· Web viewว ชา PS 710 ส งคมว ทยาการเม องก...

1

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Changeรศ.สทธพนธ พทธหน วนท 15 สงหาคม พ.ศ. 2551

หลงจากททกทายนกศกษาแตละศนยแลว อาจารยกเกรนวาอาจารยรบผดชอบบรรยายเกยวกบความสมพนธในระหวางการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการเมอง ซงเปนเนอหาของสงคมวทยาการเมองนนเอง

**เขาสเนอหาการบรรยาย**สงคมวทยา สงคมวทยาเปนศาสตรทศกษาเรองราวความสมพนธระหวาง

บคคลตงแต 2 คนขนไป รวมทงศกษาสถาบนตางๆทางสงคม เชน ศาสนา การศกษา และอนๆ

สงคมวทยาไดรบการขนานนามจากนกสงคมวทยาทมช อเสยงคนหนงวาเปน ราชนแหงศาสตร เพราะสงคมวทยาจะ“ ”ศกษาเร องราวของมนษยทมขอบเขตอนกวางใหญไพศาล กลาวคอมนษยมาอยรวมกนท ำาใหเก ดกล ม/สถาบนตางๆ มความสมพนธก นในระหวางกลมตางๆ โดยเฉพาะสภาพแวดลอมทเกยวของสมพนธกบมนษย ขณะเดยวกน รฐศาสตรกไดรบการขนานนามเปน ราชนแหงศาสตร “ ” (Master Science) เพราะการเมองเขาไปเกยวของกบมนษยทกเรอง ทกเวลา และทกสถานท เชน กฎหมาย ไมวาจะหนไปอยประเทศใด กฎหมายกจะตามจบมาใหได

2

สงคมวทยาการเมอง (Political Sociology) นกวชาการไดเสนอความหมายของสงคมวทยาการเมองไว

ดงน1. The Social Anatomy of the Body Politic.

สงคมวทยาการเมองเปนเร องของโครงสรางสรระในทางสงคม หรอองคาพยพทางการเมอง เชน การไปใชสทธเลอกตง ศกษาวาผไปใชสทธ มาจากชนชนใด เปนสมาชกของกลมใด กลมตางมอทธพลตอการตดสนใจหรอไม

2. The social circumstances of politics. สงคมวทยาการเมองเปนเรองของสภาพแวดลอมทางสงคม

3.น กส งคมวทยามความ เช อ /ฐานคต ว า Politics is shaped by and shapes other event in societies. ประโยคนประกอบดวยอนประโยค 2 ประโยค คอ

(1) Politics is shaped by events in societies. การเมองจะมรปลกษณอยางไรถกกำาหนดโดยเหตการณทเกดขนในทางสงคม

(2) Politics is shapes other event in societies. การเมองเปนปจจยทกำาหนดรปแบบตางๆของเหตการณทเกดขนในสงคม

เชน คนไดรบการศกษามากขนความคดความเชอจงเปลยนไป มเหตมผลมากขน มองเหนความสำาคญของตนเองในทางการเมองมากขน มองวาผน ำาเปนคนธรรมดาไมไดเปนตวแทนของเทพเจา คนจงรวมตวกนเปนกลมมากขน Demand ทเขาสระบบกเพมมากขน หากรฐบาลไมมประสทธภาพเพยงพอทจะสนองตอบ Demand นนได เสถยรภาพทางการเมองกจะไมเกด

ความเปนมา/แนวคดของสงคมวทยาการเมอง

3

1.พฒนามาจากความคดของนกปราชญการเมองโบราณ เชน เพลโตตงคำาถามวารฐทดควรจะปกครองในรปแบบใด ซงคำาตอบทเขาพบคอราชาปราชญ สงคมวทยาการเมองจงคดตอวาทำาอยางไรจงจะไดราชาปราชญมาปกครองแผนดน และการทจะสรางราชาปราชญขนมาในสงคมไดนนจะตองคดสรรลกของผนำาทมแววเกงใหมาอยในโรงเรยนกนนอน แลวใหการอบรมสงสอนดานความเปนผนำา จรยธรรม คณธรรม และยทธวธการครองคนและบานเมอง ทสำาคญ ในสงคมแหงน ทรพยสนทกอยางจะตองเปนของสวนรวมแมกระทงภรรยา เพราะการเปนเจาของทรพยสนจะนำามาซงการอจฉารษยา อยากได เปรยบเทยบ ชงดชงเดน สงเหลานจะทำาใหเกดการทำารายและฉกฉวยผลประโยชนซงกนและกน ซงเปนสงทไมควรเกดในตวผนำา

2.ลกษณะเฉพาะของสงคมวทยาการเมอง เร มมมาตงแตศตวรรษท 18 ชวงนไดเกดนกสงคมวทยาดานตางๆเปนจำานวนมาก

3.แนวคดเรองความสมพนธระหวางสงคมกบการเมองของนกคดแตละยคแตละสมยจะแตกตางกนไปตามยคสมย เชน

-ยคแรก ลทธเทวสทธมความสำาคญมองวากษตรยคอผทไดรบราชโองการจากสวรรค กษตรยจงรบผดชอบตอสวรรค ทกคนตองทำาตามคำาสงของกษตรยอยางเครงครดจงจะกาวไปสความดมคณธรรมได

จอรจ เฮเกนท กลาวถงจตสมบรณทเกดจากปฏกรยาของความคดทแตกตาง จนนำาไปสความคดใหมทดกวาเกา จนทสดกจะไปรวมอยทความดเลศซงเปนจตสมบรณ ซงเฮเกนทมองวาเปน

4

พระเจา สวนในทางโลกมองวาเปนรฐ ดงนน รฐจงเปนตวแทนของความดสงสดทมนษยทกคนจะตองเชอฟงคำาสง

-ยคหลง เปนแนวคดของประชาธปไตย จอหน ลอค มองวารฐทดคอผปกครองทำาสญญากบประชาชน หากผปกครองไมทำาตามสญญา ประชาชนกจะทวงอำานาจกลบคนมา ประชาธปไตยจะมววฒนาการโดยใหความส ำาคญกบประชาชนเพมมากขน เชน การเมองไทย เมอกอนเปนประชาธปไตยแบบตวแทน แตผแทนราษฎรกมบทบาทมากและไมค อยเป นตวแทนทแท จรงของประชาชน รฐธรรมนญฉบบหลงๆจงใหความส ำาคญกบประชาสงคมมากขน กลาวถงศกดศรของความเปนมนษยมากขน ผปกครองจงมหนาทบำาบดทกขบำารงสขใหประชาชน

4.สงคมวทยาการเมองมสวนชวยเสรมรฐศาสตรโดยเชอมโยงปจจยทางสงคมและวฒนธรรมใหเขากบประเดนทางการเมอง คอมองวาปจจยทางสงคมและวฒนธรรมมอทธพลตอเร องราวทางการเมอง/พฤตกรรมทางการเมองของคนในสงคม

สงทสงคมวทยาการเมองศกษา1.ศกษาสถาบนทางการเมองในเชงสงคมวทยา และความ

สมพนธทเกยวของกบสถาบนทางสงคม ขบวนการทางการเมอง และอดมการณทางการเมอง

สถาบนเปนแบบแผนของการดำาเนนการ/โครงสราง มกฎกตกาทสมาชกยอมรบ มการปฏบตทตอเนอง สงผลท ำาใหการดำาเนนงานมเสถยรภาพในระดบหนง เชน รฐบาล พรรคการเมอง สภาผแทนราษฎร วฒสภา

การศกษาพรรคการเมองในเชงรฐศาสตรจะเปนการใชมมมองของรฐศาสตรเปนแนวทางการศกษาและเปนเครองมอในการ

5

วเคราะห เชน มองวาการเมองเปนเร องของอำานาจ ผลประโยชน และการกนดอยดของประชาชน พรรคการเมองจงตอสกนเพอแยงชงอำานาจรฐ มการนำาเสนอนโยบายเอออาทรและวางแผนสรางศรทธา ใหประชาชนในร ปแบบต างๆ ส วนการศ กษาพรรคการเมองในเชงส งคมวทยาจะน ำาแนวค ดหล กของสงคมวทยาในเรองของโครงสราง บทบาท และหนาทมาศกษา คอมองวาพรรคการเมองมโครงสรางอยางไร มาจากชนชนใด มระดบการศกษาอยางไร เปนนายทนหรอตวแทนของกลมใด บทบาทหนาทควรเปนอยางไร นอกจากนสงคมวทยาการเมองยงศกษาความสมพนธ ท เก ยวข องก บสถาบนทางส งคม โดยดว าพรรคการเมอง รฐบาล มความสมพนธเกยวของกบสถาบนทางสงคม/ขบวนการทางการเมองอยางไร เชน หอการคาเขาไปมอทธพลตอพรรคการเมองหรอไมอยางไร สหภาพแรงงานหนนพรรคการเมองมากนอยเพยงใด มฐานจากกล มทางสงคมสนบสนนมากนอยเพยงใด และศกษาขบวนการทางการเมอง

ขบวนการ (Political Movement) เปนเร องของการรวมตวกนของประชาชน โดยประชาชนจะใชกลมของตนเองเปนฐานในการดำาเนนการ/เขามามสวนรวมทางการเมอง เชน เรยกรองหรอนำาเสนอความตองการของกลมตอผมอ ำานาจทางการเมองเพอชวยหาทางแกไขเยยวยาให เชน กลมสมชชาคนจน พนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย สมาพนธชาวไรออย

ความคดความเชอทางการเมองอยเบ องหลงการกระท ำาทางการเมอง ซงบางคร งทำาใหเกดความขดแยงดานอดมการณ คนทไมเคยเหนหนาตากนมากอนกลบตองมาทบตหรอทำารายกน

6

เชน คนอดรกบกลมพนธมตรฯ สหรฐฯกบเวยดนาม หรอสหรฐฯกบซดดม ฮสเซน

2.เปนศาสตรทใหความสนใจเร องอำานาจและความขดแยงทางสงคมและการเมอง ซ งน ำาไปสการเปลยนแปลงเชงอำานาจ อปสรรคทสำาคญคอฝายตรงกนขามซงมกจะเกดขนเสมอ เพราะการแสวงหาอำานาจในสงคมเปนเรองปกต ความพยายามทจะไตเตาขนมาอยในตำาแหนงจงเกดขนตลอดเวลา ความขดแยงกจะเกดขนตลอดเวลาเชนกน ทงความขดแยงดานเศรษฐกจ อดมการณ หรอการเมอง ในทสดกเกดปฏวตรฐประหาร เชน เหตการณ 14 ตลา 16 หรอพฤษภาทมฬ

เรองทสงคมวทยาการเมองสนใจ 1.พฤตกรรมการเลอกตง ในระบอบประชาธปไตย ประชาชน

เปนผมอำานาจ เคร องมอทแสดงถงความเปนเจาของอำานาจคอสทธในการใชสทธเลอกตง ประชาชนมสทธคดสรรคนดมความร ความสามารถมาทำางานการเมองแทนตวเอง สงคมวทยาการเมองจะสนใจวาปจจยใดทคนตดสนใจหยอนบตรใหพรรคนน/คนนน ทำาไมพฤตกรรมจงแตกตางไปจากการเลอกตงในครงกอนๆ เชน ทำาไมคนในจ.ศรสะเกษจงหยอนบตรใหผ สมครในนามพรรคไทยรกไทยทงหมด แตพอพรรคไทยรกไทยถกยบแลวเกดพรรคตวแทนขนมาใหม แลวทำาไมจงไปเลอกคนเดมเบอรเดม อะไรเปนแรงผลกใหคนเหลานไปกาคะแนนให

2.การรวมตวของกลมอำานาจทางเศรษฐกจและการตดสนใจทางการเมอง รฐบาลอยในฐานะผตดสนใจทางการเมอง แตหลายครงทมตของรฐบาลไมไดสะทอนใหเหนถงความตองการ/ความเดอดรอนของประชาชน ประชาชนสวนใหญเปนชาวไรชาวนา แตรฐ

7

กลบมเมกะโปรเจกสใหคนกรงเปนแสนๆลาน ทงๆทคนกรงเลอกรฐบาลนอยกวาชนบท สงคมวทยาการเมองจงสนใจวาอาจเปนไปได ท ผ ท อย เบ องหล งรฐบาลค อน กธ รก จท ให เง นสน บสน นพรรคการเมองทเปนรฐบาลนน

3.ปญหาระบบราชการ สงคมวทยาสนใจระบบราชการ เพราะระบบราชการเปนมอเปนไมของฝายการเมอง ไมวาจะเปนรฐบาลใด มาจากพรรคการเมองใด หรอมนโยบายวเศษวโสเพยงใด หากขาราชการไมเอาดวย นโยบายนนกจะไมถงปากทองของประชาชน รฐบาลหลายรฐบาลจงมองเหนความสำาคญสวนน การปฏรประบบราชการสวนหนงกเกดจากแนวคดทจะปฏรปทางการเมองไปพรอมกน เพราะหากขาราชการอมทกบาททกสตางค ชาตกจะไมเจรญ

4.อดมการณของขบวนการทางการเมองและกล มผลประโยชน ปรากฏการณทเกดขนคอคนกลมหนงออกมาประทวงตดตอกนหลายเดอน ประชาชนจำานวนมากนงตากแดดตากฝนตอสกนอยางจรงจง แรงผลกคออดมการณและความคดความเช อเพราะคนเหลานไมใชคนจนทจะอางวาจางมานง ทกคนมโทรศพทมอถอและหนาตากเปนเหมอนคนชนกลาง สงคมวทยาการเมองจะสนใจศกษาสงเหลานอยางมาก

5.พรรคการเมอง ปจจยทางจตวทยาทมผลตอพฤตกรรมทางการเมอง จตวทยาตงอยบนความเชอทวา พฤตกรรมของมนษยทแสดงออกมาจะมาจากแรงผลกภายใน เชน ความรก ความเกลยด ความชง ปมเดน ปมดอย

ความแตกตางระหวางรฐศาสตร กบ สงคมวทยาการเมอง

8

รฐศาสตรจะสนใจศกษาเฉพาะสวนทลอยอยเหนอน ำาของภเขานำาแขง สวนสงคมวทยาการเมองจะใหความสำาคญรวมถงสวนทอยใตนำาของภเขานำาแขงดวย

ภเขานำาแขง (Iceberg) คอภเขานำาแขงทลอยนำา สวนยอดทอยเหนอนำาจะมขนาดเลก สวนทอยใตนำาจะมขนาดใหญ หากนำานำาแขงใสในแกวรเจนซ สวนทลอยอยเหนอรเจนซจะมนอย แตสวนทจมอยในรเจนซจะมมาก ในทางฟสกสไดแบงมวลของนำาแขงออกเปน 12 สวน ลอยอยเหนอนำา 1 สวน และจมอยใตนำา 11 สวน รฐศาสตรจะศกษาเฉพาะสวนทมองเหนซงลอยอยเหนอน ำา เชน พฤตกรรมการเลอกตง มองแความคนไปหยอนบตรเลอกตงและคะแนนเสยงทแตละพรรคได แตสงคมวทยาการเมองจะลงไปดสวนทอยใตนำา เพอศกษาวาอะไรเปนสาเหตหรอมอทธพลททำาใหคนไปเลอกตง เพราะนกสงคมวทยาเชอวาไมมอะไรทมาจากสาเหตเดยว การทคนไปหยอนบตรเลอกตงกยอมมหลายสาเหต อาจเปนไปไดวาศรทธาในนโยบายของพรรค หวหนาพรรคหลอ ผสมครเปนญาต พรรคพวกฝากมาใหชวยเลอก เหนวานองผสมครสวย หรอแบงคมวงบงตาจงมองไมเหนเบอรอน

ความแตกตางระหวางรฐศาสตร กบ สงคมวทยา1.รฐศาสตรเนนท รฐ รวมทงองคกรทเปนทางการ ขณะท“ ”

สงคมวทยาจะเนน สงคม ไมเนนรปแบบทเปนทางการ แตจะยด“ ”ปท สถานและวฒนธรรมเป นหล ก เชน กล มแมบ าน กล มเกษตรกรรม

2.รฐศาสตรมองวาความขดแยงตางๆทเกดขนในทางการเมองจะนำามาซงการเปลยนแปลงอำานาจ สวนใหญเปนผลมาจากผลประโยชนทมจำานวนจำากด สวนสงคมวทยาจะเนนทความเชอ คา

9

นยม ปญหาตางๆ ทเกดนนกมกจะมสาเหตมาจากความเชอคานยม

3.รฐศาสตรเนนศกษา ผนำาทางการเมอง และเหตผลของ“ ”ผตดสนใจ เชน การตดสนใจของผนำาเปนผลมาจากบคลกภาพและสไตลของผนำา นายกฯชวนตดสนใจชาเพราะม Legal Style การตดสนใจจงตองรอบคอบ ศกษาแลวศกษาอกเพอไมใหมชองโหว จงตองใชเวลา สวนนายกฯบรรหารมงบรรลสเปาหมายอยางมประสทธภาพโดยไมสนใจวธการ สวนสงคมวทยาจะศกษา ชนชน“ ” มองวาผนำาทางการเมองตดสนใจอยางไรขนอยกบชนชนทตนเองสงกด เพราะชนชนมอทธพลตอการตดสนใจ นโยบายจงเออตอผลประโยชนของชนชนตนเอง

4.รฐศาสตรเนนท ผมอ ำานาจ “ ” (Political Authority) หรอผมอำานาจทางการเมอง สวนสงคมวทยาใหความสนใจกบ อำานาจ “ ” (Power) ทมาของอำานาจและบารม

การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change)ทฤษฎทอธบายการเปลยนแปลงทางสงคมมหลากหลาย ณ

ท น ยกต วอยางแค 2 ทฤษฎหล กท น ยมน ำามาใชศ กษาการเปลยนแปลงทางสงคม ไดแก

1.ทฤษฎววฒนาการ (Evaluation Theory) (เนองจากเวลามจำากด อาจารยจงเนนเฉพาะทฤษฎววฒนาการเทานน)

2.ทฤษฎความขดแยง (Conflict Theory) ทกสงคมจะมความขดแยง ซงความขดแยงเปนแรงผลกสำาคญทจะทำาใหเกดการเปลยนแปลง ทฤษฎทนกวชาการนยมนำามาอธบายคอทฤษฎขอ

10

งมารกซ มองวาการเปลยนแปลงทางสงคมเปนผลมาจากความขดแยงระหวางสองพลงทตรงก นขามคอกรยา (Thesis) และป ฏ ก ร ย า (Anti Thesis) ใ น ท ส ด ก จ ะ น ำา ไ ป ส ส ห ก ร ย า (Synthesis) ซง Synthesis เปนสภาพใหมทนำาผลดของความขดแยงทงสองมารวมกน เมอ Synthesis เกดขนและดำารงไปไดระยะหนงกจะมความขดแยงขนมาอก ในทสดกจะได Synthesis ใหมและกจะเกดความขดแยงขนอก นนคอ สงคมแปรเปลยนไปเรอยๆ จากความขดแยงของชนชน

สงคมทกสงคมเรมตนจากสงคมดงเดมเหมอนกนคอสงคมชนเผา ไมมใครเปนเจาของทรพยสน เมอสงคมพฒนาขนแลวมการคนพบแรเหลก มนษยกนำาแรเหลกไปประดษฐเปนอาวธและเครองมอทางการเกษตร จากนนกนำามาเปนอาวธสรบระหวางเผา เผาทแพกจะกลายเปนทาสตองเลยงสตวทำานาใหเผาทชนะ สงคมทาสจงเขามาแทนทสงคมดงเดม มารกซกลาววาสงคมเกดความขดแยงระหวางนายทาสและทาส นายทาสจะพยายามกดขแรงงานใหไดมากทสด ทาสกจะพยายามตอสเพอปลดปลอยตนเอง จนในทสดกประสบความสำาเรจ หลงจากทมการลมลางสงคมทาสแลวกเกดสงคมศกดนาขน เมอดำาเนนไปเรอยๆกจะมความขดแยงขน มนายทนใหมเกดขนจงตองการสรางสงคมของตนเองโดยนำาความเจรญดานเทคโนโลยดานการผลตมาใช แตสงคมทาสไมมทดนและแรงงานเปนอสระ คนจงตองขายแรงงานใหเจาขนมลนาย ในทสดการตอสจงเกดขน

ทฤษฎววฒนาการ ทฤษฎววฒนาการมองการเปลยนแปลงในเชงววฒนาการ

นกวชาการในกลมนเชอวาสงคมทกสงคมเรมตนจากสภาพความ

11

เปนดงเดมคอสงคมจารตประเพณ จากนนกเปลยนแปลงไปเรอยๆ แตละกาวทเปลยนแปลงไปจะดกวาสภาพเดมตลอดเวลาเพอเปลยนไปสสงคมทนสมย การเปลยนแปลงจะมลกษณะเสนตรงจากสภาพความเปนดงเดมเปลยนไปเปนสภาพความทนสมย

1.สงคมแบบจารตประเพณ/ดงเดม ศกษาจาก 3 มตหลก ไดแก

1. มตทางการเมอง คอมโครงสรางทางการเมองไมซบซอน ไมมสถาบน/องคกรทางการเมอง อำานาจทางการเมองผกขาดอยในมอของคนกลมเดยว/ตระกลเดยว เชน หวหนาเผามอำานาจเดดขาด โดยสบทอดอำานาจตามสายโลหต และประชาชนขาดความร ความเขาใจทางการเมอง

ประชาชนจะเคารพและปฏบตตามคำาสงของผปกครอง เพราะยอมรบวาการขนสอำานาจและการใชอำานาจของผปกครองมความชอบธรรม ซงความชอบธรรมนจะมาจากประเพณ เชน หวหนาเผาเชญพอมดหมอผและคนในเผามาเปนพยานในการสบทอดอำานาจใหลกชาย พอเสรจพธ เดกทเคยวงเลนอยในเผากลบมวาจาสทธ เพราะไดรบการสถาปนาตามประเพณใหเปนหวหนาเผาคนใหม ไมวาจะสงการอะไร คนในเผากจะเคารพเชอฟง

2. มตทางเศรษฐกจ เปนเศรษฐกจทตองพงพาอาศยดนฟาอากาศ (Land Based Economic) ซงสวนใหญคอการเกษตรกรรม ใชเคร องมอทเรยบงาย (Simple Tools) เชน จอบ เสยม ใชแรงงานจากสงมชวตเปนหลก เชน คน วว ควาย และเพาะปลกเพอการยงชพ (Subsistence farming)

3. มตทางสงคม ประชาชนเชอสงศกดสทธและงมงาย เชน แตงงานกบงเหลอมเพราะเชอวาเปนครกเกาแตปางกอน หรอเอา

12

แลนมาเลยงเพราะเชอวาเปนลกชายมาอยดวย ซงโหราศาสตรมสวนในการตดสนใจทางการเมองของไทยมาก คนไทยกจะยดถอในสงศกดสทธ ในสงคมดงเดมน ศนยรวมจะอยทครอบครวในการทำากจกรรมการผลต/การเรยนรตางๆ

2.สงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลง ศกษาจาก 3 มตหลก ไดแก

1. มตทางการเมอง คอโครงสรางทางการเมองซบซอนขน เร มมองคกร/สถาบนทางการเมองเกดขน เชน รฐสภา การเลอกตง พรรคการเมอง และกลมตางๆ ประชาชนเขามสวนรวมทางการเมองมากขน

2. มตทางเศรษฐกจ อตสาหกรรมขนาดเลกเตบโตขน ผลตเพอการตลาด และระบบเงนตรามอทธพลมากขน

3. มตทางสงคม ระบบอาวโสดอยลง วถชวตเร มเปลยนไปจากความซบซอนทเพมขน เชน ในโรงงานอตสาหกรรม เดมผทมอาวโสจะเปนทเคารพนบถอของคนในสงคมเพราะมความรและประสบการณมากกวา แตพอมวศวกรเขามากจะเปนหวหนาของคนรนพอรนแม สงคมในระยะนจะยดบทบาทหนาทตามฐานะงาน ชวตคนในเมองจะขนอยกบบทบาทหนาทของคนอนมากขน ชวตซบซอนมากขน

ลเชยน พาย ไดศกษาสงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลงทวโลก เพอเจาะไปในมตทางการเมองของสงคมเหลานน พบวามลกษณะทางการเมองทเหมอนกน 17 ประการ ดงน

1.ผนำาไมสามารถแยกแยะบทบาทของตนเองในทางการเมองกบบทบาทของตนเองในทางสงคมออกจากกนได คอนกการเมอง/ฝายการเมองมบทบาทในการบรหารประเทศบนพนฐานของ

13

กฎหมายและกตกาของสงคม หนาทหลกคอรกษากฎหมาย บงคบและดแลใหประชาชนอยภายใตกฎหมายเดยวกน แตหลายครงพบวามการเลอกปฏบต (Double Standard) เชน ลกของนกการเมองทำาผดแตไมไดรบโทษเหมอนลกของคนทวไป สงผลทำาใหเกดระบบเครอญาตและระบบอปถมภ จงไมคำานงถงกฎกตกา

2.พรรคการเมองทจดตงขนมาสวนใหญเปนเคร องมอในการกอบโกยและปกปองผลประโยชนของหวหนาพรรคเปนหลก

3.ยดตวบคคลเปนหลก ลกษณะนเปนอานสงคจากระบบอปถมภของเจาขนมลนายและไพร การเมองในประเทศเหลานมกมศนยกลางอยทตวบคคล เมอตวบคคลมอนเปนไป พรรคการเมองกจะมปญหาและนำามาซงความวนวาย

4.นโยบายในทางการเมองขนอยกบการชนำาของผนำาทางการเมอง/หวหนาพรรค สมาชกพรรคจะใหความจงรกภกดตอหวหนาพรรคตราบเทาทนโยบายดงกลาวไมท ำาใหสมาชกตองเสยผลประโยชน

การเมองในระบอบประชาธปไตย พรรคการเมองแตละพรรคจะเสนอนโยบายตอประชาชน โดยนโยบายจะมาจากความเดอดรอนและความตองการของประชาชน พรรคการเมองจงมหนาทสบเสาะแสวงหาสงทประชาชนอยากไดและปญหาทตองการใหรฐบาลเยยวยา พรรคการเมองจะนำาความตองการ/ปญหานมากำาหนดนโยบาย แลวขายนโยบายใหประชาชนเพอใหเลอกพรรคตนเขาไปเปนรฐบาลเพอจะไดนำานโยบายดงกลาวไปเปนนโยบายแหงชาต แตในประเทศกำาลงพฒนา นโยบายคอสงทผนำาไปรบปากไวกบคนอนแลวสมาชกพรรคกยอมรบวาเปนนโยบาย แตหากนโยบายดงกลาว

14

ทำาใหสมาชกพรรคเสยผลประโยชน ความวนวายในพรรคกจะเกดขน มมงและวงตางๆเกดขนภายใน

5.ฝายคานและผนำาใหมมกใชความรนแรง เพราะฝายคานและผนำาใหมทอยากเขาไปมสวนรวมทางการเมองมกถกกดกนจากรฐบาลทมความชอบธรรม เชน ออกกฎหมายกดกนตางๆ หนทางเดยวทเหลออยคอใชความรนแรงจงจะเขาไปมสวนรวมได

6.ผทเขามามสวนรวมทางการเมองมกขาดเอกภาพ รฐบาลสามารถควบคมอำานาจตางๆเอาไวในมอ การรวมตวของประชาชนจงถกรฐเขาแทรกแซงดวยวธการตางๆ ทำาใหไมสามารถผนกกำาลงกนไดเหนยวแนน

7.ประชาชนเขามามบทบาททางการเมองเพมมากขน เชน ประชาชนเขามาเดนขบวน เรยกรอง และนำาเสนอความตองการของตนเองใหผมอำานาจทางการเมองหาทางแกไขเยยวยาใหเพมมากขน

8.เกดความแตกตางทางความคดระหวางวย คอผนำารนเกามกมทศนคตทางการเมองแบบอนรกษนยมจงไมอยากเหนความเปลยนแปลง เพราะกลววาการเปลยนแปลงทเกดขนจะกระทบตอผลประโยชน/สถานภาพในขณะนน ในขณะทคนรนใหมอยากเหนการเปลยนแปลง มองวาไมมอะไรทจะมาทดทานกระแสโลกาภวตนได สงคมจะอยรอดไดจงตองปรบตวเขากบการเปลยนแปลงนน ความขดแยงทางความคดจงเกดขนและนำาไปสปญหาความวนวายทางการเมอง

9.สมาชกของสงคมมกขาดความเหนพองตองกนในเปาหมายและวธการในการดำาเนนการเพอใหบรรลสเปาหมาย เชน ตองการเปลยนเปาหมายจากเผดจการเปนประชาธปไตยเตมใบ

15

หลงการเปลยนแปลงไดเกดความวนวายขนมาก คนจงรวมตวกนมาลอมทำาเนยบ สงผลทำาใหทำาเนยบเตมไปดวยมอบตางๆ เมอมองวาประชาธปไตยเตมใบไมเวรคจงเปลยนเปาหมาย แตพอมปญหาอกกจะเปลยนเปาหมายไปเรอยๆ

10.การเจรจาหารอมผลตอการตดสนนอยมาก เชน มอบห น า ท ำา เ น ย บ ร ฐ บ า ล จ ะ ใ ห ส ง ต ว แ ท น เ ข า ไ ป เ ส น อ ค ว า มตองการ/ปญหา แลวรบปากวาจะชวยเหลอเพอซอเวลา และเพอใหมอบสลายตวเทานน แตการเจรจาจะมผลตอการตดสนใจนอยมาก

11.บทบาทของผนำาทางการเมองจะเปลยนแปลงกลบไปกลบมาตลอดเวลา เชน สมยหนงอยพรรคหนง แตอกสมยหนงยายไปอยอกพรรคหนง บางครงกโจมตนโยบายทตนเองเปนผเสนอขนมา

12.กลมผลประโยชนเฉพาะทท ำาหนาทจรงๆมน อย เชน สหภาพหรอสมาพนธทมเปนจำานวนมากจะมนอยมากทจดตงขนมาแลวดำาเนนการเพอผลประโยชนทแทจรงของสมาชก กลมผลประโยชนเหลานจดตงขนเพอใหผนำากลมใชเปนบนไดใหตนเองกาวขนไปสตำาแหนงทางการเมองเทานน เชน ทปรกษาดานแรงงานของรฐบาล

13.ผนำาทางการเมองตองเขาหาคนทกกลมหรอไมกใชลทธชาต น ยมเป นเคร องมอ เน องจากสงคมทอย ในระยะก ำาล งเปลยนแปลงจะมาจากสงคมชนเผาจงหลงเหลอความเชอดงเดมเอาไว แตชะเผาจะมหวหนาเผา ประชาชนกยงเคารพหวหนาเผาของตนเอง เมอมการรวมเปนรฐชาต เชน ประเทศไทยรวมเอาเผาตางๆ 76 เผามาอยรวมกน หวหนาเผาจงม 76 คน หวหนาเผาไดเปลยนไปเปนส.ส. เมอไดรบความเดอดรอนประชาชนกรวาสามารถพง

16

พาส.ส.ของตนเองได เมอเทยบระหวางส.ส.และนายกรฐมนตร ประชาชนยอมใหความเคารพนบถอส.ส.มากกวา ดวยเหตน ผนำาทางการเมองในสงคมทก ำาลงเปลยนแปลงจงมกวาเหว ความสามารถทางการเมองคอความสามารถในการประนประนอมระหวางส.ส.กกตางๆ

14.ผนำาทางการเมองมกใชประเดนปญหาระหวางประเทศเปนจดยน เพราะมองวาผนำาจะไดเปรยบมากกวาเสยเปรยบ เชน ผลกดนใหน กวชาการ/นกการเมองบางคนไปเปนเลขาธการอาเซยนหรอประเดนปราสาทเขาพระวหาร ประชาชนกจะเกดชาตนยม แตหากรฐบาลใชประเดนปญหาการเมองภายในประเทศกทำาใหคนบางกลมไดประโยชนและคนหลายกลมกจะเสยประโยชน เชน การสรางความเปนธรรมในการถอครองทดน โดยนำาทดนจากผทถอครองเปนจำานวนมากมาแจกจาย/กระจาย และประกาศใหคนไทยมทดนคนละไมเกน 10 ไร เนองจากรฐมนตรและคนรวยบางคนมทดนเปนหมนๆไร พอรฐบาลประกาศใช พรรคกจะแตกทนท

15.ใหความสำาคญกบเร องของสญลกษณ ศกดศร และตำาแหนง นกการเมองจงตอสเพอศกดศรของตนเอง

16.มกจะเกดผนำาบารม (Charisma) สวนใหญเปนผนำาทเรยกรองเอกราชใหประเทศ เชน มหาตมะคานธ ซการโน โฮจมนห เหมาเจอตง

17.กระบวนการทางการเมองมกไมผาน สอกลางทางการ“เมอง ”

กระบวนการทางการเมอง (Political Process) หมายถงวธการ/ขนตอนตางๆทประชาชนใชเรยกรอง/นำาเสนอความ

17

ตองการในทางการเมองมกไมผานสอกลางทางการเมอง แตจะไปเรยกรองตอผนำาโดยตรง หนาทำาเนยบจงเตมไปดวยนานามอบ

สอกลางทางการเมองคอองคกร/สถาบนทางการเมองทมหนาทรบเอาปญหาเพอมาหาขอสรป แลวนำาเสนอตอผมอำานาจอกทหนง สอกลางทางการเมองในระบอบประชาธปไตย เชน

-พรรคการเมองจะเปนผรบปญหาและขอเสนอของประชาชนไปเสนอเปนนโยบาย พรรคทมสาขามากกจะเขาถงประชาชนไดมาก

-สอมวลชน-ระบบราชการ3.สงคมทนสมย พจารณาจาก 3 มต ดงน1. มตทางการเมอง โครงสรางทางการเมองมความซบซอน

สง คอมองคกร/สถาบน/กลมตางๆเกดขนหลากหลาย ภายในองคกร/สถาบน/กลมกจะมความซบซอนสงขน เชน ระบบราชการหรอกระทรวงตางๆ ประชาชนเขามามสวนรวมทางการเมองมาก

2. มตทางเศรษฐกจ เกดระบบอตสาหกรรมโรงงาน ใช วทยาการและเทคโนโลยในระดบสง โรงงานสามารถรองรบจำานวนประชากรไดมากขน รายไดของคนจงสงขน

3. มตทางสงคม คนจะเชออยางมเหตมผลมากขน มการรวมกลมเรยกรองความเทาเทยมกน

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Changeรศ.สทธพนธ พทธหน วนท 16 สงหาคม พ.ศ. 2551

ชวงเชา

18

การเปลยนแปลงทางสงคมมลกษณะเปนเสนตรง หากเปรยบเสนตรงเปนสะพาน ฟากหนงจะเปนสงคมดงเดมและอกฟากหนงจะเปนสงคมททนสมย สะพานเสนนจะเรยกวา Modernization

**เขาสเนอหาการบรรยาย**ความทนสมย (Modernization)Modern = ความทนสมย ization = กระบวนการดำาเนน

ก า ร ท ท ำา ใ ห บ ร ร ล เ ป า ห ม า ย ด ง น น Modernization = กระบวนการในการดำาเนนการเพอใหบรรลสความทนสมยหรอโลกาภวตน

หากเตม ization ตอทายคำาใดกจะหมายถงกระบวนการด ำาเน นการท ท ำา ให เป นอยางน น เชน Industrialization = กระบวนการในการด ำาเน นการเพ อใหเป นระบบอตสาหกรรม Urban = เมอง Urbanization = กระบวนการในการพฒนาเมองใหเกดขน

Modernization เปรยบเสมอนสะพานเสนหนงททอดจากฟากของความดงเดมไปสฟากของความสมย ทกสงคมพยายามพฒนาตนเองเพอใหไปถงสงคมททนสมยนน นกวชาการหลายคนไดนยามคำาวา Modernization เชน

Syed Hussein Alatas กล าววา Modernization คอกระบวนการทนำามาความรทางวทยาศาสตรแผนใหมมาใช โดยมเปาหมายทสำาคญคอตองการใหคนในสงคมมชวตทดขน สะดวกสบายมากกวาเดม กลาวคอ สงคมจะทนสมยมากหรอนอยดทการมไฟฟาใช มโทรทศนและตเยน

19

David E. Apter กลาววา Modernization คอการทสงคมใดๆจะบรรลสภาพการณ 3 ประการ ดงน

1.ระบบสงคมสรางสงใหมๆ โดยทระบบไมลมละลาย คนในสงคมยอมรบและไมมความขดแยงจนทำาใหระบบลมสลาย เชน ความคดความเชอหรอคานยมใหมๆ เขามาในสงคม คนจงเปลยนจากความเชอทงมงาย ชวตจงดขน

2.โครงสรางมความหลากหลาย ประชาชนรวมกลมกนมากขนทงดานการเมองหรอเศรษฐกจ

3.ขอบขายทางสงคมเออตอการกอใหเกดความร ความเชยวชาญ ความชำานาญมากนอยเพยงใด สงคมจะตองเปดโอกาสใหสมาชกเขาถงแหลงของการเรยนรและองคความร เพอใหคนในสงคมไดนำาความรไปพฒนาตนเองและสงคม ทำาใหสงคมมความทนสมยมากกวาเดม

Cyril E. Black ม อ ง ว า Modernization ค อกระบวนการทสถาบนซงววฒนาการแตอดตไดปรบตวใหเขากบหนาทใหมๆ ทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว คอมองวาความทนสมยเกดจากสถาบนทางสงคมสามารถปรบตวเองใหมความซบซอนและหลากหลาย พรอมทจะแกไขเยยวยาและสนองตอบความตองการใหสงคมไดอยางมประสทธภาพ

Talcott Parsons ม อ ง ว า Modernization ค อกระบวนการทตองปรบเปลยนสภาพการณ 4 ประการ ซ งเปนลกษณะเดนของสงคมแบบดงเดมเพอปรบเปลยนไปเปนลกษณะเดนของสงคมททนสมย ดงน

1. เปลยนจาก Particularistic ไปเปน Universalistic

20

-Particularistic เปนลกษณะเดนของสงคมดงเดม คอ กฎกตกา ขอบงคบ คำาสง นำามาบงคบใชกบคนบางคนบางกลม เนองจากผปกครองมอำานาจเดดขาดสงสด ออกกฎหมายเองและบงคบใชเอง จงมการเลอกปฏบต (Double Standard) การกระทำาอยางเดยวกน ลกผยงใหญทำาจะไมผด แตลกชาวบานจะผด สงคมทม Particularistic สง ความเปนดงเดมกจะสง

-Universalistic เปนลกษณะเดนของสงคมทนสมย คอ กฎหมายตองเปนสากล บงคบใชกบทกคนทกกลมในสงคมอยางเทาเทยมกน ไมวาจะเปนใครมฐานะใหญโตขนาดไหน หากทำาผดกตองไดรบโทษเหมอนกน สงคมทใกลความเปน Universalistic มากเท าใดความทนสมยกมมากข นเท าน น สงคมดงเด มจงพยายามเปลยนมาเปน Universalistic ใหมากทสด

2. เป ล ยนจ าก Diffuse Function ไป เป น Specific Function

-Diffuse Function เปนลกษณะเดนของสงคมดงเดม คอคนๆเดยวทำาหนาทหลายอยางพรอมกน เชน ผนำาเผาเปนทงนายกรฐมนตร ประธานศาลฎกา และเปนรฐมนตรหลายกระทรวงพรอมกน หรอโกฮบขายกวยเตยวเรอรงสต ทำาหนาทตงแต กก พนกงานเสรฟ ลางจาน คนเกบโตะฯลฯ เมอสงคมทนสมยขน Diffuse Function กจะคอยๆเปลยนไปเปน Specific Function

-Specific Function เปนลกษณะเดนของสงคมทนสมย บทบาท หนาท และภารกจในสงคมจะถกแยกแยะออกมาบนพนฐานของความเช ยวชาญเฉพาะดาน (Specialization) คนจะทำาหนาทเฉพาะอยางตามภารกจ เชน กระทรวงเกษตรฯทำางานดานการเกษตรอยางเดยว

21

สงคมทม Diffuse Function สงกจะมความเปนดงเดมสง สวนสงคมทม Specific Function สงกจะมความทนสมยสง แตละกาวบนสะพาน Modernization จะคอยๆหนจาก Diffuse Function ไปส Specific Function

3. เปลยนจาก Ascriptive ไปเปน Achievement -Ascriptive เปนลกษณะเดนของสงคมแบบดงเดม คอการ

เขาสต ำาแหนงสาธารณะจะมการสบทอดทายาทตามสายโลหต ปจจบนนกการเมองไทยพยายามเอาลกหลานมาสบทอดทายาททางการเมอง สงคมทยอมรบประเพณนก แสดงถงความเปนดงเดมของสงคมนนดวย แตละกาวบนสะพานจะคอยๆหนหางจาก Ascriptive ไปส Achievement

-Achievement เปนลกษณะเดนของสงคมทนสมย คอการเขาสตำาแหนงสาธารณะตองอาศยหลกความสามารถสวนตว เกณฑทตงขนตองมความชอบธรรมอยางแทจรง ไมใชเปนเครองมอเพอสรางความชอบธรรมของการเขาสต ำาแหนงของลกหลานตวเองเทานน เพราะลกษณะนมในสงคมไทยมาก เชน การสอบเขาโรงเรยนนายพน กตกาคอใหวงแขง 100 เมตร รบ 100 คนจากผสมคร 10,000 คน ในสงคมสมยใหม ผสมครทกคนจะตองมาเร มตนทจด Start เหมอนกน เมอกรรมการเปานกหวด ทกคนกจะใชความสามารถของตนเองวงเขาเสนชยเพอใหเปน 100 คนแรกใหได แตหลายสงคมจะมกตกายอยเกดขน เชน ลกนายพลจะเร ม Start ท 99 ม. ลกนายพนเร มท 80 ม. ลกนายรอยเร มท 60 ม. ลกนายสบเร มท 20 ม. สวนหลานยายไฮเร มท -20 ม. เมอกรรมการเปานกหวด ลกนายพลกจะเขาเสนชยเปนคนแรก ไดรบการคดเลอกใหเปนทหนงของรนและประธานรน หรอคนทจะได

22

ดบไดดตองมนามสกลดง สงคมทวดกนดวยความหนาของเสนสงคมนนกจะมความเปนดงเดมสง

4. เ ป ล ย น แ ป ล ง จ า ก Religious Belief ม า เ ป น Secularization

-Religious Belief เปนลกษณะเดนของสงคมดงเดม คอผคนยดมนอยกบความเชอทางศาสนา มความศรทธาเปนทตง หลงงมงายและไรเหตผล เชน เชอเรองดวง

-Secularization เปนลกษณะเดนของสงคมทนสมย คอความเชอของคนตงอยบนพนฐานของความมเหตมผล ซงเหตผลนนสามารถพสจนและเชอถอไดอยางเปนตรรกและวทยาศาสตร เชน อาจารยกำาลงจะออกไปทำางานแตจงจกรองทก โบราณวาจงจกทกจะมเคราะห อาจารยไมเชอเดนตอไปจงตกบนไดขาซายแพลงจนไปทำางานไมได สามวนถดมาอาจารยจะออกจากบานไปทำางานแตมจงจกรองทกอก อาจารยไมเชอแมจะระมดระวงขนแตกลนลมตกบนไดจนขาขวาแพลง สองวนถดมาอาจารยกำาลงจะออกจากบาน จงจกตวเดมรองทกอก อาจารยจงตดสนใจไมออกจากบานเพราะเชอวาจงจกทกทไรมอบตเหตทกท เหตผลนไมสามารถพสจนใหเหนจรงอยางเปนวทยาศาสตรไดจงไมสามารถบอกไดวาเสยงรองของจงจกมความสมพนธกบการตกบนไดของบคคลอยางมน ยส ำาค ญท 0.05 ด งน นความม เหตผลน จ ง ไม ใช Secularization

สร ปทศนะของพารสนได วา ระบบการเมองแตละระบบพย าย ามจ ะห น จ า ก Particularistic, Diffuse Function, Ascriptive, Religious Belief เพ อเขาส Universalistic, Specific Function, Achievement, Secularization สามารถสรปเปนภาพไดดงน

สงคมดงเดม

สะพาน

สงคมทนสมย

Modernization

-Universalistic-Specific Function -Achievement -Secularization

-Particularistic-Diffuse Function-Ascriptive -Religious Belief

23

อลมอนดและพาเวลล (Almond and Powell) นำาเสนอหลกการใชวดความทนสมยของสงคมวาประกอบดวย ตวชวด 2 ตวคอ

1. Structural Differentiation วดจากความหลากหลายของโครงสราง สงคมททนสมยโครงสรางทางสงคมและเศรษฐกจจะมความหลากหลายซบซอน มองคกรและสถาบนตางๆ เกดขนมากมาย

2. Secularization สงคมททนสมยผคนตองมความเชอทตงอยบนหลกการของเหตผล

ประเดนทเกยวของกบ Modernization บนสะพาน Modernization ททอดจากสงคมดงเดมมาเปน

สงคมทนสมย มเร องราวเกดขนมากมายททกสงคมตองเผชญในการปรบเปลยนใหบรรลสความทนสมย ประเดนสำาคญทเกยวของกบสะพานเสนนม 8 ประเดนไดแก

24

1. Westernization คอกระบวนการทำาใหเปนอยางตะวนตกหรอเอาอยางตะวนตก (อ.จรโชคแปลวาอสดงคตานวตน) เพราะประเทศตะวนตกมนกคดนกประดษฐทจะคดคนนวตกรรมใหมๆ เปนจำานวนมาก ทำาใหคณภาพชวตของคนในสงคมดขน อยอยางสะดวกสบายขน เชน ตเยน ทว เคร องบน ประเทศอนจงอยากใหคนของตนเองสะดวกสบายมากขนดวยการเอาอยางตะวนตก

2. Industrialization คอกระบวนการท ำาใหเป นสงคมอตสาหกรรมโดยการพฒนาวธการผลต เร มจากอตสาหกรรมขนาดเลกพฒนาไปเปนอตสาหกรรมขนาดใหญ มเทคโนโลยชนสง นำาคอมพวเตอรมาทำางานแทนคน ผลผลตทออกมาจงมมาตรฐานเด ยวก น ผลผล ตเป น Mass Product ราคาสนค าถ กลง มาตรฐานชวตของคนจงสงขน

3. Urbanization คอกระบวนการพฒนาความเปนเมอง ตวชวดความทนสมยคอสดสวนของประชากรทอาศยอยในเมองตองสงกวาสดสวนประชากรทอาศยอยในชนบท ความเปนเมองจงขยายออกไปเร อยๆ วถชวตของคนจงพลกผนและไดรบความสะดวกสบายมากขน

4. Economic Development คอการพฒนาเศรษฐกจ เปนเคร องมอสำาคญในการสรางความเจรญทางเศรษฐกจและความกนดอยดของประชาชน สงคมทมระดบการพฒนาเศรษฐกจสง ความกนดอยดของประชากรกจะดขน ความทนสมยกจะมมากขน คณภาพชวตของคนดขนสะดวกสบายมากขน

25

5. Social Mobilization คอการปรบเปลยนความคดความเชอของคน สงคมทมระดบ Modernization สง ระดบ Social Mobilization กจะสงไปดวย

6. Participation สงคมทยงทนสมย คนกจะยงเขามามสวนรวมมากขนทงทางเศรษฐกจและสงคม การรวมตวของคนจะอยบนพนฐานของอาชพเดยวกน เชน สมาคมคนไรออย สมาคมคนทอผา สมชชาคนจน

7. Differentiation คอความหลากหลายของโครงสรางในทางเศรษฐกจและสงคม

8. Secularization สงคมททนสมย ความคดความเชอของคนจะมเหตมผล พสจนไดอยางเปนวทยาศาสตรมากขน

ลกษณะของ Modernization 1. เปนกระบวนการปฏวต คอการเปลยนแปลงจากสงคม

ดงเดมมาสสงคมทนสมยซงมความตรงขามกนอยางสนเชง เชน เปลยนจากเชองมงายไปเปนเชออยางมเหตมผล เปลยนจากระบบเสนสายมาใชความสามารถสวนตว เปลยนจากกฎหมายทเลอกปฏบตมาบงคบใชกบทกคนอยางเทาเทยมกน

2. การปรบเปลยนมความซบซอนมาก เพราะสงคมตองพยายามเปลยนแปลงในหลายเรองหลายประเดนพรอมกน เพอใหสงคมบรรลสความทนสมย

3. การเปลยนแปลงเกยวของสมพนธกนเปนระบบ เชน การทจะทำาใหคนมความกนดอยดจะตองสรางความเปนอตสาหกรรมและความเปนเมอง เพอใหความคดความอานของคนมเหตผลมากขนกตองใหการศกษา เมอคนมการศกษากจะรวมกลมกนเรยกรองทางการเมองมากขน

26

4. เปนแนวคดทครอบคลมทวโลก ทกสงคมตางยอมรบวาสงคมทนสมยเปนสงคมทพงปรารถนา

5. ใชเวลายาวนานในการเปลยนแปลง บางสงคมตองใชเวลาเปนพนปกวาจะขามไปอกฟากหนงของความเปนสงคมทนสมยได

6. เมอขามไปอกฟากหนงไดสำาเรจกจะเกดความเปนอนหนงอนเดยวกนในสงคม คนกจะอยดมสข

7. แตละกาวทเดนบนสะพานไมสามารถกลบสสภาพเดมได เพราะแตละกาวจะดกวาเดมเร อยๆ เชน เปนไปไมไดทความรของนกศกษาจะกลบไปเปน ป. 4 อก

8. เปนกระบวนการทกาวหนา ไมมเกยรถอยจงตองรดหนาอยางเดยวเทานน

9. เปนกระบวนการทมลำาดบขนตอน เชน ประเทศททนสมย กอนทจะมความทนสมยลวนมขนตอนการเปลยนแปลงเหมอนๆกน

ขนตอนของ Modernization C.E. Black เ ข ย น ห น ง ส อ ช อ The Dynamic of

Modernization พบวาความพยายามทจะผลกดนใหสงคมไปสสงคมททนสมย จะมขนตอนทปรากฏอยเหมอนกน 4 หลกททกสงคมจะตองประสบ ไดแก

1.สภาพสงคมดงเดมจะถกทาทายจากอทธพลของความทนสมยทเขาไปสสงคม ไมมสงคมใดทจะสรางกำาแพงไดหนาและสงพอทจะปดกนไมใหความทนสมยเลดลอดเขาไปได ทกสงคมจงตองเผชญกบความทาทายเหลาน บางสงคมจะรกษาสภาพดงเดมเอาไวไดนานเพราะอาศยธรรมเนยม ประเพณ และคานยมเกาๆมาครอบ

27

คนในสงคม แตกจะรกษาไดระยะเวลาหนงเทานน เพราะทายทสดกจะไมมสงคมใดรอดพนจากอทธพลของความทนสมยไปได

ยกตวอยาง บานเกดของอาจารยท อ.ควนขนน จ.พทลง อดตเปนถนนดนแดงเปนหลมเปนบอ ฝนตกบอยถนนถงแฉะและนำาทวม ทบานไมมไฟฟาใช ความทนสมยไดเขาไปพรอมกบเรองราวของหนงขายยา เชน พระเอกเปนปลดอำาเภอหนมรปหลอหรอคณชายกลางแหงบานทรายทองผมความรสง คนในชนบทไดเหนวาคนทไดดบไดดอยางพระเอกนางเอกหนงสวนใหญเปนคนมการศกษา พอแมจงพยายามสงลกสงหลานเขาไปเรยนในตวเมองเพอใหไดดบไดดบาง นอกจากน ความทนสมยกมาพรอมกบวทย บานอาจารยเปนรานคาจงมวทยเปนรายแรกของหมบาน คนในหมบานจงมาฟงวทยกนเตมบาน หลงจากทมการคนพบทรานซสเตอร วทยขนาดใหญจงถกยอสวนลงและสามารถกระจายไปอยในทกครวเรอนและทกสถานท สงทไปพรอมกบวทยคอขาวสาร คนจงไดเรยนรมากขน รบรสงแปลกใหมมากขน คนรนใหมจะสามารถรบอทธพลของความทนสมยไดเรวทสด ทำาใหเกดความขดแยงกบคนรนเกาทยงมหวอนรกษอย ในทสดกมการปะทะกน

2.ชยชนะจะเปนของผนำาททนสมย จากการปะทะกนระหวางคนรนใหมและคนรนเกา ทายทสดแลวคนรนใหมจะไดรบชยชนะ

3.การปฏรปทางเศรษฐกจสงคม โดยตงสถาบน/องคการทางเศรษฐกจและสงคมขนมารองรบความตองการใหมๆ ของสมาชกในสงคม

4. ความเปนเอกภาพและความกนดอยดของสงคมจะเกดขนในทสด จงบรรลสความทนสมยได

28

Social Mobilization กบการไรเสถยรภาพทางการเมอง

แทนเตอรและมดลาสก ศกษาพบวา สงคมทมการขยายการศกษาออกไปยงมากเทาใด แนวโนมทจะกอใหเกดการโคนลมรฐบาลกจะมมากขนเทานน ดงนน การศกษาจงเปนตวชวดของระดบ Social Mobilization เพราะคนทมการศกษาด ความคดความเชอทงมงายกจะเปลยนไปเชออยางมเหตมผล ซงมตทางสงคมจะมความสมพนธเกยวของกบการเมอง เมอความคดความเชอของคนเปลยน การเมองกยอมไดรบผลกระทบตามไปดวย ตวอยาง ประเทศศรลงกาในปค.ศ.1956 รฐบาลไดสงเสรมการศกษาใหกบชาวพนเมอง เมอคนเหลานจบการศกษาจงมความทะเยอทะยานมากขนและตองการมงานทำา แตรฐบาลกลบไมมงานรองรบ คนเหลานจงรวมตวกนเปนกลมผลกดนทางการเมองและเรยกรองใหรฐบาลแกไขปญหาตางๆทเกดขนกบตนเองและสงคมของตนเอง รฐบาลจงตองประสบกบปญหาเสถยรภาพ

ปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization1. จำานวนคนทมความเปนอยททนสมย เชน เปรยบเทยบ

ระหวางไทยกบลาว โดยวดจากจำานวนประชาชนทมรถยนต บาน และแอรใช หากประเทศใดประชาชนมสงเหลานมากกวา ประเทศนนกมระดบ Social Mobilization สงกวา

2. จำานวนคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตาง ๆ เชน ดทว ฟงขาว อานหนงสอพมพมาก ประเทศทมจ ำานวนคนสมผสสอสารมวลชนมากกวากจะมระดบ Social Mobilization สงกวา

29

3. จำานวนคนทเปลยนทอยอาศยทดกวาเกา ประเทศทจำานวนค น เ ป ล ย น ท อ ย อ า ศ ย ท ด ก ว า ม า ก ก จ ะ ม ร ะ ด บ Social Mobilization สงกวา

4. การขยายตวของสงคมเมอง ประเทศใดมความเปนเมองมากกวาแสดงวามระดบ Social Mobilization สงกวา เพราะคนในเมองจะใกลชดกบขอมลขาวสารไดมากกวา

5. จำานวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรไปเปนอยางอน 6. จำานวนคนทรหนงสอ 7. รายไดเฉลยตอหวตอคน ประเทศทมรายไดตอหวมาก

ประชาชนจะมโอกาสซอหนงสอพมพหรอทว ทำาใหเกดความรมากขน

คารล ดอยช ศกษาพบวา Social Mobilization สงผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ระดบ คอ

1. คนในสงคมพรอมทจะละทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา โดยมความเชอแบบใหมเขามาแทนท การไดรไดเหนมากขนกจะทำาใหมความคาดหวงและความทะเยอทะยานสงขน อยากเขามามสวนรวมทางการเมองมากขน อยากเหนรฐบาลทมประสทธภาพและสามารถตอบสนองความตองการของประชาชนได เชน นายดำาลกตาสทมอาชพทำานา หากถามวานายดำาอยากไดอะไร นายดำาจะตอบวาอยากแตงงานกบลกสาวกำานน ซอทนาสก 10 ไรแลวทำาเศรษฐกจพอเพยง แตนายดำาเรยนเกง ตาสจงสงไปเรยนหนงสอกบหลวงลงทกรงเทพฯ เรยนจบสอบชงทนไดไปเรยนเมองนอก กลบมาเปน ดร.ทมฬ มเงนเดอนเปนแสน หากกลบไปถามดวยคำาถามเดม ดร.ทมฬจะไมสนใจลกสาวกำานนอกตอไป แตอยากแตงงานกบ PTT แทน (ไมพณทองทากแพรทองทาน) เชน

30

เดยวกน คนชนบททไมรบรอะไรมากมาย แตพอมาทำางานเปนกรรมกรในเมองกจะรบรขาวสารมากขน จงกลาเขาไปมสวนรวมทางการเมองมากขนโดยรวมกลมกนเรยกรองใหรฐตอบสนองความตองการของตน

2. สถาบนทางการเมองทมอยจำาเปนตองปรบตวเองใหมประสทธภาพสงขน เชน การปฏรปทางการเมอง หากรฐยงเปนเหมอนเดมกจะไปไมรอดเพราะความตองการของคนแปลกๆใหมๆเพมทวคณมากขน

3. ผนำาทางการเมองเปลยนแปลงไป ผนำาแบบเกาทพงพอหมดหมอผจะอยไมไดอกตอไป ผนำาแบบใหมจะตองมวสยทศนกวางไกล สามารถเปนทพงและสามารถรกษาเยยวยาปญหาแปลกๆใหมๆ ใหประชาชนได

ระดบ Social Mobilization โดยอาศยการศกษาเปนตววดจะสงผลกระทบตอการเมองมาก ยงคนมการศกษามากขนกยงออกมาโคนลมรฐบาลมากขน (ศกษาเพมเตมในตารางในเอกสารหนา 53)

ผลกระทบของ Modernization ตอการเมองฮนตงตน สรปวา มตทางสงคมทเปลยนแปลงไปใหทนสมย

ยอมสงผลกระทบตอมตทางเศรษฐกจและการเมองอยางหลกเลยงไมได ผลการศกษาพบวา

Social Mobilization Social FrustrationEconomic Development สงคมท ม ร ะด บ Social Mobilization สงข น แต การ

พฒนาเศรษฐกจอยในระดบทตำา รฐบาลมงบประมาณไมเพยงพอทจะสนองตอบตอความตองการหรอเยยวยาแกไขปญหาทเดอดรอน

31

ของประชาชนได สงทเกดขนคอความคบของใจและไมสบอารมณของคนในสงคม (Social Frustration)

Social Frustration Political ParticipationMobility Opportunityหากคนในสงคมมความไมสบอารมณสง แตสงคมเปดจะให

คนมเสรภาพในการขยบขยายสถานภาพของตนเอง ทกคนมโอกาสดนรนแสวงหาสงทตนเองตองการและรวมกลมไดอยางเสรกจะสามารถดบความรสกทไมสบอารมณนนได เชน ชาวบานอยากไดไฟฟาแตรฐบาลไมมงบ ชาวบานกไมจะสบอารมณ แตหากคนในหมบานมรายไดดจงบรจาคเงนชวยกนซอเสาไฟฟากจะสามารถนำาไฟฟาเขาสหมบานได ความรสกไมสบอารมณนนกจะดบไป

แต หากเป นสงคมป ด ประชาชนไมม โอกาสขยบขยายสถานภาพทางสงคม ลกหลานชาวนากเปนชาวนาไปตลอด คนกจะเขามามสวนรวมทางการเมองมากขนโดยรวมตวกนเปนกลมเพอเรยกรองความตองการทางการเมอง

Political Participation Political Change

Political Institutionalizationในสงคมทคนเขาไปมสวนรวมทางการเมองสง แตสถาบน

ทางการเมองทมอยไมมประสทธภาพเพยงพอ ไมสามารถตอบสนองความตองการหรอปญหาทแปลกๆใหมๆ ของประชาชนได กอใหเกดการไรเสถยรภาพทางการเมอง (Political Instability) ส งท ตามมาค อการเปล ยนแปลงทางการเมอง (Political Change) เชน การรฐประหาร

Quiz

32

พจารณาจากหลกการของ Parsons ททานไดศกษามานน ทานคดวาสงคมไทยปจจบนมระดบของความทนสมยระดบใด กำาหนดใหระดบ 1 = ดงเดมสดกและระดบ 10 = ทนสมยสดๆ และใหอธบายดวยวาทำาไมทานจงคดเชนนน

วธการตอบขอสอบคอ ปกหลกใหแนนโดยตอบตรงตามหลกทโจทยถาม อธบายหลกใหละเอยดเปรยบเสมอนอาจารยไมรเร องนนมากอน แลวนำาไปตอบคำาถามของโจทย กอนสรปใหกลบไปดโจทยอกครงหนงเพอไมตองหลงประเดน

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Changeรศ.ปกรณ คณารกษ วนท 16 สงหาคม พ.ศ. 2551

ชวงบาย

(อาจารยเกร นนำาไปบางแลวตอนตนชวโมง แตเทปบนทกตอนทกลาวถงระบบราชการไทยทมอำานาจและบารมมาตงแตอดต)

ระบบราชการไทยผกตดมากบระบบการปกครองมาโดยตลอด ขาราชการไทยจงมอ ำานาจและบารมตดตอกนมาจนถงปจจบน ในสมยอยธยา พระเจาอทองทรงท ำาใหอยธยาเจรญรงเรอง พระเจาไตรโลกนาถไดจดระเบยบการบรหารใหมเปนสมหกลาโหมและสมหนายก ขาราชการทงสองสวนจะมอำานาจเดดขาดในการปกครองบานเมอง แมกระทงการเกณฑทหารและการระดมพลเรอนไปทำาประโยชนใหประเทศชาต ทหารและขาราชการในวงจง

33

คดวาตนเองทำาไดทกอยาง ราษฎรกยอมรบในอำานาจนนและมความผกพนเชนนนมาตลอด ในสมยอยธยามการแกงแยงอำานาอยตลอดเวลา เชอพระวงศจงตองมทหารไวคอยปกปองและพรอมทจะยดอำานาจ ทหารกยอมรบวาตนเองมสงก ด ด งนน ทหาร เสนาบด และขาราชการจงมความผกพนทางการเมองการปกครองมาตลอดอยางแยกไมออก ทสำาคญ สงคมไทยสวนใหญกเชอมนวาทหารมความรความสามารถในการบรหารประเทศชาต

สมยตนกรงรตนโกสนทร พระเจาตากสนเปนสามญชนธรรมดาแตไดเปนพระเจากรงธนบรเพราะความสามารถดานการทหาร ขณะเดยวกน พระยาจกรหรอพระมหากษตรยศกททรงเปนรชกาลท 1 กมาจากสามญชนทเปนทหารเชนกน ทหารจงผกพนกบสงคมไทยมาตลอด รชกาลท 5 ทรงแยกทหารออกจากการเมองการปกครองโดยเดดขาด โดยตงกระทรวงกลาโหมเพอใหทหารเปนทหารอาชพ มหนาทปกปองคมภยใหประเทศชาต อยางไรกตาม ทหารกไดผกพนกบการเมองมาเร อยๆ ในสมยรชกาลท 6 เกดสงครามโลกครงทหนง ทหารไทยถกสงไปรวมรบในยโรปสงผลใหไทยมชอเสยงอยางมาก แตเศรษฐกจโลกตกตำา พระองคจำาเปนตองปลดทหารและขาราชบรพารบางสวนออกไป ถอเปนจดแรกททหารไมพอใจสถาบนพระมหากษตรย

รชกาลท 5 ทรงสงพระโอรสและลกหลานขาราชการไปเรยนทองกฤษ ฝรงเศส และรสเซย จนกระทงปค.ศ.1789 สมยพระเจาหลยสท 16 ไดเกดการปฏวตสงคมคร งยงใหญในฝร งเศส เชอพระวงศถกลมลางจนหมดสน บรรดาลกหลานทไปเรยนกลบมาจงคดเปลยนแปลงการปกครอง ประกอบกบสมยรชกาลท 7 ไดเกดสงครามโลกครงท 2 เศรษฐกจโลกตกตำาอก พระยาพหลฯถกลด

34

เงนเดอนและทหารหลายคนถกปลด ความไมพอใจจงมมากขน สงผลใหเกดการยดอำานาจโดยอางวาเพอใหไทยเปนประชาธปไตยเหมอนตางประเทศ โดยทไทยเรายงไมมเงอนไขและกลไกพรอมทจะเป นประชาธปไตยทสมบรณ อ .ปรด ซ งเรยนกฎหมายจากฝร งเศสจงขอใหพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงอยภายใตรฐธรรมนญ ระยะแรกของการเปลยนแปลงการปกครองมการแยงชงอำานาจกนวนวาย พระยามโนปกรณนตธาดาเปนนายกรฐมนตรคนแรกไมพอใจนายปรด พนมยงคทเสนอเคาโครงเศรษฐกจท เล ยนแบบมาจากรสเซย พ .ศ.2476 ไทยเราจงม พ .ร .บ .ว า ด ว ย ค อ ม ม ว น ส ต เ ก ด ข น ห ล ง จ า ก น น ม ก า รเปลยนแปลงนายกรฐมนตรสลบไปมาตลอด

ชวงทญปนจะเป นใหญในเอเชยไดผ านเมองไทยในสมยจอมพล ป. พบลสงคราม ทำาใหเกดขบวนการเสรไทยขน ผทอยเบ องหลงขบวนการนค อนายปรด พนมยงค ผท ออกหนาคอม.ร.ว.เสนย ปราโมช เพราะไมยอมรบอำานาจของจอมพล ป. ทไปรวมรบกบญปน ขบวนการนไปฝกอยทเขาวง จ.กาฬสนธ พอญปนแพสงคราม ขบวนการเสรไทยจงนำาคณประโยชนใหประเทศเพราะไทยเราไดอยฝายชนะสงคราม ภายหลงนายปรด พนมยงค กไดรบมอบหมายใหจดตงรฐบาล แตวนท 1 มถนายน พ.ศ.2489 รชกาลท 8 ตองพระแสงปนแลวมคนเขาใจวานายปรดเปนคนยงพระแสง และมคนตะโกนในโรงหนงวานายปรดปลงพระชนม นายปรดจงอยในเมองไทยไมได

ม.ร.ว.คกฤทธ ปราโมช เปนผทรกและหวงแหนสถาบนมาก ใครจะแตะตองไมได ทหารเองกยงเกรง นายปรด พนมยงคอยในเมองไทยไมไดกเพราะบคคลทานน นกศกษาจะตองตดตามอาน

35

หนงสอเองจงจะรนำาแขงสวนทอยใตนำา ซงเปนสวนทมหาศาลมาก หากเขาใจสวนทอยขางลางแลวกจะทำาใหเขาใจการเมองและหวหนาพรรคแตละคน

รชกาลท 7 ทรงสละราชสมบตเพราะขดแยงกบคณะราษฎรอยางรนแรง พระองคทรงนราศประเทศไทยไปอยองกฤษและสวรรคตทน น รชกาลท 8 จงทรงครองราชย แตเน องจากพระชนมยงนอยจงตองมผส ำาเรจราชการแทน ซงภายหลงนายปรด พนมยงคไดสำาเรจราชการแทนพระองค แตพอมปญหา นายปรดจงไปอยฝรงเศสและเสยชวตทนน

ระยะแรกมกบฏเกดขนหลายครง เชน สบเอกสวสด มหะหมดทำาใหถกประหารชวตทงโคตร จอมพล ป. อยเบองหลงการยดอำานาจมาตลอด แตสดทายกอยไมไดเพราะจอมพลสฤษด ธนะรชตเขามายดอ ำานาจ สมยจอมพล ป . ไทยเราเป นรฐต ำารวจ เพราะพ.ต.อ.เผา ศรยานนท เปนอธบดกรมตำารวจทมอำานาจมาก ทหารมเครองบนและรถถง ตำารวจกตองม ตำารวจใหญจงมอศวนแหวนเพชรหลายคน และรฐตำารวจกมาปรากฏในสมยรฐบาลทกษณ ชนวตรอกครง ยงไดพ.ต.ท.เฉลมเปนร.ม.ต.มหาดไทยยงกรางหนกมากกวาเดม สวนทหารยงนงอยเพราะมบทเรยน

ระบอบประชาธปไตยจะตองมความอดกลนและเรยนร ประวตศาสตร นายกฯสมคร สนทรเวชมเลอดสน ำาเงน (ขวาจดบรสทธ) พอนายบรรหารมาวา นายกฯสมครกอางวาตนเปนลกเจาพระยาและมเครองราชสงกวา ทกษณเลอกสมครกเพอใหขอหาทวาไมจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรยแผวลง

หลงรชกาลท 7 สละราชสมบต เชอพระวงศของไทยทกคนทงถนฐานออกนอกประเทศทงหมด เพงจะกลบมารนหลาน เชน

36

คราวเดย จกรพน เพราะการปฏวตฝร งเศสเปนบทเรยนทสถาบนพระมหากษตรยตองจดจำา ยงผททำาการปฏวตกลวนเรยนมาจากฝรงเศส เชอพระวงศจงไมมนใจวาจะถกลอบปลงพระชนมหรอไม ทหารเองกแยงชงอำานาจกน จอมพล ป. ขบไลเพอนทยดอำานาจมาดวยกนออกนอกประเทศทงหมด แตสดทายกตองโดนวดรอยเทาโดยจอมพลสฤษด สดทายกตองไปตายตางแดนเหมอนกน

แมจะมอ ำานาจแตจอมพล ป . กผวาวากล มอ ำานาจเด ม (สถาบนกษตรย) จะกลบมาอก กบฏบวรเดชไดมาตงฐานทพอยทโคราชและระดมชาวโคราชออกไปรบ และรบหนกมากทหลกสท ำาใหชาวโคราชเสยชวตหลายพนศพ กบฏบวรเดชอางวาอำานาจกระจกอยทกรงเทพฯ ไมไดกระจายอำานาจสชนบท ซงลกๆแลว กบฏบวรเดชจงรกภกดตอสถาบนแตสดทายกตองโดนปราบ พระยาบวรเดชเปนทพหนาแตพายแพจงถอยทพไปพรอมกบรอรางรถไฟเพอไมใหทหารของรฐบาลตามมาทน แตพอแมทพหนาหนไป พระยาสซงเปนทพหลงจงเปนแมทพหนาเอง จนกระทงกองทพรฐบาลมาถงจงตอสกนอยางหนก ในทสดพระยาสกถกทหารของรฐบาลเอาปนฟาด พอลมกโดนยำาบนหนาอกจนนบไมถวน ถกถอดยศ ถอดพระสมเดจ และนำาศพไปเผาทวดมะกอก (แถวอนสาวรชยสมรภม) และไดคนยศใหทนน ลกสาวของพระยาสเปนแพทยหญงไดเขยนถงพอวาพอไมได รบเก ยตรและบรรยายถงพระสมเดจอยางละเอยด สถานทเสยชวตจะถกตงชอและตงเปนอนสาวรย ปจจบนชาวบานจะทำาบญใหเพอรำาลกถงพระยาส

หลานของพระยาสคอพล.อ.สรยทธ จลานนท โดยพ.ท.โพยมเปนบตรชาย ถกขอหาเปนคอมมวนสตจงหนไปเสยชวตทปกก ง ดวงตาของพล.อ.สรยทธจงเหมอนคนเจบปวดอยตลอดเวลา เกบ

37

ความรสกเกงและยมนอยเพราะมเบองหลงแบบน สงคมไทยยดตวบคคลไมไดยดหลกการ การเมองจงหละหลวม นายกรฐมนตร หลายทานนาเคารพ แตบางทาน เราแสดงอะไรมากไมไดจงตองยอมรบไป

นายชวน หลกภย เปนพลเรอนคนเดยวในประเทศไทยทเปนร.ม.ต.กลาโหม ทหารรสกกลำากลนแตกตองหกดบ รฐบาลสมครมร.ม.ต.กลาโหมเปนทหารจงตองตามใจทกอยาง ไปตางประเทศกตองหนบไปดวยเพราะกลวยดอำานาจ (นายกฯสมครเตอนอดตนายกฯทกษณวาคดตางๆจะรอดยาก โดยทกษณมนใจวาจะรอดเพราะลอบบทกระดบ แตสดทายกตองคดคก 3 ป มทงหมด 13 คด)

สถานการณประชาธปไตยของไทยยงไมถงขนสมยของจอมพลสฤษด ธนะรชต แตสอมวลชนและนกวชาการบางคนออกมาโวยวาย ชนชนกลางไมสะเทอนแมจะเปนเผดจการกตาม คนชนลางเองกไมไดเดอดรอน แตคนทเดอดรอนกคอคนทเกยวของกบสงทถกยดอำานาจ สอมวลชนสอวาประชาธปไตยตองเปนอยางนนอยางน นกวชาการบางคนกเอากบเขาไปดวย หากไมตดไฟเสยตนลมประเทศไทยกจะยำาแย

จอมพลสฤษดเปนเผดจการคนแรกของประเทศไทยทใชนกวชาการมาเปนสมองให สภาพฒนาเศรษฐกจแหงชาตเดมตงอยในม.ธรรมศาสตร ในปพ.ศ.2503 เปนแหลงรวมนกวชาการชนยอดของทกสาขาในประเทศ ท ำา ใหสภาพฒน มข อม ลของประเทศไทยอยางละเอยด แกไขปรบปรงทก 5 ป เชน ถนนในเมองไทยมกสาย ยาวเทาไหร มสะพานกสาย จงถอเปนการวางแผนเปลยนแปลงประเทศชาตทก 5 ปอยางมกรอบ สโลแกนของจอม

38

พลสฤษดคอขาพเจารบผดชอบแตเพยงผเดยว ทำาใหการพฒนาเปนไปอยางรวดเรวขน พอนกวชาการเสนออะไรออกมาแลวเหนวาดกจะสงใหทำาเลย เชน แผนพฒนาฯฉบบแรกสรางสาธารณปโภคพนฐาน ทำาใหเกดถนนสขมวท ถนนพหลโยธน ถนนมตรภาพ และถนนเพชรเกษมขน มเขอนเกดขน เชน เขอนลำาปาว เขอนกาฬสนธ เขอนแกงกระจาน เกดมหาวทยาลยขอนแกนและมสรนครเปนศนยกลางเศรษฐกจของภาคอสาน และขอนแกนเปนจงหวดทมผงเมองทดทสดในประเทศไทย

จอมพลสฤษดเปนเผดจการ เชน สงยงเปาคนททำาผด ซงชนชนกลางไมไดเดอดรอนเพราะไมไดทำาผด บางคนยงแอบคดวาสมควรใหโดนเสยบาง แตชนชนกลางและนกวชาการกกงวลวาสกวนหนงทหารจะมาลมลางสถาบนพระมหากษตรย แตชวงทจอมพลสฤษดปวยตองนอนโรงพยาบาล ในหลวงรชกาลปจจบนทรงไปเยยม จอมพลสฤษดน ำาพระหตถของในหลวงไปวางบนศรษะ สงคมจงรสกผอนคลาย ในวนถวายสตยตอธงชยเฉลมพล จอมพลสฤษดกเปนผรเร มใหทหารตองไปถวายสตยทกปเปนประเพณ เพอยนยนใหสถาบนไดรบรวาทหารจะจงรกภกดตอสถาบน ใครจะแตะตองไมได และประชาชนกยอมรบวาทหารไมทำาแนนอนตงแตนนเปนตนมา การมองจอมพลสฤษดจงควรมองใหลกมากกวาน ไมใชมองวาเปนเผดจการอยางเดยว

ปจจบนทหารเปนของในหลวงและพระราชนเทานน แตทหารกตองออกมาทำารฐประหารในวนท 19 กนยายนเพราะเกดเผดจการรฐสภา มการซ อพรรคเล กพรรคน อยมาเป นพวก พรรคประชาธปตยมเสยงไมมากพอจงอภปรายไมไววางใจนายกฯได รฐบาลตองรบฟงเสยงของฝายคานและทงสองฝายสลบกนเปน

39

รฐบาลจงจะถอวาประชาชนเปนผจดตงรฐบาลอยางแทจรง และประชาธปไตยกจะเป นของประชาชน โดยประชาชน และเพ อประชาชนอยางแทจรง แตกรณนเกดความไมชอบธรรมขน ทหารจงตองยดอำานาจและฉกรฐธรรมนญทง

ปจจบนไทยเราใชแผนฯฉบบท 10 หากไปศกษาใหดจะเหนวานโยบายของพรรคการเมองลวนเอามาจากสภาพฒนทงสน เชน แผนฯฉบบท 8 จะปรากฏในนโยบายของพรรคไทยรกไทยและพรรคประชาธปตย นกศกษาควรอานแผนพฒนาฯของสภาพฒน เพอเขาใจวา Mean และ End คออะไร ซงจะทำาใหนกศกษามองภาพตางๆไดดขน ทงพรรคการเมองและประเทศชาต

บานเมองมนใจวาทหารจะไมลมลางสถาบนและมสภาพฒนคอยสรางกรอบการพฒนาประเทศ ผทออกจากสภาพฒนจะเปนทตองการของทกองคการ ดร.โกรงไดเกยรตนยมรฐศาสตร เปนทมทปรกษาดานเศรษฐกจใหรฐบาลสมคร หลายคนเกรงวาทานจะนำาขอมลไปบอกบรษททเปนทปรกษาอยกวา 30 บรษท แตรฐบาลสมครกทำาใหเหนวาไดดงคนเกงเขามา และฉลาดทเขาไปกราบในหลวงเพอขอพงบารม เพอแสดงใหเหนวาจะไมลมลางสถาบนโดยเดดขาด

ในสงคมมนษย สถาบนทใชอำานาจกบประชาชนไดคอสถาบนการเมองการปกครองหรอรฐบาลเทานน และราษฎรกตองยอมรบอำานาจนน เพราะกฎหมายและระเบยบจะมาจากราษฎร รฐบาลกมาจากการเลอกของราษฎร ดงนน รฐบาลและราษฎรจงตองมการตรวจสอบกนอยตลอด พรรคทไดรบเลอกใหเปนรฐบาลกตองบรหารตามความตองการของราษฎร ในขณะเดยวกนกตองยอมรบความคดเหน ขอเสนอแนะ และคำาตตงตางๆของพรรคฝาย

40

คาน รฐธรรมนญไดกำาหนดเอาไวในรฐธรรมนญเพราะเกรงวารฐบาลจะใจไมกวางพอ เพราะหากไมมฝายคาน ความคดความอานบางอยางของรฐบาลกจะไมถกตอง ดงนนจงตองมฝายคานตรวจสอบในสภา นอกสภากต องมประชาชนคอยตรวจสอบ เชน 50,000 เสยงถอดถอนรฐมนตร (กรณคณไชยาก ำาล งโดนถอดถอนอย)

ปจจบนนกวชาการหลายคนมองวาคณไชยากลบเขามาไดอยางไร ทงนจะตองสรางวฒนธรรมทางการเมองโดยนกการเมองจะตองสำานกเองวาสมควรจะเปนตอหรอไม สงเหลานไทยเรายงไมไปไมถงเพราะยงองอยกบผลประโยชนและฐานอำานาจ โดยไมไดมองความชอบธรรมและความถกตอง กรณนกการเมองของประเทศทพฒนาแลว หากถกขดคยเรองทไมดในอดตขนมากจะรบผดชอบดวยการลาออก ตะวนตกมองวาหากวางระบบดแลวทกอยางกจะไมมปญหา แตตะวนออกตดกบตวบคคล มองวาหากไดคนดกจะไมมปญหา เชอวาศลธรรมและศาสนาจะกลอมเกลาใหคนคดดทำาด ความคดนทำาใหการบรหารองคกรมปญหามาตลอด แมจะตงระบบไวดแลวกพยายามจะแกไข เชน การพยายามแกไขรฐธรรมนญในปจจบน

ประชาธปไตยในไทยตอนแรกเร มทชนชนสงคมอำานาจเอาไว พอประชาชนมความรมากขนและเศรษฐกจดขนจงคอยๆขยายสทธออกไปใหคนชนลางและคนชนกลางเขามามสวนรวม ระบอบประชาธปไตยในประเทศทเจรญแลวใชเวลาพฒนา 200-300 ป ในฝร งเศสหรอเยอรมน นกวชาการเกาๆไมใหความรวมมอเพราะมการลมลางสถาบนพระมหากษตรย ประชาธปไตยจงไปอยางกระทอนกระแทน หลงสงครามโลกคร งท 2 สหรฐฯมองวาระบบ

41

กษตรยเป นสญลกษณทส ำาคญไมควรไปแตะตอง ตอนทรางรฐธรรมนญใหญปนจงยงคงสถาบนกษตรยเอาไว ฝายขวาจดจงออกมาสน บสน น ท ำา ใหประชาธปไตยในญป นพฒนา กรณประชาธปไตยของไทยไปชา เพราะคนไทยถกสอนมาใหรกสถาบน พอเชอพระวงศตองหนออกนอกประเทศ จงไมไดรบการสนบสนน ประชาธปไตยจงมปญหา

นกการเมองไทยมาจากการเลอกตง อดตคนทจบ ป.4 ก สามารถสมครเปนส.ส.ได ซงแสดงถงพนฐานการศกษาของคนในสงคมขณะนน จากนนใหคนทจบม.6 สมครได แตปจจบนตองจบปรญญาตรและมอาย 35 ปขนไป ถอเปนพฒนาการทางการเมองของไทย การเปลยนแปลงจะตองคอยเปนคอยไป หากเปลยนปบป บในรฐธรรมนญ คนกจะไมปฏ บต ตาม เหมอนทพรรคไทยรกไทยไมปฏบตตามรฐธรรมนญ ปจจบนรฐบาลพยายามแกรฐธรรมนญ ฝายพนธมตรฯจงแหยใหทหารยดอำานาจ แตทหารไมยอมยดเพราะสงคมมองวาถงอยางไร 13 คดนกจะไมรอด

สงคมไทยมสงศกดสทธแอบแฝงอย บคคลใดกตามทไปแตะตองสถาบนจะตองจะมอนเปนไปทกคน เชน เลขาธการพรรคประชาธปตยคนหนงกลาววานกการเมองตองมาพบประชาชนไมวาจะแดดรอนอยางไรกตามไมเหมอนคนทอยในรวในวง... พอลงเวทกถกจบตดคกถง 5 ป คณจกรภพ เพญแข เองกถกตดคก สวนคณนภพล ร.ม.ต.ตางประเทศเปนนกเรยนทนมหดลของในหลวง จบเนตบณฑตจากองกฤษแตกลบไมสำานก คณทกษณเองกไมมแผนดนจะอย อาจารยจงเตอนใหนกศกษาระมดระวงคำาพด เพราะสถาบนพระมหากษตรยใครจะละเมดไมได หากผน ำารฐบาลมาพดเลนแบบน สงคมไทยกจะอยไมได

42

เงอนไขการเปนประชาธปไตย1.ประชาธปไตยจะตองสอดคลองกบปณธาน (สงทตองการ

จะเปน) เชน ความเทาเทยมกน เสรภาพสวนบคคล ศกดศรความเปนมนษย ประชาธปไตยในยโรปไปไดเพราะทำามากอนไทยเรา แตปจจบนอเมรกายงมปญหาการเหยยดสผวอย คนผวดำาเสยสทธเปนจำานวนมากในสงคมแตไมมใครพดถง รฐบาลอเมรกนพยายามดงคนพวกนมาเปนชนชนกลางแตกตดปญหาความไมเทาเทยมกน เอกชนจงสรางหนงเร องแดคณครดวยดวงใจ พระเอกเปนนโกรเปนครสอนเดกผวขาว ครรกเดกและเดกกรกคร เปนเร องทซาบซงมาก สรางเพอใหคนในสงคมและทวโลกไดเหนถงมมมองน

คนญปนจะสำานกในประเทศชาตของตนเอง เชน คดเลอกนางแบบหนาตาสวยงาม ถายภาพววสวยๆ ภาพทออกมาจงดดมาก ทงทจรงคนญปนขเหลหลายคน แตคนญปนมวนย รกพวกพอง ไมเดนลดสนาม ไมเดดใบไม นำาทกหยดจะเกบเอาไว และมปณธานเปนเลศ เชน ทำางานดวยกนไมทะเลาะกน มความเปนสถาบนและเอกภาพสง คนทจบสถาบนเดยวกนจะมาทำางานทเดยวกน การอบรมสงสอนคนจะทำาไดด แมจะกำาลงตกนอย พอเปดเพลงชาตกจะยนตรงทนท ขาวเมดหนงไมยอมใหตกพนและไมเหลอตดจาน นำาแกงเหลอกจะยกซดทงชาม

คนในประเทศทเจรญแลวจะคบกนตามหนาท ลกอาย 18 ปจะออกจากบานไปทำางานและเชาอพารตเมนตอย ไมขอเงนและไมรอรบสมบตพอแม เพราะทกคนเปนปจเจกชนนยม พอแมกไมตองสะสมทรพยใหลก แตสงคมไทยจะดแลกนไปจนถงรนลกรนหลาน

ประเทศทเปนประชาธปไตย อยางนอยตวคนตองมสำานก เชน สทธเสรภาพสวนบคคล ความเทาเทยมกน มความอดกลน มวนย

43

รบผดชอบตอตนเองและสงคม เคารพตนเองและคนอน ใจกวาง รกความเปนธรรม และมเหตมผล แตคนไทยกลบเอาของทบรจาควดมาใชทบาน ไปทานขาวในโรงแรมพอเหนราคาแพงกขโมยชอนมาเพอความสะใจโดยไมมองเหตผลวาเขาจะทำาบากขนาดไหนกวาจะสรางโรงแรมระดบนนขนมาไดและกวาจะไดทนคน แตไทยเรากมความแตกแยกไมเหมอนสหรฐฯ เพราะสหรฐฯมความแตกแยกทชดเจนมาก อเมรกาพยายามเอาคนสผวเขามาในคณะรฐมนตรเพอลดความตงเครยดของความแตกแยก สงคมจงรสกดขน เชน ดร.คอนโดลซา ไรซ เปนคนทเกงมากและมบคลกด ไมวาจะไปเจรจาทใดกจะสำาเรจทงหมด ร.ม.ต.กลาโหมกเปนคนสผว นายบารก โอบามากเปนคนทเกงแพรวพราวมพอแมอยทแอฟรกา

อเมรกามพรรคการเมองเดน 2 พรรคคอเดโมแครตและรพบลกน ทงสองพรรคจะแตกตางกน สมาชกพรรคจะชวยเหลอและดแลพรรค พรรคเดโมแครตไปดแลคนใชแรงงานและชนชนกลาง ขณะทพรรครพบลกนไปดแลนายทน คนมการศกษาสงและชนชนสง เนองจากคนทงสองชนชนมจำานวนใกลเคยงกน พรรคเดโมแครตจงตองเสนอนโยบายททำาใหนายทนและชนชนสงชอบ ขณะทพรรครพบลกนกตองเสนอนโยบายทจะทำาใหคนใชแรงงานและชนชนกลางชอบ ทงสองพรรคจงชงเหลยมกน การเลอกคนมาเปนแคนดเดตจงตองกลนกรองและดประวตมาอยางด แตเมอวางระบบดแลว ไมวาจะไดใครมากดทงนน

พรรคประชาธปตยนายกยองเรองพฒนาการ เชน สมยแรกเปนส.ส. สมยทสองใหเปนผชวยเลขาฯ สมยทสามเปนเลขาฯ สมยทสเปนรฐมนตรชวย สมยทหาตองผานคณะกรรมการพรรคกอนจงจะเปนรฐมนตร ทงนพรรคประชาธปตยเปนพรรคของชนชน

44

กลางจงเชอวาประชาธปไตยเปนพฒนาการของสงคม จะไปหวอหวาไมได ทหารและตำารวจจะคอรปช นไมได หรอจๆ จะมาเปนรฐมนตรเลยกไมได ยกเวนม.ร.ว.สขมพนธ บรพตรคนเดยวเทาน น เพราะหลงพ.ศ.2475 เช อพระวงศท หน ออกไปนอกประเทศตางกมทด นทมราคาแพงเปนจ ำานวนมาก เมอมาเลนการเมอง ฐานการเมองจงมนคงและมหลกทรพยมนคงจงเปนเจามอใหญ ธนาคารหรอหลกทรพยทเปดใหมตองขอรองใหไปถอหนหรอรบประก นวาหล กทรพย /ธนาคารนมความม นคง การด พรรคการเมองจงตองดใหเปน เชน ดทนโยบายและผกอตงพรรค

2.สงคมจะตองมพฒนาการดานสงคมและเศรษฐกจระดบสง ดชนชวดคอแพทยหนงคนตอประชากรเทาไหร สงคมในเมองและบานนอกตางกนเทาไหร ถนนหนทางตางกนกก.ม. ประเทศทเจรญแลว แพทยหนงคนตอประชากร 1,000 คน สวนไทย แพทยหนงคนตอประชากร 10,000 คน แตประเทศทเจรญแลวกเอาเปรยบประเทศทดอยพฒนากวา เชน นายแพทย ดร. และพยาบาลคนไทยไปอยสหรฐฯเกอบ 20,000 คน เพราะสหรฐฯใหเงนเดอนสง ทงๆทไทยตองลงทนจำานวนมากแตตองเสยคนเหลานไป คนเวยดนามทอพยพไปอยอเมรกาจะเปนวศวกร แพทย และเศรษฐ สวนพวกกะเลวกะลาดมารอรบความชวยเหลอจาก UN ในไทย

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมในระดบสงจะประกอบดวย(1) การศกษา คนทมการศกษาจะถกหลอกยาก คดแบบ

เปนกลาง ไมหวอหวา ปจจบนส.ส.ของไทยตองจบปรญญาตรถอเปนววฒนาการการศกษาของไทย อดตคนบานนอกตองมาเรยนมธยมในเมอง ทงอำาเภอจะมแพทยคนเดยว พรรคประชาธปตยพยายามสรางคนชนลางใหเปนชนชนกลาง ปจจบน โรงเรยน

45

มธยมจงมทกตำาบล มแพทยและรถพยาบาลเผอฉกเฉนทกอำาเภอ และทกตำาบลจะมสถานอนามย วธคดของพรรคประชาธปตยคอไมหวอหวาจงคอยๆพฒนาไป เพราะมองวาหากหวอหวาสงคมไทยกจะรบไมได กวาพรรคประชาธปตยจะไดเปนรฐบาลตองใชเวลาอกนาน แตประชาธปตยกไมเดอดรอนเพราะมองวาตนเองทำาถกแลว

(2) รายได ประชาชนตองมรายไดเลยงตวเองและครอบครวได มอาชพมนคง คนญปนมรายไดดแมจะอยบนเขากมโทรศพทและตหยอดกาแฟ สงคมไทยไมมความเปนธรรม ประชาชนเองกคดแตวาเงนไมมากาไมเปน

(3) อตราสวนของประชากรในเมองและชนบท ประเทศทเจรญแลว ความเปนเมองจะมมากสวนชนบทจะมนอยมาก คนในเมองจะไดเปรยบ มอาชพและรายไดทมนคง มสวสดการทด และเปนแหลงขาวสาร คนจงรบรขาวสารตลอดเวลา ดงนน ยงมความเปนเมองมากประชาธปไตยกจะสงขน

3.โครงสรางชนชนจะประกอบดวยชนชนกลางเปนสวนใหญ (ดรปในเอกสารหนา 127 ประกอบ) ประเทศดอยพฒนา ชนชนลางจะมมากทสด เชน บงคลาเทศ อนโดนเซย อนเดย ในอนเดย บางคนรวยมากเปนเจาของทงเมอง แตคนจนจะมานงขอทานตลอดเสนทาง กนแปงโรตเทาฝามอแตดมนำาตามเปนโอง เรยนหนงสอใตตนไมและเขยนบนพนดน คนเหลานจะยอมรบชะตากรรมของตนเองวาเปนคนยากจนจงเปนคนขเกยจไมยอมจบปลาและกบกนทงๆทมอยเปนจำานวนมาก สวนประเทศทเจรญแลวชนชนกลางจะมมาก ชนชนสงจะมนอยเพราะโดนภาษแบบกาวหนาจงไมมใครอยากสะสมทรพยสนมาก

46

ชนชนกลางคอคนทมการศกษาพอสมควร มงานการทำาทมนคง มรายไดเลยงชพและครอบครว มทรพยสนพอทจะไมเดอดรอน ไทยมชนชนกลาง 25% ประชาธปไตยของไทยจงพฒนาไปไดยาก ทงการศกษาและเศรษฐกจตางกแย ชนชนกลางจะเปนตวกนไมใหชนชนสงเอาเปรยบชนชนลาง หากเปนผออกกฎหมายกจะเกบภาษชนชนบนมากขนแลวดงชนชนลางขนมาเปนชนชนกลาง ซงพรรคประชาธปตยกำาลงทำาอย สงคมเองกตองมความอดทน

4.ความชอบธรรม ประชาชนจะตองชวยเหลอตวเองใหมากทสดแทนทจะรอรฐบาลอยางเดยว เพราะบางคร งรฐบาลกมงบประมาณนอย

ประสทธผลของรฐบาล รฐบาลมความสามารถในการบรหารหรอไม โดนใจหรอไม เชน กองทนหมบานละลาน อาจารยเปนทปรกษาบณฑตอาสาของประเทศไทย หมบานจะตองมบณฑตกองทนประจ ำาอย 10 เด อน ตองเป นคนในหมบ านและตองรายงานใหรฐบาลทกษณ วนหนงรฐบาลทกษณจะยบสภาพฒนเพราะคดวาไดขอมลจากบณฑตกองทนแลว แสดงวาคณทกษณไมรจกสภาพฒนดพอ กองทนนกไปสรางนสยทไมดใหชาวบาน เพราะบางคนเอาไปใชประโยชนสวนตว

ระบบเศรษฐกจแบบเสร มองวาเศรษฐกจตางๆจะตองใหเอกชนลงมอปฏบต รฐบาลคอยดแลเรองภาษนำาเขา วตถดบนำาเขา หาตลาด และอำานวยความสะดวกใหเทานน รถถงของอเมรกาเปนของเอกชนโดยรฐชวยเหลอดานวตถดบ แตการเมองไทยยงไมเปนเชนนน เมอนกการเมองใหผลประโยชน นกธรกจกจะตอบแทน

สาธารณปโภคบางอยางรฐตองทำาเองเพอความยตธรรม เชน ไฟฟา โทรศพท ประปา หากปลอยใหเอกชนทำา ราคาสนคาจำาเปน

47

เหลานจะมราคาแพง (ดร.เฉลมชวยเหลอดร.ทกษณใหไดสมปทานโทรศพท จงเปนบญคณกนมาตลอด)

PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Change

ศ.ดร.จรโชค วรสย วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2550 ภาคบาย

ทบทวน Concept1.เวลาวเคราะหสงตางๆตองวเคราะหถงสงททำา (กายกรรม)

คำาทพด (วจกรรม) สตรทคด (มโนกรรม)สตรทคดจะเกยวโยงกบความเชอ ความศรทธา2.การวเคราะหชมชน วเคราะหไดหลายระดบ ทงระดบทองถน

ระดบชาต และระดบนานาชาต ในระดบนานาชาตจะตองคำานงถงเกยรตภมและศกดศรของความเปนชาต

3.สงคมประกต หมายถงการอบรมกลอมเกลาซงอาจจะมาจากการเลยงดในครอบครว บทบาทของเพอน โรงเรยน สงเหลานจะมผลตอคนเราเมอโตขน

เชนในอยธยาจะมเพลงกลอมเดกทพดถงการรกรานอยธยาของพมาเดกๆกจะฝงใจวาพมาเปนศตร เมอโตขนกยากทจะเปลยนความคด

หรอกรณไทเกอร วด ซงมแมเปนคนไทย (คณธดา) แตไมเคยยอมรบวาเปนคนไทย เนองจากตอนเดกๆมาเมองไทยและถกลอเลยน เขามกจะบอกวาตนเองมเชอสายตะวนออก (Oriental)

48

ปญหานอธบายไดตามทฤษฎกลบหวหอม (ออกขอสอบ) ทมองวาความคดแบบดงเดมทถกปลกฝงมาแตเดกยากทจะเปลยนแปลง

แตในความเปนจรงกมหลายกรณทคนเราสามารถเปลยนแปลงความคดได เชนกรณของไสยบาบาสามารถเปลยนแปลงแนวคดเกยวกบชนชนในชมชนแหงหนงของอนเดยได

การจะเปลยนความคดทเคยฝงใจนนจะตองมเหตการณ หรอปรากฏการณทสรางความเชอใหมใหเกดขน เชนละครเรองสวรรคเบยงพระเอกของเรองมนสยไมดเพราะฝงใจมาตงแตเดกๆ แตมาเปลยนไดเพราะความรก (อาจารยมองวานาจะจนตนาการผดพลาดไปหนอย)

นอกจากนโรงเรยนกอาจจะนำามาซงการเปลยนแปลงของคนเราได เพราะคนเราใชชวตอยในโรงเรยนมาเปนเวลานาน

4.สมองไหล (Brain Drain) เปนการเปลยนแปลงททำาใหคนเกงๆตองไปทำางานในตางประเทศ เชนหมอ วศวกร สวนประเทศทไดรบประโยชนคอมคนเหลานเขาไปทำางานเรยกวา Brain Gain เชนในชวงสงครามโลกคนเกงๆจากเยอรมนจำานวนมากตองหนเขาไปอยทอเมรกา มผลทำาใหอเมรกาสามารถพฒนาในดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยไดในเวลาอนรวดเรว

5.การแพรกระจาย (Diffusion) เชนการเดนทางไปตางประเทศ หรอการแพรขยายของรานสะดวกซอทไปทว

6.สงคมวทยาศกษา เรองปกต เรองไมปกต (เชนสงคราม ความขดแยง) และศกษาการเปลยนแปลง

49

7.สงคมศกษาสนใจศกษาสงคม ประวตศาสตร ภมศาสตรในระดบพนๆ

8.การเปลยนแปลงระดบโลก ในปจจบนเปนการเปลยนแปลงทเรยกวา กระชบ ฉบไว กาวไกล ไรพรมแดน

ความไรพรมแดนจะมทงเรองของอาย เพศ (เวลานทงหญงชายไมมความแตกตางกนอกตอไป ) สผว

สภาพดงกลาวเรยกวาโลกาภวตน ซงในปจจบนปญหาทเกดจากโลกาภวตนทำาใหคนกลบมาคดถงเรองเกา (อาจารยบอกวาเปนโลกาภวก) เชนประเพณแบบเดม กาแฟโบราณ

สดทายกเกดการผสมผสานระหวางสงเกากบสงใหมทเรยกวา Fusion เชน Fusion Food เชนสเตกลาว

9.ปญหาโลกรอน (Global Warming) 10.คลน 3 ลก11.เศรษฐกจพอเพยงทเนน 3 หวงคอ

****ชวงทายม Quiz แตไมมการบนทกเทป อาจารยใหอธบาย

ศพทแบบสนๆ ********ชวงเปดวดโอเรองการตอสแบบอหงสาของคานธ ในการ

เรยกรองเอกราชจากองกฤษ แมวาทหารองกฤษจะใชวธการทรนแรงแตคานธกใหทกคนไมขดขนไมกอความรนแรง แมวาจะถกทหารโจมตดวยกระบองกตาม ทำาใหมการรายงานขาวการเคลอนไหวในการเรยกรองเอกราชออกไปสสายตาชาวโลก จนสดทายอนเดยกไดเอกราช

50

จากนนคานธกเดนทางไปองกฤษเพอเขารวมเจรจากบบคคลสำาคญในการปลดปลอยใหอนเดยเปนเอกราช การตอสของคานธถอเปนการตอสในเชงจตวญญาณ

การตอสแบบอหงสาในปจจบนอาจจะใชคำาวาอารยะขดขน (Civil Disobedience)

อนเดยมมหาวทยาลยทเกาแก คอมหาวทยาลยนาลนทา แตไดลมหายตายจากไป สวนขององกฤษคอ Oxford มอาย 900 กวาป การทองกฤษใหความสนใจกบเรองของความรและการศกษา ทำาใหองกฤษทเปนประเทศขนาดเลกมประชากรไมเกน 20 ลานคน สามารถทำาสงครามไลลาดนแดนตางๆ เปนเมองขนไดมากมาย รวมทงอนเดยทมประชากรเปนพนลาน ฟลปปนสมมหาวทยาลยถง 1,200 แหง ทำาใหคนไทยจำานวนหนงไปเรยนตอทฟลปปนส PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทาง

สงคมPolitical Sociology and Social Change

ศ.ดร.จรโชค วรสย วนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2550

คำาสงรายงานใหนกศกษาเขยนรายงานเร องการเปลยนแปลงในชมชนท

นกศกษารจก โดยตองบอกถงปญหาททำาใหเกดการเปลยนแปลงในชมชนวาเกดจากอะไร เขยนดวยลายมอตนเองจำานวน 15 หนา สงสปดาหท 3 ของการเรยน

***

51

วชา PS 710 เปนวชาสงคมวทยาการเมอง เปนการนำาเอาศาสตรทางสงคม คอสงคมวทยามาศกษารวมกบศาสตรทางการเมอง

ศาสตรทางสงคม (Sociology) ตางจากสงคมศกษา (Social Studies) ตรงทสงคมศกษาเปนการศกษาสงคมในแบบทไมลกซงมากนก (เปรยบกบทางการแพทยกคอยาสามญประจำาบาน) เชนเรองของหนาทพลเมอง ประวตศาสตร ภมศาสตร ในระดบพนๆ เชนความรเกยวกบ

-น ตยสารต างประ เทศด านการท องเท ยว (Travel & Leisure) ไดทำาการหยงเสยงคน 9 แสนคน โหวตใหกรงเทพเปนอนดบหนงทคนชอบมาเทยวในปน (ปทแลวอยอนดบ 3) กรงบวโนสไอเรสต เมองหลวงของประเทศอารเจนตนาร เปนอนดบ 2 เมองเคฟทาวนในประเทศอฟรกาเปนอนดบ 3 สวนอนดบ 4 คอเมองฟลอเรนส อตาล

-จงหวดตราดและจนทบรมกจะเชญชวนใหคนไปเทยวอฟรกาใตเพราะเปนประเทศทมพลอย

ขณะ สงคมวทยา เปนการศกษาสงคมอยางลกซ ง และเปนการศกษาทเกยวของกบสงตางๆคอ

1.ศกษาเกยวกบกลม (Group หรอสภาพของคนทอยในกลมหรอสงกดกลม อนเปนกลมทเก ดขนตามปกต เชนกลมนกศกษาในหองเรยน กลมคนทเขาไปดละครเวท (เร องทกำาลงเวลานคอขางหลงภาพ) หรอกลมคนทไปดกฬาโอลมปก

2. ศกษาเกยวกบฝงชน (Crowd) ซงเปนกลมบคคลทเกดขนในภาวะไมปกต หรอเกดขนอยางไรระเบยบ เชนปรากฏการณไทยมง

52

3.ศกษาเก ยวก บมอบ (Mob) หมายถงกล มคนทมการแสดงออกในแบบรนแรง เชนพวกอนธพาลเชยรบอลทเรยกวาพวกฮลแกน

(อาจารยสอนใหจ ำางายๆวาขอแรกเรยกวาไทยหม ขอสองเรยกวาไทยมง ขอ 3 เรยกวาไทยเมา)

4.ศกษาหนวยยอยทางสงคม ซงประกอบดวย-บาน-วด-โรงเรยน -ราชการ (Bureaucracy) หรอใชคำาวาอำามาตยระบบ บคคลทสำาคญทคดคนแนวคดเกยวกบระบบราชการคอแมก

ซ เวเบอร (Karl Emill Maximilian Weber) ชาวเยอรมน (ในเอกสารของอาจารยจะเขยนเรองเวเบอรไวแลว)

สงคมวทยาการเมองเมอนำาเอาสงคมวทยามาศกษารวมกบการเมองจะเปนการ

ศกษาถง1. อำานาจ (Power) ซงม 3 ประเภท-อำานาจตามกฎหมาย เปนไปตามนตนย (Authority) -อำานาจตามประเพณ -อำานาจจากบารม (Charisma) เชนหลวงตามหาบวถอวา

เปนคนมอำานาจทมาจากการมบารม หรอครบาศรวชย เปนพระทคนลำาพนใหความศรทธามากและสามารถชกชวนใหชาวบานมารวมมอกนสรางทางขนดอยสเทพ

2. ศกษาการเปลยนแปลงทางสงคม การเปลยนแปลงจะมหลายระดบ คอ

53

-บาน-ชมชน เชนศกษาการยายถนของคนในชมชน ซงอาจจะเกด

จากสาเหตตางๆ เชน** แผนดนไหว (หลายเมองของสหรฐจะเจอกบแผนดนไหว

เชนในอดตกจะมซานฟรานซสโก ปจจบนลอสแองเจอลสกประสบกบปญหาแผนดนไหวเชนกน)

** สนามกเปนเหตการณทท ำาใหเกดการเปลยนแปลงในชมชนมากเชนกน เชนชมชนชาวมอรแกน

**ภาวะโลกรอน (Global Warming) ซงมความเกยวของกบปญหาเรอนกระจก (Green House Effect) ภาวะโลกรอนทำาใหอณหภมของโลกสงขนและจะทำาใหนำาแขงละลาย จนทำาใหเกดปญหานำาทวม เชนในประเทศฮอลแลนดทตองมการอพยพผคน

ดร.อาจอง ชมสาย ซ งเคยท ำางานทองคการนาซาของสหรฐอเมรกา ศกษาพบวานำาแขงทละลายในบรเวณขวโลกเหนอและใตจะทำาใหโลกมนำาหนกไมเทากน มผลตอการโคจรของโลกทจะผดปกต และทำาใหมโอกาสทโลกของเราจะโคจรชนกบอกาบาต หรอดาวหาง

เวลานความพยายามในการลดภาวะโลกรอนไดทำาโดยการลงนามในสนธสญญาโตเกยว (Tokyo Protocol)

**ปญหาสงแวดลอมทเกดจากการใชเทคโนโลยสมยใหม เชนยาฆาแมลง ปญหาการใชยาฆาแมลงเกดจากการตงเปาหมายทางธรกจมากเกนไปจงตองใชสารเคมเพ อท ำาใหผลผลตมความสวยงาม ขายไดราคาดๆ

54

ปญหานทำาใหปจจบนคนเราสนใจพชผกผลไมปลอดสารพษมากขน เชนผลตภณฑทวางจำาหนายในรานสวรรณชาต (Golden Place) ของในหลวง

การศกษาเร องชมชนอาจจะศกษาถงการสอสารของชมชนทสามารถทำาใหชมชนทวโลกตดตอถงกนไดในลกษณะ Global Village (หมบานโลก) ภาวะนทำาใหเกดศพทคำาวาโลกแบน (The World Flat –เปนช อหนงสอ) หมายถงโลกทสามารถตดตอสอสารถงกนไดอยางรวดเรว

การเปลยนแปลงของโลกหรอของชมชนทมคนศกษาเอาไวนาสนใจกคอ การมองวาโลกของเรามการเปลยนแปลงมาแลว 3 ยคหรอเรยกวา 3 คลนคอ

คลนลกท 1 หมายถงโลกทเปนโลกเกษตรกรรม เชนชมชนบานเกา อำาเภอไทรโยค จงหวดกาญจนบรทมอายมากกวา 3000 กวาป

คล นลกท 2 เป นย คท โลกของเรา เข าส ย คการปฏ ว ต อตสาหกรรม

คลนลกท 3 เรมตนตงแตมการปลอยดาวเทยมสปตนกออกสวงโคจรนอกโลกในวนท 4 ตลาคม 2500 นบวาเปนการคนพบครงยงใหญทฝนกฎแรงโนมถวงของโลกของไอแซค นวตน

(อาจารยสอนใหจำางายๆวาคลนลกท 1 เปนชวงทมนษยตองใชมอ คลนลกทสองเปนยคทตองใชเครองมอ คลนลกท 3 เปนยคไรมอ )

การสงดาวเทยมมผลตอการพฒนาระบบสอสารโทรคมนาคมในเวลาตอมา

55

หลงจากนนมนษยเรากสามารถขนไปเหยยบดวงจนทรได ในสมยของประธานาธบด จอหน เอฟ.เคเนด (ในชวงป 1960)

ป 1960 ตรงกบประเทศไทยในป 2500 ตรงกบสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ซงยดอำานาจมาจากจอมพลป. นายกรฐมนตรทครองตำาแหนงยาวทสดในประเทศไทย เปนชวงทเรามปญหาเขาพระวหารกบกมพชา ซงทำาใหประเทศไทยตองขนศาลโลก ซงโดยปกตประเทศใหญจะไมข นศาลโลกกน เชนในกรณอนเดยกบโปรตเกสเคยมกรณพพาทในดนแดนทเรยกวา GOA ทโปรตเกสฟองตอศาลโลก แตอนเดยไมไปขนศาล แมวาศาลจะตดสนให โปรตเกสชนะแตอนเดยไมเคยคนดนแดน GOA ใหโปรตเกสเลย

แตปญหาของเราคอเราไปขนศาล และการตดสนของศาลโลกเปนการตดสนเฉพาะตวปราสาททเปนของเขมร และปญหานมผลทำาใหเกดความขดแยงมาจน ปจจบน (เวลานนจอมพลสฤษดออกมาพดกบประชาชนดวยความเสยใจ และพดวาในวนขางหนาเราจะตองเอาคนมาเปนของไทยใหได)

หลงจากเหตการณเขาพระวหารในเดอนมถนายน 2505 ในเดอนตลาคม 2505 เกดพายทแหลมตะลมพก

การสญเสยดนแดนเขาพระวหารถอเปนการสญเสยดนแดนครงแรก เพราะในสมยรชกาลท 5 ทเราเสยดนแดนเปนดนแดนทไมใชของเรามากอน

จรงๆปราสาททมลกษณะคลายกบเขาพระวหารนนมหลายแหงแมแตในจงหวดกาญจนบร เพราะในสมยกอนนนคนในบรเวณนอาศยอยปะปนกน และไดรบอทธพลจากวฒนธรรมจนและอนเดยหรอศาสนาฮนด เชนความคดเกยวกบตรมรต คอเร องของพระพรหม พระศวะ และพระอศวร แมแตคำาวาสยามกเปนภาษาแขก

56

ดงนนความขดแยงในเรองเขาพระวหารเปนเรองยากทจะระบไดวาเปนของใครกนแน แตนกศกษากควรตดตามในงานเขยนของบคคลตางๆทมความรในเรองน

**ชวงดวดโอเรอง An Inconvenient Truth อล กอร อดตรองประธานาธบดสหรฐฯ บรรยายวา จาก

ภาพถายของโลกจากอวกาศภาพแรกทถายกอนวนครสตมาสใน ค.ศ. 1968 ระหวางปฏบตการอพอลโล 8 ถอเปนเขตแดนทนาอยมาก แตพวกเรากำาลงทำาใหชนบรรยากาศเตมไปดวยมลพษ ตนพยายามพดเร องนมานานแลวแตรสกวาลมเหลวในการเผยแพรขาวสาร นกการเมองหลายคนจากทงสองพรรคพยายามไมรไมเหนในเรองน ภาพถายภาพนชวยเตอนสตมนษยชาตทกคนนำาไปสการเคลอนไหวทส ำาค ญ 18 เด อนหลงถ ายภาพนการพท กษส งแวดลอมเรมตนขน

ภาพตอไปถายไดในปฏบตการสดทายของอพอลโล 17 เมอวนท 11 ธนวาคม 1972 ถอเปนภาพทไดรบการตพมพบอยทสดในประวตศาสตร เปนภาพเดยวของโลกทถายจากยานอวกาศขณะทดวงอาทตยอยหลงยานอวกาศโดยตรง ทงโลกจงสวางไสวโดยไมมสวนใดมดมดเลยแมแตนอย

ภาพตอไปแทบไมมใครเคยเหนมากอน ถายจากยานอวกาศชอวากาลเลโอ ซ งออกไปส ำารวจระบบสรยะจกรวาล ถายภาพเคลอนไหวจากดวงจนทรแสดงการหมนของโลกในรอบหนงวนกนเวลา 24 วนาท

57

ภาพนเป นการรวบรวมภาพถายจากดาวเทยมประมาณ 3,000 ภาพแลวมาตดตอดวยเทคนคคอมพวเตอรทำาใหไดภาพพนผวโลกทปราศจากเมฆบดบงทกตารางนว เหนภาพผนดนทงหมดอยางชดเจน ภาพนทำาใหตนนกถงสมยเรยนวชาภมศาสตรในตอนเดก ๆ เพอนคนหนงมองชายฝงตะวนออกของอเมรกาใตกบฝงตะวนตกของแอฟรกาแลวถามครวา ในอดตมนตดกนหรอ“เปลาครบ ครบอกวา ไมมทาง เปนไปไมได ถามอะไรไรสาระ เดก” “ ”คนนนกเลยตดยาเสยผเสยคนไปเลย แตคณครคนนนกลบไดเปนทปรกษาดานวทยาศาสตรใหกบรฐบาลชดน (ฮา+ปรบมอ)

บทสรปทางวทยาศาสตรในขณะนนบอกวาทวปมขนาดใหญและไมมทางเคลอนท แตจรง ๆ แลวมนเคลอนทไดและเคลอนทออกหางจากกน ครงหนงทกทวปเคยตอกนสนท แตสมมตฐานนนคอปญหา สงทท ำาใหเกดปญหาคอสงทเราร แตร ไมจรง ยงม สมมตฐานอกมากมายทคนสวนใหญปกใจเชอเกยวกบภาวะโลกรอนทงทไมจรง เชน สมมตฐานทวาโลกกวางใหญจนเราไมสามารถทำาลายสภาพแวดลอมได สมมตฐานนอาจจะเคยจรงแตตอนนไมใชแลว เพราะสวนเปราะบางทสดของระบบนเวศคอชนบรรยากาศเหลอบางมาก

ทกคนรดวาคลนรงสจากดวงอาทตยแผมายงโลก รงสบางสวนถกดดซบไวและรงสในสวนนเองททำาใหโลกรอนขนและสะทอนกลบไปในอวกาศในรปของรงสอนฟราเรด รงสอนฟราเรดบางสวนทถกสะทอนออกไปจะถกชนบรรยากาศของโลกเกบกกเอาไวภายในชนบรรยากาศ ซงจะชวยรกษาระดบอณหภมของโลกเอาไว ทำาใหโลกมอณหภมคงทและอยอาศยได แตปญหาคอชนบรรยากาศบาง ๆ นเร มหนาขนดวยมลพษทสะสมอยทนน ยงชนบรรยากาศหนา

58

ขนกวาเดมรงสอนฟราเรดทแผออกไปกถกกกไวมากขน ทำาใหชนบรรยากาศของโลกรอนข นน นค อภาวะโลกรอน (Global Warming) นนคอคำาอธบายดงเดมแตตอนนมคำาอธบายทดกวา

เดก ๆ อาจจะสงสยวาทำาไมไอศกรมจงละลายเรวขน ทเปนเชนนเพราะแสงอาทตยเมอสองมายงโลกแลวสะทอนกลบขนไปนนจะถกกกไวดวยกาซเรอนกระจก แสงอาทตยทตกคางทำาใหโลกรอนข น สมยท ตนเรยนมหาวทยาล ย ศ .โรเจอร เรเวล (Roger Revelle) เปนคนแรกทเสนอใหวดกาซคารบอนไดออกไซดในบรรยากาศของโลก หลงจากเกบขอมลเพยง 2-3 ปแรกทานกตระหนกแลววามนจะสงผลตออนาคตอยางไร ทานออกแบบการทดลองใน ค.ศ. 1957 โดยการสงบอลลนตรวจสภาพอากาศทกวนบรเวณกลางมหาสมทรแปซฟกทถอเปนพนททหางไกลทสด ผลการตรวจวดนาตกใจมาก ศ.โรเจอรช ใหเหนการเปลยนแปลงอารยธรรมกบชนบรรยากาศโลก PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทาง

สงคมPolitical Sociology and Social Change

ศ.ดร.จรโชค วรสย วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2550 ภาคเชา

(อดเทปชวงแรกมาเรมตนทอาจารยสอนขอ 8 แลวนะคะ ขอความกรณานกศกษาแจงเจาหนาทวาหามตดตอใหอดมาใหเตมๆเลย)

แนวคดจตวเคราะห

59

ซกมนด ฟอรยทนำาเสนอทฤษฎจตวเคราะห ซงจะพดถงเรองบคลกภาพ เชนจอมพลสฤษดกจะมบคลกภาพททำาใหคนเกดความเกรงขาม

แตแนวคดจตวเคราะหเปนการมองถงความเปนมาในอดตของบคคลทมผลตอพฤตกรรมในปจจบน นนคอสงทคนเราประสบมาตงแตวยเดกจะมอทธพลตอพฤตกรรม ความคดเมอโตขน

แนวคดดงกลาวอาจจะเรยกวาทฤษฎกลบหวหอม หมายถงสงทคนเราไดรบร ปลกฝงมาตงแตเดกๆซำาแลวซำาอก (เหมอนกลบหวหอมทซอนกน) เชนการคบเพอนในวยเดกจะมความสนทสนมมากกวาการคบหากนตอนโต

หรอกลาวไดวาพฤตกรรมของคนเรานนเกดจากการเรยนรในวยเดก หรออาจจะเกดจากความประทบใจ อารมณ ความรสก ทไดรบรมาตงแตวยเดก

ในทางสงคมวทยาการเมองใหความสนใจแนวคดนเพราะอารมณ ความรสก ประสบการณ ความประทบใจ ความชอบไมชอบในวยเดกจะมผลตอพฤตกรรมทางการเมองเมอคนเราโตขน

ขณะเดยวกนการเรยนรของบคคลนนจะผานสงทเรยกวาสงคมประกต (Socialization) คอการอบรมกลอมเกลา จากการอยรวมกนในครอบครว โรงเรยน สงคมและชมชน

ดงนนจตวทยา การเมอง และสงคมวทยาจงเปนเรองทเกยวของกนในการศกษาสงคมวทยาการเมอง

สำาหรบการเมองนนศกษาถง P ตางๆคอ1.Power2.Public หรอมหาชน หรอสาธารณะชน

60

เดมนนรฐศาสตรหรอการเมองใหความสนใจแตเรองอำานาจ แตรฐศาสตรยคใหมใหความสนใจกบความหลากหลายของมนษยชาต ความแตกตางทางเชอชาต ศาสนา

เชนกรณปราสาทเขาพระวหารเรามาบอกไมไดวาเปนของใคร เพราะสมยกอนไมมอาณาเขตของประเทศทแนนอน และปราสาทในลกษณะนจะมหลายแหงและคนทลงมอกอสรางจรงๆคอคนในพนท คนทมอำานาจไดแตเพยงสงการใหสรางเทานน แตปราสาทจะเกดขนไมไดหากไมมแรงงานทเปนคนทองถน

เชนเดยวในปจจบนโตโยตาทเปนรถทขายดทสดในโลก คนทผลตกเปนคนในพนทหรอประเทศตางๆไมไดสรางทบรษทแม

เชนเดยวกบ 7-11 มจดเรมตนทอเมรกาแตมาเตบโตทญปนกอนจะขยายไปทวโลก การเตบโตนเกดจากคนทองถน

ตรงนอาจารยอยากจะบอกวาการใหความสำาคญเฉพาะคนทมอำานาจหรอศนยกลางอำานาจไมไดอกตอไป ดงนนรฐศาสตรยคใหมจงตองมการเปลยนแปลง จากเดมรฐศาสตรตดยดกบอำานาจและผมอำานาจ มาเปนความสนใจกบความหลากหลายของมนษยในสงคม ดงทนายทาสจะมไมไดหากไมมลกทาส

รฐศาสตรสมยใหมจงตองสนใจสงคมวทยาทใหความสนใจในเรองของหมชน และหมชนในแตละทองถน ชมชนจะเปนอยางไรขนอยกบลกษณะทางจตวทยาของคนในชมชนนนๆ ขนอยกบการอบรมกลอมเกลา การรบการถายทอดสงตางๆมาตงแตรนเดก

3.Policy นโยบายสงคมวทยา ซงเปนวชาทพดถง-ชมชน ทงการอยรวมกนของคนในสงคม การเปลยนแปลง

ของชมชน การยายถนของคนในชมชน จากสาเหตปจจยตางๆ

61

เชนการเปลยนทเกดจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การเปลยนแปลงจากการพฒนาระบบคมนาคม

การเปลยนแปลงทเกดจากการเดนทางเชนการเดนทางของรชกาลท 5 ไปยงประเทศตางๆ เมอ 100 ปทผานมา

(อาจารยเปดสารคดไกลบาน ซงถายทอดพระราชกรณกจในการเดนทางเยอนสหรฐของในหลวงในวนท 12 กรกฎา 2503 อาจารยจระโชคไดรบเสดจดวย ) การเดนทางไปเยอนตางประเทศทำาใหพระองคเขาถง (Access) เขาใจและนำามาแกไขพฒนาประเทศไทยได

ขณะเดยวกนกสนใจเรองการเปลยนแปลงของสภาพครอบครว เชนครอบครวเดยว ครอบครวทตองอยแยกกนเนองจากตองทำางานไกลๆ

การเปลยนแปลงของชมชนจงเกดขนทงระดบโลกและระดบทองถน ดงนนเราจะตองนำาเอาการเปลยนแปลงระดบโลกมาใชกบการมองทองถน (Think Globally Act Locally)

สำาหรบชมชนดงเดมในภาคอสานของเราจะพบวาพนทภมศาสตรจะปรากฏในนามสกลของบคคล เราจะรวาคนๆนนมาจากไหนไดจากนามสกล เชน สวนในภาคกลางจะมคำาวาบาง

แตชมชนสมยใหมจะมองขามไปในระดบโลก เกยวโยงกบเรองของการสอสารและเทคโนโลย

ปจจบนการโยกยายถนฐานจงเปนการยายขามประเทศไมไดยายแคภายในประเทศ เชนทแพทยจากเมองไทยเดนทางไปทำางานยโรป ซงเดมจะมองวาปรากฏการณนคอปญหาสมองไหล (Brain Drain) แตปจจบนมองวาเปนการใชสมองรวมกน คอคนทเดน

62

ทางไปทำางานตางประเทศกจะไดรบการถายทอดความรเพอนำามาพฒนาปรบปรงประเทศของตนเอง

การเรยนวชานจงตองไมตดอยกบทตองเดนทางแสวงหา ตองยอมรบการเปลยนแปลง เพราะการเปลยนแปลงทำาใหเกดการผสมผสาน เชนในเรองอาหารมการผสมผสานกนทเรยกวาอาจารยแบบ Fashion Food และมการผสมผสานจนเปนอาจารยแบบผสมทเรยกวา Fusion Food เปนการเอาอาจารยพนเมอง Mixed กบอาหารตางชาต เชนสเตกลาว เชนผดผกบงในราน S&P จะเปนลกษณะผสมผสาน

เชนเดยวกบเลข 8 เปนเลขทมความหมายมากโดยเฉพาะกบคนจน เพราะเปนเหมอนหวงทมรอยรดเอาไวดวยกน ถาเปนแบบนอนจะมความหมายถงความเปนอมตะ (Eternity) แตถาเปนแนวตงวาเหมอนกบตกตาทหากลมแลวกจะลกขนมาไดเอง ในการจดแขงขนโอลมปกเทยวนจนกเอา Concept นมาใชในการสรางสญลกษณโอลมปก โดยสรางคำาขวญประจำาการแขงขนวาหนงโลกหนงความฝน

การเปลยนแปลงระดบโลกทนาสนใจประการหนงคอการเปลยนแปลงในการทำางาน นนคอแนวคดแบบ Outsourcing คอการนำาคนภายนอกมาผลตหรอทำางานแทน เชนอนเดยทเปนผผลตเทคโนโลยใหกบบรษทตางๆทวโลก เนองจากคนอนเดยเปนคนทมมนสมองยอดเยยม

สวนในสหรฐอเมกาเมองแสตนฟอรดเคยเปนทตงของซลคอนวลเลยซงเปนเมองอตสาหกรรม IT แตเวลานตองสงไปผลตทอนเดย เพราะคาแรงในอเมรกาแพงมาก คนอนเดยตอนนทำางานแทนคนอเมรกนในหลายสาขาแมกระทงประชาสมพนธ

63

การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยนอกจากทำาใหคนเราทำางานทไหนกไดในโลก เชนนกแปลภาพยนตรไปนงทำางานในชนบทแลวสงงานผานอนเตอรเนต ยงสามารถขายของผานอนเตอรเนตได เชนผานเวปไซต E-Bay

-ศาสนา เชนการทคนอนเดยหรอคนฟลปปนสมปรมาณประชากรมากขนอนเนองมาจากความเชอทางศาสนา

ตวอยางเชนนกบญไสบาบาเปนคนทชาวบานเมองเชอรดใหความเคารพนบถอเปนอยางมาก ทานออกบณฑบาตเพอเอาอาหารมาแจกใหสตวกนโดยททานไมไดแตะตองแมแตนอย เปนผรเรมตงโรงเรยนเพอใหความรแกเดก ชวงทโรคอหวาระบาด นกบญไสบาบากพยายามปรงยาจนสามารถรกษาโรคอหวาได เขาจดประกายไฟใหกบชาวบานทกคน โดยไมแบงแยกชนชนวรรณะ แมกระทงคนทเปนจณฑาล ชาวบานจงเคารพนบถอและศรทธานกบญไสบาบามาก แมเจาเมองจะสงคนขบไล แตนกบญไสบาบากสามารถทำาใหเขากลบมาใหความศรทธาทานได

เรองของศาสนายงสะทอนออกมาในรปของศาสนวตถตางๆ เชนปราสาท รปป น เชนจตคาม

-สถาบนตางๆ เชน UN องคการยเนสโก (UNESCO) ทำาหนาทดานการศกษาและวฒนธรรม มทตงทปารส เวลานอเมรกาถอนตวจากการเปนสมาชกทำาใหองคการนทำางานไดลำาบากเพราะงบประมาณมนอยประเดนการยกฐานะเขาพระวหารเปนมรดกโลกกเปนบทบาทของยเนสโก

กรณเขาพระวหารนนอาจารยมองวาเราลาออกจากการเปนสมาชกยเนสโกกได

64

สวนสถานบนอนๆเชนมหาวทยาลย ซงเวลานมหาวทยาลยอนดบ 1 ของโลกคอฮารวารด เคมบรดจเปนอนดบ 2 แสตนฟอรดอนดบ 3 สวน มหาวทยาลยอกฟอรด (Oxford) อยในอนดบ 10

ในการศกษาสงตางๆ จะตองแยกแยะออกมาใหไดระหวาง แกน เปลอก และกระพ

ทบทวนถง Concept ตางๆ เชน1.การปฏวตอตสาหกรรม เปนยคคลนลกท 2 ทมการ

ประดษฐคดคนเครองมอเครองจกร 2.ยคสมยใหม (Modern)3.หลงสมยใหม (Post Modern ) ในยคหลงสมยทกสงทก

อยางจะมความหมายและมความสำาคญทงหมด ไมวาจะเปนเรองเลกหรอเรองใหญ คนสวนนอยกจะมความสำาคญ (กลาวไดวาในยคสมยใหมจะสนทงสงทเปนแกน เปลอกและกระพ)

เชนในชมชนบางแหงสามารถเปนสถานทองเทยวไดเพราะคนมาดหงหอยPS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทาง

สงคม(Political Sociology and Social Change)

ศ.ดร.จรโชค วระสย วนท 8 สงหาคม พ.ศ. 2551

PS 710 เปนวชาทวาดวย (1) สงคมวทยา กำาเนดขนเมอ 200 ปทผานมา (ชวงตนรตนโกสนทร) (2) การเมอง ทงสองวชาเชอมโยงกนดวยการเปลยนแปลงทางสงคม

65

เหตการณสำาคญทเกดขนเมอวานนคอบชมาเยอนไทยเนองในโอกาสครบรอบความสมพนธ 175 ประหวางไทยกบอเมรกา (Air Force One เปนเครองบนประจำาตำาแหนงของประมขของรฐอเมรกา) อเมรกาสถาปนาประเทศในวนท 4 กรกฎาคม ค.ศ.1776 (พ.ศ.2319 ใกลเคยงกบสมยพระเจากรงธนบร ) ชวงแรกมพลเมองใกลเคยงกบไทยคอ 1 ลานคน แตอเมรกามแผนดนทกวางใหญและมคนอพยพไปอยมาก ปจจบนอเมรกาจงมพลเมองประมาณ 303 ลานคน ขอมลเหลานจะเปนพนฐานของการศกษาในครงตอไป

ทฤษฎทเกยวกบการเปลยนแปลง มดงนทฤษฎ ว วฒนาการ (Evolution Theory) ค อการ

เปลยนแปลงไปในทศทางทดหรอกาวหนากวาเดม ทฤษฎวงจร/วฏฏจกร (Cyclical) เป นทฤษฎเกาเม อ

หลายพนปมาแลว มลกษณะชว 7 ทด 7 หน คออาจเปนวงจรทดขน เชน ราคานำามนลดลงจากทคาดเอาไววาจะขนเปน 50-60 บาท แตบางคร งกอาจเปนวงจรทไมด เชน ปจจบนไทยเรามเงนเฟอ 9.2% หากอยในสถานการณทไมดแลวยดถอทฤษฎวฎฎจกรกเชอวาอกไมนานจะดขน

กรณทวฏฏจกรดอยแลวอาจจะทรดลงกได เชน สตารบคส ชวงแรกเจรญเรวมาก เปนรานกาแฟทคดสงใหมๆ ขนมา ยอมใหลกคานงไดนาน คนจงนยมไปใชบรการ สตารบคสจงขยายสาขาหลายสาขา นกวชาการหลายทานมองวาสตารบคสจะกาวหนาไปโดยไมยงหยด แตปน สตารบคสกวา 600 สาขาในสหรฐฯตองปดตวลงและกำาลงเกดขนทวโลก หรอการประกนเงนฝาก วนท 11 สงหาคมนเป นตนไป รฐมมาตรการเกยวกบเงนฝากวา หาก

66

ธนาคารลม รฐจะไมอมอก ในอนาคต รฐจะประกนเงนฝากในวงเงน 1 ลานบาทเทานน

ส งท เข ามาท าทายทฤษฎวฏฏจกรในป จจ บนค อราน 7 eleven เมอ 2 ปทแลวมอตราการเตบโตทก 26 ชวโมงเพมสาขาได 1 แหง แตปทแลวทก 23 ชวโมงเพมสาขาได 1 แหง ..... (แผนมปญหา ฟงไมชดคะ)

ท ฤ ษ ฎ ร ว ม ส ม ย ค อ ท ฤ ษ ฎ ท ว า ด ว ย ก า รเปลยนแปลง/ววฒนาการ ชารลส ดารวน ชาวองกฤษมชวตอยเมอประมาณ 170 ปทผานมา อธบายวาสงมชวตเรมตนจากสตวเซลลเดยวคอแบคทเรย ววฒนาการไปเร อยๆจนกลายเปนสตวทมมนสมอง เชน ไดโนเสาร ชาง หรอสตวตางๆ (คนเรามคมหยกของสมองประมาณ 1,500 กรม) สตวเลยงของมนษยเกดขนมาประมาณ 20 ลานปมาแลว ขณะทมนษยเกดขนเมอ 1.3 ลานปทผานมา เชน อฐสรางอารยธรรมใหกบอยปตเมอ 5,000 กวาปมาแลว หรอมาชวยสรางกำาแพงเมองจน แตสตวเหลานมเซลลสมองนอยกวามนษยจงเปนไดเทานน

อารยธรรมจนจะฝงรากหยงลกเร องเลข 8 โดยเชอวาคลายกบตกตาลมลกทลมไปแลวสามารถตงขนมาไดอก หรอหากเขยนแบบนอนกจะหมายถงนรนดรภาพหรออภมหาอมตะนรนดรกาล จนจง เป ดพธก ฬาโอล มป กในวนท 8 เด อน 8 ป 08 เวลา 8.08.08 PM

วนท 4 ตลาคม พ.ศ.2500 เกดเหตการณสำาคญททำาใหมการเปลยนแปลงอยางมโหฬารคอ มนษยทาทายกฎของเซอรไอแซก นวตน ดวยการสงยานอวกาศปตนกไปในอวกาศ เซอรไอแซก นวตนเปนอาจารยสอนในมหาวทยาลยเคมบรดจ (กอตงมา 800

67

ป) ชวงทยโรปเกดโรคระบาด นวตนไมไดไปทำางานจงอานหนงสออยในสวน เผอญลกแอปเปลหลนมาโดนศรษะ นวตนจงเชอวาของททะยานไปทสงยอมตกลงมา แนวคดของนวตนทำาใหเกดคลนลกทสองคอการปฏวตอตสาหกรรม มการผลตสนคาจำานวนมากดวยการใชเครองจกร ภายหลงโรเบรต ไอสไตน ชาวเยอรมนอพยพมาอยอเมรกา (เสยชวตในปพ.ศ.2498) คดคานวาของทว งดวยความเรวสงไมจำาเปนตองตกลงมา แนวคดนสงผลทำาใหมนษยยงดาวเทยมไปโคจรรอบโลกได และเกดคลนลกทสามขนคอการปฏวต ด านส อสาร (IT) เพราะมดาวเทยมลอยอยบนอวกาศ ดาวเทยมทสงไปดวงแรกเปนผลงานของสหภาพโซเวยต สรางความตนตระหนกใหแกประธานาธบดของสหรฐอเมรกาอยางมาก

ปพ.ศ.2503 ไทยมนโยบายสรางสนามบนหนองงเหา แตสนามบนแหงนเพงจะเสรจสนในปพ.ศ.2549 เปดใชบรการในวนท 28 กนยายน วนท 29 กนยายนอาจารยไดไปใชบรการเพอเดนทางไปขอนแกน อาจารยไดพบพล.อ.สรยทธซงกำาลงเดนทางไปอดรธานเพอไปพบพระอาจารยทหนองคายเพอปรกษาวาจะรบเปนนายกฯตอดหรอไม การนำานโยบายของไทยไปสการปฏบตมกจะลมๆดอนๆ กรณนใชเวลาถง 40 กวาป บางนโยบายกไมไดเร อง เชน สมยพล.อ.ชาตชายและสมยบกจวมนโยบาย Hope Well แตกไมสำาเรจ

ปพ.ศ.2502 เขมรเตรยมคดฟองศาลนานาชาตเกยวกบปราสาทเขาพระวหาร (รายละเอยดของการตดสนทเคยปกปดไวไดเขยนเปดเผยในหนงสอหลายเลม เชน หนงสอของอ.บวรศกด) ทนายความของไทยคอม.ร.ว.เสนย ปราโมช ศาลโลกตดสนในวนท 15 มถนายน พ.ศ.2505 และวนท 16 ม.ย. 2505 นกเรยนไทย

68

กวา 30-40 คนรวมทงอาจารยไดคยกบจอมพล ป. ทานเหนวาไทยเราไมจำาเปนตองขนศาลโลก โดยทำาตวเฉยๆ เหมอนทอนเดยเคยทำามาแลวในปพ.ศ.2490 โปรตเกสซงเดนทางไปอนเดยกอนสมยสมเดจพระนเรศวรมหาราชไปยดดนแดนกว (Goa) เพอเผยแผศาสนา จากนนกไปตงฐานอยท ศรลงกา แตหลงจากทองกฤษยดอนเดย โปรตเกสกไมกลาไปทวงดนแดนกวคน จนกระทงอนเดยไดรบเอกราชในปค.ศ.2490 โปรตเกสจงฟองศาลโลก แตอนเดยไมยอมขนศาล ศาลโลกตดสนวาอนเดยตองคนดนแดนกวใหโปรตเกส แตปจจบนดนแดนกวยงเปนของอนเดยเหมอนเดม กรณประเทศไทยกลบยอมไปขนศาล จอมพล ป . กลาววาเหมอนตนไมขนอยรมรวในบาน ทำาไมเราตองไปขนศาลดวย

เหตการณนจงทำาใหไทยตองสญเสยปราสาทเขาพระวหาร จอมพล ส. ธนะรชตไดกลาวคำาปราศรยซงแสดงถงความเสยใจอยางมโหฬารวา ดวยชวตทงชาตนและชาตหนา พนองชาวไทย“ทรก ในวนหนงขางหนาเราจะตองเอาปราสาทพระวหารกลบคนมาเปนของชาตไทยใหจงได และการปฏวตอกครงหนงกกลาววา ใน” “วนนขาพเจาอยากจะกลาววา ขาพเจามาพดกบทานดวยนำาตา แตนำาตาของขาพเจาเปนนำาตาของลกผชาย ของเลอด ของความคงแคนและการผกใจเจบไปชวชวตทงชาตนและชาตหนา พนองชาวไทยทรก ในวนหนงขางหนา เราจะตองเอาปราสาทพระวหารกลบคนมาเปนของชาตไทยใหจงได คำาพดนไดสะทอนถงวฏฏจกรแหง”การเปลยนแปลง

(ชวงเบรกอาจารยใหดถายทอดสดพธเปดกฬาโอลมปกจากจน)

69

การเปลยนแปลงเปนเร องของการขยบขนและการทรดลง (The Rise and Fall) ของความเปนอารยะ เชน โลกธรรม 8 คอ มลาภกอาจเสอมลาภได กฬาโอลมปกครงนเปนครงท 29 จนตองการฝากรอยบาทไวแทบพนทรายสมย (Footprints in the sand of time) โดยจนทำารอยเทาไวถง 29 รอย เหตการณในพธเปดสามารถเปดซำาไดอกหลายๆครง ซงเปนความลำาสมยทเกดจากปพ.ศ.2500 นนเอง

Global คอการมองโลกเหมอนเป นหนงเด ยว ค ำาขวญโอลมปกคอ One World One Dream ประเทศในโลกม 220 ประเทศ (มารวมแขงขนโอลมปก 207 ประเทศ) มประชากรโลก 6,300 ลานคน โลกเปนหนงเดยวจงหมายถงประเทศทง 220 ประเทศ การตดตอระหวางประเทศจะทำาใหเหมอนโลกแบน (The World is Flat) เพราะไมวาจะยนอยบนตำาแหนงใดของโลกกจะเหมอนยนอยบนแผนกระดาษ คนทวโลกจงสามารถดพธเปดกฬาโอลมปกไดพรอมกน

จนแสดงสญลกษณของรอยเทา 29 รอยเทาไดโยงกบปรชญาจนทเผยแพรไปถงอเมรกา วนท 20 มกราคม พ.ศ.2503 จอหน เอฟ. เคเนดรบตำาแหนงประธานาธบด ไดอางวากรของจน (Guru) ไดกลาวเอาไววาการเดนทาง 10,000 หรอ 100,000 ล เร มตนดวยการกาวบาทากาวแรกเสมอ (การเดนทางไมวาจะไกลแสนไกลจะเร มจากกาวบาทากาวแรกเสมอ) พธเปดคร งนจงถอเปนประวตศาสตรทยงใหญ

เหตการณทยงใหญทสดของโลกคอ 9/11 เวลาประมาณ 1 ทมของไทย เปนเหตการณทไมมใครคาดคด ถอเปนการปลนสะดมระดบผนพภพ ซงเปนไปตามคำาทำานายของนอสตราดามสทวาเมอง

70

ใหม (หมายถง New York) จะมแทนศลาภผาสง 2 แทง จะอาบดวยเลอดและพงทลายลงมา ซงกคอตกแฝดเวลดเทรดถกถลมในกรงนวยอรก

ทฤษฎการเปลยนแปลงทสำาคญเกดจากระดบอจฉรยชนทมหนงสมอง สองตา สองห สองมอ และสองเทาทก าวไกล เชน รายการแฟนพนธแท ผทเกงดานสมนไพรสามารถปดตาแลวเอามอคลำาเพอตอบวาเปนสมนไพรอะไร หรอผทเกงดานดอกไมจะใหเคยวดอกไมแลวตอบวาเปนดอกอะไร ปจจบนไทยเรากำาลงพฒนาคนใหเปนทรพยากรมนษย (มน + อษย=ยกระดบจตใจ/สตปญญา)

วฒนธรรมของเมสโสโปเตเมย (อรกปจจบน) เกาแกกวาอยปต ในอยปตจะมนกฟนกส (Phoenix) ซงเปนนกในตำานาน สามารถทำาลายตวเองแลวกอตวขนมาใหม เปนปรชญาทวาสงทพงพนาศไปแลวสามารถรอฟ นขนมาใหมได แตเนองจากไมสามารถเ ป ล ย น แ ป ล ง ไ ด ท ล ะ น อ ย จ ง ต อ ง ร อ ป ร บ ร ะ บ บ ท ง ห ม ด (Reengineer)เชน ธนาคารกสกรไทยโดยคณป นเจาของเดมเหนวาก จการไมค อยดจงตองร อปรบระบบ หรอการเปลยนเครองยนต

ตวแปรตน คอตวเหตททำาใหเกดการเปลยนแปลง เชน การเปลยนแปลงทางสงคมคอบวชรร

(1) บาน ประกอบดวยพอ แม ลก และญาต (2) วด ประกอบดวย-ศาสนบคคล (เชน พระ แมช อบาสก อบาสกา พระมหาตาลป

ตโตทวดสรอยทองสอนเรองธรรมะกบคนตาบอด) -ศาสนสถาน

71

-ศาสนวตถ (เชน จตคามรามเทพ ตะกรดของอ.ออด ผายนตของ อ.หน)

-ศาสนธรรม (3) ชมชนหรอเวงในภาคกลาง เชน บางพลด ชมชนมความ

หมาย 2 อยางคอ -ชมชนทมอาณาบรเวณใกลเคยงกน สามารถเหนกนไดดวย

ตาตอตา-ชมชนเสมอเหมอน (Virtual) คอชมชนทคลายจรง เหมอน

คนเลนเกมทอนมากๆจนไปฆาคนขบแทกซ หรอชมชนทแลกเปลยนขอมลกนดวยการแชต (Chat)

(4) โรงเรยนเปนสถาบนการศกษา โรงเรยนของไทยเกดขนเมอ 125-130 ปทผานมา โรงเรยนแหงแรกคอวดมหรรณพาราม โรงเรยน จปร. มอาย 121 ป ม.ศรราชพยาบาลมอาย 115 ป (ต ดอนดบท 507 ของโลก) ม.มหามกฎและมหาจฬา มอายประมาณ 110 ป จฬาลงกรณมอาย 91 ป

(5) ราชการ มขาราชการเกอบ 2 ลานคน จงกลายเปนสงคม/ชมชนขนาดใหญ

(6) โรงพยาบาล กระทรวงสาธารณสขประกาศใช CL เพอใหผปวยซอยาไดถกลง กรณทคณยอดรก สลกใจปวย ตองใชยาแพงเพราะตองนำาเขาจากตางประเทศ คนในวงการจงจดคอนเสรตเพอนำาเงนมาชวยเหลอครอบครวของคณยอดรก

บคคลทางการเมองมผลกระทบตอสงคมดานตางๆ เชน -อ.วกรมกลาวถงจกรพรรดอเลกซานเดอรวาเปนจกรพรรด

ของโลกเพราะมความเกรยงไกรเมอ 2,400 กวาปทผานมา มอายสนเพราะเสยชวตตอนอาย 33 ป แตกกอใหเกดการเปลยนแปลง

72

ทางสงคมนานาประการ โดยเฉพาะการบกมายดอนเดย เหนวาคนอนเด ยนบถอพระพทธองคมากจงแกะสลกพระพทธร ปปาง Gandara ซงมพระพกรเหมอนชาวกรก

-มารโค โปโล เดนทางไปจนในยคเจงกสขาน (800 ปทผานมา)

-คนไทยเคยอยในบรเวณนานจาว ถกคปไลขานหลานของเจงกสขานขบไลลงมา เหตการณนจงเกยวของกบความเปนมาของไทย

-เขมรกบขอมเปนคนละเชอสายกน พวกทสรางปราสาทคอพวกฮนดเพราะมสญลกษณของพระวษณและพระศวะ นอกจากในเขมรแลว สถาปตยกรรมแบบนปรากฏอยในพนททกวางขวาง เชน กาญจนบรมปราสาทเมองสงห

**เขาสเนอหาการบรรยาย**-มหาวทยาลยออคฟอรดตงขนเมอ 900 ปทผานมาซงตรง

กบสมยของคปไลขาน -มารโค โปโลไดเดนทางมาจนแลวนำาเสนกวยเตยวไปใหชาว

อตาลด ชาวอตาลไมรจกชอจงเรยกวามกกาโรน-จากการจดอ นด บมหาวทยาล ยในโลกพบวา อ นด บ 1

ค อม .ฮารวารด อ นด บ 2 ค อม .เคมบรดจ ม .แสตนฟอรด และม.แคลฟอรเนย-เบรกเลย ตามลำาดบ สวนมหาวทยาลยของไทยตดอนดบท 507 (อาจารยไดแฟกสรายการ 500 อนดบมหาวทยาลยในโลกไปใหแลวนะคะ)

73

PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

(Political Sociology and Social Change)

ศ.ดร.จรโชค วระสย วนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2551 ชวงเชา

การเรยนรทงหลายจะตองมการทบทวน (Review) ของเกาเพอใหเหนภาพรวม (Overview) ของสงทเรยนไปเมอวานน รายการโทรทศนชอธรรมรสธรรมรฐ ของพระพพธ ธรรมสนทร ใหความหมายวาขนอยกบการถายทอด แมมตำาราแลวกตองบงชดวยวาอยตรงไหน

มโนทศนใหมคอ1.สงททำา เปนกายกรรม การทำาอะไรกตาม อยามวรรอทำาใน

สงทควรทำา (First Things First) เชน การเขยนตอบ Quiz ในชวงบาย

2.คำาทพด เปนวจกรรม เชน นกศกษาทสอบขอเขยนประมวลความรอบรไมผานกตองสอบแบบใชคำาทพดแทน

3.สตรทคด เปนมโนกรรม เปนเรองของกรอบความคดตางๆ หรอต วความค ดเอง ซ งศ พท ราชบณฑ ตใชค ำาว ามโนท ศน (Concept) สตรทคดจะโยงกบปรชญา (Philos) เศรษฐศาสตร (Economics) และทฤษฎตางๆ เชน วนนจะสอนทฤษฎจตวทยาวามอทธพลตอการเปลยนแปลงอยางไร (จะออกขอสอบในสปดาหท 5 และสอบประมวลความรอบร)

74

4.จตวญญาณทสงสถต เชน จอมพล ส. ธนะรชต ซ งจากโลกนไปนานแลวแตจตวญญาณยงอยเพราะไดกลาววา “...ทงชาตนและชาตหนา...”

ปจจบนโลกไดเปลยนแปลงไปมาก เชน ปพ.ศ.2514 ตงม.รามคำาแหงหลกสตรปรญญาตร ปพ.ศ.2532 เปดหลกสตรปรญญาโทขนเปนครงแรก การสอนจะเนนใหเนอหา แกน เปลอก และกระพ แตเมอวงการการศกษาเปลยนไป ม.รามคำาแหงจงตองกลบมาทบทวนตวเอง แลวหนไปเนนการเรยนเกยวกบกระบวนการเรยน (Learning about learning) คอใหขอม ลเพ อท ำาให น กศกษาเขาถงและคดอยางเปนระบบ ดงท พระบาทสมเดจพระเจาอยหวตรสเร องการเขาถง เขาใจ และเขาแกไขเพอน ำาไปสการพฒนา เชน ร.ม.ต.กระทรวงมหาดไทย คณโกวทย พอรบตำาแหนงจงลงไปยงภาคใตเพอเขาไปใกลชดกบปญหาจะไดเขาใจมากขนและจะไดทำาการแกไขไดถกจด

ผลการวจยพบวาไมควรสอนตดตอกนนานเกน 50 นาท เพราะหากเรยนซ ำาๆกนจะเกดผลในทางลบ คอยงเรยนกยงไมร เรองเพราะสมองไมรบ จงตองใหนกศกษาเปลยนอรยาบถดวยการม Visual เพมเขามา ซ งอาจเปนภาพนงหรอภาพเคลอนทกได เชน โรงเรยนวชราวธไมใหเรยนแบบอานตามตวหนงสอหรอฟงเฉยๆ แตใหเหนภาพดวย

นอกจากนการเรยนตองไมเนนตวคนทเปนหวหนาเทานน เพราะคนทกสวนลวนมความสำาคญตอการพฒนา แนวรวมสมยคอการเปนองคการแหงการเรยนร (Learning Organization) คอองคการทมการเรยนรอยเสมอ เชน ไมไดเรยนเฉพาะเจาอาวาสหรอลกวด แตทกคนทอยในวดจะตองไดเรยนดวย เชน นกการ

75

ภารโรงและเดกวด เชนกนกบ 7eleven ทเจรญไดดวยดชนชวดคอทก 23 ชวโมงจะขยายสาขา 1 สาขา ขณะทสตารบคสมยอดขายลดลงจงตองปดสาขาลง ดวยเหตน การศกษาแนวใหมคอใหคนทงหนวยงานไดมบทบาทในการขบเคลอน

วทยาการเดมไดรบอทธพลจากแนวคดยคพฤตกรรมศาสตร คอไอแซก นวตน ทมองปญหาแบบแยก/แตก/กระจายเปนหนวยยอย ทำาใหคำานวณเปนตวเลขไดงาย หรอเปนการคดแบบแยกสวนทมองวาอบรมเฉพาะคนๆเดยวกพอ แตแนวคดใหมของไอสไตนคอการคดแบบองครวม มองวาทกสวนไมสามารถแยกสวนกนได ซงเปนแนวคดแบบองคการแหงการเรยนร หนวยงานตางๆจะตองรวมมอกนแกปญหา

การพฒนาแนวนจงเป นการพฒนาในเชงองครวม วชาสงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคมจงคดแกปญหาแบบองครวมคอผสมผสานแนวคดทหลากหลาย การเรยนร กตองเรยนรทงองคการเพราะแตละหนวยมคณคา ถอเปนการกาวเทาไปสวถชวตแบบประชาธปไตย ไมไดใหความสำาคญเฉพาะหวหนา เพราะทกคนมสวนเกยวของทงส น ผลคอเกดการเมองภาคประชาชน

อ.ประภาส ป นตบแตง อาจารยผสอนรฐศาสตรม.จฬาฯ ไดเขยนหนงสอเกยวกบการเมองจากภาคเอกชนไวจำานวนมาก อดตมองเฉพาะตวหวหนา แตในยครวมสมยไดเกดการเปลยนแปลงในแบบ Post Modern ซงเปนปรากฏการณของคลนลกทสอง คอมการใชเคร องจกร ซ งเกดขนชวงทอเมรกาก ำาลงกชาตและมการนำาปนใหญมาใช

76

ยคคลนลกทหนงคอการอาศยแรงกายของคนและสตว เชน การใชมาขนสมภาระในการสรางกำาแพงเมองจน หรอใชอฐเปนพาหนะในการสรางปรามดของอยปต คลนลกทสองมาเยอนครงแรกจากการใชปนใหญในศกบางระจน (พล.อ.เชษฐา ไดเปลยนทศทางของปนใหญหนากระทรวงกลาโหม โดยหนกระบอกปนมงไปทางพระมหาราชวง จงเปนเร องราวใหญโต) จากนนกมการประดษฐแทนพมพของหมอบดเลย คลนลกทสองชดเจนยงขนหลงจากรชกาลท 5 เสดจตางประเทศ ทฤษฎทน ำามาอธบายคอทฤษฎเกยวกบการแพรกระจาย (Diffusion: ไดฟ วชน) คอเหนจากทอนจงนำามาดดแปลงแกไข

หนงสอช อ 100 ปไกลบานเปนเร องการเสดจเยอนตางประเทศของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ชวงทรชกาลท 5 เสดจเยอรมนทรงเหนการรถไฟทแฟรงคเฟรตจงทรงกลบมาสรางสถานรถไฟววลำาพอง (หวลำาโพง) ในประเทศไทย (ทรงฉายภาพกบกษตรยไกเซอร (Kaiser) และทรงมเหรยญกษาปณรนไกเซอรซงมราคาแพงมากในปจจบน) รชกาลท 4 ไมไดเสดจตางประเทศ แตชวงททรงผนวชไดเสดจไปยงสถานทตางๆ จงไดพบหลกศลาจารก

**ชวงเปดสารคดตามรอยพระยคลบาท ไกลบานของรชกาลท 9 ตอนเสดจเยอนสหรฐอเมรกา นครซานฟรานซสโก รฐแคลฟอรเนย ในปพ.ศ.2503 ***

รชกาลท 9 ทรงสำาราญพระราชหฤทยและทรงเปนอครศลปนอยางแทจรง เชน ทรงวาดรปเหมอน เมอวานนค.ร.ม.ไดอนมตใหสรางหอภาพยนตรสวนพระองคในสวนดสต พระราชวงของ

77

พระองคไมเหมอนพระราชวงของทอ นเพราะทรงใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มแมกระทงการเลยงวว

ทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรม (Diffusion) ไดเกดขนมาตงแตอดต เชน พระพทธรปซ งเปนศาสนวตถไดรบอทธพลจากอารยธรรมกรกทเนนตวบคคล (อารยธรรมจนจะเนนธรรมชาตทเปนองครวม) พระพกรของพระพทธองคปางกนทาระจงเหมอนฝรง แตพอพระพทธศาสนาไปเผยแผในจน พระพทธรปจงมพระพกรคลายคนจน

ประเทศสยามมการเปลยนแปลงมากทสดในสมยรชกาลท 5 พระองคไดรบการศกษาภาษาองกฤษจากแหมมเลยวโนเวนส ทรงมอปนสยทโอบออมอารตอนานาชาต ผทมาพงพระบรมโพธสมภารทชอโกวซมบ (ไดพระราชทานนามสกล ณ ระนอง) มเชอสายจน ไดรบพระราชทานยศเปนพระยารษฎากรนประดษฐ มบทบาทในกระทรวงมหาดไทยมากและเปนผนำาพนธกลายาง (Sapling) มาปลกในภาคใตของประเทศไทยซงมผลตอการพฒนาประเทศไทยอยางมาก พระยารษฎากรนประดษฐเขยนหนงสอไมได แตรชกาลท 5 ทรงยกยองผททำางานใหบานเมอง การลงนามจะใหใชแกงได (ข ดคลายตนกา)

การแพรกระจายทส ำาคญคอ รชกาลท 5 ทรงจางชางศลป จากนานาประเทศ เชน ชางตอเรอ กอนปพ.ศ.2500 จอมพล ป. พบลสงคราม ไดรเรมใหสรางพทธมณฑลในพนท 2,500 ไร สรางพระปฏมาโดย ร.ศ.ศลป ชาวอตาล และสรางถนนอกษะ (Axis) เพ อน ำา ไปส องค พระพทธมณฑล การก อสร าง เสรจส น ในปพ.ศ.2543 ในสมยผวาดร.พจตร ภายหลงถนนเสนนเปลยนชอเปนถนนอทยาน

78

การแพรกระจายทางวฒนธรรมจากจนแผนดนใหญไปสเกาหลและญปนตามลำาดบ เชนคำาวา Samsung (สามดาว) หรอภาษาจนเรยกวาพระแมกวนอน ญปนเรยกวา Cannon โดยออกเสยงวากวนอน (ยหอสนคาของญปนจงชอ Canon) แตพอกระจายมาถงเมองไทยกลบเปนกวนอม สนคาตางๆของไทยมกใชชอน เชน แปงนำากวนอม

ศาสนาพทธมพระไตรปฎกหลายฉบบ เชน ฉบบของจน ญปน ทเบต หรอไทย กรณนจงไมสามารถกลาวไดวายดตามหลกพระไตรปฎก การเรยนรฐศาสตรจงตองมองใหเหนจากเบองบนลงมา

ความสนใจของยคหลงสมยใหม (Post-modern) 1.การกลบไปสนใจเร องเกาๆ เชน อ.ธรยทธ บญม เขยน

หนงสอเกยวกบเรองหลงสมยใหม หรออ.ศรศกร วลลโภดม เขยนหนงสอเรองปราสาทเขาพระวหาร

2.สนใจชมชนยอยๆ เชน ชาวมอแกนรอดตายจากคลนสนาม (26 ธนวาคม พ.ศ.2547)

3.ความหลากหลายทางวฒนธรรม โดยใหความสำาคญกบรฐนอยลง แตสนใจนานาชมชนทตางเชอชาต ศาสนา และภาษา เชน การแกไขปญหาสามจงหวดภาคใตทมความรนแรงขนเร อยๆ เดมเนนอำานาจรฐ แตยคหลงสมยใหมหรอยคอตสาหกรรมจะใหความสนใจการศกษาของโรงเรยนปอเนาะและวฒนธรรมทองถ น นกศกษาปรญญาเอกคนหนงกำาลงศกษาเรองอทธพลของปอเนาะเกยวโยงกบปญหาความรนแรงภาคใต

4.สนใจชมชนเลกทตอสกบอำานาจรฐ เชน บานครวเปนชมชนอสลาม ไมยอมใหทางดวนตดเขาไปในพนทเพราะจะทำาลายมรดกทางวฒนธรรมดงเดม

79

เนองจากคลนลกทหนงเปนเรองการเกษตร ใชกลามเนอของคนและสตวเปนหลก ไทยรจกการเพาะปลกมาประมาณ 3,000 กวาปแลวโดยมหลกฐานเกบไวในพพธภณฑบานเกา จ.กาญจนบร (วนนมการประกาศใชพ.ร.บ.คมครองซากดกดำาบรรพ โดยหามเคลอนยายซากดกดำาบรรพทกชนด) ทฤษฎวฏฏจกรอธบายวา คลนลกท 1 ไดพฒนาไปเปนคลนลกท 2 และคลนลกท 3 ไปเรอยๆ ซงมโอกาสทจะวกกลบมาเปนคลนลกท 1 ไดอก แตแนวคดเกาแบบทฤษฎววฒนาการคอการพฒนาจะขยบสงขนไปเรอยๆ

คลนลกท 2 เปนเรองของบรษทใหญ ปจจบนบรษทใหญเร มเอออาทรตอสถาบนเกษตรและสถาบนเศรษฐกจแบบเกา เชน รานโชวหวย ตลาด 3 ชก พธกรรมทางศาสนา เชน การไหวพระ 9 วด หรอ 7 eleven ขายผายนตของอ.หม

คลนลกท 3 มแนวโนมสวนกระแสกบกระแสโลกาภวตน ซงโลกาภวตนมลกษณะดงน

(1) กระชบ ของสงหนงสามารถทำาหนาทได หลายอยาง (Multi-function) เชน โทรศพทมอถอสามารถทำาไดหลายอยาง หรอ One Stop Service โดยเฉพาะทรานสะดวกซอ/สะดวกจาย เชน 7 eleven มสนคากวา 2,000 อยาง มระบบขอมลซงเปนลกษณะขององคการแหงการเรยนร ท ำาใหสามารถรเร องในองคการ และพนกงานสามารถทำางานแทนกนได หรอโรงหนง อดตไปดหนงท Cinema แตปจจบนถกโทรทศนมาแยงตลาด โรงหนงจงตองพฒนาตนเองไปเปน Cineplex คอสามารถไปทานขาวและดหนงได

(2) ฉบบไว

80

(3) กาวไกลโดยอาศยดาวเทยม เชน สถานโทรทศน DMC ของวดพระธรรมกายจะเผยแผศาสนาพทธไปทวโลก เปด 24 ชวโมง (ปจจบนวดพระธรรมกายตดอนดบท 35 ของโลกเพราะมสถานททบรรจคนไดถง 1 ลานคน)

(4) ไรพรมแดน ทงเร องเพศ ผวพรรณ และสถานภาพ เชน เอลตน จอหน แตงงานกบผชายดวยกน นายโอบามาเปนคนผวดำา คณจร วจตรวาทการ เปนผวงเตนแกกฎหมายทำาใหผหญงทหยารางสามารถเปลยนจากนางกลบไปใชนางสาวได

ปรากฏการณทสำาคญในปจจบนคอการผนกแนนเปนเครอขาย เชน ม.รามฯ กอตงโดยอาจารย 7 ทาน โดยอาจารยเปนหนงในนนทมอายนอยทสด อ.รงสรรค แสนสขเปนผสรางเครอขายใหมหาวทยาลย โดยมหลกสตรของปรญญาตร ปรญญาโท และปรญญาเอก อาจารยเปนผรบผดชอบหลกสตรปรญญาเอก ปจจบนนกศกษาปรญญาโทของม.รามฯมประมาณ 30,000 กวาคนซงผนกแนนดวยเครอขาย ซงม.รามคำาแหงไดเปดสาขาในตางประเทศหลายประเทศ ขณะเดยวกน มหาวทยาลยของตางชาตกสามารถเขามาเปดสาขาในประเทศไทยได เชน ม.เอเชยเปนสาขาของสถาบนในองกฤษ

เครอขายทเหนไดชด เชน โอลมปก เมอ 8 ทผานมามผรวมแขงขนแค 20,000 คน แตปจจบนขยายเปน 30,000 คน ชอโอลมปกมาจากภเขาชอโอลมปส

ยโรปและเอเชยไดเชอมโยงกนเมอ 800 ปทผานมา โดยมารโค โปโล ไดเดนทางจากยโรปมายงจน

** ชวงฉายภาพยนตรเรอง มารโค โปโล ** ยโรปเปนยคของศาสนจกร พระสนตะปาปามอำานาจมากทสด

81

ปค.ศ.1206 เจงกสขานไดสรางอาณาจกรทยงใหญ มอาณาเขตตงแตจน ไปจนถงแมนำาดานสและเปอรเซย ชาวมองโกลปรบตวเกง เชยวชาญการขมา ยดทใดแลวกจะใหคนในพนทปกครองตนเอง โดยแตงตงคนของตนเองเปนผปกครองสงสด ทำาใหมองโกลสามารถปกครองไดอยางเปนปกแผน

มารโค โปโล เปนลกพอคาจงไดเรยนรเกยวกบการคาขาย เชน การชง ตอนเดก พอและลงไดเดนทางมาคาขายยงเอเชย หลงจากออกเดนทางนาน 9 ป พอกบลงกกลบมาพรอมกบเลาเรองทนาตนเตนใหฟง มารโคจงเขยนหนงสอเลาเรองทพอเลาใหฟงวา ชวงทพอและลงเดนทางไปถงเอเชยกลางไดพบผนำาสารจากจกรพรรดแหงมองโกล เนองจากองคจกรพรรดคปไลขานไมเคยพบชาวยโรปมากอนจงใหทงสองพนองเดนทางไปกบคณะ พวกเขาไดเดนทางโดยใชอฐและมาจนกระทงไปถงพระราชวงฤดรอนของคปไลขานซงอยทางตะวนออกของจน ระยะทางในการเดนทางทงหมดคอ 15,000 ไมล หนงสอของมารโค โปโล ไดเลาเรองทพอและลงไดพบกบจกรพรรดทำานองวาจกรพรรดขานตนเตนทไดเหนชาวยโรปมาเยอนจงใหการตอนรบเตมท พระองคไดใหสองพนองกลบบานเกดพรอมกบฝากสารไปใหพระสนตะปาปา แลวขอนกปราชญจากยโรปจำานวน 100 คนมาชวยงาน

พอสองพนองกลบไปถงเวนชกพบวาพระสนตะปาปาสนพระชนมและยงไมมการเลอกพระสนตะปาปาองคใหม หลงจากทรอเปนเวลา 2 ป สองพนองกเตรยมตวเดนทางเพอกลบไปวงของคปไลขานอกครง โดยมารโควย 17 ปไดรวมเดนทางดวย มารโคเลาวาเขาไดเดนทางทางทะเลขนบกทเมองโบราณชออาเคอร

82

และเดนทางทางบกไปเยรซาเลมโดยไดเอานำามนมาจดตะเกยงบรเวณทเชอวาเปนทฝงพระศพของพระเยซ

ทยโรป หลงจากไดพระสนตะปาปาองคใหมแลว พระองคจงใหนกปราชญไปชวยงานคปไลขาน 2 คน แตเรองนไมไดมบนทกในหอสมดของนครรฐวาตกนเลย ***

ภาพยนตรสารคดเรองนแสดงถงการสมผสกนทางวฒนธรรมหรอการแพรกระจายทางวฒนธรรม จากการตรวจสอบของหนวยสำารวจความคดเหนในสมยรฐบาลทกษณพบวา อาหารทตดอนดบหนงของโลกคออาหารอตาลเพราะไดเมนทหลากหลายและชาวอตาลกไดแผไพศาลไปทวพภพ ซงพระเจาอเลกซานเดอรมหาราชในจกรวรรดโรมนกเปนชาวอตาล อนดบสองคออาหารฝรงเศส อนดบสามคอจน

ภาพยนตรเรองมงกรหยกไดนำาเรองของกวยเจงลกบญธรรมของเจงกสขานมาแสดง สวนประวตศาสตรไทยคอ เดมเคยอยในอาณาจกรนานจาว แตถกคปไลขานขบไลมาจงอพยพมาตงกรงสโขทย

เสนทางทเดนทางเรยกวาทางสายไหม (Silk Road) ตองเดนทางดวยอฐและรอนแรมอยในทะเลทราย

สรป การปะทะทางวฒนธรรมถอเปนการเปลยนแปลงตามทฤษฎววฒนาการ สวนทฤษฎวฏฏจกรอธบายวา คลนลกท 1 ยงไมมรฐ แตเปนชมชนเผาตางๆ คลนลกท 2 ใหความสนใจกบอำานาจของรฐ รฐจงเปนสญลกษณของคลนลกน คลนลกท 3 จะเรมยอนยค สนใจเกยวกบชมชนหลากหลายทางวฒนธรรม คอไมยกยองอำานาจของรฐ แตสนใจอทธพลของคนเชอชาตตางๆ ตำานาน เรองราวเกยวกบชาวบาน และชมชนทมลกษณะพเศษ

83

ปจจบนคนรนใหมสนใจดนตรอนด ซงเปนดนตรเฉพาะ Individual และไมจำาเปนตองสนใจกาแฟ Latte แตจะสนใจกาแฟโบราณ สนใจการสกยนต หรอ Mr.Singh นกกอลฟระดบโลกทสนใจเขาวด

**ขอมลเพมเตม**นายพลไอเซนฮาวร เปนนายพล 5 ดาว จบจากโรงเรยนนาย

รอย West Point ขององกฤษ สอบไดทโหลแตไดเปนวรบรษในสงครามโลกครงท 2 ทางนำา วนท 27 มถนายน ค.ศ.1944 เปน The Longest Day หรอวนดเดย เพราะฝายพนธมตรรวบรวมเรอได 7,000 ลำา แลวยกพลขนบกลอมเยอรมนทก ำาลงลอมฝรงเศสอย นายพลไอเซนฮาวรไดยนรบเสดจพระเจาอยหวของไทยในปพ.ศ.2503 ดวย

นายพลแมคอารเธอร สอบไดท 1 ของโรงเรยนนายรอยอเมรกนและไดเปนวรบรษในสงครามโลกครงท 2 ทางบก เคยแพสงครามในนานนำาฟลปปนสจงตองถอยไป แตไดมอมตะวาระวา I’ll return (วนพระไมไดมหนเดยว) และอมตะวาทะทโดงดงคอ Old soldiers never die. They just fade away ค อทหารทคร ำาหวอด ผานศกเหนอเสอใตมามากจะไมเคยตายไปจากความทรงจำาของอนชนคนรนใหม ปาเปรมไดเตม The เขาไป

GTA (Grand Theft Auto) เปนเกมจากสกอตแลนด เปนเรองของแกงขโมยรถยนต ผทเลนเกมจะเปนตวเอก ขณะทอยโลกภายนอกพวกเขาจะเปนคนธรรมดา คนพวกนจงตดเกม เดกทฆาแทกซไดรอจนกระทงถงเหยอคนทสามจงลงมอฆา (ศกษาเพมเตมในหนงสอพมพมตชน วนท 9 สงหาคม)

84

********************PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทาง

สงคม(Political Sociology and Social Change)

ศ.ดร.จรโชค วระสย วนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2551 ชวงบาย

โลกทเปลยนแปลงจะศกษาจากพฤตกรรมของคน หากเปรยบเปนภเขานำาแขง สวนทอยเหนอนำาและมองเหนไดชด สวนทอยใตนำาคอสวนทไมสามารถมองไดอยางกระจางแจง ซงเปนมอทมองไมเหน (Invisible Hand) เชน การปรบครม. เปนเรองของ Gang of 4

ทฤษฎภเขานำาแขง เนนเรองตอไปน1.จตวทยา เปนเร องทเกยวกบการเรยนรและอปนสย คอ

เรยนรเพอสรางนวตกรรม คนทมความคดแบบนจะทำาใหเกดการเปลยนแปลง

2.สงคมจตวทยา คอการกลอมเกลาทางสงคมหรอเปนสงคมประกตทางการเมอง

3.จตวเคราะห คอจตทไรสำานกซงมกอยในสวนลกทสด หรอทเรยกวากนบง หรอจตใตสำานก

มการคนพบวาจตใจใฝสมฤทธจะมอยในชมชนบางแหง เชน คนทอยแถบเมดเตอเรเนยน (เชน กรก อตาล สเปน) มจตใจใฝสมฤทธจนทำาใหเกดการเปลยนแปลง เชน

-วนท 12 ตลาคม ค.ศ.1492 โคลมบส ไดเดนทางไปพบเกาะอเมรกา

85

-กรกมนกปราชญชอดง เชน โสเครตส เพลโต อรสโตเตล ซงกรกเปนประเทศเลกแตมมรดกทางวฒนธรรมเปนจำานวนมาก

ทฤษฎจตวทยามองวา หากตองการเขาใจเร องการเมองกตองยอนไปศกษาเรองของคนตงแตวยเยาว (Kitty) สถาบนสรนธรเปนสถาบนของมานษยวทยา ไดศกษาบทเหกลอม (Lullaby) จากทวโลกททำาใหเดกงวงนอนและมอยหลบไปพรอมกบความทรงจำาและบทเรยน โดยคนพบวาองกฤษไดทรพยากรเดกจากบทเหกลอมเพราะไดชวยปลกเราใหขยนโดยไมยงหยด และนทานของ Vikings กจะเนนเรองการเดนเรอ

อ.ปวย องภากร เขยนหนงสอชอจากครรภมารดาสสสาน อธบายวาตอนเดกจะไดรบอทธพลจากครอบครว โตขนกจะไดรบอทธพลจากโรงเรยนและวด เชน ไทเกอร วด มแมเปนคนไทยชอกลธดาชาวกาญจนบร ตอนอาย 4-5 ขวบถกเพอนดาทอและกลนแกลง ไทเกอรจงฝงใจตงแตเดกและไมยอมระบวาเปนคนเชอชาตไทย ในพาสปอรตจะระบวาเปนคนเชอชาตตะวนออก (Oriental)

การเปรยบเทยบพฤตกรรมการออกเสยงเลอกตงของสองประเทศ คออเมรกาและฝรงเศส พบวาเดกอเมรกนมกออกเสยงและเลอกพรรคการเมองคลายกบพอแม แตเดกฝร งเศสจะมพฤต กรรมการเล อกต งแตกต างจากพอแม ผลการศ กษาพฤตกรรมพบวา ครอบครวอเมรก นมกสนทนาเร องตวละครทางการเมองบนโตะอาหาร เชน อดตประธานาธบดไอเซนฮาวร นายพลแมคอาเธอร หรอจอหน เอฟ. เคเนด สงเหลานปลกฝงลกไปโดยไมรตว สวนครอบครวฝร งเศสมกพดเร องนำาหอม ดารา หรอแฟชนบนโตะอาหาร ลกจงเลอกตงตามใจชอบเพราะไมรวาพอ

86

แมชอบอะไร (การปลกฝงโดยไมรตวเปรยบเสมอนภเขา ซงมสวนทโผลเหนอนำานอย ขณะทสวนทอยใตนำามเปนจำานวนมาก)

ทฤษฎกลบ-เกลยวหวหอม ของซกมนด ฟรอยดฟรอยดถอวาการเรยนรทงหลายเหมอนกบการเจรญเตบโต

ของกลบหวหอมทเตบโตแบบเปนเกลยวซอนกนไปเร อยๆ เร องทไดเรยนรมาตงแตเปนเดกทารกจงฝงใจแนนอยดานในสด เชน ครสอนใหอาน Science วาไซแอนส พอโตขนกจะเผลอพดแบบน แตพอนกขนไดกจะรบเปลยนมาพดวาไซน ทงนเปนเพราะฝงใจมาตงแตเดก

การฝงใจในลกษณะนเปนเร องของสงคมประกตทางการเมอง (ศกษาเพมเตมในบทท 2) เชน อนเดยกบองกฤษเคยฝงใจในเร องอารยะขดขน อนเดยตอสโดยไมใชก ำาลงรนแรง ขณะทองกฤษใชกำาลงรนแรง

** ชวงภาพยนตรเรองมหาตมะคานธ ** มหาตมะคานธทาทายจกรวรรดนยมดวยการปลกระดมคน

อนเดยใหออกมาประทวงจกรวรรดนยมองกฤษ ประเดนสำาคญคอเกลอมาจากมหาสมทรอนเดย ชาวอนเดยจงมสทธครอบครองโดยชอบธรรม นโยบายการตอสของคานธคอประทวงอยางสงบ ไมใชความรนแรงแมตอนททหารองกฤษมาจบกมและทำารายรางกายเพอสลายการประทวงกตาม ขาวการตอสของคานธไดกระจายไปทวโลก หลายประเทศทวโลกจงเชญใหเขาไปเขาประชมดวย ซงทกประเทศตางกสนบสนนใหอนเดยไดเอกราช และในทสดองกฤษกยอมใหเอกราชแกอนเดย***

หลงสงครามโลกครงทสองสนสด ไดมประเทศเกดใหมอยางมหาศาล (New Nations) แนวคดยค Post-modern มองวา

87

ชมชนไดรวมตวกนยกระดบเปนชาตเกดใหม ชมชนเลกๆจงขยายเปนประเทศใหญ เชน อนเดย ปากสถาน บงคลาเทศ ตมอรตะวนออก

เศรษฐกจพอเพยงเศรษฐกจพอเพยงเปนเรองของ 3 หวง ซงหวงจะเปนเหมอน

วงแหวนทไมมจดเรมตนและจดแตกหก ดงน1.การพอประมาณ2.สมเหตสมผล3.ภมคมกน คอการคดถงอนาคตลวงหนา แกนของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงคอการเหนคณคาของ

ทรพยากรทมอยในตวเอง หรอทเรยกวานพพาน (Nippan, Niravana) ดงพระมหาชนกททรงมความมงม น มจตใจใฝสมฤทธ มความเพยรอนบรสทธ และพงพาตนเอง (ศกษาเพมเตมจากหนงสอของอ.วชตวงศ ณ ปอมเพชร)

ทฤษฎแพรกระจาย เชน เร องของมารโค โปโล การเผยแพรของโปรตเกส และคลนยคตางๆ ซงคลนลกท 3 จะมองวาโลกแบนเหมอนเปนแผนกระดาษ คนจงสามารถตดตอกนได

ยคหลงสมยใหม จดสำาคญคอความสนใจในเรองเลกๆนอยๆ ซงไดรบอทธพลมาจากทฤษฎองครวม คอคนทส ำาคญไมใชแคพอแม ปยาตาทวดเทานน แตโยงไปถงเดกตวเลกๆดวย เชน สทธเสรภาพของเดก

ขอสอบในสปดาหท 5 เป นการสรปภาพรวมของทฤษฎจตวทยาและการแพรกระจาย

Quiz

88

ใหเลอกตอบโดยสรป 6 ขอ ภายใน 1 หนา 1 ชวโมง1.ทฤษฎแพรกระจาย 7.ทฤษฎววฒนาการ2.วาดวยสงคมประกต 8.วาดวยวฏฏจกร3.อารยะขดขน 9.The World is Flat

(โลกแบน)4.แกนเศรษฐกจพอเพยง 10.Sputnik5.โลกาภวตน 11.ทฤษฎกล บ-เกล ยวหว

หอม6.Post-modern 12.PPE

***************คำาบรรยายวชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบ

การเปลยนแปลงทางสงคมPolitical Sociology and Social

Changeผศ.พมล พพพธ วนท 8 สงหาคม พ.ศ. 2551

กอนบรรยายอาจารยคยกบนกศกษาวา วชานวาดวยสามเรองคอ สงคมวทยา การเมอง และการเปลยนแปลงทางสงคม ในทนหมายถงการเปลยนแปลงทกดานทงการเมอง เศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม วฒนธรรม การศกษา ศาสนา ฯลฯ เปนวชาทตอเนองจาก PS 704 ทเปนเรองของตวเราเองตงแตเกดจนทกวนนวาดหรอไมดอยางไร ถาดกเรยกวาพฒนา ไมดคอไมพฒนา วชา 704 และ 710 ถานกศกษาสอบตกกนาสงสยวานกศกษาเปนคนประเภทไหน เรองนวเคลยร เรองตางประเทศทำาไดดแตสอบตกวชาทเกยวกบตวเองนนเปนเรองตลกมาก

89

วตถประสงคของการเรยนวชา PS 7101. ใหนกศกษาเขาใจปฏสมพนธระหวางการเมอง เศรษฐกจ

สงคม และวฒนธรรมทมผลตอกนและกน ไมใชเรยนรฐศาสตรแลวเรยนการเมองอยางเดยวจนคลงการเมองสตแตกไปเลย พอเหนคนอนมความคดเหนทางการเมองไมเหมอนเรากโกรธ ลองหยดพจารณาตวเองในมตอน ๆ บาง

2. ใหนกศกษาเขาใจทฤษฎทางดานสงคมวทยาการเมองบางทฤษฎซงเกยวกบความสมพนธระหวางปจจยหรอตวแปรตาง ๆ เหลานนวาเมอเกดสงนทำาใหเกดสงนน เปนเหตเปนผลกน

3. นกศกษาสามารถนำาทฤษฎทางสงคมวทยาการเมองมาอธบายสภาพและววฒนาการการเปลยนแปลงของสงคมไทยทนกศกษาไดพบเหนและรจกดในชวตประจำาวน โดยการเขยนรายงานในแงมมของสงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

การเมองมผลตอชวตเราตงแตกอนเกด เชน รฐมนโยบายดแลสตรมครรภ แมตงครรภจะกนเหลา สบบหร ไมฝากครรภไมได บางสงคมจดใหหญงตงครรภไดทำากจกรรมสงเสรมสขภาพในโรงพยาบาล บางคนอาจจะไมอยากทำา แตทรฐตองทำาเชนนไมไดละเมดสทธของผหญงคนนน อาจจะละเมดไปบางแตทำาไปเพอดแลเดกในทอง หรอถารฐมนโยบายใหครอบครวมลกไดคนเดยว ถาเราเกดมาเปนคนทสองยอมมปญหา นคอการเมองสงผลกระทบตอชวตของทกคนตงแตยงไมเกดเสยดวยซำา จนกระทงตายจะจดการกบศพอยางไรจะเผาหรอฝงขนอยกบนโยบายรฐเชนกน

นกศกษาตองมนยามของตนเองวา การเมองคออะไร “ ”อรสโตเตล กลาววา การเมองเปน “Architectonic Science”

90

ศาสตรแหงสถาปนกหรอศาสตรทวาดวยการออกแบบ การสรางสรรค เปนการออกแบบชวตทด การมาเรยนรฐศาสตรกเพอวตถประสงคในขอน ไมใชไปบอกวาเพราะสอบอะไรไมไดเลยมาเรยนรฐศาสตร รฐศาสตรไดชอวาเปนราชาแหงศาสตรนนไมไดโม อรสโตเตลบอกวามนษยเปนสตวสงคม อยคนเดยวไมไดตองอยรวมกน ในการอยรวมกนกดกนบางทะเลาะกนบาง ฉะนนตองออกแบบชวตทอยรวมกนใหด รฐศาสตรเปนเรองของการออกแบบสงคม ซงมมานานนบพนปแลวถงวนนสงคมไทยกยงตองออกแบบกนอย เพอใหคนไทยอยรวมกนอยางด พยายามสรางรฐธรรมนญทด ๆ ออกมาเพอออกแบบชวตแตกยงไมสมบรณสกท

ฮาโรลด ลาสเวล (Harold Lasswell) กลาววา การเมองคอการศกษาถงอำานาจและอทธพลวาใคร ไดอะไร เมอไร และอยางไร (ชมชนของนกศกษาใคร ไดอะไร เมอไร อยางไร) ใครเปนตวแทน ไดตำาแหนงมาอยางไรการเลอกตงหรอเอาปนไปยดเขามา

V.O. Key กลาววา การเมองเปนเรองของการบงคบบญชา อำานาจ (ในชมชนของนกศกษามโครงสรางอำานาจอยางไร)

เดวด อสตน กลาววา การเมองคอการจดสรรสงทมคณคาในสงคมโดยผมอำานาจอนชอบธรรม

E.C. Banfield (แบนฟลด) กลาววา การเมองเปนเรองของความขดแยงเกยวกบผลประโยชนของสวนรวม ฮนส มอรเกนทอ นกวชาการดานการเมองระหวางประเทศ เขยนหนงสอชอ Politics among Nations สรปวา โลกนมความสมพนธกนอยเพยงเรองเดยวคอเรองของอำานาจ และอำานาจกคอผลประโยชน

91

เพราะฉะนนการเมองเปนเรองของผลประโยชน เมอมผลประโยชนกเกดความขดแยง

อำานาจ คอ ความสามารถในการทำาใหบคคลอนกระทำาในสงทไมตองการหรอละเวนการกระทำา เชน อำานาจศาลโลกบอกวาเขาพระวหารไมใชของไทยเราจะบอกวาเปนของเราไมได

แมกซ เวเบอร กลาววา การเมองคอการผกขาดการใชอำานาจภายในอาณาบรเวณหนงเร องอำานาจรฐ (อำานาจอธปไตย) ถาคนอนมาใชอำานาจแขงกบรฏฐาธปตยกคอกบฏ โจร รฐตองใชอำานาจปราบปราม สวนอำานาจอธปไตยภายนอกกคอเอกราช การไมถกแทรกแซงจากอำานาจภายนอก

เวลช (W.A. Welsh) พจารณาการเมองในแงของกจกรรม เนอหา กระบวนการ และพฤตกรรมทเกยวกบอำานาจ (Power) อำานาจหนาท/สทธอำานาจ (Authority) เปนตน คนบางคนม Authority ตามทกฎหมายกำาหนดแตไมม Power เชน นายอำาเภอสงใหลกนองทำาโนนทำานลกนองรบปากแตไมทำา มคนแกคนหนงเปนอดตบคคลสำาคญเดนขนอำาเภอสงใหทำาโนนทำานปรากฏวาทกคนยอมทำาตามหมด แสดงวาม Power โดยทไมม Authority (ในชมชนของนกศกษาใครม Power ใครม Authority ใครมทงสองอยาง)

A.C. Isaak กลาววา การเมองคอกจกรรมทรฐบาลกระทำาโดยอาศยกฎหมายเกยวกบ Power, Authority, Conflict (ความขดแยง) เปนตน นตศาสตรกบรฐศาสตรเปนเรองทเกยวของกน ทงสองเปนเรองของบานเมอง

L.A. Froman มองการเมองเชนเดยวกบเดวด อสตน คอมองวาการเมองเปนการกระจาย การไดหรอเสยประโยชนของ

92

บคคลตาง ๆ ขนกบปจจยหลายอยาง เชน การตดสนใจ จำานวนคนทเขารวม ฯลฯ

L. Rogers กลาววา การเมองเปนศาสตรและศลปะการปกครองของรฐบาล รวมถงแนวคดหรอปรชญาการเมอง เปนพลงกอเกดรปรางสรระของรฐคอโครงสรางความสมพนธของหนวยยอยกบหนวยใหญ การกำาหนดนโยบาย การนำานโยบายไปปฏบต ฯลฯ ศาสตรคอทำาซำาไดมแบบแผนแนนอน ศลปะคอความแตกตาง ของแตละคน รฐศาสตรพยายามแสวงหากฎแหงอำานาจ กฎแหงความชอบธรรม กฎของการเดนขบวน กฎแหงการปราบปราม ฯลฯ ทกอยางตองมกฎหมายเขามาชวยตกรอบ รฐศาสตรกเหมอนกบวทยาศาสตรทมกฎเกณฑแนนอน แตขณะเดยวกนกมความเปนศลปะในตวเองดวย เพราะจตใจมนษยออนไหว มคานยม จำาเปนตองพลกแพลงใหไดภายใตขอบเขตของความเปนศาสตร รฐศาสตรสมยกอนอาจเปนศลปะถง 90% แตปจจบนเปนศาสตรไมนอยกวา 80% แตยงไม 100% เทาวทยาศาสตร

G.A. and A.G. Theodorson กลาววา การเมองเปนกระบวนการสรางนโยบายโดยเขาไปมอทธพล คมแหลงอำานาจ การใชอำานาจหนาทมการแขงขนกนและมความขดแยงกนดวย

สรป ระบบการเมองจะมความหมายครอบคลมถง1. รฐบาล กฎหมาย สถาบนทเปนทางการ กระบวนการซงทำา

หนาทในการสรางกฎหมาย การบรหาร ใชกฎหมาย ตความใชกฎหมายและบงคบใชทวทงสงคม

(สถาบนไมไดหมายถงตวตกหรอจำานวนคน แตเปนสงทไดรบความเชอถอ การยอมรบและถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง เชน เพลงชาตไทยถอเปนสถาบนอยางหนง อยางปญหาสาม

93

จงหวดชายแดนภาคใตถาสถาบนนตบญญต บรหาร ตลาการ แกไขไมไดกตองใชสถาบนอน เชน สถาบนครอบครว สถาบนศาสนา โรงเรยน กลมเพอน แรงงานสถาบนนนทนาการ

การยนตรงเมอเปดเพลงสรรเสรญพระบารมกเปนสถาบนอยางหนง เพราะคนยอมรบปฏบตสบทอดกนมา เมอมบางคนไมยนตรงในโรงหนงขณะบรรเลงเพลงสรรเสรญพระบารมจงมคนไปแจงตำารวจจบ)

2. การกระทำาของปจเจกชน หรอกลมคน รวมทงสถาบนตาง ๆ ทไมเปนทางการ ซงไมเกยวกบรฐบาลโดยตรงแตมผลกระทบเกยวกบรฐบาลอยางหลกเลยงไมได เชน ครอบครว ธรกจการคา ผประกอบ เอกชน ผประกอบการ เปนตน อยางคนสองคนเปนเรองสวนตว แตถาคนหนงเอาดนสอไปจมตาอกคนหนงจะกลายเปนเรองการเมองขนมาทนทเมอเกดการละเมดกนกฎหมายกตองเขามาเกยวของ

3. แนวคดตาง ๆ ทเกยวกบรฐบาลเกยวกบการปกครอง เชน ความเชอ ปรชญา อดมการณ รวมถงคานยมตางๆ ซงมผลหรอมอทธพลตอการตดสนใจของรฐบาล คนบางคนเชอในสงททำาถงขนาดขบเครองบนไปชนตก

4. การเมองเปนเรองของอำานาจ เปนเรองเกยวกบสถาบน และกระบวนการทจะทำาใหไดมาซงอำานาจ เปนเรองทสนใจศกษา คนควา และทำาการวเคราะหในวชารฐศาสตร

(นกศกษาตองใหความหมายของการเมองไดในขอบเขตทกวางขวาง ใหสมกบเปนมหาบณฑต)

สงคมวทยา เปนวชาทวาดวยความสมพนธของคนในสงคมตงแต 2 คนขนไป (กวางกวาการเมอง) เปนวชาทศกษาถง

94

สถาบนในทางสงคม ศกษาความสมพนธทางสงคม ทเนนความสมพนธทางสถานภาพ ไมใชตวบคคลทางกายภาพหรอบคลกภาพ เชน ความสมพนธระหวางผปกครองกบผใตปกครอง ความสมพนธระหวางนายจางกบลกจาง ความสมพนธระหวางหญงชายในสงคม ครกบนกเรยน สามกบภรรยา ทนายความกบลกความ พอแมกบลก พระกบฆราวาส หมอกบคนไข โจทกกบจำาเลย ฯลฯ

ความสมพนธจะรวมถงความคด ความรสก ความเชอ ทศนคตทอางองเชอมโยงตอกน ไมวาจะรจกกนหรอไมรจก อยรวมกนหรอไมอยรวมกน อยใกลหรออยไกล ไมวาจะมจตสำานกถงความเปนอยตอกนหรอไมมจตสำานกตอกนกตาม เชน อาจารยกลบไปกรงเทพฯ จะมคนถามวา คนนครฯ เปนยงไง เปนคำาถาม“ ”ทางสงคมวทยาอาจารยกตอบไปซงอาจไมลกซงกได หรอสมยเดก ๆ อาจารยเรยนเรองเวนสวาณช คนรอบ ๆ ตวอาจารยเขาจะดาวา ยว ทง ๆ ทอาจารยไมเคยรจกคนยวมากอน นคอทศนคตต “ ”เจตคตทมตอชาวยวโดยไมรจกกน หรอทศนคตตอ ไอเจก ไอ“ ” “แขก ไอแกว บกสเดอ คำาพดเหลานไมไดยกยองบชาอยแลว ” “ ” “ ”เปนอคต ความลำาเอยง ความรสกเคยชน นกศกษาเรยนปรญญาโทแลวตองตอสกบความรสกเคยชนอคตของตนเองใหได

อรสโตเตลกลาววา มนษยเปนสตวสงคม ชวตทดของมนษยคอชวตทมอสระเสรไมตกเปนทาส การอยโดยไมมเสรกไมตางกบฝงสตว (อสระตองควบคกบความรบผดชอบ มนษยตองใชอสรเสรภาพดวยความรบผดชอบ) มสวนรวมในการปกครองตนเองในนครรฐทมอสระสามารถปกครองตนเองได ความเปนสตวการเมองของมนษยจงตองมสทธและมสวนรวมในการเมองดวย

95

สงคม / ชมชนมความสำาคญยงตอความเปนอยของมนษยเพราะ

1. มนษยโดยธรรมชาตมความออนแอมากถาตางคนตางอยกไมอาจอยรอดตอภยรอบตวได ตองอยรวมกนมสงคมคอยดแล มนษยเกดมาถาถกทอดทงแปบเดยวกตาย ตองมคนคอยดแลอยหลายป ลกของมนษยถาไมมมนษยดแลไมมทางจะอยรอดได ไมเหมอนลกสตวเกดมาปบเดนไดเลย

2. มนษยมสมองขนาดใหญ มสตปญญาสามารถเรยนรมไดใชเพยงแตสญชาตญาณเหมอนสตวอน ๆ สมองมนษยจะไดรบการพฒนาสงสดเมอมนษยอยรวมกน ตอใหเปนอจฉรยะถาอยบนเกาะคนเดยวยอมไมอาจสรางสรรคอะไรได ความสะดวกสบายทกอยางในชวตเกดจากการแบงงานกนทำาในสงคม เราไมไดปลกขาว ไมทำาโทรศพทแตกมขาวกน มโทรศพทใช การอยรวมกนทำาใหมนษยสรางเครองมอสอสารคอภาษาและสงอน ๆ ขนมาใช ชวยใหการอยรวมกนในสงคมมประโยชน มความสขมากขน สมองมนษยแตละคนเมอมารวมกนหลาย ๆ กอนกเปนสมองกอนใหญคดอะไรไดมาก วนนเราจงเหมอนคนแคระตวเลก ๆ ยนอยบนบายกษตวใหญสามารถมองเหนไดกวางไกล

3. มนษยมความตองการทางดานอารมณและจตใจ มรก มโกรธ หลง เสยใจ ดใจ ภมใจ หยงทะนง ผดหวง เจบปวดรวดราว อยากใหคนปลอบ ปรบมอให ความรสกเหลานไดมาจากการทมนษยอยรวมกน สตวเลยงอาจจะใหความสขเราไดกจรงแตยงไมเทากบทมนษยตอบสนองใหกบมนษยดวยกนเอง เราเหนคนพมาถกพายนารกสถลมเรากอยากจะชวยทง ๆ ทไมรจกกน ความตองการทางอารมณไมอาจจะตอบสนองไดดวยดถามนษยใชชวต

96

อยอยางโดดเดยว คำาวา เพอน จงเปนคำาสน ๆ ทมความหมาย“ ”มาก

4. ความเจรญจากสงประดษฐตาง ๆ รอบตวเกดจากความร ของมนษยหลาย ๆ คนเพราะคน ๆ เดยวไมอาจทำาได เราไมตองปลกขาว ไมตองจบปลา ไมตองทอผา แตกมปจจยสครบทกอยางเพราะอยในสงคม ไมมใครทไมตองอาศยคนอน ความรความเจรญของมนษยไดจากการถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง เผยแพรลอกเลยนแบบกนและกน เมอมนษยไดประโยชนจากสงคมกตองเคารพกฎหมาย เสยภาษ เปนทหาร ทำาทกสงทกอยางทสงคมเรยกรอง แมกตกานนจะไมยตธรรมกตาม เพราะเราไดประโยชนจากสงคมมามากแลว

สงคมวทยาการเมอง มลกษณะเปนสหวทยาการ (Interdisciplinary) / พหวทยาการ (Multidisciplinary) เปนการผสมผสานความรจากหลายสาขาวชา ศกษาเกยวกบ

1. สถาบนทางสงคม คอสงทสรางขนมาแลวยดถอถายทอดจากคนรนหนงสอกรนหนง ในสงคมมสถาบนนบรอยใหญบางเลกบาง ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ (ในชมชนของนกศกษามสถาบนทางสงคมอะไรบาง เชน ชาวบานตนมาเขาทำาอะไรกน เวลาทำางานทำาอยางไร แตงงานทำาอยางไร เหลานคอสถาบน)

2. กระบวนการทางการเมอง 3. อดมการณทางการเมอง เปนสงทมองไมเหน 4. อำานาจซงมผลตอเศรษฐกจ การเมอง และสงคม 5. ความขดแยงอนจะนำาไปสการเปลยนแปลงเชงอำานาจใน

สงคม ชวตเตมไปดวยการเปลยนแปลง (ดวาเปลยนแปลงไปทางไหน อยางไร ใครไดอำานาจ ใครเสยอำานาจ)

97

ตวแบบทนำามาใชในการศกษาสงคมวทยาการเมองเรยกวา ตวแบบ Ice Berg (ภเขานำาแขง) ภเขานำาแขงจะประกอบดวยสวนทลอยอยเหนอนำาเปนสวนทปรากฏใหเหนชดเจน แตมปรมาณเพยงเลกนอยประมาณ 1 ใน 10 ของทงหมดเทานน สวนทอยขางใตมองไมเหนมถง 9 ใน 10 รฐศาสตรศกษาสวนทลอยอยเหนอนำาไดแก อำานาจ ผลประโยชน การจดสรรสง ทมคณคาในสงคม เปนปรากฏการณทเหนไดชดเจน สงคมวทยาศกษาสวนทอยใตนำาทม พนทมหาศาลอนเปนเรองของสงคม เชน ความรสก ความเชอ จตวทยา แรงผลก ปมเดน ปมดอย ศลธรรม จรยธรรม ศาสนา สวนนมองไมเหนตองสบตองคน สวนสงคมวทยาการเมองจะศกษาภเขานำาแขงทงลกเพอใหไดคำาตอบทเปนจรงสรางความเขาใจทชดเจนได เชน คน บางคนประกาศวารกชาตทำาเพอชาต แตจรง ๆ แลวตอนเดก ๆ โดนเพอนแกลงเปนประจำาเลยอยากแกแคน

รฐศาสตรคอสวนทลอยอยเหนอผวนำาเหนไดงายและชดเจนกวา สงคมวทยาคอสวน ทจมอยใตนำามองไมเหนตองคนหาและมปรมาณมากกวาสวนขางบนมาก อาจะตองศกษา คนหาไมมทสนสด เราตองเหนภาพทงบนและลางจงจะเขาใจภาพรวมทงหมดไดดกวาเหนภาพเพยงบางสวน

นกสงคมวทยาและสงคมวทยาการเมองทสำาคญ แมตายไปแลวเรายงตองศกษาแนวคดของเขาอย เชน

-เซนต ไซมอน (ค.ศ.1760 – 1825) -เฮอรเบรต สเปนเซอร (ค.ศ. 1820 – 1903)-คารล มารกซ (ค.ศ. 1818 – 1883) -เหมาเจอตง

98

-อเลกซส เดอ ทอกเกอรวลล (ค.ศ. 1805 – 1859) -แมกซ เวเบอร (ค.ศ. 1864 – 1920)-Robert Michels (ค.ศ. 1876 – 1936) -เอมล เดอไคม (ค.ศ. 1858 – 1917) -เซมวร มารตน ลพเซต -S.N. Eisenstadt-Irving Louis Horowitz-มอรรส ดเวอรเจอร ฯลฯนกศกษาตองมความเปนสหวทยาการอยาจมอยกบ

รฐศาสตรอยางเดยว ตองเรยนเรองรอบตว วชาสำาคญอกวชาหนงคอ 702 ระเบยบวธวจยตามดวยการศกษาอสระ ทนกศกษาตองสมมตตวแปรตน/ตวแปรอสระ (Independent Variable) คอสาเหต และตวแปรตาม (Dependent Variable) คอผล โดยสมมตวาทกสงทกอยางคงท ดงน

X Y(ในการเขยนรายงานกตองกำาหนดตวแปรตนขนมากอน เชน

เขอนทำาใหเกดการเปลยนแปลงมากมายในชมชนหรอเขอนนำามากขน) ถาตวแปรตนเพมทำาใหตวแปรตามเพมเรยกวาความสมพนธเชงบวก

ในทางสงคมวทยาใหความสำาคญกบ Change Agent ตวการททำาใหเกดการเปลยนแปลง ดวาอะไรคอ Change Agent ในชมชนของนกศกษา หรอพฤตกรรมของเดกสงทจะเปน Change Agent อาจไดแก พอแม คร พระ เพอน เกมส สอ

ในความเปนจรงตวแบบ X Y ไมมจรง ทกสงทกอยางเปนกระบวนการเดนหนาไปเรอย ๆ แตการวจยตองสมมตวาทกสง

99

ทกอยางคงท เมอ X เปลยนจะทำาให Y เปลยน ตวแบบในวชา 710 คอ X Y X ทำาให Y เปลยนและ Y กมผลทำาให X เปลยน เหมอนไกทำาใหเกดไข ไขทำาใหเกดไก จนตอบไมไดวาไกกบไขอะไรมากอนกน เชนเดยวกนกบการเมองทำาใหเศรษฐกจเปลยนแปลง เศรษฐกจทำาใหการเมองเปลยนแปลง เศรษฐกจทำาใหการศกษาเปลยนแปลง การศกษาทำาใหเศรษฐกจเปลยนแปลง การเมองทำาใหวฒนธรรมเปลยนแปลง วฒนธรรมทำาใหการเมองเปลยนแปลง

(ในรายงานตองระบใหชดเจนวาการเมอง สงคม เศรษฐกจ การศกษา วฒนธรรมของนกศกษาคออะไร)

ตวอยาง การเมอง การกอตงมหาวทยาลยรามคำาแหงการเดนขบวนของนกเรยนทเอนทไมตดในชวง พ.ศ. 2513

– 2514 สมาชกสภาผแทนราษฎรกลมหนงหยบเรองนขนมาพจารณา เสนอพระราชบญญตกอตงมหาวทยาลยรามคำาแหงใหเปนตลาดวชา ทกคนมสทธเขามาเรยน มสถานทใหเรยน ใครไมอยากมากไมตองมาซอหนงสอไปอานเอาเอง รามคำาแหงใชเวลาไมกเดอนกกอตงได พดไดเตมปากวาเกดจากการเมอง ไดแก การเรยกรองของประชาชนและการเคลอนไหวผลกดนอยางรวดเรวของนกการเมอง ใครทพดวารามคำาแหงไมเกยวกบการเมองถอวาซอมาก ๆ ไมรเร องอะไรเลย

การกอตงมหาวทยาลยรามคำาแหงการศกษาเยาวชนมหาวทยาลยรามคำาแหงเปนสาเหตทำาใหเกดการเปลยนแปลง

ในดานการศกษาของเยาวชน หลายคนยอมรบวาถาไมมรามฯ กคงไมมตนในวนน จากเดกบานนอกมาเปนปลดอำาเภอกเพราะรามคำาแหง เปลวเทยนใหแสง รามคำาแหงใหทาง

100

การกอตงมหาวทยาลยรามคำาแหงการเมองหลงจากทรฐธรรมนญ พ.ศ. 2540 กำาหนดให ส.ส.ตองจบ

ปรญญาตรและมผลมาจนถงทกวนน การมปรญญายอมมภาพลกษณดกวาคนทไมจบ แมจะโดนลอเลยนวาเปนการเมองแบบบณฑตยาธปไตยกตาม รามคำาแหงมหลกสตรใหม ๆ มากมาย ในทกสภาตอนนรวมทงระบบราชการทกหนวยมบณฑตรามฯ ทงนน ปลด อบต.สวนใหญเปนเดกรามฯ

รามคำาแหงกอใหเกดการเปลยนแปลงมากมาย เชน -การเปลยนแปลงทางสงคม จากทงหวหมากกลายเปนยาน

ธรกจ ซอยมหาดไทยทเชอมระหวางถนนรามคำาแหงกบถนนลาดพราวเปนซอยทไมเคยหลบ มกจกรรมตลอดคน

-การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ การมมหาวทยาลยรามคำาแหงทำาใหเศรษฐกจละแวกนเปลยนแปลงไป รวมทงรามฯ 3 หรอสำานกตวตาง ๆ ทนกศกษานยมไปเรยนกนมาก

ทสำาคญคอรามคำาแหงกอใหเกดการเปลยนกระบวนทศน (Paradigm Shift) Paradigm หรอกระบวนทศน หมายถง ความคดพนฐานทเปนบอเกดของความคดอน ๆ วถชวตของเราไมอาจทำาอะไรตามใจชอบได มกรอบกำาหนดไวแลววาเราตองแตงตวแบบน กนแบบน คดแบบน ตองตอบขอสอบอยางน

ตวอยางหนงของ Paradigm Shift ทคลาสสกคอการเลกทาสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอกอนสงคมไทยมองวาคนไมเทาเทยมกน แตพระองคเปลยนกระบวนทศนวาคนเปนคนเทากนโดยไมตองเสยเลอดเสยเนอเหมอนในยโรปหรอสหรฐฯ แมกระนนกยงทำาไดยาก เปลยนระบบทาสวายากแลวเปลยนระบบไพรยงยาก

101

กวา วนนคนไทยยงไมเปนพลเมองกนทกคน ยงเปนไพรซายหนขวาหนตามทนายสง

การศกษาของชาตในอดตม Paradigm กำาหนดเอาไววาเปนของสง เปนสงมคณคา ตองมการสอบเอนทรานซเพอคดเลอกคนทเหมาะสมซงกคอคนทเปนหวกระทเทานน เพชรอยางดมคาราคา“ยง สงใหลงจะรคาราคาหรอ การศกษาเปนสงทมคามากถาสงให”คนทไมรคณคาแลวจะเกดประโยชนอนใด การกอเกดรามคำาแหงจงเปนการเปลยนพาราไดมทหนมาเชอวาการศกษาเปนของมวลชน ทกคนมสทธเรยนเทากน การเปลยนพาราไดมนไมไดทำางาย ๆ นกศกษายคแรก ๆ บางคนยงอายทตองเรยนรามฯ ตองแอบ ๆ มาเรยนไมใหใครร จากนนเกดพาราไดมเรองการเรยนรตลอดชวต การเรยนรตามอธยาศย อยในเรอนจำากเรยนได อายมากเทาไหรกเรยนได เมอพาราไดมเปลยนเพราะรามคำาแหง จฬาฯ ธรรมศาสตรกตองเปลยนดวย วนนมหาวทยาลยเปดทกแหงเหมอนรามคำาแหงหมดเพยงแตไมเปดเผยเทารามคำาแหงเทานนเอง เชน รบนกศกษาหลงจากสอบเอนทรานซแลวแตคาเลาเรยนแพงกวา รบทงคนแกและเดกเขามาเรยนหลงจากวพากษวจารณรามคำาแหงมากอน

ถงวนนคำาวาพาราไดม (กระบวนทศน) ไดรบความนยมลดลง มคำาวา วาทกรรม (Discourse) มาแทนท การเปลยนพาราไดมเปนการเปลยนแบบถอนรากถอนโคน ทฤษฎในพาราไดมเกาตองทงไปเลย ถาไมถอนรากถอนโคนกตองคดใหม ทำาใหม (Reconstruction) เชน รกววใหผก รกลกใหกอด นกวชาการทโดงดงเรองคดใหม ทำาใหมคอ มเชล ฟโก และฌาค ดารดา (Jacques Derrida) เรยนวชานแลวจะรวา ความจรงคอสงท“

102

สงคมสรางขน เมอสรางไดกรอถอน ” (Deconstruction) แลวสรางใหมหรอคดใหม ทำาใหมได เชน คนไทยมาจากภเขาอลไตแลวอพยพลงมาทางใตเรอย ๆ จนมาถงสโขทย อยธยา ธนบร รตนโกสนทร แตวนนมคนคดใหมทำาใหมวาคนไทยอยตรงน เกดในดนแดนสวรรณภมตงแตแรก ไมไดอพยพมาจากไหน

ตวอยางอน ๆ เชน-เศรษฐกจการเมองคาเงนบาทลอยตว คาเงนบาทลอยตว สภาพเศรษฐกจสงคมไทย เมอคาเงน

บาทลอยตวหลายคนตองเปลยนอาชพ บางคนเปลยนเปนคนเคยรวย จากทเปนหน 25 ลานกลายเปน 50 ลาน บางคนลมละลายเลกกจการไปเลย หรอในชวงทเศรษฐกจไทยเตบโตมาก พ.ศ. 2531-2532 ไมมใครอยากทำาราชการกนแลว ไปทำาธรกจทดนเลนหนรำารวยกวา แตชวงวกฤตเศรษฐกจ 2540 เรมกลบมาเชอกนวาสบพอคาไมเทาพระยาเลยง เปนขาราชการอยางนอยกมเงนเดอน ดกวาทำาภาคเอกชนหรอธรกจเจงแลวเจงเลย

-สภาพเศรษฐกจสงคมไทยการเปลยนรฐบาล จากรฐบาลพล.อ.ชวลต ยงใจยทธมาเปนรฐบาลชวน 2

-จอรจ โซรอสประเทศอตสาหกรรมใหม โซรอสเขามาทบคาเงนบาท ทำาใหไทยทจะเปนเสอตวท 5 แหงเอเชยตองฝนสลาย แถมยงสงผลกระทบไปถงประเทศอน ๆ ในภมภาคดวย

-การเมอง วฒนธรรม ในยคฮตเลอร คนเยอรมนคดวาชาตพนธของตนเองประเสรฐทสด จอมพล ป. พบลสงครามกเปลยนแปลงวฒนธรรมไทยหลายเรอง อาท ภาษา การแตงกาย หามคนไทยกนหมาก แตเรองนตองขอบคณทานถาไมหามปานน

103

คนไทยยงคงเคยวหมากบวนนำาหมากกนสกปรกเหมอนประเทศเพอนบานบางประเทศ

-สหภาพโซเวยตลมสลาย การเมองโลก มประเทศเกดใหมหลงการลมสลายของโซเวยตหลายประเทศ ทำาให EU ขยายตวออกไปได

-การประชมเอเปก 2003 การเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมองภายในสงบ โรงเรยนในกรงเทพฯ หยดเพอเออตอการจราจร ฟ นวฒนธรรมเหเรอมาโชวผนำาตางชาตไดชนชม

-การแขงขนกฬาโอลมปกการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรมของประเทศจน

ปจจบนปรากฏการณของจกรวาลหรอของโลก เชน ภาวะโลกรอน ผลกระทบเรอนกระจก การเปลยนแปลงของดนฟาอากาศและสายนำา (เอล นโญ, ลา นญา) สงผลตอพฤตกรรมและการตดสนใจทางการเมอง เมอฝนตกผดฤดการทำามาหากนของคนยอมเปลยนไป และอาจมผลตอสงคม เศรษฐกจ การศกษา วฒนธรรม

พดงาย ๆ คอปรากฏการณระดบมหภาคมผลตอการเมองและสงคม

มหภาค การเมองสงคม

Z XY

เชน สนาม เศรษฐกจสงคมการเมองระหวางประเทศ

104

สนามทำาใหนกทองเทยวหาย เศรษฐกจเปลยนวบไปนานกวาจะฟ นตวได แตตางชาตกยอมรบคนไทยมากขน

การเขยนรายงานจำาตองระบตวแปรตน ตวแปรตาม อยาเขยนเปนมวยวด แลวเลอก Approach ทจะใชเปนแนวทางในการศกษาวเคราะห ไดแก

1. โครงสราง (Structure, Structuralism) อธบายไดวาโครงสรางสงคม/ชมชนเปนแบบใด เกษตรกรรม อตสาหกรรม กงเกษตรกรรมกงอตสาหกรรม บรการ โครงสรางมทงทเปนรปธรรม นามธรรม และกงรปธรรมกงนามธรรม เชน กฎหมาย

2. หนาท (Function, Functionalism) วเคราะหวาโครงสรางเชนนมหนาท ประโยชนและเปาหมายอยางไร อะไรทไมมประโยชนจะหายไป เชน หางของสตวบางชนด สถาบนทสรางขนถาไมมประโยชนจะคอย ๆ หายไป แตถามประโยชนจะเตบโตไปเรอย ๆ

3. สถาบน (Institution) คอสงทสมาชกในสงคมยอมรบถายทอดจากคนรนหนงสอกรนหนง เชน วนแม วนพอ ทกโรงเรยน ทกหนวยราชการ ทกครอบครวยอมรบ และยงมการกระตนใหเกดการจบจายซอขายสนคาพเศษสำาหรบแมอกดวย

4. ประวตศาสตร (Historical Approach) 5. ปรชญา (Philosophical Approach) อาจเปน

ปรชญาพทธ ครสต อสลาม นบถอผ นบถอสตว ฯลฯ อยางในอยปตโบราณนบถอแมว ง คนในภาคอสานหลาย ๆ จงหวดเชอเรองพญานาค

6. กฎหมาย (Legal Approach) ดวากฎหมายมเหตผลมความชอบธรรมเปนไปตามหลกนตศาสตรหรอไม (กฎระเบยบใน

105

ชมชนเปนอยางไร) ความชอบธรรมเรมแรกตองดกอนวาถกกฎหมายหรอไม แตแมถกกฎหมายแลวอาจจะไมชอบธรรมกได

7. เศรษฐกจ / เศรษฐศาสตร 8. วฒนธรรมการเมอง เชน เงนไมมา กาไมเปน หรอมสวน

รวม รวมรบร รวมตรวจสอบ 9. ภาษา (Linguistics / Language) หลาย ๆ พนทใช

ชอวา บว นา หนอง โคก ฯลฯทำาไมถงตงชอแบบนน มเหตผลอนใด ภาษาในทางการเมอง เชน กบฏ การปราบปราม การกดข วรชน พนธมตร ผกอบก ผกดข ทรราชย ฯลฯ การเมองเปนเรองของภาษา

10. จตวทยา (Psychological Approach) คนบางคนเกดมาไมเคยมความสขเทากบไปนงอยในเวทพนธมตรเลย คนนนกเพอน คนนกเพอน คนโนนกเพอน อยากจะกนอะไรกมกน มคนเอาใจใสทกอยาง นคอจตวทยามวลชน หลาย ๆ คนจงโหยหาเวทพนธมตร แตถามวาชวตแบบนยงยนหรอไม เราจะอยกนอยางนไปเรอย ๆ ไดหรอ สดทายคนอยรวมกนมากเขากตองขดแยงกนจนได

11. สงคมวทยา (Sociological Approach) 12. วเคราะหปจจยเขาออก (Input – Output

Analysis) และทฤษฎระบบทวไป (General System Theory) พฒนาไปเปนทฤษฎระบบการเมองด Input, Output, Conversion Process และสภาพแวดลอม

13. การสอสารคมนาคม (Communication / Cybernetic Theory) เครองมอของอำานาจในวนนกคอสอ

106

ชวยใหสามารถควบคมคนไดจนถงชายแดน สอทำาใหคนเปนหนงเดยวกนหรอแตกแยกกนกได

14. วเคราะหการจดสรรสงทมคณคา (Distributive Analysis) ดวาใครได ใครเสย ไดอะไร เสยอะไร ทำาไมคนนนไดคนนไมได เมอจดสรรแลวกตองกระจายใหมอกครงหนง (Redistributive) เงนทเกบภาษไดจะกระจายไปใหใคร

15. ทฤษฎกลม (Group Theory) 16. พหนยม (Pluralism) ปจจบนเชอวาสงคมประกอบไป

ดวยกลมหลากหลายยงด อำานาจควรกระจายออกไปยงกลมตาง ๆ แทนทจะกระจกตวอยกบคนบางคนหรอบางกลม พหนยมจะสนบสนนประชาธปไตยและธรรมาภบาล

17. ทฤษฎชนชนนำา (Elite Theory) ไมวาจะกระจายอยางไรกหนไมพนชนชนนำา ทฤษฎชนชนนำาไมไดสนบสนนประชาธปไตยและพหนยม มองคนบางคนวาวเศษเหนอกวาคนอน แตเปนความจรงทตองยอมรบและจำาเปนตองมอย

Approach เหลานเปนเพยงสวนนอย แตนกศกษาควรนำาไปใชเปนกรอบในการศกษาไมใชไปนงนกฝนเอาเอง (ชวงทายม Quiz) ************************************

คำาบรรยายวชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Change

ผศ.พมล พพพธ วนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2551 ภาคเชา

107

สงคมวทยาการเมอง มนษยแตกตางกนตรงไหน? 1. Phenotype มนษยแตกตางกนทรปรางหนาตา ในโลกน

มมนษยสามเชอชาต (Race) ใหญ ๆ -คอเคซอยด ผวขาว ผมทอง รปรางสงใหญ จมกโดง -มองโกลอยด ผวเหลอง รปรางเลก ผมดำา-นกรอยด ผวดำา ผมหยก ลกษณะภายนอกของมนษยทแตกตางกนปรากฏออกมาให

เหนอยางชดเจนนเรยกวา Phenotype (Type แปลวา ชนด Pheno แปลวาลกษณะทปรากฏ)

2. Genotype เปนความแตกตางกนใน DNA ททกคนตองแตกตางกนอยแลว

สรปวา มนษยแตกตางกนตรงเชอชาตและพนธกรรม แตความแตกตางทงสองนไมใชสาระสำาคญททำาใหมนษยแตกตางกนจนถงขนาดตองฆากน ตกน เกลยดกน โกรธกน มนษยอาจจะตางกนใน Phenotype และ Genotype แตเหมอนกนในความเปนมนษย จงมหลกสทธมนษยชนเกดขน แมนวหานวจะไมเหมอนกนแตกมความเปนนวเหมอนกน ทกนวสำาคญทงสน แตสงทมนษยสรางขนตางหากอาจทำาใหมนษยตองฆามนษยดวยกนเอง นนคอสงทเรยกวากลมชาตพนธ (Ethnic Group) ตรงกบคำาวาเชอชาตในภาษาราชการของไทย กลมชาตพนธถกกำาหนดโดยวฒนธรรม (Culture) มนษยแตกตางเพราะกำาหนดความเปนชาตพนธของตนเองขนมาวาเราเปนคนไทย เราเปนคนลาว ทง ๆ ทคนไทยกบคนลาวเหมอนกนทกอยาง วฒนธรรมเปนสงททำาให

108

มนษยแตกตางกนอยางมนยสำาคญ (Significant แปลวาการคนพบอยางมความหมาย มสาระสำาคญ)

แมแตคนไทยดวยกนตอนนกแตกตางกนจากสงทสรางขนมาวากลมนคอพนธมตร กลมนนตอตานพนธมตร นคอพวกเรา นนคอพวกมน คำาวา พวกเราหรอพวกมน กคอวฒนธรรม “ ”

วฒนธรรม คอ 1. ระบบความเชอ คณคา คานยม ภมปญญาความรทใชใน

การอบรมสงสอนคนในสงคม บางครงเรยกวาโครงสราง ระบบ ทฤษฎ ปรชญา มทงทเปนวตถ เชน เสอผา เครองแตงกาย เครองมอในการรบประทานอาหาร (มด ชอน สอม ตะเกยบ) และทไมใชวตถ เชน การไหว การขอโทษ นอกจากนวฒนธรรมทเปนรปธรรมและนามธรรม ซงแตกตางกนไปในแตละสงคม

2. การปฏบตของชมชนหนงๆ ซงแตกตางกนอนเปนผลมาจากปฏสมพนธระหวางมนษยกบสงแวดลอมในแตละทองถนตามสภาพภมอากาศและภมประเทศจงเรยกวา Culture Ecology (วฒนธรรมเชงนเวศหรอนเวศวฒนธรรม) คนภเขา คนทะเล คนทราบ คนทดอน คนทะเลทราย ลวนมวฒนธรรมแตกตางกนไป วชารฐศาสตรม Approach หนงเรยกวาภมรฐศาสตร เชอวาสงแวดลอมมสวนกำาหนดวธคดและพฤตกรรมของคน ในพนทแรนแคนยากลำาบากกฎหมายจะบงคบใชอยางรนแรง และผคนจะเคารพกฎหมายอยางเครงครด ในพนทสบาย ๆ กฎหมายจะหยอนยานผคนไมคอยเคารพ

กฎหมายทำาใหเกดความชอบธรรม แตกฎหมายอยางเดยวยงไมเพยงพอตองถกขนบ ถกธรรมเนยม ถกจารต ถกประเพณ ถกกรยา ถกมารยาทดวย นกการเมองหลายคนเขามาอยางถกตอง

109

ตามรฐธรรมนญกจรงแตถาผดกรยามารยาทกไมมความชอบธรรม ตองลาออกจากตำาแหนงไป หรอลกศษยกบอาจารยพอใจจะมเพศสมพนธกนกเปนเรองของคนสองคน แตผดจรรยาบรรณ ถาอยากทำาแบบนกตองลาออกจากความเปนอาจารยไป ความชอบธรรมในสงคมตองขนอยกบสงแวดลอมดวย นคอความหมายของ Culture Ecology

3. ทกสงทใชในการดำารงชวต (Instrumental Needs) มทงวตถ เชน โตะ เกาอ เสอผา กระตายขดมะพราว รถยนต โทรศพทมอถอ นาฬกา แวนตา ปากกา ฯลฯ และทไมใชวตถ เชน แนวคด ปรชญา อดมการณ ความเชอ คานยม

4. สงทชวยกำากบสงคมไมใหระสำาระสาย สงคมสงบสขคาดหมายไดวาจะเปนอยางไร สญญาตองเปนสญญา กยมเงนกนกตองนำามาใชคน นดแลวตองมาตามนด ตกลงวาจะเปนสามภรรยากนรวมทกขรวมสขกนกตองอยดวยกน ถาคนใดคนหนงหนไปมชสงคมกระสำาระสาย ถาไมอยากอยดวยกนกตองบอกกนใหเขาใจ

วฒนธรรมเปนสงจำาเปนททกคนตองม แตจะมการปรบเปลยนตวเสมอ วฒนธรรมเปลยนแปลงได ทใดไมมความขดแยงทนนไมมการเปลยนแปลง ทใดไมมการเปลยนแปลงทนนไมมความเจรญ ถาคนยอมรบทกสงทกอยางแบบเซอง ๆ ไมมการโตแยง ทำาตาม ๆ กนไปเหมอนฝงปศสตวยอมไมเกดการพฒนา แตไมใชจะขดแยงไปเสยทกเรอง ตองเปนความขดแยงทสรางสรรค (Constructive Conflict)

วฒนธรรมแบงไดเปน 1. ศลปวฒนธรรม เปนผลงานพเศษเฉพาะ กอใหเกด

อารมณ+ความรสกสะเทอนใจไดงาย อาจใชในแงธรกจ เพอการ

110

คาขาย การทองเทยว ใหเยยมชม เปนตน ลอกเลยนแบบไมได เชน ภาพโมนาลซา รปป นวนส พระพทธรปสโขทย ความเปนชนเดยวในโลกทำาใหศลปวฒนธรรมหยดนง ตองรกษาในสภาพเดม มตองการใหแปรเปลยน (Static) ถาแกไขกหมดคณคาไปเลย อยางตาลบนระเบดพระพทธรปบนภเขา ศลปวตถอนลำาคาของมนษยชาต กสญสลายไปเลย สรางใหมไมไดอกแลว มรดกโลกอยางปราสาทเขาพระวหารเปนสงทมนษยตองชวยกนรกษา ไมใชมานงแยงกนหรอนำามาเปนเครองมอทางการเมอง

2. ชวตวฒนธรรมหรอสงคมวฒนธรรม เปนทกสงทกอยางในชวตมนษยตงแตลมตาตนนอนไปจนถงหลบตาเขานอน ชวยใหการดำาเนนชวตเปนไปอยางสะดวกสบายไมใชอยอยางแรนแคน ชวตวฒนธรรมมความหมายกวางและเปลยนแปลงเปนพลวตตลอดเวลา มนษยทกคนอยากใหทกสงทกอยางในชวตเหมอนเดมแตเปนไปไมได ทกอยางตองมการเปลยนแปลงและเราตองปรบตวเองใหเขากบการเปลยนแปลงใหได วชานเนนชวตวฒนธรรม เราจำาเปนตองศกษาชวตวฒนธรรมเพอเขาใจตนเอง รประวตกำาพดตนเอง เขาใจอดต เขาใจชวต เขาใจสงคม เขาใจประวตศาสตร เขาใจคนอนสามารถดำารงชวตอยไดอยางมนคง เกดจตสำานกทด มพลงเพอเผชญปญหาและจดการกบชวตสงคมไดอยางมประสทธภาพ ประสทธผล ประสบความสำาเรจ บรรลวตถประสงคทพงปรารถนา

ทฤษฎเกยวกบวฒนธรรมในโลกนมสองกลม 1. ทฤษฎววฒนาการทางวฒนธรรม (Cultural

Evolutionism) ววฒนาการ (Evolution) เปนทฤษฎการเปลยนแปลงทมองวาการเปลยนแปลงจะมลกษณะคอยๆ

111

เปลยนแปลงทละขนจากตำาไปสง วฒนธรรมกเชนเดยวกนเกดจากแหลงวฒนธรรมแลวคอย ๆ ววฒนาการขนมาทละขนไมเกยวของกบแหลงอน

ทฤษฎววฒนาการบางครงเรยกวาทฤษฎแนวดง (Vertical Model) ทฤษฎเสนตรง (Linear Model) ทฤษฎขนบนได (Stage Model เหมอนการเดนขนบนไดทตองเดนขนไปทละขน) หรออาจจะเรยกวาทฤษฎดารวน (Darwinism) วฒนธรรมทงหลายในโลกนคอย ๆ ปรบเปลยนตวเอง (Adaptation) ขนมาจากวฒนธรรมระดบตำาไปสระดบสง เพอความอย รอด (Survival) และเหมาะสม (Fittest) ทฤษฎววฒนาการทเครงครดเชอวา ตองทำาใหสำาเรจไปทละขนกอนจะขามขนไมได เชนเดยวกบทฤษฎความตองการตามลำาดบขนของมาสโลวทเชอวา ความตองการของมนษยม 5 ลำาดบขน ลำาดบท 1 คอความตองการทางกาย ถายงไมไดรบการตอบสนองมนษยกยงไมมความตองการในระดบสงขนไป คนทยงหว ไมมบานอย ไมมยารกษาโรคยอมไมมทางมาสรางกลมความรวมมอใด ๆ ตองวงหาขาวหาปลากอน จนกระทงทองอมแลวจงจะอยากมเพอน มกลม อยากไดรบการยกยองเปนผนำากลม อยากมชอเสยง เสยเงนไมวาขอใหไดชอเสยง จนกระทงไดชอเสยงจนสด ๆ แลวจงอยากทำาในสงทตนเชอมนวาเปนสงทด ใครจะชมหรอไมชมกไมเปนไร สดทายกอยากทำาเพอประโยชนสขของมนษย ไมจำาเปนตองตอบสนองความรสกของตนเองอกแลว แตกวาจะถงระดบนคงยาก อยางเกงมนษยคงทำาไดแคระดบ 3 หรอ 4

(ในรายงานใหดวาในชมชนมอะไรบางทเปนวฒนธรรมทววฒนาการขนมาเอง ไมเกยวของกบชมชนอน)

112

2. ทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรม (Cultural Diffusionism) หรออาจจะเรยกวาทฤษฎ/ตวแบบแนวระนาบ (Horizontal Model) เชอวาวฒนธรรมในโลกนไมไดเตบโตจากแหลงเดยวกนทงหมดแตไดรบการแพรกระจายมาจากหลายแหลงในเวลาตางกน ไมไดเกยวของกนเลยแตแพรกระจายกนมา

ทฤษฎการแพรกระจายทางวฒนธรรมมสงกปทเกยวของดงน

-ศนยกลางหรอแกนวฒนธรรม (Culture Center หรอ Core) หมายถงแหลงกำาเนดวฒนธรรม เชน จน อนเดย อยปต กรก โรมน แลวแพรกระจายออกไปรอบ ๆ ในแนวระนาบ เหมอนการโยนกอนหนลงในนำาทำาใหเกดวงนำาเรยกวาพนทวฒนธรรม

-พนททางวฒนธรรม (Cultural Area) หมายถงพนททวฒนธรรมจากศนยกลางกระจายไปถง เชน วฒนธรรมจน อนเดย เผยแพรไปทวเอเชย วฒนธรรมโรมนเผยแพรไปทวยโรป

-วฒนธรรมชายขอบ (Marginal Culture) หมายถง พนทวฒนธรรมทหางไกลจากศนยกลาง อทธพลของวฒนธรรมจะคอย ๆ จางลงในพนทหางไกล อยางทเรามกเรยกกนวาไกลปนเทยง

-ปฏสมพนธทางวฒนธรรม (Culture Interaction) เมอวฒนธรรมสองชดมาเจอกนจะเกดปฏสมพนธ Action + Reaction = Interaction

-ชดวฒนธรรม (Culture Complex) วฒนธรรมไมไดมอยางเดยวแตมหลายอยางเกยวของกบชวตมนษยตงแตตนนอนจนเขานอน เชน ชดวฒนธรรมจน ชดวฒนธรรมอนเดย

วฒนธรรมสามารถเปรยบเทยบกนได เรยกวา การเปรยบเทยบขามวฒนธรรม (Cross Cultural Comparison) และ

113

ตองยอมรบวาไมมวฒนธรรมอนใดดกวากน ฝรงไมไดดกวาไทย ไทยกไมไดดกวาฝรง วฒนธรรมของใครของคนนน มลกษณะสมพทธภาพ (Relativism) ไมสนสดในตวเอง ขนอยกบสงแวดลอมและวถชวตของสงคม สงทจะเปรยบเทยบกนไดตองเปนสงทสนสดในตวเอง (Absolute)

ตางคนกตางคดวาวฒนธรรมของตนเองดแลวจงสรางประเพณของตนเองขนมาเปนประเพณหลวง ตำานานหลวง (Great Tradition/Narration) หมายถง วฒนธรรมทคนในสงคมยอมรบกนกวางขวาง อาจจะเรยกวาวฒนธรรมหลก กระแสหลก หรอวาทกรรม (Discourse) เรมตนในราชสำานกแลวไพรคอย ๆ ทำาตาม ในทองถนกสรางประเพณของตนเองเรยกวา ประเพณราษฎร ตำานานราษฎร (Little Tradition/Narration) หรอวฒนธรรมรอง วฒนธรรมยอย วฒนธรรมชมชน วฒนธรรมทองถน เชน ตำานานหลวงเชอวาราชอาณาจกรไทยเรมจากสโขทย อยธยา ธนบร รตนโกสนทร แตตำานานทองถนอาจเชอวาเรมจากเชยงราย เชยงใหม ลำาพน ลำาปาง ลพบร นครศรธรรมราชกได

ตำานานหลวงเปนโครงสรางทกำาหนดวถชวตของคนทงเชงนามธรรมและรปธรรม เชน ตำานานลอยกระทง ทำาใหคนทวประเทศตองลอยกระทงเหมอน ๆ กน นำากระทงไปไหวพระแมคงคา หรอบชารอยพระบาทพระพทธเจา

การแพรกระจายทางวฒนธรรมทำาใหเกดปฏสมพนธทางวฒนธรรม (Cultural Interaction) หมายถงการทวฒนธรรมสองชดมาพบกน เมอมาพบกนทำาใหเกด

114

-การหยบยมกน (Borrowing) เชน ภาษา เดยวนเราใชภาษาองกฤษทบศพทกนจนชน อยางคำาวา คอมพวเตอร ฮารดแวร ซอฟทแวร

-การยอมรบ (Adoption) หมายถง การรบวฒนธรรมใหมเขามา ทกอยางในตวเราเปนการรบวฒนธรรมเขามาทงสน เชน ทำาผมสไตลญปน ใสคอนแทคเลนสใหแบว ๆ สไตลเกาหล แมแตการปกครองระบอบประชาธปไตย รฐธรรมนญเรากรบเขามา

-การปรบเปลยนทางวฒนธรรม (Adaptation) เมอรบวฒนธรรมหนงเขามากจะไมไดรบมาทงหมด แตจะมการปรบเปลยนใหสอดคลองกบสงคมเพอใหดำารงอยได ไมมทใดทจะวางเปลาปราศจากวฒนธรรม ทใดมสงคมทนนตองมวฒนธรรม เมอวฒนธรรมใหมเขามากตองมาเบยดมาแทรกมากระแทกกบของเดม แลวปรบตวใหเขากนกลายเปนวฒนธรรมแบบไทย ๆ เราชอบกนสก MK ทไมใชแบบดงเดม เปนการปรบเปลยนใหเขากบรสนยมของคนไทยแลว รฐธรรมนญ 2540 รบมาจากรฐธรรมนญหลาย ๆ ชาตทเราเหนวาด สดทายกกลายเปนรฐธรรมนญแบบไทย ๆ

ในเรองวฒนธรรมนสงทตองระวงคอความรสกหลงชาต (Ethnocentricism) คดวาวฒนธรรมชาตตนดทสด คดวาชาตพนธตนเองเปนศนยกลาง เปนสดยอดของโลก คนอนเลวหมดตวดอยคนเดยวและอยากใหคนอนเปนเหมอนตว Ethnocentricism เปนสงทเลวรายทเกดขนไดระหวางชาตตาง ๆ วฒนธรรมของชาตเปนสงทตองรกและหวงแหน แตอยาไปดถกคนอน

เรองราวของคนในสงคมอาจพจารณาในหลาย ๆ ดานจาก

115

-วถประชา (Folkway) เขาอยกนอยางไร กน อย สงสรรค การละเลน ตาย ทำาอยางไร เดกสมยกอนเลนหมากเกบ เลนต แตเดกสมยนเลนเทนนส เลนเกมคอมพวเตอร

-ธรรมเนยม (Tradition) เชน ธรรมเนยมนบถอผอาวโส ธรรมเนยมทเครงครดมากขนจะกลายเปนขนบ

-ประเพณ (Custom) นาน ๆ ทำากนสกท เชน ประเพณลอยกระทง ประเพณเขาพรรษา

-ปทสถานทางสงคม (Social Norms) -จารต (Mores) -กฎ (Law) -เรองตองหาม (Taboo) คนในสงคมไมอยากจะพดถง ฟง

แลวอดอด ทกสงคมม Taboo ทงสน (ในชมชนของนกศกษามขนบธรรมเนยม จารตประเพณอะไร

บาง) ความสมพนธของมนษยในสงคมมสองลกษณะคอ 1. Mechanical Solidarity ความสมพนธในเชงกลไกท

แยกสวนได เชน รถยางแตกกเปลยนยาง สงคมดงเดมอยางสงคมชนบทความสมพนธของคนจะเปนแบบนคอเกยวของกนแตแยกสวนได เชน ขนพนธปราบโจรโดยทรฐบาลไมรไมเหน

2. Organic Solidarity ความสมพนธในเชงอนทรย แยกสวนไมไดตองเปนองครวม อวยวะทกสวนสมพนธกนหมด เชน ปวดหวตองดวาทานงทำางานถกตองหรอไม หรอวาแวนตาไมด หรอทะเลาะกบคนทบานมา ตองดภาพรวมทงหมดซงสงคมสมยใหมจะเปนแบบน คนทางภาคใตถกฆารฐบาลกตองสะดงสะเทอนไปดวยจะมาทำาไมรไมเหนไมได

116

ความสมพนธในสงคมแบงไดเปน1. Homogeneous เปนเนอเดยวกน ไมแตกตางกนอยาง

เปนสาระสำาคญ สงคมไทยคอนขางจะเปนเนอเดยวกน 2. Heterogeneous ความสมพนธทหลากหลายแตกตาง

เชน สงคมอเมรกนทมคนหลากเผาหลายพนธ วาทประธานาธบดคนใหมกทำาทาวาจะเปนอเมรกนผวส

ไมมสงคมใดในโลกเปน Homogeneous มแต Heterogeneous แลวแตวาจะเปนมากหรอนอยเทานนเอง แตถามความแตกตางกนมากจนแตกออกเปนสวน ๆ เหมอนแกวเรยกวา Fragmentation แตถาแตกตางแตไมแตกแยกเรยกวา Differentiation ซงฟงดดกวา Fragmentation หรอจะใชอกคำาหนงทฟงดดวาคนเหลานมความสามารถเฉพาะทแตกตางกน (Specialization) คนนเปนพอคา คนนนเปนนกการเมอง เปนขาราชการ ฯลฯ ทงสามคำานเปนการพดเรองเดยวกนแตใชภาษาแตกตางกน

ทแยทสดคอสงคมทแตกแยก ไรระเบยบ ไรกฎเกณฑเรยกวา Anomie บางครงเกด Subculture (วฒนธรรมรอง วฒนธรรมทองถน วฒนธรรมยอย) เชน ไทยพวน ชาวเล หรอมวฒนธรรมทางเลอก (Alternative Culture) เปนวฒนธรรมทเบยงเบนไปจากคนสวนใหญ คนสวนใหญไมคอยจะยอมรบ (ถาคนสวนใหญยอมรบจะกลายเปน Subculture) เชน วฒนธรรมของคนตดยาเสพตด กนเหลาเมายา พวกพงค วฒนธรรมชาวเกย แตสมยนวฒนธรรมชาวเกยไดรบการยอมรบมากขนจนกลายเปนวฒนธรรมรองไปแลว

117

Juxtaposition หมายถง วฒนธรรมทผสมปนเปกนจนมวไปหมด ไมมเหตผล ไมมระเบยบ มาอยรวมกนโดยทไมสมควรจะอย อยางพวกคนรวยใหมซอของแพง ๆ มาตกแตงบานสะเปะสะปะไปหมด มงกรจนอยปนกบสนคาพนเมองของชาวอะบอรจน ทกอยางราคาแพงทงนนแตไรแลวซงศลปะ

Acculturation หมายถง ปฏสมพนธหรอการปะทะสงสรรคทางสงคมวฒนธรรมระหวางสองกลมคนทมวฒนธรรมแตกตางกน อาจกอใหเกดอะไรไดหลายอยาง เชน

1. การปรบตว (Adaptation) วฒนธรรมใหมทเขาไปในพนทไมไดเขาไปในสญญากาศแตมวฒนธรรมเดมอยแลววฒนธรรมใหมจงตองปรบตว ซงการปรบตวตองคำานงถงลกษณะเฉพาะของสงคมอยางเปนองครวม ปรบตวเพอใหสงคมคงอยและมความสขมากขนแลวถายทอดจากคนรนหนงไปสอกรนหนง

2. Assimilation การกลนกนทางวฒนธรรม หมายถงเมอวฒนธรรมสองชดมาปะทะสงสรรคกนจนถงขนผสมกลมกลนเขาเปนชดเดยวกน กลมวฒนธรรมทมพลงนอย (Subordinate Culture) จะถกผสมกลมกลนเขาไปเปนสวนหนงของวฒนธรรมทมพลงมากกวา (Dominant Culture) ไมไดหมายความวาวฒนธรรมอนไหนดหรอดอยกวากน วฒนธรรมทออนกวากเพราะนำาไปใชในชวตประจำาวนไมสะดวก วฒนธรรมใดทใชแลวสะดวกกวายอมมพลงมากกวา คนยอมรบมากกวา เชน คนปามองโกลรบชนะคนจนแตกตองยอมรบวฒนธรรมจนเพราะอำานวยความสะดวกในการใชชวตมากกวา ผชนะทางการทหารกลบกลายเปนผแพทางดานวฒนธรรมไป

118

รฐสยามดำาเนนนโยบาย Assimilation มาดวยดตงแตสมยพอขน ใครหนภยมาจากทใดมาขออาศยพอขนกใหทดนทำากนไปตงเนอตงตวจนกลายเปนคนสโขทยไปในทสด แตทกวนนการกลนกนเปนนโยบายทหลาย ๆ คนไมเหนดวย ยคโลกาภวตนทำาใหความคดคนเปลยนไปไมยอมรบการกลนกน ตองหาวธอนทจะทำาใหคนยอมรบกนไดเรยกวาการบรณาการทางวฒนธรรม (Cultural Integration) มความหลากหลาย ไมไดมแคอตลกษณเดยวแตเปนพหนยม (Pluralism) หรออยางนอยตองมกระบวนการรกษาทวลกษณ (Dualistic Identity) ไวใหได สมยสงครามเวยดนามทหารอเมรกนเขามาอยในเมองไทยเยอะมาก ผหญงไทยหลายคนประกอบอาชพเมยเชา บางสวนไดอพยพไปอยสหรฐฯ บางคนแตงงานกบชาวตางชาตทไมใชทหารอเมรกนไดอพยพไปอยยโรป ตองยอมรบวาผหญงไทยกลมนสวนใหญการศกษานอย เมอมลกเปนลกครงกอายทจะพดภาษาไทยกบลก พอพดภาษาพออาจจะเปนองกฤษ เยอรมน ฝรงเศส ฯลฯ กพดไดไมถนด มงานวจยพบวาแมตองพดภาษากำาเนดกบลกจงจะทำาใหลกม IQ, EQ ด เพราะเปนภาษาทแมพดไดลกซงทสด มากกวาภาษาอนใดทแมจะพดได แมพดภาษากำาเนดกบเดกตงแตอยในทอง การทแมพดภาษาอนจะทำาใหถายทอดความรอารมณความรสกของแมไมลกซง ในยโรปจะสนบสนนใหเดกลกครงไดเรยนภาษากำาเนดของแม ถาพอแมไมพดภาษากำาเนดของตนเองกบลกจะทำาใหลกเปนคนครงวฒนธรรม ไปโรงเรยนกเขากบใครไมได พดกบใครเขาไมรเร อง มาเมองไทยกไมรสกวาเปนบานของตนเอง สรปวาอยทไหนกไมมความสข แตถาทงพอทงแมตางชวยกนสอนภาษากำาเนดและวฒนธรรมของตน ลกจะเตบโตขนอยางแขงแกรงเปน Double

119

Ethnic Identity อยเมองนอกกมความสข มาเมองไทยกมความสข พดภาษาไทยรเรอง คยกบปยาตายายได รวฒนธรรมไทย ทงเมองนอกและเมองไทยเปนบานทงสองแหง อาจารยเคยเหนเดกทเตบโตมาแบบน เดกครงวฒนธรรมไมประสบความสำาเรจในชวต ความภาคภมใจในความเปนชาตไมม สวนเดกทเปน Double Ethnic Identity ไดทำางานในองคการระหวางประเทศจนเจรญกาวหนา

กระบวนการรกษาทวลกษณชวยใหรกษาความเปนชาตพนธตาง ๆ เอาไวได เชน คนไทยเชอสายมอญ เชอสายจน เชอสายญวน ไทยภเขา ไทยอสลาม ฯลฯ แทนทจะแบงแยกวาเปนชาวเขา ชาวดอย (ในชมชนของนกศกษามกลมชาตพนธทวลกษณอยางนหรอไม) สหรฐอเมรกาถอเปนหมอหลอมวฒนธรรมโลกใบใหญ คนผวดำา ผวขาว ผวเหลอง เดโมแครต รพบลกน แตกถอวาเปนอเมรกนทงหมด

หากวฒนธรรมมาปะทะสงสรรคกนแลวยอมรบกนไมไดกกลายเปนความขดแยงทางวฒนธรรม (Cultural Conflicts) มอยทกหนทกแหงในโลกนใชจะมเฉพาะเมองไทย เมอตางวฒนธรรมตางกกลนกนไมลง รวมกนไมได ความแตกตางขดแยงนเกดจาก

-การอพยพยายถน -ขยายดนแดน-การลาอาณานคมในอดต -การทำาสงครามแลวเขายดครองประเทศ หลงสงครามโลก

ครงท 2 สหประชาชาตกำาหนดใหทกประเทศเจรจาเรองดนแดนกน

120

โดยสนต ไมเชนนนแลวแตละประเทศตองมาอางสทธเหนอดนแดนในอดตแลวใชกำาลงตอสกนจนกลายเปนสงครามโลกขนมาอก

ปจจบนความขดแยงทางวฒนธรรมมการแพรกระจายโดยผานสอสารมวลชน การศกษา เทคโนโลย ผคนทวโลกรบรเรองราวความขดแยงไดรวดเรวขนซงความขดแยงอาจบานปลายกลายเปนการตงกลมตอตานตาง ๆ เชน กลมแบงแยกดนแดน (Separatist Group) หรอกลมผกอการราย (Terrorist Group) เปนตน อยางเหตการณทกรอเซะ ปตตานกรบรกนไปไดทวโลก นอกจากขาวสารทกระจายแลวความโกรธความเกลยดกยงกระจายไปดวยเชนกน

สรป การปะทะกนทางวฒนธรรมมสามแนวทางคอไม Assimilation ก Conflict แตทางสายกลางทดทสดคอ Integration

การเปลยนแปลง (Change) ในสมยโบราณวฒนธรรม ความเชอและศาสนามความสำาคญ

ตอผคนในสงคมทวไปเปนอยางยง ถงวนพระ วนสำาคญทางศาสนาตองไปวด ใครไมไปถอเปนเรองใหญทเดยว ปจจบนใครไมไปวดกไมมใครวา หรอคนมชสมยกอนตองถกกอนหนขวาง สมยนจะมกกกคนกเรองของคณ หลงปฏวตอตสาหกรรมการออกลาอาณานคมทำาใหวฒนธรรมตะวนตกทเชอถอในวทยาศาสตรและเทคโนโลยแพรกระจายออกไปทวโลก เศรษฐกจแบบทนนยมเรมมความสำาคญมากกวาศาสนจกร เปลยนวถชวตจากทำาเกษตรกรรมพอยงชพมาเปนการขายแรงงานในโรงงานอตสาหกรรมหรองานบรการ

121

ในยคสมยใหมเทคโนโลยสมยใหมจากตะวนตกทวความสำาคญและเผยแพรไปทวโลกอยางรวดเรว และไดรบการยอมรบในทกทในโลก วฒนธรรมถกพจารณาในแงของผลงาน (Product) เชน โทรศพทมอถอ และการปฏบต (Practice) วาวฒนธรรมนน ๆ ยงคงใชไดหรอไม ถาใชไมไดกตองลมตายไป และวฒนธรรมถกพจารณาในแงของการใหความหมายตาง ๆ (Signifying Practice) วาเปนคนทลมเหลวหรอประสบความสำาเรจ อยางคนขบรถเบนซไมไดมความหมายแคยานพาหนะ แตมนยของความรำารวย ความสำาเรจ

ความหมายอาจพจารณาในแงของ1. ความหมายทใหนยามทวไป (Meaning) เชน โตะ เกาอ

หนงสอ ปากกา ฯลฯ 2. ความหมายทถกใหความสำาคญ (Significance) เปน

ความหมายทลกลงไปและมนย เชน ปากกาดามนปและพอใหมา ชวยใหเกดสตปญญาลำาเลศ ผหญงในโลกนมสวย ๆ เยอะแยะไปหมด แตผหญงคนนมความหมายในชวตของฉน ถาขาดผหญงคนนชวตฉนกอยไมได

Significance จะเกยวกบการครอบงำาทางวฒนธรรม (Cultural Domination) ทกคนในโลกนครอบงำากนหมด พอแมครอบงำาลก ผวครอบงำาเมย ครครอบงำาศษย โดยเฉพาะการครอบงำาระหวางประเทศหมายถงการใชอำานาจทางการเมองและเศรษฐกจเพอแพรกระจายคานยม (Values) และความเคยชนในการปฏบต (Habits) ของวฒนธรรมจากภายนอกประเทศหรอนอกชมชน / สงคมเพอเขาไปเปนจกรวรรดนยมทางวฒนธรรม (Cultural Imperialism) หมายความวาฝายหนงไดประโยชน

122

ตลอดเวลาสวนอกฝายตองเสยประโยชนตลอด ประเทศมหาอำานาจทงหลายอยากครองความเปนเจา (Hegemony) เพราะคนทเปนผนำาจะไดประโยชนทกอยาง

อาวธสำาคญในการครอบงำาทางวฒนธรรมคอสอเปนจกรวรรดนยมทางการสอสาร (Media Imperialism) ทำาใหเกดการผลตวฒนธรรมเชงอตสาหกรรม (Culture Industry) พดทกวนปลกระดมทกวนในทสดประชาชนกยอมรบคานยมความเชอนน จนฝายทถกครอบงำาตองกลายเปนฝายเรยกรองใหผครอบงำาเขามาเอาเปรยบโดยการเขามาลงทน ตงโรงงาน สรางงาน วฒนธรรมเปลยนเปนสนคาขายทงมลคาใชสอย (Use Value) แทนมลคาสญลกษณ (Symbolic Value) หนงทไดรางวลคอหนงททำาเงนเยอะ ๆ แตคณคาทางสญลกษณอาจไมมเลยกได

นอกจากนยงมการรวมศนยวฒนธรรม (Centralization of Culture) เกดรสนยมเดยวกน จนเกดวฒนธรรมแบบผลตทละมาก ๆ (Mass Product) วฒนธรรมแบบเดมทมวฒนธรรมหลวง วฒนธรรมราษฎร เปลยนเปนวฒนธรรมมวลชน (Mass Culture) อนเปนวฒนธรรมของการคา การบรโภค เปลยนเกณฑการวดคณคาของวฒนธรรมจากคณคาเชงสนทรยะ (Aesthetic Value) และเชงศลธรรม (Moral Value) มาเปนคณคาเชงกำาไร เชน เสยเจยงกบจา พนมทะเลาะกนไมใชเรองศลปะการทำาหนงแตทะเลาะกนเรองเงน

ถาใชการวเคราะหเชงค (Dichotomy) จะสรปไดดงน-ศลปวฒนธรรมเปลยนเปนชวตวฒนธรรม-อดตเปลยนเปนรวมสมย-ผลผลตเปลยนเปนกระบวนการ

123

-ความเปนหนงเปลยนเปนความหลากหลาย-การแลกเปลยนทดเปลยนเปนการตอสขดแยง -ชนสงชนตำาเปลยนเปนอำานาจ-เวทหลกจากศาสนา ราชสำานกเปลยนเปนสอมวลชน รายการ

Academy Fantasia ผชมตองดทงวนทงคน การประกวดรองเพลงเดยวนไมแขงกนในงานวดอกแลว ตองมาแขงกนทางหนาจอ

-วฒนธรรมชนสงเปลยนเปนประชานยม (Pop Culture) -เกณฑสนทรยะและจรยธรรม เปลยนเปนการเมองและ

เศรษฐกจ ละเลยคณคาทางสงคม เดกจะตดเกมสแคไหนไมสนใจคอยแกปญหาทหลงตอนนขอทำากำาไรไวกอน

การเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรวมากบางสงคมอาจไมยอมรบหรอตามไมทนทำาใหเกดปญหาตาง ๆ บางครงมการพยายามดงประเทศภายนอกเขามาเกยวของบางประเทศถกบงคบยดครอง บางมปญหาความขดแยงภายในประเทศเอง บางประเทศมปญหาเรองการพฒนาประเทศ ปจจบนกระแสโลกาภวตนขยายตวรวดเรวจนบางทองถนรบไมทน จนตองปลกกระแสภมปญญาทองถน ปราชญชาวบาน เพอออกมาตอตานโลกาภวตน

แซมมวล พ. ฮนตงตนเขยนไวใน The Clash of Civilizations กลาววา ความขดแยงทางอดมการณหมดไปแลว แตใชวาโลกจะสงบเพราะจะมความขดแยงแบบใหมเกดขน เปนความขดแยงทางวฒนธรรม มนษยโลกตองมาทะเลาะกนเรองการกนการอยการแตงกายทแตกตางกน นำามาแบงแยกวาไอนมนไมใชพวกเรา เปนการปะทะกนของอารยธรรม

แนวคดตานกระแสโลกาภวตนจงเกดขนในหลายทวฒนธรรมทองถนและภมปญญาชาวบานไดรบการพจารณาสงเสรมมากขน

124

เชน เศรษฐศาสตรชาวพทธ (มหนงสอชอจวแตแจวเขยนโดยชมกเกอร สรปวาทนนยมชอบสรางอะไรทใหญโตกำาไรมาก พทธศาสนาเนนเลก ๆ พอตว Small is Beautiful) เศรษฐกจพอเพยง ภมปญญาชาวบาน / ภมปญญาทองถน (Indigenous Knowledge) ไดรบความสนใจมากขนโดยมการประสานความร วทยาศาสตรเพอใหไดผล เชน ยาสมนไพรรกษาโรค การนวดเพอบำาบด เปนตน

การศกษาแนวคดและโครงสรางพนฐานของระบบคด จะศกษาไดจาก

1. คตชนวทยา (Folk Lore) ศกษาเหตการณตาง ๆ ทเกยวของกบชวตมนษยอยางมกระบวนการ มความสมพนธ มรปแบบการแสดงทสอความหมาย มถอยคำาเปนสญลกษณ เปนเรองราวทกสงทกอยางเกยวกบชวตของคนมอยทกหนทกแหง เชน การแตงกาย การกน การนอน การรองเพลง เลานทาน เขยนหนงสอ บชา ฯลฯ

2. การศกษาวเคราะหเชงประวตศาสตร ไมมใครรดไปกวาคนทอยในทองถน ดงภาษตอสานทกลาววา ของกนบกนมนสเนา“ ความเกาบเลามนสลม ”

3. การศกษาวเคราะหเชงภมศาสตร 4. ศกษาจากนทาน เรองเลา เพลงพนบาน เพลงกลอมเดก

ตำานานตางๆ ทสะทอนใหเหนความเชอ คานยม ความคด การปฏบตยดถอ บางเรองกดบางเรองกไมด เพลงทกประเภทตางสะทอนสงคมมากบางนอยบางแตกตางกนไป

125

5. วเคราะหเชงภาษา เชน แนวนรกต วเคราะหจากสำานวนภาษาจากสญลกษณ เชน ทำาไมตองชอทาศาลา กรงชง สะทอนถงอะไร

6. วเคราะหความสมพนธความคด (Thoughts) พจารณาดานเสยง (Phonetic) และความหมาย (Phonemic) เชน สามเสน สำาป นคออะไร นกสงคมวทยาชอ Pike จงใชคำาวา Emic (จากคำาวา Phonemic) แสดงมมมองจาก คนใน ทรความ“ ”หมายทแทจรงของคนในชมชนนน ๆ ในขณะทคำาวา “Etic” หมายถงมมมองจาก คนนอก ซงไมคนเคยกบปรากฏการณ“ ”หรอพฤตกรรมของสงคมอนจงใชมาตรฐานของตนเองของสงคมตนเองซงตนเคยชนอยวดสงคมอน ๆ อยางเรองววชนจะใหใครเขยนไดดเทากบคนนครฯ เพราะเขาจะมองจากสายตาคนในหรอ Emic ทรเรองด หรอเราเหนฝรงกนชสกวาเหมนตามมมมองของ Etic แตฝรงบอกวาหอมตามมมมองของ Emic

7. การวเคราะหเชงจตวทยา แลวตความสญลกษณตาง ๆ (Hemeneutic Analysis ศาสตรแหงการตความ) เชน เขาทำาแบบนหมายความวาอยางไร พระถอเปนสดยอดแหงการตความ แคหนงประโยคในภาษาบาลกสามารถนำามาตความเทศนไดเปนหลายชวโมง

(ชวงทายม Quiz) **********************************************

***************คำาบรรยายวชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบ

การเปลยนแปลงทางสงคม

126

Political Sociology and Social Change

ผศ.พมล พพพธ วนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2551 ภาคบาย

8. การวเคราะหแนวชาตนยม (Nationalism) วรบรษ วรสตร บคคลสำาคญ ฯลฯ ทกชาตทกภาษามวรบรษ วรสตรทงนน (ในชมชนของนกศกษามวรบรษ วรสตรคนสำาคญหรอไม) เคยมคนทำาวจยบอกวายาโมไมมจรง คนโคราชไมพอใจมากอยากจะถลมนกวจย ตอนนมความพยายามปลกกระแสชาตนยมใหคนไทยตกบเขมร

9. ศกษาวฒนธรรมในลกษณะขององครวม (Holistic) เชน คนในสงคมนนเปนอยางไร ใจบญหรอใจบาป (เชน ภาพยนตรเรองคนบาปทพรหมพราม คนทงหมบานรมขมขนผหญงคนเดยว) เดอรไคม มองปรากฏการณแบบองครวมวาหมายถงการเกดจตสำานกรวมกนของสงคม (Collective Consciousness) จตสำานกสาธารณะ มความรบผดชอบรวมกน

10. ศกษาระบบคดโดยวเคราะหความหมายในวฒนธรรม 11. การตความความหมายของสญลกษณทาง

มานษยวทยา (Interpretive Anthropology: ศาสตรแหงการตความ) เชน บางชาตถอวาแมวเปนเทพเจาทยงใหญ มานษยวทยาสญลกษณ (Symbolic Anthropology) ตองอาศยการตความ ในแตละชมชนจะมสญลกษณของตนเองทคนภายนอกไมรแตคนในร การศกษาแบบนจะตองอาศยการพรรณนา (Description) และการตความ (Interpretation) (ในการ

127

ทำาการศกษาอสระแคทอดแบบสอบถามอยางเดยวบางทไรสาระ ตองมการตความและพรรณนาหรอการวเคราะหเชงคณภาพดวย)

นกวชาการคนสำาคญคอคลฟฟอรด เกยซ (Clifford Geertz) ทำาวจยในบาหล อนโดนเซยโดยเขาไปฝงตวในพนทเปนเวลานาน พรรณนาเรองราวทเขาไปพบเหนอยางละเอยด การพรรณนาอยางลกซงนเรยกวา Thick Description หรอการบรรยายอยางพสดาร คนไทยทเปนลกศษยของเกยซ เชน อมรา พงศาพชญ งานเขยนเรองชนววกเลยนแบบงานของเกยซ

ผลงานแบบ Thick Description ชนหนงของเกยซคอการวเคราะหการชนไกในสงคมบาหล เปนการศกษาอยางละเอยดในทกแงมมรวมทงเรองอน ๆ นอกเหนอจากการชนไกดวย เกยซบรรยายวาคนบาหลเปนคนมนำาใจ แตไมมใครยอมคยกบเขา เกยซอยในสงคมนนราว กบไรตวตน ไมมคนสนใจ สมภาษณใครไมไดเลย จนกระทงไดเหนปายโฆษณาวาวนนมการชนไก เกยซสงสยวาเรองนผดกฎหมายทำาไมมประกาศโฆษณาได หมายความกฎหมายไมศกดสทธหรอเจาของบอนมอทธพลมาก เคลยรกบตำารวจเรยบรอยแลว เมอสงสยกตองเขาไปด ไดเหนพฤตกรรมคนบาหลหลายอยางทไมเคยเหนมากอน ในวงชนไกนไมมผหญงแมแตคนเดยว วฒนธรรมการชนไกเปนเรองของผชาย เปนเรองของศกดศรและหนาตาของเจาของไก

ระหวางการชนมคนตะโกนวาตำารวจมา ปรากฏวาวงแตกวงกนพลานไปหมด เกยซแทนทจะแสดงตววาเปนนกวจยแตกลบวงหนไปกบชาวบานดวย โดยวงตามชาวนาคนหนงหนไปหลายทองทงจนถงบาน เกยซหนเขาไปในบานกบชาวนาดวยรวมทงชาวบานคนอน ๆ อกหลายคน ปรากฏวาเมยชาวนายกนำากบขนมมาใหเขา

128

และคนอน ๆ กน เขาวเคราะหวา การวงหนตำารวจระหวางการชนไกนาจะเปนปรากฏการณปกต นงกนขนมไปสกพกตำารวจเขามาจบ เมยชาวนาหามไมใหตำารวจจบเขา โดยชแจงวานคอนกวจยของรฐบาล เขามาศกษาวจยเรองบาหลไมใชนกพนนเหมอนคนอน ๆ กลายเปนวาเมยชาวนารเรองของเกยซดกวาทเขารสก เขานกวาไมมใครสนใจเขาเลย แตเอาเขาจรงชาวบานกลบรจกเขาดวาเปนใคร มาจากไหน เขามาทำาอะไรทน ทอาจารยเลามาทงหมดนเปนแคบทนำาในงานเขยนของเกยซเทานน การเขยนงานในลกษณะนคนเขยนจะเปนเพยงรางทรง สะทอนความรสกของบคคลในสงคมใหผอานไดพจารณาตดสนเอาเองวาเปนอยางไร

12. Game Analogy วเคราะหการเลน มนษยเปนสตวชอบเลน เชน เลนต เลนกอลฟ เลนปอกเดง สะทอนใหเหนอะไร

13. Drama Analogy วเคราะหละคร ดงคำากลาวทวา ด“ละครแลวยอนดตว ”

14. Text Analogy วเคราะหบทความ / วเคราะหเนอหา 15. Structuralism วเคราะหโครงสรางสงคม16. การวเคราะหในเชงภาษาทมอทธพลตอชวตเรยกวา

Semiology, Phonology หรอ Linguistic Analysis ทกภาษาตองมโครงสราง ถกกำาหนดไวตายตว เชน ภาษาไทยบอกวา ฉนกนขาว ถาบอกวา ขาวกนฉน ความหมายจะเปลยนไปหรอ“ ” “ ”ผดความหมายไปเลย แตในภาษาเยอรมนจะพดวา กนขาวฉน “ ”

17. Narratology ศาสตรแหงการเลาเรอง 18. Symbolic (สญลกษณ) และ Interpretive (การ

ตความ) เชน Neo – structuralism (การศกษาโครงสรางแบบใหม) หรอ Post – structuralism หรอ

129

Postmodernism ซงไดรบอทธพลมาจากมารกซ, นทเช (Nietzsche) นกวชาการคนอน ๆ ทมชอเสยง เชน

-เฟอรด น นด เดอ เซอซ (Ferdinand De Saussure) เปนนกคดโครงสรางนยม โครงสรางทางภาษา

-Claude Levi Strauss (เลว เสตราส) -มเชล ฟโก วเคราะหสงคมในเชงอำานาจ ทกอยางเปนเรอง

ของอำานาจ ผพพากษาตดสนคดความไมใชเรองของความยตธรรมแตเปนเรองของอำานาจ

-ฌาค แดรดา (Jacques Derrida) -ฌอง โบดรลยารด (Jean Baudrillard) -ฌอง ฟรงซวส เลยวทารด (Jean Francois Lyotard) -เอมล เดอไคม (Emile Durkheim) -โธมส คน (Thomas Kuhn) เสนอเรองกระบวนทศน

(Paradigm) หรอทศนะแมบท อาจเรยกวาโครงสราง ระบบ ทศนะพนฐาน รากฐาน กรอบความคด วาทกรรม หมายถง ความคด ความเชอ คานยม ทศนคตพนฐานทมนษยเชอ เปนรากฐานของความคดอน ๆ และมผลตอการดำารงชวตของคน การกระทำาของมนษยไมไดตามอำาเภอใจ แตทำาภายใตกรอบทกำาหนดทงทเปนนามธรรมและรปธรรม ปจจบนพาราไดมเรยกวาวาทกรรม (Discourse) หมายถง สงตาง ๆ ทกำาหนดวธคด พฤตกรรมของคนในสงคม คำาวา วาทกรรม ถกใชแทนคำาวา

-โครงสราง (Structure)-Grand Narrative (ตำานานหลวง) -ปรชญา (Philosophy)-ทฤษฎ (Theory)

130

-ระบบ (System)ทงหมดนหมายถงสงเดยวกนคอสงทกำาหนดวธคด ความเชอ

คานยม พฤตกรรม การกระทำาของคน 19. โดยทวไปแลวเรามกลองผดลองถกหรอใชกระบวนการ

หาความรแบบลองผดลองถก (Heuristic) อกวธหนงคอใชขอมลเชงประจกษ (Empiricism) เหนได วดได สงเกตได สำานกทศกษาตามแนวทางนเรยกวาสำานก Positivism

20. การวเคราะหเชงภาษา (Linguistic Analysis) 21. Phenomenology (สำานกปรากฏการณนยม) เปน

พวกสนใจศกษาปรากฏการณตาง ๆ ทเกดขนจรง 22. Naturalism มองสงทเปนธรรมชาตอยางแทจรง 23. Historicism การวเคราะหเชงประวตศาสตรนยม24. การศกษาในเชงชาตพนธวรรณา (Ethnography)25. การศกษาเชงมานษยวทยา (Anthropology) จะใช

การตความแบบ Hermeneutics หรอ Thick Description

การวเคราะหวฒนธรรมและโครงสรางอำานาจ-มเชล ฟโก (Michel Foucault) กลาววา อำานาจคอ

ความร ความรคออำานาจ ทกอยางทเราเหนเปนเรองของอำานาจทงสน การสอบทกชนดเปนเรองของเอนทรานซ

-ฌาค ดารดา กลาววา ความจรงเปนสงทสงคมสรางขน (Reality is Socially Constructed) เมอสงคมสรางความจรงขนมาไดกลบหรอทำาลาย (Deconstructed) หรอคดใหม ทำาใหม สรางความจรงขนมาใหมได (Reconstructed) สรางอะไรขนมาแลวไมดกรอทงไปไดไมจำาเปนตองยดถอเปนสรณะ เชน เคย

131

มกฎวาเมอสามตายภรรยาตองโดดเขากองไฟตายตามสามไปดวย ภรรยาจะไดรบการยกยองวาซอสตยตอสาม ตายแลวไดขนสวรรคแนนอน ทง ๆ ทไมมผหญงคนใดอยากตายแบบนนนอกจากจะถกผลกลงไป หรอหญงใดสามตายครองความเปนมายมาหลายปจะไดรบคำายกยอง ใครทสามตายสามวนไดสามใหมจะโดนดาทงหมบาน แตวนนเหตการณเปลยนไปแลว สามตายไมถงสามวนไมทนไดเผาสามใหมมายนรออยแลว แถมมกกอกตางหาก และใครจะมาตำาหนกไมไดดวย เขาจะทำาแบบนมนกเรองของเขา เปน Reconstructed

-แมกซ เวเบอร (Max Weber) นกสงคมวทยาชาวเยอรมน เขยนหนงสอชอ จรยธรรมโปรเตสแตนทและจตวญญาณของทนนยม (Protestant Ethics and the Spirit of Capitalism) วเคราะหสงคมฝรงวาศาสนาครสตนกายโปรเตสแตนทมอทธพลตอวถชวตความคดความเชอของประชาชนเปนอยางมาก ในเชงรฐศาสตรศาสนาคอเครองมอสรางความชอบธรรมในการใชอำานาจ พอขนรามคำาแหงเคยนมนตพระสงฆลงกาวงศจากนครศรธรรมราชไปสโขทยเพอเสรมสรางอำานาจใหแขงแกรง เชนเดยวกบสมยกรงศรอยธยาตองมพราหมณ เปนการสรางความชอบธรรมของผปกครองโดยอางศาสนาหรอเทวะโองการ ปองกนการถกปฏวตลมลางแยงชงอำานาจกน เปนการอางวาสวรรคตองการใหบคคลคนนเปนผปกครอง คนอนตอใหเกงอยางไรกไมใชโอรสสวรรคไมมสทธเปนผปกครองเดดขาด ใครขนดอดงตอตานโองการสวรรคกถกคนทงแผนดนจดการ

ศาสนาครสตสอนวาถาอยากขนสวรรคอยาไปยดตดกบวตถ อาณาจกรโรมนตองการใหสงคมสขสงบ ประชาชนจายภาษใหรฐ

132

เมอเหนวาคำาสอนของศาสนาครสตตรงกบความตองการของอาณาจกรจงรบศาสนาครสตเขามา เพอชวยใหผคนในอาณาจกรโรมนอยรวมกนอยางสงบสข ไมคดปฏวต มงสสวรรคอยางเดยว แตทกศาสนาเมอมอำานาจกเปนไปตามทลอรดแอกตนกลาววาอำานาจมแนวโนมทำาใหคนมวเมาเนาเฟะ ยงอำานาจสด ๆ ยงมวเมาเนาเฟะสด ๆ เมอศาสนาครสตนกายโรมนคาธอลกมอำานาจในอาณาจกรมาก บาทหลวงสงฆราชกมวเมาเนาเฟะ อยากไดสมบตสอนใหคนทำาบญมาก ๆ จะไดขนสวรรค คนทเขาใจศาสนาอยางแทจรงเรมปฏเสธวาพระเยซไมไดสอนใหเชนน จงพากนประทวงเปน Protestant สอนวาประชาชนสามารถตดตอกบพระเจาไดโดยตรงไมจำาเปนตองผานบาทหลวงคนกลาง วธฟงพระเจาคอการอานไบเบล บาทหลวงทด ๆ ไดออกมาชวยสอนหนงสอใหชาวบานอานออกเขยนไดอานไบเบลเปน บาทหลวงหนงคนสอนชาวบานสบคน ชาวบานสบคนนไปสอนอกคนละสบคนกลายเปนรอยคน สอนตอ ๆ กนไปเรอย ๆ จากสบเปนลาน เมออานคมภรเปนกอานตำารบตำาราอน ๆ เปน จนประชาชนมความร การประทวงในทางศาสนากอใหเกดการปฏรปการศกษาของมวลมนษยชาตในยโรปถอเปน Paradigm Shift อยางหนงสงผลมาถงการศกษาเมองไทยดวย เมอบาทหลวงฝรงเขามาเมองไทยสมยรชกาลท 4 แลวสรางโรงเรยนฝรงขนหลายแหง

นอกจากนโปรเตสแตนทยงสอนใหใชชวตอยางมธยสถ อยาหลงกบชวตปจจบน ตองทำางาน งานคอธรรม ธรรมคองาน พดนอย กนนอย ทำางานใหมาก ไมเทยวเตรดเตร ตายไปไดขนสวรรคแนนอน ผลพวงอกประการหนงคอการทำางานทกวนมแตรายรบไมมรายจาย เกด Spirit of Capitalism มเงนเกบมากมาย ลก

133

หลานนำาเงนไปลงทนกลายเปนนายทนใหญ (ลองวเคราะหดวาศาสนาพทธมผลตอความรำารวยหรอยากจนของคนอยางไร สมมาอาชวะ ของพทธศาสนาชวยใหเรารำารวยขนหรอไม)

-Critical Theory ทฤษฎวพากษ หมายถง การคดอยางวพากษไมเชอตามแบบเซอง ๆ ตองหดสงสย ไมเชออะไรงาย ๆ เปนความคดทมเหตผล (Rational) เปนการกระทำาทมจดมงหมาย (Purposive Action) ใชเหตผลเปนตวกำาหนดเปาหมายการกระทำา กระทำาบนพนฐานของความรถอวามเหตผล ถากระทำาบนพนฐานของความมวหรอความไมรยอมไมมเหตผล

-การศกษาวเคราะหในแงการเมองและอดมการณ (Political หรอ Ideology) เชน เสรนยม ทนนยม เศรษฐกจพอเพยง มนษยนยม ฯลฯ แลวแตวาจะยดถออดมการณใด อดมการณเปนสงทมนษยสรางขนสำาหรบยดถอปฏบต แตบางครงเปนอดมการณหรอจตสำานกทผด (False Consciousness) เหนกงจกรเปนดอกบว

-แนวคดเรองสทธสตร เรยกวาพวก Feminism เปนแนวคดทมมานานแลวซงมอยดวยกนหลายสำานก เชน

-Liberal Feminism เปนสำานกทเรยกรองใหผหญงเทาเทยมกบชาย ทงในการทำางานและอน ๆ เชน ขอใหผหญงไดใชนามสกลเดม มสทธใชนางสาวไดตลอดไปเหมอนผชายเปนนายตลอดกาล

-Cultural Feminism เปนกลมทเรยกรองใหมวฒนธรรมของผหญงโดยเฉพาะ กลมนเชอวาถาไดผหญงเปนผนำาอาจจะมวฒนธรรมผหญงเกดขนแลวโลกจะมสนตภาพมากขน เพราะฉะนนจำาตองกำาหนดบทบาท

134

สถานภาพขนใหมใหมการเรยนรใหมบนพนฐานทเทาเทยมกน เปนสงทสรางขนได เรยนรได สรางความเคยชนใหมได เชน ผชายซกผา ลางจาน ถบานไดดวยไมใชใหผหญงทำาอยางเดยว เปนการเรยกรองทเหนอกวาขน Liberal

-Radical Feminism เรยกรองเขมขนกวาใหขจดการครอบงำาของผชาย(Male Domination) ไปเลย กำาหนดใหมการเมองเรองเพศ (Sexual Politics) มนโยบายทเปลยนแปลงไปเกยวกบเพศหญง เพศชาย ใหโอกาสเพศทออนแอและผดอยโอกาสใหมการ Empowerment (ตดอาวธทางปญญา ใหการศกษา ใหมโอกาสเขาถงทนเขาถงอำานาจ) กบผหญงมารกซสตไมไดมองเรองของผหญงในแงของเพศ แตมองใน

แงของชนชน หญงกบชายกคอชนชนเดยวกนทถกนายทนกดขขมเหง ฉะนนตองลมนายทนลงเสยกอน

-Post Feminism ตองการปลดปลอยสตรใหเสมอภาค สรางอตลกษณใหกบสตร บางครงเรยกวา Queer Theory หมายถง ความคดทประหลาด ๆ เชน ผชายกนเหลา สบบหร เทยวเตรไดผหญงกตองทำาได ผชายขมขนผหญงได ผหญงกตองขมขนผชายได แตในความเปนจรงไมมผชายคนไหนถกผหญงขมขน ไมมผหญงคนไหนขมขนผชายไดถาผชายไมยนยอม แตผชายขมขนผหญงไดแมผหญงไมยนยอม ธรรมชาตสรางมาเชนน ตวอยางผทศกษาเรองสทธสตร เชน-Simone De Beauvoir

135

-Jurgen Harbermas (เจอรเกน ฮารเบอรมาส เปนผชาย)

-Hannah Arendt (ฮนนาห อาเรนด) ฯลฯ (ดวาผหญงในชมชนของนกศกษาเปนอยางไร) วฒนธรรมและระบบการปกครอง1. วฒนธรรมสรางชาต สรางอดมการณ ทกชาตพยายาม

สรางชาต สรางอดมการณของตนเองขนมา เชน อดมการณชาตนยม (Nationalism) ลทธเลนน (Leninism) ทสรางชาตโซเวยตขนมาหลงลมลางราชวงศโรมานอฟ ลทธเหมา (Maoism) สรางชาตจน ฯลฯ

2. วฒนธรรมสรางอาณานคม เปนผลมาจากความคดของมหาอำานาจทวาชาตของตนเปนชาตทยงใหญ มศาสนาและวฒนธรรมสงกวาชาตอนจงบงคบใหชาตอนทออนแอกวายอมรบวฒนธรรมของตนแลวจงเขายดครอง กรณทรฐมหลายวฒนธรรม หลายกลม หลายภาษา หลายชาตพนธอาศยอยรวมกนในดนแดนมหาอำานาจจะใชวธการแบงแยกและปกครอง (Divide and Rule) เพอใหปกครองไดงายๆ ชวยใหคนองกฤษแคหยบมอปกครองคนอนเดยหลายรอยลานคนได

3. สงครามเยนและหลงสงครามเยน เมอสงครามเยนสนสดลงตงแต ค.ศ. 1992 ชใหเหนชยชนะของระบบทนนยมทเชอในเรองการปลอยใหเปนเสร (Laissez Faire) แตไป ๆ มา ๆ กลบกลายเปนการผกขาด (Monopolistic Capitalism) ไมไดเสรอยางแทจรง

136

การผกขาดในปจจบนเปนทนขามชาต (Transnational Capitalism) ทนนยมแบบจดตง (Organizational Capitalism) เปนทงทนขามชาตและทนภายในชาต บางประเทศทนภายในกบทนภายนอกจบมอกนเปนรฐบาลเอง คมอำานาจทงทางการเมองและเศรษฐกจโดยอาศยเครองมอตาง ๆ ดงทปรากฏใหเหนชดเจนในสงคมไทยปจจบน สงทนากลวทสดคอบรรษทขามชาตทคนไทยตองสงสวยใหทกวน

การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมแนวคดเกยวกบการเปลยนแปลง-เพลโต กลาววา สงตาง ๆ มการเปลยนแปลงเฉพาะรปแบบ

หรอ Form เทานนหรอเปนการเปลยนแคภายนอกเปนแคมายาไมใชความจรงแท แตแบบ นามธรรม ความคด หรอแกนแทไมมการเปลยนแปลง

-Heraclitus (เฮอราคลตส นกปราชญยคกรกโบราณ) เชอวา การเปลยนแปลงมอยตลอดเวลาจงกลาววาไมมใครสามารถจมเทาลงในแมนำาสายเดยวกนไดสองครง การจมเทา ลงไปในครงทสองไมใชแมนำาสายเดมอกแลว

-C.W. Mills กลาววา การเปลยนแปลงคอสงทเกดขนในอดตเกยวกบบทบาท สถาบน การจดระเบยบโครงสรางทางสงคม รวมทงการขยายตวหรอลดลงของสงตาง ๆ ดงกลาว

-Moore มองวาการเปลยนแปลงคอการเปลยนโครงสรางสงคมซงกคอแบบแผนการกระทำาระหวางกน รวมถงผลกระทบของโครงสรางทางสงคมทมตอบรรทดฐานและคานยมดวย

-งามพศ สตยสงวนและสญญา สญญาววฒน กลาววา การเปลยนแปลงคอความแตกตางของของอยางเดยวกนทเปรยบ

137

เทยบกนในเวลาทแตกตางกน รวมถงกระบวนการเปลยนแปลงในปรากฏการณทางสงคมทงวางแผนและไมไดวางแผนเอาไว

การเปลยนแปลงอาจพจารณาไดใน 6 ลกษณะคอ (ออกขอสอบตองจำาใหได)

1. Identity of Change ระบลกษณะของการเปลยนแปลงไดวาเปนการเปลยนแปลงไปในดานใด เชน การเมอง สงคม เศรษฐกจ ครอบครว วฒนธรรม การศกษา ศาสนา การผลต อาชพ นนทนาการ ฯลฯ

2. Level of Change บอกถงระดบของการเปลยนแปลงวาเปนไปในระดบใด เชนระดบปจเจกบคคล ครอบครว กลม องคการ สถาบน ชมชน สงคม อำาเภอ จงหวด ประเทศ หรอโลก

การเปลยนแปลงในระดบองคการมความหมายสองแงคอ การเปลยนแปลงในตวองคการหรอเปลยนแปลงในการจดการ (Organize) องคการหรอสถาบนเกดขนมาเพอจะอยรอด อยางองคการ NATO เกดขนมาเพอตอสกบคอมมวนสต เมอคอมมวนสตตายไปแลว NATO กลบไมยอมตายตามไปดวย ยงดนรนจะอยตอ ถงวนน NATO เตบใหญขนทกวน

3. Duration of Change ชวงระยะของการเปลยนแปลง เปนการเปลยนแปลงระยะสน (ไฟไมฟางแปบเดยวจบ) ปานกลาง ระยะยาว หรอเปลยนแปลงตลอดชวต

4. Direction of Change ทศทางการเปลยนแปลงเปนไปในทศทางใด แบบเสนตรง (Linear) สงขนหรอดงลง แบบวงกลม วนเวยนกลบมาอยทเดม (Cyclical) แบบขน ๆ ลงๆ เปน

138

ลกคลน (Wave) กาวไปขางหนา (Forward) หรอถอยหลง (Backward) หรอไปหนาบางถอยหลงบาง

5. Magnitude of Change ความเขมขนของการเปลยนแปลง ดปรมาณของการเปลยนแปลงวาเปลยนแปลงอยางเขมขน (เปลยนโครงสรางทงหมด เปลยนพาราไดม คดใหมทำาใหม) หรอเปลยนแปลงปานกลาง หรอเปลยนเพยงผวเผนเลกนอยโดยทสาระสำาคญไมไดเปลยน

6. Rate of Change อตราการเปลยนแปลงชาเรวแคไหน เปลยนบางหยดบางหรอเปลยนตอเนองไปเรอย ๆ การเปลยนแปลงอยางรนแรงรวดเรวเรยกวาปฏบต เปลยนแปลงชา ๆ หรอไมเปลยนเลยเรยกวาอนรกษ เปลยนแปลงแบบกลาง ๆ เรยกวาปฏรป

(6 ขอนใหนำามาวเคราะหชมชนทศกษาดวย) การเปลยนแปลงสามารถสรปไดในสองลกษณะคอ1. การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change)

เปนการเปลยนแปลงรปแบบ ความสมพนธ บทบาท เปาหมาย การทำาหนาทตาง ๆ ในเชงสงคม

2. การเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (Culture Change) เปนการเปลยนแปลงระบบวฒนธรรมในสวนประกอบยอยตาง ๆ ซงเปนสงทมองเหนไดยากกวา

กระบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม (Cultural Process) อาจเกดจาก

1. การประดษฐ (Invention) การสรางสงใหมทไมเคยมมากอน

139

2. การคนพบ (Discovery) สงนนมอยแลวแตคนเพงคนพบเจอ

3. การเผยแพร (Diffusion) เมอประดษฐหรอคนพบแลวกตองเผยแพรออกไป

4. การปะทะสงสรรคทางวฒนธรรม (Acculturation/Culture Contact)

5. การกลนกนทางวฒนธรรม (Assimilation)6. Modernization ความทนสมย มความเปน

อตสาหกรรม (Industrialization) ความเปนเมอง (Urbanization) ความเปนระบบสำานกงานใหญ ๆ (Bureaucratization)

7. นวตกรรม (Innovation) การนำาสงใหมเขามาทเปนวตถ เชน เครองมอใหม ๆ และทไมเปนวตถ เชน ความคด คานยมใหม ๆ

โรเจอร ไดพดถงกระบวนการวฒนธรรม 5 ขนตอนในการจะนำาสงใหม ๆ เขาไปในชมชน ถานกศกษาจะสมคร ส.ส. ส.ว. ขายสนคาใหมหรอนำาเสนอนโยบายใหมตองกระทำาดงน

1. Awareness ทำาใหรวามสงนอย 2. Interest เมอรแลวกตองทำาใหเกดความสนใจ 3. Evaluation เมอคนสนใจกจะเรมประเมนคาวาสงนน

ด/ไมด ควร/ไมควร เหมาะ/ไมเหมาะ 4. Trial ระหวางทชาวบานกำาลงประเมนคานนกเปดโอกาส

ใหไดทดลองใชสงนนวาดหรอไมอยางไร 5. Adoption เมอลองแลวจะทำาใหเกดการยอมรบ การรบสงใหมจะงายหรอยากขนอยกบ

140

1. สงนนมประโยชนมากนอยแคไหน (Usefulness) ถามประโยชนกรบไดงาย แตถาไมมประโยชนกไมมใครอยากรบ

2. สอดคลองกบของเดมหรอไม (Suit to the Old Thing) มนษยทกคนมอคต ถาของใหมสอดคลองกบของเดมทคนเคยชนกนอยแลวยอมงายตอการยอมรบ ถาแตกตางกรบยากหนอย

3. งายหรอซบซอน (Simplicity) นวตกรรมทใชงาย ไมคอยยงยากคนยอมรบไดงายกวานวตกรรมทซบซอน อยางโนตบกถาเปดปบใชไดป บคนกนยม แตถาตองตอโนนเสยบนยงยากยอมไมมใครอยากซอมาใช

4. มโอกาสไดทดลองหรอไม (Trial) ถามโอกาสไดทดลองใช ลองจบ คนยอมยอมรบไดงาย เชน ลดความอวนเหนผลในสามวน ไมไดผลยนดคนเงน มนษยทกคนมแนวโนมจะถกหลอกอยแลว ถามโอกาสทกคนพรอมทจะถกหลอกทนท

5. เหนผลทนตาหรอไม (Observable) ถาเหนผลทนตา คนจะยอมรบไดทนท

คนทจะรบนวตกรรมกมอย 5 ประเภท (5 Categories of Receptors)

1. Innovators ชอบของใหม ๆ ตลอดเวลา รบของใหม ๆ ไดอยางรวดเรว อยากลอง คนพวกนมประมาณ 5%

2. Early Adopters รบเรวรองลงมาจากพวกแรก มประมาณ 10%

3. Early Majority คนจำานวนมากทรบอะไรกอน มประมาณ 20-30%

4. Late Majority คนจำานวนมากทรบอะไรทหลง

141

5. Laggards พวกลาหลงรบไดชาทสด ไมคอยยอมเปลยนอะไรงาย ๆ คนแบบนมในทกสงคม มประมาณ 5-10%

คนทงหมดนกลมท 3 และ 4 จะมจำานวนมากทสด สงกปทสำาคญ ๆ เกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมและ

วฒนธรรม1. Westernization (ความเปนตะวนตก) –

Industrialization (ความเปนอตสาหกรรม) สองสงนมาพรอม ๆ กน ประเทศไทยรบวฒนธรรมตะวนตกมากในยครตนโกสนทร มการใชเทคโนโลยททนสมย ใชเครองจกรแทนแรงงานคนและสตวเพอเพมการผลตใหกลายเปนระบบอตสาหกรรม เพมปรมาณในการผลต ดำาเนนการผลตเปนแบบอตสาหกรรมตะวนตก เมอการผลตเปลยนระบบสงคมกเปลยน จากสงคมศกดนาเปลยนเปนสงคมทนนยม การผลตสนคาในสงคมทนนยมผลตไดนอย สนคาทไดตองมอบใหกบคนทดทสดนนคอ นาย แตยคทนนยมสนคาแบบเดยวกนผลตไดทละหมนชน“ ”แสนชน ใคร ๆ กมสทธครอบครอง ระบบศกดนาถกทำาลายไป คนไมตองเปนไพรหรอทาส สามารถไปขายแรงงานหรอไปคาขายทไหน ๆ กได สงคมกลายเปนสงคมเมอง สงคมทนสมย คนมคานยมในการสชวต ตองส ตองลงทน กลาเสยง ยอมทำางานหนกเพราะคมคา

W.W. Rostow (รอสทาว) พดถงขนตอนการเปลยนแปลงสงคมวาม 5 ขนตอน (ตามตวแบบววฒนาการ) ดงน

1. สงคมแบบงาย ๆ เปนสงคมประเพณ สงคมดงเดมทำาการเกษตรเพยงพอสำาหรบบรโภคในครวเรอน การสะสมมนอย

142

ใชแรงงานคนและสตวในการผลตทำาใหผลผลตมนอย สงคมยคนเปรยบเหมอนเครองบนทจอดอย

2. เกดกระบวนการกระตนทางเศรษฐกจใหม ปจจยทางการเมองเรมนำากระบวนการเปลยนแปลงในระยะแรก เปรยบไดกบเครองบนทเรมสตารทเครองคอย ๆ ออกจากรนเวย

3. ทะยานสอตสาหกรรม เปรยบไดกบเครองบนกำาลงทะยานขนสทองฟาซงเปนขนตอนทยาก ชวงนสงคมทะยานสอตสาหกรรม การลงทนม 10% ของรายไดประชาชาต

4. เปนชวงทสงคมเจรญเตบโตเตมท ใชเทคโนโลยสมย การลงทนม 20% ของ GDP

5. สงคมเรมอยดกนด เปนสงคมทอดมสมบรณ มสวสดการสงคม

2. Modernization หมายถง กระบวนการทำาใหทนสมย

Neil J. Smelser กลาววา Modernization คกบพฒนาเศรษฐกจ เปนการเปลยนแปลงทางเทคนค ทางเศรษฐศาสตร นเวศวทยา สงคม วฒนธรรม และทางการเมอง

ในสงคมสมยใหมการปกครองชมชนเปนระบบราชการ ระบบสำานกงานใหญ ๆ มมากขน เปนแบบแผนมมาตรฐานมากกวาระบบครอบครว มกฎมระเบยบทงองคกรภาครฐและเอกชน ในดานการศกษาเพมการอานออกเขยนได ดานอาชพเพมความชำานาญ มอาชพหลากหลายขน เกดการปรบเปลยนทางศาสนาและครอบครว ความสมพนธฉนทญาตพนอง เมอกอนครอบครวญาตพนองเจอกนทกวน แตในสงคมสมยใหมเจอกนปละหน ถงวนพระไมมใครไปวดกนแลว

143

Wilbert E. Moore (วลเบรท อ. มวร) กลาววา การพฒนาเศรษฐกจนำาไปสความทนสมย มการผลตมากขน

Daniel Learner กลาววา ความทนสมยมกเกดควบคกบนวตกรรมใหม ๆ (Innovation) และความเปนเมอง (Urbanization) สงคมเมองทำาใหคนไดมโอกาสเรยนหนงสอมากขน อานออกเขยนไดมความรมากขน รบสอไดมากขน จงมโอกาสทจะมรายไดมากขน เมอมรายไดมากขนพฤตกรรมการออกเสยงเลอกตงจงเปลยนไป เงนไมมากกาไดเพราะมเงนอยแลวไมตองรอใหใครซอเสยง

G. Hunter กลาววา การเปลยนแปลงโครงสรางพนฐานโดยการสรางสาธารณปโภคทำาใหสงคมเปลยนแปลงไปเกดความทนสมยทงทางสงคมและเศรษฐกจ

ประเภทของสงคม1. สงคมประเพณ (Traditional Society) 2. สงคมเปลยนผาน (Transitional Society) กำาลง

เปลยนแปลงตวเองจากสงคมประเพณมาสสงคมทนสมย 3. สงคมทนสมย (Modernity) (ชมชนของนกศกษาเปนแบบใด) ภาษาเยอรมนจะเรยกสงคมดงเดมวาเปนสงคมทมลกษณะ

Gemeinschaft (อานวา จเมนชาฟท) ในขณะทสงคมทนสมยจะมลกษณะ Gesellschaft (อานวา เกเซลชาฟท)

สงคมยงทนสมยการแบงงานกนทำายงละเอยดมากขน มอาชพใหทำามากขน คนไมตองปลกขาวกมขาวกน

144

หลกการแบงงานกนทำา The Division of Labor in Society จะเปนตวบงชวาสงคมแตกตางกนอยางไร กลาวคอ

1. สงคมดงเดมจะมลกษณะเปน Mechanical Solidarity หรอความสมพนธแบบกลไก เครองจกร พงพากนแตไมแนนแฟน สามารถแยกสวนกนได แตละคนมขาวมปลากนเหมอน ๆ กนหมดไมตองพงพากน พงพาตนเองได การแบงงานกนทำามนอย อาชพมนอยคลาย ๆ กน เชน ทำานาเหมอนกนหมด จะทำาอะไรกขอแรงกนชวยกนลงแขก

2. สงคมสมยใหมจะมลกษณะเปน Organic Solidarity หรอความสมพนธแบบอวยวะทกคนตองพงพากนอยางแนนแฟนแตไมกาวกายกน สงคมแบบนมการแบงงานกนทำา การจางแรงงานมากขนแทนการขอแรง มการทำาอาชพอนแทนการทำานา ทำาไร มการนำาเขาวทยาการสมยใหมมากขน การเลอนฐานะทางสงคม (Social Mobilization) ทำาไดงายและรวดเรว จากลกภารโรงเลอนไปเปนผอำานวยการได และผอำานวยการกตกมาเปนคนตกงานได รามคำาแหงเปนสวนหนงของ (Social Mobilization)

ความสมพนธในสงคมดงเดมเนนสถานะ (Status) เปนพปานาอากน สงคมสมยใหมเปลยนเปนสญญา (Contract) เปนใครไมสำาคญแตมหนาททำาตามสญญาตอกน เชน เขาไปในรานอาหารนงปบเดกเสรฟยกขาวมาใหโดยไมจำาเปนตองเปนลงปานาอากน กนเสรจกจายเงนใหออกจากรานไป ความสมพนธในครอบครวและศาสนาเปลยนแปลงไปหมด ปจจบนศาสนาเปนเพยงสญลกษณหรอเครองปลอบใจเทานน

145

อาจารยอคน ระพพฒนเคยศกษาความสมพนธระหวางแมกบลกสาวในสงคมภาคอสานเพอทดสอบความเชอในอดตทวา พอรกลกสาว แมรกลกชาย พบวาในชมชนอสานแมทำาหนาทดแลสวสดการของครอบครว แมทมเทชวตใหกบครอบครว ลกสาวผกพนกบแมลกซง ไดรบการถายทอดหนาทและพฤตกรรมจากแม เปนผดแลสวสดการครอบครวตอไป ลกชายไมตองทำาอะไรเรยนหนงสอ ตองคบเพอน ตองเทยว ตองบวช ทกอยางตองใชเงนทงนนในขณะทกจกรรมของลกสาวไมตองใชเงนเลย ไมตองเรยน ไมตองเทยว มหนาทออกไปเกบเกยวผลผลตมาขายหลงจากทำาหนาทรบใชในบานทกอยางหมดแลว ตนกอนนอนทหลงไมตางจากแม

เมอสงคมเปลยนไมมปาใหเขาไปเกบเกยวผลผลตอกแลว แตความสมพนธระหวางแมกบลกสาวและความรบผดชอบตอครอบครวยงมอย ลกสาวตองเขาไปขายแรงงานในโรงงานสงเงนกลบมาบาน เวลาผานไปลกสาวทองขนมาโดยไมมพอกตองสงลกมาใหตายายเลยงโดยทยงสงเงนมาใหเหมอนเดม ตอนนแมกลายเปนลกจางของลกสาวไปแลว อาจารยอคนไมไดบอกวาความสมพนธแบบนดหรอไมดอยางไร ใหคนอานวเคราะหเอาเอง

ในสงคมทนสมยมสงอำานวยความสะดวกมากขน โลกทศนหลากหลาย การมองโลกเปลยนไป เกดการเปลยนแปลงรวดเรวหลายดานและแพรกระจายทวโลกเปน Globalization โดยอาศยเทคโนโลยดานตาง ๆ โดยเฉพาะเครองมอสอสาร สารสนเทศ วทยาการอเลกทรอนกส ชววทยา เคม วสดและกลศาสตร เปนตน

(โลกาภวตนมาถงชมชนของนกศกษาหรอยง)3. Urbanization กระบวนการทำาใหเปนเมอง คอการก

ระจายอทธพลของสงคมเมองสสงคมชนบท ในเมองมคนอาศยอย

146

จำานวนมากหนาแนน จงตองมการกำาหนดกตกา เพราะการทคนมาอยจำานวนมากทำาใหเกดปญหาการอพยพเขาเมอง ปญหาสาธารณปโภค (การกน การขบถาย การใชนำา ปญหาขยะ) ชมชนแออด

Kingsley Davis ไดกลาวถงลกษณะของสงคมเมอง (Urbanism) ไวดงน

1. Social Heterogeneity มความหลากหลายในสงคม เชน อาชพหลากหลาย ความคดหลากหลาย การศกษาหลากหลาย

2. Secondary Association การตดตอสมพนธกนของคนในสงคมเปนแบบทตยภม ไมใชความสมพนธแบบสวนตว (ปฐมภม) คนในเมองจะเปนเพอนรวมงาน เพอนรวมสมาคมมากกวาจะมาเปนพเปนนองหรอเพอนขางบานเหมอนในสงคมชนบท

3. Social Tolerance มความอดกลนในเชงสงคมมากกวาสงคมชนบท เชน ในสงคมชนบทลกสาวใครประพฤตไมดจะถกชาวบานดาตลอดหวบานทายบาน แตในสงคมเมองผหญงใสเสอสายเดยว โชวสะดอ เหนหนาอกแผนหลงกไมมใครดา

4. Secondary Control การควบคมทางสงคมจะใชแบบทตยภม เชน ใครทำาผดตองแจงตำารวจมาจบ สงฟองศาลพจารณาความผดตามกฎหมาย ในสงคมชนบทใครทำาผดกใหผใหญเรยกมาสงสอนกจบ

5. Social Mobility การเคลอนยายทางสงคมทำาไดงายกวา เชน ลกนกการภารโรงกมโอกาสยกฐานะเปนผอำานวยการได กลายเปนคนมหนามตาในสงคม สวนสงคมแบบเดมหรอสงคมชนบทเกดเปนลกภารโรงกตองเปนภารโรงตลอดไป

147

6. Voluntary Association มการทำากจกรรมโดยสมครใจเพมมากขน (สงคมยโรปผคนนยมเปนสมาชกองคกรตาง ๆ ชวยกนทำางานเพอสาธารณะ แตสงคมไทยแบบนยงมนอย)

7. Individualism ความเปนปจเจกบคคลมมากขน อยใครอยมนตวใครตวมน นงเลนคอมพวเตอรอยบานคนเดยวไมตองยงกบใครกได แตในชนบทใครทำาอะไร ไปไหนกบใครรกนหมด ผคนรจกกนหวบานทายบาน

8. Spatial Segregation ในสงคมสมยใหมโดยเฉพาะสงคมฝรงจะมการแยกสวนกนอยางเหนไดชด เชน แยกถนทอยของคนไทย คนจน คนยว คนดำา แตสงคมไทยยงไมชดเจนแบบน ยงในชนบทการแยกสวนจะมนอยมาก พทธครสตอสลามจนรวยอยดวยกนทงหมด

4. Bureaucratization, Routinization, Standardization ในสงคมสมยใหมจะมความเปนแบบแผนมากขนหมายความวาชวตในเมองถกทำาใหเหมอนเปนสำานกงานใหญ ๆ มระบบระเบยบ ทำางานเปนระบบมาตรฐาน รานคาม Routinization เปดปดตรงเวลา เปดทกวน ไมใชเมอวานเปดวนนปดไปเทยวเดยวมะรนนคอยเปดใหม

ทงหมดนเปนกระบวนการจดระเบยบทางสงคมอยางมเหตผลเพอใหทำางานไดอยางมประสทธภาพตรงเปาหมาย เปนระเบยบ บรหารแบบระบบสำานกงานใหญทเปนทางการมากขน ปจจยผลกดนททำาใหเปนเชนนนไดแก

1. การเตบโตของสงคมและองคกรตาง ๆ หนวยงานธรกจใหญโตขนมาก จะมาบรหารแบบซซวหรอแบบครอบครวตอไปไมได

2. มความจำาเปนเพอการจดระเบยบสงคม

148

3. สงคมจำาเปนตองมเหตผล มแนวคดแบบวทยาศาสตร ดวยเหตนจงตองมการบรหารแบบระบบสำานกงานใหญทเปน

ทางการ (Bureaucratization หรอ Routinization) ดงทแมกซ เวเบอร กลาวถงเรองนไววา

1. สถานภาพและบทบาทจะกำาหนดใหมหนาทความรบผดชอบอยางชดเจน

2. กจกรรมทกอยางใหเปนไปตามกฎระเบยบทกำาหนดไว ม Job Description กำาหนดบทบาทและหนาทเอาไว ทกอยางตองทำาตามทกฎระเบยบกำาหนด ไมทำาตามใจชอบ

3. การตดสนใชหลกวชาการไมใชอารมณสวนตว 4. กจกรรมทกอยางใหมหลกฐานบนทกไว อาจทำาเปน

เอกสารหรอบนทกไวในคอมพวเตอรถงวนนมความพยายามลดขนาดของระบบสำานกงาน

(Debureaucratization) ลดความยงยากในระบบลดกฎระเบยบลง (Deregulation) ลดความเปนทางการ ทำาใหเปน One Stop Service เนน Good Governance โปรงใส ตรวจสอบได รวดเรว ตอบสนอง มสวนรวม เนน Civil Society ทำาใหชมชนมความเขมแขงเพราะสงคมมความซบซอนมากขน สงคมยงทนสมยการแบงงานกนทำายงมมากขน องคกรสงคมแบงเปนหลายภาค เชน องคกรภาครฐ (ภาครฐทมอำานาจ ไมมอำานาจ ภาคการเมองทมอำานาจ ภาคการเมองทไมมอำานาจ) ภาคธรกจเอกชน ภาคสงคม (เปนภาคทสามหรอองคการอสระ) องคกรทไมหวงผลกำาไร

ทฤษฎรฐสวสดการ (Welfare State Theory) เชอวา ถารฐจดการดแลประชาชนไดดองคกรเอกชนทตองทำางานดาน

149

สงคมสงเคราะหกไมจำาเปนตองมมากมาย แตถารฐดแลไมไดเอกชนกตองเขามาชวย

ทฤษฎความหลากหลายทางสงคม (Heterogenity Theory) เชอวาองคกรสงคมทหลากหลายจะชวยตอบสนองคนกลมตาง ๆ ในสงคมเขามาชวยเสรมรฐ องคกรธรกจสงคม (Social Entrepreneur) ควรมเพมขน เมอมการพฒนาเศรษฐกจมากขน

ทฤษฎประชาสงคม (Civil Society Theory) เชอวาองคกรสงคมจะตองรวมพลงกน เปนอสระจากรฐ จากภาคธรกจเอกชน คอยควบคมตรวจตรวจสอบทงภาครฐและเอกชนใหรบผดชอบตอเรองราวสาธารณะ

Frijof Kapra เขยนหนงสอชอจดเปลยนแหงศตวรรษ บอกวา สงคมตองถงจดเปลยน เชน เปลยนจากผชายเปนใหญ (ปตาธปไตย) อยางชา ๆ แบบไมคอยเตมใจ พลงงานฟอสซลกำาลงจะหมดไปจากโลก ตองหาพลงงานทดแทน มการเปลยนพาราไดมจากตะวนตกไปตะวนออก

ความสนใจหลกของโลกตอไปน ไดแก1. ประชาธปไตย 2. สทธมนษยชน 3. ดแลสงแวดลอม4. ประชาสงคม 5. เพมบทบาทสตร ปญหาสำาคญในสงคมเกษตรกรรมบางแหงคอทำาการเกษตร

เชงเดยวทงหมบาน (Monocrop) ถารวยกรวยกนทงหมบาน แตอาจเกดปญหาเมอผลผลตลมและมปญหาเรองความหลากหลาย

150

ทางชวภาพ (Ecological Diversity) จงควรขจดความเปน Monocrop ออกไปสรางความหลากหลายทางชวภาพใหมากขน

ชวงทายเปนการนำาเสนอของนกศกษา อทยธาน พระมหาอดล การเปลยนแปลงในชมชนทพบม–

สองประการคอ1. การเปลยนแปลงทางวตถ สมยทตนเปนเดกบานเรอนใน

ชมชนสวนใหญเปนบานไมสองชนใตถนสงทรงไทย ยคสมยนเปลยนแปลงไปหมดแลว คนรวยมาซอบานทรงไทยไปหมด บานในชนบทเปลยนเปนบานคอนกรตเสรมเหลก เมอกอนการไปโรงเรยนตองเดนไปหรอขจกรยาน เดยวนถาพอแมไมซอมอเตอรไซคใหเดกไมยอมไปโรงเรยน พอแมตองยอมไปดาวนตดหนตดสนกนใหลกไปโรงเรยน แถวบานเคยเลยงววควายกนมากเอาไวทำาไรไถนา ปจจบนววควายไมมอกแลว แตละบานใชรถไถนา รถเกยวขาววงกนขวกไขว

2. การเปลยนแปลงดานบคคล เชน -พฤตกรรมการกน เมอกอนบานไหนแกงอะไรจะตกแจงหว

บานทายบาน คนอนทำากมาแบงกนกนเชนน ปจจบนอยใครอยมนการแบงปนมนอย

-พอแมนยมพาลกไปทำาบญ เดก ๆ ไมไดรสกเรองบญแตอยากไปกนขนมมากกวา อยางไรกตามการเขาวดชวยกลอมเกลาจตใจเดก ๆ

-การแตงกาย ปจจบนผหญงแตงตวไมเรยบรอย ปดไมมดชด

-การแตงงาน ปจจบนนยมอยกอนแตงไมตองจดงานแตงงาน เดกอายสบกวาขวบกมลกกนแลว

151

-เดกไปวดไมเปนแลวไปแตดคอนเสรตดาราเกาหล ญปน อำานาจเจรญ ชมชนชานมาน อยหางไกลจากจงหวด–

อำานาจเจรญมากทสดถง 85 กโลเมตร มชนเผาใหญ ๆ 4 เผาคอสวย ขา ลาว ภไท ในทนขอนำาเสนอการเปลยนแปลงวฒนธรรมของเผาภไท ประเพณดงเดมของชาวภไทคอประเพณการเปดประตขาว หลงจากทชาวบานเกบเกยวขาวเขายงฉางจะตองรอถงวนขน 15 คำาเดอน 3 จงจะสามารถนำาขาวไปสเปนขาวสารนำามากนได เนองจากมความเชอวากอนทคนจะกนขาวไดนนตองใหแมโพสพกนกอน และตองทำาบญใหแกววควายทถอวาเปนสตวทมบญคณตอชาวนา ปจจบนสงคมอยในยคเปลยนผานเขาสสงคมสมยใหม เดอนธนวาคมเกยวขาวปบพอคากเอารถมาใสเลย ควายสตวทมบญคณเรมหายไปรถไถเขามาแทน

ในอดตครอบครวเปนครอบครวขยาย 3-4 อายคนอยในบานหลงเดยวกน แตสมยนคนในชมชนมการศกษาสงขน รายไดเพมขน แตงงานแลวแยกบานออกไปอยกนเปนครอบครวเดยว และคนยคนไมนยมพดภาษาถนกนแลว อาหารทองถนกไมตองทำาเอง แขกไปใครมาไปตอนรบกนทรานอาหาร

ปราจนบร การเปลยนแปลงของชมชนปราจนบรกคลาย ๆ –กบทเพอน ๆ นำาเสนอมาแลว แตขอนำาเสนอในสวนทด ๆ บาง สงทชดเจนทสดคอความทนสมย ขาวสารสมยนมมากขน มชองทวใหดหลากหลาย แตหลาย ๆ ครอบครวกมหนซงตองดดวยวาเปนหนจากอะไร ถาเปนหนเพราะนำามาใชในการผลตกยงมโอกาสสรางงานสรางเงนได ดกวากอหนเพราะความฟมเฟอย อยางไรกตามความทนสมยทำาใหคณภาพชวตของชาวบานดขน

152

นครศรธรรมราช ความเปลยนแปลงของชมชนพระพรหม –บรเวณมหาวทยาลยรามคำาแหง สาขาฯ นครศรธรรมราช เมอกอนแถวนเปนทงนา ทศตะวนตกเปนเขา ทศตะวนออกเปนทะเล ผคนขาดสนคาใดกจะนำาสนคาไปแลกเปลยนกน นทานทองถนเรองเกลอเขาเกลอเลเลาวา เกลอเขานำาพงพอนไปเยยมเกลอเล บอกวาเลยงไวชวยเฝาบาน เกลอเลใหกะปตอบแทนเกลอเขา รงเชาพงพอนกดเปดกดไกของเกลอเลตายหมด แตเกลอเลกไมไดโกรธอะไร พอมโอกาสเกลอเลไปเยยมเกลอเขาและเอาควายทะเลไปฝาก (ปทะเล กามใหญ ๆ) คนอยแถบภเขาไมรจกปเกลอเลบอกวา ควายทะเลเลยงงาย เปนสรมงคล แตตองเลยงบนบานโดยเลยงไวในกระโถนฉ เกลอเขารบมาเลยงไวในกระโถนจรง ๆ พอภรรยาเกลอเขามาฉใสกระโถนกตองดนพลาด ๆ นกศกษาลองคดเอาเองวาอะไรเกดขน งานนเกลอเลเกลอเขาประลองปญญากนสดฤทธ

ชวงทายม Quiz **********************************************

****************เบอรโทรอาจารยพมล บณฑตวทยาลย 02-3108551 มอ

ถอ 081 – 2853535 (กลางคนหลงสามทมโทรได) ถาตดตอไดจรง ๆ ใหตดตอมาทคณะรฐศาสตร 02-3108483-9 ตอ 29 ฝากขอความไวทคณออย คณอย และคณมารนได

ขอสอบม 4 ขอใหเลอกทำา 3 ขอ อยากใหนกศกษาเขยนขอละ 1 เลม

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

153

Political Sociology and Social Change

รศ.สทธพนธ พทธหน วนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2551

คำาสงรายงานใหนกศกษาทำารายงานในหวขอ การเปลยนแปลงของ“

ชมชน... “โดยเลอกชมชนมา 1 ชมชน เขยนดวยลายมอของตนเอง อยางนอย 15 หนา

รายงานตองพดถงการเปลยนแปลงทเกดขนในชมชนนน ๆอาจจะตองแยกออกมาเปนมตตาง ๆเชน การเปลยนแปลงทางดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม การเรยนร วฒนธรรม การเปลยนแปลงการประกอบอาชพ ฯลฯ นกศกษาตองหาขอมลจากคนเฒาคนแกในหมบาน เชน การสมภาษณ การสอบถาม สวนขอมลทเปนตวเลขสามารถหาไดจากเทศบาล/อำาเภอ ฯลฯ

*รายงานสงสปดาหท 2 ของการบรรยายวชา PS 710 (วนท 9 สงหาคม 2551)…………….

...............................................วชานเกยวของกบเรองของสงคมวทยาทสมพนธกบ

การเมองสงคมวทยา คออะไร-ศาสตรทศกษาเรองความสมพนธระหวางบคคลตงแต 2

คนขนไป รวมทงสถาบนตาง ๆ เชน ศาสนา การศกษา และอน ๆ

154

-เปน ราชนแหงศาสตร เนองจากสงคมวทยาเปนศาสตรท“ ”ใหความสนใจเรองราวของมนษยทมขอบเขตอนกวางใหญไพศาล กอใหเกดการรวมตวกนเปนครอบครว ชมชน ชาต มความสมพนธกนในระหวางกลมตาง ๆ โดยเฉพาะสภาพแวดลอมทเกยวของสมพนธกบมนษย ไดแก ความเชอ วฒนธรรม ประเพณขนบธรรมเนยมตาง ๆทเขามาเกยวของกบวถชวตของของมนษยตลอดเวลา

* รฐศาสตร ไดรบการขนานนามเปน ราชนแหงศาสตร “ ”(Master Science)เพราะเกยวของสมพนธกบการเมอง และการเมองเกยวของกบมนษยทกคนทกวนทกเวลา

สงคมวทยาการเมอง (Political Sociology) ความหมายของคำาวา สงคมวทยาการเมอง “ ”1. The Social Anatomy of the Body Politic. :

สงคมวทยาการเมองเปนเรองของโครงสรางสรระในทางสงคม /ขององคาพยพทางการเมอง

2. The Social circumstances of politics. : สงคมวทยาการเมองเปนเรองของสภาพแวดลอมทางสงคม

3.สงคมวทยาการเมองตงอยบนพนฐานของขอสมมตฐานสำาคญทวา Politics is shaped by and shapes other event in societies. : จากประโยคนประกอบดวยอนประโยค 2 ประโยค คอ

- Politics is shaped by events in societies. : การเมองนนจะถกกำาหนดใหมรปแบบอยางไร เปนผลมาจากเหตการณทเกดขนในทางสงคม เชน การเมองไดรบอทธพลมจากสภาพแวดลอมทแปรเปลยนไป ในทสดเมอคนไดรบความเดอด

155

รอน คนกรวมตวกนเรยกรองใหรฐหนมาดแลปญหาปากทองของประชาชน แทนทจะมงแตจะแกรฐธรรมนญ

- Politics is shapes other event in societies. : นอกจากการเมองจะไดรบอทธพลจากเหตการณอน ๆทเกดขนในสงคมแลว การเมองกมสวนทำาใหเหตการณตาง ๆทเกดขนในทางเศรษฐกจและสงคมแปรเปลยนไปดวยเชนกน นนกคอ ตางกมอทธพลในระหวางกน (ในการเมองกบสงคม)

จากความหมายของคำาวา สงคมวทยาทางการเมอง “ ”สะทอนใหเหนวาสภาพแวดลอมในทางสงคมของเรองราวทางการเมอง คอ สงคมวทยาการเมองตองการทจะศกษาเรองราวในการเมองใด ๆทเกดขน เชน การเลอกตงครงทผานมา ในวนเลอกตงคนในจงหวดเราตดสนใจไปหยอนบตรใหกบพรรคการเมองพรรคหนง ผลปรากฏวาพรรคการเมองทเราเลอกนนไดเสยงขางมาก สงคมวทยาการเมองสนใจศกษาวา ปรากฏการณทางการเมองนนเกดจากสภาพแวดลอมในทางสงคม เศรษฐกจอะไรบาง อะไรเปนสาเหตททำาให/ผลกดนคนในจงหวดตดสนใจหยอนบตรใหพรรคนน(ทไดเสยงขางมาก) กอใหเกดปรากฏการณในทางการเมองนนออกมา มพฤตกรรมในทางการเมองอยางนนอยางนออกมา

ความเปนมา/แนวคดของสงคมวทยาการเมอง1. พฒนามาจากความคดของนกปราชญการเมอง

โบราณ มองวาสภาพแวดลอมทอยรรอบ ๆตวมนษย เชน ความคด ความเชอ กระบวนการการเรยนรของมนษย ภาวะความเปนอยในทางเศรษฐกจ ฯลฯ สงผลกระทบตอปรากฏการณ/พฤตกรรมตาง ๆทเกดขนทางการเมอง

156

เพลโต พยายามตอบคำาถามทวา รฐทดควรจะปกครองใน“รปแบบใด ในทสดเพลโตไดใหคำาตอบวา รฐทด คอ รฐท“ “ปกครองแบบราชาปราชญ ซงเพลโตพยายามเชอมโยงใหเหนวา ”ถาผนำาทดมความร มความเปนปราชญ เฉลยวฉลาด สามารถใชองคความรได กนำามาซงความยตธรรมเกดขนในสงคม เปนสงคมทมคณธรรม (ความรคคณธรรม)

ในทสดเพลโตจงเสนอวาผครองทจะเปนราชาปราชญไดตองเปนคนทมความรคกบคณธรรม โดยไดนำาเดก ๆซงเปนลกของบรรดาผปกครองทมแววเดน ๆมาเขาโรงเรยนกนนอน โดยสรางสภาพแวดลอมทด สงเสรมคณธรรม/ความร /วนยตลอดเวลา และทรพยสนตาง ๆในโรงเรยนเปนของสวนกลางสวนรวม ไมมใครเปนเจาของสงของใด ๆ (เพราะการเปนเจาของสงของใด ๆจะทำาใหเกดความรสกหวงแหนนำาไปสความลำาเอยงได ขณะเดยวกนกอใหเกดความอจฉารษยากน ในทสดกจะนำาไปสความแตกแยก)

เพราะฉะนนการสรางผนำาทเปนปราชยจงตองมการสรางสภาพแวดลอมทดใหเกดขน โดยใหชมชนของชนชนผปกครองทจะเขามาอบรมไมมใครเปนเจาของทรพยสนหรอสงของใด ๆทเปนของตวเอง ทกอยางตองเปนของสวนรวม ทกคนตองแชรกน

2.ลกษณะเฉพาะของสงคมวทยาการเมอง เรมมมาตงแตศตวรรษท 18 เปนตนมา สงผลใหเกดนกสงคมวทยาเกดขนมากมาย เชน

-Max Weber -อมายด เดอคาย เขยนหนงสอเรอง อตถวบากกรรม ฆาตว“

เองตาย

157

-ทากอต พารสน (Parsons) เขยนหนงสอเรอง ”โครงสรางในทางสงคม(Social Structure) ”

-คารล มารกซ นกสงคมวทยาการเมอง กลาววา การตอสของชนชน นำาไปสการปฏวตทางการเมอง นำาสงคมไปสคอมมวนสตในทสด

3.แนวคดเรองความสมพนธระหวางสงคมกบการเมองของนกคดแตละยคแตละสมยจะแตกตางกนไปตามยคสมย

ยคแรก นกสงคมวทยาการเมองจะใหความสำาคญกบ –อำานาจรฐ เชน “ ”

จอรจ เฮเกนท ไดเสนอแนวคด Dialectic Idealism : จตนยมวพากษวธ (ซงมอทธพลตอคาร มารกซอยางมาก) โดยมองวา รฐนนเปรยบเสมอนจตสมบรณ คอ เปนทรวมของความด ความถกตอง ความมคณธรรม ฉะนนมนษยจะเขาถงความด/บรรลความดไดกตอเมอทกคนจะตองเชอฟงและปฏบตตามคำาสงของผนำาของรฐอยางเครงครด (แนวคดนเปนแนวคดท ผนำาเผดจการเบดเสรจนำาไปใชเปนขออางในการสรางความชอบธรรมใหกบการขนสอำานาจและการใชอำานาจของตวเอง เชน ฮตเลอร ,มสโสลน)

ตอมาในยคหลง ๆพบวา นกคดหลายคนเรมหนมาใหความสนใจกบเรองของประชาคม โดยกลาวถงสทธและเสรภาพของมนษย ศกดศรของความเปนมนษย(มากกวาอำานาจรฐ) เชน แนวคดของลทธอาณาธปไตย

ลทธอาณาธปไตย (Anarchism) นกคดในลทธนไดแก ไมเคล บาคนน (Bakunin) ,โกรพอตคน (Kropotkin)

Anarchism มรากศพทมาจาก...

158

- An แปลวา อนะ แปลวา ไม / ไมม- Archie แปลวา จาร แปลวา กฎ / ระเบยบ ดงนน An + Archie คอ ลทธอนเปนอนาจาร สงคม

อนาจาร คอ สงคมทกสงคมไมจำาเปน/ไมควรตองมกฎเกณฑ/กฎระเบยบ จะไมยอมรบกฎกตกาของสงคมทกชนด ถากฎกตกาเหลานนเปนกฎกตกาทเขาไมไดมสวนในการสราง/บงคบใชกบเขาเอง พวกนเชอวาความเลวรายทงหลายทงปวงทเกดขนในโลกนเกดขนจากบางคนบางกลมอางสทธในความเหนอกวาในดานตาง ๆ ออกกฎเกณฑตาง ๆมาเพอใหบคคลอนตองปฏบตตาม ทำาใหบคคลอนตองเสยศกดศรของความเปนคนไป (Autonomy)

กลมคนในลทธ Anarchism เชอวา คนเราเกดมาบรสททธผดผอง มความคดด ๆ คดสรางสรรค คดพฒนาตนเองและสงคมตลอดเวลา แตความเลวรายเกดขนเนองจากคนบางคนบางกลมมาอางสทธเหนอกวามาออกกฎเกณฑมาบงคบใช แมกระทงประชาธปไตยแบบผแทนราษฎรทใชอยกนในปจจบนในหลายประเทศ

ดงนนแนวคดของลทธ Anarchism จงตองการใหมนษยทกคนหนกลบไปสรางชมชน/ประชาสงคมททกคนมสวนรวม อาจจะเปนชมชนเลก ๆอยางเชน หมบาน มานงคยกนทศาลาประชาคมจนกระทงไดขอยตวาหมบานเราปลอดจากอบายมขทกอยาง เชน วนท 1 และวนท 16 จะไมเลนหวยเดดขาด เปนมตของทกคน และกออกเปนกตกาของชมชนขนมา เพอทจะใหทกคนปฏบตตาม (หมายความวา เราออกปากวาเราจะไมแลวเรากจะไมทำาในสงทเราพดไป ไมตองใหใครมาบงคบ) จะเหนในหลายยคแนวคดในเรอง

159

ของประชาสงคม/ศกดของความเปนคน/สทธเสรภาพของมนษยนนจะอยเหนออำานาจรฐ

4.สงคมวทยาการเมองมสวนชวยเสรมรฐศาสตรโดยเชอมโยงปจจยทางสงคมและวฒนธรรมใหเขากบประเดนทางการเมอง

แนวคดในเรองของวฒนธรรมทางการเมอง มองวา ความคดความเชอของคนแมวามลกษณะเปนนามธรรม แตจะอยเบองหลงทจะกำาหนดใหรปแบบของการกระทำาทางการเมองของคนในแตละสงคมออกมาเหมอนกนหรอแตกตางกนได เชน ทำาไมคนองกฤษมพฤตกรรมทางการเมองทประนประนอม แตกตางจากพฤตกรรมทางการเมองของสงคมไทย ทง ๆททง 2 ประเทศเปนประชาธปไตยทมโครงสรางเหมอนกน (ม 2 สภา ,มรฐธรรมนญ)

สงคมวทยาการเมอง ศกษาอะไร1.ศกษาสถาบนทางการเมองเชงสงคมวทยา และความ

สมพนธทเกยวของกบสถาบนทางสงคม ขบวนการทางการเมอง และอดมการณทางการเมอง

สถาบนทางการเมองเชงสงคมวทยา เชน พรรคการเมอง สภาผแทนราษฎร วฒสภา รฐบาล ถอเปนสถาบนทางการเมองทสำาคญ

การศกษาพรรคการเมองในเชงสงคมวทยา จะศกษาโดยอาศยแนวคดหลกของสงคมวทยาในเรองของโครงสราง บทบาท หนาท (โดยดวาพรรคการเมองนมโครงสราง(หวหนาพรรค ,กรรมการพรรคกคน) บทบาทและหนาทของบรรดาสมาชกพรรคทเขาสตำาแหนงนนทำาอะไรบาง และบรรดาสมาชกของพรรคในแตละระดบมาจากชนชนใด มอาชพอะไร)

160

แตการศกษาพรรคการเมองในทางรฐศาสตรนนแตกตางจากการศกษาพรรคการเมองในเชงสงคมวทยา เพราะตองศกษาในเรองของอดมการณของพรรค การขนสอำานาจของบรรดาสมาชก การขนสตำาแหนงของบรรดาสมาชก (มองการเมองเปนเรองของการตอสเชงอำานาจ)

นอกจากนสงคมวทยาการเมองยงศกษาความสมพนธทเกยวของกบสถาบนทางสงคม โดยดวาพรรคการเมอง รฐบาล มความสมพนธเกยวของกบสถาบนทางสงคม / ขบวนการทางการเมองอยางไร เชน รฐบาลมความเกยวของกบกลมชนคอรป /กลมซพอยางไร

*ขบวนการทางการเมองแตกตางจากกระบวนการทางการเมองอยางไร ?

-กระบวนการ (Process) หมายถง การดำาเนนงานเปนขนเปนตอน เชน การนำาเสนอรางกฎหมายเขาสสภาฯ

-ขบวนการ (Political Movement) เปนเรองของการรวมตวกนของประชาชน เปนกลมเปนกอน อาศยกลมเปนพลงในการขบเคลอนเพอใหความเดอดรอน/ความตองการของกลมนนไดรบการสนองตอบ เชน พนธมตรเพอประชาธปไตย สมชชาคนจน ฯลฯ

2.เปนศาสตรทใหความสนใจเรองอำานาจและความขดแยงทางสงคมและการเมอง ซงนำาไปสการเปลยนแปลงเชงอำานาจ เชน ความขดแยงระหวางกลมอดตนายกกบกลมสนธ ลมทองกล ,กลมพนธมตรกลปกลมนปก. ซงความขดแยงเหลานนำาไปสการเปลยนแปลงในเชงอำานาจ /การเปลยนแปลงรฐบาล /นำามาซงความไรเสถรยภาพของรฐบาลได

เรองทสงคมวทยาการเมองสนใจ (เนน/ใหความสำาคญ)

161

1.พฤตกรรมการเลอกตง (เปนประเดนทางการเมอง) นกสงคมวทยาการเมองสนใจพฤตกรรมทางการเมองในแงการเจาะลกถงสาเหตททำาใหเกดพฤตกรรมการเลอกตงทเปนไปในรปแบบ/ลกษณะใด ๆ เชน เมอ 8 ปทแลวคนในเขตกทม./เขตบางกะปสวนใหญเลอกพรรคประชาธปตย แตปจจบนเลอกพรรคพลงประชาชน ,เราสามารถศกษาดวาคนทอยในเขตนทเลอกพรรคพลงประชาชนมาจากอาชพใด, คนทเลอกพรรคพลงประชาชนมการศกษาในระดบใด ฯลฯ

2.การรวมตวของกลมอำานาจทางเศรษฐกจ และการตดสนใจทางการเมอง จะเหนวาในหลายสงคมทนกธรกจประสบความสำาเรจในธรกจของตวเองมากขน ๆ เพราะกลนคนเรานรและเขาใจวาอำานาจทางการเมองสามารถทจะปกปองผลประโยชนของตวเองได จงพบวานกธรกจหลายคนเขาสการเมองโยอาศยชองทางตาง ๆเพอเขามามสทธมสวนในทางการเมองและเออตอผลประโยชนของตวเอง

3.ปญหาระบบราชการ เพราะถอวาระบบราชการเปนกลไกทสำาคญในฐานะทเปนเครองมออนสำาคญของฝายการเมอง ซงทำาหนาทนำานโยบายของฝายการเมองไปปฏบต เพอบำาบดทกข บำารงสขใหกบราษฎร นำามาซงความกนดอยดของคนในสงคม ทงนและทงนนแมวารฐบาลจะมนโยบายทดเลอเลศประเสรฐศรขนาดใด แตถาราชการไมดำาเนนใหเปนไปตามนโยบายทรฐบาลวางไว หรอหลาย ๆครงราชการมแตฉกฉวยโอกาสคอรปชน เงนททมลงไปกสญเปลาไมไดอะไรกลบมา ถงมอประชาชนบางเลก ๆนอย ๆ (ใหไปตำาบลละหนงลานแตอาจจะถงมอประชาชนบาง)

162

4.อดมการณของขบวนการทางการเมองและกลมผลประโยชนในสงคม ซงเปนกลมทพยายามผลกดนหรอเรยกรองเพอใหรฐ/ผมอำานาจสนองตอความตองการ รวมทงอดมการณการณและผลประโยชนของกดลมตาง ๆ สงเหลานมสวนผลกดนนำาไปสปรากฏการณทางการเมองรปแบบตาง ๆอยางไร

5.พรรคการเมอง ปจจยทางจตวทยาทมผลตอพฤตกรรมทางการเมอง

พฤตกรรมทางการเมองของมนษย (PS 701) จะเหนวาในหลาย ๆครงมอทธพลมาจากปจจยทางจตวทยา คอ สงทอยในตวของมนษย เชน ความรก ความเกลยด ความชอบ ความชง ปมเดนปมดอยของแตละคน ฯลฯ

กรณเหตการณในจ. อดร เปนพฤตกรรมทนำาไปสความกาวราวในทางการเมอง ซงคนเหลานนไมเคยรจกกนมากอน รวมทงไมมความหมาดหมางใจกนมากอน แตสามารถอธบายไดจากสงทอยในใจของคนเหลานนกคอ ความรกความชอบในตวอดตนายกฯ/กลมพลงประชาชน ในขณะทอกฝายรกชอบอกฝายหนง ทำาใหเกดความรสกขนมา ทำาใหเปนแรงผลกจนกระทงนำาไปสการใชกำาลงรนแรงในทางการเมอง

ความแตกตางระหวางรฐศาสตร กบ สงคมวทยาการเมองจากทฤษฎ Iceberg รฐศาสตร : ศกษาเฉพาะสวนทลอยอยเหนอนำาของ

ภเขานำาแขง (Iceberg)สงคมวทยาการเมอง : ศกษาสวนทอยใตนำาดวย ในทางวทยาศาสตร กลาววา นำาแขงทลอยอยเหนอนำาจะม

ปรมาณเทากบ 1/12 สวนทอยใตนำามปรมาณเทากบ 11/12

163

จงสรปไดวา - สวนทอยเหนอนำาคอสวนทรฐศาสตรศกษา เชน เหตการณทางการเมอง/ พฤตกรรมในวนเลอกตง เชน จ. ตรงคนเลอกพรรคประชาธปตย 90 % ทเหลอกเลอกพรรคอน ๆตางกนไป ซงเปนสงทเหนได สมผสได และรบรได

ในขณะทสงคมวทยาการเมองศกษารวมไปถงสงทอยใตนำาดวย โดยดวาปจจยใดทสงผลกระทบในเรองราวทางการเมอง และเชอวาในการตดสนใจของคนทจะกระทำาพฤตกรรมทางการเมองใด ๆ จะไมเกดจากสาเหตเดยว แตอาจจะเกดจากหลากหลายสาเหต เชน คน ๆหนงออกจากบานแตเชาเพอไปลงคะแนนเสยงใหพรรคนน ซงสาเหตทคน ๆนนไปหยอนบตรใหกบพรรคนมาจากหลายสาเหต เชน เกดจากความรกความชอบผสมครเปนการสวนตว,ผสมครเปนญาต/เพอนฝง ฯลฯ

ดงนนสงคมวทยาการเมองตองการศกษาในสวนลกลงไป โดยดสาเหตในทางสงคม,เศรษฐกจทสงผลกระทบตอพฤตกรรม,การกระทำา,ปรากฏการณทเกดขนในทางการเมองนนเอง

ความแตกตางระหวางรฐศาสตร กบ สงคมวทยา1. รฐศาสตร : เนนท รฐ “ “ (เพราะถอวารฐเปนองคกร

ทางการเมองทสำาคญ เปนผใชอำานาจอธปไตย มอาณาเขต ดน ประชากรอาศยอย) รวมทงองคกรทเปนทางการ

สงคมวทยา : เนน สงคม ไมเนนรปแบบทเปนทางการ “ ”เชน กลม อาชพ ยดปทสถาน วฒนธรรม

2.รฐศาสตร : สนใจเรอง ผลประโยชน “ ”สงคมวทยา : เนน คานยม เชน ความคด ความเชอ “ ”

ปทสถาน

164

3.รฐศาสตร : เนนศกษา ผนำาทางการเมอง และเหตผล“ ”ของผตดสนใจ (ผนำาอยเบองหลงของการตดสนใจ) เชน สมยนายกชวน การตดสนใจในทางการเมองคอนขางชา เปนชวนเชองชา เนองจากสไตลการบรหาร/การตดสนใจเปน Legal style คอ การบรหารมองกฏหมาย ระเบยบแบบแผนเปนหลก ทกสงทกอยางตองเปนไปตามกฎกตกา มการตรวจสอบ ในขณะทสไตลของนายกบรรหารและนายกทกษณ ซงเปนนกธรกจจะมสไตลการบรหารเนนเชงปฏบต มงสการบรรลเปาหมายเทานน

สงคมวทยา : จะศกษา ชนชน มองวาชนชนเปนสาเหต“ ”หนงของการตดสนใจ หมายความวา ในการตดสนใจทางการเมอง มตใดทออกมาบงคบใช สวนหนงเปนไปเพอประโยชนของชนชนทอยในฐานะผนำาหรอชนชนผปกครอง ดงวาทะทกลาววา ชนชนใด“ตรากฎหมายกยอมเปนไปเพอผลประโยชนของชนชนนน ”

4.รฐศาสตร : เนนท ผมอำานาจ “ ” (Political Authority) หรอ ผมอำานาจทางการเมอง

สงคมวทยา : ใหความสนใจกบ อำานาจ “ (Power) ทมาของอำานาจ และทมาของบารม ”

การเปลยนแปลงทางสงคม (Social Change)ทฤษฎวาดวยการเปลยนแปลงทางสงคม ไดแก1.ทฤษฎววฒนาการ (Evaluation Theory) มองวา

การเปลยนแปลงในทกสงคมจะมการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป ปรบเปลยนตวเองไปเรอย ๆจากสภาพหนงไปสอกสภาพหนงทดขนเรอย ๆ

165

2.ทฤษฎความขดแยง (Conflict Theory) เนน สาเหตของการเปลยนแปลง มองวา สาเหตสำาคญทนำามาซง“ ”การเปลยนแปลงขนในทางสงคมนนเปนผลมาจากความขดแยง

........การบรรยายของอาจารยเนนทฤษฎท 1 ทฤษฎววฒนาการ ...

การเปลยนแปลงเชงววฒนาการ นกวชาการในกลมนมองเหมอน ๆกน คอ สงคมเรมตนจาก

สภาพแรกเรมเรยกวา สงคมดงเดม(สงคมจารตประเพณ) คอย ๆววฒนาการหรอเปลยนแปลงไปเรอย ๆทละเลกทละนอยมงหนาไปสสงคมสดทาย เรยกวา สงคมทนสมย “ ”

1.สงคมแบบจารตประเพณ / ดงเดม 1.1 มตทางการเมอง -มโครงสรางทางการเมองไมซบซอน (องคกร/สถาบน

ทางการเมองไมปรากฏ กระทรวง ทบวง กรม ไมม)-ผกขาดอำานาจ อำานาจทางการเมองอยในมอของคนกลม

เดยว/ตระกลเดยว-สมาชกขาดความรความเขาใจ จะเหนวาประเพณเปนฐานทมาของความชอบธรรมของการ

ขนสการขนสอำานาจ และการใชอำานาจของผนำาในทางการเมอง เพราะวาใครคนใดคนหนงผานประเพณทางพธกรรม เชน การเชญหมอผ มการมอบคฑา ใหคนในเผามาเปนพยาน เมอคน ๆนนเผาผานพธกรรมกจะมวาจาสทธทนท

1.2. มตทางเศรษฐกจ -ตองพงพาอาศยดนฟาอากาศ (Land –Based

Economic) เปนหลกในการประกอบอาชพเกษตรกรรม

166

-ใชเครองมอทเรยบงาย (Simple tools) เชน จอบ ,เสยม และใชแรงงานจากสงมชวต เชน คน ,วว ,ควาย ฯลฯ

-เพาะปลกเพอการยงชพ (Subsistence farming) เปนการทำาเกษตรเพอการยงชพในแตละป/ฤดกาลเทานนเอง

1.3. มตทางสงคม -ประชาชนเชอสงศกดสทธ เชน เชอวางเปนภรรยาตวเองใน

ชาตกอน -เปนศนยรวมอยทครอบครวในการทำากจกรรมการผลต/การ

เรยนรตาง ๆ2.สงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลง2.1. มตทางการเมอง -โครงสรางทางการเมองเรมซบซอนขน เรมมองคกร/สถาบน

ทางการเมองเกดขน และเพมมากขนเรอย ๆ เชน พรรคการเมอง กลมผลประโยชน ระบบราชการทแยกยอยเปนกระทรวง ทบวง กรม การเลอกตง รฐสภา ฯลฯ

-สมาชกในทางสงคมเขามสวนรวมทางการเมองมากขน สงคมทอยในระยะการเปลยนแปลงสวนใหญ ฐานความชอบ

ธรรมมาจาก บารม มกมผนำาบารมเกดขน และผนำาบารมเหลานเปนผทไมไดมาจากเชอสาย/สบทอดทายาททางการเมอง แตจะใชศกยภาพทตนเองมอย จงเปนลกษณะเดนทผอนเหนแลวเกดความศรทธา เชอถอ เชน ประธานาธบดซกาโน ประธานาธบดคนแรกของอนโดนเซย วศวกรหนม มใจรกชาต พยายามตงกองทพปลดแอกแหงชาตขนเพอตอตานพวกดชต(เนเธอรแลนด)เจาอาณานคมของอนโดนเซย ประชาชนตางกยอมรบและตามซกาโน หรอมหาตมะคานธ นายกฯของมาเลเซย ,เหมาเจอตง ฯลฯ

167

2.2. มตทางเศรษฐกจ -มระบบอตสาหกรรมขนาดเลกเกดขน มการนำาวทยาการสมย

ใหมมาประยกตใช-ผลตเพอการตลาด เปดโอกาสใหประชาชนมโอกาสบรโภค

สนคาและบรการไดมากขน-ระบบเงนตรามอทธพลมากขน2.3. มตทางสงคม -ระบบอาวโสเรมดอยความสำาคญลง เชน ในโรงงาน

อตสาหกรรมผทจบวศวกรอาย 24 ป เปนหวหนาสงใหคนงานทมอายรนราวคราวเดยวกบพอแมใหทำางาน

-วถชวตเรมเปลยนไปจากความซบซอนทเพมขน เชน ชวตของคนเมองขนอยกบนาฬกา

ลเชยน พาย (Pye) ไดศกษาการเมองของสงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลงหลายสงคม (PS 704) ไดนำาเสนอทฤษฎพฒนาทางการเมอง และเปนกำาลงสำาคญของบรรดานกวชาการทศกษาการเปลยนแปลงทางการเมองเชงพฒนาการ จากการศกษาประเทศหลายประเทศทจดอยในกลมกำาลงเปลยนแปลง และเจาะไปทการศกษาสภาพการณในทางการเมองของสงคมเหลาน พบวา...

1.ผนำาทางการเมองมกไมสามารถแยกแยะบทบาทของตนเองในทางการเมองกบบทบาทของตนเองในทางสงคมออกจากกนได หมายความวา นกการเมองหรอผนำาทางการเมอง เชน นายกรฐมนตร รฐมนตร รฐมนตรชวยฯ เขาสอำานาจมหนาททสำาคญ คอ รกษากฎกตกา นำานโยบายไปปฏบตบนพนฐานของความเปนธรรมและเทาเทยมกน ทกคนอยภายใตกฎหมายเดยวกน เพอสรางความเสมอภาคภายใตกฎกตกาเดยวกน ทกคนตองอย

168

ภายใตกฎหมายโดยไมเลอกปฏบต แตภายใตสงคมเหลานถาพวกพอง/ลกของตนเองทำาผดกฎหมาย จะกอใหเกดการบดเบอนกฎหมาย เลอกปฏบต (Double Standard) จะปรากฏใหเหนบอยครงจากนกการเมองเหลานทไมสามารถแยกแยะบทบาททางการเมองตนเองใหออกจากบทบาททางสงคมได

2.พรรคการเมองทจดตงพรรคขนมา มกจะจดตงเพอประโยชนสวนตนของหวหนาพรรค ในทางหลกการพรรคการมองเปนทรวมกนของสมาชกทมอดมการณทางการเมอง มแนวคดในทางการเมองเหมอนกน/ใกลเคยงกน ตงพรรคการเมองขนมาเพอขบเคลอนใหสงคมบรรลเปาหมายแหงอดมการณของกลม ซงหลกการนจะปรากฏในเอกสารเทานน ไมเคยเปนจรง เพราะพรรคการเมองทจดตงขนมาในประเทศตงขนมาเพอรกษาผลประโยชนของตนเอง/ผทมอำานาจในพรรค

3.ยดตวบคคลเปนหลก มองวา พรรคการเมองทจดตง ถาหวหนาพรรคเปนบคคลทมบารม เปรยบเสมอนกบแมเหลกทสามารถดดนกการเมองฝปากกลาเขามาสงกดพรรคนนไดมากขน แตเมอไหรหวหนาพรรคหมดอำานาจ สงผลใหพรรคนนลมสลายตาม (เพราะคนยดตดกบตวบคคล)

4.นโยบายในทางการเมองขนอยกบผนำาพรรค/หวหนาพรรคเปนสำาคญ สมาชกจะใหความจงรกภกดตอพรรคตราบเทาทไมทำาใหสมาชกเสยผลประโยชน

*นโยบายถกมองวาเปนเปาหมายของการดำาเนนการ แตละพรรคมแนวนโยบาย/เปาหมายในการดำาเนนการแตกตางกนออกไป จรง ๆแลวนโยบายสวนใหญเกดจากความตองการของประชาชน พรรคแตละพรรคตองสบเสาะแสวงหาสงทประชาชน

169

อยากได/ตองการ กนำามายกรางเปนนโยบายของพรรค เมอประชาชนเลอกพรรคตวเองขนเปนรฐบาล พรรคกจะแกไขปญหาตาง ๆตามนโยบายทไดชแจงกบประชาชนไว แตในประเทศทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลง พบวา สงทเรยกวา นโยบาย คอ สงทผนำาพรรคพดในโอกาสตาง ๆกลายมาเปนนโยบายทงหมด และสมาชกกยอมรบ ไมจะเปนตองมการหารอกนในทประชม ไมตองผานคณะกรรมการพรรค ยกเวนวาสงทหวหนาพรรคเสนอมานนทำาใหสมาชกเสยประโยชน สมาชกยอมไมได เปนเหตใหนำามาซงความขดแยงกนในพรรค

5.ฝายคานและผนำาใหมมกใชความรนแรง เนองจากรฐบาลมกจะไมคอยเปดโอกาสใหฝายคาน / ผนำารนใหมใหเขามามสวนรวมในทางการเมอง ดงนนกลมเหลานมองวามหนทางเดยวทเหลออยเพอกำาหนดชะตาชวตของสงคมทเขาอยอาศยไดคอตองใชความรนแรง ซงในหลายประเทศตองใชวธใตดน ทำาใหประสบปญหาไรเสถยรภาพทางการเมองบอยครง

6.ผเขามสวนรวมทางการเมองมกขาดเอกภาพ (ความเปนอนหนงอนเดยวกน) ไดรบการแทรกแซงจากอำานาจรฐในทก

7.ประชาชนเรมเขามบทบาททางการเมองเพมมากขน 8.เกดความแตกตางทางความคดระหวางวย เชน บรรดาผ

อาวโส / ผนำาทางการเมอง / ชนชนทอยในอำานาจสวนใหญแนวคดทางการเมองมกถกจดวาเปนพวกอนรกษ (Conservative) ไมอยากเหนความเปลยนแปลง เพราะกลววาการเปลยนแปลงทเกดขนจะกระทบตอผลประโยชน/ตอสถานภาพทไดรบในขณะนน ในขณะทแนวคดของคนรนใหมอยากเหนการเปลยนแปลง มองวาการเปลยนแปลงไมมอะไรทจะมาทดทานกระแสโลกาภวตนได

170

ดงนนความแตกตางทางความคดเหลานกจะนำาไปสปญหาในทางการเมองได เชน เหตการณ 24 มถนายน 2475

9.สมาชกขาดความเหนพองตองกนในเปาหมายและวธการเพอบรรลสเปาหมาย บางครง/บางชวงสงคมดเหมอนวากำาลงจะกาวไปสเปาหมายการเปนประชาธปไตยเตมใบ แตกระบวนการทพยายามผลกดนใหเปนประชาธปไตยเตมใบนนพบวา หลายคนมองวานำามาซงความยงเหยงและปญหาตามมา

10.การเจรจาหาหรอมผลตอการตดสนนอยมาก เปนการใชการเจราเปนเครองมอในการยอเวลา

11.บทบาทของผนำาทางการเมองจะเปลยนแปลงกลบไปกลบมาตลอดเวลา

12.กลมผลประโยชนเฉพาะททำาหนาทจรง ๆมนอย หมายถง กลมทเกดจากการรวมตวของประชาชนทมผลประโยชน ความตองการ ความเดอดรอน มอาชพเหมอนกนรวมตวกนจดตงขนมาตองรกษาผลประโยชนของกลมสมาชก เชน สหภาพแรงงาน สมาพนธตาง ๆ ฯลฯ จะเหนวามการจดตงสหภาพเปนรอย ๆแหง แตจะมสกกแหงททำาหนาทปกปกรกษาผลประโยชนของสมาชก/กลมอยางแทจรง สวนใหญสหภาพทจดตงขนเปนเพยงเครองมอของผนำาสหภาพหรอเปนบนไดใหกบผนำาสหภาพไตเตาขนสตำาแหนงทปรกษาของนกการเมอง เชน ทปรกษาดานแรงงานของรฐมนตรแรงงาน,ทปรกษาดานแรงงานของนายกรฐมนตร

13.ผนำาทางการเมองตองเขาหาคนทกกลมหรอไมกใชลทธชาตนยมปลกเรามวลชน เพราะวาสงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลงนนเปลยนผานมาจากสงคมดงเดม เชน ประเทศไทยเกดจากการรวมตวกนของเผาตาง ๆ 76 เผา แตละเผาจะมหวหนา

171

เผา 76 คน บรรดาลกเผากจะเชอฟงและยอมรบหวหนาเผาของตนเอง (ส.ส.) เพราะเมอไดรบความเดอดรอนกรวาสามารถพงพาหวหนาเผา (ส.ส.)ของตนเองได สามารถเขาหาหวหนาเผาเพอนำาเสนอปญหา/ความเดอดรอนในทกเรอง และรวาไดรบการสนองตอบ เพราะฉะนนหวหนาเผาตองเทาตดดนเพอเดนไปหากลมตาง ๆ

14.ใชประเดนปญหาระหวางประเทศเปนจดยน การเมองไทยหลายครงทรฐบาลมกใชประเดนปญหาระหวางประเทศเปนจดยนเพอสรางศรทธาใหกบประชาชนทกกลมทกฝายทงประเทศ เพราะกลววาถาใชประเดนปญหาภายในประเทศทำาใหคนบางกลมไดประโยชน ในขณะทคนหลายกลมเสยประโยชน เชน การความเปนธรรมในการถอครองทดน รฐบาลมองวาตองสรางความเปนธรรมในเรองของทดนใหเกดขนในสงคม หมายความวา ตองนำาทดนจากผทถอครองทดนเปนจำานวนมากมาแจกจาย/กระจาย จะเหนวาไมมรฐบาลไหนทนำานโยบายนมาใช เพราะทำาใหรฐบาลแตก เนองจากรฐมมตรแตละคนตางถอครองทดนอยางนอยไมตำากวา 100 ไร จงหาทางเลยงโดยยกปญหาระหวางประเทศขนมา

15.ใหความสำาคญกบเรองของสญลกษณ ศกดศร ตำาแหนง มองวาเปนเรองของเกยรตยศของวงศตระกล

16.มกจะเกดผนำาบารม (Charisma) เชน มหาตมะคานธ ,ซฮาโต ฯลฯ

17.กระบวนการทางการเมองมกไมผาน สอกลางทางการ“เมอง ”

กระบวนการทางการเมอง หมายถง วธการตาง ๆทประชาชนใชเปนเครองมอในการเรยกรอง/นำาเสนอในทางการเมอง การ

172

ดำาเนนการเพอทจะนำาเสนอความเดอดรอน/ความตองการของประชาชนมกไมผานสอกลางทางการเมอง

สอกลางทางการเมอง คอ องคกร/สถาบนทางการเมองทมหนาทรบเอาปญหาเพอมาหาขอสรป แลวนำาเสนอตอผมอำานาจตอไป

กระบวนการในการเปลยน Inputs เปน Outputs ม 5 ขน ตอน คอ

1.Interest Articulation การนำาเสนอปญหาหรอความเดอดรอนของประชาชน /กลมประชาชน

2. Interest Aggregation การรวบรวมปญหาความตองการใหเปนกลมกอ

3. Decision Making การตดสนใจ 4. Rule Application นำาเอานโยบาย/กฎกตกาไปปฏบต 5. Rule Adjudication การปรบเปลยนนโยบายหรอปรบ

เปลยนกฎกตกาขนตอนท 2. Interest aggregation คอ ขนตอนททก

ระบบการเมองตองมองคกรหรอสถาบนทางการเมองทนำาเอาขอเรยกรองทมอยอยางหลากหลายมาหาขอสรป บนพนฐานทมความเชอวาขอเรยกรอง/ความเดอดรอน/ความตองการของประชาชนมอยมากมาย ไมมรฐบาลใดในโลกนทนำาปญหาทกปญหามาแกปญหาเยยวยาสนองตอบในความตองการไดทกเรอง เนองจากมขอจำากดหลาย ๆอยาง ดงนนตองมองคกรหรอสถาบนททำาหนาทเพอหาขอสรปและประนประนอมกน เสนอเปนเรองเดยวกน แลวนำาเสนอตอผมอำานาจ/ผทเกยวของตอไป

173

แตในประเทศทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลง กระบวนการทางการเมองมกไมผานกระบวนการเหลาน หมายความวา ประชาชนแตละกลมทวประเทศมความเดอดรอน/มความตองการในเรองใดกตามกจะไปลอมทำาเนยบรฐบาล (ดมานสมงตรงไปทศนยกลางของอำานาจ) ทก ๆดมานสจงเหมอนนำาททะลกมาจากทก ๆดาน เปนเหตใหทำาเนยบรฐบาลเตมไปดวยมอบกลมตาง ๆซงถอวาเปนเรองธรรมดา ไมใชเรองแปลก

3.สงคมทนสมย (เปนสงคมสดทายททกประเทศตางตองมงไปสสงคมนใหได)

3.1. มตทางการเมอง -โครงสรางทางการเมองมความซบซอนสง เชน กลมผล

ประโยชน พรรคการเมอง รฐบาล สภาผแทนราษฎร กรรมาธการของสภา วฒสภา ระบบราชการ (กระทรวง ทบวง กรม) ฯลฯ

-สมาชกของระบบการเมอง/ประชาชนเขามสวนรวมทางการเมองมาก

-การขนสอำานาจทางการเมอง หรอการใชอำานาจทางการเมองของผนำาทางการเมอง โดยทประชาชนใหการยอมรบนนมาจากฐานความชอบธรรมของกฎหมาย ดงนนตองเชอฟงคำาสงของนายกรฐมนตรเพราะวาบคคลเหลานขนสตำาแหนงโดยอาศยหลกการของกฎหมาย(กฎหมายรฐธรรมนญ,กฎหมายการเลอกตง,กฎหมายพรรคการเมอง ฯลฯ)

3.2. มตทางเศรษฐกจ -เกดระบบอตสาหกรรมโรงงาน มการนำาวทยาการและ

เทคโนโลยในระดบสง อยางเตมรปแบบมาใช -รายไดของคนสงมากขน

174

3.3. มตทางสงคม -เชออยางมเหตมผลทสามารถพสจนทางวทยาศาสตรมาก

ขน-ลกษณะของกลมตาง ๆทเกดจากการรวมตวของประชาชนม

ความหลากหลายซบซอนมากขน เพอเรยกรองความเทาเทยมกนดงนนภาพรวมของสงคมทกสงคมจะตองตอส / ดนรน และ

ผลกดนใหสงคมของตนเองแปรเปลยนไปสสภาพการณทดกวาขนเรอง ๆ นกวชาการสงคมทศกษาสงคมในเชงววฒนาการตางมองเหมอนกนวา ทกสงคมเรมกาวยางจากสภาพของสงคมแบบดงเดม/สงคมจารตประเพณ มงหนาสสงคมทนสมย ซงบนเสนทางการเปลยนแปลงนนกวชาการไดแบงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงดงเดม ชวงกลาง (คอ สงคมทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลง) และชวงทนสมย

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Change

รศ.สทธพนธ พทธหน วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2551(ชวงบาย)

Social Mobilization Social Mobilization เปนประเดนหนงทเกยวของสมพนธ

กบ Modernization

175

*Social Mobility เปนศพททางสงคมวทยา คอ การขยบขยายสถานภาพ /สถานะทางสงคม แบงออกได 2 รปแบบใหญ ๆคอ

1) แนวดง (Vertical Mobility) คอ การขยบขยายสถานภาพของคนชนตำา/ชนชนลาง มรายไดนอย ฐานะยากจน แตคนเหลานสามารถจะปรบเปลยนสถานะตวเองไดโดยการใชความร ความสามารถถบตวเองใหมฐานะดขน จนกลายเปนคนชนกลาง และกลายเปนคนชนสงในทสด

2) แนวนอน (Horizontal Mobility) คอ การขยบขยายของคนยากจนทอยในชนบทอพยพเขามาอยในตวเมอง ซงเปนสถานททมโอกาสมากกวาในชนบท

Social Mobilization หมายถง กระบวนการทขอผกพนในทางสงคม เศรษฐกจ และจตวทยาแบบเดม ๆทคนไมยอมรบ/ไมเชออกตอไป และคนเหลานนพรอมทจะหนมารบเอาแบบแผนของการเรยนรและแบบแผนของพฤตกรรมใหม ๆเขามาแทนท ( Social Mobilization แปลงาย ๆวาคอ กระบวนการของเกาถอดทง รบเอาความทนสมยเขามาแทนท เปนของใหมทมเหตมผลกวาเขามาแทนท)

Social Mobilization กบการไรเสถยรภาพทางการเมอง

Tanter & Midlarsky กลาววา สงคมใดยงขยายการศกษาไปยงประชาชนเรวมากขนเทาใด แนวโนมทจะกอใหเกดการโคนลมรฐบาลกจะมเพมมากขนเทานน เพราะคนเหลานเมอมการศกษาสงขนกจะมการปรบเปลยนความคดความเชอ ไมยอมรบความเชอแบบดงเดม จะเหนความสำาคญของตนเองในทางการ

176

เมองสง รวมตวกนเปนกลมเปนกอนเพอพยายามแนะนำา/เสนอรฐบาลใหหาทางเยยวยาปญหาอปสรรคตาง ๆของสงคม ดงนนทำาใหแรงผลกในรปของดมานสมากขน ๆเรอย รฐบาลใดไมมประสทธภาพเพยงพอในการแกปญหา กเปนทแนนอนความไรเสถยรภาพทางการเมองกจะเกดขน

ตวอยางเชน ป 1956 รฐบาลศรลงกาพยายามผลกดนใหคนพนเมองเขาสการศกษาในระดบโรงเรยน/มหาวยาลย โดยการนำาเอาการศกษาลงไปในชมชน แลวดงเดกพนเมองเขาสระบบการศกษาในโรงเรยนมากขน ดงนนเมอเดกเหลานจบการศกษากลบมาจะมความทะเยอทะยานมากขน ตองการเขาสตำาแหนงหนาทการงานทด แตรฐบาลไมมงานรองรบไดอยางเพยงพอ ยงผลใหคนเหลานรวมตวกนเปนกลมผลกดนในทางสงคมกลมใหม ๆ ซงแรงผลกเหลานจะสงผลกระทบตอเสถยรภาพของรฐบาลศรลงกาอยางมาก

ปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization1.จำานวนคนทมความเปนอยททนสมย 2.จำานวนคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตาง ๆ เชน

หนงสอพมพ วทย โทรทศน ฯลฯ3.จำานวนคนทเปลยนทอยอาศยทดกวาเกา 4.การขยายตวของสงคมเมอง โดยขยายความเจรญออกไป5.จำานวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรไปเปนอยางอน เชน

อาชพคาขาย อาชพบรการ ฯลฯ6.จำานวนคนทรหนงสอ คนอานออกเขยนได 7.รายไดเฉลยตอหวตอคน พบวา คนทมรายไดมากจะม

โอกาสมากกวา

177

คำาถามวา : คณคดวาคนไทยกบคนลาว ประชากรของประเทศใดมระดบของ Social Mobilization สงกวากน ?

คำาตอบ : เราตองดปจจยทใชเปนตววด Social Mobilization ทง 7 ประการขางตน โดยนำามาเปรยบเทยบกนวาคนไทยหรอคนลาวทมระดบ Social Mobilization ทสงกวากน

หลกการศกษาของ Deutsch ทกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมองหลายประการ

ดอยช ไดศกษาความสมพนธระหวาง Social Mobilization ซงเปนการเปลยนแปลงในทางสงคมวาสงผลกระทบหรอมอทธพลในทางการเมองอยางไร ดอยชพบวา ในสงคมใดกตามทระดบของ Social Mobilization มมาก จะสงกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ระดบ คอ

1.ระดบบคคล : บคคลทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา เนองจากคนมการศกษาสงขน ไดรบขาวสารมากขน และเปนแรงผลกสำาคญทำาใหคนเหลานมความคาดหวงสงขน อยากใหรฐสนองตอบตอคความตองการในเรองตาง ๆเพมมากขน เชน ด.ช ดำาบานอยในชนบท ชวงแรกทอยในชนบท สงทอยากไดตอนนคอตองการแตงงานกบลกสาวกำานน แตตอมาไดเขามาเรยนในตวเมอง เขาเรยนมหาวทยาลยชอดง แลวไปศกษาตอตางประเทศจนจบดอกเตอร เรยนจบกลบมากมงานรองรบ และขณะนถากลบไปถามดอกเตอรดำาวายงตองการแตงงานกบลกสาวกำานนอกหรอไม ดอกเตอรดำาปลบบอกวา ระดบผมลกสาวกำานนผมไมมองหรอก ผมตองมองในระดบ PPP..(พณทองทา/แพรทองธาร) ซงจะเหนวาความคาดหวง/ใฝฝน/ความทะเยอทะยานของคนมนโลดแลน

178

ทงนเมอระดบของ Social Mobilization สงคน สงผลใหระดบของการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชนกยงสงตามไปดวย จะสงผลกระทบตอเสถยรภาพของรฐบาลแนนอน

2.ระดบสถาบนทางการเมอง : สถาบนทางการเมองจะมประสทธภาพเพมขน เมอคนม Social Mobilization (ความคาดหวง /ความทะเยอทะยาน /ความอยากได) สงขน ดมานสทเขาสระบบกจะมปรมาณมากขน สงผลใหรฐบาลจำาเปนตองมการปรบ/ปฏรปองคกร เพอใหองคกรนนมประสทธภาพเพมสงมากขน อยางนอยตองใหเพยงพอทจะแกไขเยยวยาปญหาทเกดขนจากความตองการของประชาชนทเรยกรองเขาสระบบใหไดเพราะมฉะนนระบบการเมองกจะไรเสถยรภาพ

3.ระดบผนำาทางการเมอง : ผนำาทางการเมองเปลยนแปลงไป เพราะวาฐานความชอบธรรมทางการเมองของสงคมดงเดมมาจากประเพณ แตเมอสงคมเปลยนแปลงไปฐานความชอบธรรมทางการเมองกจะเปลยนเปนผนำาทมบารม จะเหนวาสงคมทนสมยผนำาสวนใหญจะมาจากฐานความชอบธรรมของกฎหมาย

การศกษากบการไรเสถยรภาพทางการเมอง คอ ระดบการอานออกเขยนไดของคน จากการศกษาระดบการศกษาของประเทศตาง ๆพบวา..

- จากการศกษาจำานวนประเทศ 6 ประเทศ คนในประเทศอานออกเขยนไดตำากวา 10 % (คนโงเยอะ คนฉลาดนอย) พบวาประเทศทไรเสถยรภาพทางการเมองม 3 ประเทศ คดเปนรอยละ 50

179

- จากการศกษาจำานวนประเทศ 12 ประเทศ คนในประเทศอานออกเขยนไดอยระหวาง 10 -25 % พบวาประเทศทไรเสถยรภาพทางการเมองมอย 10 ประเทศ คดเปนรอยละ 83.3 (ทตองประสบปญหาความวนวายทางการเมอง นำาไปสการไรเสถยรภาพทางการเมอง)

- จากการศกษาจำานวนประเทศ 23 ประเทศ คนในประเทศอานออกเขยนไดอยระหวาง 25 -60 % พบวาประเทศทไรเสถยรภาพทางการเมองมอยสงถง 22 ประเทศ (ทประสบปญหาความวนวายทางการเมอง) คดเปนรอยละ 95.6

- จากการศกษาจำานวนประเทศ 15 ประเทศ คนในประเทศอานออกเขยนไดอยระหวาง 60 -90 % พบวาประเทศทไรเสถยรภาพทางการเมองมอย 12 ประเทศ คดเปนรอยละ 80.0

- จากการศกษาจำานวนประเทศ 23 ประเทศ คนในประเทศอานออกเขยนไดอยสงกวา 90 % พบวาประเทศทไรเสถยรภาพทางการเมองมเพยงแค 5 ประเทศเทานนทประสบความวนวายทางการเมอง คดเปนรอยละ 21.7 ประเทศเหลานมคนฉลาดมาก

ดงนนจะเหนวาระดบการอานออกเขยนไดของคนในประเทศมความสมพนธกบการไรเสถยรภาพทางการเมองสง เพราะถาคนในประเทศมระดบการอานออกเขยนไดตำา (โงไปเลย) ผปกครองจะปกครองงาย หรอถาคนในประเทศฉลาดสง ผปกครองกปกครองงายเชนกน แตถาคนในประเทศฟงบางไมฟงบาง รบางไมรบาง เถยงขาง ๆค ๆกจะสงผลตอการปกครองยาก

ผลกระทบของกระบวนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมทมตอการเมอง(Impact of Modernization on Politics)

180

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม คอ กระบวนการเปลยนแปลงใหสงคมมความทนสมยยงขน(Modernization)

ประเดนทเกยวของกบ Modernization ไดแก 1. Social Mobilization : การเปลยนแปลงทางสงคม

เชน การเปลยนแปลงดานความคด/ความเชอ/รปแบบของการดำาเนนชวต/พฤตกรรมของการใชชวตของคนในสงคม (ของเกาถอดทง)

2. Economic Development : การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ

ฮนตงตน ไดเสนอวา ในสงคมใดทคนในทมระดบการเปลยนแปลงทางสงคมสง (Social Mobilization) นำามาซงการเรยนรของคนทเพมมากขน ความคด/ความเชอ/การมชวตแบบดงเดมถกปฏเสธ คนหนมายอมรบวถชวตแบบใหม มความคาดหวง/ความทะเยอทะยานมากขน อยากไดมากขน

ขณะเดยวกนสงคมใดมระดบการพฒนาทางเศรษฐกจ (Economic Development) ของสงคมอยในระดบตำา รายไดของรฐไมเพยงพอทจะตอบโตหรอสนองตอบความตองการแปลก ๆใหม ๆของประชาชนได สงทเกดขนตามมาคอ ความคบของใจ / ไมสบอารมณ (Social Frustration) จะเกดขนกบประชาชนในสงคมนน

และถาสงคมใดทความรสกไมสบอารมณ (Social Frustration) เกดขนในสงคมแตถาสงคมนนเปนสงคมเปด โดยเปดโอกาสใหประชาชนใชความสามารถของตวเองเพอทจะขยบ

181

ขยายสถานภาพของตนเองในสงคม (Mobility Opportunity) ผานการเรยนร/ชองทางตาง ๆทรฐเปดให ทำาใหคนสามารถสนองตอบตอความตองการ /แกไขปญหาตาง ๆไดดวยกำาลงความสามารถของพวกเขาเอง กจะสามารถดบความรสกทไมสบอารมณนนได

ในทางตรงกนขาม ถาคนในสงคมรสกไมสบอารมณสง (Social Frustration) ประกอบกบสงคมนนเปนสงคมปด มโอกาสในการขยบขยายสถานภาพของคนในสงคมนอยมาก สงผลใหคนเหลานรวมตวกนเปนกลม/สมาคม/สมชชา/สมาพนธ แลวใชกลมเหลานเปนฐานเพอใหเขาไปมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) เพอเรยกรองใหรฐ/ผมอำานาจในรฐแกไขเยยวยาแกปญหาใหกบพวกเขา

และสงคมใดม Political Participation สง (การเขามสวนรวมทางการเมองเกดขนมาก มการเรยกรองกนหลายกลม) และถาสงคมนนสถาบนทางการเมอง(Political Institutionalization) ไมมประสทธภาพเพยงพอทจะแกไขเยยวยาปญหา ตอบโตตอความเดอดรน/ความตองการของประชาชนได สงทจะเกดขนตามมาคอ การเปลยนแปลงในทางการเมอง (Political Change) ไดในทสด

ฉะนนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคมจะสงผลกระทบนำามาซงการเปลยนแปลงทางการเมองไดในทสด

Modernization กบวกฤตการณModernization อาจสงผลกระทบตอวกฤตการณหลาย

วกฤษการณดวยกนในแตละสงคม เชน

182

1.วกฤตการณเอกลกษณ (Identity Crisis) จะเกดขนกบคนทอยในแถบชายแดน (คนชายขอบ) เพราะบางครงความทนสมยทเกดขนไปไมถงคนเหลาน ผลประโยชนตาง ๆทไดรบกนอยมาก แตในขณะเดยวกนรฐทอยใกลเคยงสามารถแผผลประโยชนตาง ๆ สรางความทนสมยใหกบพวกเขา ทำาใหกลมคนนเกดความรสกวาตวเองนาจะยายไปเปนคนของประเทศนน เพราะโทรทศน สญญาณโทรศพท ภาษาทพด และอกหลายสงหลายอยางเปนเหมอน/เปนของประเทศเพอนบานทอยใกลเคยง

2.วกฤตการณความชอบธรรม (Legitimacy Crisis) นำามาซงการรวมตวของประชาชนแลวใชกลมตาง ๆเปนฐานในการเรยกรองทางการเมอง ประเทศใดกตามทรฐบาลขาดประสทธภาพในการแจกแจง/ตอบโต/แกไขเยยวยาปญหาทเกดขนจากความตองการของบรรดาประชาชนเหลานน ทำาใหประชาชนเหลานนไมใหการยอมรบ สงผลใหความชอบธรรมของรฐบาลตกตำาลง และเปนภยตอเสถยรภาพของรฐบาลเชนกน

3.วกฤตการณการมสวนรวมทางการเมอง (Political Crisis) เกดจากคนมการศกษาสงขน มการรวมตวกนเปนกลม ในทสดมการเขาไปรวมตวทางการเมองมากขน จะสงผลกระทบตอเสถยรภาพทางการเมอง

4.วกฤตการณในการเขาถงประชาชน (Penetration Crisis) เพราะรฐบาลมความจำาเปนทตองนำาเอากฎกตกาในสงคมไปใชบนพนฐานของความเทาเทยมกน และรฐบาลจำาเปนตองใชอำานาจลงไป บางครงพบวาในหลายสวนโดยเฉพาะในชนบทหลายแหงอำานาจของรฐลงไปไมถง สงผลใหเกดผมอทธพลประจำาทองถน นำาไปสผลเสยตาง ๆทางการเมอง มการสองสมกำาลงพล

183

5.วกฤตการณในการแจกแจงแบงสรรทรพยากร (Distribution Crisis) ดวยสมมตฐานของการเมองกลาววา ปญหาทกระบบทเกดขนในทางการเมองคอทรพยากรมอยอยางจำากด ดงนนจะตองทำาอยางไรทจะนำางบประมาณ/ทรพยากรทมอยอยางจำากดไปแกไขปญหาเยยวยาปญหาทงหลายทงปวงทเกดขนในสงคมไดอยางมประสทธภาพ ดงนนปญหาทเกดขน คอ ถาสงคมใดมความทนสมยทเกดขน มอไมทยนออกไปเพอขอสวนแบงกจะเพมมากขนและหลากหลายมอ และรฐบาลตองจดลำาดบความสำาคญ

6.วกฤตกาณความเปนอนหนงอนเดยวกนในทางสงคม (Integration Crisis) เปนผลกระทบสวนหนงจากความสามารถของรฐในการจดการกบปญหา/แจกแจงแบงสรร/สรางความกนดอยดใหกบประชาชน ในทสดนำามาซงความแตกแยกของคนในชาต แบงออกเปนกลมเปนฝาย..........

การมสวนรวมทางการเมองRobert A. Dahl ไดแบงคนออกเปน 2 กลมใหญ ๆคอกลมท 1 Apolitical Strata คอ กลมทไมใสใจ/ไม

สนใจ/ไมอยากยงกบการเมอง (ในประเทศกำาลงพฒนา คนกลมแรกจดวาเปนคนกลมใหญของประเทศ) เกดจากสาเหตดงตอไปน

-คดเชงเปรยบเทยบ โดยการนำาขอคดมาเปรยบเทยบกนวา ถาใชเวลา เงนทอง ความรความสามารถไปทมเทใหกบการเมอง เมอเทยบกบสงทงหลายทงปวงแลวทรพยากรทมอยแทนทจะนำาไปใชกบกจกรรมทางการเมอง แตหนมาทำากจกรรมทางดานธรกจแทน กจะพบวาการทำาธรกจจะใหประโยชนกบเขาสงกวากบการเสย

184

เวลา/เสยงบประมาณใหกบทางการเมอง ทำาใหคนเหลานไมยงกบการเมองอกตอไป เชน แมคากลวยแขกหลายครงทไมไปเลอกตง เพราะมองวาเสยเวลา เอาเวลานนมานงขายของแลวนำาเงนใหลกไปโรงเรยนดกวา

-ขอเลอกไมแตกตาง คอ ขอเลอกทรฐหรอสงคมมใหเขาเลอกไมไดแตกตางอะไรเลย จากแนวคดนทำาใหคนมองวา เมอไมมขอแตกตางกไมจำาเปนตองไปเลอก เพราะดทงหมด

*สหรฐอเมรกามพรรคการเมองทมศกยภาพอย 2 พรรค คอ พรรคดโมแครต และพรรครพบรกล จะเหนวาทงสองพรรคนพฒนานโยบาย/หลกการตาง ๆของพรรคปรบใหเขากบความตองการของประชาชนในยคใหมมาโดยตลอด จนกระทงนโยบายของทงสองพรรคใกลเคยงกนและดวาใหประโยชนแกประชาชนทงสน จนกระทงประชาชนจำานวนมากคดวาไมจำาเปนไปเลอกตงกได พรรคไหนไดกเหมอนกน ทำาใหคนเหลานเฉอยชาทางการเมอง ทำามาหากนเองตวเองดกวา

-ถงไปกไมชวยเปลยนผลไปจากเดม เชน เรานยมชมชอบพรรคการเมองน มการไปชวยหาสยงเลอกตง ทำามาทกครงทกสมยพรรคนกไมไดรบการเลอกตงสกท ในทสดกถอยตวออก ไมเขาไปยงการเมองอกตอไป

-ผลทเกดขนจะตองเปนไปตามทปรารถนาแนนอน เชน คดวาแมวาเราไมไปเลอกตง ผลทออกมาพรรคนนไดแนนอน เชน ในอดตทกคนคดวาพรรคพลงธรรมชนะการเลอกตองแนนอน แตผลทออกมาพรรคพลงธรรมแพการเลอกตง

185

-มองการเมองเปนเรองซบซอน เปนเรองของการใชความร ระดบสง เปนเรองของคนมบารม/มสตางค และหนกลบมองตวเองจงทำาใหคนเหลาไมเขาไปยงกบการเมองดกวา

กลมท 2 Political Strata คอ กลมคนชนชนทางการเมอง เปนคนทใสใจกจกรรมทางการเมองตลอดเวลา คนกลมนแบงออกเปน 2 กลมยอย คอ

1) Power Seekers : พวกแสวงหาอำานาจ เชน บรรดาผสมครรบเลอกตงในทกระดบ

2) Powerful Elite : กลมผนำา/กลมชนชนผนำาทอยในอำานาจ หมายถง คนทผานการเลอกตงเขาสอำานาจ ดำารงตำาแหนงตาง ๆเชน นายกรฐมนตร ส.ส. ส.ว. ฯลฯ

สาเหตของการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชน1.Modernization : การเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจ

และสงคมใหมความทนสมยมากขน2.การเปลยนแปลงโครงสรางในทางสงคม เกดจากการทคน

ไดขยบขยายสถานภาพ ดงนนเมอคนในสงคมขยบขยายสถานภาพสงขน ทำาให...

-เกดความสำานกในหนาทของราษฎรเพมขน รสกเปนเจาของประเทศเชนเดยวกบคนอน ๆ และเปนภาระ/หนาททจะเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆในการพฒนาสงคมของเราใหนาอยนาอาศย ความสำานกเหลานจะเกดเพมมากขนในชนชนกลางและชนชนสง

-ไดรบขาวสารทางการเมองเพมขน -ประชาชนตระหนกในนโยบายของรฐพงมตอตนเองมากยง

ขน เมอคนไดรบความรมากขน ไดรบขาวสารมากขน รวานโยบาย

ฐานะทางสงคมสมาชกภาพของสมาชก

ไดรบขาวสาร หนาทของราษฎร

มความสนใจทางการเมองอยางยงยวดมความสำานกในฐานะทเปนสตวการเมอง

การเขามสวนรวมทางการเมอง

186

ของรฐทรฐบาลนำาเสนอนนเกยวของกบตวเองอยางไร สงผลกระทบตอความเปนอยของตวเองอยางไร

-มความสำานกในความเปนสตวการเมอง มองวาการเมองเขามาเกยวของกบเราตลอดเวลาไมวา ณ.เวลาใด/ ณ.ทใด

-มความสนใจทางการเมองอยางยงยวดและเขาไปมกจกรรมในทางการเมองอยางจรงจง

สาเหตของการเขามสวนรวมทางการเมองของประชาชนสามารถเขยนชารตไดดงน

จากชารตอธบายวา...ฐานะทางสงคมเปนผลมาจากการปรบเปลยนโครงสรางใน

ทางสงคมของคน ทคนมฐานะดขน มอย 2 ทาง คอ-ทางท 1 (เสนลกศรสดำา) เมอฐานะทางสงคมเปนผลมาจาก

การปรบเปลยนโครงสรางในทางสงคมของคน ทคนมฐานะดขน ทำาใหคนมความสำานกในหนาทราษฎรสงขน มความสำานกในฐานะท

ตระหนกในผลกรกะทบจาก

187

เปนสตวการเมอง ไดรบขาวสารมากขน ตระหนกในผลกระทบจากนโยบายสาธารณะมากขน และมความสนใจทางการเมองอยางยงยวด

-ทางท 2 (เสนลกศรสนำาเงน) เมอคนมฐานะทางสงคม ฐานะดขน รายไดมากขน ความเปนอยดขน พบวาคนเหลานนมโอกาสเขาไปเปนสมาชกขององคกรมากกวาคนจน และบคคลทเปนสมาชกขององคกรใด ๆมแนวโนมวาจะเขาไปมสวนรวมทางการเมองสงกวาบคคลทไมเปนสมาชกขององคกร

3.อทธพลของปญญาชน / การคมนาคมการสอสารแบบใหม (โทรทศน) ปญญาชน เชน นกขาว คร อาจารย นสตนกศกษาทออกไปใหการเรยนรกบเดก/เยาวชนตาง ๆ ทำาใหคนเหลานมองเหนความสำาคญของตวเองในทางการเมอง นำาไปสการรสมตวกนของประชาชนในรปแบบตาง ๆและจะเขาไปมสวนรวมทางการเมองมากขน

4.ความขดแยงระหวางผนำาทางการเมอง การเขามสวนรวมทางการเมองเมอมสาเหตมาจากความขดแยงระหวางผทางการเมองมกจะใชวธการรนแรง นำาไปสการปะทะกน ในหลายครงการเมองไทยความขดแยงระหวางผนำานำามาซงการทำารฐประหาร นำามาสการเปลยนแปลงทางการเมองหลาย ๆครง ไมเวนแมกระทงการทำารฐประหารวนท 19 กนยายน ทผาน

5.รฐเขาเกยวของทางเศรฐกจสงคม เกดจากรฐเขาไปของเกยวกบวธชวตของคนมากเกนไป เชน คนในชนบทนยมเลยงควายไวไถนา แตเมอควายหาย เจาของควายกวงไปหาผใหญบาน ผใหญบานกจะตเกราะเรยกชาวบาน เมอชาวบานไดยนกวงกนมาทบานผใหญแลวกชวยกนไปตามหาควายทหายไป จนกระทงไดควาย

188

ทหายไปกลบมา นคอลกษณะของคนในชนบททมการชวยเหลอเกอกลกน

แตตอมาเมอรฐเขาไปของเกยวเพราะรฐมองวาคนในชนบททกคนอยภายใตอำานาจรฐ จงมการจดสรางสถานตำารวจภธรประจำาตำาบลขนมา ดงนนเมอเหตการณในทำานองเดยวกนเกดขน คอควายหาย เมอเจาของไปหาผใหญ ผใหญตเกราะ ปรากฏวาไมมใครมา เพราะคนในชนบทมองวาไมใชหนาทของตนเอง แตเปนหนาทของตำารวจทตองไปตามควายและจบขโมย ดงนนจะพบวาระบบการมสวนรวมทางการเมองของประชาชนสงขน ๆจากการทรฐเขาไปสรางจตสำานกใหเกดขนกบประชาชนมากขน

6.อทธพลของการศกษา พบวา...- สงคมใดทคนในสงคมยงมการศกษาด คนในสงคมกยง

ตระหนกในผลกระทบทการเมองพงมตวเขาเองมากยงขน-สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกยงตดตาม

ขาวสารทางการเมองมากขน-สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกยงสนใจใน

การหาเสยงของนกการเมอง/พรรคการเมองเพมมากขน -สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกยงให

ความคดเหนทางการเมองกวางขวางขน -สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกกยงถก

เถยงพดคยดานการเมองไดอยางสะดวก ไมเคอะเขน-สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกยงอสระท

จะพดคยในทางการเมอง คยไดทกเวลา ทกเมอ ทกสถานท -สงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด คนในสงคมกรสกวาตน

มสมรรถนะทางการเมองของตนเองมากขน

189

*ขอมลเหลานนกศกษาสามารถนำาไปใชในการทำาวจยในวชา PS 796 อยางนอยกไดประเดนทนำาไปใชในการตงหวขอในการวจย ………………………..

หลกการตอบขอสอบ1.ตองวางหลกใหดกอน โดยอธบายอยางละเอยด 2.การนำาหลกมาประยกตใชในการตอบคำาถาม 3.สรป เพอตอบคำาถาม (นกศกษาตองอานโจทยใหมอกครง

หนง)…………….

Quiz ……คำาถาม : พจารณาจากหลกของ Parson แลว ทานคดวา

สงคมไทยปจจบนมระดบของความทนสมยระดบใด กำาหนดใหระดบ 1 คอดงเดมสดก และระดบ 10 คอ ทนสมยสด ๆ และทำาไมทานคดเชนนน

วชา PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

Political Sociology and Social Change

รศ.สทธพนธ พทธหน วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2551(ชวงเชา)

การเปลยนแปลงในเชงววฒนาการ มองวา สงคมทกสงคมนนปรบเปลยนตวเองไปสสภาพทดขนกวาเดม เปนววฒนาการ

190

ของสงคม จากสงคมดงเดมไปสสงคมการเปลยนแปลง และววฒนาการไปสสงคมททนสมย

กระบวนการเปลยนแปลง : ทางเศรษฐกจเปนกระบวนการทแตละสงคมพยายามนำามาใชในการผลกดน

ใหสงคมกาวไป/แปรเปลยนจากสภาพสงคมแบบดงเดมใหเปลยนไปสสงคมทอยในระยะการเปลยนแปลง และมงหนาใหบรรลสสงคมททนสมยใหได พบวา สงแรกทผนำาทางการเมองมกคดถงคอ การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ โดยมงหวงวาถาสงคมของตนเองคนมความกนดอยดสง สงคมนนกจะเปนสงคมทมความทนสมย

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงทตองคำานงถง คอ1.พฒนาเทคโนโลยการผลตของทางสงคม2.เปลยนเกษตรกรรมเพอการยงชพมาเปนเกษตรกรรมเพอ

การคา การสงออก3.พฒนาอตสาหกรรม มองวา อตสาหกรรมทำาใหเกดวธการ

ผลตททำาใหเกดผลผลตจำานวนมาก (mass product) เพยงพอกบประชาชนทเพมมากขนเรอย ๆ

4.พฒนาสภาพแวดลอม ทอยอาศย อำานวยความสะดวกใหกบประชาชนทก ๆดาน เพอใหประชาคนกนดอยด

Rostow ไดศกษาการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจของสงคม พบวาในความพยายามของสงคมใด ๆในการปรบเปลยนเศรษฐกจของสงคมตนเองใหกลายมาเกปนสงคมททนสมย คนกนดอยด เศรษฐกจของสงคมเหลานนมการเปลยนแปลงเกดขน 5 ขนตอน

191

ขนตอนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ 5 ขนตอน ไดแก

1.สงคมมสภาพเปนโบราณดงเดม(Traditional Society) มความเรยบงาย อาศยทดนในการทำามาหากน มวธการผลตแบบงาย ๆ

2.ขนเตรยมการ (Preconditions for take – off) เปนขนทเตรยมตวเพอนำาไปสการเปลยนแปลง สงคมพยายามดดแปลงวทยาการสมยใหมมาใช เพอเปลยนแปลงวธการผลตของสงคม นำาเครองจกรกลมาใชในระดบหนง เปนผลมาจากแรงผลกของลทธจกรวรรดนยม

3.ขนทะยาน (Take – off) เปนขนทสงคมมการประยกตใชวทยาศาสตร /เทคโนโลยสมยใหมอยางมประสทธภาพ มผประกอบการใหม ๆเกดขนจำานวนมาก

4.ขนเจรญ (Drive to Maturity) เปนขนทสงคมใชเทคโนโลยแบบใหม ยกระดบความสามารถในการผลต สามารถใชแรงงานเครองจกรในระสงมากขน

5.ขนอดมโภคา (High Mass Consumption) เปนสงคมทคนในสงคมมรายไดทแทจรงของคนสงมากพอทจะบรโภคสนคาและบรการทเกนความจำาเปนในการดำารงชพได (มเพยงพอ และมเหลอเฟอพอสมควร)

ทางเลอกสขนอดมโภคาจากการศกษาสงคมททนสมย พบวา หลายสงคมพยายาม

นำาพาสงคมของตนเองใหกาวไปสขนอดมโภคานน มวธการโดยสรป 3 ทางเลอก คอ

192

1.สรางเสรมอำานาจและอทธพลใหชาตอนเกรงกลว โดยเฉพาะเจาอาณานคม เชน องกฤษ, เสปน ,ฝรงเศส ฯลฯ ทเขาไปครอบงำาประเทศตาง ๆ แลวเขายดครองประเทศเหลานน นอกจากนนยงเขามากอบโกย/สบเอาทรพยากรของประเทศเหลานนมาปรนเปรอประชากรและสรางความมงคงใหกบประเทศของตนเอง เราเรยกทางเลอกนวา จกรวรรดนยม “ ”

เลนน กลาววา ลทธจกรวรรดนยม เปนขนตอนสดทายของทนนยม โดยเลนนชใหเหนวา ทนนยมจะขยายตวเงอกสดทายกอนทจะถงความหายนะ นนคอ ขนจกรวรรดนยม โดยการนำาเงนทนทมอยสงไปลงทนในประเทศอาณานยม เพอทจะกอบโกยทรพยากร / แรงงานทถกแสนถกของประเทศอาณานนคมเหลานน และสบเอาเพชรนลจนดา ทองคำา ความมงคงของประเทศเหลานนมาเลยงคนในประเทศของตวเอง ทำาใหความมงมศรสขเกดกบประเทศเจาอาณานคม

2.ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพบนพนฐานของเปนธรรม จะเหนหลายประเทศทมอำานาจ/อทธพลเหนอกวาในดานตาง ๆมกใชความเหนอกวาไปครอบครองเคกสวนใหญมาเปนของตวเอง ซงเหลอเคกเพยงสวนนอยทใหโอกาสคนสวนใหญบรโภค กอใหเกดความไมเปนธรรมเกดขน เกดคนรวยกระจกคนจนกระจาย ดงนนหลายประเทศมความพยายามทจะนำาเคกมาจดสนปนสวนบนพนฐานความเปนธรรม ตองกระจายเคกทงกอนใหทกคนมโอกาสไดรบสวนแบง

ทางเลอกนเปนวธการทหลายประเทศนำามาใชโดยเฉพาะประเทศทยดมนถอมนในอดมการณแบบสงคมนยม โดยการยดทรพยสนสวนใหญมาเปนของรฐ เพอรฐจะไดนำาทรพยสนตาง ๆไป

193

กระจายบนนฐานของความเปนธรรมใหกบคนสวนใหญ เชน ในอดตหมอมคกฤทธ ปราโมช เคยใชวธการยดรถเมลมาเปนของรฐ เพราะกลววาถาเอกชนเขามาดำาเนนการจะสงผลใหประชาชนไดรบความยากลำาบาก จงจดตงองคกร ขสมก.ขนมาเพอเขามากำากบดแลราคาคาโดยสารใหอยในระดบตำาทสด

3.เพมระดบการบรโภคใหสงกวาความจำาเปน โดยมวธการ คอ ใหสงคมมการแขงขนอยางเสร โดยเปดใหมการแขงขนกนอยางเสรทงดานสนคาและบรการ เชน ผงซกฟอก ตองมการแขงขนกนทงดานราคาและคณภาพ ซงบรษทใดทผลตสนคาไดในราคาทตำาสด ในขณะทยงคงไวซงคณภาพได ประชาชนกจะเลอกซอสนคานน การแขงขนสงผลใหราคาสนคาตำาลง ทางเลอกนเปนทางเลอกของลทธเสรนยม .......

การศกษาการเปลยนแปลงทเกดขนในสงคมใด ๆนน เราศกษาไดจาก 3 มต หลก ๆคอ มตดานเศรษฐกจ การเมอง และสงคม จะเหนวาถามการเปลยนแปลงในมตใดมตหนงกยอมสงผลกระทบหรอมอทธพลตอมตดานอนตามไปดวย เชน เหตการณ 24 มถนายน 2475 คนไทยกลมเลก ๆไปศกษาในอเมรกา/ฝรงเศสไดเหน/รบร และไดรบการปลกฝงจากการศกษา ทำาใหรสกวาประเทศสยามจำาเปนตองมการเปลยนแปลงเพอใหประเทศกาวไปสการเปนประเทศอารยะเหมอนกบประเทศองกฤษ/อเมรกา โดยการนำาเอากระบวนการทางประชาธปไตยตามแบบอยางของประเทศเหลานน จนในทสดจากความคด ความเชอ และการเรยนร (ซงเปนเรองของมตทางสงคม) นำาไปสการเปลยนแปลงในทางการเมอง มการขนสอำานาจของคนกลมใหม

194

และการเปลยนแปลงครงนนมความพยายามทจะนำาไปสการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ จะเหนวาทง 3 มตนสงผลกระทบตอกนตลอดเวลา

การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจกบโครงสรางทางสงคม1.ทำาใหโครงสรางของสงคมซบซอนยงขน มการนำา

เทคโนโลยสมยใหมมาเพมพนการผลตทางสงคม มผประกอบการใหม ๆ เกดขน สนคาบรการประเภทตาง ๆเกดขนมากมาย จงจำาเปนทตองใชคนเพอเขาไปดแล/รบผดชอบในแตละสวน/แตละภารกจ ทำาใหโครงสรางทางสงคมซบซอนมากขน ทำาใหมกลมอาชพและตำาแหนงงานกจะมความหลากหลายขน มการรวมตวกนของประชาชนบนพนฐานของอาชพแตละอาชพมากขน เชน สมาคม สมชชา สมาพนธ องคกรทางศาสนา องคกรทางความคดความเชอ ฯลฯ

2.ระบบเงนตราจะทำาลายระบบความเชอคานยมแบบเกา ในสงคมแบบดงเดมระบบความเชอ/ปทสถานของสงคมเปนตวกำาหนดพฤตกรรมของคนในสงคม เชน บางอยางเปนสงทตองหามเพราะขดกบความเชอ/คานยมของสงคม แตเมอทนสมย มการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจมากขน จะมระบบเงนตราเปนปจจยสำาคญทเปนตวทำาลายความเชอ/คานยมแบบเกา

3.ครอบครวจะสญเสยบทบาททเคยเปนศนยกลางทงในทางเศรษฐกจและสงคมไป และทำาหนาทเฉพาะอยางมากขน ในอดพครอบครวมบทบาทในการเลยงดบตร อบรมอาชพใหลก แตในสงคมททนสมยจะมองคกร/สถาบน/หนวยงานใหม ๆเกดขนเพราะ

195

มโครงสรางทซบซอน ซงองคกร/สถาบน/โครงสรางใหม ๆทเกดขนนนจะเขามาทำาหนาทแทนภารกจทครอบครวเคยกระทำา จะเหนวาสงคมสมยใหมเดก ๆจะถกผลกใหออกจากบานตงแตเยาววย ซงจะสงผลเสยตอสงคมนน ๆ

การเปลยนแปลงโครงสรางของสงคมกบเสถยรภาพทางการเมอง 1.เกดคานยมใหม ๆทขดแยงกบของเกาทศาสนาและระบบสงคมแบบเกาควบคมอย สงผลใหเกดผลเสย เพราะทำาใหเกดความขดแยงระหวางคนรนเกากบคนรนใหมทตองการเหนการเปลยนแปลง/ความฉบไว ประกอบกบคนรนใหมไมเกรงใจผอาวโสเทาทควร

2.การเปลยนแปลงเปนไปโดยไมกลมกลนกน ขาหรอเรวเกหนไป จะนำาไปสความขดแยงได เชน บางประเทศมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว นำามาซงปญหาในเรองของทอยอาศย สลมเกดขน ในขณะทความคดของผนำาเปลยนชา ในขณะทความคดความเชอของคนรนใหมเปลยนเรว ทำาใหผนำาไมสามารถสนองตอบตอความตองการใหม ๆของคนในสงคมได

3.เกดความหมาดหมางระหวางพวกอนรกษ (บรรดาชนชนผปกครอง) เพราะไดอำานาจมาแลวตองการรกษาอำานาจของตวเองไว ไมอยากใหมการเปลยนแปลงเพราะกลวการเปลยนแปลงจะเกดผลเสยหรอสงผลกระทบทำาใหผลประโยชนทตนเองเคยไดรบตองสญเสยไป

Samuel P. Huntington กลาววา สงคมใดทมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจทเปนไปอยางรวดเรวนนอาจกอใหเกดวกฤตทางการเมองไดดวยเหตผลดงน

196

1.การรวมกลมแบบเกาสลายไป คนขาดสงยดมนเปนเงอนไขทจะผลกใหเขาเขารวมในขบวนการปฏบตได

การรวมกนแบบเกา คอ การรวมตวกนเปนกลมโดยอาศยความคนเคย เหนหนาเหนตากน ชวยเหลอกน เชน สมาคมศษยเกา ในขณะทสงคมทนสมย การรวมตวในลกษณะนจะคอย ๆหายไป แตจะมการรวมตวกนของคนทมาจากฐานของอดมการณของผลประโยชน/ความเดอดรอน/ความตองการทเหมอน ๆกน ซงคนเหลานสวนใหญไมเคยพบหนาคาตามากอน เชน สหภาพแรงงาน

2.เศรษฐใหมไมอาจปรบตวใหเขากบกฎระเบยบเกา ๆได พวกนตองการอำานาจทางการเมองดวย เพราะคนกลมนเมอมเงนมกมองวากฎกตกาของสงคมนนลาหลง และตองการเขาไปแกไขกฎเกณฑตาง ๆเหลานนเพอใหเออตอผลประโยชนของตนเอง หรอใหเปนไปตามแนวคด/ความตองการของตวเอง ซงเศรษฐใหมนเลงไปทอำานาจทางการเมองเพราะสามารถเขาไปแกหรออยเบองหลงของการกระทำาตาง ๆแมกระทงอยเบองหลงพรรคการเมองตาง ๆในรปของนายทนใหกบพรรค ในหลายประเทศพบวาเศรษฐใหม/เศรษฐทมผลประโยชนมหาศาลจะใหการสนบสนนพรรคการเมองอยางนอย 3 พรรคการเมอง เพราะรวาแนวโนมของการจดตงรฐบาลในประเทศนนเปนรฐบาลผสม

ในขณะทสงคมไทยจะเหนวาเศรษฐทอยเบองหลงพรรคการเมองอยไมกราย และจะใหการสนบสนนอยางนอย 3 พรรค และผลทออกมากมกจะเปนไปตามคาด อยางนอยพรรคทง 3 พรรคนกจะรวมเปนรฐบาลดวยกนตามคำาสงของผทมาชกปากเปนหนงตะลงอยเบองหลง ดงนนเมอพรรคทใหการสนบสนนเปนรฐบาล จะมมตใด ๆตวแทนของพรรคตองหนมาขางหลงเพอมา

197

ถามผใหการสนบสนนวาวาอยางไร ในทสดกกลายออกมาเปนมต แตตอมาในระยะหลง ๆตวแทนพรรคทใหการสนบสนนไมหนมาถามเศรษฐผใหการสนบสนน ในทสดเศรษฐนนกหนมาตงพรรคการเมองขนมาเอง

3.การยายถนมากจะทำาลายความผกพนเกา ๆนำาไปสความรสกแปลกแยก เนองจากเมองมความเจรญเตบโต คนชนบทตองการหนความยากจน/ความแหงแลงอพยพเขามาอยในเมอง สงผลใหความผกพนแบบเกา ๆหายไป

4.เกดชองวางระหวางชนชนกวางยงขน หมายความวา ในสงคมทมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจอยางรวดเรว สวนหนงทำาใหคนทมฐานะรำารวยอยแลวกยงรำารวยมากขน ในขณะทคนตดดนกยงคงตดดนเหมอนเดม บางครงรฐเปนผทเออใหเกดชองวางระหวางชนชนกวางขน เชน ความพยายามเรงรดใหมการพฒนาเศรษฐกจ รฐมกจะลงทน เชน การสงเสรมการทองเทยว โดยการนำาฝรงเขามาเทยวในเมองไทยเพอนำาเงนตราเขามาในประเทศ จงมการลงทนมหาศาลเพอโปรโมต/เชญชวนใหฝรงเขามาเทยวในเมองไทย จะเหนวาเงนตราทเขามาในประเทศมากมาย แตเงนตราเหลานนไมไดตกอยกบคนยากจนตาดำา ๆเลย แตเงนเหลานนกลบไปตกอยกบพวกนกธรกจทรวยอยแลวกยงรวยมากยงขน

5.พวกทรายไดเพมขนอยางรวดเรวมกจะไมพอใจตอระเบยบของสงคมทเปนอย ในขณะนน เชน คนชนกลาง คนทมการศกษามากขน คนเหลานตองการเปลยนแปลงสงคมไปสสภาพทดขน ดงนนกฎกตกาทคดวาเปนอปสรรคกจะมการเรยกรองใหมการแกไข

198

6.รฐจำากดการบรโภคเพอสงเสรมการลงทน โดยเฉพาะจากตางชาต เปนเหตทำาใหผคนไมพงพอใจ นำามาซงการเรยกรองในทางการเมอง เชน ปญหาราคานำามน

7.คนไดรบการศกษา การสอสารทดมากขน ทำาใหคนเกดความทะยานสงขน

8.เกดความขดแยงในทรพยากรของสงคมทจะนำามาแจงแจงแบงสรรในระหวางทองถนและกลมเชอชาตตาง ๆ เนองจากทรพยากรของแตละประเทศมจำากด

9.เพมประสทธภาพในการเรยกรองของประชาชน/กลมประชาชนใหสงขน ในขณะเดยวกนถารฐบาลไมมเสถยรภาพเพยงพอในการตอบสนองตอขอเรยกรองของประเทศ ความไรเสถยรภาพทางการเมองกจะเกดขนไดงาย จะเหนวาประสทธภาพในการเรยกรองของคนจนมกไมคอยไดรบการดแล มประสทธภาพตำา ในทางกลบการถาเปนการเรยกรองของกลมทมตเนทน/มเงนทนหนาพบวา ประสทธภาพในการเรยกรองสง สามารถตรงกำาลงไดเปนระยะเวลานาน หมายความวา กลมเหลานโอกาสทรฐบาลตองแกไขเยยวยามมาก ซงถารฐบาลไมรบฟงปญหา/อสรรคตาง ๆทเกดขนจากขอเรยกรองของกลมเหลานกมสทธทจะดอยประสทธภาพทางการเมอง นำาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง

จะเหนวาการเปลยนแปลงผานทางเศรษฐกจเปนเครองมอชนแรกทผนำาทางการเมองนยมนำามาใชเพอทจะผลกดนสงคมของตนเองกาวไปสสงคมททนสมย

การเปลยนแปลงทางการศกษา

199

ซงเปนทยอมรบวาสงคมใดทคนในสงคมมการศกษาด โอกาสทจะเปนสงคมททนสมยมมาก เพราะสามารถใชการศกษาเปนเครองมอในการพฒนาประเทศชาตไปสสงคมททนสมยได

Seymour Martin Lipset (ซมเมอร มารตน ลปเซต) นกสงคมวทยาการเมอง ไดชใหเหนวา...” ยงระดบการศกษาของประชาชนในชาตสงมากขนเพยงใด โอกาสทชาตนนจะปกครองโดยระบอบประชาธปไตยทมนคง กจะยงเพมมากขนเทานน “

ปญหาเกยวกบการศกษาทประเทศกำาลงพฒนาประสบ ไดแก

1.ประชาชนในประเทศกำาลงพฒนามกมองการศกษาเปนบนไดไตเตาสวนตว มงแตแสวงหาแตใบปรญญาเพอทจะแสวงหาตำาแหนงงานทด ๆ แยงชงกน โดยไมคำานงถงประโยชนของชาตเปนหลก

2.ระบบการศกษาทเปนอยเปนการทอดทง แยงชงเอาทรพยากรของประชาชนสวนใหญทดอยโอกาสไปใช

3.การศกษาทปรากฏในประเทศพฒนามกองทฤษฎของนกคดตะวนตกแบบงมงาย โดยหลกสตรมาสอดคลองกบสภาพของแตละชมชน เพราะหลกสตรมาจากสวนกลาง โดยคดเองเออเอง ซงไมเหมาะกบชมชนบางชมชน

4.ยดตดกบตำาราสรณะ คอ สอนใหเดกทองจำาจากตำารา สงใดทนอกเหนอจากตำารานนเปนสงทผด ซงจรง ๆแลวไมใช

บทบาทของการศกษาทสำาคญ

200

- ตองเปนการศกษาทเตรยมคนใหมความรอบร มความเขาใจในการเปลยนแปลง กระตนใหผเรยนไดรจกคด รจกใชปญญาในการแกไขปญหาของตนเองและของสงคมโดยยรวม

- ตองชวยใหคนสามารถใชชวตในสงคมทตองแปรเปลยนอยตลอดเวลาไดอยางปกตสข โดยคำานงถงคณธรรมและวฒนธรรมเปนทตง .......

Modernization ความทนสมย* ization คอ กระบวนการในการดำาเนนการเพอใหบรรลส

เปาหมายขนตน ดงนนคำาวา Modernization คอ กระบวนการในการดำาเนนการเพอใหบรรลสความทนสมย

Syed Hussein Alatas กลาววา Modernization คอ กระบวนการทนำามาความรทางวทยาศาสตรแผนใหมมาใช โดยมเปาหมายทสำาคญคอความตองการวถชวตคนดขนกวาเดม มความสะดวกสบาย

David E. Apter กลาววา สงคมททนสมยจะตองประกอบดวยสภาพการณ 3 ประการ ดงน

1.ระบบสงคมสรางสงใหม ๆโดยทระบบไมลมละลาย2.โครงสรางมความหลากหลาย ซบซอน ม

องคกร/กลม/สถาบนตาง ๆเกดขนมากมาย ซงเปนกลมทเกดจากการรวมตวของประชาชนบนพนฐานของอดมการณ/พนฐานของอาชพ/พนฐานของความเดอดรอนรวมกน เชน สหภาพแรงงาน สมาพนธตาง ๆ เปนตน

3.ขอบขายทางสงคมเออตอการกอใหเกดความร หมายความวา สงคมททนสมยจะตองเปนสงคมเปด เพอใหสมาชกของสงคม

201

แสวงหา/เขาถงแหลงความรไดอยางเสรและสะดวก เพอทจะเปนฐานในการนำาความรไปใช หรอเพอปรบปรงคณภาพชวตของตนเองใหดขนกวาเกาไดตลอดเวลาอยางเสร

Cyril E. Black มองวา Modernization คอ กระบวนการทสถาบนซงววฒนาการแตอดตไดปรบตวใหเขากบหนาทใหม ๆทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว

Tacott Parsons กลาววา กระบวนการ Modernization คอ กระบวนการทตองปรบเปลยนสภาพการณ มลกษณะเดนอย 4 ประการ ซงเปนลกษณะเดนของสงคมแบบดงเดมทมงหวงเพอทำาใหสงคมนนปรบเปลยนเปนสงคมททนสมย

หลกของ Parsons มสภาพการณทเดนอย 4 ประการดงน

1.Universalistic กบ Particularistic * Particularistic เปนสภาพการณเดนทปรากฏในสงคม

ดงเดม ซงอยฟากหนงของของสะพาน Parsons กลาววา Particularistic คอ กฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ แบบแผน คำาสงของผมอำานาจ จะมการบงคบใชเฉพาะกลม/บคคล/ชนชน (ไมไดบงคบใชกบทกคน) ไมมความเทาเทยมกนภายใตกฎหมาย เชน สงคมชนเผา หวหนาเผาเปนผออกกฎหมายเอง ถาลกหรอหลานหวหนาเผาทำาผด กฎหมายบอกวาผด แตหวหนาเผาสามารถตดสนวาลก/หลานของตนเองไมผดกได ในทางกลบกนถาลกชาวบานทำาผดแบบเดยวกนกบลก/หลานหวหนาเผา หวหนาเผากจะตดสนวาลกชาวบานผด ตองจบไปแขวนคอประจาน ดงนน Particularistic ของลกษณะอปถมภคำาจนกน เปนสงคมทม

202

อคต/ความลำาเอยงปรากฏใหเหนอยางชดเจน เปนสงคมทเรยกวา Double Standard

ทงนลกษณะของ Particularistic คอย ๆหมดไปเมอสงคมกาวมาสลกษณะของ Universalistic ซงเปนลกษณะเดนทปรากฏในสงคมททนสมย ซงอยอกฟากหนง โดยมสะพาน Modernization ทอดขามไปหากน

Universalistic คอ ความเปนสากลของกฎหมาย กฎหมายไมมการเลอกปฏบต ทกคนตองอยภายใตกฎหมายเดยวกน กฎหมายของสงคมททนสมยตองมการบงคบใชโดยไมเลอกปฏบต ตองไมม Double Standard เกดขน จะมเพยงมาตรฐานเดยว (Single Standard) ผใดทำาผดจะตองไดรบโทษทณฑสถานเดยวกน กฎหมายจะตองใหความเปนธรรมกบประชาชนทกคน เทาเทยมกน

จะเหนวา Modernization เปนเรองของความพยายามของสงคมใด ๆทจะหน Particularistic ในแตละกาวทเดนขามสะพาน โดยหน Particularistic ไปเรอย ๆ โดยวงเขาหา Universalistic

2. Specific Function กบ Diffuse Function - Diffuse Function เปนลกษณะทปรากฏในสงคม

ดงเดม คอ สงคมดงเดมมบทบาทหนาทมากมายจะอยทคนเพยงคน ๆเดยว คนเดยวสวมหมวกหลายใบ มบทบาทหลาย ๆบทบาทพรอม ๆกน เชน โกอพขายของโชหวย เปนทงผจดการ ,พนกงานขาย พนกงานเสรฟ แคชเชยร พนกงานลานชาม ฯลฯ ดงนนจะเหนวาโกอพเพยงคนเดยวมหนาทหลาย ๆอยาง ระบบการเมองใน

203

สงคมดงเดมกเชนกน หวหนาเผาคน ๆเดยวเปนทงนายกรฐมนตร เปนรฐมนตรทกกระทรวง ,เปนประธานรฐสภา ฯลฯ

- Specific Function เปนลกษณะทปรากฏในสงคมทนสมย หมายความวา ในสงคมททนสมยนน บทบาทหนาทตาง ๆจะแยกแยะออกมาใหทำาหนาทเฉพาะอยาง อาศยความเชยวชาญ/ชำานาญเฉพาะอยาง เชน ฝายบรหาร,ฝายการเงน ฯลฯ ซงผททำางานเฉพาะอยางจะตองมความชำานาญงานเฉพาะดาน

จะเหนวาสงคมแบบดงเดม คอ สงคมทมบทบาทหนาทแบบ Diffuse Function บทบาทหนาทตาง ๆอยทคนเพยงคนเดยว แตสวมหมวกหลายใบ ทำาหนาทหลายอยาง แสดงบทบาทหลาย ๆบทบาทพรอม ๆกนไป ดงนนเมอสงคมเดนไปบนสะพาน Modernization ไปเรอย ๆกตองหน Diffuse Function วงเขาหา Specific Function คอ ตองแยกแยะงานออกมา และหาคนทมความเชยวชาญชำานาญงานเฉพาะแตละดานมารบผดชอบ สวมบทบาทนนโดยตรง

3.Achievement กบ Ascriptive Orientation

-Ascriptive เปนลกษณะทปรากฏในสงคมแบบดงเดม คอ ตำาแหนงหนาททเกยวของกบสาธารณะชน เชน ตำาแหนงขาราชการ จะมการสบทอดทายาทตามสายโลหต/คนในตระกลเดยวกน

-Achievement Orientation เปนลกษณะทปรากฏในสงคมททนสมย คอ ความสมฤทธผล ซงการเขาสตำาแหนงใด ๆในตำาแหนงสาธารณะ ทไมใชตำาแหนงของเอกชนคนใดคนหนง เชน ตำาแหนงขาราชการ จะตองเปดโอกาสใหกบทกคนทมความสามารถ

204

ในการเขาสตำาแหนงอยางเปนธรรม โดยอาศยระบบคณธรรม(Merit System) เปนหลก

จะเหนวากระบวนการ Modernization คอ การพยายามผลกดนใหสงคมหนจาก Ascriptive ใหกลายมาเปน Achievement ยงทนสมยมากกยงหน Ascriptive ไปเรอย ๆโดยวงเขาหา Achievement

4.Secularization กบ Religious belief -Religious belief เปนลกษณะทปรากฏในสงคมแบบ

ดงเดม คอ มความเชอทผกตดอยกบศาสนา ความศรทธาเปนทตง มกจะมองเปนความเชอแบบงมงาย ไมมเหตมผล เชอในสงศกดสทธ

-Secularization เปนลกษณะทปรากฏในสงคมททนสมย คอ ความเชอในทางโลกทมองวามเหตมผล เปนคนทมเหตผล และเหตผลของคนตองเปนเหตผลทสามารถพสจนใหเหนจรงอยางวทยาศาสตรไดดวย

เชน เมอไดยนเสยงของจงจกรองทก จอก ๆ กอนออกจากบาน ในสมยโบราณกลาววาถาจงจกรองทกจะเกดเหตตองระมดระวง และการเดนลงบนไดอยางรวดเรว โดยไมระมดระวงอาจทำาใหขาซายแพลงได แลวหนไปโทษวาจงจกทกนนลางไมด แตปจจบนตวเองอยในยคสมยใหม ทำาอะไรกตองวองไวปานจรวด ฉะนนจะเหนวาเหตผลของจงจกรองทกแลวทำาใหตกบนไดนนไมใชเปนเหตผลในลกษณะ Secularization เพราะเหตผล Secularization จะตองพสจนตามหลกวทยาศาสตรไดวาตองเปนจรง

205

ดงนนโดยหลกการกระบวนการ Modernization ถาเปรยบเหมอนสะพาน ๆหนงทอดขามระหวางเหวสองฟาก คอ ฟากของสงคมดงเดม สวนอกฟากหนงเปนฟากของสงคมทนสมย แตละกาวทสงคมแตละสงคมเดนบนสะพานเสนน จะตองหน Particularistic ,Diffuse Function , Achievement ,Religious belief ใหพนเพอวงเขา Universalistic Specific ,Function ,Ascriptive ,Secularization และนนหมายความวาถาอยใกลฟากดงเดมมาก Modernization จะตำา แตความเปนดงเดมสง และถาเดนผานสะพานมาเกนครงแลว ความเปน Modernization กจะเพมมากขน แสดงวาสงคมนนมความทนสมยมากขน ความดงเดมกจะนอยลง

Almond และ Powell เปนนกวชาการทศกษาแนวคดการเปลยนแปลงทางการเมองทเกดขนในประเทศทอยในระยะกำาลงเปลยนแปลงทวโลก พยายามนำาเสนอหลกการวาดวยการพฒนาทางการเมองตาง ๆขนมา

Almond และ Powell ไดนำาเสนอตวชวดความทนสมยทจะปรากฏในสงคมใด ๆ 2 ตวชวด คอ

1.Structural Differentiation : ความหลากหลายของโครงสราง สงคมใดมการแยกแยะโครงสรางทมความซบซอนสง มสมาคม/องคกรเกดขนมากมายทงในทางเศรษฐกจและสงคม จะถอวาสงคมนนมความทนสมยสง ในทางกลบกนถาโครงสรางไมซยซอนกจะเปนสงคมดงเดม

2.Secularization : ความซำาซอนในบางสวนประเดนทเกยวของกบ Modernization

206

ในความพยายามทสงคมใด ๆพยายามเดนผานสะพานเพอใหสงคมของตนเองเปนสงคมททนสมย โดยเดนขามผานสะพาน Modernization สอกฟากหนง ซงตองมเรองราวทเกดขนมากมายทเขามาเกยวของสมพนธกน ดงน

1. Westernization : กระบวนการของการดำาเนนการเพอใหสงคมเปนไปตามทประเทศตะวนตก หรอแปลสน ๆวา เอาอยางตะวนตก ” ” (อาจารยดร.จรโชค แปล Westernization วา อสดงคตานวตน)

คำาวา ization คอ กระบวนการในการดำาเนนการเพอใหเปนไปตาม...(คำาขางหนา) เชน Modernization คอ กระบวนการในการดำาเนนการเพอใหเปนสงคมททนสมย

การเอาอยางตะวนตกเพอใหประเทศนนทนสมยขน เพราะวาประเทศตะวนตกมนกคด/นกประดษฐตาง ๆ มนกคนพบสงตาง ๆมากมาย และมการนำาความรตาง ๆมาประยกตใช/ประดษฐประดอยสรางสงตาง ๆขนมา นำาไปสการมคณภาพชวตทดใหเกดขนในสงคมของประเทศตวเอง ดงนนประเทศในซกโลกอน ๆเหนกเอาอยางตะวนตก สงผลใหประเทศเหลานนมความทนสมยเพมขน

2.Industrialization : กระบวนการของการดำาเนนการเพอทำาใหสงคมเปนอตสาหกรรม แปลงาย ๆวา กระบวนการการพฒนาอตสาหกรรม

การพฒนาอตสาหกรรมเปนเรองของความพยายามทจะเพมความสามารถทางการผลตของสงคมใหสงขน นำามาซงความกนดอยดและมประสทธภาพในทางสงคม แลวความทนสมยกจะเกดขนในทสด

207

3.Urbanization : กระบวนการในการพฒนาความเปนเมองใหเกดขน ความเปนเมองเปนดชนชวดสำาคญตวหนง หมายความวา สงคมยงทนสมย เมองกยงขยายออกไปมากขนเรอย ๆ ประชากรตองอาศยอยในเมองมากกวาจำานวนประชากรทอาศยอยในชนบท สงคมนนจงจะจดวาเปนสงคมทนสมย

4.Economic Development : การพฒนาเศรษฐกจ สงคมใดทมการพฒนาเศรษฐกจสง ยกระดบความกนดอยดของคนใหสงขน คนกนดอยดมากขน สงคมนนกจะเปนสงคมททนสมย

5.Social Mobilization : กระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม เปนกระบวนการทางจตวทยา เปนผลมาจากคนไดรบการเรยนรมากขน ความคด ความเชอ ของคนแปรเปลยนไป มองเหนความสำาคญของตนเองในทางเศรษฐกจและสงคมมากขน ซงพบวา คนในสงคมททนสมยจะม Social Mobilization สง

6.Participation : การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมตาง ๆ ทงในดานสงคม เศรษฐกจ พบวา ประชาชนในสงคมทนสมยจะเขามสวนรวมทงในดานสงคมและเศรษฐกจสง

7.Differentiation : โครงสรางทางสงคมมความหลากหลาย ซบซอนมากขน ยงทนสมยมาก กลมองคกร/สถาบนทจดตงขนกจะมากตามไปดวย

8.Secularization : ความมเหตมผลทสามารถพสจนไดตามหลกวทยาศาสตร ยงทนสมยกยงม Secularization สงขน แมวาบนสะพานเสนนนมเรองราวทเกยวของมากนก

208

ดงนนในกระบวนการททำาใหสงคมทนสมย หรอ Modernization ซงเปนเรองของการปรบเปลยนสงคมและเศรษฐกจใหคนในสงคมนน ๆมความกนดอยดสงขน สงคมนนบรรลความทนสมยได ดงนนตองมความพยายามปรบเปลยนสงตาง ๆมากมายบนสะพาน Modernization เสมอ

ลกษณะของ Modernization กระบวนการในการทำาใหสงคมใด ๆมความทนสมยเพมมาก

ขน กระบวนการ Modernization มลกษณะทสำาคญดงน1.เปนกระบวนการปฏวต เปนการปรบเปลยนจากสงหนงให

กลบกลายมาเปนอกสงหนงทตรงขามกนอยางสนเชง เชน กรณของ Parsons ตองปรบเปลยนสภาพการณทง 4 ประการของสงคมดงเดมใหเปนลกษณะเดนทปรากฏในสงคมสมยใหม ซงเปลยนเปนอกเรองหนงอยางสนเชง

2.การปรบเปลยนมความซบซอนมาก จะตองมการเปลยนแปลงหลาย ๆเรองหลาย ๆประเดนๆไปพรอม ๆกน

3.การเปลยนแปลงเกยวของสมพนธกนเปนระบบ เชน ความพยายามทจะพฒนาทางเศรษฐกจ มการนำาความรทางวทยาศาสตรแผนใหมมาปรบใช นำาไปสระบบอตสาหกรรม ในทสดนำาไปสการพฒนาเมอง คนชนบทอพยพหลงไหลเขามาหางานทำาในเมอง เมองกขยายออกไป เมอเมองขยายจงมการสรางเครองอำานวยความสะดวกตาง ๆใหเกดขน

4.มอทธพลตอผนำาของสงคมทกสงคม เปนทยอมรบของผนำา/ของสงคมทวโลกวาความทนสมยนนคอเปาหมายททกสงคมพยามไตเตากาวไปสจดนนใหได ไมมใครปฏเสธกระบวนการ Modernization

209

5.เปนกระบวนการทยาวนาน (บนสะพานเสนน) อาจจะเปนรอยป/พนปกได แตละสงคมตองใชความพยายามสงทจะตองเดนฟนฝาอปสรรคตาง ๆไปทละกาว บางสงคมตองใชเวลาเปนรอยเปนพนปกวาจะผลกดนใหสงคมของตนเองกาวไปสสงคมททนสมยไดในทสด

6.สรางความเปนอนหนงอนเดยวกน มความเปนเอกภาพ คนในสงคมมการเรยนร มเหตมผล คนในสงคมกนดอยด

7.กระบวนการ Modernization เปนกระบวนการทไมสามารถกลบสสภาพเดมได ทกกาวทเดนรดหนาจากสงคมดงเดมไปสสงคมททนสมย ไมสามารถเดนถอยหลงได

8.กระบวนการ Modernization เปนกระบวนการทกาวหนาตลอดเวลา ทกยางกาวทสงคมปรบเปลยนนนดขนกวาเดมตลอดเวลา

9.การเปลยนแปลงทเกดขนทางสงคม พบวามขนตอนการเปลยนแปลงอย 4 ขนตอน

ขนตอนของ Modernization โดยการนำาเสนอของ E. Black

1.สภาพสงคมดงเดมจะถกทาทายจากอทธพลของความทนสมยทเขาไปสสงคม ในหลายสงคมทจะปกปองไมใหเกดการเปลยนแปลง พยายามสรางกำาแพงเพอปดกนอทธพลความทนสมยทจะเขามาและสงผลทำาใหเกดการเปลยนแปลงอทธพลของความทนสมย (ซงกำาแพง หมายถง กำาแพงความคด ความเชอ สงคมสรางปทสถาน คานยม วฒนธรรม ประเพณ ความเชอตาง ๆไมใหยอมรบสงแปลกปลอมทเขามาจากสงภายนอก) แตนกสงคมวทยาพบวา ไมมสงคมใดทรอดพนจากอทธพลของความทน

210

สมยได ความทนสมยสามารถเจาะทะลวงกำาแพงเขาไป นำามาซงการเปลยนแปลงของสงคมในทสด

อาจารยมองวาอทธพลความทนสมยทเขาสอำาเภอบานเกดอาจารยท อ.ควนขนน จ.พทลง คอ หนงขายยา เพราะสงทหนงขายยาใหกบชาวบานคอภาพยนตร ซงเปนเรองราวทผกตดในหนงแตละเรอง เชน เรองบานทรายทอง ผชายกอยากเปนชายกลาง ผหญงกอยากเปนพจมาน อทธพลของหนงทนำามาฉายมการเปลยนแปลงของสงคม เชน

-การแตงตว จะแตงตวเลยนแบบพระเอกในหนง-ดานจตใจ คนในสงคมตองการใหลกสาว/ลกชายเปนอยาง

พระเอก/นางเอกในหนง -การศกษา เพราะการศกษาแสดงใหเหนถงการเปนผดม

ความร และถาตองการเปนอยางพระเอก/นางเอกในหนงกตองมความร ตองมการศกษา จงสงลกหลานใหไปศกษาเลาเรยน เมอโตขนจะไดเปนเจาคนนายคน สงผลใหเดกในสงคมหลาย ๆสงคมตองออกจากสงคม เพอทจะใชการศกษาเปนเครองมอนำามาซงความทนสมยของชมชนในทสด

นอกจากหนงขายยาทนำาการเปลยนแปลงมาสสงคมบานอาจารย แตยงมวทยขนาดใหญราคาแพง ซงไมมบานไหนมวทยนอกจากบานอาจารย ทำาใหบานอาจารยคลาคลำาไปดวยคนในหมบานทมาฟงวทย ฟงละคร /การถายทอดการตอยมวย จะเหนวาประดษฐกรรมทเกดขนตามมาคอการประดษฐทรานซสเตอรขนาดเลก วทยขนาดใหญกลายเปนวทยขนาดเลกและราคาถก ทำาใหวทยเขาไปแทรกซมในทกหมบาน/ชมชน/ครวเรอน และสงทมา

211

พรอมกบวทยคอขอมลขาวสารตาง ๆทคนไมรอะไรกลบไดรสงตาง ๆมากขน

2.ในสงคมทกสงคมพบวา เมอความทนสมยเขาไป ผทสามารถรบความทนสมยไดอยางรวดเรจคอคนรนใหม/ผนำารนใหม ซงผนำารนใหมเหลานอยากเหนการเปลยนแปลง ในทสดนำามาซงการตอสหรอความขดแยงกนระหวางผนำาคนรนใหมกบผนำาคนรนเกา จะเหนวาในทสดคนรนใหมหรอผนำาทรบเอาความทนสมยเขามา จะเปนทยอมรบของคนในสงคม ชยชนะกจะตกอยกบผนำาททนสมย

3.เมอผนำาทนสมยไดรบชยชนะกจะนำาไปสการปฏรปทางเศรษฐกจและสงคม

4.สามารถสรางความเปนเอกภาพใหเกดขนกบสงคม สามารถบรรลสความทนสมยไดในทสด

PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

(Political Sociology and Social Change)

ผศ.วฒศกด ลาภเจรญทรพย วนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2551

อาจารยผบรรยายม 4 ทาน ไดแก1.ผศ.วฒศกด ลาภเจรญทรพย2.ศ.ดร.จรโชค วระสย3.รศ.สทธพนธ พทธหน4.ผศ.พมล พพพธ

212

เอกสารประกอบการบรรยาย 1. สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

ของอ.สทธพนธ เนอหาสวนใหญจะเปนนกคดเชงโครงสรางการเปลยนแปลงทางสงคมจากการเมอง และทฤษฎความขดแยง

2. Policy Choices โดยอ.สทธพนธ แปลจากหนงสอของแซมมวล พ. ฮนตงตน อธบายวาเสนทางการพฒนาหรอการเปลยนแปลงมขอจำากดอยางไร

3. เอกสารประกอบการบรรยายของอ.วฒศกด ไดรวบรวมบทความ 4 ชน ไดแก

(1) ผลงานทวเคราะหการปฏวตและการเปลยนแปลงในปพ.ศ.2475 ของยาคาเบ งานเขยนชนนสะทอนใหเหนความเปลยนแปลงของสงคมจนนำาไปสการเปลยนแปลงการปกครองในปพ.ศ.2475

(2) บทความจากหนงสอชอการปฏวตบรโภค เปนเร องของสงคมวทยาการเมองทศกษาโดยอ.ธเนศ บทความนตองการใหเหนวาประเดนการศกษาสงคมวทยาการเมองมหลายประเดน จงสามารถมองการเมองจากแงมมทหลากหลาย เชน มมมองของคนระดบรากหญาเคลอนไหวตอสเพอคณภาพชวตทดกวา และเนนประเดนพฤตกรรมการบรโภคของคนในสงคม จากการบรโภคทอาศยสงจำาเปนไปสวฒนธรรมบรโภคนยม

(3) บทความชอ Civic Tolerance หรอการแขงขนของพลเมองตามความคดทางการเมองของอเมรกา เขยนโดยจอหน บ. แบคกนส บทความนตองการบอกวาการตอสตามแนวทางของการแขงขนตออำานาจรฐของสงคมอเมรกนเปนอยางไร ซงเหมาะกบสงคมไทยในปจจบนทมปรากฏการณนเกดมากขน

213

(4) บทความของโรเบรต เอช. วอลกเกอร กลาวถงการปฏรปและการเปลยนแปลงทางสงคม โดยวเคราะหใหเหนวาการปฏรปนำาไปสการเปลยนแปลงทางสงคมอยางไรบาง เชน การปฏรปทำาใหเกดความเสมอภาคของคนในสงคม การทำาใหชองวางระหวางคนเมองและคนชนบทแคบลง

ปจจบนนกศกษาจะอานหนงสอนอยลง สงเกตจากการตอบขอสอบ คำาตอบสวนใหญจะเหมอนกนอาจเพราะอาจารยบอกแนวขอสอบ นกศกษาจงสรปแนวคำาตอบออกมาจงทำาใหคำาตอบของทกทอคลายกน ในการสอบประมวลความร อาจารยจะไมบอกแนวขอสอบ นกศกษาเตรยมตวมาอยางไรกตอบไปอยางนนโดยไมสนใจคำาถาม สงผลทำาใหนกศกษาสอบตกมากขน บรรดาอาจารยจงเหนตรงกนวาจะไมบอกแนวขอสอบของแตละวชาเพอฝกใหนกศกษาไดอานหนงสอตงแตเนนๆ คนทตอบขอสอบประมวลความรนอยกจะใหจบในปถดไป

การอานหนงสอโดยนำามาเชอมโยงกบเหตการณปจจบนจะทำาใหการเรยนสนกขน เชน การสรางสถาบนทางการเมองเชอมโยงกบการโตแยงกนเกยวกบเร องรฐธรรมนญ 2550 โดยเฉพาะมาตรา 190 ทมองวาอำานาจนตบญญตกาวกายอำานาจของบรหารหรอไม และรฐธรรมนญฉบบนทำาใหการบรหารประเทศสะดดหรอไม เพราะเรองการระหวางประเทศจะตองชงไหวชงพรบ ผลงนามกอนจะไดเปรยบ แตหากตองแจงนตบญญตทกครงกจะทำาใหลาชา

หลงสงครามโลกครงทสองยต ประธานาธบดทรแมนไดทำาขอผกพนพนฟปฏสงขรณกบยโรปเพอสงเสรมบทบาทของอเมรกาในเวทโลก ซงมผลผกพนกบงบประมาณของอเมรกามหาศาล สภาครองเกรสจงโตเถยงกนวาตองชงนำาหนกใหดวาควรนำางบประมาณ

214

นนไปชวยประเทศอนหรอควรนำามาพฒนาประเทศหลงสงคราม ซงสภาคองเกรสจงมมตวา ฝายบรหารของสหรฐฯซงไมเคยปฏบตตามรฐธรรมนญทตองแจงใหรฐสภาทราบ ตอไปนจะไมสามารถทำาแบบนไดอก วฒสภาจะตองเขมงวดขนในการทำาสนธสญญากบตางประเทศ โดยนำาขอตกลงกลบไปแจงใหวฒสภาลงสตยาบรรณกอน (Ratification) ฝายบรหารไดปฏบต ตามมาตลอด จนกระทงเกดเหตการณ 9/11 ตกเวลดเทรดถกถลม ประธานาธบดอเมรกนจงดงอำานาจกลบไปโดยบอกวา ตอไปน เร องความมนคง ประธานาธบดมอำานาจตดสนใจโดยเดดขาดโดยไมตองแจงให วฒสภาทราบ (ไมไดเปลยนรฐธรรมนญ) จะเหนวาการศกษาเหตการณบานเมองจะทำาใหเรามมมมองทหลากหลายมากขน

อ งกฤษจะมรฐธรรมนญบบยอยและรฐธรรมน ญแบบประเพณ การแกไขรฐธรรมนญจงเกดขนไดยาก ทงองกฤษและอเมรกาจงมความยดหยน การรางรฐธรรมนญจงควรรางเฉพาะหลกการเพอใหมความยดหยน ไมใชเขยนไวตายตว นกวชาการหลายคนเหนดวยกบหลกการของรฐธรรมนญ 2550 แตวธการเขยนในรฐธรรมนญลงรายละเอยดมากเกนไปจนทำาใหไมมความยดหยน เชน มาตรา 190 โดยรวม รฐธรรมนญ 2550 ดกวาฉบบ 2540 มเพยงบางมาตราเทานนทตองแกไขเปลยนแปลง เพอไมใหเกดปญหาตความบอยๆ

การวดผล 1. ใหทำารายงานเกยวกบการเปลยนแปลงทางสงคมในชมชน

โดยเลอกหวขอหรอประเดนทนาสนใจ เขยนดวยลายมอของตนเอง ความยาว 15 หนา สงภายในวนท 16 สงหาคม พ.ศ.2551

2. Quiz ในชนเรยนทกสปดาห

215

3. สอบ Final 4. การเขาชนเรยนไมตำากวา 80% ของเวลาบรรยายประเดนในการศกษา1.สงคมวทยาการเมองใหความสนใจในเรองอะไรบาง2.สงคมวทยาการเมองมมตแหงองคความรทตางไปจาก

ความสนใจในดานอนอยางไร3.สงคมวทยาการเมองชวยเปดโลกทศนของเราไดจรงหรอ

ไม เชน ชวยอธบายกลมคนรกอดรไดอยางไร การใชความรนแรงทางการเมองเปนเร องทเลวรายและนา

ประณามมากทสด ผ กระท ำาจงสมควรถกลงโทษ หนงสอช อ Humanity เขยนโดยโจนาธาน โกเออร กลาวถงความรนแรงตางๆทเกดขนในสงคมวามนษยเราแมจะเจรญรงเรองดานวตถหรอดานตางๆมากมาย แตสญชาตญาณของการใชความรนแรงไมไดหายไป บางสงคมจะมความรนแรงมากแตบางสงคมจะมนอย บางสงคมชวงเวลาหนงเดอนประชาชนฆากนตายนบลานกวาคน ชวงสงครามอรก ครบาอาจารยในอรกถกจบ 20,000 กวาคน ในจำานวนนตาย 6,000 กวาคน คนทถกปลอยออกมาจะไปชวยสหรฐฯจบอาวธตอสทงหมด ความขดแยงในสงคมไทยกไมไดอยบนพนฐานของเหตผล แตอยบนพนฐานของความเชอจงไมมเหตผล เชน เชอวาพวกของตนเองถกตองและถกรงแก อกฝายหนงเชอวาตนเองเปนผถอไมบรรทดมาวดจรยธรรมในสงคม สงทไมชอบมาพากลกจะกวาดลางใหสนซาก ยงมกฎหมายสนบสนนโดยเขยนวาหากปรากฏหลกฐานอนควรเชอไดวา... แทนทจะเขยนวาหากมหลกฐานชดแจงไดวา....

216

Amirai Etzioni เขยนหนงสอชอ Compliance (การยอมจำานน) กลาววาสงคม Compliance จะทำาใหคนอยในกรอบ แตคนกคอยจะแหกกรอบออกมาอยเสมอ คนบางพวกเหนวาความรนแรงเปนมาตรการอยางหนงทจะขจดอกฝายหนงใหสนซาก เชน พวกนาซหรอฟาสซสตจะเหนความรนแรงเปนเรองปกตทใชยบยงหรอกำาจดอกฝายหนง ดงนน การลากคนยวออกมาทบตของสงคมเยอรมนในสมยฮตเลอรจงเปนเรองธรรมดา สวนสมยมสโสลนของอตาลมองวาคนทคดตรงขามกบอำานาจรฐจะถกตหรอแขวนคอ ทำาใหเกดคำาถามวาสงเหลานเกดขนในสงคมทเครงครดในวนยอยางเยอรมนและอตาลไดอยางไร อะไรททำาใหคนเหลานนขาดสต ปลอยใหมการใชอำานาจจบคนไปสงหารไดอยางไร คนทมจรยธรรมในสงคมหายไปไหน ทำาไมผคนจงเบาปญญาในสงทเกดขนโดยไมมการทวงตง

**เขาสเนอหาการบรรยาย**สงคมวทยาการเมองนกรฐศาสตรบางกล มใหความสนใจศกษาสงคมวทยา

การเมองเพราะคำาอธบายของรฐศาสตรทเคยศกษากนมา เชน ศกษาจรยธรรมทางการเมอง ปรชญาการเมอง และสถาบนการเมองภายใตกรอบของกฎหมายซงแคบเกนไป โดยเฉพาะการมองวาการเมองถกแยกออกมาเปนอสระจากสงคมและเศรษฐกจ นกรฐศาสตรจงมองวาควรเปลยนมาศกษาเชงสหวทยาการมากขน เชน อดตศกษาอำานาจทเกดจากการใชบารมและกำาลงซงทำาใหไมเขาใจ จงตองหนมาศกษาในลกษณะทเปนสงคมวทยาการเมอง

217

นกรฐศาสตรกลมนจงกลบไปศกษาแนวคดของนกคดในอดตจงพบวา นกคดในอดตตางกศกษาสงคมวทยาการเมอง แตนกรฐศาสตรยคหลงกลบมองขามไปเพราะมวแตมองตามกรอบของการศ กษา ในขณะน น เช น แมกซ เว เบอร กล า วถ ง Bureaucracy ในหนงสอชอ Economy and Society ไมไดศ กษาระบบราชการในฐานะทเป นองคกรของรฐทมระเบยบแบบแผนเทานน แตชใหเหนระบบราชการภายใตสงคมประเภทตางๆ เชน สงคมอปถมภ สงคมทชายเปนใหญ หรอสงคมศกดนา สวนคารล มารกซ งานเขยนสวนใหญจะวพากษระบบทนนยมในสายตาของนกสงคมวทยาการเมอง

หน งส อ ขอ งอ .สทธ พ นธ จ ะก ล า วถ ง แนว ค ด ข อ ง น กส งคมว ทยาการ เม อง ในย คหล ง เช น Talcott Parsons, Seymour Martin Lipset หรอ Morris Janowitz

Morris Janowitz เปนอาจารยของอ.วฒศกด เขยนห น ง ส อ ช อ The Military in Developing Societies เปนการวเคราะหวาทำาไมทหารในประเทศกำาลงพฒนาจงมบทบาททางการเมองมากกวาประเทศทพฒนาแลว เนองจากองคกรทหารมความเปนเอกภาพสงและมสายการบงคบบญชาทชดเจน เมอเกดเหตใดกตาม องคกรทหารจงไดเปรยบกวาองคกรอนเพราะมความพรอมมากกวา โดยเฉพาะมความพรอมมากกวาพรรคการเมอง บทบาททหารทเปนเชนนกเพราะตองการสรางสมความชอบธรรมใหกบองคกรของตนเอง ยงสงคมดอยพฒนาทไมมความขดแยงกบประเทศเพอนบาน ทหารจงหนไปสรางบทบาทในการพฒนาบานเมองแทน เชน บทบาทของทหารในสงคมไทย

218

ทหารไทยมบทบาททางการเมองมาก Janowitz จงตงคำาถามกบอาจารยวา

1.มองคกรใดทจะสามารถถวงดลอำานาจของทหารได ในตางประเทศ ขบวนการกอบกเอกราชจะมบารมพอทจะถวงดลอำานาจของทหารได

2.ประเทศไทยมความเชอมนในการบรหารบานเมองโดยพลเรอนหรอไม หรอมรฐบาลพลเรอนทสรางศรทธาดานการบรหารบานเมองไดมากกวาทหารหรอไม

3.ผ น ำาประเทศหรอคนไทยสวนใหญเช อม น ในระบอบประชาธปไตยไดมากนอยแคไหน

ทง 3 ขอนจะเปนคำาตอบวาทหารยงมบทบาทตอการเมองไทยตอไปหรอไม ซงคำาตอบจะยากมากเพราะไมมความชดเจนเลย

ตนกำาเนดของการศกษาวทยาการเมองจะนาสนใจ เพราะมมมมองกวางและเชอมโยงกบปรากฏการณตางๆในสงคม เชน การประทวง การกบฏ โดยไมไดจำากดการศกษาสงคมการเมองภายใตรฐธรรมนญเทานน

Ted Gurr นกสงคมวทยาศกษาทำาไมคนจงเกดกบฏและทำาไมตองแตงตงอำานาจรฐ เพราะคนเกดความรสกวาถกลดรอนอำานาจ (Relative Deprivation) จงพรอมทจะประทวงอำานาจรฐ เชน ปค.ศ.1789 ชาวปารสออกมาการประทวงสถาบนกษตรยโดยมองวาตนถกลดรอนโดยพระเจาหลยสท 16 ความเสมอภาคถกทำาลายจนทำาใหเกดชองวางระหวางฐานนดรทง 4 มากขน

นกวชาการคนอนมาขยายความวา สงทเกอรรพดเปนสงทถกตองเพราะในสมยนน ความเปนอยของชาวปารสดกวาประเทศอน อตราภาษอากรนอยกวาทอน มการเลาลอวาราชวงแวรซายสราง

219

จากเงนภาษของประชาชนเพอใชเปนสถานเรงรมยของพระเจาหลยสท 16 แทจรงแลวไมไดเปนอยางทเลาลอ และความสมพนธระหวางพระนางมาเรยและพระเจาหลยสท 16 ไมราบรน พระนางจงไมไดเขามาแทรกแซงการปกครองของพระสวามตามคำาเลาลอได ดงนน Perception จงมความสำาคญมาก

อาจารยพยายามยำากบนกศกษาวา การเมองไมไดเปนเร องของเหตผลและอยบนพนฐานของขอเทจจรง การเมองทนากลวทสดคอการเมองทอยบนพนฐานของความเชอ อารมณ และความรสกของคนทถกตอกยำาอยเสมอวาใหเชอ คนทท ำาหนาทตรงไปตรงมาจงตองชวยกนทำาใหความเชอทงมงายเหลานมนอยลง เชน กลมพนธมตรฯเหนดวยทจะแกรฐธรรมนญมาตรา 190 แตออกมาตอตานเพราะเชอวาหากแกแลวจะมการนำามาใชกบคนบางคน ดงนน เราจงตองรจกบรหารความเชอเหลานใหถกจงหวะ สวนมาตรา 309 จะยกเลกความผดใหคมช.จงทำาใหอกฝายหนงเชอวาทำาเพอตนเอง

อ.วฒศกด มทศนะวาสงคมวทยาการเมองใหความสนใจในเรองดงน

1.การเปลยนแปลงทางดานสงคมและการเมอง 2.การคนหาความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงทางสงคม

และการเปลยนแปลงทางการเมอง3.การคนหา Change Agents และกระบวนการทนำาไปส

การเปลยนแปลงในทศทางทปรารถนา4.อปสรรคหรอปญหาทเกดขนตามขอท 1, 2, 3 1.การเปลยนแปลงทางดานสงคมและการเมอง

220

การเปลยนแปลงดานสงคม สภาพสงคมในชนบท บางหมบานเหลอแตผอาวโสและเดก โดยคนวยทำางานออกไปทำางานตางจงหวด บางพนทมแรงงานตางดาวเขาไปอาศยอยมากจนสงผลกระทบตอโครงสรางของประชากร

Emile Durkheim ศกษาวาทำาไมคนในเมองปารสจงมอตราฆาตวตายสง ซ งพบวาผคนคอนขางเขมงวดกบชวตของตนเอง มทศนคตทวพากษวจารณรฐบาลสง ทงนเพราะคนเหลานเครงในศาสนาครสตนกายโปรเตสแตนต จงขยนทำามาหากน แตพอผดหวงกบชวตกจะเกดอาการทนท เชน ฆาตวตายหรอเปนคนหวแขง (Anomie)

Harry Brauerman ก ล า วว า เ ม อ ส ง ค ม พ ฒ นา ไป โครงสรางของอาชพจะเปลยนไปดวย แตความเชอทคนเขาใจผดคอประเทศทพฒนาแลว อาชพทมกำาลงคนมากทสดคออาชพดานอตสาหกรรม แฮร จงสำารวจเปรยบเทยบคนททำางานเปน Blue-collar Workers กบ White-collar Workers เปนเวลา 20 ป พบวาอตราการเพมขนของแรงงาน Blue-collar Workers ไมคอยสง สวนการเพมขนของ White-collar Workers จะสงมากกวา ในอเมรกาจะมคนทำางานในสำานกงานหรองานบรการมากกวาคนททำางานในโรงงานหรอผใชแรงงาน ซงปรากฏการณนเหมอนกบยโรปและประเทศอนๆ

Ira Katznelson ศกษาเกยวกบความสมานฉนทของคนงาน (Worker Solidarity) โดยตงคำาถามวา ปกตคนททำางานตามโรงงานจะมาจากทหลากหลาย เชน คนงานในเมองแมนเชสเตอรขององกฤษสวนใหญมาจากทหลากหลาย ใชภาษาและวฒนธรรมตางกนแตทำาไมจงเกดความสมานฉนทกนได ทงๆท

221

บรบทของสงคมสหราชอาณาจกรไมคอยเปนหนงเดยวกน แตเวลาอยในททำางานกลบเปนหนงเดยวกน ผลการศกษาพบวาเปนเพราะการเปลยนแปลงสถานภาพของคนชนบททเขาไปแสวงหาชวตใหมและสภาพแวดลอมใหมในเมอง จงเกดความไมแนนอนในชวต เมอไปทำางานในโรงงานเดยวกนจงหนหนาเขาหากนและชวยเหลอเกอกนกน แมจะมาจากตางถนกนและใชภาษาเดยวกน แตกพรอมจะเปนอนหนงอนเดยวกนภายใตสภาพแวดลอมอยางนน ยงโรงงานมสวสดการทด มบานพกใหอยอาศยใกลกนกจะยงเปนกลมเปนกอนกนมากขน

นกธรกจญปนเชอวาการใหบรการกบคนงานมากๆเปนสงทดเพราะจะทำาใหคนงานไมรวมตวกนเปนสหภาพแรงงานและไมแขงขนเจรจาตอรอง สวน Katznelson ตงสมมตฐานวาการให สวสดการทดจะเปนบนไดไปสความสามคคกน เพราะคนงานไดทำากจกรรมรวมกน

การเปลยนแปลงดานการเมอง มความหมายหลากหลาย เชน-การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมอง-การเปลยนแปลงดานใดดานหนงทางการเมอง เชน การตน

ตวของประชาชนในการมสวนรวมตรวจสอบอำานาจรฐ เมอ 30 ปทผานมา ประชาชนไมไดตนตวตรวจสอบการใชอำานาจของรฐ ผวาราชการจงเปนทเคารพนบถอและไมตองถกตรวจสอบ แตปจจบนมการตรวจสอบ ผ ว าฯจะท ำาอะไรก ต องถามประชาชนก อน รฐธรรมนญไดรบรองสทธและบทบาทของประชาชนชดเจนขน การตรวจสอบและการมสวนรวมของประชาชนจงมกระแสทรนแรงขน เชน สทธของชมชนทจะเรยกรองใหรฐชดใชคาเสยหายจากการกระทำาของรฐ อาจารยจงเกรงวาประเดนนจะเปนปญหาในอนาคต และ

222

ชมชนอาจเกดความแตกแยก ในตางประเทศ การมสวนรวมของประชาชนจะคอยเปนคอยไปโดยมคณะกรรมการหลายชนมารองรบ

ส ง ค ม ท อ ย ใ น ช ว ง ก า ร เ ป ล ย น ผ า น (Transitional Societies) จะเกดปญหาเพราะ

(1) ขาดความชดเจนในเร องของอำานาจ เชน รฐธรรมนญ หมวด 13 เขยนวาใหสำานกผตรวจการแผนดนมาดแลจรยธรรมของนกการเมองและเจาหนาทภาครฐ แตกขาดความชดเจนวาองคกรใดทจะมารบผดชอบโดยตรง

(2) กตกา บางคร งคลมเครอ และบางคร งขดแยงกน/ไมสอดคลองกน

(3) เกดผลประโยชนทบซอน เพราะกฎหมายไมไดเขยนดกไวขางหนา

ปจจบน องคกรททำาหนาทตรวจสอบอำานาจรฐหรอเจาหนาทจะพยายามทำาใหตนเองปลอดภยไวกอน หรอไมกโยนใหองคกรอนเขามามสวนรวม เชน กรณการยบพรรคการเมองกกต.จะไมชใหตนเองเปนผตดสนขนเดดขาดจงรวบรวมขอมลสงใหอยการ อยการเองกจะตงคณะกรรมการรวม สวนปปช.เปนองคกรทมอ ำานาจตรวจสอบและบงค บ ให เป ด เผยบญชทรพยส น ให สาธารณชนรบร แตปปช.กลบไมตองเปดเผยเพยงแตยนซองเทานน หากมการรองเรยนคอยเปดซองด ทงนเพราะกฎเกณฑไมไดเขยนเอาไวใหชดเจนหรอจะตองเขยนอยางไรจงจะเหมาะสม

2.การคนหาความสมพนธระหวางการเปลยนแปลงทางสงคมและการเปลยนแปลงทางการเมอง เชน สงคมทคนมการศกษาสงและมรายไดด ประชาธปไตยจงจะไดรบการพฒนา สมย

223

ประธานาธบดจอหน เอฟ. เคเนด ไดตงขอสงเกตวาอเมรกาเปนสงคมทรหนงสอแตไมรวารหนงสอจรงหรอไม เคเนดจงออกเยยมโรงเรยนแลวใหเดกอานหนงสอใหฟง ปรากฏวาเดกอานหนงสอไมออก นกวชาการฝายซายชอ Michael Harrington จงทำางานวจยเพอสำารวจเดกอเมรกนทเรยนในระดบประถมและมธยมตนวาสามารถอานออกเขยนไดหรอไม ผลออกมาชอคคนอเมรกนวา อตราการอานออกเขยนไดนอยกวาอตราคนทสำาเรจการศกษามาก เขาจงเขยนหนงสอชอ Johnny Can’t Read เคเนดจงมนโยบายปฏรปการศกษาทเปนแนวสงคมนยมมากขน เชน แจกหนงสอฟร แจกอปกรณการเรยนฟร

การศกษาจงตองเจาะจงวาการเปลยนแปลงทางสงคมหมายถ งอะไร เชน หมายถ งโครงสรางอาชพ โครงสรางรายได โครงสรางประชากร หรอการเปลยนแปลงเทคโนโลย โดยอาจนำาไปผกโยงกบการเปลยนแปลงทางการเมองกได เชน สอตะวนตกทำาใหเหนวาเยอรมนทอยกบคอมมวนสตและทอยกบเสรนยมมความแตกตางดานการพฒนาสง สอจงเปนตวกระตนใหชาวเยอรมนตะวนออกเปลยนแปลงตวเองดวยการไปอยก บโลกเสรนยมและทบกำาแพงเมอรลนลง

Reinhard Bendix เ ข ย น ห น ง ส อ ช อ Kings or People ในศตวรรษท 18-19 ชาวยโรปในขณะนนตองเลอกระหวางพระมหากษตรยและประชาชนวาจะเขาฝายใด เบนดกซกลาววาสงสำาคญททำาใหเกดการเปลยนแปลงในยโรปคอความเจรญกาวหนาดานเทคโนโลยการพมพซงสามารถพมพออกมาทละมากๆได เมองหลวงของประเทศตางๆจะมโรงพมพ ตางกเผยแพรความเปนประชาธปไตย โปสเตอรและหนงสอทน ำาไปอานในตาง

224

ประเทศจะกลายเปนเชอใหหลายประเทศเกดคำาถามวาควรเลอกฝายใด และทายทสดสถาบนพระมหากษตรยในยโรปกตองลมไปทละประเทศ เพราะประชาธปไตยในสมยนนคอการโคนลมสถาบนพระมหากษตรย คนยโรปไมเชอวาประชาธปไตยจะไปไดดกบสถาบนพระมหากษตรย สถาบนพระมหากษตรยในองกฤษเองกถกทาทายจากรฐสภาบอยครง

นกรฐศาสตรจะศกษาประเดนท 2 นมากทสด เพราะตองการหาคำาตอบวาหากมการเปลยนแปลงบานเมองไปในทศทางใด ตองทำาใหเงอนไขใดสมบรณเสยกอน เชน ตองการใหเปนประชาธปไตย ภาคสงคมจะตองเปนอยางไร หรอตองการคนดเขาสสภาจะมมาตรการทางการเมองอยางไร

สงคมไทยสนหวงกบการเมอง เศรษฐกจ และสงคมจงตองการใหใชมาตรการดานกฎหมายทเฉยบขาด แตทงนตองไมละเมดกบหลกกฎหมายทวไปเพอใหเกดความยตธรรม และใช มาตรการทางการเมองมาแกไขปญหาเร องความไมชอบมาพากลหรอเรองอนได ซงเปนอนตรายมากเพราะมาตรการทางการเมองไมมขอบเขตจำากด และไมมกตกาทชดเจนวาแคไหนจงจะยต เชน กลมพนธมตรฯเชอวาการเคลอนไหวทางการเมองแบบนจะท ำาใหบานเมองสะอาดได ซงเปนมาตรการทลอแหลมและมจดออนมาก ตองคำานงถงพนฐานหลายๆอยาง

**เพมเตม**อาจารยขอวา หามเอาการถอดเทปคำาบรรยายของอาจารย

ขนเวปไซต เพราะขอมลอาจคลาดเคลอนและบางเรองพดได

225

เฉพาะในหองเรยนเทานน หากนำาไปเผยแพรอาจทำาใหอาจารยผสอนเสยหายได

******************************PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทาง

สงคม(Political Sociology and Social Change)

ผศ.วฒศกด ลาภเจรญทรพย วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2551 ชวงเชา

นกศกษาทสนใจขาวสารเกยวกบม .รามคำาแหงสามารถตดตามไดทรายการสถานสนามเปา ทางชอง 5 ทกวนพธ เวลา 7 โมงเชา และวนพฤหสเปนรายการเกยวกบองคความรทเกดขนในม.รามคำาแหง เชน สโขทยมการวจยเร องกวางจงนำาเร องกวางไปออกอากาศ หรอนกวทยาศาสตรของมหาวทยาลยคนพบวาผงจวมปรมาณนอยลงและสงผลกระทบตอวงจรชวตของสตวตางๆ จงนำาออกไปเผยแพร สญญาการออกอากาศจะหมดปลายปน มหาวทยาลยอาจจะเจรจาตอเวลาออกไปอก เพราะรายการของเราทำาใหรายการสถานสนามเปามเรตตงสงขน

ม.รามคำาแหงมโครงการเปดสญญาณทวชองใหม ผทมจานรบสญญาณขนาดเลกสามารถเปดดได หากสำาเรจ การเผยแพรขอมลขาวสารของมหาวทยาลยกจะสะดวกขน ปจจบนมหาวทยาลยมวทยสอสารในภาคอสานโดยมคลนทโคราช ออกอากาศเฉพาะเทยงครงและ 4 โมงเยน

นกศกษารนนไมทนใชปรญญาของรฐศาสตรมหาบณฑต จงตองใชปรญญาของศลปศาสตรมหาบณฑตไปกอน ภายใน 2

226

เดอน คณะรฐศาสตรจะมหลกสตรดษฎบณฑตดานการเมอง ซงเปนหลกสตรแรกของประเทศไทย อาจารยผสอนในโครงการมหลายทาน เชน อ.สมบต จนทรวงศ อ.อเนก เหลาธรรมทศน ดร.ไชยยนต หรออ.อนสรณ นมมณ นกศกษาทสนใจสามารถเขาไปเรยนตอได

**เขาสเนอหาการบรรยาย**ความขดแยงมพนฐานมาจากความเชอจนนำาไปสการรบราฆา

ฟนกน โจนาธาน โกเออร กลาววาไมนาเชอวามนษยเราจะมความเช อแบบนามธรรมได ขนาดน เช น สงครามโลกคร งท 1 (ค.ศ.1914) องกฤษระดมคนไปเป นทหารเกณฑโดยบอกประชาชนวาองกฤษสามารถเอาชนะไดอยางงายดาย เพราะเปนประเทศทมแสนยานภาพสง องกฤษตงเปาวาชวง 6 เดอนแรกตองการทหาร 1 แสนคน และจะเกณฑคนใหไดอก 4 แสนคนในอก 6 เดอนหลง ปรากฏวา 6 เดอนแรกมคนมาสมครเปนทหาร 5 แสนคน ครบปมคนมาสมครเปนทหารเกณฑ 2 ลานคน โกเออรจงกลาววาไมนาเช อทคนอยากออกไปสรบโดยเฉพาะสงครามทม ขนาดใหญขนาดน สงครามทเกดขนรนแรงมาก ในปท 2 ทหารองกฤษบาดเจบและตาย 1 ใน 4 ของทหารทออกไปรบในสมรภม (เกอบ 5 แสนคน) ในจำานวนนเสยชวต 2 ใน 3 เยอรมนเองกสามารถเกณฑคนออกมารบนบลานคนไดเชนกน

นบเปนคร งแรกขององกฤษทคนเขาสสงครามมากขนาดน คนเหลานตองเผชญกบความโหดรายในสงคราม ทหารทกลบบานชวงครสตมาสพยายามบอกคนในประเทศวาสงครามโหดรายอยางไร แตไมมใครฟง คนในประเทศกลบมองวาคนทกลบมาเปน

227

วรบรษทกคน การสรบเกดขนยาวนาน ชวงเวลา 6-7 เดอน ทหารองกฤษสามารถรกคบเยอรมนไดแค 5 ไมล แตตองเสยคนไป 2 แสนคน ในสมรภมซอมเม ทหารทส ก นนานๆจะเร มล า ชวงครสตมาส ทหารระดบลางทงสองฝายจงตกลงหยดรบกนเปนเวลา 1 สปดาหพรอมกบออกไปจบมอกน เตะฟตบอลและรองเพลงครสตมาสรวมกน คลายกบทหารไทยและทหารเขมรทก นขาวเหนยวดวยกน จะเหนวา มตของความรนแรงไมมเหตผลและถกฝงใหเชอโดยไมไดคด พอรบไปถงจดหนง ตางกจะรถงความเสยหายจงออกมาจบมอกน ผบงคบบญชาโกรธมากทเหนทหารไอรชสบบหร ก บทหารเยอรมน แลกบหร และกอดคอกน พอหลงครสตมาสจงตงกรรมการสอบ ทหารผนถกประหารชวตเพราะเหนศตรแลวไมกำาจดจงไมถอเปนทหารในสมรภมรบ หนวยรบหนวยนนจงแยงวาไมใชความผดเพราะตางฝายตางกพกรบกน แตผบงคบบญชามองวาไมไดฟงคำาสง

Moral Dilemma คอปญหาดานจรยธรรม หากจะทำาแบบนกขดกบความรสกของตนเอง แตหากจะทำาอกอยางหนงกขดกบความรบผดชอบ คนทถกตงขนมาใหเปนผตดสนหรอศาลทหารไดใหสมภาษณกบหนงสอพมพวาลำาบากใจมากทตองตดสนประหารชวตทหารทสบบหรกบศตร ทายทสด เขากไมขอรบหนาทเปนศาลทหาร เมอคนอนขนมาเปนศาลทหารแทน ทหารผนนจงถกประหารชวตดวยการยงเปา

มตของความเปนมนษยจะชวยใหคนมความคดทามกลางความเชอทไมมสต เชน ทหารเยอรมนสองคนถกยงบาดเจบจงนอนกระเสอกกระสนอยระหวางปนของทงสองฝาย ฝายทหารเยอรมนไมกลาออกมารบ ผบงคบหนวยขององกฤษเหนเขาจงสง

228

ใหหยดยง 5 นาทแลวตะโกนใหทหารเยอรมนมารบทหารทบาดเจบกลบไป ทหารเยอรมนทออกมารบจงใสเส อพระและแขวนไม กางเขนออกมารบทหารบาดเจบ จากนนทหารอกหลายคนกกรกนออกมาชวยกนยก มทหารเยอรมนคนหนงเดนเขาไปใกลหนวยทหารขององกฤษพรอมกบจบมอขอบใจทมเมตตาธรรมตอคนบาดเจบ พรอมกบกลาววาหวงวาในอนาคตจะเปนเพอนกน

ตนกำาเนดการเปลยนแปลง การเปลยนแปลงตางๆจะมตนกำาเนดหลายลกษณะ ดงน1.เกดจากแนวนโยบายของรฐ2.เกดจากภาคเอกชน3.เกดจากผลกระทบภายนอกและกระแสสงคมโลก4.เกดโดยอตโนมต (ธรรมชาต)1.เก ดจากแนวนโยบายของรฐ เป นความเช อแบบ

Statism คอรฐเปนศนยกลางของการเปลยนแปลงจงกำาหนดนโยบายตางๆออกมาเพอทำาใหเกดการเปลยนแปลง เชน ไทยมแผนพฒนาเศรษฐกจและเดนตามแผนมาตลอด การทำาใหสงคมดขนเปนหนาทของรฐทจะออกมาจดการ นโยบายของไทยจงเปนแบบ Top-down Policy

Lloyd I. Rudolph กลาววารฐท เป นศนยกลางจะม ลกษณะ Command Polity คอระบบการเมองแบบสงการ โดยเชอวาหากจะทำาใหสงคมดขนตองเปนภารกจของรฐทจะเขามาจดการ เอกชนไมมศ กยภาพพอทจะเขาไปด ำาเน นการเร องทเกยวของกบสวนรวม ซงสงคมตะวนออกจะมทศนคตของการเปลยนแปลงเปนในลกษณะน

229

อ ก ส ง ค ม ห น ง ท ม ล ก ษ ณ ะ Command Polity ค อสงคมน ยม แนวนโยบายจะเก ดจากการส งการของพรรคคอมมวนสต อำานาจการตดสนใจจะรวมศนยอยทสวนกลาง อดตไทยมแผนพฒนาจงหวด แตทายทสดกเปนแบบ Top-down เพราะแผนเกดจากความคดเหนของผเชยวชาญ แผนทไมเขาตา ผวาราชการจงหวดกจะไมอนมต

แนวคดแบบรฐนยมจะเปนปรากฏการณใหม จากววฒนาการของการพฒนาสงคมโลกจะพบวา บทบาทของรฐทเขามายงเกยวกบชวตประจำาวนของคนเพงเกดขนในศตวรรษท 20

Karl Wittfogel นกคดชาวเยอรมนกลาววาสงคมตะวนออก (Orientalism) เปนสงคมเกษตรกรรม สวนใหญจะอยกนแบบเสรคอ ใครมทนากจะทำานา ใครมสวนกทำาสวน ใครมอาชพประมงกทำาประมง รฐมายงเกยวนอยมาก แตสงคมตะวนออกมกเจอภยธรรมชาตทรนแรง เกษตรกรรมจงไดรบผลกระทบมาก สภาพธรรมชาตของสงคมตะวนออกจงสงเสรมบทบาทของรฐ โดยเฉพาะการเขามาจดการเกยวกบนำา วตตโฟเกล จงบอกวาสงคมตะวนออกเป น Hydraulic Society (สงคมพลงน ำา) เพราะวถชวตขนอยก บนำาเปนสำาคญ รฐจงตงตนขนมาเปนผมอำานาจในการจดการแกไขปญหาเร องนำาใหชาวบาน (Despot) เชน สรางเขอน/ฝายเพอใหชมชนมนำาใชในยามขาดแคลนหรอแจกจายนำาใหทวถง เมอรฐเขามาจดการเร องนำาไดกจะเขามาจดการเรองอนไดเชนกน รฐจงมบทบาทมากในสงคมตะวนออก

สงคมตะวนออกมกมองวาความผดพลาดทเกดขนลวนเปนของรฐเพราะมความคาดหวงจากรฐสง เชน ไก/หม/ขาวแพงราคาแพงจงโทษรฐโดยไมมองวาเปน Demand & Supply ของ

230

ตลาด รฐทจดการไมไดจงตองบาดเจบ เชน ร.ม.ต.มงขวญจดการปญหาราคาขาวและหมแพงไมไดจงตองเจบตว ทงนแนวความคดการพฒนา/การเปลยนแปลงเปนเพยงความเชอทวา หากใชกลไกของรฐจะสามารถจดการได

2.เกดจากภาคเอกชน เชอวาการเปลยนแปลงเกดจากผลรวมของกจกรรมของเอกชน เอกชนเปนผตดสนใจโดยทรฐไมตองมาสง หลกศลาจารกเขยนไววาใครใครคาคา สอใหเหนถงความเปนเสรภาพของเอกชนในอดต

หลกฐานประวตศาสตรเศรษฐกจในยโรปพบวา เอกชนเปนตวจกรส ำาค ญทก อใหเก ดการผลต รฐเขาไปยง เก ยวน อยมาก ภาพยนตรทยอนอดตไปในศตวรรษท 14-16 จะชใหเหนวาทหารกรมกองจะอยในรวปราสาทราชวง ไมไดออกมายมยามกบชาวบานรอบนอก โครงสรางการกอสรางเมองในอดตจะคลายกนคอมกำาแพงเมองสองชน ชนแรกเปนทอยของจกรพรรดหรอขนนาง รอบนอกจะมบานเรอนของประชาชน ก ำาแพงอกช นหนงเปนกำาแพงเมอง สะทอนใหเหนถงการจดโครงสรางอำานาจในสงคมสมยนน ชาวบานทอยรอบนอกมอสระในการตดสนใจเร องในชวตของตนเอง ผปกครองเขามายงเกยวกบชวตของชาวบานนอยมาก

ปค.ศ.92 เมองปอมเปอ (Pompei) ถกภเขาไฟระเบดพนลาวาเขาใสจนคนตายทงเมองและเมองกถกฝงมาเปนเวลานาน อก 900 ปตอมาไดมการขดหาเมองน จนปจจบนยงขดไมเสรจ ความมหศจรรยของปอมเปอคอ เมองถกกลบในสภาพเดมโดยไมถกทำาลาย ความสมบรณของเมองจงชดเจนแมกระทงโมเสทแผนเลกทวางตามบานคน ภาพวาดทปลอดจากออกซเจนและคารบอนไดออกไซคจะมสภาพทสมบรณ ซากกระดกของคนและสตวจะกลาย

231

เปนถานทมสภาพสมบรณ จากหลกฐานหลายอยางพบวาชวตของผปกครองและชาวบานเขามาเกยวของกนนอยมาก เจาเมองปอมเปอจะมปราสาทของตนเองและมร วลอมรอบ นอกเมองกจะมกำาแพงเมองลอมรอบอกชนหนง

จากประวตศาสตรระยะยาวเหลานชใหเหนวากจกรรมในการสรางเมองเปนเรองของเอกชน รฐเพงเขามายงเกยวกบประชาชนชวงปลายศตวรรษท 19 มาจนถงปจจบน แนวคดทรฐไมยงเกยวกบเอกชนจะเปนแนวคดของเสรนยม (Liberalism) แนวคดท 1 และ 2 จงอยกนคนละขว คนทเชอมนในแนวทางท 2 มองวารฐไมควรเขามายงเกยวกบเอกชน

จอหน ลอค (John Locke) นกคดเสรนยมกลาววา The best government is the least government (รฐบาลทดทสดคอรฐบาลทปกครองนอยทสด) วาทะนถกพดซำาหลายครง เชน ผรางรฐธรรมนญอเมรกนมแนวคดนจงรางใหอ ำานาจของรฐบาลกลาง (Uncle Sam) หรอประธานาธบดมอำานาจเขามาเกยวของกบเร องตางๆนอยมาก สวนใหญจะใหอำานาจเร องการตางประเทศและการทหาร สวนอำานาจทนอกเหนอจากนเปนอำานาจของมลรฐ รฐธรรมนญของอนเดยจะเขยนตรงกนขาม โดยเขยนวาใหแควนตางๆ มอำานาจดงตอไปน.... อำานาจทเหลอใหเปนของรฐบาลกลาง สวนรฐธรรมนญของไทยจะกำาหนดอำานาจของทกองคกร สงผลทำาใหอำานาจซอนกน ไมมการแบงขอบเขตของอำานาจทชดเจน ทำาใหหลายองคกรมอ ำานาจคลายกน (สมยทประธานาธบดอบราฮม ลนคอรนเลกทาสไดเกดสงครามกลางเมอง รฐบาลจงเขยนโปสเตอรหาอาสาสมครมาเปนทหาร โดยวาดรปคน

232

แกสวมหมวกธงชาตอเมรกนแลวเขยนวา We want you ตงแตนนเปนตนมารฐบาลกลางอเมรกนจงถกเรยกวา Uncle Sam)

Milton Friedman กล าวว า ไมม ส งคมใดคล ายก บแนวคดท 2 แมแตสหรฐฯกไมไดเปนเสรนยมเพราะใชระบบภาษ โลกทใกลเคยงแนวคดนมากทสดมเพยงแหงเดยวคอฮองกง เพราะรฐเขามายงเกยวนอยมากแมแตการจดเกบภาษ แตอาจเปนเพราะพนทจ ำากด รฐบาลจงตองเขามาควบคมเร องการกอสรางและผงเมอง สงคมนอกเหนอจากนนเปน Mixed Economy คอระบบเศรษฐกจทผสมระหวางแบบท 1 และ 2 ปจจบนจงเหนการตอสด านความคดความเช อวาแบบไหนจะดกวากน WTO บบบงคบใหทกประเทศขยบไปทาง Liberalism มากขนโดยมองวาจะทำาใหสงคมโลกดขน ประเทศตางๆจงพยายามรวมตวกนตงเขตการคาเสร เพอปลดลอคความเปน Statism ของตน

ปจจบนอเมรกาและองกฤษพฒนาไปทาง Liberalism ไดไกลมาก กรงลอนดอนมตำารวจ (Bobbies) นอยลง จะมาเมอเกดเหตเทานน การรกษาความปลอดภยจะอยในมอของเอกชน เพราะเชอมนในระบบเสรนยม กรงลอนดอนมกลอง CCTV 4 ลานกวาตว คนในกรงลอนดอนจงเดนผานกลองเหลานประมาณ 360 ครง/คน/วน บรษทเอกชนจงสรางโปรแกรมทสามารถเชคไดวาคนหนงๆเดนผานทไหนบาง เม อเก ดระเบดกลางเมองจงสามารถหาได ว าผ ก อการรายเคยผ านบานใครบาง แต การ Recognize คนดวยคอมพวเตอรกเกดความผดพลาดจนนำาไปสการยงผดคน

การเปลยนจากรฐทเคยเปนรฐนยมไปเปนรฐเสรนยมไดเกดคำาถามทถกเถยงวาจะทำาอยางไรทจะใหคนในสงคมไดรบผลกระทบ

233

จากการเปลยนแปลงนอยทสด ทำาใหเกดความยตธรรมมากทสด สงคมเกดความเจบปวดนอยทสด เชน จะแปรรปรฐวสาหกจอยางไรจงไมใหคนทเคยไดรบคปองทานอาหารจากรฐแลวจๆ ไมไดรบอกตอไป ไมตองเกดความเจบปวด จะมวธการโอนอยางไรจงจะเกดความเปนธรรม เพราะรฐวสาหกจเกดจากภาษของประชาชน หากยกใหเอกชนแลวจะมความยตธรรมหรอไม และหากอยในมอของตางชาตแลวจะทำาอยางไร ประเดนเหลานนไทยเรากำาลงตอสกนดานความคดอย เชน ตองการใหประชาชนเปนเสรนยม แตรฐกลบใชนโยบายประชานยมมาอมประชาชนมากขน

หนงสอชอ The Shock Doctrine ของ Naomi Klein ไดสรปประสบการณของประเทศตางๆทเปลยนจากรฐนยมมาเปนเสรนยม กลาววาโลกนม 2 สำานกทตอสกนคอ

1.สำานกทเนนรฐนยม2.ส ำาน กท เน นเสรน ยม (The Chicago School) เป น

สำานกทางเศรษฐศาสตรทมความเชอมนเรองเสรนยม หวหอกของสำานกนคอ Milton Friedman ผไดรบรางวลนกเศรษฐศาสตรดเดนประจำาป Friedman สอนแนวคดดานเศรษฐศาสตรและมความเชอมนในกลไกตลาด โดยไมเชอวารฐจะสามารถทำาใหบานเมองเจรญได ทกอยางตองใหกลไกตลาดเปนตวขบเคลอน

ประเทศชลปกครองดวยพรรคการเมองและมระบบการเลอกตงมาเปนเวลากวารอยป แตในปค.ศ.1973 ประธานาธบดอารเยนเด สงก ดพรรคแนวรวมสงคมนยมมองวาชล สามารถเขาส สงคมนยมไดโดยสนตวธ จงยดกจการของตางชาตทลงทนในประเทศไปเปนของรฐ สำานก Chicago School จงถกกลาวหาวาอยเบองหลงกลมนายพล Pinochet ททำารฐประหารรฐบาลอาร

234

เยนเด มการจบกมผคนหลายหมนคน กวาดตอนฝายตรงขามไปอยสนามฟตบอลเพราะทกมขงไมพอ นายทหารทไปลอมทำาเนยบรฐบาลราว 30 คนไดยงจากดานนอกเขาไป ประธานาธบดอารเยนเดถกยงทศรษะ หลายคนมองวาอารเยนเดตายเพราะถกยง หรอฆาตวตายเพราะไมยอมใหถกจบกนแน ผทถกจบอยในสเตเดยมถกนำาไปประหารชวตทละกลม ปญญาชนจงหนเขาปา Pinochet ขนมาเปนประธานาธบดได 2 อาทตยกประกาศใหประเทศเปนเสรนยมแทนรฐนยม สงผลทำาใหกจการทเคยเปนของรฐถกแปรรปไปเปนของบรษทยกษใหญของตางชาตทงหมด ชวงทรฐบาลมปญหา Pinochet ไดหนไปสเปน ชาวชลทสญเสยญาตพนองจงฟองศาลสเปนวา Pinochet เปนอาชญากรใหสงกลบชลเพอรบโทษ แตยงไมทนไดจบ Pinochet กหนไปองกฤษเสยกอน ชาวชลจงตามไปฟองศาลในองกฤษ Pinochet จงแจงวาปวย และทายทสดกเสยชวตกอนถกสงกลบประเทศ

หนงสอ The Shock Doctrine ชใหเหนวาบางประเทศใชความรนแรงกระตนใหเกดการเปลยนแปลง นกโทษจะถกทรมานใหหมดสภาพของความเปนมนษย หรอขาดสตทจะออกมาตอตาน หรอใหคายขอมลออกมา เชน เอาผาคลมหวนกโทษแลวมดดวยดายไขวหลง เปลองเสอผา แลวขงในหองเยนเปนเวลานาน การกระทำาเหลานไดถายทอดมาทางความคดของการเปลยนแปลง คนในสงคมจงตองเปลยนแปลงโดยไมทนไดตงตว เชน รฐวสาหกจของบราซลเปน Sector ขนาดใหญ รายไดมมากถง 70% ของ GDP แต ปร ะ เทศกล บ เปล ยนมา เป น เสร น ยมด วยว ธ ท ร นแรง อารเจนตนากใชวธรฐประหารเพอเปลยนนโยบายเศรษฐกจเชนกนแตความรนแรงนอยกวาชล

235

รสเซยเปนสงคมนยมมากอน การเปลยนแปลงไปสเสรนยมจงลอแหลมตอการใชกำาลงมาก แตกสามารถเปลยนแปลงไดอยางสนตวธ ชวงแรกผน ำารสเซยขาดความร เก ยวก บการบรหารเศรษฐกจแบบทนนยมทำาใหรไมเทาทนคำาปรกษาของคณะทปรกษาทางเศรษฐกจจงแปรรปกจการของรฐไปเปนของเอกชน กจการหลายอยางจงตกไปอยในมอของตางชาต เชน กจการนำามน รถไฟ ปตนจงออกกฎหมายใหมวาการแปรรปตองอยในมอของเอกชนชาวรสเซยเทานน

จนเปลยนจากรฐนยมไปเปนเสรนยมแบบสนตวธ โดยคลายอำานาจของรฐในการควบคมสงการตางๆ เมองใหญจะมความเปนทนนยมสงมาก แตพรรคคอมมวนสตยงเปนแกนหลกของการปกครองจงบอกวาประเทศจนเปนสงคมนยมทอาศยกลไกตลาด (Market Socialism) ทงนเพราะจนไมอยากเสยหนาทจะเรยกตนเองวาเปนทนนยม

การเผยแพรแนวคดเสรนยมของตะวนตกจะมาพรอมกบผลประโยชนของบรษททงหลายและรฐมนตรของอเมรกา เพราะรฐมนตรของอเมรกาสวนใหญเปนเจาของบรษททลงทนในตางประเทศ เชน Dick Cheney หรอ Donald Rumsfeld เปนบอรดของบรรษทขนาดใหญและเปนร.ม.ต.กลาโหมของบช แตลาออกเพราะทหารอเมรกนไปทรมานนกโทษอรก รมสเฟลดเปนร.ม.ต.คนเดยวทดำารงตำาแหนงโดยไมไดลาออกจากบอรดของบรษท ทงๆทรฐธรรมนญเขยนหามเอาไว

บ ชมความเปนเสรน ยมมาก ป จจบนก จการของรฐบาลอเมรกนตกเปนของเอกชนทงหมดแมกระทงกจการทหาร เชน การฟ นฟปฏสงขรณอรกเปนหนาทของบรษทเอกชนโดยทนายรม

236

สเฟลดเปนหนสวนอย บรษททไปควบคมคายทหารอเมรกนลวนเปนของเอกชน คนเหลานสามารถเขาไปประชมรวมกบนายทหารในการกำาหนดยทธศาสตรทหารในอรกดวย ทหารประจำาในอรกสวนหนงเปนทหารรบจาง เชน ทหารจากชล ทหารเหลานจงคำานงถงแตผลตอบแทน โดยไมไดนกถงจรรยาบรรณของทหารและการปฏบตตอนกโทษ (ปจจบนบชไปเยอนประเทศตางๆ เพราะเปนธรรมเนยมของผทจะออกจากตำาแหนงทตองไปลาหรอไปฝากฝงนโยบายของตนเอง การมาประกาศนโยบายในเมองไทยคงไมมอะไรใหมนาตนเตนมาก)

หลงจากเปลยนไปเป นเสรน ยม สงคมรสเซยก เก ดการเปลยนแปลง คนยากจนทอยเหนอเสนความยากจนเพมขนเปน 20 กวาลานคน สภาพเศรษฐกจในมอสโควโดยรวมด แตบนทองถนนมรถราคาแพงขบคก บรถเกาๆราคาถก แสดงวาชองวางระหวางคนรวยและคนจนสงมาก กลมมจฉาชพจงมเปนจ ำานวนมาก

3.เกดจากผลกระทบภายนอกและกระแสสงคมโลก กระแสโลกาภวตนท ำาใหเกดการเปลยนแปลง ทงด านวฒนธรรม พฤตกรรม เศรษฐกจ เชน บกซ โลตส ทำาใหโชวหวยของไทยลมสลาย ไทยเราออกใบอนญาตใหตงซเปอรสโตรมากทสดเพราะรฐบาลบอกใหทำาตามกฎของ WTO โดยไมเฉลยวใจวาประเทศอนกเปนสมาชกของ WTO เหมอนกนแตสามารถตงกฎเกณฑไปหามไดเพราะทกชมชนจะมกฎเกณฑเปนของตนเองวาควรมหางรานไดขนาดไหน เมองไทยจงเปนสวรรคของกจการเหลานเพราะไทยไมไดคำานงวากจการเหลานจะมอทธพลตอคนไทยอยางไร การผลตสนคาจำานวนมาก (Economy of Scale) จะทำาใหราคาถกลง

237

การแขงขนสงขน ผบรโภคจงไดรบประโยชน แตผลกระทบทเกดขนคอการสงเสรมวฒนธรรมบรโภคนยม เพราะหากราคาถกมาก คนกจะใชจายไมระมดระวง เชน ซอของมาตนแตไมไดใชจนของเสย และไมคำานงถงอาชพของผคน

ยโรปหลายเมองไมสงเสรมใหมรานใหญ เพราะตองสงวนอาชพของคนในเมองทมรานขนาดเลก เชน อตาลจะไมมหางขนาดใหญแตจะคงวฒนธรรมเดมของตวเองเอาไว จงเปนการแขงขนระหวางเอกชนรายยอยเหมอนกน แตกตางจากไทยททนรานโชวหวยสทนรานขนาดใหญไมได

4.เกดโดยอตโนมต (ธรรมชาต) การเปลยนแปลงบางอยางเปนไปตามสภาพธรรมชาต ไมมใครคดหรอวางแผน เชน เมองไทยมแรงงานตางดาวมากขน โดยทรฐบาลไมไดสงเสรมใหม แตการเปลยนแปลงนเกดจากพลงทมองไมเหน เชน ความยากจนในพมาจงทำาใหชาวพมาลกลอบเขามาเมองไทยเพอหาชวตทดกวา หรอคนชนบทอพยพเขาเมองเพอหาอาชพทดกวา บางครงสภาพดนฟาอากาศกมสวนใหคนตองยายถนฐาน

หนงสอเลมหนงตองการเลาประวตศาสตรการเปลยนแปลง เชน สงคมแนงหนงไมมใครรวาสงคมนจะหายสาบสญไปได จากหลกฐานพบวาสงคมนเคยเจรญรงเรองในอดต แตผคนหายไปเป นเพราะอทธพลของภมศาสตรจงท ำาใหคนยายทอยอาศย วฒนธรรมและจรยธรรมทเหลออยจงถกทำาลายไปโดยธรรมชาต

**ขอมลเพมเตม**

238

-นายโนเบลเขยนพนยกรรมใหนำาดอกผลของทรพยสนของตนเองมอบเปนรางวลใหแกคนเกงในสาขาตางๆ ซงสวนใหญเปนเรองสนตภาพ

-ประเทศไอซแลนดเปนเกาะทเตมไปดวยภเขาไฟจงมตนไมนอย เมองหลวงชอ Reykajavik ตงอยบนภเขาไฟ พนทประเทศประมาณ 1 ใน 5 ของไทย มประชากรทงหมด 3 แสนคน เมองเรยกาจาวกเปนเมองตากอากาศทเจรญมาก มประชากร 3 หมนกวาคน คาครองชพสงมาก เชน รานอาหารไทยในเรยจากาวกขายกวยเตยวผดไทยจานละ 1,500 บาท ประชากรมอาชพหลกจากการทำาประมง มโรงงานทำาปลาและสงไปขายตางประเทศ (กอนสงครามเยนยต มคาอล กอรบาชอฟและโรนลด เรแกน ไดลงนามยตการแขงขนสะสมอาวธนวเคลยรในเมองน จงถอเปนจดเรมตนของการยบสหภาพของสหภาพโซเวยต)

PS 710 สงคมวทยาการเมองกบการเปลยนแปลงทางสงคม

(Political Sociology and Social Change)

ผศ.วฒศกด ลาภเจรญทรพย วนท 2 สงหาคม พ.ศ. 2551 ชวงบาย

การแกไขรฐธรรมนญของรฐบาลทำาใหคนอนมองวาทำาไปเพอแกแคนคมช. รฐบาลสรยทธ และคตส. ทงน พรรคตางๆกตองการใหแกไขรฐธรรมนญเชนกน เชน พรรคประชาธปตยอยากใหแกมาตรา 309 เพราะมองวาเปนระเบดเวลา แตประชาธปตยก

239

ยงสงวนทาทอย พรรคพลงประชาชนไมไดพดเร องนในทประชม แตกลบใหสมภาษณแกสอมวลชนจงทำาใหหลายฝายมองวาองคกรทตงขนโดยคมช.ชอบธรรมหรอไม หากสามารถแกไขมาตรานได เร องทขนศาลแลวจะมประกาศของคมช.รองรบอย หากนายกฯสมครไปแกกอาจทำาใหออกจากตำาแหนงเรวขนเทานน หลายฝายมองวาปจจบนกลมพนธมตรฯไมนากลวเทาคนในพรรคพลงประชาชน ย งมคด ของอด ตนายกฯเพ มมามากข นก จะเหนปรากฏการณตางๆภายในพรรคมากขน

อาจารยไมเชอวาจะแกไขรฐธรรมนญเพอคนใดคนหนงได แตนกการเมองมความเชอวาอะไรทไมถกตองควรแกไข กฎหมายทมความคลมเครอกตองเขยนใหชดเจน อาจารยไมเหนดวยกบโทษยบพรรค เพราะคนหนงทำาผดแตกลบตองใหคนทงพรรครบผดชอบดวย ปจจบนมองวาพฤตกรรมทไมดควรเฉยบขาดแตตองไมไปละเมดหลกนตธรรมบางอยาง โดยเฉพาะกฎหมายทมผลยอนหลง

หากฟงกลมพนธมตรฯใหดจะเหนวาหลายคนเหนดวยกบการแกรฐธรรมนญ แตรฐบาลทเพงเขามาใหมๆ จะรบแกไขทนทจงเปนชองวางใหถกโจมต ยงเปนคนทถกกตกานควบคมแลวมาแกกตกาเองจงเปนเรองทดไมสงางาม อาจารยแนะนำาใหใชรฐธรรมนญนไปอก 2-3 ปแลวคอยแกไข ซ งจะทำาใหรฐบาลสมครอยต อไปได มาตรา 190 ควรรกษาเจตนารมณเดมเอาไว แตการทรฐบาลจะตองแจงใหประชาชนทราบกอนในเร องระหวางประเทศเปนเร องททำาไดยากมาก

การเรยกรองใหทกฝายหยดชมนมเปนเร องทไมมทางออก พระพะยอมจงกลาววาใหเกดภยพบตและมคนตายเยอะๆ เพอใหคนหนไปชวยเหลอกน บางคนบอกวาใหปะทะกนรนแรงสกคร ง

240

บางคนมองวาใหเวนวรรคประชาธปไตยแลวสะสางปญหาใหจบ อาจารยหวนใจกรณเขาพระวหารมากเพราะกลวผน ำาจะหาเหตมาทำาใหคนไทยเลกทะเลาะกนเหมอนอารเจนตนา ในอารเจนตนาทหารและพลเรอนทะเลาะกน รฐบาลทมาจากการเลอกตงเร มงอนแงน เพอเบยงเบนใหคนในประเทศหนมารกกนจงสงทหารไปยดเกาะฟอลคแลนด องกฤษมองวาเปนการลกลำาอธปไตยจงสงทหารมาตอบโต แตประเทศไทยโชคดทคณเตซมาชวยแกปญหานได

คณทกษณใหสมภาษณสอมวลชนวา ชวงทอยในตำาแหนงทานลมบรหารจดการกบการเมอง เสถยรภาพของรฐบาลจงงอนแงน คณะรฐศาสตรมหลกสตรปรญญาโทการบรหารจดการการเมอง หลกสตรนจะสอนใหคนทเกยวของกบการเมองวาการบรหารจดการการเมองเปนเร องทตองคด ไมใชปลอยไปตามกระแสและไมใชยดหลกความถกตอง แตมโจทยใหคดวา จะบรหารอยางไรใหฝายเราเปนฝายชนะโดยไมมฝายตอตานทกครง

Centralization คอระบบทรวมศนยอำานาจไวทสวนกลาง ประเทศในตะวนออกกลางสวนใหญจะใชระบบน

Concentration การกระจกตวของอำานาจไวท จดใดจดหนงซงอาจไมใชรฐบาลกลางกได เชน ประเทศคอมมวนสตเปน Centralization แต อ ำานา จจ ะ Concentrate อ ย ท พ ร ร คคอมมวนสต โดยเฉพาะกระจกตวอยทคณะ Politburo

Decentralization การกระจายอำานาจอยางเปนแบบแผนขนตอน เชน การถายโอนอำานาจสทองถน

Deconcentration คออำานาจทกระจกตวอยท ใดทหนงแลวกระจายไปยงสวนอน แมจะกระจายอ ำานาจอยางไรกตาม อำานาจขนสดทายยงอยทสวนกลางอย เชน การปกครองสวน

241

ภมภาค ผวาราชการจงหวดยงตองขนอยก บอธบดกรมการป ก ค ร อ ง แ ล ะ อ ธ บ ด ก ร ม ก า ร ป ก ค ร อ ง ก ต อ ง ข น อ ย ก บร.ม.ต.กระทรวงมหาดไทย

Privatization การแปรรป เปนการถายโอนกจการของรฐทงองคกรใหเป นของเอกชน แตไทยเป นสงคมศรธนญชย รฐวสาหกจบางแหงจงใหแคงานบางอยางใหเอกชนทำา หรอการไฟฟาฝายผลตเหนดวยกบการแปรรปเพอใหมก ำาไรสงขนและลดตนทนการผลตกระแสไฟฟา แตไมยอมแปรรป กฟภ. โดยบอกวาหากมโรงไฟฟาใหมคอยใหเอกชนเขาไปจดการ

ไทยเราจงตองคดเปลยนการบรหารแบบรฐนยมไปเปนเสรนยม โดย

1.ไมใหถกเอารดเอาเปรยบจากภาคเอกชน2.ไมใหเกดความเจบปวดหรอเกดผลกระทบถงชาวบาน การ

แปรรปกจการประปาขององกฤษในสมยนางมาการเรต แทชเชอร ซงยงไมมองคกรขนมากำากบดแล สงผลทำาใหราคานำาประปาแพงขนเพราะเอกชนไมมเงนอดหนนจากสวนอน และประชาชนกตองรอเวลาใหนำาไหล

นกวชาการญปนคนหนงศกษาการแปรรปในสมยจอมพล ป. พบวากจการทถกแปรรปมราคาถกมาก เอกชนทเขาไปซอกจการนตอมาเปนกลมการเมองขนาดใหญทมฐานธรกจ ซงกลมการเมองนยงมอทธพลมาจนถงปจจบนแตกไมมากเหมอนอดต

**เขาสเนอหาการบรรยาย**ชยชนะของระบอบประชาธปไตย มหลกฐานดงน

242

1.กระแสสงคมโลกจะเปนประชาธปไตยมากขน เชน ยโรปตะวนออกซงเคยเปนสงคมนยมตางกหนมาเปนประชาธปไตย แตบางประเทศถอยหลงเขาคลอง เชน สาธารณรฐอซเบกสถาน ปทผานมา ประธานาธบดดำารงตำาแหนงครบวาระ 2 สมยจงไมสามารถดำารงตำาแหนงตอไดตามรฐธรรมนญ สอมวลชนถามวาจะสงใครขนมารบตำาแหนงแทน เขาไมยอมตอบ สอจงถามวาจะเปลยนรฐธรรมนญใหขยายออกไปหรอไม เขากไมใหคำาตอบ คนจงสงสยวานาจะใหลกเขยขนมาสบทอดอำานาจแทน เพราะเปนผทแตงงานกบลกสาวทเขารกมากทสด เมอใกลครบวาระ สอจงสมภาษณลกเขยวาสนใจเปนประธานาธบดหรอไม ลกเขยจงตอบวาสนใจแตยงไมไดตดสนใจ แตลกเขยใหสมภาษณไมถงอาทตย ชวงทบนไปฝร ง เศส หน งส อ พมพ ในป ระ เ ทศ ป ร ะ โคม ข า ว ว า ล ก เข ยประธานาธบดคอรปชน พอบนกลบประเทศ ประธานาธบดกสงจบลกเขยตวเองพรอมตงขอหาคอรปชน ประชาชนจงแซซองวาไมเหนแกญาตของตนเอง คะแนนเสยงของประธานาธบดจงดขนและคนกเรยกรองใหดำารงตำาแหนงตอ ประธานาธบดจงใหรฐสภาแกรฐธรรมนญใหอยในตำาแหนงตลอดชวต

จำานวนประเทศทเปนประชาธปไตยมเพยง 20% ของประเทศในโลก เวเนซเอลาเปนประชาธปไตยกลายพนธ ประธานาธบดฮโก ชาเวซ อยในตำาแหนงจากการเลอกตงทมคะแนนเสยงทวมทนเพราะชาวเวเนซเอลาชนชอบทเหนใจคนจน กอนเปนประธานาธบด ชาเวซเคลอนไหวชวยเหลอคนจน ถกลอบสงหารหลายคร งจากธรกจขนาดใหญเพราะไปขดผลประโยชน พอไดเปนประธานาธบด ชาเวซจงสรางคะแนนเสยงใหตนเองดวยการยดกจการนำามนของตางชาตมาเปนของรฐ แลวประกาศนำารายไดจากนำามนไปทำารฐ

243

สวสดการใหประชาชน ประธานาธบดจอรจ บช จงใหสมภาษณประณามชาเวซหลายครงพรอมกบบอกวาชาเวซเปนศตรของโลกเสร บชเคยไปประชมทลาตนอเมรกา ชาเวซจงรวมพลไปประทวงหน าหองประช ม สร างความประหลาดใจใหประธานาธบด อารเจนตนาอยางมาก ชาวเวเนซเอลาพอใจทาทแขงกราวตอสหรฐฯมาก คะแนนเสยงของชาเวซจงทวมทน

หลงจากไดกจการนำามน ชาเวซกลายเปนเผดจการมากขนโดยกระทำาตอฝายตรงขามและสอทวพากษวจารณวากจการนำามนทำาใหฐานะของชาเวซดขน เชน สงปดสอหลายแหงเพอปดหปดตาประชาชน และใชสอของรฐประโคมขาวโจมตฝายตรงขามมากขน ปจจบนมสญญาณใหเหนวาเวเนซเอลากำาลงจะกลายเปนอำานาจนยมมากขน (Authoritarianism) โดยมฮโก ชาเวซเปนผนำา

ประเทศทเป นประชาธปไตยแลวและคนมเสรภาพตามบรรทดฐานของ UN จะมจำานวนไมมาก ประเทศใหญทประชากรเกน 20 ลานคนมเพยงไมกประเทศ เพยงแตกระแสทเกดการเปลยนแปลงในยโรปตะวนออกเปนขาวคราววาเปนประชาธปไตยเท าน น หลายประเทศ เชน โปแลนดหรอโครเอเชยยงเป นประชาธปไตยเพยงพธการ คอมการเลอกตงเทานน แตการใชอำานาจยงเปนประชาธปไตยทตำามาก

2.ประชาธปไตยกลายเปนสญลกษณทถกใชเปนเครองมอในการกดดนประเทศทไมไดเปนประชาธปไตยเพอใหเปนประชาธปไตย แตมหาอำานาจไมไดสนใจวามเนอหาของประชาธปไตยจรงหรอไม เชน กมพชามการเลอกตง แตผสงเกตการณการเลอกตงบอกวากมพชาไมไดเปนประชาธปไตยทแทจรงเพราะหลายอยางยงถกควบคมโดยรฐอยางเขมงวด ทหารยงคงมบทบาท อาจเพราะ

244

กมพชาเพงเขาสภาวะปลอดสงคราม รฐจงตองเขมงวดเพราะจะไดคมคนอย (ประเทศเพอนบานไมชอบคนไทยเพราะมองวาชอบรงแก ม.รามคำาแหงจงปดทองหลงพระดวยการใหทนการศกษาแกผนำาของประเทศเพอนบานเพอจะไดสรางความสมพนธทดขน)

3.ในทางวชาการ ยงไมมเหตผลใดทจะมาลบลางระบอบประชาธปไตย แมประชาธปไตยไมใชระบอบทดทสด แตกมขอบกพรองนอยกวาระบอบอน หลายประเทศจงปฏเสธประชาธปไตยไมได โดยเฉพาะการเมองทตองเปนประชาธปไตย แตจะดดแปลงใหมดกรมากนอยเพยงใดเปนอกเรองหนง

ผลพวงของประชาธปไตยประชาธปไตยทำาใหประชาชนรสกวาเปนเจาของประเทศ เพราะ

มสทธและมสวนรวมในการปกครองประเทศ อำานาจในการปกครองไมไดอยในมอของคนกลมใดกลมหนงเทานน แตประชาชนทงประเทศเปนเจาของ ผลพวงของประชาธปไตยคอ

1.การแสวงหาแนวทางการปรบโครงสรางการเมองและการบรหารใหม ซงไดแก

(1) การปฏรปการเมอง เกดจากแนวคดทวาประชาธปไตยปฏเสธไมได ความรสกฮกเหมความเปนเจาของประเทศจงตามมา ประชาชนจงเรยกรองขอมสทธมสวนปฏรปการเมองดวย

(2) การกระจายอำานาจสทองถน เชน ใหอบต.ปกครองทองถนเอง สงผลทำาใหเกดการคอรปชนทเหนชดเจนขน ปปช.มคดคางอย 6,000 กวาคด มแนวโนมวาจะคอรปชนจรง 5,000 คด

2.การตนตวของประชาชนในการเรยกรองสทธเสรภาพและการมสวนรวมในกจการสาธารณะ รฐธรรมนญฉบบนเขยนขนเพอรองรบกระแสความรสกเหลาน

245

Public Distrust สาธารณชนไมไวใจการใชอำานาจของรฐ แมจะมาจากการเลอกตงกตาม จงขอมสวนรวมดวยการตรวจสอบ กลมประเทศสแกนดเนเวยใชการตรวจสอบแบบ Ombudsman เทยบกบผตรวจการรฐสภา ซ งมประสทธภาพในการตรวจสอบรฐบาลและเจาหนาทของรฐมาก จงไมตองมศาลรฐธรรมนญ ปปช. หรอองคกรอสระตางๆ ผทเปน Ombudsman จะมเกยรตอยางมาก

3.การกอตวของวฒนธรรมการตรวจสอบและความโปรงใส เปนสงจำาเปนมากในปจจบน เพราะเกดความรสกรนแรงทวาความไมโปรงใสเปนสงทไมด ทงนตองอยภายใตหลกนตธรรมดวย เชน คดหนงสรปสำานวนวาผทถกกลาวหา 70-80 คนบรสทธ ทงนเพราะขาราชการช นผ ใหญมาขอใหก นขาราชการทไมมสวนเกยวของออกไป การลงโทษคนบรสทธ 1 คนแยกวาการปลอยคนผด 10 คน คอตองไมใหคนบรสทธไดรบโทษทณฑ กฎหมายจงตองเขยนวาใหมหลกฐานชดแจงกอน ไมใชบอกวาใหมหลกฐานควรเชอไดวา

4.การอ อนต วของอ ำานาจร ฐ (The Decline of the State) อำานาจของรฐลดลง ทำาใหตดสนใจตามลำาพงไมไดอกตอไป เชน จำาเปนตองสรางเขอนแกงเสอเตน แตชาวบานไมเหนดวย รฐจงตองทำาใหผลประโยชนลงตวระหวางคนทอยตอนบนและตอนลางของเขอน

ชยชนะของระบบทนนยม มหลกฐานดงน1.ประชาธปไตยมสวนในการลดอำานาจรฐและเปดพนทให

เอกชนมากขน เอกชนจงมอำานาจมากขน ระบบทนนยมจงขยายตวไปพรอมกบประชาธปไตย หลายประเทศทเปลยนแปลงจะหนหนาให

246

ทนนยมมากขน ประเทศสงคมนยมเองกหนหนาเขาหาทนนยมจงอยในชวงเศรษฐกจเปลยนผาน ต องยกเล กมาตรฐานของสงคมนยม เชน จากทอยบานฟรกตองหาคาเชาบาน

2.ทนกลายเปนพลงทมความหมายในกจกรรมตางๆของระบบการเมอง เชน มบทบาทในแนวนโยบายของรฐ โดยทวไปทนจะมาพรอมกบเทคโนโลย เชน จนประกาศจะสรางเขอนกนแมนำาฮวงโหซงเปนแมนำาขนาดใหญ รฐจนจงตองพงทนและเทคโนโลยจากเอกชน บรษทฮาลเบอรตน (Haliburton) ของอเมรกนเปนบรษทยกษใหญเรองการกอสรางจงมอทธพลตอการกอสรางของรฐในหลายประเทศ รวมทงจนและไทย โครงการกอสรางใหญๆของไทยจะสรางโดยบรษทอเมรกน

3.ทนกลายเปนอำานาจทไดรบการยอมรบโดยรฐในฐานะทเปนกลไกในการขบเคลอนกจกรรมสาธารณะ ผลประโยชนของรฐและทนจงเปนสงเดยวกน เชน การทางพเศษเปนผขอขนทางดวนเพอประโยชนของเอกชน

ผลแหงชยชนะของระบบทนนยม1.ทนกลายเปนพลงทมศกยภาพมากกวารฐ พรมแดนของ

รฐจงไรความหมาย และทนกกลายเปนกลไกของการเกลยผลประโยชน นกวชาการคนหนงไดสมภาษณนกธรกจขนาดใหญในอารเจนตนาพบวา การทำากจกรรมของรฐจะคยกบทหารงายกวารฐบาล เพราะทหารจะจายเปนตวบคคล แตคยกบนกการเมองจะจายทงตวบคคลและพรรคการเมอง

2.กำาไรนำาไปสการเรงตวของกระบวนการพาณชยกรรม (Increasing Degree of Commercialization)

247

3.ทนเปนสญลกษณของการปฏรป ขณะทรฐเปนสญลกษณของความลาหลง พนทสาธารณะจะถกครอบครองโดยทนมากขน

4.ทนเปนอำานาจทประชาชนไมอาจตรวจสอบหรอเขาไปกาวกายได การเมองในมตใหมคอ การตดสนใจลงทนของเอกชน ชาวบานตองตรวจสอบได

5.รฐเปนตวแทนของทนในการเผชญหนากบความเคลอนไหวของภาคประชาชน

Quizระบบทนนยมกบระบอบประชาธปไตยมความสมพนธทเกอ

หนนตอกนหรอไมอยางไร อธบายโดยยกตวอยางทเก ยวกบประเทศไทยขออภย

เนองจากสรปอาจารยสทธพนธในคราวทแลว มปญหามเนอหาซำากน (กงเอามาตงเอาไวแลวลมตดในสวนของพารสน ใหนกศกษาตดของพารสนสวนทายออกไปหรอดตามทกงสงมาใหอกรอบออกไปนะคะ)

หมายเหต อาจารยสทธพนธสอนเนอหาเหมอนกนมา 10 ปแลว ขนาด

มขตลกกยงเปนมขเดม ดงนนจงไมสามารถจะสรปเนอหาใหใหมทแตกตางไปจากเดมได ทสำาคญในสวนทสรปไปคอหวใจในสงทอาจารยสอนและนกศกษาตองรเรอง

248

สรปสาระ สำาคญอ.สทธพนธ

กระบวนการทำาใหทนสมย (เปนการเปลยนแปลงแบบววฒนาการ)

ในการเปลยนสงคมดงเดมไปสสงคมทนสมยจะตองอาศยกระบวนการทเรยกวา กระบวนการทำาใหทนสมย หรอ Modernization เปนแนวคดสำาคญทนกศกษาตองทำาความเขาใจในการเรยนวชาน

กระบวนการสรางความทนสมย คอกระบวนการของการเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจสงคมทเกดขนในสงคมใดๆ เปนเสมอนสะพานททอดเชอมระหวางความเปนดงเดมกบความทนสมย เปนความพยายามทจะใหสงคมมความทนสมยในทางเศรษฐกจและสงคมและการเมอง

ทารคอต พารสน บอกวากระบวนการทนสมยเปนเรองความพยายามทจะปรบเปลยนสภาพการณใน 4 ประการ ซงเปนสภาพการณหลกทปรากฎในสงคมดงเดมทจะตองปรบใหเปนสภาพการณใหมคอ

1.ตองปรบเปลยนจาก Particularistic ใหเปน Universalistic หมายถงการทกฎหมายระเบยบตางๆทเคยออกมาบงคบใชเฉพาะกลม เฉพาะบคคล ตองปรบเปลยน

249

ใหบงคบใชกบทกคน หรอบคคลจะตองอยภายใตกฎหมายเดยวกนอน

2.เปลยนจากสภาพ Diffuse ใหเปน Specific หมายบทบาททคนคนเดยวตองทำาหนาทหลายอยางทเรยกวา Diffuse Function ตองถกปรบเปลยนใหเปนลกษณะทแตละคนทำาหนาทเฉพาะอยางเพอเกดความชำานาญเฉพาะดานหรอ Specific

3. ตองเปลยนจาก Ascriptive มาเปน Achievement หมายถงการสบทอดตำาแหนงในสงคมดงเดมจะเปนไปตามสายเลอด แตในสงคมสมยใหมจะตองใช หลกแหงสมฤทธผลและหลกแหงความยตธรรมเปนสำาคญ

4.ตองเปลยนจาก Religious Belief ใหเปน Secularization กลาวคอ Religious Belief เปนลกษณะความเชอในสงคมทเปนแบบดงเดม ทคนจะมความเชอทงมงาย แตในสงคมททนสมยจะตองมความเชอแบบ Secularization คอมความคดทมเหตมผลและพสจนไดอยางเปนวทยาศาสตร

ทงนภายใตกระบวนการทำาใหทนสมยนนม 2 กระบวนการ ทสำาคญทสดคอ

-กระบวนการ Social Mobilization หรอกระบวนการเคลอนยายทางสงคม หมายถงการทคนละทง ความคด ความเชอ วถชวต จากแบบเกาไปเปนแบบใหม เนองจากคนมความ

250

รมากขน มการศกษามากขน (ทอาจารยสทธพนธใชคำาวากระบวนการของเกาถอดทง)

-กระบวนการพฒนาทางเศรษฐกจทง 2 กระบวนการนำามาซงการเปลยนแปลงทางสงคม

และมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง และความไรเสถยรภาพทางการเมอง

กระบวนการ Social Mobilizationปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization

1.จำานวนคนทมความเปนอยททนสมย

2.วดจากคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตางๆวามมากนอยแคไหน

3.วดจากจำานวนคนทเปลยนทอยอาศยไปสทดกวาเกา

4.ดจากการขยายตวของสงคมเมอง เพราะการทเมองขยายตวทำาใหคนรบสงใหมๆ

5.วดจากจำานวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรเปนอาชพอยางอน

6.วดจากจำานวนผรหนงสอ

7.วดจากรายไดเฉลยตอหวตอคน

251

ผลกระทบของ Social Mobilization ทมตอการเมอง

คารล ดอยช บอกวาในสงคมทมระดบของ Social Mobilization สงจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ประการ คอ

1.ทำาใหคนทมระดบ Social Mobilization สงทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา เพราะคนพวกนจะมความรความเขาใจสงขน และจะเขาไปมสวนรวมในทางการเมองมากขนอนมผลมาจากการคาดหวง ความทะเยอทะยานสงขน

2.ทำาใหสถาบนทางการเมองมประสทธภาพสงขน ซงเปนผลมาจากการทคนเขาไปเรยกรองทางการเมองมาขน รฐจะดำารงอยไดอยางมเสถยรภาพกตอเมอสรางสถาบนทางการเมองทเขมแขงมารองรบ

3.Social Mobilization สงผลใหทมาของผนำาทางการเมองจะแปรเปลยนไป คอในสงคมแบบดงเดมผนำาทางการเมองจะมาจากฐานของความชอบธรรมทางประเพณ แตในสงคมทนสมยผนำาจะมกฎหมายมารองรบความชอบธรรม (Legal-Rational)

การพฒนาเศรษฐกจการพฒนาเศรษฐกจนนตองมกระบวนการและใชเวลา ซง

ในระหวางการดำาเนนการพฒนาเศรษฐกจเพอนำาไปสความทน

252

สมยนนจะทำาใหเกดความไรเสถยรภาพทางสงคมและการเมองเกด เพราะ

1.การพฒนาเศรษฐกจทำาใหลกษณะของการรวมตวกนของคนแบบเกาๆจะแตกสลายไมเปนทยอมรบอกตอไป ทำาใหคนมารวมตวกนเปนกลมองคกรเพอเรยกรองในทางการเมอง

2.การพฒนาเศรษฐกจจะมการสรางคนรนใหมใหเกดขน เชนมคนรำารวยใหมเกดขนและคนเหลานเมอไดรบการยอมรบทางสงคมกจะเขาสการเมอง และคนเหลานมความตองการใหสงคมมการเปลยนแปลง กจะสงผลตอความไรเสถยรภาพเกดขน

3.เกดการยายถนฐานเขาสเมองมากขน เพราะคนตองการเขาไปอยในเมองมากขน นำามาสการมสวนรวมทางการเมองมากขน

4.มาตรฐานการครองชพตกตำาลงทำาใหเกดชองวางระหวางชนชน โดยเฉพาะในชวงแรกของการพฒนาทางเศรษฐกจสงผลใหความไรเสถรยภาพในสงคมเกดขนได

5.คนบางกลมทมรายไดเพมขนจะทาทายกฎระเบยบ ตองการเหนสงใหมๆ ตองการเหนสงคมทเออประโยชนแกกลมของตนเองมากกวาน

253

6.มการขยายโอกาสทางการศกษาการรบขาวสารทำาใหคนในสงคมเกดความทะเยอทะยานเกนกวาความสามารถทสงคมจะตอบสนองได

8.เศรษฐกจจะชวยเพมสมรรถนะใหกบกลมหรอองคกรทจะเขาไปมสวนรวมทางการเมองเพอสนองตอบตอความตองการของกลมของตนเอง

9.การพฒนาเศรษฐกจนนจะนำาไปสปญหาในเรองการแจกแจงแบงสรรทรพยากร

ผลกระทบของการพฒนาเศรษฐกจตอการเมอง ทำาใหเกดวกฤตตางๆคอ

1.Identity Crisis ทำาใหเกดวกฤตการณดานความผกพนเชน ในสงคมแบบเกาคนจะมความผกพนกนสง คนจะเชอผนำา แตในสงคมสมยใหมตองใหคนหนมายอมรบสถาบนและกฎหมายใหมๆ ปญหาความผกพนกจะเกดขน

2.Legitimacy Crisis หมายถงวกฤตแหงความชอบธรรม ผนำาทมาจากฐานความชอบธรรมแบบเกาๆ กจะไมไดรบการยอมรบอกตอไป

3.Political Participation Crisis วกฤตการณในดานการมสวนรวมทางการเมอง เพราะสงคมททนสมยสงขน คนจะมการเคลอนยายทางสงคมสง คนมความคดอานมากขน คนมความรสกวาตนเองมความสำาคญทางการเมองมากขน

254

4.Penetration Crisis วกฤตการณในการเขาถงประชาชน ในยคกอนนนรฐจะขยายการบงคบบญชาไดในแวดวงทจำากด แตเมอสงคมมทนสมยมากขน รฐจะเขามายงเกยวกบประชาชนมากขนไปกจะกอใหเกดปญหาขนได

5. Distribution Crisis วกฤตการณในเรองการแจกแจงบงสรรทรพยากร เพราะในสงคมททนสมยคนจะความตองการตางๆมากขน แตรฐบาลมทรพยากรทจำากด

6. Integration Crisis วกฤตการณในเรองความเปนอนหนงอนเดยวกน ซงกเกดมาจากการทรฐไมสามารถสนองตอบความตองการไดเทาเทยมกน

ผลกระทบจากความทนสมย (ทางดานสงคม และเศรษฐกจ) ตอเสถยรภาพทางการเมอง (ตรงนสำาคญ)

แซมมวล พ. ฮนตงตน ไดกลาววาการพฒนาเศรษฐกจวามผลความไรเสถยรภาพทางการเมอง โดยมองวาในสงคมทระดบการพฒนาเศรษฐกจสงจะมระดบความทนสมยสง ซงสงผลใหระดบของ Social Mobization สง จะทำาใหคนในสงคมมความกระตอรอรนทางการเมองสง มความสำานกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมทรฐบาลจะตองหนมาเหลยวและ คนในสงคมจะมความทะยานอยากทจะเขาไปมสวนรวมทางการเมอง

255

ถาสงคมนนไมสามารถตอบสนองตอความตองการจากการเขามสวนรวมทางการเมองได คนจะเกดความคบของใจทางสงคม หรอมระดบ Social Frustration สง แตหากสงคมนนเปนสงคมทม Mobility Opportunity หรอเปนสงคมทเปดโอกาสใหคนมการขยบขยายฐานนะทางสงคมไดสง กจะไมมปญหาผลกระทบทางการเมองแตอยางใด

แตถาสงคมคนทคนมขบของใจ แตความขบของใจดงกลาวไมไดรบการตอบสนอง หรอสงคมนนเปนสงคมปดไมเปดโอกาสใหมการขยบขยายทางสงคมจะทำาใหคนเขาไปมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) เปนจำานวนมาก

สงคมใดทคนเขามสวนรวมทางการเมองจำานวนมากและในรปแบบทรนแรงเชนการประทวง การเรยกรองความตองการแตสถาบนทางการเมองไมมประสทธภาพมากเพยงพอกจะเกดสภาพความไรเสถยรภาพทางการเมอง และนำาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง (Political Change)ในทสด

ตวอยาง การนำาเอาตวแบบของฮนตงตนมาอธบาย การเมองไทย

1.การเปลยนแปลงการปกครองป 2475 2.เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม

2519

256

3.เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535 4.เหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549 ทง 4 เหตการณลวนเปนผลทมาจากการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมในชวงกอนทจะเกดเหตการณแตละเหตการณทงสน ดงจะไดอธบายทละเหตการณดงน

การเปลยนแปลงทางการเมองในป 2475 ถาพจารณาตามแนวคดของฮนตงตน เหตการณป

2475 เกดจากความไมสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคมกบการพฒนาการเมอง

กลาวคอในสมยของรชกาลท 5 ทรงมนโยบายพฒนาประเทศโดยการสรางความทนสมย ทงนเพอปองกนการลาอาณานคมจากชาตตะวนตก เชนการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ในการนทำาใหพระองคมความจำาเปนในการสงคนไทยไปเรยนในตางประเทศเพอรองรบงานดานตางๆทเกดจากการปฏรปประเทศ

ผลทเกดขนจากนโยบายนทำาใหคนไทยทไปเรยนตางประเทศรบแนวคดตะวนตกเขามา ตอเนองมาจนถงรชกาลท 6 และสดทายคนเหลานกมความตองการทจะเขามสวนรวมในทางการเมอง แตระบบการเมองยงไมมการพฒนา ระบบกษตรยไมสามารถตอบสนองความตองการทางการเมองของปญญาชนทไปศกษาตอในตางประเทศได ในทสดกนำามาซงการรวมตวของนายทหารลกขนมายดอำานาจจาก

257

กษตรยและเปลยนแปลงการเปลยนแปลงการปกครองมาเปนประชาธปไตย

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม 2519

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม 2519 กเปนผลมาจากการพฒนาประเทศในดานตางๆมาตงแตป 2505 ในสมยจอมพลสฤษด โดยเฉพาะการพฒนาทางดานการศกษาและการพฒนาเศรษฐกจ เชนมการกอตงมหาวทยาลยในภมภาค สงผลใหประชาชนมความรความเขาใจทางการเมองมากขน นกศกษาตามมหาวทยาลยมความคดความอานทไดรบรจากการศกษา

ขณะทการเมองยงเปนเผดจการ สถาบนการเมองทอยไมสามารถตอบสนองความตองการของนกศกษาและประชาชนได เกดสงทเรยกวาการแชแขงทางการเมอง ทงยงมปดกนการเขามสวนรวมของประชาชน มการหามชมนมกนทางการเมอง หามผใชแรงงานรวมตวกนเปนสมาพนธ ลกษณะดงกลาวทำาใหนกศกษาและประชาชนเกดความขบของใจทำาใหเกดการเขามสวนรวมทางการเมองครงใหญดวยการออกมาชมนมประทวงของนกศกษาและประชาชน จนนำาไปสการเปลยนแปลงรฐบาลและมการขบไลรฐบาลเกาใหออกจากตำาแหนงในทสด

258

ตรงนเปนความไมสมดลระหวางการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม และการพฒนาทางการเมอง สดทายกนำามาสการเปลยนแปลงและการลมสลายทางการเมอง

เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535แนวคดการพฒนาทไมสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม

และการพฒนาการเมองยงสามารถนำามาใชในการวเคราะห เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535 เนองจากกอนจะเกดเหตการณพฤษภาทมฬ เปนชวงทเศรษฐกจของไทยมการเตบโตสงมาก จากนโยบายการสงเสรมการลงทนของรฐบาลพลเอกชาตชาย การเตบโตทางเศรษฐกจทำาใหชนชนกลางในสงคมไทยขยายตวอยางรวดเรว พรอมๆกบระบบการตดตอสอสารททนสมยมากขน โอกาสในการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนมมากขน แตเมอเกดเหตการณ รสช. ทนายทหารทนำาโดยพลเอกสนทร คงสมพงศ ทำาการยดอำานาจจากรฐบาลพลเอกชาตชาย และมการสบทอดอำานาจโดยการใหพลเอกสจนดา คราประยรเปนนายกรฐมนตร ทำาใหชนชนกลางซงเปนคนทมทงความร มฐานะทางเศรษฐกจ และเปนกลมคนทมความตระหนกในความสำาคญของตนเองในทางการเมอง (Self Political) จงเขารวมชมนมเพอขบไลรฐบาลทมาจาก รสช. จนทำาใหมอบป 2545 ถกเรยกวามอบชนชนกลางหรอมอบมอถอ

259

การททหารพยายามทำาใหการเมองกลบไปสการเมองแบบเกา จงเปนภาวะทไมสมดลกบความตองการมสวนรวมทางการเมอง อนเกดจากคนมการศกษาและมความเปนอยทดขน ทำาใหความขดแยงระหวางทหารและประชาชนลกลามจนกลายเปนการนองเลอดในทสด

เหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549การรฐประหารในวนท 19 กนยายน ยงสะทอนใหเหน

การพฒนาทไมสมดล ระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคม เทคโนโลย และการเมอง

ทงนเหตการณพฤษภาทมฬ เปนเหตการณทนำามาสการปฏรปการเมองในป 2540 เปาหมายของการปฏรปการเมองกเพอใหการเมองเปนการเมองของพลเมองแทนทจะเปนการเมองของ ส.ส. ทกวนนการเมองไทยจงเปนขนตอนของความพยายามทจะเปลยนประชาธปไตยแบบมตวแทน (Representative Democracy) มาเปนการเมองแบบมสวนรวมหรอ Participatory Democracy

รฐธรรมนญป 2540 มผลทำาใหคนไทยตนตวทางการเมองมากขน เกดการรวมตวในรปประชาสงคมมากมาย และความพรอมในการมสวนรวมทางการเมองมากขน

แตปรากฏวาในทางการเมองรฐบาลทนำาโดย พ.ต.ท.ทกษณ กลบใชอำานาจในการบรหารประเทศอยางเบดเสรจ อนเนองจากการมอำานาจทนอยในมอ และใช

260

อำานาจในการแทรกแซงองคกรทางการเมองอนๆ จนทำาใหองคกรหรอสถาบนการเมองตางๆไมไดทำาหนาทอยางทควรจะเปน เชน

-สภาผแทนเปนสถาบนทไมทำาหนาทของตนเอง เนองจากสมาชกสภาผแทนราษฎรสวนใหญสงกดพรรครฐบาล ส.ส.จงทำาหนาทสนบสนนรฐบาลและนายกรฐมนตรจนลมทำาหนาทนตบญญต หรอหนาทตวแทนประชาชน

-วฒสภา วฒสภาทมาจากการเลอกตงครงแรกตามรฐธรรมนญ 2540 เปนวฒสภาทไมทำาหนาทของตนเองในการตรวจสอบและกลนกรองการใชอำานาจรฐ ทงยงปฏบตตนไมเปนไปตามกฎหมาย เชนกฎหมายสงหามไมใหสงกดพรรค แต ส.ว.หลายคนขายตวใหกบพรรคการเมอง

-องคกรอสระตามรฐธรรมนญ เชนกกต.เปนองคกรอสระทออฉาวทสดถงการไมทำาหนาทจนทำาใหเกดวกฤตศรทธาและ กกต.หลายคนตองถกฟองรองและถกจำาคก

261

-พรรคการเมอง ตามหลกการแลวพรรคการเมองจะตองทำาหนาทเปนผนำาเสนอนโยบายตามความตองการของประชาชน แตพรรคไทยรกไทยในฐานะพรรครฐบาลกลบนำาเสนอนโยบายหลายอยางทเปนการตอบสนองความตองการของนายทนพรรคตนเอง จนกลายเปนทมาของปญหาคอรปชนเชงนโยบาย ในขณะทรฐบาลทกษณพยายามจะทำาใหการเมองไทย

เปนการเมองแบบเผดจการโดยทนนยม ซงขดแยงกบการตระหนกถงความสำาคญของการเมองภาคพลเมองของประชาชน ในทางสงคมกลบมการพฒนาไปอยางรวดเรวโดยเฉพาะการพฒนาของสอสารโทรคมนาคม โดยเฉพาะความทนสมยของระบบอนเตอรเนต ซงมผลทำาใหประชาชนรบร ขาวสารทางการเมองไดอยางรวดเรว

ประเดนดงกลาวสะทอนใหเหนการพฒนาทไมเทากนระหวางการเมอง กบการพฒนาทางสงคม เศรษฐกจและเทคโนโลย สดทายเมอประชาชนรบรพฤตกรรมในทางไมชอบของรฐบาลจงออกมาเคลอนไหวตอตาน โดยเฉพาะการเคลอนไหวผานการสอสาร สดทายกทำาใหเกดวกฤตการเมอง และนำามาสการลมสลายของระบอบประชาธปไตย และทำาใหทหารเขามามบทบาททางการเมองอกครง

จากตวอยางทกลาวมาทงหมด สะทอนใหเหนถงผลของการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจทมผลตอการ

262

พฒนาทางการเมอง และหากการพฒนาทง 2 ดานไมมความสมดลกนความลมสลายทางการเมองกจะเกดขน

สรป PS 710 สงคมวทยาการเมอง

**หมายเหต**เนองจากทผานมาการเกงขอสอบและการทำาแนวใน

การตอบทำาใหเกดปญหาหลายประการ คอ1.ปญหาการจากการเกงขอสอบ1.1 ทำาใหนกศกษาเตรยมคำาตอบไวลวงหนา พอเจอ

ขอสอบถามพลกแพลงแลวไมสามารถปรบใชในสงทเตรยมมา ทงๆในความเปนจรงสามารถนำาไปประยกตได

1.2 ทำาใหตอบขอสอบคลายๆกน 1.3 อาจารยทราบวามการเกงขอสอบกมกจะพลก

ขอสอบ2.ปญหาการทำาแนวคำาตอบ2.1 นกศกษาเอาคำาตอบของตวเตอรไปตอบเหมอนๆ

กน จำานวนมาก (ยกตวอยางตอนวชา 711 มบางจงหวดตอบเหมอนกนถง 50 คน ทำาใหอาจารยโกรธมาก เพราะการเรยนรฐศาสตรตองการความคดทหลากหลาย)

โดยสรป การเกงขอสอบ การยกตวอยางการตอบ สรางปญหาใหกบการศกษาของเรามาก ดงนนนกศกษาควร

263

จะอานสรปเนอหาใหเขาใจ เชอวาจะทำาใหใชในการตอบขอสอบได

****เปาหมายของการเรยนวชา 710

1.เพ อน กศ ก ให เข า ใจความสมพนธ ร ะหว างส งคม เศรษฐกจ การเมอง วฒนธรรม และเขาใจวาการเปลยนแปลงทางสงคม เศรษฐกจ การเมองและวฒนธรรมสงผลกระทบตอกนอยางไร

2.สามารถนำาทฤษฎและแนวคดทางสงคมวทยามาใชกบในการอธบายการเปลยนแปลงในสงคมและการเมองไทยได

ผบรรยาย ม 5 ทานคอ 1.อาจารยสทธพนธ ประเดนหลกในการบรรยายคอ1.1 กระบวนการทำาใหทนสมย (Modernization) ซง

อาจารยสทธพนธมองวาเกดจาก 2 กระบวนการคอ-กระบวนการพฒนาทางเศรษฐกจ (Economic

Development)-กระบวนการเปลยนแปลงทางสงคม (Social

Mobilization)1.2 ผลกระทบของความทนสมยทมตอการเมองการ

เปลยนแปลงทางการเมอง 2.อาจารยเชญ ชวณณ ประเดนในการบรรยายคอ-การเปลยนแปลงทางสงคมตามแนวคดโลกาภวตน

กระแสโลก (Globalization)

264

3.อาจารยจระโชค มประเดนสำาคญคอ-ขอบเขตความสนใจของวชาสงคมวทยาการเมอง-การเปลยนแปลงทางสงคมการเมองตามทฤษฎ

ภเขานำาแขง และทฤษฎกลบหวหอม-ระดบของการเปลยนแปลงทางสงคมและการเมอง4.อาจารยพมล ประเดนทเนนคอ-การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม โดยเนนมต 6

ประการของการเปลยนแปลง5.อาจารยวฒศกดอาจารยพดถงการเปลยนแปลงของโลก ใน 3 มตคอ1.การเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจ ซงสดทายแลวโลก

ของเรากเปลยนมาเปนทนนยมทงโลก (อาจารยจงตงหวขอวา ชยชนะของทนนยม)

2.การเปลยนแปลงทางการเมอง ซงสดทายแลวโลกทงโลกกเปลยนมายอมรบแนวคดแบบประชาธปไตย (อาจารยใชหวขอวาชยชนะของประชาธปไตย)

3.การเปลยนแปลงและความกาวหนาทางเทคโนโลย (จรงๆแลวนาจะหมายถงชยชนะของวทยาศาสตร)

4.การเปลยนแปลงของสงคมไทย

******************สรปสาระสำาคญ***************

ความหมายและแนวคดของสงคมวทยาการเมอง

265

สงคมวทยาการเมอง หมายถงการศกษาปจจยทางเศรษฐกจและสงคม วฒนธรรมทมผลกระทบตอการเมอง

การทตองศกษาปจจยทางเศรษฐกจและสงคมทมผลกระทบตอการเมอง เนองจาก เหตการณ หรอพฤตกรรมทางการเมองอนเปนเรองราวของวชารฐศาสตรทเรามองเหนนนจะมปจจยทางสงคมเศรษฐกจซงเปนเรองราวทางสงคมวทยาอยเบองหลง

สงคมวทยาการเมองจงเปนการนำาเอาองคความร 2 วชาคอ รฐศาสตร และสงคมวทยามาศกษารวมกน

เนองจากการศกษาการเมองในเชงรฐศาสตรอยางเดยวนนจะไมทำาใหเราเขาใจปรากฎการณทางการเมองอยางแทจรง เหมอนกบทฤษฎภเขานำาแขง (Ice Berg) ทบอกวาพนทสวนใหญของภเขานำาแขงจะอยใตนำาแตพนทสวนทโผลพนนำาและเรามองเหนไดจะมเพยงนดเดยว การทเราจะเขาใจภเขานำาแขงจะมองเฉพาะสวนทโผลพนนำาไมได

เชนเดยวกบเรองราวทางการเมอง จะมปจจยตางๆทเรามองไมเหนมากมาย อยเบองหลงเหตการณทางการเมอง ปจจยเหลานจะเปนปจจยทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม การจะเขาใจเหตการณทางการเมองตองเขาใจปจจยทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมทอยเบองหลงดวย

ตวอยาง

266

ปญหาความขดแยงทางการเมองนบแตป 2540 มาจนถงปจจบนทไดเกดกลมพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยออกมาขบไลรฐบาลทกษณจนถงรฐบาลสมครในขณะน ไมไดเกดจากปจจยทางการเมองแตเพยงอยางเดยว แตเกดจากปจจยทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรมดวย

ถา (ตวอยาง) เราจะวเคราะหเหตการณทางการเมองปจจบนในมตสงคมวทยาเราอาจจะบอกวา

1.การเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจของประเทศไทยจากยคทกลมทนทเปนพอคานกอตสาหกรรมเปนผนำาทางดานเศรษฐกจมาเปนกลมทนทางดานการสอสาร ทำาใหกลมของพ.ต.ท.ทกษณ ชนวตรสามารถกมอำานาจในทางเศรษฐกจของประเทศ มผลทำาใหกลมทนสอสารเขามากมอำานาจทางการเมอง

2.การเปลยนแปลงโครงสรางทางการเมองตามรฐธรรมนญ 2540 ทตองการใหรฐบาลมความเขมแขง สงผลใหพรรคไทยรกไทยซงมความเขมแขงทางดานการเงนทำาใหไดรบเลอกตงเสยงขางมากและเขามาเปนรฐบาลมอำานาจในทางการเมองสงมาก จนใชอำานาจไปในทางไมชอบ เชนทำาลายและแทรกแซงองคกรตรวจสอบ (องคกรอสระ) แทรกแซงสอมวลชน เปนเผดจการรฐสภา สงผลใหสงคมไมพงพอใจ และมองวารฐบาลทมอำานาจมากแบบรฐบาลทกษณเปนอนตราย

267

ตอสงคมไทย ทำาใหนกวชาการ ปญญาชน และสอมวลชนจำานวนหนงโจมตการทำางานของรฐบาลทกษณ

3.การพฒนาเทคโนโลยทางการสอสาร ทำาใหคนรบรขอมลขาวสารมากขน เชนมคนจำานวนมากรบขอมลจาก ASTV อนเตอรเนต จนทำาใหคนเหลานมารวมตวกน เกดเปนกลมคนไมรกทกษณ สดทายคนเหลานเมอตดตอสอสารกนมากข รบร ขอมลแบบเดยวกนทำาใหเกดความคดแบบเดยวกน และรวมตวกนเปนพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตย และชมนมประทวงขบไลรฐบาลทกษณ และยงตอเนองมาจนถงรฐบาลสมครเพราะมองวาเปนนอมนของรฐบาลทกษณ

4.คนไทยจำานวนไมนอยเกดการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมในแงของการมสวนรวมทางการเมอง จงเขามามสวนรวมในการชมนมของพนธมตร

ขณะเดยวกนเวลานการชมนมของพนธมตรไดพฒนาคลายๆกบการเกดขนของสงคมๆ หนง ทคนจำานวนหนงตองมาพบปะกน มาทำากจกรรมรวมกน เพอแสดงออกถงสญลกษณในการตอส เชนมการโผกหวดวยคำาวากชาต

ดงนนการเกดขนของปรากฏการณพนธมตรไมไดเกดจากปจจยทางการเมองอยางเดยว ไมไดเกดจากการสญเสยผลประโยชนหรออำานาจในทางการเมองอยางเดยว แตเกดจาก

-ปจจยทางเศรษฐกจ คนไทยมความเปนอยทดขน (คนทมาเขารวมกบพนธมตรไมใชคนจน แตเปนคนทมฐานะระดบ

268

หนงเชนเศรษฐจากภเกตนงเครองบนขนไปประทวง พวกไฮโซ พวกราชนกลตางๆ ทำาใหพนธมตรมเงนบรจาคจำานวนมาก)

-ปจจยทางสงคม (คนมความรมากขน รบรขาวสารมากขน มการพฒนาความคดความอานมากขน)

-ปจจยทางวฒนธรรม เชนวฒนธรรมแบบมสวนรวม วฒนธรรมแหงการตรวจสอบ (จากเดมทเปนพวกเฉยเมยตอปญหาบานเมอง)

*********************การเปลยนแปลงทางสงคมแนวคดเกยวกบการเปลยนแปลง จะม 2 แนวคดหลก

คอ1.แนวคดการเปลยนแปลงในเชงความขดแยง

(Conflict Theory) เปนแนวคดทมองวาการเปลยนแปลงในสงคมเปนผลมาจากความขดแยงและสงผลใหสงคมหรอการเมองเกดการเปลยนแปลงทรวดเรว เชนการปฏวต (แตวชา 710 ไมเนนการเปลยนแปลงในแนวทางน)

2.แนวคดการเปลยนแปลงเชงววฒนาการ (Evolutionary Theory) เชอวาสงคมทกสงคมจะมการเปลยนแปลงอยางคอยเปนคอยไป โดยการปรบเปลยนตวเองไปเรอย ๆ จากสภาพสงการเมองแบบดงเดม ไปสสภาพของสงคมการเมองททนสมยขนกวาเดม

269

กลาวคอทกสงคมจะเปลยนแปลงจาก สงคมจารตประเพณ (Traditional Society) ไปสสงคมทนสมย (Modern Society) แตการทสงคมดงเดมจะเปลยนไปเปนสงคมทนสมยไดนน ทกสงคมจะตองผานสงคมทกำาลงเปลยนแปลงทเรยกวา สงคมเปลยนผาน (Transitional Society) ดงรป

สงคมดงเดม

สงคมเปลยนผาน

สงคมทนสมยสงคมทอยในระหวางการเปลยนผานจะเปนสงคมท

สบสนวนวาย เตมไปดวยปญหา ในชวงของการเปลยนผานมกจะเกดวกฤตตางๆไดงาย วกฤตเหลานจะเกดขนไดทงทางเศรษฐกจ การเมอง และวฒนธรรม ถาสงคมมกลไกลในการปรบตวตอการเปลยนแปลงสงคมกจะหลดพนจากปญหาและไปสสงคมททนสมย ทงความทนสมยดานการเมอง เศรษฐกจและสงคม

**สงคมไทยของเรา เปนสงคมทอยในระหวางการเปลยนผาน ทำาใหเตมไปดวยปญญา โดยเฉพาะปจจบนการเกดวกฤตการณทางการเมองและสงคม โดยเฉพาะความขดแยงทางสงคมทรนแรงและฝงลก สงคมไทยจะผาน

270

วกฤตการณนไปไดอยางไร เปนคำาถามทนกศกษาตองคด ***

3.การเปลยนแปลงแบบวฎจกร (Cyclical) เปนการมองวาสงคมจะเปลยนแปลงแบบกลบไปกลบมา (ดงคำาพดทบอกวาชว 7 ท ด 7 หน ) ตวอยางการเปลยนแปลงแบบนเชน

-การเปลยนแปลงทางการเมองของประเทศไทยทเปลยนในลกษณะวงจรอบาทว มาเปนเวลา 70 ป

-การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจของโลก ทจะเปลยนแปลงไปมาระหวางเศรษฐกจตกตำา กบเศรษฐกจเตบโต

**********************สรปสาระ สำาคญอ.สทธพนธ

กระบวนการทำาใหทนสมย (เปนการเปลยนแปลงแบบววฒนาการ)

ในการเปลยนสงคมดงเดมไปสสงคมทนสมยจะตองอาศยกระบวนการทเรยกวา กระบวนการทำาใหทนสมย หรอ Modernization เปนแนวคดสำาคญทนกศกษาตองทำาความเขาใจในการเรยนวชาน

271

กระบวนการสรางความทนสมย คอกระบวนการของการเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจสงคมทเกดขนในสงคมใดๆ เปนเสมอนสะพานททอดเชอมระหวางความเปนดงเดมกบความทนสมย เปนความพยายามทจะใหสงคมมความทนสมยในทางเศรษฐกจและสงคมและการเมอง

ทารคอต พารสน บอกวากระบวนการทนสมยเปนเรองความพยายามทจะปรบเปลยนสภาพการณใน 4 ประการ ซงเปนสภาพการณหลกทปรากฎในสงคมดงเดมทจะตองปรบใหเปนสภาพการณใหมคอ

1.ตองปรบเปลยนจาก Particularistic ใหเปน Universalistic หมายถงการทกฎหมายระเบยบตางๆทเคยออกมาบงคบใชเฉพาะกลม เฉพาะบคคล ตองปรบเปลยนใหบงคบใชกบทกคน หรอบคคลจะตองอยภายใตกฎหมายเดยวกนอน

2.เปลยนจากสภาพ Diffuse ใหเปน Specific หมายบทบาททคนคนเดยวตองทำาหนาทหลายอยางทเรยกวา Diffuse Function ตองถกปรบเปลยนใหเปนลกษณะทแตละคนทำาหนาทเฉพาะอยางเพอเกดความชำานาญเฉพาะดานหรอ Specific

3. ตองเปลยนจาก Ascriptive มาเปน Achievement หมายถงการสบทอดตำาแหนงในสงคม

272

ดงเดมจะเปนไปตามสายเลอด แตในสงคมสมยใหมจะตองใช หลกแหงสมฤทธผลและหลกแหงความยตธรรมเปนสำาคญ

4.ตองเปลยนจาก Religious Belief ใหเปน Secularization กลาวคอ Religious Belief เปนลกษณะความเชอในสงคมทเปนแบบดงเดม ทคนจะมความเชอทงมงาย แตในสงคมททนสมยจะตองมความเชอแบบ Secularization คอมความคดทมเหตมผลและพสจนไดอยางเปนวทยาศาสตร

ทงนภายใตกระบวนการทำาใหทนสมยนนม 2 กระบวนการ ทสำาคญทสดคอ

-กระบวนการ Social Mobilization หรอกระบวนการเคลอนยายทางสงคม หมายถงการทคนละทง ความคด ความเชอ วถชวต จากแบบเกาไปเปนแบบใหม เนองจากคนมความรมากขน มการศกษามากขน (ทอาจารยสทธพนธใชคำาวากระบวนการของเกาถอดทง)

-กระบวนการพฒนาทางเศรษฐกจทง 2 กระบวนการนำามาซงการเปลยนแปลงทางสงคม

และมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง และความไรเสถยรภาพทางการเมอง

กระบวนการ Social Mobilizationปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization

1.จำานวนคนทมความเปนอยททนสมย

273

2.วดจากคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตางๆวามมากนอยแคไหน

3.วดจากจำานวนคนทเปลยนทอยอาศยไปสทดกวาเกา

4.ดจากการขยายตวของสงคมเมอง เพราะการทเมองขยายตวทำาใหคนรบสงใหมๆ

5.วดจากจำานวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรเปนอาชพอยางอน

6.วดจากจำานวนผรหนงสอ

7.วดจากรายไดเฉลยตอหวตอคน

ผลกระทบของ Social Mobilization ทมตอการเมอง

คารล ดอยช บอกวาในสงคมทมระดบของ Social Mobilization สงจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ประการ คอ

1.ทำาใหคนทมระดบ Social Mobilization สงทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา เพราะคนพวกนจะมความรความเขาใจสงขน และจะเขาไปมสวนรวมในทางการเมองมากขนอนมผลมาจากการคาดหวง ความทะเยอทะยานสงขน

2.ทำาใหสถาบนทางการเมองมประสทธภาพสงขน ซงเปนผลมาจากการทคนเขาไปเรยกรองทางการเมองมาขน รฐจะ

274

ดำารงอยไดอยางมเสถยรภาพกตอเมอสรางสถาบนทางการเมองทเขมแขงมารองรบ

3.Social Mobilization สงผลใหทมาของผนำาทางการเมองจะแปรเปลยนไป คอในสงคมแบบดงเดมผนำาทางการเมองจะมาจากฐานของความชอบธรรมทางประเพณ แตในสงคมทนสมยผนำาจะมกฎหมายมารองรบความชอบธรรม (Legal-Rational)

การพฒนาเศรษฐกจการพฒนาเศรษฐกจนนตองมกระบวนการและใชเวลา ซง

ในระหวางการดำาเนนการพฒนาเศรษฐกจเพอนำาไปสความทนสมยนนจะทำาใหเกดความไรเสถยรภาพทางสงคมและการเมองเกด เพราะ

1.การพฒนาเศรษฐกจทำาใหลกษณะของการรวมตวกนของคนแบบเกาๆจะแตกสลายไมเปนทยอมรบอกตอไป ทำาใหคนมารวมตวกนเปนกลมองคกรเพอเรยกรองในทางการเมอง

2.การพฒนาเศรษฐกจจะมการสรางคนรนใหมใหเกดขน เชนมคนรำารวยใหมเกดขนและคนเหลานเมอไดรบการยอมรบทางสงคมกจะเขาสการเมอง และคนเหลานมความตองการใหสงคมมการเปลยนแปลง กจะสงผลตอความไรเสถยรภาพเกดขน

275

3.เกดการยายถนฐานเขาสเมองมากขน เพราะคนตองการเขาไปอยในเมองมากขน นำามาสการมสวนรวมทางการเมองมากขน

4.มาตรฐานการครองชพตกตำาลงทำาใหเกดชองวางระหวางชนชน โดยเฉพาะในชวงแรกของการพฒนาทางเศรษฐกจสงผลใหความไรเสถรยภาพในสงคมเกดขนได

5.คนบางกลมทมรายไดเพมขนจะทาทายกฎระเบยบ ตองการเหนสงใหมๆ ตองการเหนสงคมทเออประโยชนแกกลมของตนเองมากกวาน

6.มการขยายโอกาสทางการศกษาการรบขาวสารทำาใหคนในสงคมเกดความทะเยอทะยานเกนกวาความสามารถทสงคมจะตอบสนองได

8.เศรษฐกจจะชวยเพมสมรรถนะใหกบกลมหรอองคกรทจะเขาไปมสวนรวมทางการเมองเพอสนองตอบตอความตองการของกลมของตนเอง

9.การพฒนาเศรษฐกจนนจะนำาไปสปญหาในเรองการแจกแจงแบงสรรทรพยากร

ผลกระทบของการพฒนาเศรษฐกจตอการเมอง ทำาใหเกดวกฤตตางๆคอ

1.Identity Crisis ทำาใหเกดวกฤตการณดานความผกพนเชน ในสงคมแบบเกาคนจะมความผกพนกนสง คนจะ

276

เชอผนำา แตในสงคมสมยใหมตองใหคนหนมายอมรบสถาบนและกฎหมายใหมๆ ปญหาความผกพนกจะเกดขน

2.Legitimacy Crisis หมายถงวกฤตแหงความชอบธรรม ผนำาทมาจากฐานความชอบธรรมแบบเกาๆ กจะไมไดรบการยอมรบอกตอไป

3.Political Participation Crisis วกฤตการณในดานการมสวนรวมทางการเมอง เพราะสงคมททนสมยสงขน คนจะมการเคลอนยายทางสงคมสง คนมความคดอานมากขน คนมความรสกวาตนเองมความสำาคญทางการเมองมากขน

4.Penetration Crisis วกฤตการณในการเขาถงประชาชน ในยคกอนนนรฐจะขยายการบงคบบญชาไดในแวดวงทจำากด แตเมอสงคมมทนสมยมากขน รฐจะเขามายงเกยวกบประชาชนมากขนไปกจะกอใหเกดปญหาขนได

5. Distribution Crisis วกฤตการณในเรองการแจกแจงบงสรรทรพยากร เพราะในสงคมททนสมยคนจะความตองการตางๆมากขน แตรฐบาลมทรพยากรทจำากด

6. Integration Crisis วกฤตการณในเรองความเปนอนหนงอนเดยวกน ซงกเกดมาจากการทรฐไมสามารถสนองตอบความตองการไดเทาเทยมกน

ผลกระทบจากความทนสมย (ทางดานสงคม และเศรษฐกจ) ตอเสถยรภาพทางการเมอง (ตรงนสำาคญ)

277

แซมมวล พ. ฮนตงตน ไดกลาววาการพฒนาเศรษฐกจวามผลความไรเสถยรภาพทางการเมอง โดยมองวาในสงคมทระดบการพฒนาเศรษฐกจสงจะมระดบความทนสมยสง ซงสงผลใหระดบของ Social Mobization สง จะทำาใหคนในสงคมมความกระตอรอรนทางการเมองสง มความสำานกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมทรฐบาลจะตองหนมาเหลยวและ คนในสงคมจะมความทะยานอยากทจะเขาไปมสวนรวมทางการเมอง

ถาสงคมนนไมสามารถตอบสนองตอความตองการจากการเขามสวนรวมทางการเมองได คนจะเกดความคบของใจทางสงคม หรอมระดบ Social Frustration สง แตหากสงคมนนเปนสงคมทม Mobility Opportunity หรอเปนสงคมทเปดโอกาสใหคนมการขยบขยายฐานนะทางสงคมไดสง กจะไมมปญหาผลกระทบทางการเมองแตอยางใด

แตถาสงคมคนทคนมขบของใจ แตความขบของใจดงกลาวไมไดรบการตอบสนอง หรอสงคมนนเปนสงคมปดไมเปดโอกาสใหมการขยบขยายทางสงคมจะทำาใหคนเขาไปมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) เปนจำานวนมาก

สงคมใดทคนเขามสวนรวมทางการเมองจำานวนมากและในรปแบบทรนแรงเชนการประทวง การเรยกรองความ

278

ตองการแตสถาบนทางการเมองไมมประสทธภาพมากเพยงพอกจะเกดสภาพความไรเสถยรภาพทางการเมอง และนำาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง (Political Change)ในทสด

ความหมายความทนสมยหมายถงกระบวนการในการเปลยนแปลง

จากภาวะดงเดมไปสภาวะททนสมยทารคอต พารสน บอกวากระบวนการทนสมยเปนเรอง

ความพยายามทจะปรบเปลยนสภาพการณใน 4 ประการ ซงเปนสภาพการณหลกทปรากฎในสงคมดงเดมทจะตองปรบใหเปนสภาพการณใหมคอ

1.ตองปรบเปลยนจาก Particularistic ใหเปน Universalistic หมายถงการทกฎหมายระเบยบตางๆทเคยออกมาบงคบใชเฉพาะกลม เฉพาะบคคล ตองปรบเปลยนใหบงคบใชกบทกคน หรอบคคลจะตองอยภายใตกฎหมายเดยวกนอน

2.เปลยนจากสภาพ Diffuse ใหเปน Specific หมายบทบาททคนคนเดยวตองทำาหนาทหลายอยางทเรยกวา Diffuse Function ตองถกปรบเปลยนใหเปนลกษณะทแตละคนทำาหนาทเฉพาะอยางเพอเกดความชำานาญเฉพาะดานหรอ Specific

279

3. ตองเปลยนจาก Ascriptive มาเปน Achievement หมายถงการสบทอดตำาแหนงในสงคมดงเดมจะเปนไปตามสายเลอด แตในสงคมสมยใหมจะตองใช หลกแหงสมฤทธผลและหลกแหงความยตธรรมเปนสำาคญ

ปจจยททำาใหเกดความทนสมย จะม 2 ปจจยคอ1.การพฒนาเศรษฐกจ (Economic

Development )2.การพฒนาสงคม ซงในทนทำาโดยการพฒนาการ

ศกษา และกระบวนการกลอมเกลาคนในสงคมใหเปลยนจากเดมไปสสภาวะทดขน ทอาจารยสทธพนธเรยกวากระบวนการของเกาถอดทง หรอ (Social Mobilization)

ทง Economic Development และ Social Mobilization จะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง

นกศกษาจะตองวเคราะหใหไดวา การพฒนาเศรษฐกจ กระบวนการ Social Mobilization มผลตอการเมองอยางไร

ผลกระทบของ Social Mobilization ทมตอ การเมอง

280

คารล ดอยช บอกวาในสงคมทมระดบของ Social Mobilization สงจะมผลกระทบตอการเปลยนแปลงทางการเมอง 3 ประการ คอ

1.ทำาใหคนทมระดบ Social Mobilization สงทงแบบแผนการดำาเนนชวตแบบเกา เพราะคนพวกนจะมความรความเขาใจสงขน และจะเขาไปมสวนรวมในทางการเมองมากขนอนมผลมาจากการคาดหวง ความทะเยอทะยานสงขน

2.ทำาใหสถาบนทางการเมองมประสทธภาพสงขน ซงเปนผลมาจากการทคนเขาไปเรยกรองทางการเมองมาขน รฐจะดำารงอยไดอยางมเสถยรภาพกตอเมอสรางสถาบนทางการเมองทเขมแขงมารองรบ

3.Social Mobilization สงผลใหทมาของผนำาทางการเมองจะแปรเปลยนไป คอในสงคมแบบดงเดมผนำาทางการเมองจะมาจากฐานของความชอบธรรมทางประเพณ แตในสงคมททนสมยผนำาจะมกฎหมายมารองรบความชอบธรรม (Legal-Rational)

ปจจยทใชวดระดบของ Social Mobilization 1.จำานวนคนทมความเปนอยททนสมย

2.วดจากคนทสมผสสอสารมวลชนในรปแบบตางๆวามมากนอยแคไหน

3.วดจากจำานวนคนทเปลยนทอยอาศยไปสทดกวาเกา

281

4.ดจากการขยายตวของสงคมเมอง เพราะการทเมองขยายตวทำาใหคนรบสงใหมๆ

5.วดจากจำานวนคนทเปลยนอาชพจากกสกรเปนอาชพอยางอน

6.วดจากจำานวนผรหนงสอ

7.วดจากรายไดเฉลยตอหวตอคนผลกระทบของการพฒนาทางเศรษฐกจทมตอ

การเมอง1.Identity Crisis ทำาใหเกดวกฤตการณดานความ

ผกพนเชน ในสงคมแบบเกาคนจะมความผกพนกนสง คนจะเชอผนำา แตในสงคมสมยใหมตองใหคนหนมายอมรบสถาบนและกฎหมายใหมๆ ปญหาความผกพนกจะเกดขน

2.Legitimacy Crisis หมายถงวกฤตแหงความชอบธรรม ผนำาทมาจากฐานความชอบธรรมแบบเกาๆ กจะไมไดรบการยอมรบอกตอไป

3.Political Participation Crisis วกฤตการณในดานการมสวนรวมทางการเมอง เพราะสงคมททนสมยสงขน คนจะมการเคลอนยายทางสงคมสง คนมความคดอานมากขน คนมความรสกวาตนเองมความสำาคญทางการเมองมากขน

4.Penetration Crisis วกฤตการณในการเขาถงประชาชน ในยคกอนนนรฐจะขยายการบงคบบญชาไดใน

282

แวดวงทจำากด แตเมอสงคมมทนสมยมากขน รฐจะเขามายงเกยวกบประชาชนมากขนไปกจะกอใหเกดปญหาขนได

5. Distribution Crisis วกฤตการณในเรองการแจกแจงบงสรรทรพยากร เพราะในสงคมททนสมยคนจะความตองการตางๆมากขน แตรฐบาลมทรพยากรทจำากด

6. Integration Crisis วกฤตการณในเรองความเปนอนหนงอนเดยวกน ซงกเกดมาจากการทรฐไมสามารถสนองตอบความตองการไดเทาเทยมกน

ตวแบบของฮนตงตนแซมมวล พ. ฮนตงตน กลาววาการพฒนาเศรษฐกจ

วามผลความไรเสถยรภาพทางการเมอง โดยมองวาในสงคมทระดบการพฒนาเศรษฐกจสงจะมระดบความทนสมยสง ซงสงผลใหระดบของ Social Mobilization สง จะทำาใหคนในสงคมมความกระตอรอรนทางการเมองสง มความสำานกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมทรฐบาลจะตองหนมาเหลยวและ คนในสงคมจะมความทะยานอยากทจะเขาไปมสวนรวมทางการเมอง

ถาสงคมนนไมสามารถตอบสนองตอความตองการจากการเขามสวนรวมทางการเมองได คนจะเกดความคบของใจทางสงคม หรอมระดบ Social Frustration สง แตหากสงคมนนเปนสงคมทม Mobility Opportunity หรอเปนสงคมทเปดโอกาสใหคนมการขยบขยายฐานนะทาง

283

สงคมไดสง กจะไมมปญหาผลกระทบทางการเมองแตอยางใด

แตถาสงคมทคนมขบของใจ แตความขบของใจดงกลาวไมไดรบการตอบสนอง หรอสงคมนนเปนสงคมปดไมเปดโอกาสใหมการขยบขยายทางสงคมจะทำาใหคนเขาไปมสวนรวมทางการเมอง (Political Participation) เปนจำานวนมาก

สงคมใดทคนเขามสวนรวมทางการเมองจำานวนมากและในรปแบบทรนแรงเชนการประทวง การเรยกรองความตองการแตสถาบนทางการเมองไมมประสทธภาพมากเพยงพอกจะเกดสภาพความไรเสถยรภาพทางการเมอง และนำาไปสการเปลยนแปลงทางการเมอง (Political Change) ในทสด

ตวอยาง การนำาเอาตวแบบของฮนตงตนมาอธบาย การเมองไทย

1.การเปลยนแปลงการปกครองป 2475 2.เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม

2519 3.เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535 4.เหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549 ทง 4 เหตการณลวนเปนผลทมาจากการพฒนาทาง

เศรษฐกจและสงคมในชวงกอนทจะเกดเหตการณแตละเหตการณทงสน ดงจะไดอธบายทละเหตการณดงน

284

การเปลยนแปลงทางการเมองในป 2475 ถาพจารณาตามแนวคดของฮนตงตน เหตการณป

2475 เกดจากความไมสมดลระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคมกบการพฒนาการเมอง

กลาวคอในสมยของรชกาลท 5 ทรงมนโยบายพฒนาประเทศโดยการสรางความทนสมย ทงนเพอปองกนการลาอาณานคมจากชาตตะวนตก เชนการกอสรางโครงสรางพนฐานตางๆ ในการนทำาใหพระองคมความจำาเปนในการสงคนไทยไปเรยนในตางประเทศเพอรองรบงานดานตางๆทเกดจากการปฏรปประเทศ

ผลทเกดขนจากนโยบายนทำาใหคนไทยทไปเรยนตางประเทศรบแนวคดตะวนตกเขามา ตอเนองมาจนถงรชกาลท 6 และสดทายคนเหลานกมความตองการทจะเขามสวนรวมในทางการเมอง แตระบบการเมองยงไมมการพฒนา ระบบกษตรยไมสามารถตอบสนองความตองการทางการเมองของปญญาชนทไปศกษาตอในตางประเทศได ในทสดกนำามาซงการรวมตวของนายทหารลกขนมายดอำานาจจากกษตรยและเปลยนแปลงการเปลยนแปลงการปกครองมาเปนประชาธปไตย

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม 2519

เหตการณ 14 ตลาคม 2516 และ 16 ตลาคม 2519 กเปนผลมาจากการพฒนาประเทศในดานตางๆมาตงแตป

285

2505 ในสมยจอมพลสฤษด โดยเฉพาะการพฒนาทางดานการศกษาและการพฒนาเศรษฐกจ เชนมการกอตงมหาวทยาลยในภมภาค สงผลใหประชาชนมความรความเขาใจทางการเมองมากขน นกศกษาตามมหาวทยาลยมความคดความอานทไดรบรจากการศกษา

ขณะทการเมองยงเปนเผดจการ สถาบนการเมองทอยไมสามารถตอบสนองความตองการของนกศกษาและประชาชนได เกดสงทเรยกวาการแชแขงทางการเมอง ทงยงมปดกนการเขามสวนรวมของประชาชน มการหามชมนมกนทางการเมอง หามผใชแรงงานรวมตวกนเปนสมาพนธ ลกษณะดงกลาวทำาใหนกศกษาและประชาชนเกดความขบของใจทำาใหเกดการเขามสวนรวมทางการเมองครงใหญดวยการออกมาชมนมประทวงของนกศกษาและประชาชน จนนำาไปสการเปลยนแปลงรฐบาลและมการขบไลรฐบาลเกาใหออกจากตำาแหนงในทสด

ตรงนเปนความไมสมดลระหวางการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคม และการพฒนาทางการเมอง สดทายกนำามาสการเปลยนแปลงและการลมสลายทางการเมอง

เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535แนวคดการพฒนาทไมสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม

และการพฒนาการเมองยงสามารถนำามาใชในการวเคราะห

286

เหตการณพฤษภาทมฬ ป 2535 เนองจากกอนจะเกดเหตการณพฤษภาทมฬ เปนชวงทเศรษฐกจของไทยมการเตบโตสงมาก จากนโยบายการสงเสรมการลงทนของรฐบาลพลเอกชาตชาย การเตบโตทางเศรษฐกจทำาใหชนชนกลางในสงคมไทยขยายตวอยางรวดเรว พรอมๆกบระบบการตดตอสอสารททนสมยมากขน โอกาสในการเขาถงขอมลขาวสารของประชาชนมมากขน แตเมอเกดเหตการณ รสช. ทนายทหารทนำาโดยพลเอกสนทร คงสมพงศ ทำาการยดอำานาจจากรฐบาลพลเอกชาตชาย และมการสบทอดอำานาจโดยการใหพลเอกสจนดา คราประยรเปนนายกรฐมนตร ทำาใหชนชนกลางซงเปนคนทมทงความร มฐานะทางเศรษฐกจ และเปนกลมคนทมความตระหนกในความสำาคญของตนเองในทางการเมอง (Self Political) จงเขารวมชมนมเพอขบไลรฐบาลทมาจาก รสช. จนทำาใหมอบป 2545 ถกเรยกวามอบชนชนกลางหรอมอบมอถอ

การททหารพยายามทำาใหการเมองกลบไปสการเมองแบบเกา จงเปนภาวะทไมสมดลกบความตองการมสวนรวมทางการเมอง อนเกดจากคนมการศกษาและมความเปนอยทดขน ทำาใหความขดแยงระหวางทหารและประชาชนลกลามจนกลายเปนการนองเลอดในทสด

เหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549

287

การรฐประหารในวนท 19 กนยายน ยงสะทอนใหเหนการพฒนาทไมสมดล ระหวางการพฒนาเศรษฐกจสงคม เทคโนโลย และการเมอง

ทงนเหตการณพฤษภาทมฬ เปนเหตการณทนำามาสการปฏรปการเมองในป 2540 เปาหมายของการปฏรปการเมองกเพอใหการเมองเปนการเมองของพลเมองแทนทจะเปนการเมองของ ส.ส. ทกวนนการเมองไทยจงเปนขนตอนของความพยายามทจะเปลยนประชาธปไตยแบบมตวแทน (Representative Democracy) มาเปนการเมองแบบมสวนรวมหรอ Participatory Democracy

รฐธรรมนญป 2540 มผลทำาใหคนไทยตนตวทางการเมองมากขน เกดการรวมตวในรปประชาสงคมมากมาย และความพรอมในการมสวนรวมทางการเมองมากขน

แตปรากฏวาในทางการเมองรฐบาลทนำาโดย พ.ต.ท.ทกษณ กลบใชอำานาจในการบรหารประเทศอยางเบดเสรจ อนเนองจากการมอำานาจทนอยในมอ และใชอำานาจในการแทรกแซงองคกรทางการเมองอนๆ จนทำาใหองคกรหรอสถาบนการเมองตางๆไมไดทำาหนาทอยางทควรจะเปน เชน

-สภาผแทนเปนสถาบนทไมทำาหนาทของตนเอง เนองจากสมาชกสภาผแทนราษฎรสวนใหญสงกดพรรค

288

รฐบาล ส.ส.จงทำาหนาทสนบสนนรฐบาลและนายกรฐมนตรจนลมทำาหนาทนตบญญต หรอหนาทตวแทนประชาชน

-วฒสภา วฒสภาทมาจากการเลอกตงครงแรกตามรฐธรรมนญ 2540 เปนวฒสภาทไมทำาหนาทของตนเองในการตรวจสอบและกรนกรองการใชอำานาจรฐ ทงยงปฏบตตนไมเปนไปตามกฎหมาย เชนกฎหมายสงหามไมใหสงกดพรรค แต ส.ว.หลายคนขายตวใหกบพรรคการเมอง

-องคกรอสระตามรฐธรรมนญ เชนกกต.เปนองคกรอสระทออฉาวทสดถงการไมทำาหนาทจนทำาใหเกดวกฤตศรทธาและ กกต.หลายคนตองถกฟองรองและถกจำาคก

-พรรคการเมอง ตามหลกการแลวพรรคการเมองจะตองทำาหนาทเปนผนำาเสนอนโยบายตามความตองการของประชาชน แตพรรคไทยรกไทยในฐานะพรรครฐบาลกลบนำาเสนอนโยบายหลายอยางทเปนการตอบสนองความตองการของนายทนพรรคตนเอง จนกลายเปนทมาของปญหาคอรปชนเชงนโยบาย ในขณะทรฐบาลทกษณพยายามจะทำาใหการเมองไทย

เปนการเมองแบบเผดจการโดยทนนยม ซงขดแยงกบการตระหนกถงความสำาคญของการเมองภาคพลเมองของประชาชน ในทางสงคมกลบมการพฒนาไปอยางรวดเรวโดยเฉพาะการพฒนาของสอสารโทรคมนาคม โดยเฉพาะความ

289

ทนสมยของระบบอนเตอรเนต ซงมผลทำาใหประชาชนรบร ขาวสารทางการเมองไดอยางรวดเรว

ประเดนดงกลาวสะทอนใหเหนการพฒนาทไมเทากนระหวางการเมอง กบการพฒนาทางสงคม เศรษฐกจและเทคโนโลย สดทายเมอประชาชนรบรพฤตกรรมในทางไมชอบของรฐบาลจงออกมาเคลอนไหวตอตาน โดยเฉพาะการเคลอนไหวผานการสอสาร สดทายกทำาใหเกดวกฤตการเมอง และนำามาสการลมสลายของระบอบประชาธปไตย และทำาใหทหารเขามามบทบาททางการเมองอกครง

จากตวอยางทกลาวมาทงหมด สะทอนใหเหนถงผลของการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจทมผลตอการพฒนาทางการเมอง และหากการพฒนาทง 2 ดานไมมความสมดลกนความลมสลายทางการเมองกจะเกดขน

***********อาจารยเชญชวณณ จะเนนในเรองกระแสโลก หรอ

โลกาภวตน หรอ Globalizationสาเหตของการเกดโลกาภวตน1.ประเทศทงหลายมการตดตอคาขายระหวางกนมาก

ขน 2.ความเจรญทางดานคอมพวเตอรและอนเตอรเนต ม

การนำาคอมพวเตอรมาใชในกจกรรมตาง ๆ ตงแตการเรยน การสอน การทำางาน

290

3.เกดเทคโนโลยใหมทสำาคญมาก เชน นาโนเทคโนโลย เทคโนโลยชวภาพ

4.การเกดเครอขายของสอมวลชนทยงใหญไพศาลอยางเครอขายอนเตอรเนตทมอยทวโลกจนไมสามารถปดกนขาวสารได

5.เกดจากการตนตวเรองสงแวดลอม ปญหาสงแวดลอมซงมผลกระทบตอคนทงโลกไดกลายเปนกระแสโลกทสำาคญ เชนเวลานปญหาโลกรอนจะเปนปญหาทคนใหความสนใจแมกระทงเดกๆ ทวโลก

6.การหลงไหลของขาวสารจากตางประเทศ ทำาใหเกดการรบรทางวฒนธรรม และการเลยแบบ เชนคนไทยดละครเกาหลมากกจะมการแตงตวแบบเกาหล ดารานกรองเลยนแบบนกรองเกาหล เปนตน

ผลของ Globalization

1. ผ ล ก ร ะ ท บ ท า ง เ ศ ร ษ ฐ ก จ ท ำา ใ ห เ ก ด ก า รเปลยนแปลงทางเศรษฐกจเขาสระบบทนนยม ทกประเทศเขาสระบบทนนยมโลก

ลกษณะดงกลาวทำาใหพรมแดนระหวางประเทศเร มสญหายไป เกดเทคโนโลยทท ำาใหโลกทงโลกเชอกนเร มทระบบแฟกซ ตามมาดวย Internet ทำาใหการคาของโลกเขาส ร ะบบท เรยกวา E-commerce ทำาใหประเทศต างๆสามารถแขงขนกนอยางทดเทยมกน

291

อทธพลของกระแสโลกทำาใหเกดระบบเศรษฐกจแบบทนนยมการตลาด ทกเร องเปนเร องการตลาดแมแตเร องการเมองกกลายเปนตลาดการเมอง เชนซ อขายนกการเมองเขามาสงกดพรรค ดแลนกการเมองแบบพนกงานบรษทคอมเงนเดอนมโบนส

ในยคโลกาภวตนธรกจการขายแบบใหมเนนเรองการสรางความพงพอใจใหกบลกคา ซอสนคาไปแลวไมพอใจนำามาเปลยนหรอคนได การบรการทนเวลา (ภาษาทางบรหารธรกจเรยกวา Customization)

2. ผลกระทบทางการเมอง ทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมอง ในลกษณะทรฐมอำานาจนอยลง เนองจาก

-บรรษทขามชาตมอทธพลมากขน เชนเวลานเทสโกโลตส ขยายสาขาทวประเทศ โดยทรฐไมสามารถปองกนได

-องคการระหวางประเทศมบทบาทและมอทธพลมากขน โลกาภวตนทำาใหการปกครองระบอบเผดจการอยไมได

ตองลมหายตายจากไปในหลายประเทศ การเมองเปลยนมาเปนระบอบประชาธปไตยแทน ประเทศทไมไดปกครองดวยระบอบประชาธปไตยจะอยยาก เพระปญหาภายในประเทศเผดจการจะถกถายทอดไปทวโลก จนคนทวโลกกดดนใหประเทศนนเปลยนแปลงทางการเมอง

3. ผลกระทบทางวฒนธรรม

292

-ท ำา ใ ห เ ก ด แ บ บ แ ผ น ค ว า ม ค ด ค ว า ม เ ช อ แ บ บปจเจกบคคลมากขน ทำาใหคนใหความสนใจกบสทธและเสรภาพรวมทงการตระหนกถงประเดนทางดานสทธมนษยชน วฒนธรรมปจเจกชนทำาใหเกดพฤตกรรมแปลก เชนกลมรกรวมเพศทเปดเผยตนเองมากขน กลมคลงนกรอง

-ความไรพรมแดนทางดานเชอชาต ไมมคำาวาชาตนยม ในการประกอบอาชพ เนองคนจะเดนทางไปทวโลกเพอไปทำางาน

**นอกจากนตอไปจะเกดการผสมผสานทางดานเชอชาตและวฒนธรรมมากมายจากการทคนแตงงานขามชาตกน

4.ผลกระทบทางสงคม-เกดสงคมโพนทะเล คอสงคมทไมถกปดกน ดวย

พรมแดนในดานตางๆอกตอไป เชนพรมแดนดานเพศ เชนผหญงกบชายสามารถทำางานไดเทาเทยมกน ในสงคมตะวนตกผหญงและชายมรายไดเทาเทยมกนถาทำางานในตำาแหนงเดยวกน

-เก ดส งคมเสมอน (Virtual Community) ค อสงคมบนอนเตอรเนต คนบางคนบนหาเพอและมสงคมของตนเองบนเนต

เชนพวกทชอบพนธมตรประชาชนเพอประชาธปไตยกจะเขาไปสรางชมชนของตนเองท

293

www.manager.co.th คนทชอบทกษณกจะเขาไปคยกยท www.hitusxsin.com หรอทหองราชดำาเนนในเวปพนทพย เปนตน

-ทำาใหเกดสงคมทใหความสำาคญกบหลกกฎหมาย และหลกเหตผล รวมทงมองวากฎหมายทดคอกฎหมายทมเหตผล และเหตผลทดทสดคอเหตผลของความเปนมนษย

**********************

สรปอาจารยจรโชคสงทตองทำาความเขาใจ1.สงทสงคมวทยาการเมองใหความสนใจ-สงคมวทยา เป นการศ กษาสงคมอยางล กซ ง

เกยวของกบสงตางๆคอ1.ศกษาเกยวกบกลม (Group หรอสภาพของคนท

อยในกลมหรอสงกดกลม อนเปนกลมทเกดขนตามปกต เชนกลมนกศกษาในหองเรยน กลมคนทเขาไปดละครเวท หรอกลมคนทไปดกฬาโอลมปก

2. ศกษาเกยวกบฝงชน (Crowd) ซงเปนกลมบคคลทเกดขนในภาวะไมปกต หรอเกดขนอยางไรระเบยบ เชนปรากฏการณไทยมง

294

3.ศกษาเกยวกบมอบ (Mob) หมายถงกลมคนทมการแสดงออกในแบบรนแรง เชนพวกอนธพาลเชยรบอลทเรยกวาพวกฮลแกน

4.ศกษาหนวยยอยทางสงคม ซงประกอบดวย-บาน-วด-โรงเรยน -ราชการ (Bureaucracy)-สงคมวทยาการเมองเม อนำาเอาสงคมวทยามาศกษารวมกบการเมองจะ

เปนการศกษาถง1. อำานาจ (Power) ซงม 3 ประเภท-อำานาจตามกฎหมาย เปนไปตามนตนย (Authority) -อำานาจตามประเพณ -อำานาจจากบารม (Charisma) เชนหลวงตามหาบว

ถอวาเปนคนมอำานาจทมาจากการมบารม หรอครบาศรวชย เปนพระทคนลำาพนใหความศรทธามากและสามารถชกชวนใหชาวบานมารวมมอกนสรางทางขนดอยสเทพ

2. ศกษาการเปลยนแปลงทางสงคม การเปลยนแปลงจะมหลายระดบ คอ-บาน เชนการเปลยนแปลงในครอบครว ความสมพนธ

ระหวางพอ แม ลกทเปลยนแปลงไป

295

-ชมชน ความเปลยนแปลงในความสมพนธของคนในชมชน เชนเดมมความสมพนธแบบใกลช ด มาเปนความสมพนธแบบเปนทางการมากขน หรอการเปลยนแปลงในชมชนภาคอสานทเกดจากการแตงงานกบคนฝรง

-ระดบสงคม เชนการเปลยนแปลงทางการเมองในสงคมไทย

-ระดบโลก เชนการเปลยนแปลงดานสงแวดลอม การเปลยนแปลงในระบบเศรษฐกจของโลก (เชนมการคาขายระดบโลกมากขน)

ดงนนเวลาพดถงการเปลยนแปลงจะตองพจารณาวาเปนการเปลยนแปลงระดบใดดวยระหวาง

1.ระดบทองถน2.ระดบชาต3.ระดบนานาชาต2.แนวคดทนำามาใชในการอธบายปรากฎการณทาง

สงคมและการเมอง เชน-ทฤษฎการเรยนรแบบกลบหวหอม

เปนทฤษฎทจะบอกวาสงทคนเราเปนอยหรอมพฤตกรรมอยางไรขนอยกบความคดทอยลกทสดของเขา เปรยบเสมอนกลบหวหอมทอยดานในสด แตกยงสงผลกระทบมาถงดานนอก

296

ทงนความคดและพฤตกรรมทเปรยบเสมอนกลบหวหอมทอยในดานในทสดจะเกดจาก การอบรมเลยงด การเรยนร คร งแรก ความประทบใจ ฝงใจ จะอยย งยนยงยาวนาน เชน

เชนนายกท กษ ณได ร บการอบรมกล อมเกลา ม ประสบการณ มความประทบใจอยางไรในวยเดกกจะมผลตอความคดความอานทางการเมอง

-ทฤษฎ Iceberg กลาววา การเปลยนแปลงทมองเหนขางบนเกดจากการเปลยนแปลงจากขางลางทไม สามารถมองเหนได

ทงนการเปลยนแปลงจะเกยวของกบเวลาและสถานทดวย

**********อาจารยพมลอาจารยสอนการเปล ยนแปลงท งทางเศรษฐก จ

การเมอง และสงคม เหมอนอาจารยทานอนๆ แตเนนมากทการเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรม

ทฤษฎทเกยวกบวฒนธรรม 1.ทฤษฎววฒนาการทางวฒนธรรม (Evolution)

คอเปนวฒนธรรมทมววฒนาการเปนขนตอน จากวฒนธรรมแบบพนๆดงเดมและววฒนาการจนกลายเปนวฒนธรรมทซบซอนและละเอยดออน

297

2.ทฤษฎการแพรกระจายของวฒนธรรม (Diffusioness) เปนการมองวาวฒนธรรมจะเกดการแพรกระจายเปนแนวนอนจากสงคมหนงไปสสงคมหนง

คอนเซปตทเกยวของกบการแพรกระจายของวฒนธรรม1.Adaptation การปรบตวทางวฒนธรรมคอ

วฒนธรรมนนสามารถปรบเปลยนได เชนการกนปลาแซลมอนแตกนแบบไทย

2. Acculturation การปฏสมพนธทางสงคมวฒนธรรม เปนเรองของสงคมของคน 2 กลมทมาพบกนซงมวฒนธรรมตางกนมาพบกนกจะเกดการปะทะกน เกดปฏสมพนธกน

3.Assimilation การผสมผสานกนทางวฒนธรรม เชนสงคมไทยนนเรามนโยบายทจะผสมผสานคนในสงคมทตางเชอชาตใหเขาดวยกน

4.Cultural Integration การบรณาการทางวฒนธรรมเกดการผสมผสานจนกลายเปนเนอเดยวกน ซงจะทำาใหเกดลกษณะพหนยมในสงคม อาจจะเรยกวาความหลากหลายทางวฒนธรรม

5.Cultural Conflict ความขดแยงทางวฒนธรรม เกดขนเมอการปะทะสงสรรคของวฒนธรรมทตางกน สมาชกในสงคมกลบไมยอมรบซงกนและกน

298

ทกวนนโลกของเรากำาลงมการปะทะกนทางวฒนธรรม ดงนนในฐานะเราจะตองคดวาจะทำาอยางไรใหวฒนธรรมของเรายงคงอยโดยปรบตวใหเขากบวฒนธรรมจากภายนอกดวย

มตของการเปลยนแปลงทางสงคม นนคอเมอเราพดถงการเปลยนแปลงจะเปนการ

เปลยนแปลงดานใดกตาม เราจะตอบอกถงสงเหลาน

1.Identity of Change ระบลกษณะของการเปลยนแปลงได วาเปลยนไปในเรองอะไร เชน ตวคน สงคม เศรษฐกจ ครอบครว การศกษา ศาสนา การผลต อาชพ ฯลฯ

2.Level of Change บอกถงระดบของการเปลยนแปลงวาเปนไปในระดบใด เชนระดบปจเจกบคคล ครอบครว กลม องคการ สถาบน ชมชน สงคม หรอโลก

3.Duration of Change ชวงระยะของการเปลยนแปลง เปนการเปลยนแปลงระยะสนแคไฟไหมฟาง ระยะปานกลาง หรอระยะยาว

4. Direction of Change ทศทางการเปลยนแปลงเปนไปในทศทางใด เชนเปนแบบเสนตรงสงขนหรอดงลง แบบวงกลม วนเวยนกลบมาอยทเดม แบบขน ๆ ลงๆ เปนลกคลนแบบเศรษฐกจ หรอไปเรอย ๆ เปลยนแปลงชา หรอเดนหนาบางถอยหลงบาง

299

5. Magnitude ความเขมขนของการเปลยนแปลง ดปรมาณของการเปลยนแปลงวาเปนการเปลยนแปลงอยางเขมขน (เปลยนโครงสรางทงหมด) หรอเปลยนเพยงเลกนอยแกไขกฎระเบยบเลก ๆ นอย ๆ โดยทสาระสำาคญไมไดเปลยน ตองดวาเปลยนแบบปฏรป หรอเปลยนแบบปฏวตแบบถอนรากถอนโคนอยางรวดเรว เปนการเปลยนเฉพาะปจเจกบคคลหรอเปลยนแปลงทงสงคม

6. Rate of Change อตราการเปลยนแปลงชาเรวแคไหน เปลยนบางหยดบางหรอเปลยนตอเนองไปเรอย ๆ

ข อ ส ง เ ก ตการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม เปนสงทเกดขนอย

ตลอดเวลา แตมองเหนไดยากและคนในสงคมอาจจะไมรสกตว คำาวาวฒนธรรมตรงนหมายถงชวตวฒนธรรมไมใชศลปวฒนธรรม เชนวฒนธรรมทางการเมอง วฒนธรรมการใชชวต วฒนธรรมของการบรหาร

วฒนธรรมทางการเมองอยางหนงของไทยทกำาลงเปลยนแปลงไป คอการมองวาการโกงกนทางการเมองเปนเรองธรรมดา นกการเมองทเขามาเลนการเมองจะมองวาการเขามาใชตำาแหนงทางการเมองเพอหาผลประโยชน

300

เปนสงททกคนตองทำา ดงนนทกวนนคนจงละเลยคำาวาการเมองเปนเรองคณธรรมไป

อยางไรกตามอาจารยพมลชอบใหนกศกษาตอบขอสอบทอธบายถงการเปลยนแปลงในชมชนของนกศกษา (เหมอนรายงาน) ซงนกศกษาจะตองบอกไดวาชมชนทนกศกษาเขยนนน

1.มการเปลยนแปลงอยางไรในดานใดบาง -สงคม-เศรษฐกจ-การเมอง-วฒนธรรม2.การเปลยนแปลงมลกษณะอยางไร-เปลยนแบบชาๆ หรอ เปลยนแบบรวดเรว-เปลยนแปลงมากหรอนอย-เปลยนไปในทางทดขนหรอเลวลง3.การเปลยนแปลงดงกลาวเกดจากอะไร เชน-รบวฒนธรรมจากสงคมภายนอก-เกดจากการพฒนาทางเทคโนโลย-เกดจากการศกษาเปนตน

**********

301

สรปสาระสำาคญของอาจารยวฒศกด

1.การเปลยนแปลงในทางเศรษฐกจ ซงสดทายแลวโลกของเรากเปลยนมาเปนทนนยมทงโลก (อาจารยจงตงหวขอวา ชยชนะของทนนยม)

2.การเปลยนแปลงทางการเมอง ซงสดทายแลวโลกทงโลกกเปลยนมายอมรบแนวคดแบบประชาธปไตย (อาจารยใชหวขอวาชยชนะของประชาธปไตย)

3.การเปลยนแปลงและความกาวหนาทางเทคโนโลย (จรงๆแลวนาจะหมายถงชยชนะของวทยาศาสตร)

4.การเปลยนแปลงของสงคมไทยการเปลยนแปลงในทางการเมองอาจารยตองการบอกนกศกษาโลกของเราทงโลกถกกลน

ดวยแนวคดแบบประชาธปไตย ทำาใหทกประเทศในโลกพยายามจะใชการเมองแบบประชาธปไตย ซงสดทายแลวหลายประเทศประสบกบปญหา การพฒนาประชาธปไตยเปนไปอยางชาๆ ซงรวมทงประเทศไทยของเราดวย

ผลกระทบจากการพฒนาประชาธปไตย1. การแสวงหาโครงสรางการเมองและการบรหารแบบ

ใหม เชนมการปฏรปการเมอง การกระจายอำานาจสทองถน2.ทำาใหประชาชนเกดความตนตวในเรองเสรภาพ 3.การกอตวของวฒนธรรมแหงการตรวจสอบ

302

4.การออนตวของอำานาจรฐ หมายถงรฐเรมมอำานาจนอยลง

การพฒนาระบบทนนยมในทางเศรษฐกจโลกทงโลกตางหนมาใชระบบทนนยม ซง

หมายถงระบบทตองการใหเกดเสรภาพและการแขงขนในทางเศรษฐกจใหมากทสด โดยลดอปสรรคทางการคาและการลงทน โดยใหกลไกตลาด โดยใหรฐเขามายงเกยวกบระบบเศรษฐกจนอยทสด แมกระทงในประเทศสงคมนยมกตองเปลยนมาเปนทนนยม เชนจน เวยดนาม

เชนเดยวกนกบระบอบประชาธปไตย ระบบทนนยมกสงผลกระทบมากมายโดยเฉพาะทำาใหเกดความแตกตางในดานชนชนและความเปนอยในสงคม ความไมเทาเทยมกนในการพฒนาชวตและความเปนอย

สดทายแนวคดแบบทนนยมกไมไดถกนำามาใชอยางเตมท แตรฐตองเขามาเกยวของกบระบบเศรษฐกจอยด เชน

-เขาไปอดหนนเกษตรกร-เขาไปแทรกแซงโดยใชมาตรการภาษ-ใชระบบรฐสวสดการ ดงนนในความเปนจรงกคอทงประชาธปไตยและ

ทนนยมลวนแตเปนแนวคดทสรางปญหา โดยเฉพาะอยางยงเมอนำามาใชในประเทศกำาลงพฒนา

303

ดงนนสงทนกศกษาตองสนใจกคอการเปลยนแปลงในสงคมทเกดจากประชาธปไตยและทนนยม โดยเฉพาะการเปลยนแปลงในสงคมไทย

การเปลยนแปลงของไทย1.รฐไทยมการปรบตวเนองจากกลมทนทเขามากมอำานาจรฐเปลยนแปลงไป

จากกลมเกามาเปนทนกลมใหม ทำาใหเกดการเปลยนแปลงทางการเมอง เชนเปลยนจากทนทพอคานกอตสาหกรรมมาเปนทนสอสาร สงผลใหเกดการปฏรปในระบบราชการ

2.กฎเกณฑกตกาในสงคมมการสบสน ขดแยงกนเอง กฎหมายไลไมทนการเปลยนแปลง

3.เกดพลงใหมในทางสงคมมากขน 4.ความขดแยงในสงคมเกดขนไดงายมากขนตวอยางความขดแยงทางการเมองในสงคมไทยเวลาน

ลวนแตเกดมาจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจในระบบทนนยมและการเปลยนแปลงทเกดจากประชาธปไตย (ดตวอยางทวเคราะหพนธมตรในตอนแรก)

ตวอยางขอสอบเกา

อาจารยจรโชค

304

จงระบขอบขายและสาระของวชาสงคมวทยาและ

เรองราวทางการเมอง

-เมอ 2 สาขาวชามาผนวกกนเปนสงคมวทยาการเมอง สงคมมผลตอการเมอง และการเมองมผลตอสงคมอยางไรทงนใหโยงถงการเปลยนแปลงทดขนคอการพฒนา จงยกตวอยางประกอบ

(เวลาตอบกตองบรรยายถงระดบของการเปลยนแปลง หรอสวนของการเปลยนแปลงวาเปนการเปลยนทบคคล ครอบครว สถาบนหรอ ชมชน )

อาจารยสทธพนธใหวเคราะหคำากลาวทวา บานเมองยงมความทนสมย “

มกทำาใหเกดภาวะความไรเสถยรภาพทางการเมอง ทงนให“ใชหลกการ แนวคดททานไดศกษามาพรอมทงยกตวอยางใหเหนจรง

อาจารยเชญชวณณกระแสโลก (โลกาภวตน) เกดจากปจจยอะไร และม

ผลกระทบอยางไร จงอธบายผลกระทบตอสงคมไทยอาจารยพมลอธบายการเปลยนแปลงในชมชนทนกศกษารจก

อาจายวฒศกด ไมเคยสอนวชานมากอนนะคะ

305

แนวขอสอบอาจารยดำารงศกด

**เนองจากเกดความผดพลาดในการสงเทปและรบเทปทำาใหไมสามารถถอดเทปของอาจารยดำารงศกดทนได กงจงขอสรปแนวขอสอบและยกตวอยางการตอบใหเลยะนะคะ**

แนวขอสอบอาจารยดำารงศกดจะไมแตกตางจากไปจากอาจารยพมลมากนกคอใหยกตวอยางสงคมมาวพากษการถงการเปลยนแปลงแลวใหใชทฤษฎและ Concept ทไดเรยนไปวเคราะห

Concept ทจะเอามาใชวเคราะห ( คอพวก Ization ตางๆ ) เชน

-โลกาภวตน (Globalization)-โลกาภวตนทางการเมอง (Political Globalization)-ความเปนอตสาหกรรม (Industrailization)-ความเปนเมอง-บรโภคนยม-ความทนสมย (Modernization)ดงนนนกศกษาตองดวาสงคมทนกศกษายกมานนมการ

เปลยนแปลงทเกดจากกระบวนการ ตางๆ ขางตนหรอไมนกศกษาสามารถเอารายงานของตนเองททำามาตอบได

แตตองดวาไดใช Concept หรอทฤษฎมาวเคราะหหรอยงตวอยาง (อยายกตวอยางเหมอนกงหมดนะคะ จะสอบตก

ไดงาย)

306

การเปลยนแปลงทางสงคมภาคอสานจากการแตงงานขามชาต

ปจจบนพบวาผหญงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมการแตงงานกบชาวตะวนตกจำานวนมาก จนทำาใหบางหมบานกลายเปนหมบานเขยฝรง เขยฝรงทำาใหสงคมอสานเปลยนไปอยางมากมาย ผตอบจะวเคราะหถงการเปลยนแปลงสงคมในภาคอสาน เปนดานๆ ดงน

1.การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจการทผหญงไทยแตงงานกบชาวตางชาตจำานวนมากในภาค

อสานกอใหเกดการเตบโตทางเศรษฐกจ พบวาในป 2549 ผลตภณฑมวลรวมของภาคอสานเพมสงขน รวมทงสนกวา 8,666 ลานบาท โดยเฉพาะในสวนของการเพมดานการขายสง การขายปลก การซอมแซมยานยนต จกรยานยนต ของใชสวนบคคล และของใชในครวเรอน สามารถสรางรายไดและการ จางงานใหแกประชาชนในทองถนเพมมากขน เนองจากชาวตางชาตมรายไดสงเมอเทยบกบคาครองชพในเมองไทย เราจะพบวาธรกจหลายตวมการขยายตวอยางตอเนอง โดยเฉพาะวสดกอสราง เนองจากผหญงทมสามตางชาตมกจะลงทนปลกบานหลงใหญใหพอแม

จากการศกษาชวตหลงการแตงงานของผหญงกบคนตางชาตพบวาเกดการเปลยนแปลงอยางชดเจนในทรพยากรทางวตถของครวเรอน หญงทแตงงานกบตางชาตสวนใหญมรายไดประจำาจากสาม และการแตงงานดงกลาวไดทำาใหเกดกระแสไหลเวยนของรายไดเพมขน และสงผลตอทรพยากรอนๆ เชน ครวเรอนทหญงแตงงานกบตางชาตและประสบความสำาเรจทางวตถ กจะไดรบการยกยอง การนบหนาถอตา สถานภาพกปรบเปลยนในทางทดขน

307

ทำาใหคนในชมชนจะมองวาการมสามฝรงเปน ชองทางในการมรายไดเพมมากกวาทอาจจะไดมาจากชองทางอนๆ และทสำาคญ คอ เขยตางชาตสามารถสนบสนนจนเจอครอบครวดานรายไดมากกวาเขยไทย

2.การเปลยนแปลงทางสงคมและวฒนธรรมนบเปนการเปลยนแปลงทสำาคญอยางมากจากศกษาพบวา

หลงจากมเขยฝรงเขามาอยในภาคอสานจำานวนมาก สงคมอสานทเคยเปนสงคมทใหความสำาคญกบสวนรวมกมการเปลยนแปลงเปนเปนสงคมทยดถอตวตนเองมากขนและใหความสนใจกบชมชนนอยลง เขยฝรงและภรรยาชาวอสานจะไมคอยสงสงหรอมปฏสมพนธกบคนในชมชนเทาทควร  เนองจากมกำาแพงขวางกนทางดานภาษาและวฒนธรรม 

ขณะเดยวกนหญงไทยกพยายามทจะปรบตวเองใหเปนฝรงมากกวาสามฝรงปรบตวใหเปนไทยผลคอ วฒนธรรมไทยกำาลงถกกลนจากวฒนธรรมฝรง ดวยความยนยอม และความภมใจของครอบครวทมลกเขยฝรง

โดยหญงไทยทแตงงานกบฝรงจะไมสนใจหรอไมตนเตนกบวนสำาคญของไทย ทงวนเขาพรรษา วนมาฆะบชา หรอออกพรรษา มากเทาวนครสมาสตหรอ วนวาเลนไทน ของสาม

ในขณะทงานประเพณสำาคญๆ ของอสานบางงานกถกลมเลอนไป แตงานประเพณสงกรานตกยงอาจจะคกคกเพราะเขยฝรงนยมใสผาขาวมาเลนนำา เพราะมความรสกสนกสนาน แตไมเขาใจขนบธรรมเนยมประเพณและความหมายทอยเบองหลงของประเพณไทย

308

ในดานอาหารการกนหญงอสานกจะนยมกน พซซา หรอ KFC หรอแฮมเบอรเกอรในฐานะสญลกษณของการปรบตวเขากบวฒนธรรมของตะวนตก สวนการกนสมตำาเปนการกนเพราะเคยชน และอรอย โดยหญงไทยยงคงรบประทานอาหารพนเมองควบคไปกบอาหารฝรง แตสามฝรงจะปรบตวกบอาหารอสานไมคอยไดมากนก จงยงคงรบประทานอาหารฝรงเปนหลก ในอกมมมองหนงสตรอสานทแตงงานกบชาวตะวนตกหลาย ๆ คนตองรบประทานอาหารตามสาม  จงไดมการเรยนรทจะปรงอาหารตะวนตกและเมอปรงแลวกถอวาทำาครงเดยวจะไดกนทงครอบครว ในอนาคตอาจจะทำาใหอาหารอสาน โดยเฉพาะสมตำาปลาราจะคอย ๆ เลอนไป

ขณะเดยวกนการแตงงานขามวฒนธรรมทำาใหสถาบนครอบครวในภาคอสาน โดยเฉพาะครอบครวทมสมาชกแตงงานกบชาวตางชาตไดมการเปลยนแปลงความคดและพฤตกรรมในการเลอกคครองไปอยางสนเชง ในสงคมอสานดงเดม พอแมมกจะเปนผหาคครองใหกบบตรหลาน การแตงงานมกจะเปนการจดหาโดยพอแม บอยครงเปนลกษณะคลมถงชน แตในปจจบนน สงคมอสานกำาลงเปลยนคานยมทางดานการเลอกคครองโดยในการเลอกคครองจะใหความสำาคญกบความรกนอยลงมงคำานงถงความมนคงทางเศรษฐกจเปนหลกทำาใหหญงไทยสามารถตดสนใจแตงงานกบสามฝรงได ทง ๆ ทบางคอาจไมเคยพบกนมากอนวนแตงงานเลย ทเปนเชนน เพราะสาวชาวอสานทมสามเปนฝรงคดวา หากสามตนเองมเงนคนในหมบานกยอมรบ

นอกจากนผลกระทบในอนาคตทสำาคญคอหญงไทยทแตงงานกบสามชาวตางชาตทมอายมากทำาใหตองทำาหนาทดแลสามชาวตางชาต ทำาใหขาดโอกาสในการทำางานอยางอนๆ ขณะ

309

เดยวกบพบวาชาวตางชาตจะกลายเปนภาระของสงคมไทยในการดแลยามชรา ซงนนหมายถงคนตางชาตจะเขามาแยงชงระบบบรการสาธารณะสขของไทย อนทำาใหคนไทยไดรบประโยชนนอยลง

ขณะเดยวกนการแตงงานขามชาตสงผลใหเกดความออนแอและขาดความเปนเอกลกษณทางดานการใชภาษากบเดกรนใหมทเปนลกครง ดงจะเหนไดจากพอแมมการใชภาษาองกฤษปนภาษาไทยในการสอสารกบบตรมากขน  ทำาใหบตรหรอเดกรนใหมสบสนในการใชภาษาและไมมความคลองหรอเชยวชาญภาษาใดภาษาหนง ไมวาจะเปนไทยหรอองกฤษ ในสวนของภาษาองกฤษเดกกจะใชภาษาพน ๆ เกยวกบชวตประจำาวนเทานน ไมมโอกาสทจะไดใชคำาหรอสนทนาในเรองทเปนนามธรรมแตอยางใด ทงนเพราะขดระดบการศกษาของพอแมและสถานการณในชวตประจำาวนในชมชนไมมบรบทพอทจะกระตนใหเกดการพฒนาทางดานภาษาหรอปรชญาแนวคดทงไทยและองกฤษแตอยางใด 

ในหลายพนทมฝรงมาอยกนมาก ในหลายหมบานจะมการตดปายบอกชอสนคาและราคาสนคาเปนภาษาองกฤษ ในรานขายอาหารกจะมชออาหารหรอรายการอาหารและราคาเปนภาษาองกฤษซงปรากฏการณนเปนปรากฏการณใหม ทไมเคยเกดขนมากอน ในชนบททมเขยฝรงมาก ๆ ภาษาองกฤษเรมมบทบาทและทำาหนาทเปนสอกลางในการสอสารแทนภาษาไทยดงจะเหนไดวา  ในหมบานทมเขยฝรงอยกนมาก ๆ กจะมการใชภาษาองกฤษเปนสอกลางในการคาขายระหวางคนไทยกบเขยฝรง

อยางไรกตามการเปลยนแปลงทางสงคมของภาคอสานกไมไดมแงมมในดานลบเสมอไป ในดานบวกการแตงงานขามวฒนธรรมเปนการนำาไปสความหลากหลายทางวฒนธรรมในระดบ

310

ชมชนและทองถน การทประเทศไทยจะมโอกาสเปนทรจกของตางชาตมากขน การแพรกระจายของวฒนธรรมไทยมมากขน พรอมกบการผสมผสานทางวฒนธรรมทเกดจากลกทเปนเดกลกครง

นอกจากนการทผหญงอสานทแตงงานกบตางชาตแลวมาดแลพอแม สะทอนถงการรกษาสายสมพนธกบบานเกดไวอยางเหนยวแนน มการเชอมโยงกลบไปสชมชนบานเกด ผานคานยมเรองการเปนลกสาวทดหรอลกกตญญ ทเมอตงตวไดแลว มฐานะมนคงแลว กตองกลบไปชวยเหลอญาตพนองทยงลำาบาก

ขณะเดยวกนประสบการณการอพยพขามชาตของผหญงชนบทจากภาคอสานของไทย (แตงงานแลวไปอยเมองนอก) ทำาใหผหญงเหลานไดสมผสกบวธคดและวถปฏบตทางวฒนธรรมแบบตะวนตก โดยเฉพาะในเรองทเกยวกบความสมพนธระหวางหญง-ชาย การแตงงาน และเรองเพศ ซงมความแตกตางจากสงคมไทย นาจะชวยเปดมมมองและสรางพฒนาการของสถานะของผหญงใหดขนในอนาคต

ดงจะเหนวา ผหญงทเปนภรรยาฝรงมมมมองเกยวกบรองเพศ (Gender) การแตงงานเปลยนไป เพราะผหญงไดรบการปฏบตอยางมเกยรต แมจะเคยผานการแตงงานมาแลวหรอเปนแมหมายลกตดกตาม ในสวนของทองถน สงทกำาลงเกดขนกคอ บทบาทหญง-ชายในหมบานกำาลงเปลยนแปลง ในปจจบนการมลกสาวดจะไดรบการชนชมมากกวาลกชาย

สรปกระบวนการโลกาภวตน เปนสาเหตทสำาคญประการหนงท

ทำาใหผคนในโลกสามารถตดตอสอสาร สามารถอพยพเคลอนยายขามชาตและขามภมภาคของผคนในโลกสมยใหม กอใหการ

311

แตงงานขามวฒนธรรมกนมากขน สงผลใหผหญงอสานมโอกาสพบฝรงทางชาตมากขน ทำาใหเกดการแตงงานกนมากขน

ขณะเดยวกนการรบเราเอาคานยมบรโภคนยม (Consumerism) มาจากระบบทนนยมตะวนตกทำาใหการแตงงานขามชาตในภาคอสานมลกษณะพเศษคอเปนการแตงงานเพราะเลยนแบบกน เพราะเหนวาคนทแตงงานกบฝรงมชวตความเปนอยทดขนโดยดจากการมบานใหม มรถขบ

ขณะเดยวกนการแตงงานกบฝรงทำาใหเกดการแพรขยายทางวฒนธรรม มการรบวฒนธรรมแบบตะวนตกเขามาในสงคมอสานมากขน

ผลกระทบทสำาคญทสดนาจะเปนเรองของการสรางคานยมทผดๆ ใหเดกผหญงรนหลงวาถาจะรำารวยตองมสามฝรง จนตองทำาใหมการดนรนและแสวงหาเพอใหไดแตงงานกบฝรงจนกระทงเกดขบวนการจดหาสามฝรงใหหญงไทยทงแบบถกตองและไมถกตองจนกอใหเกดการคามนษย

อยางไรกตามในทางบวกการแตงงานขามชาตของผหญงอสานกอเกดพนททางวฒนธรรมทถกทำาใหมทงความเปนสากล (Globalization) และความเปนทองถน (Localization)ในเวลาเดยวกน

นอกจากนการทเขยฝรงเขามาอยในเมองไทยจะทำาใหคนในพนทมความกระตอรอรนเพมขน เชนทำาใหคนอสานรจกใชคอมพวเตอร มการเผยแพรคานยมในเรองของความเปนระเบยบ นำาวฒนธรรมการเรยนรมาสสงคมไทย นำาวฒนธรรมรกการอานการคนควา วฒนธรรมการดแลบานชองใหสะอาดสะอานมาสครว

312

เรอน ความขยนขนแขง มานะบากบนทงๆทมเงนจบจายแตกลบประหยดอดออม สงเหลานกมผลดกบสงคมอสานเชนกนแนว 710 2008

วชา 710 นกศกษาตองเขาใจความคดรวบยอดวา เศรษฐกจ การเมอง สงคม มความสมพนธกน และมผลกระทบซงกนและกน

โดยเฉพาะ การเปลยนแปลงทางการเมองจะเกดจากการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจและสงคม

จดเนนของแตละอาจารย1.อาจารยสทธพนธ เนนใหนกศกษาวเคราะหผลกระทบความทนสมยทมผลก

ระทบตอการเมองเวลานกศกษาจะวเคราะหตองยกตวอยางเหตการณทางการ

เมองมาวเคราะห และบอกใหไดวาปรากฏการณทางการเมองนนเกดจากความทนสมยอยางไร

ทงนความทนสมยเกดจาก 2 ปจจย คอ1.ความทนสมยทางทางเศรษฐกจ คอ-การพฒนาเศรษฐกจ-การเตบโตทางเศรษฐกจ-คนมความเปนอยทดขน2.ความทนสมยทางสงคมคอ-คนมความรมากขน-คนมการพฒนาความคดอานมากขนตวแบบทอาจารยเนนคอตวแบบของ แซมมวล พ. ฮนตง

ตน ทบอกวาถาคนมความทนสมย (ทงทางเศรษฐกจและสงคม) คนจะมความตระหนกถงความสำาคญของตนเอง และตองการเขาม

313

สวนรวมทางการเมอง หากระบบการเมองนนปดกนการเขามสวนรวม (หรอรฐบาลปดกนขอมลขาวสาร) หรอเปนระบบการเมองทไมทนสมย สถาบนตางๆไมสามารถตอบสนองความตองการของคนทเพมขน คนกจะเกดความคบของใจ และรวมตวกนเพอเขามสวนรวม จนนำาไปสความไรเสถยรภาพทางการเมอง และการเปลยนแปลงในทางการเมองในทสด

เชนกรณของพนธมตรทสามารถระดมคนออกมาประทวงไดจำานวนมากเพราะการเปลยนแปลงทางสงคมทสำาคญคอการพฒนาเทคโนโลยทางดานการสอสาร คนทเขารวมกบพนธมตรเปนพวกทรบขอมลจาก ASTV ตดตามขาวสารจากเวปไซต www.manager.co.th และอนๆ ซงเปนชองทางการสอสารทสงผานกนทวโลก ดงจะพบวาคนไทยในตางประเทศกเขามสวนรวมในการสนบสนนพนธมตร

ขณะเดยวกนคนเหลานกเปนคนทมฐานะทางเศรษฐกจทดในระดบหนง ทำาใหมความพรอมทจะออกมามสวนรวมทางการเมอ มคนจำานวนมากทบรจาคเงนใหพนธมตร

ในขณะทรฐบาลสมครเปนรฐบาลทมปญหามากมาย เนองจากในเบองตนกไดชอวาเปนรฐบาลนอมน เปนรฐบาลทมนายกรฐมนตรทหลายฝายวเคราะหวาเปนคนหวเกาอนรกษนยม มทาทตอสอมวลชนทไมด เปนรฐบาลทไดชอวามครม.ทขเหรมากทสดเทาทผานมา ซำาผลงานในชวงทเปนรฐบาลหลายอยางกสรางปญหาโดยเฉพาะเขาพระวหาร

ขณะเดยวกนรฐบาลยงควบคมสอของรฐบาลใหนำาเสนอขาวพนธมตรนอยมากและ ทำาใหคนทรบขาวจากพนธมตรปฏเสธทจะรบขาวจากรฐบาล จงทำาใหคนเหลานไดรบการปลกเราและพรอมจะ

314

เขามามสวนรวมทางการเมอง และสดทายเชอวาจะนำาไปสการเปลยนแปลงทางการเมองแบบใดแบบหนง

2.อาจารยวฒศกดอาจารยนาจะใหนกศกษาวเคราะหการเปลยนแปลงของ

สงคมไทยภายใตการปกครองแบบประชาธปไตยและใชระบบเศรษฐกจแบบทนนยม

กลาวคออาจารยบอกวาเมอทนนยมและประชาธปไตยเปนแนวคดทไดรบชยชนะไปทวโลก ประเทศไทยของเรากรบเอาแนวคดทง 2 มาใช แตพบวาแนวคดทง 2 ถกนำามาใชอยางบดเบยว

กลาวคอ1.ระบอบประชาธปไตยไทยไมไดเปนประชาธปไตยอยาง

แทจรง แตเปนประชาธปไตยทอำานาจทางการเมองตกอยในมอของคนไมกคน

2.ระบอบทนนยมทเรานำามาใช เปนระบบทไมไดเนนการแขงขนเสรอยางแทจรงตามหลกการของทนนยม จนทำาใหอำานาจทางเศรษฐกจตกอยในมอของคนกลมนอยเชนกน

ลกษณะทง 2 ประการสรางปญหาใหสงคมไทยดงทเปนอย 3.อาจารยเชญชวนนใหวเคราะหผลกระทบจากโลกาภวตน นกศกษาตองแจงใหเหนวาผลกระทบแตละดานเปนอยางไร

(บอกไดทงในทางทดและทางทไมด) พรอมยกอยางประกอบ-ผลกระทบตอการเมอง เชนโลกาภวตนทำาใหแนวคดประชาธปไตยไดรบการยอมรบและ

ทกประเทศตางเดนตามประชาธปไตย แตเมอนำามาใชแลวทำาใหเกดปญหามากมาย เชนแนวคดประชาธปไตยบอกวาตองกระจาย

315

อำานาจ ตองเลอกตง ทำาใหเรานำาแนวคดการเลอกตงมาใช แตพบวาบางครงการเลอกตงกไมไดชวยใหการเมองดขน

-ผลกระทบตอเศรษฐกจการททวโลกเปนระบบทนนยมทำาใหเกดการขยายตวทาง

เศรษฐกจ เกดความรวมมอในรปแบบตางๆ เชน FTA -ผลกระทบตอสงคม เชนทำาใหครอบครวเปลยนไป เกดสงคมใหมทางอนเตอรเนต

(เชนคนทตอตานรฐบาลทกษณกจะรวมกนทเวบไซตผจดการ คนทรกทกษณกจะรวมกนทเวบคนรกทกษณ)

-ผลกระทบตอวฒนธรรมเชนโลกาภวตนททำาใหการตดตอสอสารเปนไปอยางรวดเรว

ทำาใหคนทวโลกมโอกาสตดตอสอสารกน มปฏสมพนธกนมากขน ทำาใหการแตงงานขามชาตมมากขน เชนผหญงอสานแตงงานกบฝรงตะวนตก เกดวฒนธรรมแตงงานขามชาต ซงมผลตอการเปลยนแปลงทางวฒนธรรม เชนครอบครวอสานกนอาหารฝรงมากขน

โลกาภวตนทำาใหคนรบวฒนธรรมฝรงผานการสอสาร เชนผานหนง ละคร เชนวฒนธรรมเคปอบ (เกาหลฟเวอร) มผลตอการแตงตว การแสดงออกของวยรนไทย

เปนตน4.อาจารยจระโชค เปนอาจารยทออกขอสอบยาก แตนาจะใหนกศกษาตอบ

คำาถามวาสงคมวทยาศกษาอะไรบาง และใหเอาทฤษฎมาวเคราะหการเปลยนแปลงทางสงคม

ทฤษฎทอาจารยสนใจคอ

316

-ทฤษฎกลบหวหอม-ทฤษฎภเขานำาแขง5.อาจารยพมลชอบใหนกศกษาพดถงการเปลยนแปลงในชมชนของตนเอง-นกศกษาตองบอกวาชมชนของนกศกษาเปลยนดานใด-เปลยนเพราะอะไร-เปลยนแปลงมากหรอนอย-เปลยนอยางลกซงหรอผวเผนโดยนกศกษาตองนำาคอนเซปตตางๆมาใชวเคราะหรวมกบ

การยกตวอยางประกอบเชน-ถานกศกษาเปนคนอสาน กอาจจะหยบยกประเดนการ

แตงงานขามชาตมาวเคราะหวาสงผลกระทบตอการเปลยนแปลงในสงคมอสานอยางไร เปนการเปลยนแปลงเพราะคนอสานรบวฒนธรรมภายนอกมาหรอไม

-หรอการเปลยนแปลงในจงหวดนครศรธรรมราชจากกระแสจตคามฟเวอร

-การเปลยนแปลงในหมบานจากการนำาเอาแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาใช

-การเปลยนแปลงของเมองจากการนำาแนวคดการพฒนาอตสาหกรรมมาใช

-การเปลยนแปลงจากการรบวฒนธรรมตะวนตกเขามา เปนตน

317

318