ผลของการออกก าลังกายแบบร า...

ผลของการออกก าลงกายแบบร าเซงอสานตอความสามารถทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทย

Effects of Isaan dance on physical performance and quality of life in Thai elderly

(ขอตกลงเลขท 57-00-007 รหสโครงการ 201419)

โดย รศ.ดร.ทวศกด จรรยาเจรญ

สายวชากายภาพบ าบด คณะเทคนคการแพทย มหาวทยาลยขอนแกน

ไดรบทนสนบสนนโดย ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

มกราคม 2559

i

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนส าเรจโดยสมบรณได เนองดวยก าลงกาย ก าลงใจจากผมพระคณหลายทาน ซงผวจยขอขอบพระคณไว ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ บพการทลวงลบไปแลว และพสาว ทไดใหก าลงใจตลอดเวลาทท าโครงการวจยน

ขอกราบขอบพระคณ คณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทความรแกผวจย

ขอขอบคณครอบครว ภรรยา และลกทงสอง ส าหรบก าลงใจ รวมทงก าลงกายทไดแบงเบาภาระจากงานประจ าทตองรบผดชอบในครอบครว ท าใหมเวลาทมเทกบการวจยอยางเตมท

ขอขอบคณศนยวจยปวดหลง ปวดคอ ปวดข อ อนๆ และสมรรถนะของมนษย มหาวทยาลยขอนแกน ทไดสนบสนนคาเดนทางในการน าเสนอผลงานวจย

ขอขอบคณศนยวจยกจกรรมทางกายเพอสขภาพ ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ทไดสนบสนนทนวจยในครงน

สดทายนขอขอบคณเพอนรวมงาน อาสาสมคร ลกศษย ตลอดจนผมพระคณอนเปนทรกทไมไดเอยนามมา ณ ทน ทเปนก าลงใจและเปนแรงผลกดนส าคญท าใหการท าวจยส าเรจลลวงไปไดดวยด

ทวศกด จรรยาเจรญ

ii

ค าน า โครงการวจยนจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตวามผลตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตของผสงอายอยางไร ทงนเพอใหนกกายภาพบ าบด นกวทยาศาสตรการกฬา บคคลกรทางการแพทย รวมทงนกศกษาทางดานวทยาศาสตรสขภาพสามารถใชเปนแหลงอางองและศกษาเพมเตมเพอใหเกดความร ความเขาใจเกยวกบการออกก าลงกายดวยศลปะ วฒนธรรมไทย โดยผวจยมแรงบนดาลใจจากการไดชมศลปะ วฒนธรรมอสานแลวเกดแนวคดทจะศกษาเพอใหเกดองคความรใหมๆ ทสามารถใชอางองทางวชาการได ทงน ยงไมมนกวชาการสาขาใดไดท าการศกษาในเชงลกมากอน ดวยเหตนผวจยจงพยายามรวบรวมและวเคราะหทาทางการร าทงหมดเพอน ามาใชในงานวจยและคาดวาจะมผลตอสมรรถภาพทางกายของผสงอายได ซงในรายงานวจยฉบบสมบรณนไดอธบายถงระเบยบวธวจย ผลการวจย และอภปรายผลการวจยโดยอางองจากบทความวจยตางๆ ซงคาดวาจะเปนประโยชนแกผสนใจตอไป

ทวศกด จรรยาเจรญ

iii

สารบญ

เรอง หนา

กตตกรรมประกาศ i

ค าน า ii

สารบญ iii

บทคดยอภาษาไทย v

บทคดยอภาษาองกฤษ vi

ความส าคญและทมาของปญหา 1

วตถประสงคของการวจย 2

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 2

กรอบแนวคดการวจย 3

กลมประชากรอาสาสมคร 3

วธการวจย 5

การค านวณขนาดตวอยาง 6

การวเคราะหทางสถต 7

ผลการวจย 7

อภปรายผลการวจย 9

ปญหา ขอจ ากดและอปสรรคในการวจย 11

เอกสารอางอง 12

iv

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสอบถามคณภาพชวตขององคกรอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทย 15 ภาคผนวก ข แบบบนทกขอมลสขภาพของอาสาสมคร 19 ภาคผนวก ค รปภาพกจกรรม 22

v

บทคดยอ (ภาษาไทย)

ปจจบนความกาวหนาทางการแพทยมการพฒนาอยางตอเนอง สงผลใหผสงอายมจ านวนทเพมมากขน ซงผสงอายเปนวยทมการเปลยนแปลงทางกายวภาคศาสตรและสรรวทยาในทางทเสอมลงซงมผลตอการลดลงของสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวต ทงนการออกก าลงกายสามารถชวยท าใหระบบตางๆ ของรางกายท างานอยางมประสทธภาพ และชวยบรรเทาความเครยด ซงกอใหเกดการพฒนาสขภาวะทด อนเปนรากฐานส าคญตอคณภาพชวตของทกคน ดงนนวตถประสงคของการศกษาครงนจงตองการศกษาผลของการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทยจ านวน 63 คน แบงออกเปน 3 กลมๆ ละ 21 คน ซงแบงเปนดงนคอ กลมควบคม กลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบดงเดม กลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบประยกต ซงกลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทง 2 แบบ จะไดรบโปรแกรมสปดาหละ 3 ครงๆ ละ 60 นาทเปนเวลา 12 สปดาหอาสาสมครทง 3 กลมจะไดรบการบนทกขอมลพนฐาน ไดแก น าหนก สวนสง อตราการเตนของหวใจ ความดนโลหต การวดความทนทานของระบบหวใจและหลอดเลอด ความแขงแรงของกลามเนอขา ความยดหยน การวดการทรงตว และคณภาพชวตในชวงกอนและหลงสนสดการทดลองในสปดาหท 12 ผลการศกษาพบวา กลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบดงเดมและแบบประยกต มคาการทดสอบการเดนภายใน 6 นาท การทดสอบการลก -นง 5 ครง การทดสอบการทรงตวดวย time up and go และคณภาพชวต แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p,0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม มเพยงความยดหยนเทานนททง 3 กลมไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต จากการศกษาสรปไดวา การออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทง 2 แบบสามารถเพมความทนทานของหวใจและปอด ความแขงแรงของกลามเนอขา ความสามารถในการทรงตวและคณภาพชวตไดอยางชดเจน ดงนนผสงอายสามารถเลอกการออกก าลงกายเพอเพมความสามารถในดานตางๆไดตามความตองการและความสนใจของตนเอง

vi

บทคดยอ (ภาษาองกฤษ)

Nowadays, the development of medicine is continuously improving, that is the

cause of increasing in number of elderly. Elderly has change of anatomy and physiology that

affects to decrease of physical performance and quality of life. The exercise could be improved

body function, relieve stress and good health. The objective of this study was investigated the

effects of Isaan dance exercise to physical performance in Thai elderly. Sixty-three subjects were

divided into three groups. The control group (n=21) did not undergo Isaan dance exercise but they

received health education and did not change our activity daily living (ADL). The traditional

Isaan dance exercise group (n=21), and the modified Isaan dance exercise group (n=21), they

received exercise program for 3 times per week, 60 min per time for 12 weeks. All volunteers

were measured baseline characteristic; weight, height, heart rate, blood pressure, cardiovascular

endurance and physical performance before and after treatment (12 weeks). Results, the

traditional Isaan dance exercise group and the modified Isaan dance exercise group had a

statistically significant difference (p,0.05) in six minute walk test (6MWT), five time sit to stand

(FTSS), time up and go test (TUGT), and quality of life (QoL) compare between the control

group. In contrast, almost 3 groups had not statistically significant difference in flexibility.

In conclusion, the traditional Isaan dance exercise and the modified Isaan dance exercise could be

improved cardiovascular endurance, lower extremities strength, dynamic balance and quality of

life. Therefore, Thai elderly can choose the traditional Isaan dance exercise or the modified Isaan

dance exercise to improve performance depend on preferring and interesting.

1

ความส าคญและทมาของปญหา ผสงอายในประเทศทพฒนาแลวหมายถงผทมอาย 65 ปขนไป (Yesim et al., 2010 & Clark

et al., 2005) สวนในประเทศไทยตามค าจดความขององคการอนามยโลก ผสงอายหมายถงผทมอาย 60 ปขนไป (Bongaarts et al., 2002) จากการพฒนาทางดานสาธารณสขทเพมมากขน สงผลใหประชากรมอายไขยาวนานขน (Brach et al., 2004) และคาดวาผสงอายชาวไทยจะเพมขนจาก 35 ลานคนในป 2000 เปน 72 ลานคนในป 2030 (Taguchi et al., 2010)

เมอเขาสวยสงอายจะมการเปลยนแปลงทางสรระวทยาทหลกเลยงไมไดและมความเสยงตอการเจบปวยทงแบบเฉยบพลนและเรอรงเพมขน สงผลใหเกดการสญเสยความสามารถตามมา (Kupper et al., 2011) ตามรายงานของสหรฐอเมรกาป 2004 พบวาเมอผสงอายทมอาย 75 ป ขนไปพบความชกของการเกดโรคเรอรงอยางนอย 3โรคทท าใหตองไดรบการรกษาจากแพทยและตองไดรบประทานยาเปนประจ า (Hardman et al., 2003) ซงการเกดโรคตางๆ เหลานยอมสงผลใหความสามารถในการท ากจวตรประจ าวนลดลงและท าใหสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตของผสงอายลดลงตามไปดวย

ซงจากการศกษาทผานมาเราสามารถชะลอความเสอมของรางกายไดโดยอาศยการออกก าลงกายดวยวธทถกตองและเหมาะสมกบระดบความสามารถของรางกาย ซงการออกก าลงกายนอกจากจะชวยชะลอความแกแลวยงสามารถชวยลดอตราการเกดโรคตางๆ ได และยงชวยเพมความแขงแรงของรางกายไดอกดวย (Fiatarone et al., 1990) ดงนนนกกายภาพบ าบดจงมบทบาทมากขนในผสงอาย โดยใหการดแลรกษาเพอใหสามารถใชชวตประจ าวนไดตามปกตเพอลดภาวะพงพาผอนใหนอยทสด ดวยการสงเสรมความพรอมทางดานรางกายในเรองการออกก าลงกายทเหมาะสมตามระดบความสามารถของแตละคน ปจจบนไดมการศกษารปแบบของการออกก าลงกายในผสงอายไวหลายชนด เชน Laophosri et al. (2013) ไดศกษาผลของการร าไทยในผสงอายพบวาสามารถเพมการทรงตวในผสงอายได Janyacharoen et al. (2013) ไดศกษาผลของการร าไทยในผสงอายพบวาสามารถเพมสมรรถภาพทางกายในผสงอายได Hui et al. (2009) ไดศกษาผลของการเตนแอโรบคในผสงอายพบวาสามารถเพมสมรรถภาพทางกายและทางใจในผสงอายได Eyigor et al. (2009) ไดศกษาผลของการเตนร าพนเมองของชาวตรกในผสงอายเพศหญงพบวาสามารถเพมสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตได ดงนนจากหลายการศกษาทกลาวมาชใหเหนวาการออกก าลงกายในรปแบบตางๆ สามารถเพมความทนทานของระบบหวใจและปอด ความแขงแรงของกลามเนอ ความออนตว ความคลองตว การทรงตว เพ มการรบ ร ชวยลดอาการปวดและลดการภาวะการสญ เสย

2

ความสามารถลงดวย (Penninx et al., 2002) และสงผลใหเพมคณภาพชวตดขนดวย (Mazzeo et al., 2001 & Hui et al., 2009) การออกก าลงกายทพบในผสงอายชาวไทยปจจบนมหลากหลายชนด เชน ไทช ชกง ร ามวยจน ร ากระบอง โยคะ การเตนแอโรบก เปนตน สวนมากเปนการออกก าลงกายตามวฒนธรรมของชนชาตอน ซงมผลการศกษาของการออกก าลงกายแตละชนดไวชดเจนแลว สามารถน ามาใชใหเกดประโยชนได แตพบวาการออกก าลงกายดวยวธตางๆ ดงกลาวขางตนยงมผนยมออกก าลงกายนอย และไมคอยยงยน ตอเนอง โดย Kulsatitporn et al. (2008) พบวาการเสรมสรางสขภาพและการออกก าลงกายของผสงอายตองปรบเปลยนใหเหมาะสมกบวถการด าเนนชวต บรบทวฒนธรรม ประเพณ ความเปนอย คานยมและความตองการของผสงอายในชมชนนนๆ จงจะท าใหเกดพฤตกรรมการออกก าลงกายทสามารถท าไดดวยตนเองอยางถกตอง เหมาะสม และยงยน อยางไรกตามจากการศกษาทผานมาไดมการศกษาผลของการร าไทยในผสงอาย พบวาสามารถเพมความสามารถทางกายและคณภาพชวตได ซงการร าไทยเปนศลปะทมดนตรไทยเดมเปนจงหวะประกอบการร า โดยมจงหวะทชา ออนชอย สม าเสมอ (Laophosri et al., 2013; Janyacharoen et al.,2013) แตการร าเซ งอสานมความแตกตางคอ ม จงหวะท เรวขน กระชบ สนกสนาน มความตอเนองสม าเสมอและเปนทนยมของคนทวไปโดยเฉพาะคนแถบภาคอสานของไทย ทงยงเปนการออกก าลงกายแบบแอโรบกทเหมาะกบผสงอายชาวไทยอกชนดหนง ดงนนผวจยจงมความสนใจศกษาผลของการร าเซงอสานตอความสามารถทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทย หากการศกษาครงนพบวาการร าเซงอสานสามารถเพมความสามารถทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทยได การออกก าลงกายแบบร าเซงอสานนาจะเปนการออกก าลงกายอกทางเลอกหนงส าหรบผสงอายชาวไทยได

วตถประสงค เพอศกษาผลของการร าเซงอสานตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทย

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดขอมลทเปนแหลงอางองในเรองผลของการร าเซงอสานตอสมรรถภาพทางกายและ

คณภาพชวตในผสงอายชาวไทย 2. ไดงานนพนธตนฉบบเกยวกบผลของการร าเซงอสานตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวต

ในผสงอายชาวไทย ซงท าใหไดความรทสงเสรมสขภาพของคนไทย

3

ตวแปรทตรวจวด ตวแปรหลกคอ ความทนทานของระบบหวใจและปอด

ค าถามการวจย การร าเซงอสานมผลตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทยอยางไร

กรอบแนวคดการวจย (Conceptual Framework)

ผสงอายมการเปลยนแปลงทางสรรวทยาในหลายระบบเมอเปรยบเทยบกบวยรนหนมสาวหรอเดก ท าใหมผลตอความยดหยนของรางกาย ความแขงแรงของกลามเนอโดยเฉพาะกลามเนอหายใจและหลง สงผลตอสมรรถภาพปอด ความสามารถในการเคลอนไหวและการทรงตว อยางไรกตาม ปจจยทมผลตอองคประกอบดงกลาวมทงในแงเสรมสรางและรกษาระดบความแขงแรงไว การออกก าลงกายแบบร าเซงอสานเปนศลปะอยางหนงของชาวไทยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทสามารถเปนทางเลอกในการประยกตใชในการรกษาทางการแพทยได และนาจะมผลตอคณภาพชวตของผสงอาย

กลมประชากรอาสาสมคร อาสาสมครทงหมดจ านวน 63 คนเปนผสงอายชาวไทยทงเพศชายและเพศหญง โดยแบงเปนสามกลม คอกลมร าเซงอสานประยกต 21 คน กลมร าเซงอสานแบบดงเดม 21 คน โดยจะไดรบการออกก าลงกายแบบร าเซงอสานและค าแนะน าในการใชชวตประจ าวนปกต และกลมควบคม 21 คนจะไมไดรบการออกก าลงกายใดๆ เลยนอกจากการใชชวตประจ าวนตามปกต เกณฑการคดเลอกอาสาสมครเขาสโครงการ (Inclusion criteria) (Toraman and Ayceman, 2005)

1. ผสงอายชาวไทยทงเพศชายและหญง ทมอาย 60 ป ขนไป 2. สามารเดนไดดวยตนเอง โดยปราศจากเครองชวยเดน 3. สามารถใชชวตประจ าวนไดเองตามปกต 4. ไมมขอหามทางการแพทยในการออกก าลงกายแบบร าเซงอสาน 5.ไมไดรบการออกก าลงกายอยางตอเนอง สม าเสมอ อยางนอย 2 เดอน

4

เกณฑการคดอาสาสมครออกจากการศกษา (Exclusion criteria) 1. มอาการทางระบบประสาท เชน โรคหลอดเลอดสมอง ชก หรอมการบาดเจบทางสมอง และผทมภาวะจตบกพรองโดยไดรบการวนจฉยจากแพทย

2. ผทมภาวะโรคหวใจทไมไดรบการควบคม 3. ผทมภาวะปอดอดกนหรอภาวะปอดขาดเลอดในระยะเฉยบพลน 4. ผทตดเชอในระยะเฉยบพลน เชน เปนไขจากไวรส แบคทเรย ท าใหไมสามารถออกก าลง

กายได 5. โรคทางเมทาบอลกทควบคมไมได เชน เบาหวาน ไทรอยด อวน 6. ความดนโลหตสงทไมไดควบคม 7. มอาการปวดรนแรง คาคะแนนความปวดมากกวา 5 (Visual anolog scale: VAS)

เกณฑการน าอาสาสมครออกจากการทดลอง (Withdrawal of participant criteria)

1. อาสาสมครไมยนด หรอไมสามารถออกก าลงกายแบบร าเซงอสานได 2. อาสาสมครมอาการไมพงประสงคตามเกณฑการคดออก 3. ถาเรมสงเกตเหนความผดปกต เชน มอาการวงเวยนศรษะอาการเหนอยหอบมากหรอไม

สามารถออกก าลงกายตอไปได นกวจยจะหยดการทดลองทนท และท าการปฐมพยาบาลเบองตนหรอสงปรกษาแพทยเพอดแลอาสาสมครทเขารวมการวจย

4. อาสาสมครไมตองการเขารวมการวจยตอจนครบตามเวลาทก าหนด สามารถขอถอนตวจากการวจยไดทนท โดยไมสงผลกระทบตอการรกษาอนๆ ทอาสาสมครควรไดรบ

เกณฑการยตโครงการ (Termination of study criteria) 1. หากอาสาสมครไมยนดเขารวมการศกษา, มอาการไมพงประสงค หรอไมยนดใหน า

ขอมลทไดจากการศกษาไปใชวเคราะหในงานวจย ผวจยยนดยตโครงการและน าขอมลสงกลบคนอาสาสมครทนท

2. โครงการจะยตเมอผวจยท าการวจยครบตามระยะเวลาทก าหนด โดยใชเวลาประมาณ 6 เดอน และไดจ านวนอาสาสมครครบตามจ านวนทค านวณไว คอ 63 คน

5

เครองมอ เครองชงน าหนกและวดสวนสง เครอง Trunk flexometer นาฬกาจบเวลา กรวยจราจร

วธการวจย วธการวจย แบงเปน 3 กลม โดยอาสาสมครจะไดรบการสมแบบ Randomized Controlled Trial ซงจะแบงเปนกลมดงนคอ กลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบประยกตจ านวน 21 คน และกลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบดงเดมจ านวน 21 คน ซงขนตอนแบงเปน warm up 10 นาท ออกก าลงกายดวยการร าเซง 40 นาท cool down 10 นาท รวมเวลาทงหมด 60 นาทและไดรบค าแนะน าในการใชชวตประจ าวนปกต โดยกลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานแบบประยกตจะมจงหวะการร าทเรวกวาแบบดงเดม และกลมควบคม 21 คนจะไมไดรบการออกก าลงกายใดๆ เลย นอกจากการใชชวตประจ าวนตามปกต โดยแตละกลมจะไดรบการวดคาตวแปรตางๆในชวงกอนและหลงออกก าลงกายดวยการร าเซงอสาน 12 สปดาห อาสาสมครจะไดรบการตอบแบบสอบถามสขภาพและคณภาพชวต WHOQoL ฉบบภาษาไทยจ านวน 26 ขอค าถามกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 พรอมทงวดตวแปรตางๆ ดงน

1. วดขอมลพนฐาน ประกอบดวย สวนสง น าหนก ดชนมวลกาย ความดนโลหต อตราการเตนของหวใจขณะพก

2. การวดความทนทานของระบบหวใจและปอด วดโดยใหอาสาสมครเดนใหไดระยะทางไกลทสดเทาทสามารถท าไดภายในเวลา 6 นาท (six minute walk test: 6MWT)

3. การวดความแขงแรงของกลามเนอขา (Five time sit to stand) วดโดยใหอาสาสมครลก-นงจากเกาอหาครงตดตอกนใหไดเรวทสดเทาทท าไดโดยใหมอทงสองขางกอดอก

4. การวดความยดหยนของรางกายดวยการทดสอบ sit and reach วดโดยใชเครองมอใชวดความออนตวโดยใหอาสาสมครนงเหยยดเขาตรงแลวเออมมอไปตามเครองวดความออนตวใหไดระยะเออมไกลทสดเทาทท าไดโดยใหเขาเหยยดตรง

5. วดโดยใชวธ Time up and go test (TUGT) วดโดยใหอาสาสมครลกขนยนจากเกาอแลวเดนไปดานหนาระยะทางสามเมตรแลวเดนออมกรวยกลบมานงทเดมใหหลงพงพนกเกาอ ผวจยท าการจบเวลา

6

การค านวณขนาดตวอยาง ตวแปรหลกทใชในการศกษาครงน คอ ความทนทานของระบบหวใจและปอด เนองจาก

รปแบบการร าเซงอสาน เปนการออกก าลงกายแบบแอโรบค ซงจากการศกษาทผานมาพบวาการออกก าลงกายแบบแอโรบคสามารถเพมความทนทานของระบบหวใจและปอดได โดยการศกษาครงนวดความทนทานของระบบหวใจและปอดโดยใชวธการเดนเรว 6 นาท (6 MWT) โดยใชสตรค านวณขนาดตวอยาง ดงน

n

Group=

2(Zα + Zβ)2

σ2

(μ1 − μ2)2

การค านวณนใชขอมลจากการศกษาของ Janyacharoen et al (2013) โดยศกษาการร าไทยตอความสามารถทางกายและคณภาพชวตไดในผสงอายชาวไทย

ก าหนดคา n = ขนาดตวอยาง (sample size)

P = คาความไวหรอความจ าเพาะ (sensivity value) (P) = 80% P = 0.80

α = ความผดพลาดของการสมตวอยางเพอสรปคาสดสวนของประชากร(α error)= 0.05

Z0.05 = 1.65

β = β error = 0.2 Z0.2 = 0.84

σ2 = คาความแปรปรวน (variance or standard deviation) (SD2)

= 39.38

∆ = effect size (μ1 − μ2) = 33.79

แทนคาในสตร 2 (1.65 + 0.84)2 × (58.70)2

(56.60)2

= 13.34

~ 14 คน/กลม

50% drop out = 7 คน ดงนน อาสาสมครทเขารวมวจยครงน คอ 14 + 7 = 21 คน/กลม

n / กลม =

7

ดงนนการศกษาครงนจงใชประชากรทงหมด 63 คน

การวเคราะหทางสถต ใช Student pair t-test เปรยบเทยบคาตางๆ ระหวางกอนและหลงออกก าลงกายภายในกลมและระหวางกลมใช One-way ANOVA

ผลการวจย

ตารางท 1 ขอมลพนฐานของอาสาสมคร

ขอมล/กลม กลมควบคม (n=21)

กลมร าเซงแบบดงเดม(n=21)

กลมร าเซงแบบประยกต(n=21)

อาย (ป)

70.6+4.6 71.8+6.9 71.2+9.0

น าหนก (กโลกรม)

60.7+2.6 55.4+9.3 57.5+8.2

สวนสง (เซนตเมตร)

160.6+5.4 154.2+5.1 156.7+4.6

ดชนมวลกาย (กโลกรมตอตารางเมตร)

23.6+1.8 23.9+4.4 23.3+2.4

ความดนซสโทลก (มลลเมตรปรอท)

127.1+8.4 126.9+8.5 126.8+9.7

ความดนไดแอสโทลก(มลลเมตรปรอท)

90.2+9.1 88.4+10.8 89.9+12.3

อตราการเตนของหวใจ (ครงตอนาท)

89.8+9.2 87.4+17.6 88.3+9.2

หมายเหต: ขอมลแสดงเปนคาเฉลย+สวนเบยงเบนมาตรฐาน

8

ตารางท 2 สมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตของอาสาสมคร

ขอมล/กลม กลม กอน หลง (12 สปดาห) กลมควบคม 454.1+92.5 391.6+75.0*# 6 MWT กลมร าเซงแบบดงเดม 468.7+100.0 488.7+92.7*# กลมร าเซงแบบประยกต 463.1+108.6 487.9+48.9*# กลมควบคม 7.0+1.5 8.2+1.4*# FTSS กลมร าเซงแบบดงเดม 7.6+1.9 6.7+2.2*# กลมร าเซงแบบประยกต 7.4+2.7 6.6+1.6*# กลมควบคม 5.2+2.8 5.1+2.8 Flexibility กลมร าเซงแบบดงเดม 5.2+3.7 5.2+1.7 กลมร าเซงแบบประยกต 5.5+2.2 5.6+1.7 กลมควบคม 7.1+1.0 8.3+1.0*# TUGT กลมร าเซงแบบดงเดม 7.7+1.8 6.5+1.1*# กลมร าเซงแบบประยกต 7.1+2.5 6.0+0.8*# กลมควบคม 77.1+18.1 75.4+10.9 QoL กลมร าเซงแบบดงเดม 77.5+13.5 101.6+6.2*# กลมร าเซงแบบประยกต 77.0+9.6 104.8+9.7*# หมายเหต: ขอมลแสดงเปนคาเฉลย+สวนเบยงเบนมาตรฐาน; 6MWT, Six minute walk distance test; FTSS, Five time sit to stand; TUGT, Time up and go test; QoL, Quality of life

#มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม (p<0.05)

*มความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเมอเปรยบเทยบกบกอนการวจย (p<0.05)

9

อภปรายผลการวจย การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาผลของการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานตอสมรรถภาพทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทย ในระยะเวลา 12 สปดาห จ านวน 63 คนแบงออกเปน 3 กลม ไดแก กลมควบคม กลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานดงเดม และกลมออกก าลงกายดวยการร าเซงประยกต โดยทง 3กลมจะสามารถด าเนนชวตตามปกต และไดรบความรเกยวกบการดแลสขภาพทวไป อยางไรกตามกลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานดงเดม จะไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานดงเดม 60 นาทตอวน และตอเนองกนเปนระยะเวลา 12 สปดาห เชนเดยวกบกลมออกก าลงกายดวยการร าเซงประยกตทจะไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงประยกต 60 นาทตอวน และตอเนองกนเปนระยะเวลา 12 สปดาหเชนกน และในงานวจยครงนจะท าการวดสมรรถภาพทางกายของผสงอาย 3 ดาน คอความทนทานของระบบหวใจและปอด ความแขงแรงของขา ความยดหยนของกลามเนอหลงและขา และความสามารถในการทรงตว ซงวดโดยใช 6MWT, Five times sit to stand, Sit and reach test และ Time up and go test อกทงในงานวจยนจะท าการวดคณภาพชวตของผปวยโดยใชแบบทดสอบ WHOQoL ฉบบภาษาไทยดวย จากขอมลพนฐานของอาสาสมครทง 3 กลม พบวา ทง 3 กลมไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตในทกตวแปร โดยแตละตวแปรมคาอยในเกณฑปกตและไมมภาวะทตองควรระวงหรอเปนอนตรายใดๆ แกอาสาสมคร จากการศกษาพบวา ทกกลมมคา six minute walk test (6MWT) แตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 โดยกลมควบคมมคาลดลง สวนอก 2 กลมมคาเพมขน และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบวากลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตมคาเพมขนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม ซงสามารถอธบายไดวาการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานไมวาจะเปนแบบดงเดมหรอแบบประยกตชวยเพมความทนทานของระบบหวใจและปอดได โดยจดเปนการออกก าลงกายแบบแอโรบกท าใหสามารถท ากจวตรประจ าวนอยางอนไดนานขนซง สอดคลองกบงานวจยของ Janyacharoen และคณะ (2011) ทไดศกษาผลของการร าไทยตอสมรรถภาพทางกายของผสงอาย ซงผวจยไดออกแบบวธการร าไทยในการวจยนใหเปนการออกก าลงกายแบบแอโรบก และพบวาการร าไทยสามารถท าใหคา 6MWT เพมขนไดเชนเดยวกน ดงนนผทจะตองการพฒนาความสามารถในเรองของความทนทานของระบบหวใจและปอดสามารถเลอกน าการออกก าลงกายแบบการร าเซงอสานซงกเปนการออกก าลงกายแบบแอโรบกเชนเดยวกนกบการร าไทยไปใชไดตามความสนใจ นอกจากน Borghi-Silva A และคณะ (2009) ซงท าการศกษาผลของการออกก าลงกายแบบแอโรบกในผปวยปอดอดกนเปนระยะเวลา 6 สปดาห

10

พบวา กลมทออกก าลงกายแบบแอโรบกมคา 6MWT เพมขนอยางมนยส าคญทางสถต ซงเปนไปในทศทางเดยวกนกบผลของงานวจยน สวนกลมควบคมนนความทนทานของระบบหวใจและปอดมคาลดลงทงนอาสาสมครในกลมควบคมไมมการออกก าลงกายใดๆ จงสนบสนนขอมลจากการศกษานไดวาการร าเซงอสานสามารถชวยสรางความทนทานของระบบหวใจและปอดได

ส าหรบการทดสอบความแขงแรงของกลามเนอขาดวยการทดสอบ five times sit to stand (FTSS) พบวา ทกกลมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 โดยกลมควบคมมคาเพมขน สวนอก 2 กลมมคาลดลง และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบวากลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตมคาลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม สามารถอธบายไดวาการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตสงผลใหกลามเนอขาทกมดท างาน (Maria Grazia Benedetti et al., 2012) ซงขณะเดยวกนนน การลก-นงจากเกาอนนกจ าเปนตองใชกลามเนอขาเชนกน (Antonio I. Cuesta-Vargas et al., 2013) ดงนนการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตจงสามารถชวยในเรองของความแขงแรงของกลามเนอของขาได ซงสอดคลองกบงานวจยของ Stephen R. และคณะในป ค.ศ.2001 ซงท าการออกก าลงกายแบบ square stepping และ fast leg lift ซงพบวาคา FTSS ของกลมออกก าลงกายมคาเพมมากขนซงการออกก าลงกายในงานวจยนชวยเพมความแขงแรงของกลามเนอขาและท าใหคา FTSS เพมขนเชนเดยวกน ดงนนผทจะตองการพฒนาความสามารถในเรองของความแขงแรงของกลามเนอสามารถเลอกน าการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตไปใชไดตามความสนใจ

เปนทนาสงเกตวาในกลมควบคม มคาแตกตางอยางมนยส าคญทางสถตเชนกนเมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 แตพบวามแนวโนมลดลง กลาวคอใชระยะเวลาในการลกนง 5 ครง มากขนซงอาจเกดขนไดจากอาสาสมครใชชวตแบบไมไดออกก าลงกาย รวมถงอายทเพมขนของอาสาสมครอาจสงผลท าใหความแขงแรงของกลามเนอลดลงได (Larsson L. et al., 1976)

การทดสอบความยดหยน (flexibility) ดวยการทดสอบ sit and reach พบวา ทกลมไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต ไมวาจะเปนการเปรยบเทยบกอนและหลงการศกษา หรอเปรยบเทยบระหวางกลม ซงสามารถอธบายไดวา การออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตนน ทาร าดงกลาวไมไดสงเสรมใหสามารถเพมความยดหยนได คา Time Up and Go Test (TUGT) พบวา ทกกลมมความแตกตางอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 โดยกลมควบคมมคา

11

เพมขน สวนอก 2 กลมมคาลดลง และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบวา กลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตมคาลดลงอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบกบกลมควบคม ซงสามารถอธบายไดวาการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตสามารถชวยใหการทรงตวไดดขน (Cakar E et al., 2010 ; Yaug et al., 2007) อยางไรกตาม ส าหรบคาคะแนนคณภาพชวต พบวา กลมควบคมมคณภาพชวตไมเปลยนแปลงไปจากเดม สวนกลมออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทง 2 กลม มคณภาพชวตดขนอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) เมอเปรยบเทยบระหวางกอนและหลงสนสดการวจยในสปดาหท 12 และเมอเปรยบเทยบระหวางกลมพบวา กลมทไดรบการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกตมคณภาพชวตดขนมากกวากลมควบคมอยางมนยส าคญทางสถต (p<0.05) สามารถอธบายไดวา การร าเซงอสานนอกจากจะท าใหสมรรถภาพทางกายดขนแลวย งสงผลตอคณภาพชวตและจตใจของอาสาสมคร ทงน การร ามทวงท านอง จงหวะ และทาร าทสามารถสรางความบนเทงท าใหอาสาสมครมความสขและเพมคณภาพชวตไดเปนอยางด สรปไดวาการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสานทงแบบดงเดมและแบบประยกต เปนรปแบบหนงของการออกก าลงกายทสงผลดตอสมรรถภาพทางกาย โดยสามารถเพมความทนทานของหวใจและปอด ความแขงแรงของกลามเนอขา การทรงตว และผลดงกลาวทงหมดท าใหคณภาพชวตของอาสาสมครดขนดวย ดงนนผสงอายสามารถเลอกการออกก าลงกายดวยการร าเซงอสาน เพอเพมความสามารถในดานตางๆไดตามความตองการ และตรงกบความสนใจของตนเอง

ปญหา ขอจ ากด และอปสรรคในการวจย เนองจากการฝกระยะเวลานาน และผท าการวจยไมสามารถตดตามการท ากจกรรมของ

อาสาสมครไดตลอดซงอาจจะท าใหเกดการรบกวนตอผลของการทดลอง อยางไรกตามผท าการวจยไดพยายามตดตามการท ากจกรรมของอาสาสมครแลวโดยการโทรศพทสมเพอตรวจสอบ

12

เอกสารอางอง Borghi-Silva A, Arena R, Castello V et al. Aerobic exercise training improves autonomic nervous control in patients with COPD. Respir Med. 2009 Oct; 103(10):1503-10. Bongaarts J, Zimmer Z. Living arrangements of older adults in the developing world: an analysis of demographic and health survey household surveys. J Gerontol B Psychol Sci Soc Sci 2002; 57(3): S145-57. Clark GS, Siebens HC. Geriatric Rehabilitation. In: De Lisa J,editor. Physical Medicine and Rehabilitation. Philadelphia,Lippincott Williams Wilkins; 2005. p. 1531-60. Clark GS, Siebens HC. Rehabilitation of the geriatric patient. In; Delisa JA, ed Rehabilitation medicine: principles and practice.2nd ed. Philadephia: JB.Lippincott, 1993:624-65. Cabinet Office, Government of Japan. White Paper on the Aging Society (Summary) FY 2007. Tokyo: [Internet]. [cited 2008 Dec 3]. Available from:http://www8.cao.go.jp/kourei/

english/annualreport/2007/2007.pdf. Fiatarone MA, Marks EC, Ryan ND, Meredith CN, Lipsitz LA, Evans WJ. High- intensity

Strength training in nonagenarians, Effects on skeletal muscle. JAMA 1990; 263(22): 3029-34.

Hardman A, Stensel D.S. Physical activity and health: The evidence explained. Abingdon, England:Routledge. 2003. Hui E, Chui BT, Woo J. Effects of dance on physical and psychological well-being in older persons. Arch Gerontol Geriatr 2009; 49(1): 45-50. Kulsatitporn S, Ariyapitipan T. Modified the transtheoretical model in health behavior modification for prevention of chronic disease in rural community dwelling elderly: A case study in Dongruay district, Damnoensaduak, Ratchburi. NRCT 2008; p.1-7. Thai. Kupper NM, Schreurs H, Ten Klooster PM, Bode C, van Ameijden EJ. Prevention for Elderly people: Demand-oriented or problem-oriented. Health Policy 2011; 102(1): 96-

103. Laophosri M, Kanpittaya J, Sawanyawisut K, Auvichayapat P, Janyacharoen T. Effects of Thai dance on balance in Thai elderly. Chula Med J Jan-Feb 2013; 57(3): 345-57.

13

Larsson L, Sjodin B, Karlsson J. Histochemical and biochemical changes in human skeletal muscle with age in sedentary males, age 22–65 years. Acta Physiologica Scandinavica, 1978; 103: 31–39.

Mazzeo R, Tanaka H. Exercise prescription for the elderly: current recommendations. Sports Medicine 2001; (31): 809-18.

Maria grazia Benedetti, Valentina Agostini, Marco Knaflitz et al. Muscle Activation Patterns During Level Walking and Stair Ambulation. Applications of EMG in Clinical and Sports Medicine 2012; 11: 117-130

Penninx BW, Rejeski WJ, Pandya J, Miller ME, Di Bari M, Applegate WB, et al. Exercise and depressive symptoms: a comparison of aerobic and resistance exercise effects on emotional and physical function in older persons with high and low depressive symptomatology. J Gerontol Psychol Sci Soc Sci 2002; 57(2): 124-32.

Janyacharoen T, Laophosri M, Kanpittaya J, Sawanyawisut K, Auvichayapat P. Physical performance in Recently Aged Adults after 6 weeks Traditional Thai dance: a randomized controlled trial. Clin Intervention in Aging 2013;8:1-6. Yesim A, Dilek D, Cengizhan D, Yuksel B, Ferhan C. Quality of Life in the Elderly. Turk J Rheumatol 2010; 25: 165-73.

14

ภาคผนวก

15

ภาคผนวก ก

แบบสอบถามคณภาพชวตขององคกรอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทย

16

แบบสอบถามคณภาพชวตขององคกรอนามยโลกชดยอ ฉบบภาษาไทย (WHO QoL – BREF - THAI)

ค าชแจง ขอค าถามตอไปนจะถามถงประสบการณอยางใดอยางหนงของทาน ในชวง 2 สปดาหทผานมาใหทานส ารวจตวทานเอง และประเมนเหตการณหรอความรสกของทาน แลวท าเครองหมาย / ในชองค าตอบทเหมาะสมและเปนจรงกบตวทานมากทสด โดยค าตอบม 5 ตวเลอกคอ ไมเลย หมายถง ทานไมมความรสกเชนนนเลย รสกไมพอใจมาก หรอรสกแยมาก เลกนอย หมายถง ทานมความรสกเชนนนนานๆครง รสกเชนนนเลกนอย รสกไมพอใจ หรอรสกแย ปานกลาง หมายถง ทานมความรสกเชนนน ปานกลาง รสกพอใจระดบกลางๆ หรอรสกแยระดบกลางๆ มาก หมายถง ทานมความรสกเชนนนบอยๆ รสกพอใจ หรอรสกด มากทสด หมายถง ทานมความรสกเชนนนบอยๆ รสกพอใจ หรอรสกด

ขอ ในชวง 2 สปดาหทผานมา ไมเลย

เลก นอย

ปานกลาง

มาก มากทสด

1. ทานพอใจกบสขภาพของทานในตอนนเพยงใด 2. การเจบปวยทางรางกาย เชน ปวดหว ปวดทอง

ปวดตามตว ท าใหทานไมสามารถท าในสงทตองการไดมากนอยเพยงใด

3. ทานมก าลงเพยงพอทจะท าสงตางๆในแตละวนไหม (ทงเรองงาน หรอการด าเนนชวตประจ าวน)

4. ทานพอใจกบการนอนหลบของทานมากนอยเพยงใด

5. ทานรสกพงพอใจในชวต (เชน มความสข ความสงบ มความหวง) มากนอยเพยงใด

6. ทานมสมาธในการท างานตางๆดเพยงใด

7. ทานรสกพอใจในตนเองมากนอยเพยงใด

17

ขอ ในชวง 2 สปดาหทผานมา ไมเลย

เลก นอย

ปานกลาง

มาก มากทสด

8. ทานยอมรบรปรางหนาตาของตวเองไหม

9. ทานมความรสกไมด เชน รสกเหงา เศรา หดห สนหวง วตกกงวลบอยแคไหน

10 ทานรสกพอใจมากนอยแคไหนทสามารถท าอะไรๆ ผานไปไดในแตละวน

11. ทานจ าเปนตองไปรบการรกษาพยาบาลมากนอยเพยงใด

12. ทานพอใจกบความสามารถในการท างานไดอยางทเคยท ามามากนอยเพยงใด

13. ทานพอใจตอการผกมตร หรอเขากบคนอน อยางทผานมาแคไหน

14. ทานพอใจกบการชวยเหลอทเคยไดรบจากเพอนๆแคไหน

15. ทานรสกวาชวตมความมนคงปลอดภยดไหมในแตละวน

16. ทานพอใจกบสภาพบานเรอนทอยตอนนมากนอยเพยงใด

17. ทานมเงนพอใชจายตามความจ าเปนมากนอยเพยงใด

18. ทานพอใจทจะสามารถไปใชบรการสาธารณสขไดตามความจ าเปนเพยงใด

19. ทานไดรเรองราวขาวสารทจ าเปนในชวตแตละวนมากนอยเพยงใด

20. ทานมโอกาสไดพกผอนคลายเครยดมากนอยเพยงใด

21. สภาพแวดลอมมผลตอสขภาพของทานมากนอยเพยงใด

18

ขอ ในชวง 2 สปดาหทผานมา ไมเลย

เลก นอย

ปานกลาง

มาก มากทสด

22. ทานพอใจกบการเดนทางไปไหนมาไหน (หมายถงการคมนาคม) ของทานมากนอยเพยงใด

23. ทานรสกวาชวตทานมความหมายมากนอยแคไหน

24. ทานสามารถไปไหนมาไหนดวยตนเองไดดเพยงใด

25. ทานพอใจในชวตทางเพศของทานแคไหน (ชวตทางเพศ หมายถง เมอเกดความรสกทางเพศขนแลวท านมวธจดการท าใหผอนคลายลงได รวมถงการชวยตวเอง หรอการมเพศสมพนธ)

26. ทานคดวาทานมคณภาพชวต (ชวตความเปนอย) อยในระดบใด

19

ภาคผนวก ข

แบบบนทกขอมลสขภาพของอาสาสมคร

20

แบบบนทกขอมลสขภาพของอาสาสมคร

ID…………………………………………วน/เดอน/ป...............................................................

เรอง ผลของการร าเซงอสานตอความสามารถทางกายและคณภาพชวตในผสงอายชาวไทย (Effects of Isaan dance on physical performance and quality of life in Thai elderly) ค าชแจง โปรดกรอกขอมลและตอบค าถามตอไปนดวยความเปนจรง ขอมลทงหมดจะถกเกบไวเปนความลบและถกใชในงานวจยเทานน

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง

2. อาย................ป..............เดอน................วน.............

3. ทอยทสามารถตดตอได

.............................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

เบอรโทรศพท.....................................................

4. โรคประจ าตว ( ) ไมม

( ) ม โปรดระบ.........................................................................................

ยาทใช..................................................................................................................................................

5. ประวตการเจบปวยหรอโรคตอไปน

( ) โรคหลอดเลอดและหวใจ ( ) โรคเกยวกบสมองและประสาท

( ) ความดนโลหตสง ( ) โรคลมชก ลมบาหม

( ) โรคเกยวกบทางเดนหายใจ โปรดระบ..............................................

( ) เคยเขารบการผาตดระบอวยวะหรอต าแหนงทรบการผาตด................................................

( ) โรคเบาหวาน

( ) มปญหาเกยวกบกระดก และขอจนรบกวนการท ากจกรรม

21

( ) ปวดหลง สาเหต................................................................................................................

( ) อนๆ...................................................................................................................................

6. สบบหร ( ) ไมสบ ( ) สบ (รายละเอยดการสบบหร..........................................................)

7. ดมสรา ( ) ไมดม ( ) ดม (รายละเอยดการดม...........................................................)

8. เสพสงเสพตดอนๆ ( ) ไมเสพ ( ) เสพ (รายละเอยดการเสพ..............................)

9. ประวตการออกก าลงกาย

9.1 ในชวง 2 เดอนทผานมา ใน 1 สปดาห ทานออกก าลงกายหรอเลนกฬาบอยเพยงใด

ระบ...........................................................................ครง/สปดาห

9.2 ระบประเภทของการออกก าลงกายหรอกฬาทเลน (ถาเปนนกกฬาใหระบดวย)

ประเภท..................................................ระยะเวลาทใช...........................................นาท/ครง

9.3 ระดบความเหนอยในการเลนแตละครง โดยเฉลย

( ) เหนอยมาก ( ) เหนอยพอสมควร

9.4 ทานเคยบาดเจบจากการออกก าลงกายหรอเลนกฬาหรอไม

( ) ไมเคย ( ) เคย โปรดระบอาการ...........................................

ลงชอ......................................................

(....................................................)

22

ภาคผนวก ค

รปภาพกจกรรม

23

รปท 1 แสดงการวดความยดหยน

รปท 2 เตรยมความพรอมกอนการออกก าลงกาย

24

รปท 3 การอนเครองกอนออกก าลงกายดวยการร าเซง

รปท 4 ขณะออกก าลงกายดวยการร าเซง