1

Moduł 4

Projektowanie stanowiska komputerowego 1. Analiza planów pomieszczeń i infrastruktury elektrycznej i sieciowej 2. Zasady BHP i ergonomii na stanowisku pracy z urządzeniami techniki

komputerowej 3. Symbole i piktogramy stosowane w projektach 4. Projektowanie komputerowego stanowiska pracy oraz jego otoczenia

2

1. Analiza planów pomieszczeń i infrastruktury elektrycznej i sieciowej.

Przed przystąpieniem do projektowania stanowiska komputerowego należy zapo-znać się z następującą dokumentacją dotyczącą pomieszczeń:

1. Planami budynku dotyczącymi pomieszczeń, w których mają być organizowane stanowiska komputerowe. Należy zwrócić uwagę na wysokość pomieszczeń, rozmieszczenie drzwi i okien a także na położenie pomieszczenia względem po-zornego ruchu słońca.

2. Planami ewakuacyjnymi, aby nie planować jakiś instalacji na drodze ewakuacyj-nej.

3. Planami instalacji wentylacyjnej i klimatyzacyjnej. 4. Planami infrastruktury okablowania strukturalnego oraz sieci bezprzewodowej.

Przede wszystkim ważne są miejsca instalacji punktów abonenckich. 5. Planami instalacji elektrycznej i zasilania awaryjnego budynku.

Analiza wszystkich tych dokumentów pozwoli na zaprojektowanie stanowiska w sposób optymalny.

Na rysunku 4.1 przedstawiono przykład dokumentacji instalacji elektrycznej bu-dynku. Analizując taki schemat można określić najlepsze położenie poszczególnych ele-mentów umeblowania oraz urządzeń techniki komputerowej, mając na uwadze bezpie-czeństwo i ergonomię pracy.

Rysunek 4.1 Projekt instalacji elektrycznej budynku.

Źródło: własne

Takie samo zadanie spełnić może dokumentacja okablowania strukturalnego z podanym rozmieszczeniem gniazd abonenckich, urządzeń sieciowych i przebiegiem medium transmisyjnego.

3

Rysunek 4.2 Przykład planu poziomego okablowania strukturalnego.

Źródło: „Projektowanie i realizacja sieci komputerowych” A. Sierszeń, Ł. Sturgulewski.

2. Zasady BHP i ergonomii na stanowisku pracy z urządzeniami techniki kompute-rowej.

2.1 Podstawy prawne.

Wymogi dotyczące wyposażania stanowisk komputerowych, zawarte zostały w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 grudnia 1998 r. w spra-wie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekra-nowe (Dz. U. nr 148, poz. 973).

Przepisy mają zastosowanie dla osób użytkujących monitory ekranowe przez co najmniej 4 godziny dziennie i nie dotyczą np. ekranów sterujących przy maszynach.

2.2 Organizacja i wytyczne dotyczące stanowiska pracy.

Stworzenie optymalnego środowiska dla wykonywania pracy przez pracownika jest głównym celem projektowania i organizowania stanowiska komputerowego. Gene-zą badań, przepisów i zasad bezpiecznej i ergonomicznej pracy przy komputerze jest uniknięcie schorzeń lub powstawania wad wynikających z wykonywanych czynności.

Najczęstszymi zagrożeniami związanymi ze stanowiskiem komputerowym są: - zwyrodnienie kręgosłupa, - wady słuchu, - podrażnienia skóry i alergie, - wady wzroku, - bóle mięśni i stawów, - kłopoty z krążeniem kończyn dolnych

Mając na uwadze powyższe zagrożenia niezbędna jest właściwa organizacja pracy

4

na stanowisku komputerowym. Ma na nią wpływ takie elementy jak: - powierzchnia przeznaczona na stanowisko, - dobór odpowiednich mebli i ich indywidualne dopasowanie, - rozmieszczenie urządzeń i akcesoriów, - oświetlenie, hałas oraz mikroklimat.

2.2.1 Rozmieszczenie stanowisk komputerowych.

Stanowiska komputerowe powinny być tak usytuowane, aby zapewniały użytkow-nikowi swobodny dostęp. Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 60 cm, zaś między użytkownikiem a tyłem sąsiedniego monitora – co naj-mniej 80 cm. Zapewniona powinna być swoboda dostępu do innych elementów ume-blowania i wyposażenia typu szafy, fax, okna itp., przy czym szerokość przejścia na całej jego długości powinna być nie mniejsza niż 60 cm.

Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnianie wy-magań określonych przez przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy. W pomieszczeniu

pracy z monitorami ekranowymi na każdego użytkownika powinno przypadać 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia. Na każdego użytkownika w pomieszczeniu powinny

ponadto przypadać co najmniej 2 m2 wolnej powierzchni, a wysokość pomieszczenia powinna wynosić co najmniej 3 m. Powierzchnia przypadająca na jedno stanowisko pra-

cy (wliczając powierzchnię zajętą przez meble) powinna wynosić przynajmniej 8 m2. Na

każde 10 m2 pomieszczenia powinien przypadać jeden punkt abonencki składający się

z dwóch gniazd sieciowych i czterech zasilających. Wszystkie przewody zasilające i oka-blowania strukturalnego powinny być ułożone w kanałach kablowych (korytka PCV).

Urządzenia techniki komputerowej oraz inne elementy powinny być rozmieszczo-ne w taki sposób, aby umożliwiały pracę na komputerze jak również obok niego. Rysu-nek 4.3 pokazuje przykład organizacji stanowiska pracy.

Rysunek 4.3 Przykład prawidłowego rozmieszczenia elementów stanowiska komputerowego

Źródło: www.ciop.pl

5

2.2.2 Umeblowanie i akcesoria

Stół (biurko) stanowiska komputerowego powinno być dobrane do kształtu po-mieszczenia, jego aranżacji i planowanego wyposażenia. Powinno mieć jasny, matowy kolor i zaokrąglone brzegi. W przypadku gdy stół nie posiada regulacji wysokości należy (na życzenie pracownika) wyposażyć stanowisko w podnóżek.

Istotne znaczenie mają dodatkowe urządzenia wspomagające pracę jak wysięgnik z podstawką na dokumenty umieszczany obok monitora, na wysokości oczu operatora i umożliwiający odczyt dokumentów bez odrywania wzroku od monitora.

Podłoga w pomieszczeniu z komputerami powinna być gładka, bez szczelin, pokry-ta wykładziną antyelektrostatyczną.

2.2.3 Oświetlenie.

Bardzo ważne dla środowiska pracy jest oświetlenie stanowiska komputerowego. Odpowiednie oświetlenie stanowiska zapewniają trzy źródła światła:

- dzienne (regulowane np. żaluzjami), - ogólne pomieszczenia, - punktowe stanowiska.

Stanowisko należy tak rozplanować, aby światło dzienne padało z boku. Bezpo-średnio nad stanowiskiem światło powinno być rozproszone i pochodzić z opraw sufi-towych. Na poziomie stołu oświetlenie powinno mieć natężenie 300 luksów (lx) do prac o przeciętnych wymaganiach wzrokowych lub 500 lx dla prac bardziej wymagających. W miarę możliwości pomieszczenie należy doświetlić światłem dziennym nieprzekra-czającym 150 lx na powierzchni monitora oraz do 300 lx na powierzchni stołu.

2.2.4 Hałas.

Hałas na komputerowym stanowisku pracy może pochodzić z poza pomieszczenia lub stanowić rezultat pracy urządzeń znajdujących się w pomieszczeniu. Poziom hałasu na komputerowym stanowisku pracy nie powinien przekraczać 40 dB.

2.2.5 Mikroklimat.

Pomieszczenie w którym znajdują się stanowiska komputerowe powinno posiadać klimatyzację. Temperatura w pomieszczeniu z komputerowym stanowiskiem pracy po-winna zawierać się w przedziale 23 – 26°C w okresie letnim i 20 – 24°C w okresie zimo-wym. Wilgotność względna powinna wynosić 40 – 60%, a prędkość powietrza od 0,1 do 0,15 m/s . Przy braku klimatyzacji pomieszczenia powinny być często (co 3 - 4 godziny) wietrzone, zwłaszcza w okresie zimowym. W czasie wietrzenia należy unikać powsta-wania przeciągów.

Za pomocą żaluzji poziomych lub pionowych, zapobiegamy nadmiernemu nagrze-waniu się pomieszczeń i urządzeń pod wpływem światła słonecznego, a jednocześnie eliminujemy efekt oślepiania i odbić pochodzących od okien.

2.2.6 Siedzisko.

Siedzisko powinno mieć pięcioramienną (stabilną) podstawę zapewniającą obrót

6

w zakresie 360o. Powinno umożliwiać regulację wysokości siedziska w zakresie 40 – 50 cm, a oparcie powinno mieć regulacje wysokości w zakresie od 0 do 20 cm i uchylać w zakresie 5° do przodu i co najmniej 25° do tyłu. Oparcie powinno być wyprofilowane w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, a siedzisko w odcinku udowym kończyny dolnej. Zaleca się aby krzesło było wyposażone w kółka oraz podłokietniki.

3. Symbole i piktogramy stosowane w projektach.

Częścią projektu powinien być plan rozmieszczenia urządzeń na stanowisku kom-puterowym i plan rozmieszczenia stanowisk w danym pomieszczeniu. Realizację wizu-alną planów można wykonać za pomocą oprogramowania wspomagającego projekto-wanie. Poszczególne elementy przedstawione są za pomocą symboli i piktogramów. Są one związane często z konkretnym programem lub standardem branżowym. Standar-dem w projektowaniu IT jest Cisco. Wśród symboli Cisco odwołujących się do stanowi-ska komputerowego można wyróżnić te, przedstawione w tabeli 4.1.

Tabela 4.1 Symbole Cisco

Symbol elementu Opis elementu

tablet

PC z oprogramowaniem

drukarka

telefon

fax

użytkownik przy stanowisku kompute-rowym

Źródło: Cisco Przykładem prostego programu 2D do projektowania jest MS Visio. Rysunek 4.2

przedstawia symbole używane przez ten program.

7

Rysunek 4.4 Symbole stosowane w programie MS Visio

Źródło: http://packetlife.net

Poza symbolami przedstawiającymi urządzenia techniki komputerowej i wypo-sażenia biurowego posługujemy się elementami graficznymi właściwymi przy projek-towaniu architektoniczno- budowlanym.

Tabela 4.2 Przykłady symboli elementów pomieszczeń i wyposażenia.

Symbol elementu Opis elementu

okno

drzwi

biurko

fotel

Źródło: własne

8

Dodatkowo, podczas np. analizy dokumentacji instalacji elektrycznej niezbędna jest znajomość symboliki stosowanej w tych opracowaniach. Poniżej przedstawiono opis kilku najczęściej występujących symboli.

Rysunek 4.5 Symbole stosowane w projektach instalacji elektrycznej.

Źródło: http://forum.cdrinfo.pl

Oczywiście plany i rysunki załączone do projektu można wykonać praktycznie w każdym programie do edycji grafiki wektorowej lub ręcznie. Jednak posługiwanie się bibliotekami gotowych symboli ułatwia pracę i sprawia, że efekt jest poprawny pod względem technicznym, czytelny i zgodny z powszechnymi standardami.

4. Projektowanie komputerowego stanowiska pracy oraz jego otoczenia. 4.1 Wytyczne dotyczące projektowania.

Oprócz zasad organizacji pracy opisanej w rozdziale trzecim, podczas projektowa-nia komputerowego stanowiska pracy należy wziąć pod uwagę wymagania inwesto-ra/użytkownika oraz wytyczne dotyczące rozmieszczenia urządzeń techniki kompute-rowej oraz wyposażenia.

Jeżeli dysponujemy zestawieniem odpowiednio dobranych urządzeń techniki komputerowej, musimy jeszcze pamiętać podczas poszczególnych etapów projektowa-nia o zasadach dotyczących ustawienia i dopasowania sprzętu do architektury stanowi-ska pracy.

9

Powinniśmy pamiętać między innymi o tym, że: - górna krawędź monitora powinna znajdować się na wysokości oczu operatora

(w pozycji siedzącej), lub niżej, - monitor powinien znajdować się pomiędzy oprawami oświetleniowymi i stać bo-

kiem do okien, - nie ustawiamy monitora na tle okna, naprzeciw okna ani na tle innych jaskra-

wych obiektów, - klawiatura powinna być umieszczona na wysokości łokcia i usytuowaną w linii

środkowej ciała operatora.

Na rysunku 4.3 przedstawiono dokładne wytyczne dotyczące odległości i pozycji użytkownika względem urządzeń techniki komputerowej i wyposażenia.

Rysunek 4.6 Obmiar stanowiska komputerowego.

Źródło: www.meble.lobos.pl

4.2 Oprogramowanie wspomagające projektowanie.

Przy projektowaniu pomieszczenia, a także samego stanowiska pracy można po-służyć się oprogramowaniem komputerowym. Istnieje dość duży wybór programów komercyjnych i darmowych umożliwiających projektowanie 2D i 3D. Najbardziej zaa-wansowane aplikacje pozwalają na wizualizację projektów za pomocą animacji 3D w rozdzielczości HD. Projekt może się ograniczać wyłącznie do ustalenia rozmieszczenia wyposażenia i sprzętu komputerowego, ale jeśli jest taka potrzeba możemy uwzględnić układ elementów instalacji elektrycznej, infrastruktury sieciowej i innych.

Przykładami programów do wspomagania projektowania są: - Microsoft Visio, - CorelDRAW (również w wersji technical suite),

10

- Micrografx Designer, - ArchiCAD, - Power NET+, - i wiele innych.

Wybór oprogramowania uzależniony jest od oferowanych możliwości, umiejętno-ści projektanta oraz ceny. Rysunek 4.7 Przykład projektu pojedynczego stanowiska komputerowego w pro-gramie 3D.

Źródło: http://www.labour.gov.on.ca

Rysunek 4.8 Okno wyboru rodzaju warstwy projektu w programie MS Visio. Źródło: własne

11

4.3 Dokumentacja związana z projektowaniem komputerowego stanowiska pracy.

Projekt stanowiska komputerowego jest złożonym zbiorem dokumentów. Taki zbiór powinien zawierać między innymi następujące elementy:

- obmiar pomieszczenia, - projekt koncepcyjny z uwzględnieniem sugestii klienta (wydruk), - wizualizację z wymiarowaniem (wydruk), - wizualizację 3D pomieszczenia (w wersji elektronicznej), - rzut pomieszczenia z narysowanymi elementami funkcjonalnymi: meblami wbu-

dowanymi, posadzką, układem mebli wolnostojących oraz oświetleniem, - wykaz sprzętu komputerowego, - wykaz sprzętu biurowego, - wykaz akcesoriów i elementów ergonomicznych (podnóżek, uchwyt na doku-

menty itp.) - dobór kolorystyki mebli, podłogi i wnętrza, - rozmieszczenie instalacji elektrycznej (zasilanie, włączniki, gniazdka), - kosztorys materiałów i urządzeń, - harmonogram prac wykonawczych,

Na rysunku 4.6 przedstawiono przykład rzutu pomieszczenia z dwoma stanowi-skami komputerowymi oraz wyposażeniem.

Rysunek 4.9 Przykład rzutu pomieszczenia z kilkoma stanowiskami kompu-terowymi w programie MS Visio.

Źródło: internet

12

Bibliografia:

1. Kowalski T., Kwalifikacja E.12 Montaż i eksploatacja komputerów osobistych oraz urządzeń peryferyjnych, Gliwice, Helion 2012

2. Marciniuk T., Pytel K., Osetek S., Przygotowanie stanowiska komputerowego do pracy. Część 1 i 2, Warszawa, WSiP 2013

3. Mueller S., Rozbudowa i naprawa komputerów PC., Gliwice, Helion 2009 4. Wojtuszkiewicz K., Urządzenia techniki komputerowej, Warszawa, PWN 2011 5. Adamczewski P., Słownik informatyczny. Gliwice, Helion 2005

Netografia:

6. http://www.cisco.com/ - CISCO 7. http://packetlife.net/ - PacketLife 8. http://www.ciop.pl/ - Portal wiedzy o BHP