Retorikk & kommunikasjon

Retorikk  vs.  kommunikasjon  29  april  2014  

Definisjon  på  retorikk  

 ”Retorikk  er  hensiktsmessig  og  virkningsfull  kommunikasjon”  

(Jens  E.  Kieldsen)  

29  april  2014  

Hva  er  retorikk?  

•  Talekunst,  eller  det  talte  ordets  kunst  •  Har  som  oppgave  å  overbevise  •  Har  som  mål  å  skape  handling  •  Faget  som  tradisjonelt  giK  ledere  kompetanse  i  talekunst  og  kommunikasjon  

29  april  2014  

Retorikk  er  også…  

•  En  vitenskap  som  analyserer  menneskers  kommunikasjon  –  retorisk  analyse  

•  Fokuserer  på  produksjon,  innhold  og  moKagelse  av  budskap  som  skal  overbevise  

•  Har  et  helhetsperspekOv  med  den  retoriske  situasjon  som  utgangspunkt  

•  Fortolker,  evaluerer,  er  kriOsk  

29  april  2014  

Hva  er  god  retorikk?  

•  Kommunikasjon  som  ikke  vanskeliggjøres  av  maktutøvelse  eller  manipulasjon  

•  Møte  mellom  forskjellige  perspekOver  •  Invitasjon  Ol  åpen,  fortrolig  samtale  •  Evne  Ol  å  jenke  på  sine  krav  •  Dialog  innreKet  på  å  løse  problemer  i  fellesskap  

29  april  2014  

Klassisk  retorikk  

•  Rethor  =  taler  offentlig  for  folket  og  i  reKen  (ca  400-­‐300  f.Kr.)  

•  Orator=avsender  

•  ”Retorikk  går  ut  på  å  lede  folk  dit  en  vil  gjennom  ord”  (Theodektes)  

29  april  2014  

Aristoteles  (384-­‐322  f.Kr.)  

•  Den  første  som  gjennomtenkte  retorikken  filosofisk  og  saKe  den  i  system.  

•  Vitenskapeliggjøring  av  retorikken  (Retorikken)  

•  Aristoteles  definisjon:  ”Retorikk  er  evnen  Ol  å  overbevise”  

29  april  2014  

Cicero  (106-­‐43  f.Kr.)  

•  Berømt  for  sine  taler  som  advokat  og  poliOker  

•  Utga  bøkene  ”De  oratore”,  ”orator”  og  ”Brutus”  

•  ”Uadskillelig  forbindelse  mellom  å  tale  godt  og  tenke  reK”  

•  Talerens  3  oppgaver/plikter:  belære  –  behage  -­‐  bevege  

29  april  2014  

QuinOlian  (ca  35-­‐100  e.Kr.)  

•  Den  første  statslønnede  professor  i  retorikk  i  Romerriket  

•  Utga  12  bøker:  om  talerens  utdannelse  •  Definisjon:  ”Retorikk  =  vitenskap  om  å  tale  godt.”  

29  april  2014  

Retorisk  kommunikasjonsmodell  

29  april  2014  

Ethos  

Pathos  

Logos  

Ethos  

•  Troverdighet  •  Den  oppfatning  en  moKaker  har  av  en  avsender  på  et  bestemt  Odspunkt  

•  Handler  om  holdning  (en  indre  mental  Olstand)  hos  moKaker  

•  Talerens  karakter  –  å  gjøre  taleren  troverdig  •  Ethos  endrer  seg  

29  april  2014  

Pathos  

•  SeKe  Olhørerne  i  en  viss  sinnstemning  •  Noe  en  blir  utsaK  for    -­‐  følelser  •  Mangel  på  pathos  kan  svekke  en  talers  troverdighet  

29  april  2014  

Logos  

•  Saklighet  gir  troverdighet  •  Argumenter  som  taler  Ol  moKakerens  fornui,  basert  på  fakta  

•  OmfaKer  det  verbale  og  det  rasjonelle  

29  april  2014  

De  klassiske  retoriske  forarbeidsfasene  i  en  vellykket  retorisk  tale  

•  InvenOo  •  DisposiOo  •  ElocuOo  •  Memoria  •  AcOo  

29  april  2014  

Aptum  

•  For  at  en  tale  skal  være  vellykket  og  formålstjenelig,  må  relasjonen  mellom  de  fem  retoriske  konstantene  være  passende  (aptum)  

•  Intern  aptum  –  ekstern  aptum  

29  april  2014  

Kairos  

•  Fornemmelsen  for  det  reKe  øyeblikk.    •  VikOg  for  en  taler,  for  om  det  ikke  benyKes,  så  forsvinner  det!  

29  april  2014  

Klassisk  vs.  moderne  retorikk  

•  Klassisk  retorikk  –  læren  om  talekunst  i  en  Od  med  begrensede  medier  

•  Dagens  retorikk  –  et  mulOmediesamfunn  

29  april  2014  

Retorisk  situasjon  –  5  konstantene:  Cicero   I  dag  

Taleren   Avsenderen  

Saken   Budskapet  (message)  

Ordene   Mediet  

Tilhørerne   MoKakerne  

Omstendighetene   Omstendighetene  

29  april  2014  

Den  retoriske  situasjon  

”En  situasjon  er  retorisk  dersom  den  inneholder  problemsOllinger  eller  ukordringer  som  kan  løses  eller  endres  gjennom  effekOv  kommunikasjon”  

(Jens  E.  Kjeldsen)  

29  april  2014  

Fungerer  retorikkens  prinsipper  i  dag?  

29  april  2014  

George  Constanza  -­‐  shrimp  joke  

29  april  2014  

Kilder:  

•  Associate  Professor  Maria  Isaksson,  Handelshøyskolen  BI,  InsOtuK  for  kommunikasjon  og  kultur  

•  Retorikk  i  vår  Od  (2006),  Jens  E.  Kjeldsen  •  I  retorikkens  hage  (2007),  Øivind  Andersen  

29  april  2014  

Takk  for  meg!  Alle  Oders  kommunikasjon  as  Hilde  Fredheim  Høgberg  Gründer  og  prosjektleder    Telefon:  +47  40  80  54  54  E-­‐post:  hilde@at-­‐k.no  www.alleOderskommunikasjon.no    

hKps://www.facebook.com/alleOderskommunikasjon  hKps://twiKer.com/ATkommunikasjon  

29  april  2014