ÇENE TÜMÖRLERİ

DOÇ. DR. FATİH ÖZANAİBÜ DİŞ HEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ

AĞIZ DİŞ VE ÇENE CERRAHİSİ A.D.

ÇENE TÜMÖRLERİ

BENİNG TÜMÖR MALİGN TÜMÖR

Yavaş büyürHızlı büyür

KapsüllüdürSınırları çok belirgin değildir, düzensizdir

Komşu dokulara baskı yapar Komşu dokulara invaze olur

Fikse değildirÇevre dokulara fiksedir

Yapısal değişikliğe neden olmaz

Ülserasyon & Kanama eğilimi vardır

Metastaz yapmaz Metastaz yapar

2 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

Tümörler 2 komponentten meydanda gelir:

Paranşima= Prolifere olan tümör hücreleri

Destekleyici Stroma – Fibröz bağ dokusu & Kan damarları –

Paranşimal tümör hücrelerinin büyümeleri için ortam

oluşturur

‘ oma’ - Benign Tümör’ü ifade eden ektir.

Epitelyal kaynaklı maling tümörler= KARSİNOMA

Mezenşimal kaynaklı malign tümörler= SARKOM


ÇENELERİN ODONTOJENİK TÜMÖRLERİ

Doç. Dr. Fatih ÖZAN 4

EPITHELIAL TUMORSBenign:1. Ameloblastoma2. Calcifying epithelial

odontogenic tumor3. Adenomatoid odontogenic

tumor4. Squamous odontogenic

tumorMalignant:1. Malignant ameloblastoma2. Clear cell odontogenic

carcinoma3. Odontogenic carcinoma

MESENCHYMAL TUMORSBenign:1. Odontogenic fibroma2. Cementoblastoma3. Odontogenic myxoma4. Cementifying fibromaMalignant:1. Ameloblastic fibrosarcomaMIXED EPITHELIAL AND

MESENCHYMALTUMORS (ALL BENIGN)1. Odontoma2. Ameloblastic fibroma3. Ameloblastic fibro-

odontoma

ÇENELERİN NONODONTOJENİK TÜMÖRLERİ


Benign:Fibro-osseous tumors A.Ossifying fibroma B.Juvenile ossifying fibromaLangerhans cell disease A.Chronic localized B.Chronic disseminated C.Acute disseminatedLesions containing

multinucleated giant cells

A.Central giant cell granuloma

B.Giant cell tumor C.Hyperparathyroidism D.Cherubism E.Aneurysmal bone cystNeurogenic tumors A.Schwannoma B.NeurofibromaOsteoid osteoma and

osteoblastomaOsteomaChondromaDesmoplastic fibroma


Malignant:OsteosarcomaPeripheral

osteosarcomaChondrosarcomaMesenchymal

chondrosarcomaFibrosarcoma of boneMalignant fibrous

histiocytomaEwing’s sarcoma

Burkitt’s lymphomaMultiple myelomaSolitary plasmacytoma

of boneMalignant peripheral

nerve sheath tumorPostradiation sarcoma

of boneMetastatic carcinoma

Çene lezyonlarının tedavisinde takip edilecek genel prensipler

LEZYONUN HİKAYESİ

Süre – Ağrısız uzun süreli – Benign Neoplazm

Kısa, Hızlı büyüyen– Malign Lezyon

Etken - Travma hikayesi - Osteojenik Sarkomlar

Hızlı büyüme – Benign

Yavaş büyüme - Malign

Lezyonun ilerlemesi – Sabit, Devamlı, Kesikli

Lezyonun karakteri – Ülserasyonlar, Fluktuasyon

Eşlik eden bulgular – Ağrı , Parestezi, Hassasiyet,

Lenfadenopati, Nefes almada güçlük, Trismus

Nüks

Kilo kaybı

Alışkanlıklar 7 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

INSPEKSİYON

Sayı, Boyut, Şekil, Renk, Yüzey görünümü, Ciltte şişlik,

Saplı/Sapsız

PALPASYON

Kıvam, Pulsasyon, Fiksasyon durumu, Lenf nodu muayenesi

GÖRÜNTÜLEME

1. Düz grafiler

2. BT

3. MRG

4. Anjiografik girişimler

5. Kemik taraması / Skintigrafi 8 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

BİYOPSİ

1. Eksfolyatif sitoloji

2. Aspirasyon biyopsisi

3. İnce iğne aspirasyon biyopsisi

4. Eksizyonal biyopsi

5. İnsizyonal biyopsi

Eksfolyatif Sitoloji - Malignansi, kazınan dokular lam üzerine aktarılır, boyanır

ve mikroskop altında incelenir

Aspirasyon Biopsisi – Lezyonun yapısı

İİAB - Derin yerleşim gösteren lezyonlarda (tükürük bezleri, boyun)

Eksizyonal biyopsi

İnsizyonal biyopsi 9 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

Tedavinin amaçları

Lezyonun tamamen uzaklaştırılması

Normal dokuların korunması

En az hasarla eksizyon

Kayıp dokuların restorasyonu, yeniden fonksiyon ve şekil elde etmek

Uzun dönem takip

Gold ,Upton, & Marx 1991 – Cerrahi Eksizyon Terminolojisi

1. Enükleasyon

2. Küretaj

3. Marsupyalizasyon

4. Yeniden şekillendirme

5. Kemik bütünlüğünün bozulduğu rezeksiyon

6. Kemik bütünlüğünün bozulmadığı rezeksiyon

7. Disartikülasyon10 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

KÜRETAJLA VEYA KÜRETAJSIZ ENÜKLEASYON ENDİKASYONLARI

Ufak boyutlu bening tümörler, Agresif olmayanlar

İnfiltrasyondan ziyade ekspansiyon yaparak büyüyen tümörler

Lezyon ve çevre kemik arasında ayırım hattının belirgin olması

Tümörü çevre kemik dokudan ayıran Kortikal çevre

Kullanılacağı tümörler

a) Odontojenik Tümörler

1. Odontoma

2. Ameloblastik Fibroma

3. Ameloblastic Fibroodontoma

4. AOT

5. Cementoblastoma


B) Non Odontojenik Tümörler

1. Ossifying Fibroma

2. Cherubism

3. Osteoblastoma

4. Santral dev hücreli granüloma

C) Diğer Lezyonlar

5. Hemangioma

6. Neurofibroma

7. Neurilemmoma

8. Eosinophilic Granuloma12 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

KEMİK DEVAMLILIĞININ BOZULMADIĞI MARJİNAL REZEKSİYON/

PERİFERAL OSTEOTOMİ/ EN BLOK REZEKSİYON ENDİKASYONLARI

1. Nüks hikayesinin olmadığı Benign lezyonlar

2. Tamamen kapsüle olmamış lezyonlar

3. Enükleasyon ile daha önceden tedavi edilmiş rekürrent

lezyonlar

4. Ameloblastoma, KEOT, Myxoma, Ameloblastik Odontoma,

Skuamöz Odontojenik Tümör, Benign Kondroblastoma,

Hemangiomas

Tümör tamamen alınır, kemik devamlılığı bozulmaz, ikinci

kozmetik cerrahi ihtiyaç duyulmaz


ÇENENİN SEGMENTAL REZEKSİYONU

1. Nüks eğilimi olan infiltratif lezyonlar

2. Mandibulanın alt kenarına, posteryor kenarına yakın olan

lezyonlar

3. Maksillar sinüs/ Nazal kaviteye ulaşmış lezyonlar

4. Yüksek nüks potansiyeline sahip malign lezyonlar

5. Yüksek nüks oranına sahip maksillar ameloblastomalar


MAKSİLLEKTOMİ









AMELOBLASTOMA

Ameloblastoma ilk olarak 1885 yılında Fransız Louis-Charles Malassez

tarafından Adamantinoma olarak isimlendirilmiştir

1934 yılında Ivey ve Churchill “Ameloblastoma” terimini ortaya atmıştır

Odontojenik apartın mine epiteline dönüşme potansiyeline sahip olan

ektodermal epitelinden gelişir

Lokal agresif

Odontojenik epitel kaynaklı benign bir tümördür

%80 mandibula, %20 maksillada görülür

En sık molar diş komşuluğu ile ramustan gelişir

Yavaş büyüyen, kemikte lokal invazyon, ekspansiyon ve destrüksiyon

yapmaya eğimli, rekürrens oranı yüksek tümördür



En sık semptoma yavaş büyüyen ağrısız şişliktirDaha az sıklıkta dental maloklüzyon, ağrı, parestezi

veya anestezi görülebilirEnfekte olmadığı sürece nadiren ağrılıdır ve sinir

tutulumu olmadığı sürece nadiren semptom verirRadyolojik olarak yuvarlak, uniloküler veya

multiloküler kistik görünümdedirEn tipik tanı konan formu çok odaklı “bal peteği” veya

“sabun köpüğü” şeklinde radyolusent alanlardırOklüzal filmlerde genellikle hem lingual hem de

vestibüldeki kemik duvarının şiştiği görülür, bu bulgu sadece vestibüle büyüme yapan kistler için ayırıcı tanıda yardımcı olur

Bölgedeki dişlerin kök uçlarında belli derecelerde bıçakla kesilmiş tarzda muntazam rezorpsiyon vardır

KLİNİK NİTELİKLERİ, RADYOLOJİ VE PATOLOJİ BULGULARINA GÖRE

AMELOBLASTOMA TİPLERİ


1. SANTRAL AMELOBLASTOMA

2. PERİFERİK AMELOBLASTOMA

3. AMELOBLASTİK KARSİNOM

KÖKEN ALDIKLARI DOKULARA GÖRE AMELOBLASTOMA TİPLERİ


1. EKSTRAOSSEÖZ AMELOBLASTOMA

2. ODONTOJENİK GİNGİVAL EPİTELYAL HAMARTOMA

3. PİTUİTARY AMELOBLASTOMA

4. UZUN KEMİKLERİN ADAMANTİNOMU

AMELOBLASTOMALARIN HİSTOLOJİK ÖZELLİKLERİ


1. FOLİKÜLER AMELOBLASTOMA

2. PLEKSİFORM AMELOBLASTOMA

3. BAZAL HÜCRE TİPİ AMELOBLASTOMA

4. AKANTOMATÖZ AMELOBLASTOMA

5. GRANÜLER HÜCRELİ AMELOBLASTOMA

SANTRAL AMELOBLASTOMA


Çene kemiklerinde oluşan tiptir. Kitlenin bulunduğu

alandaki dişlerde yer değiştirmeler ve oklüzyon

bozuklukları erken bulgulardır. Yüz asimetrisi belirgindir.

Çok büyük tümörler kilogramı geçebilen kitleler yapar,

patolojik fraktür gelişebilir. Tümörün kemik korteksini

aşarak ağız boşluğuna ulaştığı olgularda ülserleşmeler

saptanır, böyle olgularda dişler dökülmüş olabilir. Üstçene

tümörleri nazofarinks, maksilla sinüsleri, orbita ve kafa

tabanı yönünde gelişebilir. Bazı yazarlar bu tür davranış

gösteren tümörleri “sinonazal ameloblastoma” olarak

adlandırır.


Radyoloji ve patoloji bulgularına göre 2 tip santral ameloblastik

tümör vardır:

Unikistik ameloblastoma: Multikistik ameloblastomaya

göre daha az nüsk oranına sahiptir, daha az agresif özelliktedir;

bu yüzden prognozu multikistik tipe göre daha iyidir.

Kaynağı tam olarak bilinmemekle birlikte dentijeröz kist,

odontojenik keratokist gibi odontojenik kistlerden gelişmektedir.

Kist duvarında epitelyal invazyon görülen pleksiform tipte nüks

oranı yüksektir, bu yüzden tedavide daha radikal olamk

gerekirve yaklaşık 1-2 cm’lik periferk sağlam kemik rezeke

edilmelidir. Uzun dönem takip mutlaka yapılmalıdır


Multikistik ameloblastoma: Yerel agresif

niteliklerin en fazla görüldüğü ameloblastoma türüdür.

İntrakraniyal yapılar dahil komşu dokuları invaze eder.

Rekürrens ve metastaz yeteneği vardır. Multikistik

ameloblastomalar genellikle solid ve infiltratif

tümörlerdir. Tedavisinde en uygun yöntem eksizyon ya

da blok rezeksiyondur. Rekürrens küretaj sonrası %83-

86; en blok rezeksiyon sonrası %0-14 olarak

bildirilmiştir. Rekürrensin Haversian kanallarında kalmış

tümör epitelinin proliferasyonuna bağlı olduğu

bildirilmiştir. Radyoterapi ameloblastoma tedavisinde

etkili değildir.

PERİFERİK AMELOBLASTOMA


Dişeti epitelinden ya da Serres epitel

artıklarından kökenli olan yumuşak doku

tümörlerine verilen addır. Dişetinde

yerleşen, kemik lezyonu içermeyen tiptir.

Klinik incelemelerde fokal dişeti hiperplazisi

izlenimi uyandırırlar. Klinik davranışları

açısından oldukça uysal tümörlerdir, cerrahi

girişimden sonra rezidiv yapmazlar.

AMELOBLASTİK KARSİNOM


Metastaz gösteren tiptir. En sıklıkla akciğere

metastaz bildirilmiştir.






38










- Erken dönem embriyonik kaynaklar–

1. Mine organı gelişim bozuklukları

2. Dental Lamina

3. Diş germleri

- Yüzey epitelyumunun bazal hücreleri

- Primordial , Dentijeröz ve Lateral Periodontal Kist epitelyumları

- Hipofiz bezinin heterotropik epitelyumu

- İnsidans -

1. Tüm odontojenik tümölerin %18

2. 3. – 4. dekatlar

- Etkilenen bölge-

1. Mandibula : Maxilla - 5:1

2. Mandibulal – Posterior molar - %60

3. Zencilerde – Anteryor Maxilla 48 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

Klinik özellikleri


1. Erken dönemde – Asemptomatik

2. Yavaş büyüyen

3. Ağrısız

4. Sert

5. Hassas olmayan

6. Ovoid şişlik

7. Dişlerde mobilite

8. Hareketli protezlerde uyum

problemleri

9. Maloklüzyon

10. Eksfoliasyon

11. Burun tıkanıklığı

12. Parestezi

13. Yumurta kabuğu sesi

14. Kapsüle olmayan tip: dokuları

itmekten ziyade invazyon yapar

15. Malignant forma dönüşebilir ( 2

– 4 %)

1. Uniloküler radyolusensi - 6%

2. Multiloküler radyolusensi - 15%

3. Balpeteği görünümü – multiloküler radyolusensi, kemik

septalarından dolayı kompartmantalize olmuş lezyon

4. Kök rezorpsiyonu ( %30)

5. Dişlerde yer değiştirme

6. Bukkolingual kortical Ekspansiyon - %80

7. Nörovasküler hüzme – yer değiştirmiştir


Radyolojik özellikleri

Ayırıcı tanı

1. Multiloküler lezyonlar

2. Dentijeröz kist

3. KOT

4. Cherubism

5. Odontojenik Myxoma

6. Santral hücreli granüloma


Küretaj – Aklınızın ucundan geçirmeyin

1. Unikistik Lezyonlar – Nüks sıklığı (%18 – %25)

2. Multikistik Lezyonlar – Nüks sıklığı ( %55 - %100)

3. Tümör sınırlarının ötesine mikroskopik infiltrasyonlar yapar

4. Radyolojik sınırlardan 2cm mesafeden sağlam kemik dokusu

dahil edilerek rezeksiyon yapılır

Multikistik Ameloblastoma –

En Blok Rezeksiyon, kemik devamlılığı bozulmadan

Kemik devamlılığının bozulduğu Segmental Rezeksiyon


TEDAVİ

İmmediat rekonstrüksiyon–

1. Otojen serbest kemik grefit: İliak/ Kaburga grefti

2. Otojen kemik iliği + Rekonstrüksiyon plakları

3. Kondilar çıkıntının dahil olduğu/olmadığı rekonstrüksiyon

plakları

4. Vaskülarize kompozit pedikl kemik grefti + Myokutanöz doku


REKONSTRÜKSİYON



















Orbita tabanını etkilemeyen, sadece maksilla ile sınırlı

kalmış tümöral doku -Parsiyel Maksillektomi

Orbita tabanını da etkilemiş tümör – Total Maksillektomi

Orbital içeriği de etkilemiş tümör – Total Maksillektormi +

Orbit ekzonterasyonu

Kafatası tabanını etkileyen tümör – Nörocerrahi

Prognoz

Multikistik Ameloblastoma – %50 nüks oranı – 5 yıllık

takipte

Uzun dönem takip zorunludur


KALSİFİYE EPİTELYAL ODONTOJENİK TÜMÖR (KEOT)

Pindborg Tümörü

Kaynağı – Mine organı epitelyal artıkları

Tüm odontojenik tümörlerin %1

30 – 50 yaşlarda daha sık görülür

Mandibula – molar

%50’si sürmemiş / gömülü diş ile ilişkilidir

Ağrısız yavaş büyür, Nazal tıkanma, Epistakzis

Uni / Multi loküler radyolusensi

Balpeteği görünümü

Gömülü diş kronunun etrafında kalsifikasyon adacıkları göze çarpar

Nüks – %1573 Doç. Dr. Fatih ÖZAN




ADENOMATOİD ODONTOJENİK TÜMÖR (AOT)

- Tüm odontojenik tümörlerin %3 – %7

- 10 – 20 yaşındaki bayan hastalar

- Maxilla ( %65) – Anteryor bölge

- %74 gömülü kanin diş ile ilişkilidir

- Ağrısız şişlik

- Gömülü diş kronu etrafında uniloküler, sınırları iyi belirgin radyolusensi

- Radyolusenside hafif kalsifikasyonlar görülebilir

- Ayırıcı tanıda= Pindborg tümörü, KEOK, Amelobastoma

- Tedavisi

- Enükleasyon

- Nüksü nadirdir










ODONTOMA

Hem epitelyal hem ektomezenşimal hücrelerden kaynak

alır

1. – 2. dekat

Kompleks - Mandibula – %67, Posteryor

Kompound - Maksilla, Anteryor

Compound – Radyoopak kitleler, normal diş anatomisine

benzeyen yapılar

Complex – Radyoopak, dişe benzemeyen yapılar

Tedavisi- Enükleasyon




SEMENTOBLASTOMA / GERÇEK SEMENTOMA

Diş köküne yapışık, sement benzeri kalsifikasyona neden olan, bağ dokusu

tümörü

10 – 20 yaş Premolar – Molar bölge

Mandibular lezyonlar – tek dişi etkiler

Maksillar lezyonlar – 2 veya daha fazla dişe yapışık lezyonlar

Lezyon yavaş büyür

Diş vitaldir

Kortikal kemikte rezorpsiyon görülürü

Radyografide oval, çevresi radyolusent halka ile çevrili radyoopak kitle /

tek veya birden fazla köke yapışık

Ayırıcı tanı– Condensing Osteitis, Sementifying Fibroma, Osteoblastoma

Tedavi – Enükleasyon, büyük lezyonlar birkaç parça halinde çıkarılabilirler




SEMENTO OSSİFYİNG FİBROMA

Farklılaşmamış periodontal ligament hücrelerinden oluşan,

benign karakterli lezyondur

3. – 4. dekatlar

Bayanlarda daha sık görülür – 5:1

Mandibula – Premolar / molar

Ağrısız, yavaş ve sürekli büyüyen lezyon- Fasyal asimetriye

neden olur

Radyografik özellikleri= erken safhada radyolusent geç

safhada radyoopak

Tedavi - Enükleasyon


OSTEOMA

Bening tümörün olgunlaşmış formu hem kompakt hem

kansellöz kemik içerir

Periferal tip – çene kemiği yüzeyinde polipoid / geniş

tabanlı-sapsıs kitle

Endosteal tip – medullar kemik içinde gelişir

Yavaş büyüyen, asemptomatik, sert kemik kitlesi

Radyografik özellikler – Radyoopak kitle

Tedavi – cerrahi eksiziyon


BENİGN OSTEOBLASTOMA

Santral kemik tümörü – aktif olarak prolifere olan

osteoblastlar, osteoid doku için çok çekirdekli dev hücreler

Erkekler , < 25 yaş

Çene posteryorunda

Radyolojik özellikleri – güneş ışını görünümü - ince

radyolusent kenarı olan merkezi radyoopak lezyon

Tedavisi – cerrahi eksizyon


ODONTOJENİK FİBROMA

o Santral benign odontojenik tümör

o Fibröz bağ doku stroması içerir

o Intraosseöz tip – Santral Gingiva – Periferal

o Yavaş ve sürekli büyüyen, asemptomatik, kortikal

ekspansiyon

o Mandibula

o Erkekler,

o Radyolojik özellikleri – multiloküler radyolusensi, skleratik

sınırları belirginde olabilir olmayabilir de

o Köklerde diverjans / rezorpsiyon

o Tedavisi – Enükleasyon & Küretaj95 Doç. Dr. Fatih ÖZAN

ODONTOJENİK MİKSOMA

Santral yerleşimli

Benign, yavaş büyüyen

Kortekste yıkıma neden olan infiltratif tümör

Çenelerde dişli bölgelerde görülür

Mandibula en sık etklenir

Bayanlarda ve çocuklarda

Radyolojik özellikleri – Multiloküler / sabun köpüğü/ balpeteği

Nüks oranı – %33

Tedavisi – devamlılığın bozulduğu veya bozulmadığı

rezeksiyon




TEŞEKKÜRLER…


Health & Medicine

ÇENE TÜMÖRLERİ