Upload
lucja-biel
View
5.305
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Prezentacja podstawowych strategii i technik stosowanych w tłumaczeniach prawnych i prawniczych
Citation preview
Strategie i techniki w tłumaczeniu
prawniczym
1
2
W jaki sposób tworzy się ekwiwalenty dla nieprzystających pojęć?
3
Ekwiwalencja
• Relacja równoważności treściowo-stylistycznej między tekstem źródłowym (oryginałem) a tekstem docelowym (tłumaczeniem)
• Ekwiwalencja na poziomie słowa, zdania, tekstu
• Relacja identyczności
4
Ekwiwalencja
• W tłumaczeniach prawniczych osiągnięcie identyczności nie jest możliwe (Alcaraz i Hughes)
• Relacja podobieństwa• Ekwiwalencja to zjawisko skalarne (Tabakowska)• Optymalny stopień zbliżenia tekstu do odbiorcy
(Alexieva)• Ekwiwalencja nie polega na wierności wobec litery
prawa, ale wobec „ducha prawa” (Sarcevic; equal intent)
5
STRATEGIE
Egzotyzacja (foreignising)
• akcentowanie obcości• „wysyłanie czytelnika
zagranicꔕ może utrudniać
zrozumienie
Strategie ukierunkowane na tekst źródłowy
Transplantacja kulturowa
(domestication)
• zbliżanie tekstu do odbiorcy; asymilacja
• szybkie zrozumienie
Strategie ukierunkowane na tekst docelowy
kontinuum, Venuti
6
Umowa spółki
• Transplantacja
Articles of Association
• Egzotyzacja
Deed of Company
7
StrategieEgzotyzacja
• Województwo małopolskie• Wojewodztwo malopolska• Malopolska Voivodeship• Voivodeship of Malopolska• Malopolska Province• Province of Malopolska• Voivodeship of Lesser Poland• Province of Lesser Poland
Transplantacja kulturowa
Źródło: Piotrowska
8
Strategie• Kodeks Justyniana Corpus juris civilis, VI w., tłumaczenie prawa z łaciny na
język grecki jest dozwolone, wyłącznie jeśli tłumaczenie jest dosłowne (słowo w słowo, bez zmiany szyku zdania)
• Św. Hieronim – tłumaczymy nie słowo w słowo, ale znaczenie na znaczenie• Warstwa syntaktyczna i frazeologiczna – obowiązuje konwencja języka
docelowego np. litanie synonimów w j. ang. (the decree is final and binding) vs. unikanie
synonimów w systemach kontynentalnych (wyrok jest prawomocny / *wyrok jest ostateczny i wiążący) (Gizbert-Studnicki)
• Spory dotyczą głównie terminologii
9
Techniki (Weston)
1) Transkrypcja/naturalizacja
2) Ekwiwalent formalny (kalka)
3) Ekwiwalent opisowy
4) Ekwiwalent funkcjonalny
10
Transkrypcja (zapożyczenie) naturalizacja (adaptacja pisowni)
acquis communautairecommon lawequitytrusthttp://www.tepis.org.pl/biuletyn/41/sam_anglia.htmSeym/Sejm Voivodeship (województwo), poviat (powiat), gmina (gmina)Soltys (sołtys)Voit (wójt)Staroste (starosta)Marshall (marszałek)Lyceum (liceum)
11
Transkrypcja / naturalizacja• Największy stopień egzotyzacji• Ekwiwalent stosowany w przypadku:
1) terminów bezekwiwalentowych2) terminów o dużym stopniu nieprzystawalności3) terminów o dużym ładunku kulturowym
• Zaleta: jednoznacznie wskazuje na system prawny, w ramach którego należy interpretować daną instytucję.
• Wada: „nieprzeźroczyste” znaczenie; czy ekwiwalent jest zrozumiały?
• Magistrates’ court – sąd magistracki• Borough – boroł???• Solicitor – solicytor???
12
Odbiorca
• Odbiorca bliski: zna kulturę kraju języka źródłowego lub ma silną motywację, by ją poznać, bliskie powiązanie z realiami języka docelowego.
• Odbiorca daleki: nie zna docelowego systemu prawnego, nie ma motywacji, by go poznać.– Transkrypcja/naturalizacja utrudni zrozumienie przekazu
(Kierzkowska)
13
• Niepraktyczne przy tłumaczeniu z języka polskiego lub innych rzadkich języków
• „to przyznanie się do porażki” (Weston)
• „w gruncie rzeczy trudno stwierdzić, kiedy rzekomy szacunek tłumacza dla oryginału staje się zwykłym lenistwem lub tchórzostwem” (Alcaraz & Hughes)
14
Kalka / ekwiwalent dosłowny / formalny1. Spółka cywilna - civil partnership2. Użytkowanie wieczyste – perpetual usufruct3. Limited partnership – *spółka z ograniczoną odpowiedzialnością4. Unlimited company – spółka z nieograniczoną odpowiedzialnością5. Public limited company - *spółka akcyjna z ograniczoną
odpowiedzialnością
+ jeżeli znaczenie dostatecznie przeźroczyste (4)- jeżeli fałszywy przyjaciel (1&3)- jeżeli jest równocześnie ekwiwalentem funkcjonalnym- jeżeli jest niezrozumiały (5)- Może wymagać dodatkowych informacji (2)
15
Rola tłumacza
Kodeks tłumacza przysięgłego Šarčević
Tłumacz ma prawo zakładać, że odbiorca tłumaczenia posiada wiedzę w danej dziedzinie i nie oczekuje od tłumacza dodatkowych wyjaśnień terminów specjalistycznych
Tłumacz, wszędzie tam, gdzie jest to możliwe, powinien rekompensować nieprzystawalność pojęć
16
Ekwiwalent opisowyGlosa, parafrazaEkwiwalent opisowy w postaci definicji
Equity – system prawa oparty na zasadach słuszności stosowany w Anglii
Ekwiwalent opisowy nawiązujący do podobnego pojęcia znanego w języku docelowymUżytkowanie wieczyste – long-term leaseholdSp. z o.o. – limited liability companySpółka partnerska – professional partnership
+ zrozumiały, uzupełnia (częściowo) brakujące informacje- Często niepraktyczny ze względu na długość / brak zwięzłości- Sygnalizuje obcość- Powoduje „rozrzedzenie” oryginału (Newmark)
17
Ekwiwalent funkcjonalnyRegistered office – siedzibaLimited partnership – spółka komandytowa
• Ekwiwalent funkcjonalny (dynamiczny) wykorzystuje pojęcie o zbliżonej funkcji z języka docelowego.
• Idiomatyczny i naturalny • Zrozumiały• Wada: może sugerować identyczność pojęć „stosowanie
przybliżonych ekwiwalentów przy tłumaczeniu dokumentów jest mylące i nie zalecane, chociaż w pewnych przypadkach możliwe (Kodeks tłumacza przysięgłego)
18
Zwolennicy ekwiwalencji funkcjonalnej• „idealna metoda tłumaczenia prawniczego” (Weston 1991)
• „w zakresie stosowanej terminologii, pomimo ogromnych nieraz różnic między systemem anglosaskim a systemem polskim, tam gdzie to możliwe, należy odwoływać się do analogicznych instytucji prawa angielskiego bądź polskiego, w zależności od kierunku tłumaczenia. W przeciwnym razie narazimy się jako tłumacze na zarzut braku profesjonalizmu” (Jopek-Bosiacka 2006)
• „Tłumacz powinien dążyć do ekwiwalencji funkcjonalnej, a nie formalnej. Przecież celem tłumaczenia prawniczego, jak i każdego innego, jest przygotowanie tłumaczenia, które będzie co najmniej tak zrozumiałe i naturalne w odbiorze jak oryginał” (Alcaraz i Hughes)
• Ostrożność: akceptowalność ekwiwalentu funk. zależy w dużej mierze od stopnia nieprzystawalności pojęć w SL i TL (Sarcevic)
19
Tłumaczenia prawnicze
• Dokładność, precyzja przekazu
• Funkcjonalność i zrozumiałość tłumaczenia