การใช้แบบคัดกรอง ทางสุขภาพจิต...

การใชแบบคดกรอง

ทางสขภาพจตของทมวกฤตสขภาพจต

นางสาวศศธร พยคฆชาต

นกจตวทยาคลนกปฏบตการ โรงพยาบาลนครพงค

การเปลยนแปลงในคมอฉบบปรบปรง

◦มการเปลยนแปลงทส าคญหลายจด โดยมวตถประสงคเพอใหเกดความครอบคลมผไดรบ

ผลกระทบกลมเสยงใหมากทสด และใชงานงายขน ดงน

◦ รวมเวชระเบยนผไดรบผลกระทบจากภยธรรมชาตและน ามอมนษยเปนฉบบเดยวกน

◦ แยกเวชระเบยนเดกกบผใหญออกจากกน

◦ มขอมลคนหากลมเสยงของท งเดกและผใหญ

◦ ปรบเปลยนเครองมอคดกรองใหครอบคลมโรคทส าคญและใชงานงายขน

เครองมอทใชในการประเมน คดกรองภาวะสขภาพจตผประสบภาวะวกฤต

◦แบบประเมน / คดกรอง ส าหรบผใหญ

ผทมอาย 18 ปขนไป ◦แบบประเมน / คดกรองส าหรบเดก

ผทอายนอยกวา 18 ป

แบบประเมน / คดกรอง ส าหรบผใหญ (ผทมอาย 18 ปขนไป)

ระยะวกฤตและฉกเฉน

(หลงเกดเหต - 2 สปดาห) ระยะหลงไดรบผลกระทบ

(2 สปดาห - 3 เดอน) ระยะฟนฟ

(3 เดอนขนไปหลงเกดเหต)

- เวชระเบยนส าหรบผประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อาย 18 ปขนไป

- ขอมลคนหากลมเสยง 8 กลม

- แบบประเมนระดบความเครยด

- แบบคดกรอง 2Q9Q - แบบคดกรอง 2P - แบบประเมน PISCES -10

- แบบประเมนระดบความเครยด

- แบบคดกรอง 2Q9Q - แบบคดกรอง 2P - แบบประเมน PISCES -10

เครองมอทใชในการประเมนคดกรองภาวะสขภาพจต

ในเดกทประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อายต ากวา 18 ป

ระยะวกฤตและฉกเฉน (หลงเกดเหต - 2 สปดาห)

ระยะหลงไดรบผลกระทบ (2 สปดาห - 3 เดอน)

ระยะฟนฟ (3 เดอนขนไปหลงเกดเหต)

- เวชระเบยนส าหรบเดกทประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อายต ากวา 18 ป

- ขอมลคนหากลมเสยง 6 กลม - แบบประเมน symptoms

checklist

- แบบประเมน symptoms checklist

- แบบประเมน CRIES-8 (8 ปขนไป)

- แบบประเมนภาวะซมเศราในวยรน PHQ-A (11 - 17 ป)

- แบบประเมน symptoms checklist

- แบบประเมน CRIES-8 (8 ปขนไป)

- แบบประเมนภาวะซมเศราในวยรน PHQ-A (11 - 17 ป)

แบบประเมน / คดกรอง ส าหรบผใหญ

(ผทมอาย 18 ปขนไป)

แบบประเมน / คดกรอง ส าหรบผใหญ (ผทมอาย 18 ปขนไป) ภาวะ คมอเดม ฉบบปรบปรง

ขอมลคนหากลมเสยง BS4 BS8 ความเครยด ST-5 แบบวดระดบความเครยด

(visual analogue scale) ซมเศรา DS8 ขอ 1-6 2Q , 9Q ฆาตวตาย DS8 ขอ 7-8 9Q ขอ 9 PTSD PISCES-10,

PTSD screening test 2P, PISCES-10 (2P10P)

Alcohol AUDIT - ยาเสพตด ASSIST -

ขอมลคนหากลมเสยง BS4 BS8

• มประวตการรกษาทางจตเวชมากอน หรอใชยาทาง

จตเวช เชน ยาคลายเครยด ยานอนหลบ

• เคยใชสารเสพตด เชน สรา, กญชา, ยาบา ฯลฯ

ในชวง 2 สปดาหทผานมา

• มโรคเรอรงทตองกนยาทกวน หรอความพการท

ตองการดแลพเศษหรอไม

• ทานรสกเครยด กงวล ทอแท สนหวง จนรบกวน

การด าเนนชวต ในชวง 2 สปดาหน

• ผบาดเจบ

• ญาตผเสยชวต

• ผพการ

• ผสงอายตดบานหรอตดเตยง

• ผมประวตใชสารเสพตดในชวง 2 สปดาหทผานมา

• ผมประวตการรกษาทางจตเวช

• มความเครยด กงวล ทอแท สนหวง จนรบกวนการ

ด าเนนชวต ในชวง 2 สปดาห

• มความคดฆาตวตาย ในชวง 2 สปดาห (สงตอ

บคลากรทางการแพทยทนท)

ประเมนความเครยด

ST-5 VAS

• มปญหาการนอน นอนไมหลบหรอนอนมาก • มสมาธนอยลง • หงดหงด/กระวนกระวายใจ/วาวนใจ • รสกเบอ เซง • ไมอยากพบปะผคน

DS8 ขอ 1-6 vs. 2Q 9Q

◦2Q 9Q มความจ าเพาะในการคดกรองโรคซมเศรามากกวา

◦มค าถามคดกรองกอน 2 ขอ ท าใหประหยดเวลาในการถาม กรณทผไดรบผลกระทบไมมภาวะ

ซมเศรา

◦มการใชงานทแพรหลายในพนท ผปฏบตงานมความคนเคยมากกวา

DS8 ขอ 7-8 vs. 9Q ขอ 9

◦สามารถใชค าถาม 9Q ขอ 9 เปนตวแทนในการประเมนความคดฆาตวตายเบองตน

PTSD

◦ในคมอเดม จะคดกรองโรค PTSD ในกรณทประสบภยพบตจากน ามอมนษยเทานน

อยางไรกตาม ภยพบตจากธรรมชาตกมโอกาสเกด PTSD ไดเชนกน

◦ใชเครองมอ 2P ในการคดกรองความเสยงตอการเกดโรค PTSD เบองตน หาก

พบวามความเสยงจงท า PISCES-10 ตอ

(หลกการเดยวกบเครองมอ 2Q9Q)

เครองมอคดกรอง 2P

2P

ตอบใชทงสองขอ = มความเสยง

การแบงระดบความเสยงตามเครองมอคดกรอง

◦ ระดบเสยงสง (แดง)

◦ ไดแก ผทมคะแนน 9Q ≥ 19 คะแนน หรอคะแนน 9Q ขอ 9 ≥ 1 คะแนน หรอคะแนน PISCES-10 ≥19 คะแนน

◦ ระดบเสยงปานกลาง (เหลอง)

◦ ไดแก ผทมระดบความเครยด ≥ 4 คะแนน หรอ ผทมคะแนน 9Q อยระหวาง 7-18 คะแนน หรอ หรอผทมคะแนน PISCES-10 อยระหวาง 9-18 คะแนน

◦ ระดบเสยงต า/ไมเสยง (เขยว) ◦ ไดแก ผทไมมอาการตามแบบประเมนอยในระดบเสยง

• ระยะหลงไดรบผลกระทบ – ระดบเสยงสงควรสงพบแพทย/ระดบเสยงต าไมตองตดตามตอ • ระยะฟนฟ - ระดบเสยงปานกลางขนไปสงพบแพทยทกราย

ภาวะตดสรายาเสพตด

◦ในคมอเดม จะคดกรองดวยเครองมอ AUDIT และ ASSIST

◦ตามทฤษฎ สองภาวะนมกเปนผลกระทบทเกดขนจากการใชสารเพอเยยวยาตวเอง

ดงนนหากสามารถประเมนผลกระทบทางจตใจไดกอนและใหการดแลทเหมาะสม ก

จะไมเกดภาวะน ในฉบบปรงปรงจงไมไดท าการประเมน เพอลดภาระของ

ผปฏบตงาน

การจดกลมเสยงในระยะวกฤตและฉกเฉน

◦ กลมเสยงสง (แดง)

◦ ไดแก 1) ผบาดเจบ 2) ญาตผเสยชวต 8) ผทมความคดฆาตวตาย ในชวง 2 สปดาหทผานมา หรออยในกลมเสยงอนๆ (ขอ 3-7) อยางนอย

2 กลม

◦ กลมเสยงปานกลาง (เหลอง)

◦ ไดแก ผทอยในกลมใดกลมหนงเพยงกลมเดยวของ 3) ผพการ หรอ 4) ผสงอายตดบานหรอตดเตยง หรอ 5) ผมประวตใชสารเสพตดในชวง

2 สปดาหทผานมา หรอ 6) ผมประวตการรกษาทางจตเวช หรอ 7) ผมความเครยด กงวล ทอแท สนหวง จนรบกวนการด าเนนชวต ในชวง 2

สปดาห

◦ กลมเสยงต า/ไมเสยง (เขยว)

◦ ไดแก ผทไมอยในกลมเสยงท ง 8 กลม

ขนตอนการใชเครองมอคดกรอง

ปญหาสขภาพจต : ระยะหลง

ไดรบผลกระทบและระยะฟนฟ

(กรณผใหญ)

สรปเครองมอทใชในการประเมนคดกรองภาวะสขภาพจต

ในผประสบภาวะวกฤต/ภยพบต ทมอาย 18 ปขนไป

ระยะวกฤตและฉกเฉน

(หลงเกดเหต - 2 สปดาห) ระยะหลงไดรบผลกระทบ

(2 สปดาห - 3 เดอน) ระยะฟนฟ

(3 เดอนขนไปหลงเกดเหต)

- เวชระเบยนส าหรบผประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อาย 18 ปขนไป

- ขอมลคนหากลมเสยง 8 กลม

- แบบประเมนระดบความเครยด

- แบบคดกรอง 2Q9Q - แบบคดกรอง 2P - แบบประเมน PISCES -10

- แบบประเมนระดบความเครยด

- แบบคดกรอง 2Q9Q - แบบคดกรอง 2P - แบบประเมน PISCES -10

แบบประเมน / คดกรองส าหรบเดก

(ผทอายนอยกวา 18 ป)

การใชเครองมอในคมอเดม เปรยบเทยบกบ ฉบบปรบปรง

ภาวะ คมอเดม ฉบบปรบปรง

ขอมลคนหากลมเสยง - BS6

อาการ Symptoms checklist Symptoms checklist

ซมเศรา CDI / CES-D PHQ-A

ฆาตวตาย - PHQ-A ขอ 9

PTSD CRIES-13 CRIES-8

เดกกลมเสยง 6 กลม

◦ ผบาดเจบ

◦ญาตผเสยชวต

◦ ผพการ/เดกพเศษ

◦ ผมประวตใชสารเสพตดในชวง 2 สปดาหทผานมา

◦ ผมประวตการรกษาทางจตเวช

◦ผลการประเมนใน Symptoms checklist พบความเสยง

การประเมนอาการส าหรบเดกตามกลมอาย (Symptoms checklist)

◦ ใชประเมนอาการทเรมผดไปจากปกตหลงประสบเหตการณรนแรง

◦แบงเปน 3 กลมอาย ไดแก

◦ เดกอายแรกเกด – 5 ป

◦ เดกอาย 6 – 12 ป

◦ เดกอาย 13 – 17 ป

◦ถาพบอาการตงแต 1 ขอขนไป ถอวามความเสยง

เดกอายแรกเกด – 5 ป

◦มทาทหวาดกลว/วตกกงวล/หลกเลยงทเกดเหต

◦ รองไหโยเยงาย

◦ ไมยอมนอน

◦พฤตกรรมเดกกวาวย เชน กลบไปดดนว ปสสาวะรดทนอน

◦กาวราวกวาปกต

◦ตดแมหรอผดแลหรอครมากกวาปกต

เดกอาย 6 – 12 ป

◦มทาทหวาดกลว/วตกกงวล/หลกเลยงทเกดเหต

◦ เศรา/ชอบอยคนเดยว/ไมราเรง 󠄀

◦ฝนราย/กรดรอง/ผวาตน/นอนละเมอกลางคน

◦กาวราว/อาละวาด

◦พฤตกรรมเดกกวาวย เชน กลบไปดดนว ปสสาวะรดทนอน/ตดผใหญ

◦การเรยนแยลง

เดกอาย 13 – 17 ป

◦ วตกกงวล/หวาดกลว/หลกเลยงทเกดเหต

◦หงดหงด/ฉนเฉยวงาย/กาวราว/ทะเลาะกบผอนบอย

◦กนไมได/นอนไมหลบ/ฝนราย

◦ เงยบ/ไมพด ผดจากปกต

◦สมพนธภาพทไมดกบคนในครอบครวหรอเพอน

◦การเรยนแยลง

ถาพบอาการตงแต 1 ขอขนไป ถอวามความเสยง

การประเมนอาการส าหรบเดกตามกลมอาย (Symptoms checklist)

แบบประเมนภาวะซมเศรา

ในวยรน

PHQ-A

แบบประเมนภาวะซมเศราในวยรน PHQ-A

Children’s Revised

Impact of Event Scale

(CRIES-8)

การแบงระดบความเสยงตามเครองมอคดกรอง ◦ ระดบเสยงสง (แดง)

◦ ไดแก เดกทมคะแนน CRIES-8 ≥ 17 คะแนน หรอคะแนน PHQ-A ≥ 15 คะแนน หรอคะแนน PHQ-A ขอ 9 ≥ 1 คะแนน

◦ ระดบเสยงปานกลาง (เหลอง)

◦ ไดแก เดกทมอาการจาก Symptoms Checklist พบอยางนอย 1 อาการ หรอเดกทมคะแนน PHQ-A อยระหวาง 5 - 14 คะแนน

◦ ระดบเสยงต า/ไมเสยง (เขยว)

◦ ไดแก ผทไมมอาการตามแบบประเมนอยในระดบเสยง

• ระยะหลงไดรบผลกระทบ – ระดบเสยงสงควรสงพบแพทย/ระดบเสยงต าไมตองตดตามตอ • ระยะฟนฟ - ระดบเสยงปานกลางขนไปสงพบแพทยทกราย

เครองมอทใชในการประเมนคดกรองภาวะสขภาพจต

ในเดกทประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อายต ากวา 18 ป

ระยะวกฤตและฉกเฉน (หลงเกดเหต - 2 สปดาห)

ระยะหลงไดรบผลกระทบ (2 สปดาห - 3 เดอน)

ระยะฟนฟ (3 เดอนขนไปหลงเกดเหต)

- เวชระเบยนส าหรบเดกทประสบภาวะวกฤต/ภยพบต อายต ากวา 18 ป

- ขอมลคนหากลมเสยง 6 กลม - แบบประเมน symptoms

checklist

- แบบประเมน symptoms checklist

- แบบประเมน CRIES-8 (8 ปขนไป)

- แบบประเมนภาวะซมเศราในวยรน PHQ-A (11 - 17 ป)

- แบบประเมน symptoms checklist

- แบบประเมน CRIES-8 (8 ปขนไป)

- แบบประเมนภาวะซมเศราในวยรน PHQ-A (11 - 17 ป)

การจดกลมเสยงในระยะวกฤตและฉกเฉน

◦ กลมเสยงสง (แดง)

◦ ไดแก ผทเปน 1) ผบาดเจบ หรอ 2) เปนญาตผเสยชวต หรออยในกลมเสยงอนๆ (ขอ 3-6) อยางนอย 2 กลม

◦ กลมเสยงปานกลาง (เหลอง)

◦ ไดแก เดกทอยในกลมใดกลมหนงเพยงกลมเดยวของ 3) ผพการ/เดกพเศษ หรอ 4) ผมประวตใชสารเสพตดในชวง 2

สปดาหทผานมา หรอ 5) ผมประวตการรกษาทางจตเวช หรอ 6) ผทมอาการอยางใดอยางหนงตาม

symptoms checklist

◦ กลมเสยงต า/ไมเสยง (เขยว)

◦ ไดแก เดกทไมอยในกลมใดกลมหนงในกลมเสยง 6 กลม

ขนตอนการใชเครองมอคดกรอง

ปญหาสขภาพจต :

ระยะหลงไดรบผลกระทบและ

ระยะฟนฟ (กรณเดก)

หลกส าคญในการใชแบบประเมน / แบบคดกรอง

◦ มการแนะน าตว สรางสมพนธภาพ ชแจงวตถประสงคกอนด าเนนการประเมนหรอคดกรอง

◦หากผ รบการประเมนสามารถอานหนงสอไดใหอานและตอบแบบประเมนดวยตนเอง แตหากอานไมไดใหผปฏบตงานอานแบบประเมนใหฟงแตไมควรเปลยนขอความ เพมเตม ลดทอน หรอยอขอความตางๆในแบบคดกรอง/แบบประเมน

◦หากในแบบประเมน /คดกรอง มการระบชวงเวลาในการมอาการ ควรแจง และย าใหผ รบการประเมนทราบ

◦ Credits FB : สมรรถนะวฒนธรรม cultural Competency

(เกบความจาก THE HEARTBREAKING STORY BEHIND THESE PURPLE BUTTERFLY STICKERS)