ԹԵրԹը լույս է տԵսնում 1990Թ. նոյԵմբԵրից

2017Օգոստոս¹ 8 (156)

« Սի րե լի իմ եզ դի ազ գա կից ներ, նախ շնոր հա վո րումեմ բո լո րիդ այս գե ղե ցիկ տո նի առ թիվ, ցան կա նո ւմ եմա մե նայն բա րիք, թող ա մե նա զոր Խո ւա դեն ու Տաու սեՄա լա կը ձեզ պա շտ պան լի նեն և ի րե նց օրհ նու թյու նը լի -նի ձեր ու ձեր ըն տա նի քի վրա։ Հար գե լի եզ դի բա րե -կամ ներ, ինք նե րդ գի տեք, որ ցա վոք այ սօր կանան ձի նք, ով քեր Ե զի դի ճա նա պար հին հայտն ված«փուշն են» և փոր ձո ւմ են խե ղա թյու րել մեր ա վան -դույթ նե րն ու ոչ ճի շտ գոր ծու նե ու թյո ւն ծա վա լել, դրա -նով իսկ մեզ տա նե լով դե պի ան դո ւն դի եզ րը։ Սա կայն,ի փա ռս ա մե նա զոր Աստ ծո, եզ դի ժո ղո վր դի մեջ կանար ժա նի զա վակ ներ, ով քեր եզ դի ա պահ պան գոր ծու նե -ու թյո ւն են ի րա կա նաց նո ւմ։ Ճի շտ է, եզ դի ժո ղո վո ւր դըիր պատ մու թյան ըն թաց քո ւմ տե սել է 74 ցե ղաս պա նու -թյո ւն, սա կայն այդ քա նից հե տո կր կին չի մո ռա ցել իրազ գային դեմ քը՝ էթ նիկ պատ կա նե լու թյու նը, կրո նը,ազ գային ա վան դույթ նե րն ու ծի սա կա տա րու թյո ւն նե րը։Եվ այդ ա մե նի պահ պա նու մը բնա կա նա բար կապ վածէ եզ դի ժո ղո վր դի հե րոս նե րի հետ։ Ես նաև իմ խո րինե րախ տա գի տու թյո ւնս եմ հայտ նո ւմ Հայաս տա նի Հան -րա պե տու թյան կա ռա վա րու թյա նը, մեր մշա կու թայինզար գաց ման ծրագ րե րին ա ջակ ցե լու հա մա ր։ Սի րե լիբա րե կամ ներ, հպա րտ եմ, որ եզ դի եմ, յու րա քան չյո ւրսպե տք է ա ղո թե նք Աստծո ւն, Յոթ սո ւրբ հրեշ տակ նե րին,որ պես զի պա հա պան լի նեն մեզ և մեր ժո ղո վր դի տա -ռա պան քը չբազ մա պա տկ վի ու թող եզ դի նե րը լի նեն մի -աս նա կան, ի րա րու դեմ չլի նե ն։ Մե նք պե տք էգի տակ ցե նք ու հաս կա նա նք թե ով է մեզ բա րե կամ և

ով թշ նա մի։ Այ սօր մեր Շան գա լը բա ժա նել են ե րեքմասի, մի մա սը իր վե րա հս կո ղու թյան տակ է ա ռել այս -պես կոչ ված «քր դա կան բան վո րա կան կու սակ ցու -թյունը», մի մա սը Բար զա նի ի « փեշ մեր գան» և մյո ւսմա սը Ի րա քի շի ա կան « հա շդ-ալ-շա հա բին»։ Ո րոշ ան -ձի նք էլ խաբ ված, ո րոշ նե րն էլ դի տա վո րյալ կեր պովփոր ձո ւմ են « վա ճա ռել» մեր ա պու պա պե րի քա ղցր հայ -րե նի քը, բայց դա ի րե նց չի հա ջող վի, վեր ևո ւմ կա Աստ -ված, բո լո րն էլ ի վեր ջո ի րե նց ար ժա նի դա տաս տա նըկս տա նա ն։ Իսկ մե նք, Ե զի դի ու ղի ով շա րժ վող եզ դի -ներս պե տք է հա մա խմբ վե նք ու աշ խա տա նք տա նե նքհա նո ւն ճշ մար տու թյան, հա նո ւն մեր ազ գի փր կու թյա ն։Սի րե լի եզ դի ներ, նաև ցան կա նո ւմ եմ նշել, որ շու տովիր հե ռար ձա կու մը կսկ սի «Էզ դի խա նա» հե ռո ւս տաըն -կե րու թյու նը, ո րը կլու սա բա նի և ճի շտ տե ղե կատ վու -թյուն կհա ղոր դի մեր եզ դի ժո ղո վր դի մա սի ն։ Կր կի նքան գամ շնոր հա վո րո ւմ եմ ձեզ ա մառ վա այս գե ղե ցիկտո նի առ թիվ»,- ա սաց Ա. Թա մոյա նը ։

Հան դիպ մա նը ներ կա եզ դի ե րեն լեզ վի և գրա կա նու -թյան ու սու ցիչ Օ մա րե Հա սա նը իր կող մից իր շնոր հա -կա լա կան խոս քը հայտ նեց Եզ դի նե րի ազ գայինմի ու թյան նա խա գա հ՝ Ա զիզ Թա մոյա նին իր ազ գան վերգոր ծու նե ու թյան հա մա ր՝ հատ կա պես հի շա տա կե լովեզ դի ե րեն լեզ վի և գրա կա նու թյան 1-ից մի նչև 12-րդ դա -սա րան նե րի դպ րո ցա կան դա սա գր քե րի լույս ըն -ծայումը, մայ րե նի լեզ վի պահ պա նու թյան ո լոր տո ւմ իրմեծ ա վան դը ։

«Այ սօր մե նք այս տեղ ենք նշե լու մեր ազ գային տո -

նե րից մե կը, ո րը ցա վոք սր տի մո ռաց վո ւմ է, սա կայն իշնոր հիվ Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան մե նք հի շո ւմ ևվե րա կա նգ նո ւմ ենք մեր ա վան դույթ նե րը, ո րո նց շնոր -հիվ մե նք հա զա րա մյակ ներ կա րո ղա ցել ենք գոյատ ևե լ։Ես քաջ ա ռող ջու թյո ւն եմ մաղ թո ւմ պա րոն Ա. Թա մոյա -նին, ով իս կա պես եզ դի ա պահ պան ան չափ կար ևորգոր ծու նե ու թյո ւն է ծա վա լո ւմ և իր մեծ ա վան դը հա վի -տյան կմ նա եզ դի ժո ղո վր դի պատ մու թյան է ջե րում։Եզդի ժո ղո վո ւր դը լի նե լով աշ խար հի հնա գույն ազ գե -րից մե կը, ցա վոք տե սել է բա զո ւմ ցե ղաս պա նու թյո ւն -ներ, ո րո նք ի րա կա նաց վել են մու սո ւլ մա նու թյո ւնդա վա նող ազ գե րի կող մից, քա նի որ մե նք եզ դի նե րսխա ղա ղա սեր ժո ղո վո ւրդ ենք, մե նք երբ ևի ցե որ ևէ վա -տու թյո ւն չե նք ցան կա ցել մեր հար ևան ժո ղո վո ւրդ նե -րին, այլ ընդ հա կա ռա կը, մե նք ցան կա ցել ենք բա րիքնախ այլ ժո ղո վո ւրդ նե րին, վեր ջո ւմ նոր մեզ, ո րը ի դեպլավ ար տա հայտ ված է մեր հիմ նա կան ա ղոթ քո ւմ։ Բո -լո րս գի տե նք ինչ տե ղի ու նե ցավ մեր ժո ղո վր դի նկատ -մա մբ ե րեք տա րի ա ռաջ մեր պատ մա կանհայ րե նի քո ւմ, սա կայն այդ քա նից հե տո եզ դի ժո ղո -վուրդը, որ պես կոփ ված հնա գույն ազգ, կր կին չկո տր -վեց և ծն կի չե կավ թշ նա մու ա ռաջ ու շա րու նա կեցգոյատ ևե լ։ Բայց պե տք է նշե նք, որ մե նք եզ դի նե րսսփռ ված ենք աշ խար հով մեկ, չու նե նք պա շտ պա ն։ Մերգոյատ ևու մը մի միայն մեր մի աս նու թյան և մեր ազ -գային ա վան դույթ նե րի պահ պա նու թյան մեջ է։ Ուս տիխնդ րո ւմ եմ ձեզ իմ սի րե լի եզ դի ներ, մի մո ռա ցեք ձերնախնինե րից ժա ռան գու թյո ւն ստա ցած գե ղե ցիկավան դույթ նե րն ու Շար ֆա դին կրո նը»,- հա վե լեցՕմարե Հա սա նը։

Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան Ա րա րա տի մար զայինմաս նա ճյու ղի ղե կա վար Քյա րամ Սլոյա նը իր ե լույ թո ւմնշեց, որ դե ռևս Խո րհր դային իշ խա նու թյան տա րի նե -րին եզ դի ժո ղո վո ւր դի ի րա կան ան վա նու մը խե ղա թյուր -ված էր և ի շնոր հիվ եզ դի ժո ղո վր դի ար ժա նի զա վակԱ. Թա մոյա նի, ով հա մա խմ բեց եզ դի նե րին և իր հա մա -խոհ նե րի հետ մի ա սին վե րա կա նգ նեց եզ դի ազ գի ի րա -կան ա նու նը։ Բո լո րս պե տք է գնա հա տե նք ևչու րա նա նք Ա. Թա մոյա նի ազ գան վեր սո ւրբ գոր ծը։

ԱրԱգԱծի լԵռնԵրում ԵզդինԵրը նշԵցին«ՉլԵ հԱվինԵ» տոնը

Օ գոս տո սի 9-ին Եզ դի նե րի ազ գային մի ու թյան նա խա գահ Ազիզ Թա մոյա նը, Եզ դի նե րի ազ -գային մի ու թյան այլ ան դամ նե րի հետ մի ա սին եզ դի ա կան «Չ լե հա վի նե» տո նի առ թիվ այ ցե -լե ցին Ա րա գա ծի լեռ նե րո ւմ գտն վող եզ դի նե րին և ի րե նց հետ նշե ցին տո նը։ Ա. Թա մոյա նիկող մից ներ կա նե րին ներ կայաց վեց տո նի խոր հո ւրդն ու նշա նա կու թյու նը, ինչ պես նաև ազ -գային ա վան դույթ նե րի պահ պան ման կար ևո րու թյու նը։

Շարունակությունը 2-րդ էջում

Այ սօր կան մար դիկ մեր մեջ, ով քեր փոր ձո ւմ են խե -ղա թյու րել մեր եզ դի ազ գի ան վա նու մը, սա կայն դաիրե նց չի հա ջող վի, քա նի որ մեր ժո ղո վո ւր դը ոտ քի էբա րձ րա ցել և գի տե թե ով քեր ու ին չո ՞ւ են նման գոր ծու -նե ու թյո ւն ծա վա լո ւմ։ Սա կայն վե րա դառ նա լով այս տո -նին, նախ, ես շատ ու րախ եմ, որ այ սօր այս տեղ եմգտն վո ւմ և շնոր հա վո րո ւմ եմ Եզ դի ազ գիս տո նը։

Հատ կան շա կան ենք հա մա րո ւմ նշել, որ «Չ լե հա վի -նե» տո նը Հայաս տա նի եզ դի ա կան հա մայք նո ւմ ցա վոքսր տի մո ռա ցու թյան է մա տն վո ւմ։ Տո նը Անդր կով կա սիեզ դի նե րի շր ջա նո ւմ մի այն Օր թը լա եզ դի ա կան հա -մայն քի ցե ղա պե տի Ա մըր ա ղայի ըն տա նի քի կող մից էնշ վել և մի նչ այ սօր նշ վո ւմ, իսկ Ի րա քի, Սի րի այի եզ դի -

ա կան հա մայք նե րո ւմ այն պահ պան վել է մի նչ օրս և մեծշու քով նշ վո ւմ է ամ բո ղջ աշ խար հի եզ դի նե րի հոգ ևորկե նտ րոն Լա լը շո ւմ, ո րը գտն վո ւմ է Ի րա քի հյու սի սայինմա սո ւմ։ Ուս տի մեր ազ գային ա վան դույթ նե րն ու տո -ները պահ պա նե լու կա պակ ցու թյա մբ Եզ դի նե րի ազ -գային մի ու թյու նը ո րո շեց ա մեն տա րի կազ մա կեր պելհան դի պո ւմ ներ, մի ջո ցա ռո ւմ ներ նվիր ված այս տո նի ն՝այն վե րա կա նգ նե լու հա մար, և հատ կա պես լեռ նայինշր ջան նե րո ւմ, քա նի որ տար վա այդ ժա մա նա կա հատ -վա ծո ւմ եզ դի նե րը հիմ նա կա նո ւմ գտն վո ւմ են լեռ նայինհատ ված նե րո ւմ։ Բա ցի այդ, նաև նպա տակ է հե տա պն -դո ւմ տե ղե կա նա լու տար վա այդ հատ վա ծո ւմ լեռ նայինգո տի նե րո ւմ բնակ վող եզ դի նե րի խն դիր նե րին ծա նո -թա նա լու և դրա նց լո ւծ ման ուղ ղու թյա մբ աշ խա տա նք -ներ տա նե լու հա մա ր։

Եզ դի նե րն աշ խար հի հնա գույն ազ գե րից մե կն են,ո րո նց հայ րե նի քը Հյու սի սային Ի րա քն է: Այ սօր լրագ -րող նե րի հետ զրույ ցո ւմ նման տե սա կետ հայտ նեցԱշխար հի և Հայաս տա նի Եզ դի նե րի ազգային մի ու -թյունների նա խա գահ Ա զիզ Թա մոյա նը՝ հա վե լե լով, որ

իրաքաբնակ եզդիները հիմ նա կա նո ւմ Շան գա լի տա -րած քո ւմ էին բնակ վո ւմ:

Ն րա խոս քո վ՝ Շան գա լն այն տա րա ծքն է, որ տեղեզդի նե րի նախ նի նե րը հա զա րա մյակ ներ ա ռաջ ապ րելեն, ուստի այն համարվում է եզ դի նե րի բնօր րան:

« Այն մեր հայ րե նի քն է, տարածքը կազմում է մոտ 10հա զար քա ռա կու սի կի լո մե տր։ Սին ջա րի տա րած քո ւմապ րո ւմ էր մոտ 800 հազար եզ դի։ 2014 թվա կա նիօգոս տո սի 3-ին «Իս լա մա կան պե տու թյո ւն» կոչ վող չա -րի քի կող մից հար ձա կո ւմ ե ղավ եզ դի աբ նակ Շանգալի70 գյու ղե րի վրա, 50 գյու ղեր ֆի զի կա պես բնա ջնջ վե -ցին։ Իսկ եզդիների կողմից հետագայում տարածքըազատագրելուց հե տո այն տեղ եղ բայ րա կան բազումգե րեզ ման ներ գտան, որ տեղ յուրաքանչյուրում թաղ -ված են եղել 100 և ա վե լի դի ակ ներ»,- ա սաց նա:

Ա. Թա մոյա նը շեշ տեց, թե առ այ սօր եզ դի նե րի վի -ճա կը շա րու նա կո ւմ է վատ լի նել: Նա հա վե լեց, որ 7-րդդա րից սկ սած մի նչ օրս եզ դի ժո ղո վր դին 74 ան գամ ցե -ղաս պա նու թյան են են թար կել: Վեր ջինս շեշ տե ց՝ ծան -րա գույն հան ցա գոր ծու թյո ւն է աշ խար հին ստի պե լը, որ

իս լա մա դա վան դառ նան:«Ի րա քն այ սօր պատ րա ստ է տալ ինք նա վա րու թյուն

եզ դի նե րին ու քրիս տո նյա ժո ղո վր դին, սա կայն քր դե րըխան գա րո ւմ են, ցան կա նո ւմ են նաև սեպ տեմ բե րի 25-ին հան րաք վե ի րա կա նաց նել: Դա ի րե նց գո րծն է, մենքդեմ չե նք, սակայն դեմ ենք այն դեպքում, երբ նրանքիրենց տարածքի մեջ ընդգրկել են նաև եզդիականպատմական հողերը և պե տք է թույլ չտա նք, որ Ի րա քիհյու սի սո ւմ գտն վող 10 հա զար քա ռա կու սի կի լո մե տրեզ դի ա կան տա րած քը ևս մտ նի նրա նց սրի տակ: Մենքդի մո ւմ ենք աշ խար հի գեր տե րու թյո ւն նե րի ն՝ ԱՄՆ-ին,ՌԴ-ին, Գեր մա նի ային, Անգ լի ային, Ֆրան սի ային, ինչ -պես նաև ՄԱԿ-ին ու այլ մի ջազ գային կազ մա կեր պու -թյո ւն նե րին, որպեսզի թույլ չտան, որ եզ դի նե րինկատ մա մբ կր կին ցե ղաս պա նու թյո ւն լի նի: Այնտեղեզդի չի մնա, աշ խար հի ե րե սից եզ դի նե րը կվե րա նան,քա նի որ կքր դաց նեն նրա նց»,- ընդ գծեց Ա . Թա մոյանը:

Հղում՝ tert.am17.08.17

ԵզդինԵրը դիմում Են ԱշխԱրհին, որպԵսզի կԱնխԵն Եզդի ԱզգիՔրդԱցումը

Գաղտնիք չէ, որ եզդիական ընտանիքները լինումեն բազմամարդ։ Արյունակցական և բարեկամականկապերը հիշվում են սերնդեսերունդ, ու այդ էպատճառը, որ եզդի ժողովուրդն աչքի է ընկնում իրհամախմբվածությամբ, համերաշխությամբ, բարե -կամա կան ամուր կապերով։ Ո՞ւր են գնում նրանցարմատները, ո՞ւր են հասնում ժամանակները, ո՞վ էամենահին նահապետը, որի անունը սրբությամբ ենհիշում նրա սերունդները, տասնյակ ու տասնյակթոռները, հարյուրավոր ծոռները, նրանց թոռն -որդիներն ու ծոռնորդիները։

Այդպիսի տոհմածառի ստեղծման փորձ եմ արել ես՝կազմելով եզդիական տոհմածառի միայն մեկ՝Ղազանիների մի քանի սերունդների բարեկամականկապերը։

Ահա այն.Եզդի ժողովրդի պատմությունը հարուստ է

նշանավոր գերդաստաններով։ Նրանցից մեկը ՂազոեՌամոյինն է։ Տոհմի, գերդաստանի նահապետըհամարվում է Ղազոն։ Նրա արմատները գնում ենդարերի խորքերը։ Հավաստի են համարվում հետևյալտեղեկությունները.

Ռամոյի որդին՝ Ղազոն էՂազոյի որդին՝ Մուսոն էՄուսոյի որդին՝ Բաղդոն էԲաղդոյի որդին՝ Չալոն էՉալոյի որդին՝ Հայոն է։ Ղազոյե Ռամոյի որդիներն

են՝ Սամոն, Մահմուդ աղան, Բալոն, Մուսան, Հըսոն,Ասլոն։ Հայոյի եղբայրներն են՝ Դերոն, Մալա ՀասանեՄհոն, Ալոն, Տայե Քյալաշը, Բաքըր, Ալիե ՄիրզեՄահմուդեն։ Հայոյի տղաների անուններն են՝ Քոչո,Նամո, Հաջո, Շամո։ Հայոն ապրել է 17-րդ դարում։ Նաապրում էր Արևմտյան Հայաստանի Բայազետիգավառի Օրթըլա գյուղում։ Վերջինս այնտեղ զբաղվում

էր անասնապահությամբ և երկրագործությամբ։Մահացել և թաղվել է այդ գյուղում։ 17-րդ դարում,ավելի ճիշտ դարավերջում, մուսուլմանների ճնշմանըչդիմանալով, Հին Բայազետի մոտ գտնվող Օրթըլագյուղի եզդիները ճարահատյալ տեղափոխվում ենՍուրմալուի գավառի Կարակու գյուղը։ Մինչև նրանցտեղափոխվելը՝ բնակիչների մեծ մասին կոտորել ուկողոպտել էին եղած ունեցվածքը։ Կարակու գյուղումերկար ժամանակ, որպես գյուղապետ, աշխատեցՀայոյի որդի Հաջոն։

Ահա Կարակուի եզդիական ցեղերի ցուցակը.

ՂազանիներՀայոե Չալոն (ղեկավար)Հասե ԱվդելՀաջի ՄրոՖերե ՕզմանռաշաներՇաբաբե Սադո (ղեկավար)սալվանաներ (Ղազանի)Աթարե Հասո (ղեկավար)ԹոռընաներՍիաբանդե Ջարջո (ղեկավար)

ՔաշախաներՄահմուդե Իսո (ղեկավար)մուսկաներՇըբլիե Թամո (ղեկավար)մամաշարիֆաներՋարջե Ալի (ղեկավար)

մանթաջիներԱմըր աղաՄըհե Չատո

ստուրկաներՀամադե Լազգի (ղեկավար)մամիդոկաԿայմասե Մըստո (ղեկավար)

վալոյաներ (Ղազանի)Ավասե Շամո (ղեկավար)Ասլոյա (Ղազանի)Նադե Ասլո (ղեկավար)Կարոյա (Ղազանի)Խադոե ԿարոԶորբե Ջալիլ (ղեկավար)Օզման Սոյա (Ղազանի)Քալաշե Ասադ (ղեկավար) Ամարե Հսո (Ղազանի,

ղեկավար)

Օրթըլաների շեխերն են.Շեխ Ահմադե Հոսե (շեխե Շեխուբաքրա)Շեխ Ուսըվե Ավդալե (շեխե Շեխուբաքրա), շեխե

Սորե ՍորաՇեխ Բըրահիմ (շեխե Շեխուբաքրա)Շեխ Ասադ (շեխե Շեխուբաքրա)Շեխ Քյալաշե Միրզե Ավլո (շեխե Շեխուբաքրա)Շեխ Միրզաե Ֆակիր (շեխե Շեխուբաքրա)Շեխ Թամե Թաթո (շեխե Մալա Մըրազա կամ շեխե

Շեշըմսա)Շեխ Նամատ (շեխե Մարա)

Օրթըլաների փիրերն են.Փիր Ուսըվե Ֆակիր Խադո (փիրե Օմարե Խալա)Փիր Ֆակիր Դուքո (փիրե Օմարե Խալա)Փիր Ալիե Համադ (փիրե Օմարե Խալա)Փիր Ալիե Բաքըր (փիրե Օմարե Խալա)Փիր Ֆըրիկե Ուսո (փիրե Մամե Շըվան)

Ա. Թամոյան«Մի գերդաստանի պատմություն» գիրք

ՂԱզԱնինԵրի տոհմԱծԱռը

Սկիզբը 1-ին էջում

Նրա ըն տա նի քի ան դամ նե րը պատ մո ւմ են, որ Համ -լե տը փո քր հա սա կից ինք նամ փոփ, քչա խոս տղա էր ևոչն չով աչ քի չէր ընկ նո ւմ, սա կայն ըն կե րու թյան և շր ջա -պա տի հան դեպ իր սե րն ու նվիր վա ծու թյու նը, աս տի -ճա նա բար վե րած վե ցին մեծ հայ րե նա սի րու թյա ն՝ Հայոցաշ խար հի նկատ մա մբ, ո րի հա մար նա չխ նայեց ան -գամ իր կյան քը: 1988թ.-ից 1990թ.-ը ծա ռայել է խո րհր -դային բա նա կո ւմ՝ որ պես հրե տա նա վոր: 1992թվա կա նին, երբ հիմ նա դր վեց Հայոց կա նո նա վոր բա -նա կը՝ զին վո րա գր վեց նաև Համ լետ Հա ջոյա նը, մա սն -կա ցեց ար ցա խյան ա զա տա մար տին, ո րից հե տո,ռազ մար վես տի մա սին իր գի տե լիք նե րով և իր ու ժե րինե րա ծի չա փով ա ջակ ցեց բա նա կա շի նու թյան գոր ծըն -թա ցին: Համ լե տն Ար ցախ աշ խար հը չթո ղեց ան գամպա տե րազ մից հե տո: Մշ տա կան բնա կու թյո ւն հաս տա -տեց, տո ւն տեղ դրեց, ա մո ւս նա ցավ և ըն տա նիք կազ -մեց հե նց իր ա րյո ւն-քր տին քով և մի շա րք մար տա կանըն կեր նե րի կյան քե րի գնով ա զա տա գր ված, Քա շա -թաղի շր ջա նո ւմ: Այդ օ րե րից ի վե ր՝ մի նչև իր կյան քիվերջը, Համ լետ Հա ջոյա նը գրե թե չլ քեց Ար ցախ աշ -խար հը: Ապ րո ւմ էր մյո ւս գյու ղա ցի նե րի նման: Եր բեքչէր բո ղո քո ւմ սո ցի ա լա կան խն դիր նե րից: Փո խա րե ննան գամ Եր ևա նո ւմ բնակ վող իր ըն կեր նե րին և եզ դիազ գա կան նե րին էր կան չո ւմ Քա շա թա ղո ւմ բնակ վե լու:Շա րու նա կո ւմ էր զբաղ վել զին վո րա կան գոր ծով, ա մենամս վա կե սն ան ց էլ կաց նո ւմ Ար ցա խի դիր քե րո ւմ, մյուսկե սո ւմ որ պես Նախ նա կան զին պատ րա ստ վա ծու թյանու սու ցի չ՝ դա սա վան դո ւմ էր դպ րո ցո ւմ, իսկ ա զատ ժա -

մա նակ, զբաղ վո ւմ էր գյու ղա տն տե սու թյա մբ: Կար ծեսթե պա տե րազ մա կան ար հա վիր քը մնա ցել էր ան ցյա -լում և Համ լե տի կյա նքն ըն թա նո ւմ էր նոր հու նով, սա -կայն պա րզ վեց, որ դե ռևս 90-ա կան նե րին զոհ վածմար տա կան ըն կեր նե րի հետ վե րե րկ րային հան դիպ -ման պա հը, Աստ ծո նա խախ նա մու թյու նը ոչ թե չե ղյալէր դա րձ րել, այլ հե տաձ գել էր 25 եր կար ու կա րճ տա -րի նե րով: Վրա հա սավ 2016թ.-ի ապ րի լ յան պա տե -րազմը և Համ լետ Հա ջոյա նի պես նվի րյալ քա ջոր դինպար զապես չէր կա րող չմաս նակ ցել ու կր կին չլի նելսահ մա նին: Համ լետ Հա ջոյա նը Ար ցախ աշ խար հի հյու -սիս-ար ևե լ յան ուղ ղու թյա մբ գտն վող Թա լի շի պա շտ -պա նա կան շր ջա նի դիր քեր բա րձ րա ցավ ապ րիլամս վա 2-րդ կե սին, երբ այս պես կոչ ված « քա ռո րյա»պա տե րա զմն ար դեն ա վա րտ վել էր: Ապ րի լի 14-ի լույս15-ի գի շե րը սա կայն ևս լար ված էր: Թո ւրք-աս կյար -ները ան հա նգս տաց նո ւմ է ին Ար ցա խի հյու սի սո ւմ՝ Գյու -լիս տա նի, հյու սիս-ար ևել քո ւմ՝ Թա լի շի ևՄար տա կեր տի, ար ևել քո ւմ՝ Մար տու նու և հա րա վո ւմ՝Հադ րու թի պա շտ պա նա կան շր ջան նե րի դիր քա պահզին վոր նե րին: Ապրի լյան կայ ծակ նային պա տե րազ միխո շոր ռազ մա գոր ծո ղու թյու նը ձա խո ղած Ադր բե ջա նըփոր ձում էր հեռ վից հե ռու, հրա զե նի ան կա նոն կրա կոց -նե րով ու ա կա նա նե տե րի և նռ նա կա նե տե րի կրա կոց -նե րով ոգևո րել ու աշ խու ժաց նել բա րոյա լք ված իրզին վոր նե րին, ին չը, ցա վոք, մե զա նից խլեց հայոցազգի և հո ղի նվի րյալ, ազ գու թյա մբ եզ դի Համ լետ Հա -ջոյա նին: Նա զոհ վեց թշ նա մա կան հե ռա հար կրա կի

պա հին, երբ զբաղ վո ւմ էր պահ պա նու թյան ա ռած իրտե ղա մա սի ուսո ւմ նա սի րու թյա մբ և տե ղա զն նու թյա մբ:Այ սօր նրա ա ճյու նը հա նգ չո ւմ է Եր ևա նո ւմ գտն վողԵռաբ լու րի բար ձո ւն քո ւմ՝ իր զոհ ված մար տա կան ըն -կեր նե րի կող քին: Համ լետ Այ վա զի Հա ջոյա նը, հետ մա -հու պա րգ ևա տր վել է Հայաս տա նի Հան րա պե տու թյան«Ա րի ու թյո ւն», ՀՀ « Ղա րա բա ղյան պա տե րազ մի վե տե -րան ներ» կազ մա կեր պու թյան « Հայ րե նի քի պա շտ պա -նու թյան հա մար» մե դալ նե րո վ։

shamshyan.com

հԱմլԵտ հԱջոյԱն. ԱրցԱխին իր ոՂջ կյԱնՔընվիրԵց հԵրոս Եզդի կԱմԱվորԱկԱնը

1970 թվա կա նի հու լի սի 8-ին Եր ևա նաբ նակ ա վան դա պա շտ եզ դի նե րի ըն տա նի քո ւմ ծն վածհամ լետ Այ վա զի հա ջոյա նը ան մնա ցո րդ սի րո ւմ էր հայաս տա նը: Այն պի սի մի սեր ու նվիր վա -ծու թյո ւն ու ներ, որն ան գամ չու նեն շատ ու շատ հայոր դի ներ:

Ե րեկ Շի րա կի մար զի Հա ցիկ գյու ղո ւմ հո րեղ բո րըպատ կա նող հա ցա տա նը կախ ված վի ճա կո ւմ հայտ նա -բեր ված ժամ կե տային զին ծա ռայո ղը 19-ա մյա Ա բասՍլոյա նն է:

Այս մա սին ասել է Հա ցի կի գյու ղա պետ Կա րեն Ներ -սի սյա նը: Նա ա սել է, որ զին ծա ռայողը ազ գու թյա մբեզդի է, ապ րո ւմ էր, ծնող նե րի քրոջ և եղ բոր հետ: Գյու -ղա պե տը տե ղե կաց րեց, որ զին ծա ռայո ղը սույն թվա -կա նի հու լի սի 26-ին է զո րա կոչ վել բա նակ. « Շատխե լոք տղա էր, բա նա կո ւմ այս ըն թաց քո ւմ խն դիր ներչի ու նե ցել: Մեկ տա րի ուշ է գնա ցել բա նակ, քա նի որդպ րո ցո ւմ լավ չսո վո րե լու հա մար մի տա րի մնա ցել էրնույն դա սա րա նո ւմ: Մարզիկ էր, ըմբ շա մար տով էրզբաղ վո ւմ, հա ճա խո ւմ էր գյու ղո ւմ գտն վող ըմբ շա մար -տի դպ րոց, շատ լավ տղա էր»,- պատ մեց գյու ղա պետը՝

հա վե լե լով, որ տե ղե կու թյո ւն չու նի, թե ին չը կա րող էրզին ծա ռայո ղին հա սց նել ինք նաս պա նու թյան: Նա ա -սաց, որ Ա բաս Սլոյա նի ըն տա նի քն ապ րո ւմ է նոր մալպայ ման նե րո ւմ. ծնող նե րը ոչ խա րա բու ծու թյա մբ ենզբաղ վո ւմ: Կա րեն Ներ սի սյա նի փո խա նց մա մբ՝ ժամ -կե տային զին ծա ռայո ղին հա ցա տա նը կախ ված վի ճա -կո ւմ գտել է բա րե կա մը: «Արմթայմս»-ի հար ցին, թեզին ծա ռայո ղը ար ձա կո ՞ւրդ էր ե կել, գյու ղա պե տն ասելէ, որ չգի տի, այդ մա սով քն նու թյո ւն է ըն թա նո ւմ:

Ն շե նք, որ զին ծա ռայո ղը ծա ռայո ւմ էր Ար մա վի րիզո րա մա սե րից մե կո ւմ:

armtimes.com15/08/2017

հԱցիկ գյուՂում կԱխվԱծ հԱյտնԱբԵրվԱծ զինծԱռԱյոՂնԱզգուԹյԱմբ Եզդի էր, մԱրզիկ

Եզդիների ազգային միության «Էզդիխանա»պաշտոնաթերթը հակիրճ իր ընթերցողին էրներկայացնում եզդի ժողովրդի արժանի զավակ,երաժիշտ, երգիչ՝ Սիաբանդ Ալիխանի Ալոյանի կյանքիպատմությունը։ Ս. Ալոյանը ազգին նվիրյալ էր, որը նաբազմիցս արտահայտում էր իր երգերում։

Նշենք որ Ս. Ալոյանը պատկանում էր հոգևոր «շեխեՇեխուբաքրա» կաստային։

Ծնվել է 1965 թվականի օգոստոսի 9-ինՀայաստանի Հանրապետության Երևան քաղաքում։

Իր երաժշտական կարիերան սկսել է բանակիցհետո։

1989 թվականին Թողարկել է իր առաջին ալբոմը:Դուրի - Դուրի, Վարե Գոզե, Գոլնազ և այլն։

1991 թվականին տեղափոխվել է Ռուսաստան։Ապրել է Կեմերովսկի շրջանում։

1999 թվականին տեղափոխվել է ՌուսաստանիԴաշնության Նովոսիբիրսկ քաղաք։

2001 թվականին թողարկել է իր երկրորդ ալբոմը«Շամս Խայեմա Էզդիանը» անվան ներքո։

2010 թվականին թողարկել է իր երրորդ ալբոմը«Մայր իմ սուրբ» անվանումով։

2008 թվականին հիվանդացել է քաղցկեղով,հետագայում կարողացել է հաղթահարել այդհիվանդությունը, սակայն ցավոք հիվանդությունըվերսկսվում է և օրստօրե բարդանում։

Բուժման նպատակով նա 2010 թվականի կեսերինմեկնում է Գերմանիա, բայց արդեն շատ ուշ էր։ 2011թվականի սեպտեմբերի 10-ին նա իր մահկանացունկնքեց՝ Գերմանիայի Լյուդվիգսաֆեն քաղաքում ևթաղվել Հանովերում։ Նրա հիշատակը վառ ու մնայունէ եզդի ժողովրդի սրտում։

սիԱբԱնդ ԱլիխԱնի ԱլոյԱն

Angorî neh’îê t’opraxa, dîdema köþtîya eve:

1. Îraq: Þengal, Sînûn, Gobal, Digûr, GelîêE’lî begê, Dihok, Zorava, K’êrsê û Barê, Sîba,T’ilîzer, T’ilzafê, Xirbê Qewala, Girzerk,R’ibûsî, Þarok, T’ilkezev, T’ilbenda, Koco,Xotemî, R’indewan, Amedîa. Gönd û warêjorgotîda weke 200 h’ezar ÿzdî hatineköþtinê.

2. Ermenîstana R’oavayê: wîlayet’a Wanê,deþta Xanesorê û göndê dor-berda weke 100h’ezar ÿzdî hatine köþtinê. Evexe, Axûrîk,Angûzek, Anzava, Acalî, Arç’eq, Bêgrîb,Havasî, Bêcermo, Bêrtîs, Gondûrma, Zêwa,Dêrcemeda Jêrin, Dêrcemeda Jorin, Döa-van, G’indî, Ÿrcîs (Arç’êþ), T’endûrek,Xaçan, Xoceqiþlag’, Xosmîayn, K’ûcapnar,Qereqele, K’îrato, Kolzot, K’yûçûkk’oy,Mêrvanê, Moleh’esen, Mûçs, Mûradîn,Yarimqa, Noþar, Þahmanîs, Þerefxanê,Þîkêftî, Çaldiran, Çirag’, Çîbûxçlû,P’iþîk’ûmbat’, Seray, T’îmar (T’imar), Ût’ê,Orênê û ê dinêda weke 100 h’ezar ÿzdî hatineköþtinê.

3. Wîlayet’a Mûþê (Kevanê k’êrê), Evexe, Dî-yarbek’irê (deþta Biþêrîê), XezalîaMêrdînê (Xerza), Cizîrê, Azika Jêrin,Azika Jorin, Alkayê, Bazîdanê, Basmûtê,Baximsê, Bêrklê, Gelîê Zîlan, Gêdûkê,Dûþayê, Zaxorayê, Zêrînê, Xinûsê, Kaxarînê,Kavir’zoyê, Qöbildorê, Korxê, Ç’inêrîayê,Qadûnayê, Hacrê, Hasktîvayê, Meymûnîê,Þemzê, Þikevta, Canesekrê, R’amê, Feqîra ûê dinêda weke 60 h’ezar ÿzdî hatine köþtinê.

4. Wîlayet’a Erzörimê (qeza Beyazêt - Eleþ-girê): Ort’ila, Dîadînê û cî-warê jîynêyedinêda weke 7500 ÿzdî hatine köþtinê.

5. Qeza Qersê: Gelîê qeza Qersêyî Ozirlûyê(Og’ûzlû), Alacayêda weke pênc h’ezar ÿzdîhatine köþtinê.

6. Warê Qaqizmanêyî Qölpêda, k’îjandik’eve nav qeza Qersê, weke sê h’ezar ÿzdî ha-tine köþtinê.

7. Qeza neh’îya Qersêye Dîgor’ê û göndê dinê:Eleþgirê, Emank’oyê, Yemançayîrê, EylaSinco, Ak’arê, Bayramk’omê, Bacelîyê,Baþk’êdîkvêrê, Bêlîhamêdê, Gogirmes, Dî-gorê, (T’êkor), Dûzgêlî, T’oxûbûrê, Xerebê,Xatabayê, Çîbûxliyê, K’yûndoyê, H’esen-cano, Nokayê, Cindirog’lîyê, Sûsûlê,

Taþnîkê, Tûzakê, Ûlîk’endê, P’aþarcîkê ûê dinda neh h’ezar ÿzdî destê zorê hatine îs-lamkirinê birine ser dînê meh’medîê.

8. Olk’a merza Sörmelîêye Îdirê: Xer-felûyê, Alçalûyê, E’slanlûyê, Bendemûradê,Baþ Sînekê, Gêlî, Germeþiva, Demisxanê,Zerîfxanê, Zorê, Xanê, Xirbê Sor, Qerex-t’înê, Qereqûyê, Qûç’ê, Mexsûdya, Macirîya,Göndê þêxa, Sayîbilaxê, Taûþanê, Taþk’or-pîyê, Göndê K’elo û ê dinêda weke deh h’ezarÿzdî hatine köþtinê.

9. Sala 1918-a, wexta derbazbûna ç’emêArp’eçayê (Axûryan) û Erez, weke çar h’ezarÿzdî xeniqîne yan delyane.

10. Hinda göndê neh’îya Ermenîstana R’ohi-latêye Axbaranêye Elegezê, Qöndexsazê,Qör’ibog’azê, Cercerîsê (Kendalê beþ ûNewala E’celê), bi destê cerda Teyo begêk’örd sala 1918-a 800 meriv hatine köþtinê,ij k’îjana her t’enê 19 meriv ij k’omaR’eþîdê Eyo bûne. Göndê heman neh’îêyîK’arvanserêda (P’oþt, E’mirê T’eze, Sadûns)54 meriv hatine köþtinê.

11. Ij alîê Teyo begê k’ördda ij göndê hemanneh’îêye din weke 600 meriv ajotne k’ûrayadewleta alî Osman.

12. T’opraxa Giresorada, k’îjan nêzîkî göndêmerza CE-e Aragasotnêyî Þamîranêye, sala1918-a, nav r’ojekêda, 24 meriv hatine köþt-inê, ij k’îjana yek jin bûye. Dêmek, bi h’e-savê t’omerîyî döristkirî, ij ÿzdîya weke500 h’ezar meriv hatine qir’kirinê.

Dersxana k’oma 11-a

QIR’A CIME’TA ŸZDÎYA P’ADÞATÎA ALÎ OSMANDA - SALÊ 1915 - 1918 - A

БAВO ШӘР’Ә,К’ӘРӘМ ШӘР’ДA

WӘК ШEРӘГәли xwәндәвaнe р’oжнә’мa ‘‘Эздиxaнә’’, әм

wәр’a дьднә нишaн xәвәрe сьтрaнa эздики,к’ижaн haтийә гoтьнe у п’eшк’eшкьрьнe бьдәнбeжaйa hӧнӧрмәндe эздиaйи мьләтийeҺaмик Т’әмoйaн, жь бo бирaнинa К’әрәмeК’әләш, к’e бь мeрxaси фәрмaндaрe xwәәрмәни Aрмeнaк урфaнйaн т’әнe нәhишт уә’мьрe xwә дa бoнa п’aрaстьнa ax у т’oп’рaxaЩьмhoрийәтa Әрмәнистaнe.

Бaвo шәр’ә, дaйe шәр’ә,Шәр’e әрмәнийa у к’aфьрe aзәрaйә,Ә’щәмe дьжмьн зә’ф xaйинә,Һ’ьщуми сәр Qәрәбaxa р’әнгин кьрийә,Т’oп-щәбьрxaнe xwә сәр щьмә’тe дьр’ә-

шинә,Дaйe ә’щәм бexoфә, щьнйaзa oрт’a мәйдaнe

xьрaв дькә.

Бaвo шәр’ә, шәр’ә,К’әрәм шәр’дa wәк шeрә,Шәр’вaнe эзди бәр дьжмьн шәр’ә, шәр’ә,Бoй aзaдийa wәлaт ә’мьр дьдә.

К’әрәм ә’гитә, шeрe мә эздиaйә,Бәр бь дьжмьн шәр’ә у бe тьр’сә,Әw мeрxaсә, т’әви бьрaйe әрмәниaйә,К’әтйә мәйдaнa шәр’e гьрaнә.К’әрәм дьвe: ‘‘дaйe мәгри, мәлувинә,Лawe тәйe wәлaт бьп’aрeзәу we вәгәр’ә h’әмeзa дaйкa xwәйә’’.

Ньвиск’aр Xьдьр Һ’әщoйaн