เอกสารประกอบการเรียน วิชานาฏศิลป์...

เอกสารประกอบการเรยน วชานาฏศลป

เรอง การประดษฐทารำ รำค รำหม

โดย

นางสาวพนมพร ชนชนะ

ครชำนาญการพเศษ

โรงเรยนจนทรเบกษาอนสรณ

สำนกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 27

ค าน า

เอกสารประกอบการเรยน เรอง การประดษฐทาร า ร าค ร าหม ไดจดท าขนเพอ

แกไขปญหาเกยวกบการเรยนการสอนวชา นาฏศลป ระดบชนมธยมศกษาตอนปลายและ

สามารถใชควบคประกอบกจกรรมการเรยนการสอนไดในขณะเวลาเดยวกน ชวยใหนกเรยนม

ความรความเขาใจไดอยางรวดเรว โดยไดรวบรวมและสรปเนอหาสาระจากหนงสอและ

แหลงขอมลตางๆพรอมรปภาพมาจดท าเปนรปเลมทสมบรณ ซงนกเรยนสามารถน าไปศกษา

เพมเตมทงในหองเรยนและนอกหองเรยนไดในโอกาสตอไป

พนมพร ชนชนะ

การประดษฐทารำ รำค รำหม

การประดษฐทารำ

คอ การคด ออกแบบหรอสรางสรรค ลลาทาร าตางๆน ามาเรยงรอยเปนแนวทางใหเกด

กาพฒนาและสรางสรรคชดการแสดงนาฏศลปไทยขนใหม การคดประดษฐทาร าชดการแสดงนาฏศลปไทย

มวธด าเนนการอย 3 วธ

1)ประดษฐทาร าตามความหมายของบทรอง ซงผประดษฐตองมความเขาใจใน

ความหมายของทาร าตางๆจงจะสามารถวเคราะหเลอกสรรน ามาใชหรอปรงแตงประดษฐสรางสรรคได

ตรงกบความหมายตามหลกนาฏศลปไทย เชน ทาเฉดฉนใชในความหมายสวยงาม ทาพรหมสหนาใช

ในความหมายยงใหญ มงมงคล

2)ประดษฐทาร าโดยใชกระบวนทาร าประกอบบทรองโดยมไดมงสอความหมายตาม

บทรองเชน บทรองวา ราชยานเวชยนตรถแกว เพรศแพรวก ากงอลงกต(บทรองในเพลงระบ า

ดาวดงส) ใชทาสอดสงและทาพสมยเรยงหมอน เปนตน

3)ประดษฐทาร าประกอบเพลงและหนาทบดนตร ส าหรบเพลงทไมมบทรองประกอบ

จะเปนลกษณะการประดษฐโดยการน าทาร ามารอยเรยงเปนกระบวนร า ทาร าทน ามารอยเรยงอาจแฝง

ดวยการสอความหมายของทาร าทประดษฐหรอทาร าทน าเสนอ เชน เรมทาร าดวยทาไหวตาม

ทวงท านองเพลงเพอสอความหมายถงการเคารพ หรอทาร าทแสดงล าดบขนตอนทสอความหมายถง

การกระท าสงใดสงหนงเปนตนวา การประกอบอาชพหาปลา เรมดวยทาพายเรอ เหวยงแห เกบปลา

ลงตะของ เปนตน

แนวคดในการประดษฐสรางสรรคทาร าชดใหมสามารถท าได 2 ลกษณะ

1)แนวอนรกษ คอ การสรางสรรคทาร าโดยก าหนดใหอยในหนงจารตคอ หลกจารต

นาฏศลปมาสรางสรรคกระบวนทาร าและองคประกอบอนๆ

2)แนวสรางสรรคแบบผสมผสาน คอ ประดษฐสรางสรรคโดยก าหนดใหเปนการ

ผสมผสานหลายจารต เชน การผสมทาร าไทยกบบลเลต การร าไทยกบคอนเทมโพรารดานซ เปนตน

1.1 คณสมบตของผประดษฐทารำ

1).มความรดานการฟอนร าและมความเขาใจความหมายของทาร าตามหลกของนาฏศลปไทย

2).มความคดรเรมสรางสรรค กลาคดกลาท า และเชอมนในความสามารถของตนเอง

3).ชางสงเกต จดจ า และหมนสงสมประสบการณเพอน าขอมลมาใชในการสรางสรรค

4)เปดใจกวาง ยอมรบความคดเหนหรอค าตชมของผอน

1.2หลกสำคญในการประดษฐทารำเปนค

รำค คอ การแสดงทมผแสดงเพยงสองคน ในหลกนาฏศลปจะก าหนดใหมทงรปแบบของร าและระบ า การร าคพระ-นาง หรอการร าคทเปนพระคหรอนางค เชน ปะเลง ร ากงไมเงนทอง

ร าฉยฉายกงไมเงนทอง ร าอวยพร เปนตน หลกส าคญทใชในการประดษฐทาร าเปนค มดงน

1) การก าหนดรปแบบในการแสดง การประดษฐทาร าจะตองมความสมพนธสอด

คลองกนไมใชตางคนตางร า

2) การแสดงออกของลลาทาร าจะตองตรงตามจงหวะและท านองเพลง

3) การรายร าตบทจะตองสอดคลองกบบททแสดงออกมา สอความหมายไดชดเจน

และควรหลกเลยงการใชทาร าทซ ากน

4) การประดษฐทาร าตองค านงถงความถกตองตามแบบแผนและความหมาย เชน ทา

แสดงความชนชมยนด ตองใชมอซายจบระดบปาก ทาทสอความหมายถงตวเราใชมอซายจบเขาทอก ถา

ใจใชมอขวาตองใชการชนวทอก เปนตน

5) การแตงกายของการร าคแบบยนเครอง หากแตงกายแบบพระ-นาง ตองใชสตาม

หลกของการแสดง เชน พระแตงกายสแดง นางแตงกายสเขยวคกน เปนตน

การแสดงนาฏศลปเปนค ควรพจารณาจากสงตางๆดงน

1. ความสามารถในการร า ควรเลอกผทมลลาทาร าทมความเหมาะสม มความสามารถใกลเคยงกนทง

ดานลลา ทาร า การเคลอนไหว

2. รปรางลกษณะของผแสดง โดยพจารณาใหเหมาะสมกน เชน ร าคพระ-พระ หรอร าคนาง-นาง

ควรใหมความสง รปราง และใบหนาเหมาะสมกน แตถาเปนครพระ-นาง ตวพระจะตองมรปรางสงกวาตว

นาง ยกเวนในกรณทเปนการร าแบบไลจบกน ตวพระและตวนางมรปรางใกลเคยงกนได เชน พระลอตามไก

พระรามตามกวาง เปนตน

3. อปกรณทใชในการแสดง จะตองมความเหมาะสมกบชดการแสดง เชน การแสดงร ากงไมเงนทอง

มอตองมกงไมเงนทอง เปนตน

4. การแตงกาย ควรเหมาะสมกบผแสดง ชดการแสดงและสถานท

5. ดนตรและบทรอง มความไพเราะเหมาะสมกบชดการแสดง

ร าฉยฉายกงไมเงนทอง ร าหนมานจบนางสพรรณมจฉา

ร าพลายบวเกยวนางตาน ร าพระนามตามกวาง

1.3 หลกสำคญในการประดษฐทารำเปนหม

การแสดงเปนหม คอ การแสดงทมผแสดงตงแต 2 คนขนไป มทงรปแบบการร าและ

การแปรแถวสวยงาม เชน ระบ า ฟอน เซง ซงหลกส าคญทตองค านงถงในการประดษฐทาร าเปนหมคอ

1)การแปรแถว การแสดงเปนหมจ าเปนทจะตองมการแปรแถวทสวยงาม ในสมยกอนไมนยม

แปรแถวใหหลากหลาย มกจะแปรแถวเปนแถวตรง แถวเรยงหนากระดาน หรอแถวตอนค หรอการแปร

แถวเปนวงกลม ตอมามววฒนาการในการประดษฐสรางสรรคใหมการแปรแถวในลกษณะตางๆท

หลากหลาย เชน แถวปากพนง แถววคว า แถวสลบฟนปลา การตงซม เปนตน ซงจะตองค านงถงความ

กลมกลนของทาร าเปนส าคญดวย

2)ทาร าทใชประกอบในการแสดงจะตองมความสอดคลองกบเนอเพลง หรอการแสดงบางชดไมม

เนอรองมแตการบรรเลงกใหยดท านองเพลงเปนหลก การรายร าจะตองลงตรงตามจงหวะและสออารมณตาม

ท านองเพลง เชน อารมณสนกสนาน คกคก อารมณรก อารมณเศรา เปนตน

3)การแสดงเปนหมผแสดงจะตองมความพรอมเพรยงการแสดง ไมควรเนนทความส าคญของทา

ร ามากจนเกนไป

4)ทาร าทใชในการแสดงนาฏศลปพนเมอง จ าตองเนนถงลกษณะเฉพาะทองถนนนๆ เชน

ภาคเหนอมลลาจงหวะทนมนวลออนชอย ภาคอสานมจงหวะทรวดเรวสนกสนาน

เปนตน

การแสดงพนเมอง กลองสะบดชย

การแสดงนาฏศลปเปนหม ควรพจารณาจากสงตางๆดงน

1. ความสามารถในการร า การแสดงควรจดเปนหม จ านวนผแสดงอาจเปนจ านวนค หรอ

จ านวนคกได โดยดจากความเหมาะสมของเวท สถานททใชในการแสดง ความสามารถในการร าควร

ใกลเคยงกน และเนนความพรอมเพรยงในการร าเปนส าคญ

2. รปรางลกษณะของผแสดง ควรมความสง และรปรางใกลเคยงกน แตบางชดการแสดงอาจ

เรยงล าดบจากผแสดงทตวเตยไปตวสง หรอตวเลกไปตวใหญ เชนการร าโคม เพราะจะมการแปรแถวเปน

มงกร มหวมงกร ทางมงกร จงตองมผแสดงตวเลกเปนผทส าหรบตอตว เปนตน

3. อปกรณทใชในการแสดง เชน ดอกไม โคม พด จะตองดแลรกษาอปกรณทใชในการ

แสดงใหมความสวยงามอยเสมอ นอกจากนควรฝกซอมใชอปกรณในการแสดงใหเกดความคนเคย เพอให

การแสดงสวยงาม และพรอมเพรยงกน

4. การแปรแถว เปนการเคลอนไหวของผแสดงจ านวนมากเพอใหการแสดงรปแบบตางๆม

ความพรอมเพรยง เหนความสามารถของผแสดงและควรมทาจบสวยงาม

5. การแตงกาย เครองแตงกายตองมความสวยงาม เหมาะสมกบผแสดง และชดการแสดง

เรยงล าดบสชดใหสวยงาม (ถาชดเปนชดส)

6. ดนตรและบทขบรอง ควรใชดนตรและบทขบรองทเหมาะสมกบการแสดง เพอใหการ

แสดงสวยงามและมคณคา

การแตงกายและอปกรณ การแปรแถว

ร าถวายพระพร

ระบ ามา

ระบ ายองหงด

ระบ าสตวาร

การแสดงรำคชด รำแมบท

แมบท คอ แมทาเบองตนในการเรยนรวชานาฏศลป ทงสาขาวชาโขนและละคร มทงแมทาของ

พระ นาง ยกษ ลง การเรยนแมบทมความส าคญและจ าเปนอยางยง ซงผเรยนทกๆคนจะผายเลยเสยไมได

เพอใหผเรยนมก าลงขาทแขงแรง เคยชนกบกรยาเคลอนไหวไปมาใหไดฉาก วงทงดงาม

รำแมบท เปนร ามาตรฐาน ผแสดงจะร าตามบทขบรองอกทงตองใชสวนตางๆของรางกาย ตงแต

ศรษะจรดปลายเทาใหสอดคลองกลมกลนไปกบทวงท านอง จงหวะของเพลงใชเปนการปฏบตฝกหดเบองตน

การเรยนวชานาฏศลปละคร ทปรมาจารยดานนาฏศลปไทยไดประดษฐขนใหสอดคลองกบบทรองท

ก าหนดการเรยกชอทาร าตางๆไวอยางชดเจน ทาสวนใหญจะเลยนแบบทาธรรมชาตของมนษย หากแตน ามา

ปรบปรงใหสวยงาม ออนชอยตามแบบนาฏศลปไทย สวนบทขบรองนน มทงอยางเตมและอยางยอทเรยก

กนวา แมบทใหญ และ แมบทเลก ส าหรบแมบทเลกนนจะเปนบทรองอยในเรองรามเกยรต พระราช

นพนธในพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ตอนนารายณปราบนนทก นยมน ามาใชในการแสดงชด

วพธทศนา

ในการวจยครงนจะศกษาร าแมบทเลก หรออกชอหนงทรจกกนโดยทวไปวา แมบทนางนารายณ มมา

แตครงกรงศรอยธยา ปรากฏอยในระบ าเบกโรง ชดนารายณปราบนนทก และมการสบทอดตอกนมาในสมย

กรงรตนโกสนทร ดงปรากฏในกลอนบทละครความพสดารเรองรามเกยรต พระราชนพนธรชกาลท 1 จนถง

สมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวรชกาลท 4 ไดทรงพระราชนพนธบทเบกโรงละครหลวงไวเปน

ต านานวา

“เรองนารายณก าราบปราบนนทก เปนเรองดกด าบรรพสบกนมา เบกโรงงานการเลนเตนร า ส าหรบโรงนางฟอนละครใน มททาตาง ๆ อยางนารายณ มชอเรยกทาไวใหศษยจ า บดนเราไดร าท าบท เบกโรงละครกอนเลนงาน

ในตนไตรดายคโบราณวา ครงกรงศรอยธยาเอามาใช ทเรมมพธท าเปนการใหญ แสดงใหเหนครผสอนร า เยองกรายโดยนยมคมข า จะไดท าใหตองแกคลองการ ใหปรากฏโดยแสดงแถลงสาร พวกเราทานจงเปนสขทกคน เอย”

ร าแมบท ถอไดวาเปนแมแบบของกระบวนทาในรปแบบการแสดงของนาฏศลปไทยทมหลกฐาน

วามการสบทอดกนมาแตครงโบราณ แตในกระบวนการสบทอดทางการปฏบตนนไมปรากฏผสบทอดกระบวน

ทาร าทชดเจน

ในปพทธศกราช 2498 เมอกรมศลปากรเรยนเชญทานผหญงแผว สนทวงศเสน มาเปนผเชยวชาญดาน

นาฏศลปไทย ทานเปนบคคลหนงทมบทบาทในการประดษฐกระบวนทาร าส าหรบการแสดง โดยเฉพาะอยาง

ยงในการร าแมบทนน ทานไดเรยบเรยง และประดษฐกระบวนทาร าประกอบบทขบรองไดอยางสอดคลอง

เหมาะสม แตยงคงทาร าตามรปแบบมาตรฐานทสวยงามไว

รปแบบ และลกษณะการแสดง ร าแมบท เปนการรวบรวมทาร าในเพลงชา เพลงเรว ซงเปนแมแบบของการฝกหดมาเรยงรอยใหเปนกระบวน โดยการตงชอทาร า และผกเปนบทกลอน นบเปนขนตอนทตอจากการเรยนเพลงชา เพลงเรว เพอใหผเขยนมความ คลองแคลวช านช านาญ นอกจากใชเปนแบบฝกหดแลว เขามกจดใหละครตวเอก เชน ตวนายโรง และตวนาง คอ พระหนง นางหนง ของคณะละครโรงนน ๆ ออกมาร าอวดใหดเปนแบบฉบบ เพอดวาศลปนคนใดในคณะใดจะแสดง ทาร านน ๆ ไดถกตองสวยงาม และถกตองตามแบบแผน ตลอดจนความสามารถเชอมทาจากทาหนงไปสทาหนงได อยางละเมยดละไมกลมกลอม ตวละครผใดร าแมบทนไดด กยกยองกนวาเปนศลปนผมฝมอเอก ทาร าแมบทน มบทรองอย ๒ อยาง บทรองทใชร าดกนโดยทวไปอยางยอนนมอย ๑๘ ทาดวยกน ดงน

1. เทพนม 10. แขกเตา

2. ปฐม 11. ผาลาเพยงไหล

3. พรหม 4 หนา 12. เมขลาลอแกว

4. สอดสรอยมาลา 13. มยเรศฟอน

5. กวางเดนดง 14. ลมพดยอดตอง

6. หงสบน 15. พรหมนมต

7. กนรนเลยบถ า 16. พสมยเรยงหมอน

8. ชานางนอน 17. มจฉาชมสาคร

9. ภมรเคลา 18. พระสกรขวางจกร

ในการร าแมบทน เมอผแสดงร าตามบทรองจนจบแลว ดนตรจะบรรเลงเพลง หนาพาทยอน ๆ ตอไปโดยไมจ ากด เชน ตอทายบทรอง เพลงรว เพลงเรว สนวล เชดฉงหรอเชดจน เปนตน “แมบทนางนารายณ เมอพจารณาในวรรคตนของกลอน ทวา “เทพนม ปฐม พรหมสหนา “ ซงอาจตความไดวา เทพนอมไหวคารวะเปนเบองตนแดพระพรหม ซงอาจเปนแนวทางการวเคราะหทมาของทาร าแมทาร า นาฏศลปไทยได รบอทธพลศลปวฒนธรรมการฟอนร าจากอนเดย โดยพวกพราหมณทนบถอพระพรหมเปนใหญ เปนผสรางโลก และสราง นาฏยเวท และมบญชาใหพระภรตมนจดจ าบนทกทาร าสรางต ารานาฏยศาสตร มาสอนศษย และมวลมนษย ดนตร และเพลงทใชประกอบการแสดง ใชวงปพาทยไมแขง เพลงทใชประกอบการแสดง ไดแก เพลงรว เพลงชมตลาด และเพลงเรว – ลา เครองแตงกาย ผแสดงแตงกายยนเครอง พระสวมเสอแขนยาว ศราภรณชฎายอดชย นางศราภรณรดเกลายอด หรอสวมมงกฎ กษตรย

โอกาสทใชแสดง เผยแพรแลกเปลยนศลปวฒนธรรม และเผยแพรใหประชาชนชม

ทมาของขอมล ส านกการสงคต กรมศลปากรhttp://www.finearts.go.th/performing/parameters/km/item/ร า

แมบท

การแสดงชด แมบทเลกใหญ

แมบทใหญ แมบทใหญ ม 18 ค ากลอน วทยาลยนาฏศลป กรมศลปากร และวทยาลยครทเปด

สอนวชานาฏศลปเปนวชาเอกไดก าหนดไวในหลกสตรใหเปนวชาภาคบงคบ นกเรยนและนกศกษาทกคนจง

ตองเรยน ค ารองของแมบทมลกษณะเปนกลอนแปดม 18 ค ากลอน มแมทาทงหมด 66 ทาร า สรอยทาม

ทงหมด 8 ทาร า ทาเชอมตามค ารองม 3 ทาร า

เนอเพลง เทพประนม ปฐม พรหมสหนา สอดสรอยมาลา ชานางนอน

ผาลาเพยงไหล พสมยเรยงหมอน กงหนรอน แขกเตาเขารง

กระตายชมจนทร พระจนทรทรงกลด พระรถโยนสาร มารกลบหลง

เยองกราย ฉยฉายเขาวง มงกรเรยกแกวมจลนทร

กนนรร า ช าชางประสานงา ทาพระรามโกงศลป

ภมรเคลา มจฉาชมวารน หลงใหลไดสน หงสลนลา

ทาสงโตเลนหาง นางกลอมตว ร ายว ชกแปงผดหนา

ลดพดยอดตอง บงพระสรยา เหราเลนน า บวชฝก

นาคามวนหาง กวางเดนดง พระนารายณฤทธรงคขวางจกร

ชางหวานหญา หนมานผลาญยกษ พระลกษณแผลงอทธฤทธ

กนนรฟอนฝง ยงฟอนหาง ขดจางจาง ทานายสารถ

ตะเวนเวหา ขมาตคล ตโทนโขนทบ งขวางคอน

ร ากระบสทา จนสาวไส ทาชะนรายไม ทงขอน

เมขลาลอแกว กลางอมพร กนนรเลยบถ า หนงหนาไฟ

ทาเสอท าลายหาง ชางท าลายโรง โจงกระเบนตเหลก แทงวไสย

จรดพระสเมร เครอวลยพนไม ปราไลยวาด คดประดษฐท า

กระหวดเกลา ขมาเสยบคาย กระตายตองแรวแคลวถ า

ชกซอสามสาย ยายล าน า เปนแบบร าแตกอนทมมา

การแสดงชด แมบทเลก

แมบทเลก เปนการแสดงทตดตอนมาจากบทละครในเรองรามเกยรต ภาคสวรรค ตอนนารายณ

ปราบนนทก เรองราวมความเปนมาดงน

นนทกเปนยกษมหนาทคอยลางเทาเทพบตรนางฟา ณ เชงเขาไกรลาสเพอขนเฝาพระอศวรบรรดา

เทพบตรนางฟาทงหลายพากนขมเหงโดยเขกศรษะ และถอนผมจนศรษะนนทกลานเลยนไป นนทกเสยใจจง

ขอพรพระอศวรใหนวของตนเปนเพชรชใครตายทงสน และชบรรดาเทวดานางฟาทมารงแกตนตาย

ความทราบถงพระนารายณและรชะตาของนนทกวาจะตายดวยหลงเสนหสตร จงแปลงองคเปนหญง

รปงามไปคอยทานนทก นนทกนนเมอพบหญงสาวมสรโฉมโสภาจงเขาเกยวพาราส นางนารายณท ากลมารยา

ใหนนทกร าตามตนดวยเพลงชมตลาด ( เรยกการร าตามความนยมวา ร าแมบท )

บทรองร าแมบท

- ปพาทยท าเพลงรว รองเพลงชมตลาด

เนอเพลง เทพพนมปฐมพรมสหนา สอดสรอยมาลาเฉดฉน

ทงกวางเดนดงหงสบน กนรนทรเลยบถ าอ าไพ

(รบเทยวท 1 ทาสอดสรอยมาลา)

อกชานางนอนภมรเคลา แขกเตาผาลาเพยงไหล

เมขลาโยนแกวแววไว มยเรศฟอนในนภาพร

(รบเทยวท 2 ทาผาลา)

ยอดตองตองลมพรหมนมต อกทงพสมยเรยงหมอน

ยายทามจฉาชมสาคร พระสกรขวางจกรฤทธรงค

(รบเทยวท 3 ทาพรหมสหนา)

ภาพประกอบการแสดงชด ร าแมบทเลก

ทารำ แมบทเลก

ทาออก

ทาท 1 ทาท 2

ทาท 3 ทาท 4 (นงคกเขา)

เทพพนม ปฐม

ทา พรหมสหนา ทา สอดสรอย

ทา มาลา ทา เฉดฉน

ทา รบ (โบก) ทา กวางเดนดง

ทา หงสบน ทา กนรนทร

ทา เลยบถ า ทา อ าไพ

ทา โบก ทารบ (สอดสรอยมาลา)

ทา อกชา ทา นางนอน

ทา ภมรเคลา ทา แขกเตา

ทา ผาลา ทา เพยงไหล

ทา รบ (โบก) ทา เมขลา

ทา โยนแกว ทา แววไว

ทา มยเรศ ทา ฟอนใน

ทา นภาพร ทารบ (โบก)

ทารบ (ผาลา) ทา ยอดตองตองลม

ทา พรหมนมต ทา อกทง

ทา พสมย ทา เรยงหมอน

ทารบ (โบก) ทา ยายทา

ทา มจฉา ทา ชมสาคร

ทา พระสกร ทา ขวางจกร

ทา ฤทธรงค ทารบ (โบก)

ทารบ พรหมสหนา เพลงเรว – ลา

จบเพลง

ระบำดาวดงส

ประวตความเปนมาของการแสดง

ระบ าดาวดงส ไดถกปรบปรงทาร าขนมาใหมใหแตกตางจากระบ ามาตรฐานแบบอน การ

แสดงชดนเปนระบ าประกอบการแสดงละครดกด าบรรพ เรอง สงขทอง ตอน ตคล แตเดมไดจดแสดง ณ

โรงละครดกด าบรรพ วงบานหมอ ในปลายรชกาลพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ( รชกาลท 5)

ระบ าดาวดงสเปนบทพระราชนพนธในสมเดจพระบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ไดพรรนา

ความงดงามของสวรรคชนดาวดงส และทพยสมบตของพระอนทร กลาวกนวาทาร าทผแสดงยกมอประสาน

ไขวไวทรวงอกพรอมทงขยบฝามอขนลงเปนจงหวะพรอมกบเตนย าเทา เปนทาร าทเจาฟากรมหลวงพทกษ

มนตร ทรงประดษฐขนในสมยพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย โดยเลยนแบบมาจากทาเตนทบอกใน

พธเจาเซนของชนนบถอศาสนาอสลามนกายเจาเซน ตอมาสมเดจเจาฟากรมพระยานรศรานดวดตวงศ ทรง

นพนธบทรองขนประกอบการแสดงในบทละครดกด าบรรพ เรองสงขทองตอนตคล บทรองพรรณนาถงความ

สวยสดงดงามเทพบตรธดาในสวรรคชนดาวดงส และทพยสมบตอนมโหฬารตระการตาขององคอมรนทร

นอกจากน ยงไดทรงปรบปรงทวงท านองเพลงและดนตร ลลาทาร า

ประกอบบทรองของระบ าชดน หมอมเขม กญชรฯ ไดปรบปรงขนจากทาร าเจาเซน ของ

เจาฟากรมพทกษมนตร รวมทงลลาทาร า นบเปนนาฏศลปทมศลปะสวยงามเปนแบบแผนไดอกชดหนง

เนอรอง

-ปพาทยท าเพลงเหาะ-

-รองตะเขง-

ดาวดงสเทวโลกมโหฬาร เปนทอยส าราญฤทยหรรษ

สารพดงามจรงทกสงอน สารพนอดมสมใจปอง

เทพบตรผดพรรณโฉมยง งามทรงอาภรณไมมหมอง

นางอปสรงอนสงวนนวลละออง งามทรงเครองทองแลเพชรนล

-รองเจาเซน-

สมเดจพระอมรนทรปนมงกฎ ทรงวชราวธธนศลป

รกษาเทวสมาเปนอาจณ อสรนทรอรไมบฑา

สมขหมมาศสะอาดตา ใบระกาแกมแกวประกอบกน

ชอฟาชอยเฟอยเฉอยชด บราลทลดมขกระสน

มขเดจทองดาดกนกพน บษบกสวรรณชามพนท

ราชยานเวชยนตรถแกว เพรศแพรวก ากงอลงกต

แอกงอนออนสลวยชวยชด เครอขดชอตงบลลงกลอย

รายรปสงหอดหยดยน สบรรณจบนาคหวเศยรหอย

ดมพราววาววบประดบพลอย แปรกแกวกาบชอยสะบดบง

เทยมดวยสนธพเทพบตร ทงสบรสทธดงสสงข

มาตลอาจขขบประดง ใหรบรดสดก าลงดงลมพา

-ปพาทยท าเพลงรว-

ดนตรทใชประกอบการแสดง

การแสดงระบ าดาวดงสใชวงปพาทยดกด าบรรพ ซงดดแปลงมาจากวงปพาทยเครองคและเครองใหญ

และลดเครองดนตรบางชนด สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระยานรศรานวดตวงศ ไดก าหนด

เครองดนตร ไดแก ระนาดเอกตดวยไมนวม ระนาดทมเหลก ระนาดทม ฆองวงใหญ ขลยเพยงออ ขลยอ

ตะโพนค ฉง ฆองหยเจดลก ตะโพน และกลองแขก เพอใหเสยงทมนมนวล ไมแขงกราว เพลงทใช

ประกอบทาร า ไดแก เพลงเหาะ เพลงรว เพลงตะเขง และเพลงแขกเจาเซน

เครองแตงกายระบ าดาวดงส

ตวเทพบตร แตงกายยนเครอง นมผาจบโจงหางหงสทบบนสนบเพลา สวมเสอปกดนเลอมลายกนก

แขนสน ปลายแขนตดกนก สวมเครองประดบถนมพมพาภรณ ศราภรณชฎายอดชย

ตวนางอปสร แตงกายยนเครอง นมผายกจบหนานางทงชายพก สวมเสอในนาง หมดวยผาหมนาง

ปกดวยดนเลอมลายกนก สวมเครองประดบถนมพมพาภรณ ศราภรณมงกฎกษตรย

ทารำ ระบำดาวดงส ทาออก

ทา เดน (1) ทา เดน (2)

ทา เดน (3) ทาเชอม ทาท 1

ทาท 1 (ดานซาย) ทาท 1 (ดานขวา)

ทาท 2 (ดานซาย) ทาท 2 (ดานขวา)

ทาท 3 (ดานซาย) ทาท 3 (ดานขวา)

ทาท 4 (4.1) ทาท 4 (4.2)

ทาท 5 (5.1) ทาท 5 (5.2)

ทาท 6 นงคกเขา

ทาท 7 (7.1) ทาท 7 (7.2)

ทาท 7 (7.3) ทาท 7 (7.4)

ทา ดาวดงส ทา เทวโลก

ทา มโหฬาร ทา เปนทอยส าราญ

ทา ฤทยหรรษ ทา สารพดงามจรง

ทา ทกสงอน ทา สารพนอดม

ทา สมใจปอง ทา เทพบตรผดพรรณ

ทา โฉมยง ทา งามทรงอาภรณ

ทา ประกอบท านองเพลง ทา ไมมหมอง

ทา นางอปสรงอนสงวน ทา ประกอบท านองเพลง

ทา นวลละออง ทา งามทรงเครองทอง

ทา แลเพชรนล ทา สมเดจพระอมรนทร

ทา ปนมงกฎ

ทา ปนมงกฎ ทา ประกอบท านองเพลง

ทา ทรงวชราวธ ทา ประกอบท านองเพลง

ทา ธนศลป ทา รกษาเทวสมา

ทา เปนอาจณ ทา อสรนทรอร

ทา ไมบฑา (ท านองเพลงซ า 1 รอบ) ทา ไมบฑา

ทา อนอนทรปราสาททงสาม ทา ประกอบท านองเพลง

ทา ประกอบท านองเพลง ทา ทรงงามสงเงอม กลางเวหา

ทา สมขหมมาศ สะอาดตา ใบระกาแกมแกว (ขยบขอมอ) ทา ประกอบกน

ทา ชอฟา ทา ชอยเฟอย

ทา เฉอยชด ทา บราล

ทา ทลด ทา ประกอบท านองเพลง

ทา มขกระสน ทา มขเดจ

ทา ทองดาด ( กนกพน บษบกสวรรณ) ทา ชามพนท

ทา ราชยานเวชยนตรถแกว

ทา เพรศแพรวก ากงอลงกต ทา แอกงอนออนสลวยชวยชด (ซ า)

ทา แอกงอนออนสลวย ทา ชวยชด

ทา เครอขดชอตงบลลงกลอย รายรปสงอด หยดยน สวรรณจบนาค

ทา หวเศยรหอย ทา รายรปสงอด หยดยน

ทา สบรรณจบนาค ทา หวเศยรหอย

ทา ดมพราววาววบประดบพลอย แปรกแกวกาบชอยสะบดบง

เทยมดวยสนธพเทพบตร ทงสบรสทธดงสสงข

ทา มาตลอาจขขบประดง

ทา มาตลอาจขขบประดง

ทา ใหรบรดสดก าลง ทา ดงลมพา

ทา ดงลมพา ทาประกอบท านองเพลงรว

จบเพลง ทาเขา

บรรณานกรม

ชดกจกรรมพฒนาการคด ดนตร-นาฏศลป ม.2 สภาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) หลกสตรแกนกลา 2551

ดษฎ มปอม , นลวรรณ ถมงรกษสตว คมอการสอน เพอครผสอน ดนตร – นาฏศลป ม.6 วฒนาพานช

วพ ส าราณราษฎร

บญสง วรวฒน และคณะ ดนตร – นาฏศลป ม. 3 วฒนาพานช วพ ส าราณราษฎร

ราน ชยสงคราม นาฏศลปไทยเบองตน องคการคาครสภา 2544

สมตร เทพวงษ สารานกรม ระบ า ร า ฟอน ส านกพมพโอเดยนสโตว

สมตร เทพวงษ นาฏศลปไทย นาฏศลปส าหรบครประถมศกษา – อดมศกษา ส านกพมพโอเดยนสโตว

สมลมาลย นมเนตพนธ และคณะ ดนตร – นาฏศลป ม. 3 อกษรเจรญทศน อจท. จ ากด

อรวรรณ ชมวฒนา , วรสดา บนนาค นาฏศลป ม.4 – 6 สถาบนพฒนาคณภาพวชาการ (พว.)