng,3..• k an hm.ih ruad, jMang chu, kan duhdan a chu mith:i.arn )ho hL'1;n min tihhlawh­tlin e ak zQ.wk tur ani, p khel dan a kha a li1qlet z8.wk­in k a '~r.a, cJn·3.h mithiarntak meli:J.h meuh anih avang khanmithian 12JTl ·khu. sawivawngah ngai tci. Lla, k a hrethiamthova. .

ehse, k~n Politics kathlirna ah chuc:,n kei c."1u a inang vak 10vFl.. Tin. Kawr­thah bialtupaino. mihring La.;,-n d.eu! I-).i Sport-ah te pawhhianin kan inel a,chtiLti "i.nati a ti o..mihring tail'!. rikngawt hi Sport';"ah. pat.;h theihna a ni chuang L~m 10.Korea..-te pawh khian I i.die. hi min S3-wp hrep rn:li a ni 4

kan to h1"o;1 em. Chuv'J.ng chU:::<.n a mihriilg: zir lehtraining-no. azir mai l1li1i hi a nod. a. Hela.1.c,. Ereichuk1ai bm"r' vel Harnit a iTa tel avanga chak hlu'?i turpawha ni chu.-.l1g. 10. A Maroit Block kha an inbu2ts aih thata, an tihthat a kha an ohakna mai a ni a. Chuvaag chuClnkhatiang zawnga zuk teh 'a,kan mipnite an duh:12. chaknang awih ng 2.wihawm reng a, C wm t ir 10hno. k1;J.awp atanahchu2.n kha pawh kha kei chuan point tlinga:h k,: ngui h2.uh10 ani.

Tin,· kan Sangau bi:::lltu zah-­awm tak po.wh khan a rawn sawi a kha dik tl.n.greng tak t:.ak·mahsela.. ni chuang silo a tam rna '. a. District pakhatah.chumi District chhungah., Block pakhi3.t hnuaiah te an tia.

000397/-

~.

-397-l.\.'

Ka bL,.lte khi khJ.vl 4 chu LungdClr Block hnuaf.ch Serchhipbnuaf.ah min dah a. a dang khaw 7 chu Chomph;:li bialahKhawz"1.wl Block hnuaf.ah min kaithen daih ma.i a. hCln9 t ah.fmi.n saw-trem sala t.ha k a t .... -a. K3. s'n;.ri k a s:lwi a.Jelch a au kachiau a. engmah a sawt lem hlei lava. Kh:mgccpawh kha entirnan. Lungpho b5.altu z ah a. 1 cak, Lungphobi<J.lte pawh khi a then Ch21 '1ai District-al1 an bah tira" Block thu:. chuin , A thPI: chu Serchhipah an behtir a, a th.en l~izawl Distrj ~t-ah an bah tir2.,.:Districtpath\.lffiirl: Bloc~c chunq chanqal. te kh t an an harr Jchawf.h ani·a. Chungte pawh chu siamrem hi a va nyai :mgreng

"zawk ern. Reick Block pump i pawh kha duh ,1ehAi",awlDistrict-c", an dah anq a, anih loh pawhin. cn ..l!ng,tlang.Leh Ru.LpuLn Ldm t.e kha hengte hJ ChQ9n ohhuahkaipanqnq e Lan nei ;1. an duhn a lam pawh a n'i rna! thei a•. an duh veLoh chuan an duh loh hrut kha a th'a' chuanq iLove , Blockleh District chu tunah pawh kan ngalpawimawh chpang-Lova; duh duhnaah min boh tir mal a. . Chuvanc; chuanheng hdan , heng hian h ar's at.na a slam chuangin xa hreLovas

Elect.ion cb una chanc ah t,~

pawh k an 10 ti kurnkhua a, Lunglei .::>istrict, ami chu ,hul­91.1ngseiah a bet a. z : ection-aH: harsatna a awm k.e.nhredo.~lcction COmmission I-<J.whirf a object k an hze dulang·lo.Chuvang chuan Phuldungseiconstituency-a chu electionpurpose atan =-: ni mai a. E1ection-ah chuan M3ffiit Dis­trict R..O. hnuidah erne Aizawl R.O. hnuaf.ahiemew aawmanq a, cngmahharsatna tar awm.Ln a. "langlE)J"Tt 10 a nl~

Ch1J,van9 chuan, nichinahkhan thenkhatinkhuavang ramri's ah sa~ Tlawng Lui a lUMgete an J.i'a. 'Chutiangartihd~wn chuan keini pawh TuichangLuipulkhi krruavanq ramriang ah kan ng ai ve a. van1aiphal bi.aJ.~ zawtrJ 'to SerchhipLuipu?-kanin an dah a. khawcl}hak tutpl,lite pm....h khuavangramri, :-i11 sa k an ti thei anga. Keini" Tuichangral. Tui­pu~ral,thlangLam zawng . zawng'te 'paw Kha~zawlah min dah m~iLohLn , Khawzawl at.anq Ln kan chho beih leh a, 'Champhaiah khuavang r amr f s ah sa k. "in min kal tir tho tho n.Chuvang chuan, mipuite tana .:ha bez, a cheng mipuitanawlsamJ;la her a hi~ mipuitetana 4'ha kha Democracy-::'n atum ni, maiin ka hria a, c'<uvanq L, thil tum dang vak aawmin ka hrelo. .cnuvenqan , kan phuldungsei bialtuhian abial1:.e.duh 'dan hria a. a bial mipuite duh dantihplawh~lin tum a hctiangResolutlopa raTf.lIl moved Lisawi sawi lova pass mai awn$ ka ngai deu' ~ ani. ,K?.ninhilialna hz.:-ang hrangte pawh kha,kut t·ling vak, niin l<ahre: lova. entawn tur leh end.ik tur awn( reng a,. tun Mi­nistry ngei .Lengpui te pawhM,amit District ami kha Ai-zawl District-ah a sawn mai a, harsatna kan neih takpawh ka hre lova, kharni rinchhuakt '. mithiamte k11a ruaisela. an rinchhuak 1eh m~i anga~ apangngaiin kan kalle:h,mai dawn a ni. A p-?wimawh ber chu mipuite duhna hidah lal ber tur a ni. Mipuit~l an awlsamn~ ni a aphriat a hi chu duhsak ·:.ur ani. Keiriin ramlo taka dabai chuan, an duh danang takin dab iIa, chu chuan Cham-phai District a ni emaw, Marnit a ni ernaw a zu tider­thawngchuang lova. AizawlDist.cict-te pawh mihr:' ngnuai 3 chuang kan Clv..ro tawh a. min rawn belh leh mahsela.harsatna a awm .chuang lova,ttmhma pawhin Aizawl pumpui

••• 398/-

-39C-

hi Di,.,trict pakha.tin kan awm a, k e.L the .h loh a awmchuang Leva, administration -3. that bawk chu.in h,"1rs.3.tnaa awrnlo. Helaiah r o reLt.u ten k an rarel 2. dik phawtchuan hars~tna a awmlo. He ~esolution hi kan vai hia~t.anpuL ila, tichuan,?. mipuite lawm zawng kan siamdawn a ni tih k an s awi ve duh ani.

..PU RUIJ..CrlHINAMINISTER

pu Deputy Speakor, v aw.i Ln ahkan ·MLA zah3.\~ ta~ Resolu­tian,rnipuite aVllsc~, zawknanheng khuat~ Bawngth3h.

Darlung, ~.Sabual. Kanqhmun, Hre Lohuk, Kh::wrihnirn,West Lungdar leh Re.i.ek, Ailawng hi Mamit District hnuaia?wm Lovan, Aizawl District hriuaLa dah n f r"".wh 3e. ti aa r~vm put luh hi han ngaihtuah chuan awm hlein kei kahria a. Khaw 11 laia huam a. heng kh uet.e hi r an.hn ue.Lak an 2Wffi 1 Q.:i.a , k an chenku al.ne te an ni v e a .. h tiangk awnq a a tiiaI,tuin Resolution t.Lhne.oh anq a r~wn hriatehi a faka.wm ang,r.eng~hlein ka h rd a a. Tin, mipui duhdanhctiang anga.s6wiho tUra rawn thlen pawh hi ,hnil -3.wmtak a nl c,. Tin, 2. rnd.ou.L tan p a- I· h Lan anmahri in; !aih­dan turah chuan Aizcwl- District lama beh hi' ch u an duhthlan leh o.Wffi an ti:1 zawk a ni fo reng 3. T.i.n, khatianga k an chenkuo.Ln a te an 10 nih tawh thinnaclV3.i1g khaninmi pawh Cll1 nel ve a, enqemawt.Lri hei hi ohu 1\izi'1wl :Uis­trict chhuno c, k an dVJl1'\ r.hezihna turin t.u l, uriC] anq in tante min 10 ··l,Jkpui v e angche te pawhr3.n raitm ti V~ thina. j~wm h Le pawh Ln k e.Lpcwn kah'riatp11i thin ;:1 ni. Anh ar-sat.n a chi .hrung hr~rl.J a ;:H'>1l11 ve. thOV2" am,=- h~raV'lhchu.adffiinist;t:'::>.t.ion leh thildC'.ngdang kawng h r ano h.ran j ahet:ia h~ inthendarh takah hi chuanin thc.;.~vk ieh,.~ata

.i t h i 1 han ti~~' t.ht.«, thut t.e a loremch2ng 10 thina•.. Hengl1.ikhua tarn tak pawh hianin an duhthu "ansawi ve

a ni mad, ~l. Tin,bialtuLpawhin chung i, bLll mit.~ duhdan! chu i\ r.awn kenpui hi a tidik tho h i.an kil hria ani.

~ ._.~. "_'~. ',: . .; i J' _'!r,.",

• r . ..'<li:,.::,:Bngpa"vh n Ls o.I anc in, I?istrictkan han thenhicnina, th8h .pawh .!arsatna t-3Jr: t.ek.Jcanh'eia," apaundary chunqor.anq rt.hueh t.e , a kh2.W h~~ turehungchahg thuah te, a constituency wise za\',.;nga. 'rigaih-

.tuah: pawhih ng'aihtu: hna a a~'nnlothei Lova , Tin, chu-- -bakah C:1.U"anDistrict Headquart:r ber cu r: p,cU'Jh '2I1gL ....nnge

nia:ng', Jct1~.wiah nge n L .. ang tiha awm La.Lh laih thin a.Tin, chut::tahg in Distr;j..ct han siam dawn pawhin 2. capital.Distric~ Capital bertur pawh keini a Member-te intlan­siakna khe a awm thin a. Chutiang zel ch u an Districtt.h az .han siom dawn pawh hianin, a boundary mai ni lovin,a capital ohunq cha.iq ah te h arsat.n e, tarn tak a awrn theia, engemaw zawng taka han ngaihtuah phei ch uan , chaI'lI'lc.emaw hlat,vkna emaw nghawng the_ khawpin politicspawha nghawng thei a ni.Chutiang chuanin hars'c:.tn,a c: ihrang hrClflg a awm thin a, tunah pawh hian hung· t.lang­dunga Khaw 11 a rnipuite ngaihtuah'phei chu3l1, thiltihav..1ffi tak an ti lovah a ngaih- '::heih hial <?" ni •

• • • 399/-

-399-

Tin, leh.lamah chuar in SorkcJ.r -3.n.g,?.ngaih phei cl.uan.Ln t.b LL 10 tih t.awh sa leh 10 remruettawh te a population leh administration k af. "dJ11 phu,ngturte, a constituency zawnga han chhut neuh neuhkh anLn awn lohna lai tak a awm v e thei t.a a. ChuL1Ll1.-.1chuan thu Lnchuht.e a awm ve thei reng (' n L, TUn3.h pawrhianin hengho khue k cn han F' ~wi takte h.L T12wng'thlanglam an ni de q vek c."-, .hizaw.L District h Lan TL::'vvngthlang1'3ffi khua a ~uk huam Iv hrim hrim a, Lengpui erawhchu a speci,,,:lr·iQ. administrc ior chungchangah ch auh,Airport hmunte a 10 nih avangin Aizawl Di&trict chhunqaawm turin tih 2. Iii chauh z- Trlk ani.

Chutiang ang chuQ!l,thil harsatnatam tak a awm a, Lheih loh teh tlur tur anga han sawitur eravIh chu a ni ohuanqLo, Mahse, a thej h e,tihavanga a theih zawng zawng tih hi a tha vek 1emlo tihkan hriat erawh chu a tu1 thung a. Tin, Constituencywise zatvng8. han ngaiht.u..J1in, constituency, D:' ,:;trictkhat. chhunq a ':late hi District Headquarter hnuaiah emawa nih loh leh khami R.O. hnuaiah emaw a loh theih lohanga constituency pakhat chauh han thendarh a, R.O.pahnih hnuaia awm hi thil £e110 ~ uh a ni a. ~hUtF

chuanin, khangah kh2~ tuna a awm ang hi tihdanglam ~oh

hi a that zawk hrnel 1 lein a hriat a, mipuite duhdanleh beisei dan chu awm mahselangin khar...gah khan remchanloh riauna laite a av.rn ve thin a.

Tin, chubakah chuan, engkimahhianin kan duh ang anga an awm theih loh chin hi a nWffizel a. politics thilah p3wh a ni a. Tunar ~awh hianhelaimipuite hi kei ohuan ka dem hauh 10 al' a" Re:,olu....tion rawnpuluttu pawh hi kadem mi~h lava. Arnanerawh­chu, kan duhnalLLll apiang'a awm thei kan ni 1 ~m10"tihe r awh 'k. Al hri2t vehrimhrim chu anga.i anq r enq Shuartka h ra a i1. ,Tunah ps=twl}hiankan duhthlt1g theuh'dawnila chu, lu.z.:lwl District-an hian i awm leh vek angu,ti te P0wh kan cH"'1ffi ~<mga, hr-n buk ta ila" t.am zawk tepawh k311ri.wm maithei a;";' ;. ~se, khami avanq khantunahchuan lean then tavlha, District engefficiw zata k an rhaninthendarh tawhah hi ohuan kha.:k ! "'lehu thilawrnloa ·10ni v e Leh ,mai thin ani.. -.::huvang inkan duh zawkt.e 10am thin mahs e , kan duh zawknaah kan .duh zawk avanq ikh ankan awm emaw, k an dL:'- zawk kha kan neih ema.w kher 'khar emchan lohna 'a 10 awm ve thin a ni t':::"h ("Lawh chu i.ri::>.t

. t.heuh 'a nia•. Tin,tunah hian khulai. bik khu chu enge­maw chenah chuan h ars at.ne neia inhri? in tunhma at.anqpawh kh.....oLn sawi neuh:·neuh chu a awm ve thin ani-.lJTlaheraM1chu.. hemi District then dawn· pawh h Lan Ln MamitDH,;'trict h i an hemi hi a kualkhung anga, Tlawng thlanglamchin chumf.eh chuan a kal .::''1g tih kn an.Ln ruahm'3.nna a 10awm tawh a. Chung avang chuan tun anga han "disolveleh thut chu thil awlai niin ~ lang ta 10 zawk ani.Tin, hetic. kan han SQt"i zauh zel dawn chuanLn , duh .huhen sawiah chuan , ZaW.Lnuam COnstituency-te pawh lchu anLnKolasib.District-a awm hi kan duh zawk asin 3D tie lEI

in duh zawk chuen ,3.wm rawh u, h-·n: tih nghal ng-olwt maikha a ni lava.' ••• 400/-

-400-

Tin. khutah District Hecdquarter, Ko1asi) a'ccingte p;~vlhin

emaw a bi21tu k a nihna angin Reso1ution-te p awh hrin pu­1ut mah Lla, ZJ.WLIU='..m constituencyleh ;:"). b iaL h Lnn LnKolasib District chhunga awm ~n duh a. Rei hi Legis12­t.Lvc l1.Ssernbly-in min pass S3.k r u tiin pulut v o t3. .i I.a,a aMnno. Lad ah ch u an d.Volffi deuh ma.i , a pU1"+:.tu kl 10 nihpawhin put Luh 2Vif(l t ak a n i 'Ye t1at a. .t\ v anq enqnq ekeri tih ChU2I: = itdpui duhdan ."na1aia.h khah a ·3.VJffi vetlat ani. Kan awl.s arn zawk anc h e Lama kJD c~.,.q aiinan ti ve thei tle.t rnai, a. 1 .1115', khami ava.'1q kh an i.nDistrict hi thenth,.:!D dctVJIl to. i1ang in. District thcnkhatchu k an p,-::',wt z a L vek mc:iin rinav/tn a. Chwni 2. 1,:) nihchuan keim,\-1ni bawk kha a m::lwh, phurt;u kan 1 0 ni dawna. k an ron.;;l ttiwh So. leb thi1 .kan 10 relfel sa kha ti­chLnqpon lehtu mai kan 10 hi dawn thei a. cnuvanq-Ln ,kr,crtah pawh khan a aWml0 thei v i au a ni till J<:h<1 ch ua lang tain k a hria a; .Zawlnuam lampang constituencyhi han sawikai takah chuanLn cornmunLcat Lon t.unah khuanInt.Lema a that Lohna ,3. 10. dWlTl a. Bairab.i. leh Z unu ancLnke r l;--L:"ll kr'l,Jn T1C':.y.rng kan a ngai a, khum.i Tlawng k and ngaih avang khuan Lei a 10. aVJffi :i.oh avangin duh anq Lna ko.1chak zung zung t~eih lova. Khutah khuanin Leiteawmin ernaw commun t cat.Lon kawng ch: 10 th,J. Z:?iwk "Jhei ; :3

chuanin Aizaw1 duwr c1--)ungchangah leh inkalp:n1h n an ra\"1hzo.wlnu<?m 12ffip2.ng Chl.l,in Ko1asib lampang hi-'ll thlangmai d3Ml niin a lang a. Tunah pawh khuzn t.haLah hichuan lchu.l amah khuah t2lll1tak an loka1 zawk a, chungavang ringawta zawlnu8xr Constituency hi Kol '~sib D1s­trict-ah awm rawh S8 tl:iil kha chu a Ln awn 10 ve t·'). t12tani. Chutial'lg deuh ba\vkchuen h e.l ad rnipuite hi anlainatav-.rn vena lai t.ak a ·,:;.WlTtOl. Tin. an dur.t.hu pawhhi tihpuitlin .awm ,tak . a rij.hria LaL a avm ani, Hah3 e.rorelna Leh rorelnf.;lina District a 10 then d arh ta'.tJ'hte.tin. rei pawh a'] (4. nih 'lotlnCl laiiih khan kh:,titehthutathil h .n t.hLz.k t.hLenq leh ch.u t h Ll. awm ta}~ a 10 ni lovea. chuvang chuan Ln , t-una RGsolution-te hi z'~a<,vm hleinhan t:j.bpui h I.e d awn p awh nimah ilangin r-om.Iohn e chihrang hrang 'kha 3. 10 CI.'Jffi av vnq Ln a mLpuL' knuLaL tlnng­dunga chengte chu a 10. reml~ a ni °e. HarS"'.ttl::l chi h r anohrang hengte hi kan 103. nei a, churg _chu kan enfiah anga,nangni tan pa'dh District ltUQITI tal . in 10. nih theih thokan ringi'l. Development-te a r awn ka1 da,pffi 2., High ~1ay

te pm'lhin a rawn paltlung ,dawn a, chung2.h chuan Commu­nication t:;.ha z,'1wkte c 10 aVml ang'l, a District HC0.dr-"2.r­ter daWll'l1a chungchang thuahpawh corrunuilic,:--t.ion leh -'..nkal­pawhna hmunruaMotor il.6 fahran pawh chili'1gtl ung takinin la awm ve ango., chungah chuan harsatna chu in lahneh ve . .:.ho tho anga, chungte h'3n thlir chuc.n tun tnttut hi chu C1 tul pawh a tul 10 hrim hrim a ni e, ti akan hrilhfiah theih hi a paw~awh hlein k:: hria ani.

pu Deputy Speaker, hertgkan Resolution hi chu engngemav chenah hi ch~2h thathawkhat h1ein, a.ra~~ puluttu hi thlawpna chin h&.nei pawh ni mah ilangin, harsatna chi hrang hrang a laawm a ni. Chung avang cl;lUah heng hi chu tih hrih aremlova, hei hi chu nakinah hun~n a la ZiL chuaninawmdan pawhin a la hril zawk ang chu ti a, hei h.". chukan hlamchhiau'mai zawk hi vawiinah kan tih tur r. iin'ka hria: '101 /••• -: 1-

-401-

•Nic~ina kan ngaihthlak tawh ang

deuh khan i.n ama thutpui lampangte khan an support 10viau a. a Ian avang khanin he l.am atang p' ei chuan sup­por~-na han pek ngav~ ngam pawh kha a n~lo a ni. Intider a ni te min ti nghe nghe '311ga, <i"lvangin a sup­port zawng phei chuan kan S"1T,Ti ngaro vak .co zawk a n i.,

~gpawh niselangin. he Re­solution hi chu tunah tal<:. h. ch r anfn thil remchan lohnatam tak a la awm a vanq Ln kan la kalpui thei rih 113m 10

.a ni e. tiin hei h Lan dam trin inthlah tha mai i1a, keithain ka hre deuh a ni ka~i PU Deputy SpeakAr. ka Lawme.

• ... 402/-

.. PU Speaker. he Resolu~ion

hi mipu.ite awl.s arn zawknaatan heng khuate B.awngthah.Darlung. South SClbual.

Bualte. Kanhmun. Lungphun.. Hreichuk. Khawrihnim, ~'1est

Lunqdar, Reiek leh Ailawng hi Mam··· District hr u af.aawm lovin, l.izawl Di~t:.~ict hnuaiah dah ni r awh S8 t.znMember zah2Lwm tak Pl, .'.•LCllthangliana Resolution hi kah an, en vang vang thin a. Helai biala mite hi chuan..,>..izB.wl District a awm hi an tan remchang zawk ni e anhriat. avangin bialtu N. T,,,A .. hnenah House-ah Resolutiona move turin an ngen a nih ka ring a. Chutiang takchuan a bia,ltu hian Resolution-2h a rl.wn pulut a. Amah-e r awhchu, Member ten engi1gema':if zat an sawi t ?'"vh a. ansawi dan kalphung rene: r enqah hian a puluttu h Lan ::.ihpui­tlin tak. t.ak at.an a ti lem ila nge aw, mipuiten anchah avanga han t _,- v e mal , a hlawhtlinna tal< ':.ak turatana ''. .Lh r.L 1em 10. House-a han s awi, ve mai mai, ,hunawl dahkhah nana chai ve mai mai hi han angin kahria a. Hei. PU Deputy Speaker, han en ta ila, tunn~a

a Resolution kan kalpui d2~ reng rengah a Ruling lamhian opposition l(~ Resolut~ n hi an vote-pui ngai lova.Opposition-ah hian Member 18 k an ·awm a, amah e r awhch u ,keini opposition ni ve' baT'Tk. keLr.a group hi he Resolu­tion support ve tur h Lan min S·:iWffi reng reng Lova , A.Ylnitan ringawt kha chuan pass ngaihna a awm reng renq lova.Member 12 emaw Lek ar. nia. Chuvangin heti:.lIlgR.h tpchuan lungrual t1angap.:lss-pui tura ins3.wr:' v e awm ta.kahpawh ka ngai a, vawiinn~akan Resolution sawiah hiankan ti mai mai deuh ni ,te pawhin ka hria a. a bial mi­puite hian hz'La niscm thin a r1m zawkin ka ring a,HOUSe-a pUlut ve si. thil tihhlawhtlinna tak tak a\vrns i10* thahhemng aihna awm tak tak: lr>.m 10, naupa:n,;t lawmang deuh rna! mai a chd.L put.Luh hi hei hi rei tak chaichi pawh a ni dawn em ni? PU Deputy Spellker. pUlu:ttuten vote Lak an duh laitak r.Lan vote la rna1£' ila,a tha lawn ni? Hei r:i..a.~u chai tam t ur awn vak h i.ana lang' Lova, ,thiltha ndrnahs e La, majority of vote hia pawimawh sl a. a majority duh dan nilo a hrj. at rengsi a, ch af ciiai p a....1h khan uwmzia. yak hi Cl nei "em ni Ie.Keini lam lah hi min s awn duh der si).ova. Sawm ....0chung chuarr x an vote-pui dawn si lova, ,a tla sa tihhi a chiang 'reng m.::o.i a ..

Puc.THANG I-ILUl'JA

...

-402·

ChUVaD]in chai reila hian vote hi min l~: tir thei laa .. tha mai Lawin ni tih kba k a rawn rawt ng awt 2. ni o.Ka Lavm e.

..PU H.Vl.NLA,IJAUVAMINISTER

nn Deputy S ..-JeClker t k a La wm,,;;. phuldungsei bi'l'1tu zah­dVJffi tak PU J "Lalth anq liana':(es0lution. miDuite Clwlsaro

zawk nc~ heng khuace Bawngtnah, Darlung. South Sabual.Bualte, Lungph~n. Hreichuk. Khawrihnim. ~est Lungdar.R~iek leh ~ilawng hi Millnit Jistrict hnuai2 2,~ levinA.:l.zjawl Dis,rict hnuaia dah ni rawh s e tih hi bi;:=,ltu

. in' rawtnaan 5i&II nian pu Deputy Speaker. phuldungseibihl mipuite leh Mamit bial rnipuite ngaihdan hi a laem aw ~l tih ka Ze.w"t duh a. A chhan chu Kha"'lhai bialtuz ah avm tak khan a rawn sciwiang khan" 'kan hrL:lt t.u rpawimawh bar a chu, m.Ipr.L duh dan a ni em ? t ·h hi an L, A ~awtnath hian phuldungsei bial atangin khaw 25atangin 9 a rawn thlangchhuak a.

Tin•. ·lmit constit"ency r hhian khaw 17 a awm a Khaw 2 a rawn thl&ngchhuak aTichuan. p[1uldungse.:. '",haw 25 atangin khaw 9 L:::h Maroitbial khaw 17 a khaw 2 te ngaihdan hian Mumit constituen­cy mipui leh phuldungsei Constitency mipuitc'2i a avvhzo em 7 A .kh ua han en hian khua 25-2h khc:nv 9 a rawnthlangchhuak a. phuldurlgsei bialah h Lan , M-3ITlit Consti­tuency-ah hian khaw 17 ..~ awin laiin a 10 chuenq pawhtlinglo khaw 2 a r:Jvmtflle..ngchhuak a. Hei ":~ phuldung­sei b.i<3.l mipui leh M0:nit bial mipui ngaihdun hi a niem tih hi k a znwhna a n L, A chhz.nvchu .. mipuito duhdan leh rnipuite: I cJ.rSatna leh mumawh v awf Lnn.i h he Bouse,hian c r uLnq a Nu leh Fa kan nihna angin k an ngaihtuaha nih avangin heng mipuite nga.::i.hd,an ve.ilichu"ln hengkhaw 11 te hi chuan an duh n.emeuh rnai ani. :\ ngenpawh an nq en nasa a n i , AI' sakina pawh a rei tawhani. Amaherawhchu. phuldun9; 3i bial khaw 25 a khaw 16te erawh hi chuan an duh hauh 10. 1\..'1 D. C.. p=.whina duhhauh lotih hi ka information da:r ve a ni tlat ma.i an I ,

Tin, Maroit biala khaw 17a khaw 15 te pawh hian en duh 10' niin ka i.nformatL.n-ahchuan ka hria ani. Chuvang chuan mipuite duh dan akan kal dawn an Lh chuan he phuldungsei bialtu zah awrntakin kLaw:·11 te 'duhna leh rnamawhna phuhru tur a rawnrawtnahi zahawm hle mehs e, he House h Lan p;c1\tJffipui chia ni rih lovin ka hria. Thil awmsa thendarh ti afello fo . thin tih k an prac~.ice tam tawh a ni. Entir­nan, Chhimtuipui DiStrict chhunga l'l.utonomous District­pakhat LADe Civil hdministratiJn. Administrativepahnihah thendarh a n~ a. harsatna tam t3k 2 awrn aTunah pawh h Lan ng aihtuah t.u r , buaipui tur t:::un taka awm ani. civil ~dministration-ahD.C pahnihhnuaiah il.utonomous District p akl at hi a dv;:rrl a., EDt ir­nan Housing LOM Board chunq chanq ah te, a rccovE.rychunq chanc oh e.e. Administration kawng tarn t=:'.kah harsat­na a awm a. tunah hian Sorkarin a buaiJ1'>ui rnok ani •

••• 403/-

-40.:'-

Lill)C. MDC OJnstitu :ncy s LarnnaahVillage Coun~il pakhat kha. MDC Constituency pahnihah .thendarh,~ ni a. hars~t?a tum tak khawtlangin G tawka. adrninistrCltion a buai phr-h a pi·.. C'1ulovah. bia!inlungrualna leh Lnpumkhacn a a chhia z. , harsatna tamtak a thlen thin 3. n a , vawiinah he, ~hnldungsei bialturawtna hem s Lern hi Fhult;;lungsei bial mi_ uLt;e, ch end.ar'hn­leh buad.na cbawhchr'lahna JJL. a ni Levene tih k an s awithei ern ni ?

..

Mamit biai khaw 17 te thendarhnaleh ankara h are at.ne t.hLent.u tur a ni Lovanq tih tungesawi thei ... Hars?tna c am t. ak hetah h Lan a lopi2.1g theitih k an h. iat a tha a. '. Tin. Ram hruaitu pol.f.t.Lc.Lan-st.ehian rru.puf.t,e duhc.an leh ng aihdan k an ng aihpawimawh!:"ualrualin an thu ang zela kal tur erawh k on nilo tih

. hi k an hriat 3. ng a.L a' ni. Ram hruaitu, politician k annih chuan kan v2.\.;ikhat ngaihtuahna mai ni LovLn , secondthoyght k an neih p awh q' khawtlang tan. bia) tan, Rfirn­purr. t.an dik J eh tha kan hz'Latsah hi chuan kan mipuit8hi kan hruai tuc a ni. Ram hruaitu kan nih angin mi-puite hruai ni lovin, Ram tada tha turin mipu~te tanatha turin ken mipui"Le hi kan hru -i tur a ni t i.h hj J<:a.ngaihdan,ka rilru n,'het taka n L, chuvang oh.i an r.·~uai­1t¥te hi mipuite du:' dar zelakal t.ur ni ta LLa , MO~l.rule-in Mizorern ro kan reI anihchuan kan tidikin kar.inglo~ Chuvangin,ngaihtuahna' fim tak hrnanqdn vhenqamamawh khu. leh a d\Jhtu khaw tlemte maf, ngaihtnahlovin., a bial rn.LpuL, M,anlitbi al pumpud leh Phuldungs:~ibial pumpud, 2. mipui ~.arn ~erte duh dan 100 an t ena thatur leh an Ln Lunqrua Lni leh an Lnpumkhat.ne +-ur te nc;(,~ih­

tuahin he House hian ro k an reI tur a ni ant] tih ka .ring a. Tin, election di'ungcli:ang thuah N2rpara South

.. Lunglc.ei Distric-. up n.l., Aizqwl·D~strictPhu1.dungseibial ~hJ. beta, bu2dna, hranpa kan neilo;, an, ti 3., k ahria.t~i d an chuan t.unah hian Sor~arin a buaipui a, GAPin rras a takin a 'buc.Lpua 3.,; ~ahez;awhchu. B).ection co­mission Lorn inrawlh angai s L a,i~unah h i.an .Election.commission of IndiF\. lamah.''11i'lipui rnek ani.

. . ,'I'ir . )<hawhai bial chunq chanqkha ka hriatdan a sual ern ni ka hre lava, R.D.Blocktihloyah chuan M.L.A. Oonstitu~cy thilah thenna a awmka hrelo•. Chuvang chuan t.un.ah hian ngun taka kan ngaih­tuahin he,p1.wtna hi zahawrn hIe mahse.'.a·, nguntakag aih­tuaha, rorelnaah lilian. thutlukn.i felleL dik ka.n siama thain 'arindWffi a. chuvang chuan ng~ihtuah n awn 100atan ·h _ thil hi chu k an kalsan riB mai Pu. Dep1l't-.y Spea­ker thain ka hria a, kahan rawt a ni a. Ka lawm e.

.. r .1 Deputy Speaker, ka La WIne. Ka Resolution No 7_ahhian a awn ve tang avanq Lnkan thlen phak tak mialin

tiin kan nghak a, a pawimawh P'1\ em maf , thleng dawnlovin ka hria a. TUichawng-Tuikawi-Sachan-Mar"'1i.rakawng hi Mi ~or3lTl Sorkar hian laih chhunzawm rawh setih hi~ka pulut ve a.' ; •• 404/-

PU LALRINZUALA

-404-

Sawi I i k a dun em em a. Chuvang in kan :.. .isurn 2. a chhanchu, he kavJ1lg hi KM 43 lai Black Topping ta,.vh. KM 60aia tam laih tawh D.C. lei dawh loh avang ringawta eng­mah lova chang ttl hi a ni a. Hei hi M' zororn Sorkarh Lan ti rawh s e h an tih hi han pass rna... tur tha em emmad., tah hian ka chhawp a ni a. Mahse_ s awi.na hun kaneih d avm loh avanq Li he Resolution. a ...:.habe1. davrttuhi ken sa.vd V" dawn a n L a.

Kar phuldungsei bialtuzahawm tak PU J .Lalthangliana Resolution, mipuite awl.s ernz awk nan h onq khuate, khaw 11, an District a,'Jluna a awnni rawh SE" tih maf, kha a ni a. Maroit - A:i zawl-ah,mipuite awas am zewkn a tur kan ngaihtuah a, an a"vlsamhlau puwl kan tam lutuk hi a vanduaithlak. kati em em a.Mi!'uitet<:l11a rorel kan ni a. an awlsamna b,T min anrawnzawng na na na a, a harsa ang tih tlat chu, miawlsamna tur kha enq at.Lnq e kan duh loh Le , Kan c....inchhan hi he House h Lan .can theihnghilh a nil maw awkati a. 01U chuan k a rilru a tina khawo l113.i. Nilengaheta hun k an hman n achnen hi rnLpt.Lt.e h amt.ho t.n a tur a,vl-

·'=>am zawkna turin ani. lawrn mawni Le , kan tih Le tihkha, khami principle kha zuk rrq a ' tuah a t.an tb"l k a!Tin, lean han sawi a, ka rilru tina deuhhlek p,"i'chqt chu,leh ka rilru tibuai .akhat, chu k en State Boaid P lanninaVice Chairman zahawm

J

takina lireichuk Loh Hruiduk thu- ­hmun ernaw an ti hi chu, thingtlang bialtu lam tan CDu~n

na deuh a ni a. A chh '"in chu, State P Lann i.nq BoardViCe Chairman memh tan chuan •••••••• Hreichuk a rawnti si a, Hemi Ass embly constituency-a Xerox k a neihahhian Maroit District chh.mc ah ' 25-naah khan Frliduk tiinan ohhu s L a, inang (' ni nq e ' a hran a ni k.:, >lrechiangve Lova] chuvcnq a rawn za\.vt ka nt a. pu Deputy..~peaker~kha khan minute J vel a la ni a, min 10 pail: s ak jnqh a Lla, a h. iatthiam loh lai tak kha alawm k.an p'lwi tihlai; tc'k chu; 1... chhan chu, State P 1 ann.:. ng Board ViceChairman te hi chu Mizoram hmuntin hi ka vaibel tikhawpa hrcchiang tura ka bp.isei ng awih nq aw.i.h an ni a.Ka bialah Laisawral awmnat Sesawm atvrnna te pawh hia hriat vek lea duh a. A' chhan ch u , khalaiah khan plan­ning a hrnaa awnn a tur Sii'lf.ltu bull li ber an Lh Clvang khana hriatchian a nq a L a, k., hrechiang 10 a r awn tih lai takka chek hi3.n a ngeihlo tlat ani. Chuvang ch uan , Motora nei thar tha bawk ~, kan Session zawh veleh hianhrech"i~1.g tur hi.an Mizoram hi zin chh .iak s c.l e., til. kare~uest nghal duh a, chu chu kaln ngen a nih chu.

Tin. PU Deputy Speaker,k an Sanga.u bialtu z ah awn takin a District sClwn-ai ChU2Xl,a communication-te hi;,nawr vut vut. ila, road .,c->mmuni­cation te hi nawr ~llit'nut ni sela. Resolution-ah tha

. zawk tur a t;.ih kha kan' ngaithla a, k an SanqrJ.U bialtuzahawm tak hi a harhhar katL 'Session hmas a lamahkhan a bialah h et.Lanc problem hi a nei a, h et.Lanqharsatna hi a nei a, Lawngtlai leh Sangau inkar commu­nication awmlo hi Resolution a rawn pulut a, kan nawrvut vut a, House-in kan pass a, kan han pass ta chenga, 2. reh vung veng hi a ni si a, tih reng reng '1~ a a1.rntawh lova, C.lli bawk chu ti tura h&1 inr2'V\7l1 chu •

••• 305/-

-405-

E~ th~ante u, hei hi chu tih chi miah a nilo ania. titawh awm tak kha a ni a, rnahs e, kha kha nawr lehl.wm

• a ni ala ti a, aVQ han s~m har tehreng e aw, sim tlaka ni hengte hi chu., Road oo..unun Loat.Lo: 1 han nawra Re­solution han pass-te chu lipuia hrei thlak a..'19 vangvang hi a ni mai a, karl pass: ni kha a J .a~·111\ C'wm tawpa n t mat- a. p aw.L deuh as Ln . Chuvang cnuan; khati&nglamah khan a .Lt.erri at.Lve a F'v.nl tawh Lova, sum ~en ngaisilo, an tana awlsam zawk e;. hi heti zawk hian i siamang u, tiin he bi2ltu M.L.J... zc..:lawm t.ak 'bian a rawsa"vi ta kha a. ni a., PU Deputy Speaker, )<;_111 Inri a,hei phtildungsei bialtu nen ..nLan a han sawi khuat;.: hika kal vcle tawh a. keipawh, Mamitah ka kal tawh bawka, Marolt'D.C. hnu.ia awm a han bua1t:hlak zia hi chuka hmuhpui ani. Sabual atangte. Darlung. atangte, hangKanq hmun, Hreichuk.Lun9phun atangtea .Mandt kal harsatdan chu Aibawk at2ngin kan han peng thla a, tun anghunah chuan Bewnq t.hahah a kawng lah chu kal hleihtheih mang loh kha a ni a, ke pawh hian kan'~al hramhram a n.L rinIJat.I':. mai a ni.Chutiang khawpa harsaahchuan an awm a, Ililamit kal tur chuan Bawngthah, Sabual,Darlung atang khan 2. 1. 10 chho ngat ngat a. chho Lehchhuk anih chu, Tlawng. an rawn 1- ..n thla a, at" chhcleh r~at ng.,.'"t a, Ai t lwk an rawn thleng' a, I-dhawk atang inan tihfuh hz'em ichuan mi Motor hntingah an rawn ohuanphei a ngai ta a, Aizawlah. Aizawl atangin tha tha~in

Maroit kal tur han tih :leh kha a nq e.L a. Tlawng bawkkha a zu kan thla .leht,' a manganthlak ani.. Chu chuhelai amite hian PUQeputy Speaker. hra vel< turah ka

.. inngai a. Chuti chung -ibuen helal a,.\lte~harsat dantur zia hi, hei tunah fur an rawn tla' anga" l'iautuiJ.irin thla kan ti mai. <_. khawthlanq lamah chuan , k anSorkar Lah hi k ar . han hriat loh dan leh leh t e k ha ,ka mang<'lntawh 1.·3ngkha,· Hau:tuai rin nhLa kc:.l thleng a.relie... l ..hilai:l,ei lGh bar thilah nun cnhenonhuek t ur

'. chuan ·AizaWlah. buhfai a tarn Tal khan a tam leh thinsi Leva, A±zawlah ,thlcn in pawh kan 'neilo ang tihhlauhawm khawp hi ,a nd, a.. Chuvang 'ohuan, hengthilpawimawh> em ern a rawn sa.wi .•.i. chu t.ihsak ngawih ngawihturah hian ka ngai a.

. <Tin, kan'L.A.D. Ministerzahawm takina a thil raM'l sawi a khamak ka tih a awma. Phuldur.lgsei' Con.s..:ituen<:::y-ah hian khaw 25 a awr a,chung zinga khaw 9 chuan an duh a, PhuldLt"lgsei bialinan dub dawn ern ni a ti a. i?u Deputy Speaker, iawhnatur an' dawn em n L, khaw 2S sawn thu a awm Lova, aduh khaw pakua hi helruuah hian i ti anq u, a tichauhkha a ni a. ' ,& move-tu khanin. A duhlotute l.:mlpangreng reng kha chu s awn tur tumna c. awmlo,problem aawm 10 reng, h Lauht.hawn tur pawh a awmlo, an awrn vangvang ang, ngaihtha em eminph'"ldungseibi:li an nireng ang. Chuvang chu·3Jl annikhan an dub loh chu-"11tihluih t.umna a iJ.wmir: a l:l.T1g lova. Tin,' Mamit Corl-

• stitue~cy-a khaw pasarih awn1 khQW hnih chauh huntih a, khavv lS dangin an duh dawn 10 a ni tih a Ianavang khan a r<1Wtl sawi nawn leh a ni a •

••• 406/­\

-406-\

chu p awh chu probler a avvrnlo.. Chuvangin enYltin'.:;1 8

hlauh Loh t.uz bj k an hlauh t.Lat; aWe ChJvan.;r chuaninhengni chu a ri chin bak hi in hlau mqi mai ani.hlauh lohtur h Lauh hi a awmve chawk. en.La , Chuvangchuan hl2.uhawm 2 awm lovell L'1alai3.h kr qn tin kh.a k ana.at..,i duh a.

r~'in, Minis':er zahawm takina hem sawi d:l ang Khan delimitation chunq ch-inq a rawr.sawi a. Mara South kha an buai reng reng lava, annihi tunhma oh.at.u en khan an oua., .Love, tunc.h hian bULli­pui ta em erna k an hria hi. in thusawite khJ. k30 han ngai­thla a, a Lnk awk e.Lh tlat c _ Sork3.r hmasain bour.de.rya rawn s I rn a hi tha taka an 10 hriat t3.vvr, an 10 tiha ni a. Chuvang chuan , tihdang1am kher hi a tha, d awnem ni 7 kzn ti -rnek 1ai khan an tih tho chu M'1ra chuLung1ei District-::.h Buarpui constituency-an. min r awnp ek belh in tum u, ka tan ch u an ,lawmilWffi tak chu a nianga. Min th1engtu tur an t~~-lehzual deuh ~ ni anga ,l

a lcnvrnawm.:1. i~aherawhchu, anni chu kum t.an. tak h e I amahhian a,' avm c.ng "p Lunglei Le-n a kal hi an t"'.n a harsa ''­em em 2.. chuvang ch uan , annL rawn 10 hian u. t;h theihp awh ka rin<] chue.ng Lo'va, in sawi1ai atang khan eL: c­tieD office-to ka phone a. "heti ..1g hi turrma awm emn i " :;:clti a. AWI1l p:" h an sawilo. Thil awmlote khaEhhuunlamah te siam .r(2n han tum hi a.bu::lithl=-.k ern ema n t a, r:>elimination Committee en. lathu baVl~';: 10. Thilreng r onq ma:' hi atcchnicaLithila k an chhu.in Lnm hansiam t.umaip awh kha'a ' Lk chuanglb rong reng :::. ni.~Chuvang chuan PU :Deputy Speaker. vawiinah h Lrn J!lipuitetana rorpl K:m nib. si "'huan kaninlp,-ite duh dan an i.hbm.,k si chuan engatinge mawkanhnia1 ang .~''': 7 KClnLawngt1al biClltukhc: ka ngen duh ,a, h e f, k2L Lnsnwmmawlh mawlh C'" k '3.n ·10 thiaml0 palh anih criu.injmLnnq a Ldam sela, a. bula va thut a, va ngen k a ".,ih a. minpass·')L..irawh tih kha., Chut.i khawp chuan th,2:1)nem kanngai d.. Hei hi -k an 1"l serious em em ani. K::,n StateMinister-te, kan L.A.D. Ministerzahawm tikte pawh kha,helaia miten an duh tih k. i. h r La , chut.Le mi duh ngavfihngawih pek phal10h chu a m~6o 10 viau a, a Christian10 hian k a hre l tJ.~t a. Chuvang chuan, kan Lawngt '_21ibialtu pawh, idinglam e""dte z21,..11.g zawng p awh he Housechhungami zawng zawng pawhka sawm a. Mipuite awlsam~

na tur atan hian h2,¥h ti, kan thinlung hi chung larnahpawh tha'irlD chho ta, ...121, midangte tim malsClvvrnna ni ..~ngche titu duhdan p<:::wh a nih ka ring•. Mal Ja1fiffina ni angche tih thupek neitn ringtu vek kha kan ni si a. Chu­vang d""lan henghohianmaL min sawm raliJh u. an ti a"ma1sawm theitu kun ni sia~ an tan hian 'hawh u, Awle,a tha e' tiin mi~U:ite avllsamna tur at~ hian, heng khuate hi Aizawl District-ah hian i c ~h mai arqu kh3.i" a,sua1na a awm lovang a. ti~ 'hi ka han ngenpui v~ ani.Ka laV>m e.

Resolution kan sawiho a.

PU AICHHIl'nAMINISTER

.. pu Deputy Speaker, ka 1 avt.ne. Hei, vawiinah Ph'lldung­sei Constituency blaltuzaha\~ tak PU J.Laltnangliana

• • ., '~07 /-

-407 -

A Resolution hrLn hrim a hi ka han sawihmain helaikhua ho hi an problem khawp mai tih hi ka 10 hre vetawh a. Relief & Rehab.iLf.tiat.Lon ka. ch-in LaL khan anlokal thin a .• kan Silpouline sem dan Lah kha. a khuazawnga ti mailo khan a District wisekr~~ kan Sem 2,

District tin chena.L kha. an lak dawn kh. 1 lUz<.iwl kal­tlanga Maroit r:I. an Z 11k lak .~.l a n9 ai fo mai a, khalaikha a bLlaith2.;:-.k h l.e mai a. A chang phei chuan helaiatangte in specia~-in k an : ~ a. chutiang chuan ria r-s rrt.n aan tawh chu hi k a hre ve a.

Tin, chubakah an mah.i L o awhkha ka 10 ~i mai mai a, Joint Resolution-te hi siam~ulaapplication hi kLdwtin hian Aizawl District-a a"Wffite hioil ta che U, ka 10 ti ve mai mai thin a. Amaherawhchu,kan Resolutio~ si2mtu hian tun Session-a kan M.L.h.-teResolutiontihdan 'hi a mik angreng kati a, mahni biallam ngawr ngawr hi an t11ir deuhin ka hria a Mahnibial l~m theuhah an kal a. Chuvang in PU Th3tlgl·ianapawh h Lan a bial 1 em hi a hm..d v c: hranpain ka hre deuha. Rampum thlir zawkin he resolution hi siam ta se,Congress Ministry hu.i LaLa Distr.f ~t 5 a 10 pian da: ;lai khan herni Distlti ct administrCii.:.ion area hi d bu.,atan'.j khan 10 s t erntr. 1. vek zawk sela chu tha 'l:ur a nihLaLLn an siam loh tak rau rauah pu Th,3.ngliana pawhhian a rawn rawt tak rau rau chuan ZOr~ pum huapinrawn rawt ta o e La a tha zawk awm mange aw, mipuitetana thahnemngaia rfga:i,ltuah a nih rau rau chuan phul­dungsei chuan chung tan chauha ngaihtuah 10 hian zorampum nq ad.ht.uah hian r awt.na ra-.:..m siam zawk Se chua thamange aw kati a. Kan hriat tlan t.heuh Jngll'l', LUDjlei

-District-te pawh hi a z.su a, constituemcy 0.ngemaw.zata hu sm a. Distri't thenkhat chuan constIltuency 2t.ea hU2"'l ., a ,thenln 5 te, kan District boundary siam danhrim nzIm hi a diklo kati v e tho a. :"qtirnan, Lung­lei District chhunga V&111aiphai lam at.anc a kal tamzawk s f te, Hnahthial bi r.llchhunga awm a, Lunglei Dis­trict-a an awm blatte. hel.--'ah awm se chuan communica­tion awls~ll z'awk turte a awm a. Chutiang bawk chucn.,District Council area khat. ch hur J a awm Tui chhak 1 ehTui thlangte District bo~.1dary lehlama an awm tlatte,hmun h r anq hrangah zawlnuqffi bialte pawh Kolasib oialabeh te kha a rem z ar ~< ria lai te a awm a. Aizawl .ois­trict-ah p.avJh Sak3.wrdai an han bet t13t. to zuk th.. -'.rhiankan District bounda~y pumpui hi sim~that hi angai zawk a ni 13.wm ni chu tiin ka 10 ngaihtuah zawka.phl...... dunq.s e L huamchhung chauh a rawn rav-lt erawh hichu a' ra'V'!t zim deuh mange kati deuh zawk mah mah a.

Tin, chutih karah chuankan nq af.ht.uah-rt.e.L fo ngaia chu an sawi tawh tho ang inkan Constitu~ncy delimitation a hi District boundarya pel tur a nd, lovet ih a hi.. Election Commission Jr­der anih ve sL lai hian a bikahelai zuk; tih a p awhhi leh a ram pum han thlir pawhkhan a rem lohna chinte-a awm a. tunhnaiteah hian kc~ hma lawkah Constituen­cy pumpud vs Lemch'at; theihna belh lem loh pawha s-i. unt.hat;theihna p~rl~allent khan an pass tawh ni te pawhin a

lang a. • •• 408/--

kharni kan tih d awn ah p awh khnn helai hi chu 12 thlirtlan ni ta zawk sela, tun huna a bik to a h21ai 10han tih khanqlan p awh kha House tan p awh h i.an a felber ernaw ni chu ,"2\'1[ kaci deul. a. Kan 'I '~rm hun chhungtawi te kan la neihah pawn hian a huho zawka partytin aiawhte n en La s awi.ho z awk a tiha.h 'lian :::>,thamange aw katia. Helai le ih hi chu a adv2nce deuhbik lawm n L, dang pawh si "\f:l tur tam tak a awm laiaa bik a helai 10 ~hehluh a ~i a bial bik hi kan vellutuk tlang douh niin k a h".La. Chuvang chuan i.n , helaihi chu tun hun at.an hi chuan ngaihtuah ri:J. Ion hi atho. zawk Lavm ni tih hi n aihdan ka nei v » a. Cluvangchuan .. kar Resolution puLut.t.u k an MLA zeh a m t'clk p awhhianin tun hun at nn 10

4

hian nakina a. pumpui zawka~ngaihtuah turah r2wn chhav~ sela a tha lav~ ni tih ngaih­G.an k3 nei 2., an harsatna hi chu kei pawhin k a hriat­puiin k a hria a. Chuvang chuan , chutiang an; zawngchunn kal ta ila a tha lawm ni, tun hun atili~ hi chuanhei hi chu dahthat ,a hunlawm maw nile kati .iouh ani.Chu en', pu DE..pu"'y Speaker.. k"l sawi ve duh oJ. n l , kalawm e.

PU Slu'l;HMINGTH1~NGA d PAUTU: PU Speaker, Resolution pulut­tu pu J .Lalthangliana, ?hul­dungsei bialtu zahawm takhan putl uh hi Iv1ember puLt,e

an ni a, zahawm hlein ka hria a. Amaherawhchu, ka hmaa s awf, emg khan k an en vang vang a, 'ca hmuhtirh atangkhan heti zawng 10 hian ka rilruah awm, MiJ:J.c:uTI Districtho reng rang .. Distri,"t thar 5 10 p Lan tak <J.canga(re'­draw) drawn that a enthat leh vek ni rawh ser tijngzawng chuan kal s e La chu i he 10 hianin k a l_n·::m hmiah 'thei . .a.i, a. Siamthu.:(;:;, ngai hi ka hma a an sa,:li takang khan ka hmu tam vn mai a, heti zawng za,~vk hi n Ls eti a a kawr zai te p awh , a khuavang ri kh am se:. to oawhhan tihfel a. a kawng kal -em z awkt e p awha si am a"vm takchu a t.ernf.n ka hria .a. Chu."i n Ll.ova , helaia khurbingzawng deuhva a kal e~awni aw tir~e pawha ngaihthe2h a~vm

hi ka zuk s~wiscl hran n' lovin, ka rilrua 10 la.ngzawk chu kan lehkhabu thianghlima lmite ngaiha kawngtha niawm tClka lang/, <3 ta.wp thihna thang nis~'tihte

pawh hi min tihrechLuak doulrva , Helai bikte zuk s • hdawn chuanin a dang a pawh kha a awm the' a. NichinaKhawhai bialtu zahe'.\'\lffi tak dinhmun eng kha kei p awh ka .d Lnhrnun a ni a. Hei Aizav.rl District bial:lh leh KolasibDistrict bialah ka area hi a awm ve a. BDO nise, pa-hri Lh a awm a. t.h Ll, engemaw complaint-in h onq TuL El­ectrict tihah te p awh h an ti ila, a then KaleS Lbatangin an control a, a t!!enin Aiza.wl atangin an con­trol-a, a hahthlak nasa khawp ~ai a. Chuvang chuanp akh at.a a"vm t.h a h Le h l,e han khawih kha chu, hetil:'1ibik te hi k an kh awf.h lawn ch uan , ka rilru Loh Lamahchuan T(hawivClnrial Bu k an tawkdarh lek ni h i.an ka ringa, a nilo lam lah hian min sch kual ang tihte pawh hika hlau deuh va.

• • • 1109/-

'.

- 409-

Chu avanq chuanLn a timing thuah herni lai localiSe turhi chuanin tihchian deuh a ngai manq-, aw kati a' PUDEputy Speaker. Tin~ nichina Buarpui bialtu zaha'lIlffi'..:.ak­in a rawn sawi zauh a kha kan zawh La:' d euh , k an hria+-­thiam loh mai a kha h~~i 1r~kha pakhat Xerox, tun 199binthlanpuia:onstit.uency 11.st awm thlap chu, chumiXerox chu ka nei e, chutah chuan Hruiduk tih kha ainziak si a, 25-naah chuar F~tah hian Hreichuk ti khana r ajcn tikha t.huhmun a ni lawm ni ka ti a, k an zewhn arnai a kha a ni a. ehu ch- a khawi zawk nge tih ":ur tihka rawn 7"".vlt duhna a ni a , 2 hi a awm s L i , lehkhaElection corr~llis3jon pawm a kha a awm bawk si a. ohurnfavang chu2nin thuTh'11un a ni rnai le maw tih a kha han~larify/sawi hova kan z awhn a a ni a, chulo.i chu k ansawifiah duh lav.rk a.

Tin, hei kan rai, leilungawmdan '~.~ han. en h i.an , ni e, tlangdung zawng h Lan , hmarchhirn zawngin an kal a, kan hunte pawh chuti vekLn ,a' vang~a,A)TIg hun tar tur hi chuanin remchang t.ak , l~a\'"ng

s.Lamc e , leihlawn te p awh a ngai nia. Kan h e tl ...h'J

'viau,va~ an r awn saw' t.ewh ang khan khu Za,.v!muam te pawhkhuan Kolasib bial,:.. awm an duh a, an s awf chamchi a,hei NEe tpnpuinain Bairabi bulah khuan Tlavmg kanin Leid~wh~ t!Jl!l,a ni a. chumL h an dawh zawh anih hnuah ph,~i

ohuan Lei da\Jhna piah maiah Mandt hawlhtlangin k awnq akal anq a, thlang larnah a kal bawk anga, khamia 10 nihchuan thalah pawh Kolasib a hnai da~h anga. chuvangin,anni chuan khuta aVJffi/bE:lh &'1 dub em em a n i.,

Tin, ka bialah pavm Lung-, daite__pa'Whin st'ike tumin an bei ut ut kha .... ni a. Amah­

er:awl/-;ru, tilil a.wmdan t.e kan inhrilhfiah a, a ni.tak e,tiin;:an h r et.hLem em ern a. Chuvang in a r ampud rzawkDistrict Bounda.ry hi Siarnthat nita s ela tizawng inResolution chu kal ~ ..':da k'Amen thlap rnai a. Arnaherawh­chu, PU Deputy Speaker, h e.i ad. hi localise d euh riau akan tih chuanie awf, tak ang khan Khawivanrial bu knn h awLhdarh anq a, chutiang khat ';ang an t.i anga, k an.cbua.L viau maiang tih ka hlau a. Thil a~Sa pangngai han khawih dang­lamtur hi chuan a chhan leh a:vang necessity compulsionte pawh kan ti ang -.hu , Chutiang ang loh theih 1 "inanasa viau natural calamities avangte eme. v thildang. engeng ernaw avana a loh t.he i h Loh thiltea 10 avrn anihchuan Sorkarchu~, opposition member-te nen uluk takangaihtuahin hotuten chutiang~ tihawmah chuan kan ngai a.Churni anih loh chuan tuna normal kalphung anq deuhvahan tih atan ch uan nichina Lawngt ~.ai bialtu zeriawmtakin a tih an;; deuh khan a puluttu pawh hianin rnahnime~ber-puite opposition; group te 10 sawm miah lovahetia a chunqu pialtlep tlak 'cawp mai a, han t.hehLuhhi chu a nilo deuh ret :lge kati a. Kei pawhin LavID9-tlai bialtu zah::uNmtakin ansawichhuah kan hriat khachuan a khai, pass 1 ak tak hi min duhpui 10 anih hikati deuh ani. Duhpui chu ni Sella chuan keini ' amahte pawh chut iaag khat.Lanq chu kan problem a ni a, tii!lrawn campaign d euhc e pawh awn turah ka ngai deuh a,chung ang chu k an hre der mai si lova•

••• 410/-

-410-

Hei hi chu PU Deput.y Speaker, for the sakeof resolu­tion a tih VE;:; mad, mai anih ka ring deuh a" l~naheral;lh­

chu , khami avano khan a reBo'::',.ltion hi a chhia e tihLampanc a Bawi ka tlihauh 10 ania t:Ih kha a pul ut.t.umember zaha\o\ffi t0k khan min 10 hriat s ak 3 ek:J. duh a.

'!'in, hemi khua h an tihkhan nichina mel1ber zahClWtn tak tak tel n an s;'cui angkhan, hemi Ele::toral 1<.011 Olst:..tuency hi a in khawihtel deuh ren;; ma.i a, District kan tih dawn h ir.n , .71.chhan .chu Const'LtueDcy-ah 1:' ection commission k an ngamder s i Lov annL in an 10 pavm tawh te 'kha nakinahadministratic.m-ah r.h Ll, lokal chho sel~, hemi hi 10 kC:i.i­lut ila k a hrnaa an sawi angkhan h a r s at.n a kan n 0111,;ei n;jei dawn a, anniin an rawn en tur chu kha kha ani a. ohuvanc Ln , tuna parliament-in an r Lo p:::,ssed tawhconstituency-a leilung d~~arcate-a, number err~lC~U

Lnc.r e as cd chuan'J LovLn , nei kal remlo tak t.ak a awm a,8ntirnar .. N90P.1 hiaJ.tu zahawm t.ak , pu Rosangc~ bf.a.l ahc e pawh khan Hn ahLan tla.ngdung an kal dan t.ur , +-.unhmate kha chuan Ch::Jnphai bulab Vapar at.anq in luh Leh ang 3i <3., chu.mi .:.:,nihloh. chuan hun l. a a uihawm t: khj·tiangte khi 2. relI1o'~2 1 em a" Tin, khawbung Cc~nstitueh­

cy Lernahz e paw[:l. BulfiLzatvl lampang te a chang daihmai a .. cha.nohaf, Lerna J:-et tur nia-wrn zawk tak?. n.I s Ht=;­tiang inkar a oik 1 utuJ<'.te hi s Lam ru e La , P ar1 t amerrt --Lnan rawn phal.s a an rawn iamrual hunah chuan h(3tia.ngLamp anqt.e ngaihtui3.hna.neih a, roreltuten 1a s awf.hohnua t.L t~ cmih chu an t.huhr aneh. k a nq .da n.l, Chutianganih loh chuen piece-mea.L, deuhva han beih t.·,ut mai hiohuan ka sawi tak ang l:hanin Khawivanrial bu k an hawlhdarh vek t.urah k a 1'1g.ai ani."'· Enngun deuh a n,::]::1i m~geaw 1-. h~ r esoLut.Lon hi a zahavvrn h Le chu kati C1. A'113.h-ezawhclu, chun.; an.; zawng zawrig avangte chuan Ai:?a\...rlDist'rict hnuaiah awm ravm sehan tih thut mai ohuan k an10 inringhman 10 maf dawn a' n i. s i a" hei k an 13. inhrilhchianp ngai hlein ]~a h r La n Ls-

Lo t;h nisela, ka bial~h

a nghawng nghal v ek dawnc ent.Lrnan , Lungdaiah hn ad.t.ea ni a, Aizaw1 10ka1 a awl em em a, tahchuan s helamabeh an duhe::n em ani, avrn pawh ka ti khawp mai a. Amah­erawhchu, thu 0.v-lffi tc.Wl. sa a Hap re-drawn e Lo 119ai C .ma, ka bialah tho 'p awh Mualkhang chuan Kohr-l...-2na], p2o.whchutiang in, Kohhrane-u'1 SaiL-ang 1amah te kan av"m a, anti a, sa",ri tur an ngah nasa mai a. Khatiang khan a:rawn .inkaihhnawih zel a, a sav-li pawh ka SClVli ri ngam10reng a. A'llafler<:n...rhchu,bial hote tha kakin ka savJi,?uia, heng hi chu ci.'l(,Jtjkah emavJ' kan he _u ten an hria a,tih hun chu a 120. mvm n;;ei alga, harsatna a con:::tituencyah pa'i.vh kan ta,·ik Cl, a boundary-I- e heng hi chu la inra.\...rnho hun chu a ,:\0,]1:"1 ka ring e, tiin kan hnem ng2..'Vvt a. min,hei kan Chief Hinis ter pc~whin a hre khawp mai a, a Dengte pawh a thlen;r zing a, a pumpui ang in nise, chu crmanMizoram District 8 hi 3 roundary hi i entha angu, is iamtha ang u, tih zawnga lokal cnu n~s e ka pui th '_apmai, za a zain (lOO%-in) 1 /.... 4 1 -

..

• •• !:r12/-

..

-411-

Amaherawhchu, a piece-meal a han ti tur erawh . hi chuanhelai bik kan tih chu2n Darsatna kan tawh ka ring deuhhlek a, PU Deputy Sp23.ker, tm atan hichuan La haLmai thain kan hre deuh katie xa ngaihdan a ni a , chuchu kan sa\vil"'ll1s v o r::twih ani. Ka 1 JI1l eO'

PU ~eputy $pe~~er, PDuldunJ­seibialtu resolution hiken support h I.e ;c, k;l thin­lung tak takin ka s uopo rt; a.

Arnah e r awh cou, PU neputy Speaker. Treasury Bench l'3J11

atangin an support dJ:IH emaw-tih tur kh awpLn an hansawi 2., a tClwp Lnrnah an sawi pelh leh vek zM mai sia. Chuvang in nei hi k e.n k e Lt.Lanqp u L dawn tak tak InangLova , p awd, k,:..ti kri awp mili a. vawiinni chu h e i , Tre:lS urylam arni.t.en thil an GClJ"i '. t.h Lem zia, ka h.r Lac c hhuah oh nh, _..- . -'"

a, an s ::lwi marf, +:.um zawk piJ.~vb k a hrethiam Lawk t.h.Lnlova, min support d~wn omaw ka tih laiin, thi~~ ~e~hin

an h e r Ld am zel m.xL s ~ a. A bupuL hriat phak Loh de' -ht.c ,hriat phak awm tG, ril pui pu i, ar.1a!l sawi a, r ct.h.i arnphak deuh tan chuan-. -ri sawi rnak mange, tih turte p."].,vhhi a av\J111 ani a.

:. ../_1_ .i, Vawiinniakan s awfho atanreso·.:Llltion No.3 K~W(lpu": bialtu z ah avm tak PU S'angbming­than'g~ H.p'p.utu rQsolUbJ.on 100 No.6, PU H.Rammi;\,':.rireso­lution-te hi kans Clwi z awkeh 10 tang s a k an ti anc r en..;;khawp mai a. Hei an rawt dunte nge n L, an .n.ahn i, Lrawmchhuakvve ve<1h.l~i7.Qt,ilatangaLengpui Airport~ Rope-'layss1.amthq. ve VG a nia. Her1g hi kan sawi zawkta 10 chupaw! 'hi k an ti ,:.:'2 greng kh awp mai a. Han saw... t::i, ila,

.an nun ~:>c..r.tam z2.wkna n cn antawngkamthiam zawkha n en... min p aa s-spuL p.gei anca , .kan s uanqt.uah a nih ohu, Kmpass hnu.tchuan kan LeCld~r z ::.hawm t.ak h I'an De.Lh Le-ah ankengchhuk cm,;a, he Housel "'tss anihe.wang khan an k en;thla anc a , an report anq a , c..iut.ah ch u an Ln platlning Co­mmission ata~gin em,,~w expert anrawn tir ang a, ,:;1. endawn ta ani. Tahchuc-n, expert t.eamchuan an thlirvang vane anga., p u zor,lrnthang2, chu an ko anga, PU zo­ramthanga Ji, i leddership hmraf.ah hetiang resoiutionhi in pass-a, c'(pert k a h an::ir a, expert-te ch uan ' 1

.- House-a i pass-pui in resolution hi zaah)anga p awnawm an tile cn;:;tin,;e hetian;J hi in pass-pui theih an10 ti, turfie kha k a s u anq t.uah vel a. Chuva.'1(Jin 'No.3 LahNo.6 a 10 chhu ek 10 te hi pawi kan ti rum r um zawk m.af,a.' xan Member za.hawmtak tak ten heng resolution::tnrawt thei te hi rnak ka zu ti zawk .• He HOus€..>-.::: reItur hianram leh hntllTI tana kan mamawh leh, ]\:·an Sorkartheihna baka In":J.i:-, Sorkar te p,="wn min tihsak. atana };:=1.nduhtak keng k~; C.~\'V1n te hi- kan zawng thin d2.\tln e.rna,·! h:-!.tia. Tun Clng dinhi.nuna l izat'lTl leh Leng?uiinkara Rope­ways siam han r('~l,vtte hi a m.3.k angreng e aw te k:,,- zukti a. Tichuan, pu Deputy Speaker, hei world Cu:p FootBall te hi mu.;-nal. dcuhvu. c~n. ve k2.J.1 chak vet vet ta~V .'khawp a •. 'richlFU1 vi3.wiin chu darli velah te chua.l mi.j".banpui thei hl.'O)ffi la. Sawi zo dawn mahila a dawttuahmin kalpui chuon~ daw~ si lova.

In tih thin da"lino-J-:hat<.ill min n Ll enou '. tho tho d awn a ,k an e aw.i ch2ktc:tl;: a ' cnu p ahnLina hi 3.. n '. a. M'.-,hscl3.ng7.n,sawi sei h Lon 'HoJ1TIzi:c:'. d. Dei cll.uan-J d awn si Lova , ci,u­vang in, m2.'dihnCli deuhin"J. rang LamLn h u, d i.k J • ak ah 0Ci.r4-ah h i.an min t<:'l\tvooui ms L :: "1 a. Ka 12.[/ll-.-, c.

~ ...

PU L;-\.LCHl·~.TvlLIf.\NA :- . PU Deputy Speak_rs vawi Lnn Iah Private i-lernb\:...:r Re:'olu­tion s awf.ho th'-Cihno. k an

1'1 an n e i 1 eh hi ;'1 1 C)T/J!TI~ wmhI ' 1 h: H 1 1 • t. ateh ....o i.n /;:a • r a a, .ffiE!JF1D ,\:3. s awa aV~L1 a., ;31.rLl·,orpnl pr1.-vate ~'Iember Ros o Lut.Lon so.wi theih ni at.ana k an hruaituhmas a t.en an 10 ti hi a Lawmewm .hlein k a h r Lo 2,. .Ait13.h­erawhr.hu.. k an Sork.ar kc.l'phunga.h ParI Larn en t.nr- !)e..rnocr:-lcyhmaaLah h i an party ka.Lphunc , Ln awp dan k a l.ohc no t.e aavJ!TI Cl" Mim21 tl~..' r'Iombor mal thu hi a 121 t.h o i.Lo hrimhrim crown hi chu 'J. h ah t.h Lek deuh zawngin k::c h''.'ia a.vawiinah Phuldun;;sei bialtu za.n:twm t.ak Ln a bi:,l Eli',:' ithenkhatte t2.f13. r os o.Lut.Lon pawimcc .•1 tak m·-::tic' ..:l(!ln·'.' .uLut;hi a titha hlein ]Gc', rio a. Nichinah k an hotu p:~kh-3.t

khan MLA te h i.en k3.L bialte ringawt hi lean ti t~ .. a r awnti deuh no. a, fILA ten k an bi:J1.te ken ngaihven Lohv Ln...tu in nq e min n,;aihven sak ang Le, tihna te pcwh kh a ko3.rilruo.h a 10 .Lanj d.euh 3ual zuai a. MLh t.onuuahrrL bialmipui te tana t.h i.L tha ngaihtuah a, hetio.n(~::;, h an tihhi a Lawrnawm h Lein k a h ria.

Tin, a bik takin kan phul­dungsei bii3.1tu hi k-;m~i'ngah a upa p awl, Q ni a.Amah-e r awh ch u .. a v i ak ti'lel pi~,vvl ... a bialte pawh hi L'lhthlak .t.ak .. l- 1.1. hnih/karthumte pa.wh zuk ch en ch Ll.h 2, 2nmah-ni chin pawh zuk hrochiang thei a ni a. Tin. a movet.h.i am bewk a .. h onq kh aw 11 (sav:n:npc·.khat) tel:'lC'1.mit Dis­trict ato3.n;u. s.".tthlo. a .. AL-·.wl District-a d::·["lut. turaa rawn tihna en sawi kha a '~lwmawm em emin ic, h r La a.Tin, District ohurtc ch anq k an h an sawi h i.an k en h r Lut,theuh angin, Sor}c:::r ;'''1[«>52 h unLaL ;.lta...119a thi1 10 o.l.r.hn taHhkha a ni a. Sorkt'lr hrrias a khan thil tha '2Dg21'l':.lW zat anti a , Chun-::rah chur-n District t.ha.r panga han s Lamt.e p,:"whhi chung z Ln.; a.nL chi. :J. ni ngei ang tih a -r i n t.h e i,' a.Amaherawhchu.. mi, Z:::~\tmg z"".\vngin 2n pawm t.L.n theih thiltih iJ. 10 hu.r zia chu District siarn chungchJ.nr;aD hiu.n kanhmu 2.. i\,tirah ngClihtuahnaah chuan mahni Dis c.rict heln'sia.m dawn p'.l\'Jh hi2n .. }:,'1 hrL.',t dan a sual loh chuan ..Lengpui pawh District H3adquarters nise tihte kha ani a. Mahs2,."J, k'-ll ;:: kal a,.a ni a lova... f'1=:Jnitah dohtak a ni o.. Tin .. kh:Jwcbhaj~ laman District tr:r si·J.ma nih davll1 cnlFtl KhcHoJzawl l-lc,;adr '.larters ni r'lvI;' se tihkha .. Congress hunL-:d C:'.binct-te. pawh kh?~n an n;,J.ih-r 11,mniin ka hria. JVI;·Jl.so. J.n leClkout nge ni k hre lova.l ... ta\vpo..h phc;i chu:in Kh.:c.fz.3.v-ll bialtu Ninistcrkhan a banphahte 3. n;';2.i a. Chuvangin District han .SL3', hi::. heirem em niin a hri'lt thuiha. Ticnuari .. a lehl::-mah chuan ..kJ:, bial VG Bi.lkhJwthlirte pawl.'1 khu han thlir il-J. .. khaw'~o.hnih saiph'lJ... chu chu Kol.asib,atanga KH ,:15 1ek ani a •

••• 413/-

..

\.:.:

-413-

Chuta tanga 1(1'1 20 V8.L,-.o.i1 chuon chhim chh akah SaipUi'11 aawm Leh a. Chun~;tG p e wh chu Kolasib District-a beh tirlovin Aizawl District-en b- h tir an I'» .n L 2.. Nichinak an ng a,:j.hthl.:Jk t "1i...;i1 an.; in, hn:::.ite LU-Jtigd?it.8 chu Kola­sib-ah a.ichhulc dcdh a. Khatiangkha (-> 1:0 ni ,3.. Tin,a LehLcroah: chU:-J1 v:'vviinnia mitininka_. hriat chu Hn2h­thial mi.oud.r.e C-~11'__'1 Hn:'11n..L~al chu Dd s t.rLot; I-Ie'ldauartcrsni ve ngoi i.:. ur::: n., cnn-~te" cunhmaa an 10 thlen tavm p awhan la nqen rnck zcL 2, ni t .") k an hria a. Chutihl "lich u an , kr n nguiht.hl.ak tawh 3,."19 kh an , Lai AutonomousDistrict Co unci 1-::::.. ;\1L;-~ bj'1l pakhat Sangau bial dIUSaiha Districtac3.'Td n i.s t r acLon hnuaiah dah daih a 10ni bewk ~~. ChuvCln'Jin h cn.j ah hian f e Lh Lel, tam talc aawmLn a l3!l0 a. chuvancLn, phuldungsei bialtuin honga bial chhunj a khaw pakua leh Mamit bial chhunca kh awpahnih ~iza\Jl District-a chhawm luh a r awt.nat;e hi thilawm tak pawn a n Lhn a lai a avJl'l'I'a n I , Hahse, lean S3vJiseihrct duh ch u PU Dcput.y Speaker, Sorkar, rnas a khanDistr; ct par;rate 's.Lcsu hrangin Civil Sub-Division 8nge­maw zat a s I am b;-::vv:k a. Tin, R.D. Block-te pawh an puan.;mL ul a n L, M~ls 0;, thilpawi dcuh mai chu,kbangahkhan engtinnge hens; hi kan t.Lhp! "dsui angt.;Lb kh a no a Lh-«tuah no.unnz. pClwhav1fu lovin, Lnch.Lan dawn hnzu.ah kl anan puango~uk chu}'.,,'1ai a. Tichuan, inthlan .khan a 10zui a, khatia an function tirh te pheikha ch uan Dis­trict t.h arv.ch cnkhat.a S.P .. te chu an mahilipet;.rql tak­ngial tur pt:JIlh function thei lovin ana;wm·a. JlJ1 then­awm District-a "an 8.1-' puite. chutiangciflg sanction-techu an va lakte a n , a.L thin ani. Chll:WMgin nq a Lh t.uahtel LovLn , ngaihtu.abnc.. tak, ta."'< leh engtitlhc'e C.Cl.U chukan tihpuitlin an':] •. tihna teJ,.10. khan, httl~ nasa ~aJ<:a lainthil t.am tak' an puanq a. chU'en uan va",Ti:inni9h, hLanSorkar d,i99l,'ai,an hn ua lokal leh tan te p~wh harsatnatarn ":a" .€i-,siam 2.11:i. ~ ' ,

. phuldungsei bialtuin '.~ sawi. ang deuh ,khan .. Nest plvdleng tel.pawn Civil SUb-Divisionhmunah an puan., a, rost pawn awrnlo, Bud;; et-ah prqvis ioncheng khat p(J,~"h awmLo khan an ti a.. Chutiahg ch uanVair~n-gti~ah te, SaituaLili te. N. vanlcdphaiah te.. Ngopaahteanpuan; C:', ek cnu., ringav:'t mai a. Khatiang<;lngthil kha"q,humiouit1ing.tan chuan thil tih Chi, vak niinka hre lo:~a.•.. ,chun;)·~:luan nq a Ih t.u ah nc un vl,c chuno a an

. thi1. t'ih'na h_i.::,:n v aw i.Ln ah pawh he resolution hi he House­ah hian luh a ili.o ngai ta hi a pawi hlein ,ka hiia a. Chulai chu tlem:.}c~!n sawilang veduh a. '

" ,f Tichuan .. Member t3fn takin'mipuite ngaihd8.ni>. Lkal tur kan ni an tih kha a dikem emlaiin .. vawiina k-:-n Resolution hi erawh chu tlema h~n

enchian leh deuh thain k:l hrio. a. Hei mipuite awls,3mzawkna atano. heng khuate a ti a, khaw S8.vJffi 100 pakhathi Aamlt. District;~hnuaia 9-wm lovin.. Aizawl Districthnuaiah dah· n-i:;iF-=.cwh s e tih a ni ta a. pu Deputy Spea­ker. mipuite tihhi khawimipuite nge 7 Eng mi?uinge tih kho. hel"-ciah hian a tichiang tawk lovin kahria a. DuhthusCl_rn arl9ch,u nisela.. heng khaw mipu1teawlsam zawkna atan te hian ti.to. s Gla, a hriat thianltheihin ka ring a. • •• 414/-

-414-

Ti.chuan District, ;:'l::~hni District s ahh ekn a t.nu 3.nihavangin PU Deputy SpG~1.kcr,kJ.'1·1.'1li,khaw 11 nilo kh an ,mahni District-a miquite IvlLA bialah ch ran p;mldungseibial, H2xnit bLll, KC-\T'lrthah blal,Z2\"llnL am kh.'J.\<l rnLouLt.ekh a an duhcianva n L em -; l\.rmi awl s arn ,z3:"'11:n.::::. t u r ~<.:h2. ani em 7tih khZ'. rlgiJH1 t u ,3..lJ. tel h Lek.i'p.awh hi n.j z.Li.n k ahria a ... Thil awmsa t':twh t~.l anq Lam hi cornpLd c : ..tiontern t ek a '::twrn chei th. in 2... :::h uvanq in hE::; th u hi anbial mipui tena Ai 2':'.\r1l p ::'.wh an awls 2J11 z awkne }~""cl 0'1. ua dlk em em <1, a ch iC1.ng GIn -.111 a. Ai z aw.L Dis t.rict .:J.d-mLn Ls t r-e t Lon h nu a i ah :J.vJffi s o , tun d i nhmunah ;:::-c·3.vlh hichu ari awl s am z,}'iI'J}: na an nei an;: till. kha a ch i.an GTI emlaiin cHilffii District sah hekn€\. thu a nih 2..v:::·ngin NamitDistrict rnipuite L.lu p awh hi kan nq a Lh t.h Lak ve .J. thainka ringa. Tin" chubak oh chuan l?u Deputy S:?,:..:::ik:er, heiSork2.rin hma 2. 121 a, t unhma U.T. hunlai at::;'."L; tavi12.Brig T.Suiloa Ministry hunlai atang tawh a k'J.vmS1:)uitha tih.zavm; z,].vmg an 53-vIi lai ;'.a te pawn kha . khOltihhunlaiah a t.ak Ln chC'.n.:: theilo mahs e La v aw i i.nnr ah ch u an '"l takin ~~ Lo Cll3.E:.- ta- a. ROpuichhip atang::'_ BU"l.r:?uit.h Lonq Motor Ldan chi k::l.l t.ho Lhrra tur bu at.s a i.h ,-;.nihchhohtakuh h dan h81'''J..i tlangdunga ~haw t3.m b:.::;r h L c[ t

a t.Lawh tur .~ nita a. Hei tunCll~ pawh k an hr i.,.~::. th <. .ihahg in an lai.itlut t.Lu : el, sazu mei ang ohuan CL zuihraldmvnta 10 n i.Ln .:::. Lin9 a, thcnkhat.hlauhth awn ang khan ,Tihiai'l, t.unah h Lan 1\:2:. h r Lat.dan a sual loh phoi chu an~1 10 vel chu ~lack Top-a 10 hi ta a. Tin, Kunin chhung

. ah hian KM 1S d::..n; et'1B.v,. Black Top t.urn leh 2. 10 ni taa.Chuti~92. nih c uan hela1 tan pawh h Lan RC'..~·lpuichhipa chhu eh t.hLak a Mar:lit a h an kal t:.hlaka hi t'mhma zawnqzawng a I, chuan a 10 awl tawh dawn a 10 ni a , cnuv anochu.an PU Deputy Spu~k(;r$ phuldungsei bialtu zc:.h,2.vvI'TI t.ak Lna. "JtiiE!l kh2w chhun. 2 kh:2.W 9 teduh dan a rC::l~m "'":arli3.nghi a ropl1i -3, tih pawh ,':1 ti t.h a iin ka hria• .. Amaher'lwhchu,Assembly ema h el.oL thu h an pass-a hi chu tun dinhmunahhi oh u an a La t.l1l rih 10 a nilo em n L, Nichina k;"ln.ng,9i.hthlakt-awi'1 an:;: khan hmillldangah te pawh follo tamta.l( a ·3.Wffi a,j, c.l'1ungte nen ch UJrl rualkhai deuh te pawhinJ:a.:ngaihtuah tlan 12. ni ta. se a tha dawn 10 Gr. nl. Tin,'a. J,.ehlamah ir-thl2.n chun-;rchang thUi'1h 0 .

Commission siam tur 3. nia. Chu ch uan District bounda­ry pela Constituency siam a kJ.'1a an duh loh 1P,;]l t,ik ani si a. ChuV?.l10 chu,: n hengte pawh hi han n,=:11v~lk ila.Chuti phu'1I1" ngun tCl}:"l" uluk taka ngaihtuah dl.lli"1gin

·l1en<;; thil ahi L.~ n;;i2ihtua1-:l that 100 ni seola a tha viauinka rin~ tih thu PU Deputy Speaker, ka han ,s"lvli vea ni G.

.. pU Deputy .poaker. k-J.n11eml ar zahawm tak, phuldung­sei bialttiinc:r helai Rawp.1i­chhip atanga tlan<]dung phei,

Reiek leh ldlawn0 khawmawng ping ang deuh hleka ,],,,'l111 3.nni a. Heng kh:'J.w 11 to Aizawl Dis+-.rict-a bet tura tual­chhuhg amite a r~Hvn move hikan rorelna zm2.ivmtak hianremtitlc:mg Cl. pc ss-pui i';l. tha hlein ka hria a. Membertam khan kavmg hrang hrangin thlirna an raitm sawi a,

.... 415/-

PU LALHMING~HAN}A

..

-415-

Treasury Bench Lam amite nq e.Lhdan ah 'kh a chuan h ed. hitih rih loh n Ls e l a, tiinzau zewka thlir te p at..m n Ls oan han ti a. MaDs eng, hei h-ian deuh 1 .wk khan h emLt.Lanq dunqah hi'?:tl h onq kh aw h r anq h r anqc e hi kan zuk t'.'?wi~

ve a" chubakahRoick te. Ailawrig te h er-: ho pawh hi kelP

tlawh reng reng a, a bialtu MLA hian arruh awma ch uchh u.ccche Resolution hi rav,-"1 pu.l.uc d. ni hauh Leva, hOO0 l<;h::."-J'h r anq hr,J.ngtE;; h1~JIl;hetia DiE. trict then thar 2. 10 niht.ak hnuah h Lan h.azs at.na t<:. talc an tawk a" d"nlmian har­satna tawha chu kavrng chi tihrengin a ni ta a.. Achhan chu.tl1n.lai Sorku.r kF'lhil'lang 1eh ram kan Lnonkawl.na..'ah h I an Dis''t<rict Beaclquarters-te hi a 10 p aw.imawh "chhotawlh tawL~ a. f,f!ihringin changkanna kawng hrang hranginhma an rawn let chLo a, Sorke.r t.hun e Lt.ut.e dawr 10 chuankhawtlang hrim hrim bakah chhunqk aw mal,mal te 100 hma­sawnna tur at.ana Department chi hrang' ht-ang kh an khuaahva tla lut hn at.hawhrra pawh kha alo bahLah a~vlsc'Jn OInem a. tichuan, ameh bia:.tu zahawmtakin ,3. sa.\'1: ang khanheng kh"l.\-J' h r anq h r anq t.e h Len engemaw Sorkar hnenah thuan thlen tuvi'1 te n,Tl,ihsak hlawh t€l.wk 1 ova an h r Lat;avang in Sork2.r Lakah lung awilohna'han entir te p awhkei ka kal Lad, p awn c···n 10 rawt ve ~:huak thuak ,? A ;:-h­erawh chu, a ni thei ngaWt n~, h ea bialtu MLA a aw . a.a hnenah te chIen a, a ni pawl) hianin rorelnas angah tean sawi anga,chuti3Ilg chuanin Sorkar za L ngai taka thiltih hi lukha~rog a nei a nia·ti ten kart insawipui ve ani a. :,,'

ch'U;iJang in Treasury Bench.lam atanga r2.wn thlirtu'<-.e pa\vh Khan hength i.'. hi h o.L amopposition bench at,31l<:Ja resolution lut an Lh avanq hrimhrima duhlohna tbinlung pu lovin. rilru zau taka m~npass-pu'i ngei. hi .1tuL·a.. Kha kha Hember t"n =.m r h 2..nsawi kIJ.2.."".. v errt.h awn an -nq ah a. venthawn tur awm p:J.Whina lang Lovas Entirn':'iu, Mundt riistrict-ih chuan cons t L«tuency hrang chu::.~. awm nq e L a, Zawlnuam tlangdung tenernaw, an Lh loh Loh N.Ph=:lileng, phuldungsei ernaw hian .heng khaw 1~ to hi 7..izavd L~1trict-cll bet chho t.a sela..an lawm lohna tur t.hu hi a awm pawh a rinawm ChuangLeva, District kh at.a c!wra ~<ha tha an tih lai Khan khc:nv:'hrang h r anqt;c h ar-sat.na an hriat oh Lan avang hian AizavdDistrict-lame.. l::ck an -nLh pawh a Sorkarin a tidik 10 ani ti zswnga rilru ar s Larn hi chu a rinawm reUo] renqlo2.. an 16.~pui 4awkinQ rinClwm a. Kan ~1iz() pi l2h 1: i.l

atanga kan' kalbmC'.ng :rsng rengab hian lavmrce inl,?Jtllllpuileh lungngaitc ).ungng2.ihpui hi kan hna.m kalhmarv; a ili a.Member z cmm'lll'Ilt(J.k l-ch Minister zahawm tak tak ten a hmalama heng :qist.r.ict hi an satthla then 3.. heti3l1gathilkan ti ng awt to ."J.,nihchuaIli a dang ho hi an lawn loJ.ngtih ang te phei ehu thil .:J.<,rn thei tur pa\vh a nl lova.Mite lawmnaah chuClD. midang pawh anlawm _~ em ang tiha chiang em em ani. '

Tin, engemawexpert-teruai ila tip zavmg .pC:lwh kha hengtl).i.lah hian experthranpa awmtheih pawh u. ni chuar.T lova. DistrictBoundary hi chu h.:an rin a. chu-ch'ang nilo.'St:lte bounda­ry chang pawh a.. nilova, nation boundary pam an rin nli)

••• 416/-

-416...

Amaherawhchu, kh.:J. kh a !-Icdia. persia s2~1-a n,;O"nghch ta"vha ni 08, a t.hl.ak theih loh'",: ti o3.Dg zaT;:.TlJ.;.' h i.an t.unLa LkhawvelGh hi chucn Q. kal 10 n r Lm hrim a, vant.Lana ror<:::l­naah hi chu zn a mLp u.i , a. t1..2rtu leb h ars at.n > i)oitetawrhna ohh awk ZC:.W::-lg Leh a phelh zawnc n ian 30rk:lr hich uan rilru a s L:::>.m £0 thi: .n i.,

Kan Treasury 8'31C;'1 Lamatanga raT'\1I1 ng a Lh }:uC1,h d an a., p awh hengte hi tuar rih ;[1'1.'<1­

se midangte tih c1ng ze.wnq a ngaihtuah nq awt, kh a ch u a. felreng renglo 2, Dcmocracy-;i 1 a tum ber hi chu rnirru.l har­satna paw' phelhsak a, hrnun tha ZnWk2. a d Li t.h e Lhnat.ur Ln , chut.Lan.jLr: ohh unc.lcaw h e.rs at.n a te po.vlh chumL ch unc-.lamah ch uen v enj h are acna te, khaw h arsat.na tel khati~:nga

cinhmun hars3tna theuh to han inphelh sak z;l a, hma­sawnna s an., zawka inhlan chhoh zel hi v2nt1'lnJ r o reLn ain a tUTTI bulpui bar ch u u nd, tih hai h auh 10 tur rualvek lean ni a. Ki''c nJ a Lh t.u ahn a CltClfl9 a Lok a I chu , c ker;Sorkart.e P2<"Jh h ian tuna an h m sawi d anah kh:m h anqkhuate h ar's at.na hi k,::"n hmuhpud tha duh em'c.'.i cl u =-'-'1,'1, tiink a rilrueh iJ. rr'.vll1 th?,wk ne nh n euh a, a chhan ch u, r tihtheih Lohria ':'11,~; an s awd, te, a d'1-l. "u h r an.; hr2:'.l:;1 ni ';J11l

kh a b o.l a L Mizoram rc :-elna ina Cl thiah theih p Lah Lamp akh at.rn ah a awm10:.: .. k an duh Lohn a t.h Ln Lun.; , ken ngaih­pawimawhna t.h i.nLunq mai chauh kha min daltu C'. ni ti'.1 kanhan sawi atccn;" khan cl hriat h Le ani.. Hei t.unhrna a t.anqtawhin hong boundo.ry t .~ ch u k an sa.wi ·3n'J kh nn Ln NC3.tionleh Nation Lnkar So r'k z.r: Leh Sorkar Lnkar D~'\;'lh v=-,-~,vi tarnrin that a ni.:1. Tunhrr::J.a pi:::,n;10 kh.a Ram" th,:.:r P:J.\rJ,'D apiang a, t.unhmaa pian.:; 10 kha District rn.i i ;; "'iTt! nilovin,State thartt pen'lL k<J:-.ai hriat theih chinchJ. :?i,:.'ng chhozela, India IndF\::Jcndence hnuah te p awh , c~lUt;i':lng thoch u an M;zor"'ffiah t.e lJ2Wh District 'kha U.T.ah :·::cm ohhc've.•U.T. :hd St2.te-:1J k:;ncbhov::,. tunhmaa I'istrict rrahri Lhchauh ni thihkr:a IK.ti.umah kzn hem ch hova, tun::i: p at.humthin kha p.3ri:-:.tah ki~.n chho 1eh a ni ta a. d; llV2.n9 inj>hengina a tumbu1pui h~r C 'I khaw hrang hr'JWJte lQh .Area hran~r 'hrcn}te hmasawnnc. tur remch"lng za\ik an 10neih theihna t ur .J.t:mCl Sorkar hiT -,1 akna vek 2. ni a 30r­karin a tum c.'1u. Chuv;:'U' Jin. heng khaw 11 (s~'Vvmpakhat)

te ha.rsatnab.i ;c! herd Resolution neitu kh"ln l')hu:-:'J.'J.cb-:·"vpa nilo tih ken zav2.i-·. hrLat theih khan fiah t3.k ffi2.iina rawn sa\\Ti tClwL 2., 3a\mgthah khua. at2.ngin "l r"lT,m ,ana, Ba\,mgth2h kl"l.ua chu an District Hea.dqtE .cter zuk trl;llengtur mimalthil::.lh Q1TIC3.TVchhungkClw th ilah a ni c:;nav-J kh'1w­tlang tr ilah 0.n'.J.~/J. h (;,rii thlen;J tur hi cll u:m Satcek ahkea emaw a ra~m chhoh ~ ngai a, thaI laite d,uan Motorpawhin akc.J.l ve miDI tbeih' a ni m3hna, ch utah sawtatanga Bus m~G Aiz~wlah ra\vn riah ~, Aiz3wl 2tdng khanTlawng vek zuk k2n thlak 1Gb a, Tlawng atangin Dial­d:J.wk kan 'l(~h a, Di2,1c3.~~..;k atang 'n Tut kan Ci. Tut kantav.lh hnuah Marnit tl an'J ah han chhoh te kha a n~. eli a nia.. chutiang an0 harsi.tn. chu heng khu2. Z"wnrj z'J.vmgDarlung te SouthS,3bua1te tin, . Bawlte te K2n<'hmun teLungphun te Hr8ichuk te Khawrihnim g West Lungd2.r lehAilawng te an,; z, ":',-0!11-J' zawng hian an tawk 0. ni. Kh.l. khakeini, nitina t~~t velo te hien kan ngaihzam sak viaupawh a ni mai thei '1. Mahse, chutiang ang _ nitina tawktute tan hiun chu'ln nikhat p'3.wh a rei tlClt:mia ..

••• 417/-

-417-

Chuvang Ln , hung h0 6 hemd, ch.hunga cheng mipuite harsatnahre rGng hi211 he Resolution pawh hi kan rorelna S3Dg berhianin lungru2.ll takin pass t~ei ila ti.~n kan mover kh a .kan support a ni 8 .. House hi 'k an ngen Dawk a ni e.PU Deputy Speaker.. k a 12WlTl e.

chuan , Ret-olution neitu kander i 10 Sawm any.

DEPUTY SP El-l,KER ·· Kar sawi tawk thawkhatviau tawh mai a, HouseLeader hi s awi tura n eihchuan kan a awm anga.Ti-s awm Ish ang·J. 6 HoUSe LGa-

• •• 418/-

··,r.i~ . ,

P~:(Deputy Speake .» 'Ita 1-1vJrne.Vm"liina k an },iEmber zah­J.wm t.ak PU J .L'alth<J.nglianaResolution hi anihl12. takan.

phei chuan til1:::1VVlTI ti?jC '-1 niin that pawh a thair lea } :iaa. Mahse, tlamo. h:l.rsatnate kan nei hlawm <'1.. l~ bUl1=>y.iberel'1 chuen k an M2n J ) ~r-ten an sawi point chi hranc; ,hrang kh a k a zuk thu2.1 nawnleh tawh 10 enga. xa sawiduh chu k an constituency delimitation hi siGffithtltangai a ni tih hik::n hrne.a Sorkar s Lemt.ut.en Distri.ct;.,an han s Lama Bound.CJ.rYdn h en siam p?;twh khan limita­tiontih h ....;rsat chin e.n nei ve;a. 2>"1ihna t.akah ch uanReiek ,te,Ailuwng to :tn-;l chu Jdzawl DistriC't··a dah awmt;.ak pawh a ni a. 7:JTl2her:wbchu, constituency h r an anihsi avanq in dfl.h ."l,L'cmJ.o t:lLlt a. Tunhma .:tngkha ch u nis ekhawtin khaa Bv:_lotBox kh a Jean oh awf, a, a '3alloJc' BoxaYkha : .n arnd, polling Stdtionkhat a te kh a k-in chhLlrden den a6 problcrn lutuk ptiiwh a awm 10'\ a. Mahse,tuninthlan dan th~,-r:Jl~ !:nuction Commission~inkhatiakbcn..;­tinte pollins SL'.tion c o t p a kan chhiar c:h u an khamihrnuna Party kh;-,t vote hmuh . amna bikte a a:wm G, chu­vangin, a vote hmutLom a ko a thiantlin a 10 nib si chuona vote p o tl"",lltu a~-':l Jeh'c,n a hre ~C1.wm n La hriain Consti­tuency khat.n v~)te'J.Wln z:>.wncg z.awng i oh awhp awl.h vck3!19.Tichu3.n, i C±,hicr p:',\dh Mg, a thianghlim ber .3J"!,:;/8,tihkh a a 10 chhuok ::;t,' k.n chawhpawlh: t.u v ek mai si .2..Chumi anLh e:.'l.U2116 kho. Constituency :"1. votE"' zawnq z3wngkan ch2\mpc)Wlh cn ucn u ch3':Jhpmvlhtu ina a chhiarna khaReturning Officer p'J.khat hnuaLah ohhd a r a -10 nz::,rai ta. a.EIGctor;c:tl Roil .buc:ipuitu,Elcctoral Roll cllun]:" thunei­tu ahran bawk, V6t:3 chhiarna a Ret~rning.Offic8r ,'3 1 .(lrJ.D

bawk. a 10 z cm t2\: s i lava. Chuvan 1 in Elect ion COJTlr7:is­sion-inDistrict Boundary kha chuhe kan Constituencyh Lan cross 10 seLi, Election-ahh3.rsatna a thlen dmvnavangin tih suidd line leh ins ... rlt-ction an cwm pc ta a,chumi mil dJuilll Sorka"" hmasa District Bound::lry si?J.. ltUt2pawh khan an zui 10 thei lova. Chuvangin hn'3.iv::litea' awm Reiek te, ;",iluwng tihte kha Idz2wl Constit.uencyah a awm. loh uv:'.ng in c. constit,u.. ncy aWrTlna DistrictReturning Officer [lnU2iah khan a awm a ngai a. C'1uvangchuan tunuti l:LJl1 hI :'.11k2i an 10 ni ta a. Tin, ;k:J.,."1 Mc::rn­ber zahe.M1l tr)k ten an h2Il sa\"li ang khan Lengpui pawhkha khalaiah khan J. tel ve thova.

PU ZORl\.l"1TH1..I:'ldl\.CHI EF ~,fINISTF'1

-418-

Mahsela" k an capital Airport 2.. ni s L (J.~. kw c;'lpit::l1Airport kh2.. aOJ'nini-str.::,tion-"""'h a buaLt.r l?k I',xtuk 3." ]\1"­mit District hdministrC'tjon '1 rawn kC'.::L d awn l<:hu=m .",,­buaithlak lutuk ':1." C-:':Jit'll Airnort n a n a 113. hi oh u

. Cap i tal Dis t r i ct l.drr,ii~is t r 0 t Lon hnu ::ti:::, kr.ri l~,-.v:l Lohch u an Law & order ",'j te Sec..lrity-ah te .". ;)uc:itilllklutuk u" chu v .i.n C:-'pital .idrport na na 113 l~.i en ucapitrJ.l hdministr;:.:.tion hrn: iah i d ah mai ?Dc::; u tiinhei hi a Dika kan han dah a ni nghe ng-he El ... Tin" N:lr­para ~outb Lorn chun j ch anq -I-_hu kha t.unhrn a Ln hctL-,ngak an polling Stcition-l. Ball;)t paper-te in constituencykh at.a inc, ,::1;;>pc'wlh vek tur a ni tih hun hm22. a ma.l tetea chh;iar 12ia 1;) c'..um an Lh avang kh an chuti lutukin-3, problem 10v'3. Chuvang chuan District Bound::'-'Ty l:alhkhan t.unhrna kh an 2, 10 awm thin a. Chumi hnu chuanLung-lei Lerna bt:~t n0'8i tura .nq a Lh kha hel:::':i~c'. bet 'pawhkha Constituency Delim': tation nen khan kan 1 .. k::,l siLoh avanc Ln c-humd. Constrltuency Delimitation-in h em.Lkhua h i, administ,rat.}.on Dist.r ict dang-a avang in chutaha kal tuJ=' a nitih kha constituency Delimit=rtion o rdcr

. kh a-.e. awm Loh ch u nn "'- tih theih l- ....wk si lov:::" tun ~lcng­

in kan la k e.L 2. khu kh u , tihdanglam hram h ram K:'Il l uma" eXt;eptionliun (::(~ ih mal anib avanq kh an t.un a kanhmachhawp k an tih 11;;,]8i turchi ch u a ni ,'i. 'I'ichuJ,D"k an Member zeh.awm tak1n;~ a thil r awn putluh ,?J.wh hikhawi k::nvn;i '.tax at2Log,,,,- ·thlir kh a ¢luan Cl dik eh Lah r::;n,]ani.

Re I ek , Ailawn;; t- '3" JI-'I"UnitDistrict-c) zuk awm dvLh.a kh a chu h ars at.ne cl. '1irJm d3.'"mavangin Aizm'lJ. hct'ia 10 bet tur 1')geichi chu a ni Z',.Chuvangin tun :-·vJ'h h Lan hena hi tul h Lc m~\lSej adang alt _ovm LUn;;d3.ite kh a Kol';;'S ib-a zuk boh d::tiha khachu r ern pCl"m,,', rOll Lova , Chutiang ch u. n h.nun tam t2ksawmi hm~r lanp2D0 kiltawpa mi Kolasib District-a betawm t. ak AiziC1.'vllina a La ken tel pawh k he Con:::;titucncykha .k an La tii:1d:,jhJlarn loh .vanq Ln tih 2. nj:::.iJ.. Chuv,l.ng­chu a ni zel a. dluvang in pu DeDuty Spe,:lkcr. tunClh p nwhhL~,n kCln Member z2h(~ci,vm t'Jkina a1esolution rC,-'Ifm,?utluhpavm hi 2. preli,'lte-tu" L hmJ.khalhtu tur con':~titu2ncy

delimitation-u.' hi District vlise nena dahkh "}vtTl r':;;ffi a"kan siam ph:J.\'\It chuJ.r hei chu problem a elWIn r-",.uh 10 meli a.Tin" a 3.Wffi p,"~h 21 :',\'II{Tl a ni~ hemi ang a k,ll hi chu. .hu-vangin constituency d21imitation hi P:3.rtY~:F'Xh(ltin2. h"lntih mai chi pc_,',vh ':::. nl lova" ka ngaihtuahna ::c"Jffi a c..h.utun ter ,-qh hian kan tinqhal ang e" a dawt loh lam,3hkan ti ange. tu p2.vlh 10 ~orkar ,sola" kan constituencyDelimitation-e_ hi chu enchian leh deuh" a insiksawia hichua n9ai 3. ni. ~. number min pu(.t.ir thei 10 anih p2.whin tuna numb-::r 40 chhungah pawh hian engclTIi'lvrtiahan sic­sawi rem dan administrative D: 'trict nena kalpui lehdan hi chu pcrty tin aiawhina kan siamrem pawh a raikhawpin lea, hria a. : C:lutilo chuan. Party tinin lungrualtaka t:-h loh chu:.:n tuten 8ffiaw '3!1n1 si3.m a ni a. ti a"khaw 4/5 emaw cL~h 10 infuihpevlrl"a khati zawn~Ja a k:::.lloh nan khan p2.rty tiJhin inlu..Ylg rual taka tih Ct riLl c.::rawhchug,n ConstiJ

• uoncy ngai pC'..whin siamrem chUcln kh3IDi milkhan District kha a siamrem zung zung theih tawh 2~ga"

•••• 419/-

-419-

harsa hauh lovin h e L chu a k aL th oi :U'1~i. TuniJh:::r;"\im,chuan Idz.J.wl DL'3trict-al). khan 10 dab d ;')wn ta ilu, athen kh a M:mtit cons t Ltuericy a ni ang?, 'chuta R.O. ch uMamitah khan a -on,,,,n si a, ,iu.zawla R.O. khan ~ 10 hondLea ngai dawn ta a. Khumi phuldunqsei tala R.O. ina ~

handle tura kha h ec ah :..iz, \ :i.na a h and Le vek. 2. ngaian9 a, vote c.} i2r nikhuaah" chawhpJ.wlh tur a nilo" titlat s e l a, h ct.a taH0 khan n.o. a kha a nih Leh t.unq eni ta ang ? tih t8. E10ctvralRoll buatsaihnaah tuinnq e thunei t2t :'.O'J ti kh a .t.Lema Lna af.kaLh , t.una kanElection Commiss Lon-s Ln a c..J1 .den anq h I an a3.'fJffi '.vJ.n'J inhei hi mi: r cwn khap a, Guide line leh Ins .:.ruction OJ.I'm.r awn siarnin Administr'J.~iveDistrict hi constituency" hichu an a Lnsu bJ.ai tur·a ni love, a R.O. a te a. ·thuhmunar.gaihanih aVaJ:1g'in t.Lh kha a Lok a l. avang in Sork=:r hma­sa pawhIn a hre1o,:t. .r-em.LoLn District kha kh at; i2-:m s Larnkha a ngai ta a ni 8.. ':huvang mai d1u a ni I. Chu­vangin t.uneh pavm,hi::m han p3.SS ngawt man ilil, Elect.ionCommis~.ion"'in Ccn;stituency D':;)limitation,in s Lamtiha a'nih l.qh chuan R.O. ?::J.khatin arnabi.?i.l ni-lo,hn1l'n hnihhmun thum k."12. a R.O. -ria hnuad,a v» dah khavote ch a- ."1 ....

p awLh nLkhu a dawnin a buni ung' &. r awn :tih kh\ • k a:nq arn leh ch uanq di':q,,>r. lava, he! hia rem lohna La L chttani. Chuvangin h e c ah h Lon kan Mernber2ahr.?\..T.n t:'.kin erawn rawta hi thil tul t.ak leh n akLnah phei chur-n 1 "l

tih'J.Wffi tak ....l1l1 chung in, tuna k an system 100 kan Elec­ti8q Commission-ina m: .. tih danahhiankalpui b 'J.rsa'rih a nih av~.n0in t.unah chuon tuna kim mvrn 3Jlg anq h Lanconstituency De'limito.tjon tharkd.n s.i..atn hmach.Llarik""!1kalp1cli 10 t.he.LLo (\.lJ.ih rih avonq Ln s ' Entirn:1!'~t LunqdLli'pawh khan r2\wn nClV.JT \-<~k vak mahs al.a, anih lohleh athlu.ngah h ct.ah 2'~nlClwn Lrrn p:twhln helamah k.:tn bet duhrawn ti mohs c; L:.:.:iekin ri:'.vID ti mahs e Le , t.un a keinin';}awt;. ..ndkun tih the·ih pLahLam a nih rih avanq Ln tunami hi chu han p.,:,-ss mch Ll.a, thahlein hre moh LLa, passkhan k an thuneiPna chin oiClh lamah involvement thui t.aka neih rihtlClt aV2;,ngin tlA ah hi ch uan pass rih loin kal­puiila. hei hi kQn kal dan tur ni awm tak a rti. Kalawm e.

·· A resolutton n".;!itu k arSawm anq a, paSS emaw with­draw emaw rawn dil nghals e.l e ; Minute 2, minute 3

vel k an belh d.,Cl,Ja. kh a kharchu ckan remti tl.:J1lg.:.l nilawm ni? Tunuh ilo s awm aI!g u.

DEPUTY SPEAKER

·· PU Deputy Speaker, vm·-tinchulawmthu s awi:tur n'J ahhlein k a inhria a. A hma-

. so. bera ka sati duh chu,hei ka Resolution. ]c.':'. ngaimawh em em, kan bialmi,'Juiteha,rs atna chh ..... vlK zan0khai theihnaturHouse-a sa"dhoa ni hrim hrim ,hi lav.Jffiawm kat! a.

PU J ..LALTHla.N3LIANl-1.

• •• 420/-

-420-

A p er.nLhnaah cl'111J.n kan Member zahawm tcK t n a bikini din<;ilCflla t~'lute khun hetiloia khaw 11 te h"lr.satn"l min10 hrL:tti:iu:cnpui '=':;"'11. em mai, theuh a, kha 'k:h,': 1 ::VJ!ll:;'"Jlll kat.LhIe bawk a •.

'T'in, chubake a h on.: icha't'l 11Ai za wl at.:ll1".:.i 2 hnai l e te rna•.s e Mizor'3tnah hie.n S"1;;.r.:l h1::1~'I}'hnJai hauh 10 l"Ious e .... ah ph e.L (..:huan .:om hmLno Pee"vh I amrikngai loh, rt12'TTleber z'l.h:::'~1Iffi t, : t.:,k t.h enkh at, Dhei chuanHreichuk leh druiduk te p awh hre hr2:1,;10 kh::-:/pa lar 10hming a:ri te hi 12.'iJlll::-,TfJITI k;"ti hIe a. ..

Tin, heng khua k an si3.\'I}'itakDar ltln g , L>Ka n Si fLl1un , B'J.wlte Leh S3.bual te hi l'1izor'1l11aropui tQk :4allula SC::'.ilo kh an Ln a huntawp LL'Tl 2. hmarmaHreichuk leh Lu..lJ.g.phun to hi a ni a. .,

Tin, I ding Lama . hut.o P31Vh

k.an nq erivduh . u..., hen; kh.ua 11 te hi Independent ;'loVsmcntan neinclaiatheihtawpa 10 aupuitute kha an .nL a. Har­satna .nemenLo an tawka.. r.chuvanq Ln an.rrri.ihn L pc:.wh:ln p~n.;;:;­

chang, ani. TunfLh.!.Gngin party '-hilah phei chuan ;'TE"an tam bera_ . a.~UV2r:J.g chuan an pang-chan; em ell ."1., ch uchu.jr.Ln hrL:'ltsak scJ . k a duh ba.wk ani.

Manbez::thenkh·J.tin "1 b fkc akLnLawn:;;Jtlai :bic'Ltu zah awm t.akLn min .s awm lotih kha &1U

tukin zingah khQ. chuan ka .sown vek mai d. HOUSe ch hun.;, ami zawngz01wng hi. Inaluh kh a ta.ncrkai ph e i, chu n Ls e ,

hmanni atan;{ kh en 10 IC..1 ohar char tUF hi 2 "11 a, Mellbcrte in<tinahhi3.ll. k.a tilojkh,a min hreth iam se12.~ 1~a

s asen tak· meuh a.

Tin, .pu Deputy Sp::~,~ker.. h enqkhaw J 1., p.iza'ltJl District-a behtir h ars c tnaawm. theitethiarn taxin.i din.:rlama mite kh an van sawia... 1'1ahse" thilhi roreltuten an tih chuan tih mai a ni a , Eei hianKhawlbu thaid,arh ClClg m-:liin j~rnunde.ngah harsatna min -thlenangtihtekhrl membo.r Zah2.Wffi taktekhan an sa"ri a" C't thaan.Lh ooh uan k an tid'J.n01arnzelmai i'lIlg rnawl.e, kati B n I ,q;·.tha Joer anih ph xwt; ohu .•i, mipuitana .aw.le arn z,;:l.\'I}'kna anih dawn chuan , Tin,. technicality hi en jrnah aa~vm loinka hr.:ia.Resolution tam tak k an pass thinte khe,chu puDeputy Speaker~ sum tam tak senna tur chite a ni c.e. 8X­

penditure tam t"3.k nJaite a ni 3., va.wiina Ka resolutionhi chu expenditure p.skh at.moh a belh d awnin k? hrelo ve ,budq et;». dab p:J.whc>. n.]<:J.iin ka hrelo a. Ni rawh s c k antih hi'3h.cL niin ni mai .. J.. Roreltu zahawm takte h Lan ,Chuvangin.. paelS harsa 10 t"3.k ,::J. ni tih kha ka s ....,~"'i telduh a.rMipuite duL dan hi Sork:lr 11masate pawh khan an10 ngaip,awim.:>.vvn Gffiefl1 thin ani.. Chiang em em en uka bialah hiun a Ian'] a .. Marpc,.a South, Lun.;!l ei Dis­trict ami pawh khu. L1mgleL.l:arnah kawnga 2.hffi thaIem em a" an hQ.rsa si ct, helamah Aizawl atangin M3.rpc.­ra thleng hian BRTF kavmg thatak a awm a. Chuvangin,kan awlsamno. tur ani, Aizawl D~strict-ah kJ..'1.'lWffi3.ngean tie, an·i:fwm mc~i a, nU2ITl an tiin an hlim em Co'Yl ani.Marpara"';Ikhtan hn·:nvkan ti reng reng 10.

r ••• 421/-

-42-1-

Kei, a bialtu l·IL]. P'~v.m h Lan hn3.wk k nt.L reng r'enq Lo ,Marpara-II phuldunjsei biala vote an n ai, hi, mLoui,ewls em zav'lkna an Lh co.uan Sork2.r hmasaah p:wh an ti maie Lawm mawl.e, tih kha kxn sawi duh a.

Tin, chulo 1 eh ah chuan k2.han sawf, leh duh a chu h e.Laa khaw 11 te hi kh aw te takte te an ni a .. In 200 pawh .:.li-r.;rlo vek an ni 2.. popu­lation p:Jwh t:)ffi 10 t.ak , an zavai hian n aupanq ncn vek4700 errraw an ni an,:;~1.... chuc ' lek chu an ni a. pO!')ula­t.Lon-sah kr~ chuti" tell. ch Lam in Maroit kha ~n det"ferentvak 10. An IE~rsatnu. chu ka sawi tawh a, zLnq Lam ah khan,an harsat ziate chu min hriatpui' thei mai 0nga, i din9­lam amite pCl.wh khiJ'n an hre hlei hlui mai a. Tin, anlainat pawhin k3. h r Le , khulai khu an hriat z awnq t~k

t e p:-l'.m a ni ,~nJa, t unhma zawng zawng a an a wmda.l'1 t e p r,whkan hriat tiJ.wh kha.., Chuvang chuan , vawiin n ...ah h I anPU Dept ty Spe.3.ker, ke.,.s;iJ.wi ti1!l\,:lovang a.l ka resolutionpawimawh deuh maf hi he HouS.ezahawm tak h I on min passpui tur hian tih ·t:lk zetin ka sawm duh a, k.3J1 ohh i a-;chhuak 100 ari,J 0, k::'n zaVGia ken Liat thelhna 'i.urirA:aresolution v2wiina E1use-in min pass-pui tura ka SGWffi

resolution chu ll.etLll.g hi a ni.n~ipuite awlsam z3.\",knaat.an h enq khuace, B~wngthah. Darlung, South Sabual,Bawlte, Kangl"'lll1un L'.lfLJphun; Hreichuk, Khawrihnim, westLungdar, ReieK Leh Ail -,wng hi Mandt District hnua La avvrnLovLn , Aizawl District hnuaiah dah ni l;mm se" till. hia ni a .. he House h i.en Lunq r ual, t~.k.a .nf.n pass-pui turinpu Deputy Spei1ker,'tih tak zetin ka sawm e. )za amvrne.

.•..jpEAKER Tunah chuan pu J.Lalthang­liana private Members Reso­lution "Mipuite awl sam zawkna' atan heng khuate, 3awn9­

thah, DarlunJ, South Sabual~ Bawlte, Kanghmun, Lungphun,Hreichuk, Khalrlrihnim, west Lung-dar, Reiek leh Ail'J.wng hiMaroit District hnuaia a~~ lovin; Aizawl District hnuaiahdah ni rawr. se" tih hia pass remtiin 1 remti' han ti tehule, remti LovLn , I r crncLl.o" ti rawh u Le, Tilo. an tamzawk niin a lanJ a,,~hUV2.n;lin he Resolution hi tun atanchuan hnawl, a ni rih ta ani. Tun.:=ili ohuin dar 4 munute5 in kan pel hret a , vawiin atan k an hun chu a 10 tawpleh ta a, ni 10.6.2002, Thawhtanni zing dar 10:JO-ah kanthukhawm leh dawn n La,

DEPUT

Meeting adjounned at 4:05 P.M •

••• 422/-