Projektowanie architektoniczne

„Projekt wspóáfinansowany ze �rodków Europejskiego Funduszu Spoáecznego”

2

SPIS TRE�CI

1. Wprowadzenie 4

2. Wymagania wstpne 5

3. Cele ksztaácenia 6

4. Materiaá nauczania 7

4.1. Podstawowe pojcia zwi�zane z projektowaniem architektonicznym 7

4.1.1. Materiaá nauczania 7

4.1.2. Pytania sprawdzaj�ce 9

4.1.3. ûwiczenia 9

4.1.4. Sprawdzian postpów 10

4.2. Etapy tworzenia architektury 10



4.2.3. ûwiczenia 12


4.3. Budownictwo mieszkaniowe 13





4.4. Wyposa*enie i aran*acja wntrz mieszkalnych 20





4.5. Budynki usáugowe, przemysáowe i inwentarskie 27





4.6. Zagospodarowanie terenu pod zabudow jednorodzinn� i wielorodzinn� 34





4.7. Problemy wspóáczesnej urbanistyki 38





4.8. Maáa architektura 41






3

4.9. Inwentaryzacja obiektów budowlanych 43





5. Sprawdzian osi�gniü 46

6. Literatura 50


4

1. WPROWADZENIE

Poradnik bdzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o zasadach projektowania

architektonicznego: ksztaátowaniu bryáy, funkcji i konstrukcji budynków, a tak*e

zagospodarowaniu terenu pod zabudow jedno- i wielorodzinn�. W poradniku zamieszczono:

� wymagania wstpne, wykaz umiejtno�ci, jakie powiniene� mieü ju* uksztaátowane, aby� bez problemów mógá korzystaü z poradnika,

� cele ksztaácenia, wykaz umiejtno�ci jakie uksztaátujesz podczas pracy z poradnikiem,

� materiaá nauczania, „piguák” wiadomo�ci teoretycznych niezbdnych do opanowania

tre�ci jednostki moduáowej,

� zestaw pyta� przydatny do sprawdzenia, czy opanowaáe� podane tre�ci,

� üwiczenia, które pozwol� Ci zweryfikowaü wiadomo�ci teoretyczne oraz uksztaátowaü

umiejtno�ci praktyczne,

� sprawdzian postpów, który pozwoli Ci okre�liü zakres poznanej wiedzy. Pozytywny

wynik sprawdzianu potwierdzi Twoj� wiedz i umiejtno�ci z tej jednostki moduáowej.

Wynik negatywny bdzie wskazaniem, *e powiniene� powtórzyü wiadomo�ci i poprawiü

umiejtno�ci z pomoc� nauczyciela,

� sprawdzian osi�gniü, przykáadowy zestaw pyta� testowych, który pozwoli Ci sprawdziü,

czy opanowaáe� materiaá w stopniu umo*liwiaj�cym zaliczenie caáej jednostki moduáowej,

� wykaz literatury uzupeániaj�cej.

Materiaá nauczania umieszczony w poradniku zawiera najwa*niejsze, ujte w du*ym

skrócie tre�ci dotycz�ce omawianych zagadnie�. Musisz korzystaü tak*e z innych (ródeá

informacji, a przede wszystkim z podrczników wymienionych w spisie literatury na ko�cu

poradnika.


6

3. CELE KSZTAàCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki moduáowej powiniene� umieü:

� rozpoznaü poszczególne elementy architektoniczne budynku,

� naszkicowaü elementy charakterystyczne dla poszczególnych stylów architektonicznych,

� skorzystaü z katalogów domów jednorodzinnych i budownictwa wielorodzinnego,

� zastosowaü normy, normatywy i warunki techniczne obowi�zuj�ce przy projektowaniu,

� zaprojektowaü rozwi�zania architektoniczne budynku mieszkalnego,

� zaprojektowaü wyposa*enie i aran*acj wntrz mieszkalnych,

� zaprojektowaü rozwi�zania architektoniczne budynku u*yteczno�ci publicznej,

� zaprojektowaü rozwi�zania architektoniczne budynku usáugowego, przemysáowego

i inwentarskiego,

� zaprojektowaü zagospodarowanie dziaáki pod zabudow jednorodzinn�, � zaprojektowaü zagospodarowanie terenu pod zabudow wielorodzinn�, � zaprojektowaü osiedle mieszkaniowe uwzgldniaj�c problemy wspóáczesnej urbanistyki,

� zaprojektowaü elementy maáej architektury,

� okre�liü zakres robót inwentaryzacyjnych,

� wykonaü szkice i pomiary inwentaryzacyjne,

� zastosowaü programy komputerowe wspomagaj�ce projektowanie architektoniczne.


7

4. MATERIAà NAUCZANIA 4.1. Podstawowe pojcia zwi�zane z projektowaniem architektonicznym

4.1.1. Materiaá nauczania

Na podstawie „Warunków technicznych jakim powinny odpowiadaü budynki i ich

usytuowanie” (Rozporz�dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r., przyjto

poni*sze pojcia:

Zabudowa �ródmiejska – jest to zgrupowanie intensywnej zabudowy na obszarze

funkcjonalnego �ródmie�cia, który to obszar stanowi faktyczne lub przewidziane w planie

miejscowym centrum miasta lub dzielnicy miasta.

Zabudowa jednorodzinna – jest to jeden budynek mieszkalny jednorodzinny lub zespóá

takich budynków, wraz z budynkami gara*owymi i gospodarczymi.

Zabudowa zagrodowa – s� to w szczególno�ci budynki mieszkalne, budynki

gospodarcze lub inwentarskie w rodzinnych gospodarstwach rolnych, hodowlanych lub

ogrodniczych oraz w gospodarstwach le�nych.

Budynek mieszkalny – jest to:

� budynek mieszkalny wielorodzinny,

� budynek mieszkalny jednorodzinny.

Budynek zamieszkania zbiorowego – jest to budynek przeznaczony do okresowego

pobytu ludzi w szczególno�ci: hotel, motel, pensjonat, dom wypoczynkowy, dom

wycieczkowy, schronisko máodzie*owe, schronisko, internat, dom studencki, budynek

koszarowy, budynek zakwaterowania na terenie zakáadu karnego, aresztu �ledczego, zakáadu

poprawczego, schroniska dla nieletnich, a tak*e budynek do staáego pobytu ludzi, w szczególno�ci:

dom dziecka, dom rencistów i dom zakonny.

Budynek u*yteczno�ci publicznej – jest to budynek przeznaczony na potrzeby

administracji publicznej, wymiaru sprawiedliwo�ci, kultury, kultu religijnego, o�wiaty,

szkolnictwa wy*szego, nauki, opieki zdrowotnej, opieki spoáecznej i socjalnej, obsáugi

bankowej, handlu, gastronomii, usáug, turystyki, sportu, obsáugi pasa*erów w transporcie

kolejowym, drogowym, lotniczym, morskim lub wodnym �ródl�dowym, �wiadczenie usáug

pocztowych lub telekomunikacyjnych oraz inny ogólnodostpny budynek przeznaczony do

wykonywania podobnych funkcji, w tym tak*e budynek biurowy lub socjalny.

Budynek rekreacji indywidualnej – jest to budynek przeznaczony do okresowego

wypoczynku.

Budynek gospodarczy – jest to budynek przeznaczony do niezawodowego

wykonywania prac warsztatowych oraz do przechowywania materiaáów, narzdzi, sprztu

i páodów rolnych sáu*�cych mieszka�com budynku mieszkalnego, budynku zamieszkania

zbiorowego, budynku rekreacji indywidualnej, a tak*e ich otoczenia, a w zabudowie

zagrodowej przeznaczony równie* do przechowywania �rodków produkcji rolnej i sprztu

oraz páodów rolnych.

Mieszkanie – jest to zespóá pomieszcze� mieszkalnych i pomocniczych maj�cy odrbne

wej�cie, wydzielony staáymi przegrodami budowlanymi, umo*liwiaj�cy staáy pobyt ludzi

i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego.

Pomieszczenie mieszkalne – s� to pokoje w mieszkaniu, a tak*e sypialnie i pomieszczenia do

dziennego pobytu ludzi w budynku zamieszkania zbiorowego.


8

Pomieszczenie pomocnicze – jest to pomieszczenie znajduj�ce si w obrbie mieszkania

lub lokalu u*ytkowego, sáu*�ce do celów komunikacji wewntrznej, higieniczno-sanitarnych,

przygotowania posiáków z wyj�tkiem kuchni zakáadów *ywienia zbiorowego, a tak*e do

przechowywania ubra�, przedmiotów oraz *ywno�ci.

Pomieszczenie techniczne – jest to pomieszczenie przeznaczone dla urz�dze� sáu*�cych

do funkcjonowania i obsáugi technicznej budynku.

Pomieszczenie gospodarcze – jest to pomieszczenie znajduj�ce si poza mieszkaniem

lub lokalem u*ytkowym, sáu*�ce do przechowywania przedmiotów lub produktów

*ywno�ciowych u*ytkowników budynku, materiaáów lub sprztu zwi�zanego z obsáug� budynku, a tak*e opaáu lub odpadów staáych.

Lokal u*ytkowy – jest to pomieszczenie lub zespól pomieszcze�, wydzielony staáymi

przegrodami budowlanymi, nie bd�ce mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym albo

pomieszczeniem gospodarczym.

Poziom terenu – jest to poziom projektowanego lub urz�dzonego terenu przed wej�ciem

gáównym do budynku.

Powierzchnia wewntrzna budynku – jest to suma powierzchni wszystkich kondygnacji

budynku, mierzona po wewntrznym obrysie przegród zewntrznych budynku, w poziomie

podáogi.

Kubatura brutto budynku – jest to suma kubatury brutto wszystkich kondygnacji

stanowi�ca iloczyn powierzchni caákowitej, mierzonej po zewntrznym obrysie przegród

zewntrznych i wysoko�ci kondygnacji brutto.

Wysoko�ü budynku – mierzy si od poziomu terenu przy najni*ej poáo*onym wej�ciu do

budynku lub jego cz�ci pierwszej kondygnacji nadziemnej budynku, do górnej páaszczyzny

stropu, b�d( najwy*ej poáo*onej krawdzi stropodachu, nad najwy*sz� kondygnacj� u*ytkow�.

Elementy architektoniczne budynku

Sáowo architektura pochodzi od greckich sáów -archi- czyli gáówny, naczelny i -tekton-mistrz, rzemie�lnik, które á�cznie oznaczaáy mistrza budowlanego lub kierownika robót

budowlanych.

Na przestrzeni wieków sáowo to byáo definiowane bardzo ró*norodnie, przewa*nie

jednak oznaczaáo sztuk ozdabiania budowli, w odró*nieniu od budownictwa, które byáo

sztuk� wznoszenia budowli.

Elementy architektoniczne budynku sáu*� czasem do wzmocnienia �cian budynku, ale

gáównie maj� charakter dekoracyjny. Do nich nale*�: cokoáy, gzymsy, pilastry, ryzality,

przypory, attyki, kolumny, portale, wnki i wykusze.

Cokoáy zabezpieczaj� �cian budynku tu* nad ziemi�. Wysoko�ü cokoáów wynosi okoáo

40–100 cm. Mog� one byü cofnite lub wysunite z lica �ciany.

Gzymsy s� to poziome wystpy �cian. Dziel� one �ciany w poziomie, zabezpieczaj�c

jednocze�nie �cian przed spáywaniem po niej wody opadowej. Gzyms znajduj�cy si nad

ostatni� kondygnacj� nazywa si wie�cz�cym.

Ryzality s� zaáamaniami �ciany (w rzucie poziomym) tworz�cymi pionowe linie

podziaáu �ciany.

Pilastry s� to pionowe prostopadáo�cienne wystpy ze �cian, jedno- lub dwustronne.

Dziel� one �ciany na pola pionowe i sáu*� do wzmocnienia �cian, opierania d(wigarów

dachowych lub suwnic w budynkach przemysáowych.

Przypory byáy powszechnie stosowane w dawnym budownictwie jako elementy

wzmacniaj�ce oraz zdobi�ce �cian.


9

Attyki s� to nadbudowy �cian zewntrznych ponad gzymsem wie�cz�cym, zakrywaj�ce

dach i podwy*szaj�ce budynek.

Kolumny i póákolumny s� elementami ozdobnymi stosowanymi gáównie przy

frontowych wej�ciach do budynku. W budynkach reprezentacyjnych wej�cia s� czsto

ozdobione portalami, bd�cymi ozdobnym obramieniem otworu drzwiowego.

Wnki wykonuje si w �cianach od zewn�trz, gáównie w celach dekoracyjnych lub

w celu umieszczenia w nich rze(b, od wewn�trz za� przewa*nie w celach u*ytkowych,

ukrycia przewodów instalacyjnych, zawieszenia grzejnika, umieszczenia szafy wbudowanej.

Przeciwie�stwem wnk s� wykusze tj. cz�ci budynków wysunite w górnych pitrach

przed lica budynków, które sáu*� zwikszeniu powierzchni u*ytkowej.

4.1.2. Pytania sprawdzaj�ce

Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�.

1. W jaki sposób mo*na scharakteryzowaü podstawowe pojcia zwi�zane z zabudow�?

2. W jaki sposób mo*na scharakteryzowaü podstawowe pojcia zwi�zane z budynkiem?

3. W jaki sposób mo*na scharakteryzowaü podstawowe pojcia zwi�zane z pomieszczeniami

w budynkach?

4. Co oznacza sáowo architektura?

5. Jakie zadanie maj� elementy architektoniczne?

6. Jakie rozró*nia si elementy architektoniczne?

4.1.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

W miejscu zamieszkania odszukaj budynki u*yteczno�ci publicznej. Sporz�d( szkice

wybranych trzech budynków ze szczególnym uwzgldnieniem elementów

architektonicznych. Opisz funkcje wybranych budynków

Sposób wykonania üwiczenia

Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü rodzaje budynków u*yteczno�ci publicznej,

2) odszukaü w okolicy przykáady poszczególnych rodzajów budynków u*yteczno�ci publicznej,

3) sporz�dziü szkice i fotografie wybranych budynków,

4) wykonaü opisy wybranych obiektów.

Wyposa*enie stanowiska pracy:

� literatura,

� przybory rysunkowe,

� aparat fotograficzny.

ûwiczenie 2

Wykonaj zestawienie pomieszcze� wystpuj�cych w budynku, w którym mieszkasz.

Dokonaj podziaáu pod wzgldem sposobu wykorzystania poszczególnych pomieszcze�. Dokonaj klasyfikacji zgodnie z poznanymi terminami budowlanymi.


10


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü terminologi zwi�zan� z obiektami budowlanymi,

2) przeanalizowaü rodzaje pomieszcze� w budynkach mieszkalnych,

3) odszukaü w budynku przykáady poszczególnych rodzajów pomieszcze�, 4) wykonaü tabel i opisaü w niej poszczególne pomieszczenia zgodnie z poznanymi

definicjami.


� literatura.

4.1.4. Sprawdzian postpów

Czy potrafisz: Tak Nie

1) zdefiniowaü pojcia zwi�zane z budowl�, � �

2) zdefiniowaü pojcia zwi�zane z budynkiem, � �

3) zdefiniowaü pojcia zwi�zane z budow�, � �

4) zdefiniowaü pojcie „architektura”, � �

5) okre�liü zadania elementów architektonicznych, � �

6) rozró*niü elementy architektoniczne. � �

4.2. Etapy tworzenia architektury


Dokumentacja projektowa zwi�zana z realizacj� obiektów budowlanych nazywa si dokumentacja budowlan�. W jej skáad wchodz� projekty architektoniczne, konstrukcyjne,

instalacyjne oraz kosztorysy. Projekt budowli jest zestawem wskaza� rysunkowych

i opisowych. Zawiera komplet rysunków, opisów (czasami makiety), przedstawiaj�cych

rozwi�zania przestrzenne budynku, jego konstrukcji i instalacji. Rozwi�zanie przestrzenne

budowli obejmuje powi�zanie jej z otoczeniem, rozwi�zania funkcjonalne pomieszcze� u*ytkowych, rozwi�zania komunikacji wewntrznej i zewntrznej oraz nadanie okre�lonego

ksztaátu bryle budowli.

Rozwi�zaniem przestrzennym budowli zajmuje si projektowanie architektoniczne.

Zabudowa

Projektowanie rozpoczyna si od ustalenia nastpuj�cych danych wyj�ciowych:

� poáo*enie dziaáki, jej wielko�ü, ró*nice poziomów na dziaáce w stosunku do ulicy,

usytuowanie sieci instalacyjnych (na podstawie planu sytuacyjno-wysoko�ciowego).

� wymagania inwestora dotycz�ce budynku: powierzchni, wielko�ci, usytuowania,

wzajemnego powi�zania poszczególnych pomieszcze�, technologii wykonania.

Funkcja budynku

Schemat funkcjonalny pomieszcze� – po zaznajomieniu si z warunkami wynikaj�cymi

z informacji wej�ciowych rozpoczyna si wstpna faza projektowania, czyli rozwi�zanie


11

schematu funkcjonalnego (rysunkowe przedstawienie ci�gu poszczególnych czynno�ci, które

maj� byü speániane przez u*ytkownika projektowanego obiektu. Ustalenie po*�danych

wzajemnych powi�za� midzy pomieszczeniami, ich usytuowania w stosunku do stron

�wiata, przewietrzania, wysoko�ci i ksztaátu.

Rys. 1. Schemat funkcjonalny mieszkania [3, s. 197]

Konstrukcja budynku – na podstawie podjtych decyzji konstrukcyjnych powstaje

schemat ukáadów no�nych budynku. Schemat konstrukcji do wcze�niej rozwi�zanego ukáadu

pomieszcze� (poáo*enie �cian, sáupów, rodzaj przekrycia i ich rozpito�ci, rodzaj ukáadu

konstrukcyjnego).

Ksztaátowanie bryáy budynku – na ogóá budowle maj� ksztaát bryá prostych

(pojedynczych) lub bryá záo*onych. Ksztaátowanie bryáy budynku zale*y od funkcji, konstrukcji

i formy.

Kompozycja bryáy budynku to jej ksztaát i proporcje. Ksztaátowanie bryáy budynku

powinno byü tak realizowane, aby byáa równowaga pomidzy trzema czynnikami: funkcj�, konstrukcj� i form�. Bryáa budynku powinna byü wkomponowana w otoczenie.

Rys. 2. Bryáy architektoniczne: a) prosta b) záo*ona [13, s. 74]

Wygl�d elewacji budynku zale*y od konstrukcji, funkcji budynku oraz od materiaáu z jakiego

jest wykonany. Podstawowymi elementami ksztaátuj�cymi elewacj i nadaj�cymi jej charakter s�:


12

proporcje, podziaáy, otwory, plastyka budynku, czyli rozmieszczenie akcentów, kolorystyka,

uksztaátowanie cokoáów oraz zwie�czenia.

�ciany elewacji mog� byü podkre�lone lub sztucznie zmienione przez zastosowanie

podziaáów. Podziaáy te tworz� elementy ci�gáe lub wielokrotnie powtarzalne, dziel�ce

elewacje na pasy lub pola. Podziaáy pionowe – elewacja nazywa si wertykaln�, poziome

–horyzontaln�.

Rys. 3. Przykáady elewacji budynków: a) budynek biurowy, b) budynek wielorodzinny, c) hotel [3, s. 280]

Wykonywanie projektów architektonicznych

Projekty architektoniczne nale*y wykonywaü zgodnie z normami, normatywami oraz

warunkami technicznymi obowi�zuj�cymi przy projektowaniu. Nale*y sprawdzaü aktualno�ü norm oraz innych przepisów. Pomoc� w projektowaniu s� katalogi gotowych projektów

budownictwa jednorodzinnego i (rzadziej) wielorodzinnego.

Du*ym uáatwieniem w projektowaniu jest mo*liwo�ü wykorzystania programów

komputerowych wspomagaj�cych projektowanie. Na rynku dostpnych jest wiele programów

komputerowych do projektowania. Nale*y je jak najcz�ciej wykorzystywaü przy wykonywaniu

üwicze� i projektów.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie s� dane wyj�ciowe do projektowania architektury?

2. Co to jest schemat funkcjonalny?

3. Jakie czynniki maj� wpáyw na ksztaátowanie bryáy budynku?

4. Jakie elementy ksztaátuj� elewacje?

4.2.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Narysuj schemat funkcjonalny swojej szkoáy z opisaniem i powi�zaniem poszczególnych

pomieszcze�.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü zasady ksztaátowania funkcji w budynkach,

2) przeanalizowaü ukáady funkcjonalne szkoáy,

3) dokonaü ogldzin szkoáy, wykonuj�c szkice,


13

4) narysowaü schemat funkcjonalny szkoáy,

5) wykonaü tabel i opisaü w niej poszczególne pomieszczenia szkoáy zgodnie ze schematem

funkcjonalnym.


� literatura,

� szkicownik,

� przybory rysunkowe.

ûwiczenie 2

Wyszukaj w Internecie oraz wydawnictwach specjalistycznych przykáady budynków

z elewacjami wertykalnymi i horyzontalnymi i narysuj przykáad tych elewacji.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü zasady ksztaátowania elewacji budynków,

2) przeanalizowaü katalogi i wydawnictwa specjalistyczne,

3) odszukaü w Internecie przykáady ró*nych rodzajów elewacji,

4) wykonaü szkice i opisy wybranych obiektów.


� literatura,

� katalogi i wydawnictwa specjalistyczne,

� Internet,




1) okre�liü dane wyj�ciowe do projektowania architektury, � �

2) okre�liü co to jest schemat funkcjonalny, � �

3) wskazaü czynniki wpáywaj�ce na ksztaátowanie bryáy budynku, � �

4) okre�liü elementy i zasady ksztaátowania elewacji, � �

5) wykonaü schemat funkcjonalny nieskomplikowanego obiektu. � �

4.3. Budownictwo mieszkaniowe


Budynki, których przeznaczeniem jest zapewnienie mieszkania ludziom (bez wzgldu

na poáo*enie, wysoko�ü, konstrukcj i rozwi�zania funkcjonalne) nazywamy budynkami

mieszkalnymi.

Budynki mieszkalne dzieli si na: wielorodzinne i jednorodzinne.


14

Budynki wielorodzinne

Skáadaj� si z oddzielnych mieszka�, z których ka*de jest przeznaczone dla innej rodziny

i do których wchodzi si ze wspólnej przestrzeni komunikacyjnej (spocznika klatki

schodowej, korytarza, galerii, hallu). W wielorodzinnym budownictwie mieszkaniowym

nale*y wyró*niü budynki przeznaczone dla rodzin o wymaganiach specjalnych, do których

zalicza si domy dla artystów (z pracowniami), dla emerytów, inwalidów, dla rodzin

zastpczych.

Ze wzgldu na ich wysoko�ü dzieli si je na 4 grupy:

� niskie (N) – do 12 m lub do 4 kondygnacji,

� �redniowysokie (SW) – pond 12–25 m lub pond 4 do 9 kondygnacji,

� wysokie (W) – ponad 25 m –55 m,

� wysoko�ciowe (WW) – powy*ej 55 m

Budynki �rednio wysokie i wy*sze zgodnie z przepisami musz� byü wyposa*one

w d(wig osobowy, oraz mog� mieü wbudowane urz�dzenie do usuwania odpadków

z poszczególnych kondygnacji, zwane zsypem na �mieci.

Ze wzgldu na rozwi�zania ukáadu komunikacji wewntrznej budynki wielorodzinne

dzieli si na:

Klatkowe (segmentowe)

Charakteryzuj� si tym, *e ka*dy segment ma pion komunikacyjny (klatk schodow�) i dostp do poszczególnych mieszka� jest projektowany z jednego lub obu spoczników klatki.

Rys. 4. Sekcje mieszkaniowe w budynkach klatkowych: a) ukáad dwójkowy (dwa mieszkania z klatki),

b) trójkowy (trzy mieszkania z klatki, c) czwórkowy (cztery mieszkania z klatki), d) usytuowanie

klatki schodowej [3, s. 270]

Korytarzowe

W ukáadzie korytarzowym spocznik klatki schodowej przechodzi w korytarz, z którego

z kolei wchodzi si do mieszka� (mieszkania nie przewietrzane na przestrzaá, o�wietlenie

jednostronne.


15

Rys. 5. Przykáad budynku korytarzowego z rzutem mieszkania: a) rzut prosty, b) zaáamany [3, s. 274]

Galeriowe

Wej�cia do mieszka� s� usytuowane od strony galerii (wady jak korytarzowe, dodatkowo

w zimie dostp do mieszka� mo*e byü utrudniony przez za�nie*enie galerii)

Rys. 6. Przykáad budynku o ukáadzie galeriowym [3, s. 278]

Punktowe

Stanowi� jakby pojedyncze segmenty ukáadów klatkowych, w których wszystkie

mieszkania s� zgrupowane wokóá wewntrznego pionu komunikacyjnego (mieszkania

o�wietlone ze wszystkich stron, przewietrzane).


16

Rys. 7. Przykáady budynków punktowych: a) wysoki z maáymi mieszkaniami, b) wysoki z du*ymi przewietrzanymi

mieszkaniami, c) niski [3, s. 272]

Ukáady mieszane: klatkowe i korytarzowe lub klatkowe i galeriowe.

Budynki mieszkalnictwa zbiorowego

Oprócz domów mieszkalnych wielorodzinnych projektuje si budynki dla

mieszkalnictwa zbiorowego, s� one miejscem zamieszkania osób samotnych lub

przebywaj�cych czasowo w danym o�rodku.

W budynkach mieszkalnictwa zbiorowego wystpuj� nastpuj�ce funkcje: spanie,

odpoczynek dzienny, przechowywanie rzeczy, higiena osobista.

Budynki jednorodzinne (indywidualne).

Charakteryzuj� si tym, *e ka*de mieszkanie jest oddzielnym budynkiem lub wyra(nie

wydzielon� cz�ci� budynku, jest powi�zane z odpowiadaj�cym mu wydzielonym

fragmentem terenu, stanowi�cym dziaák budowlan�. Zalety: izolacja od innych mieszka�ców, wiksza powierzchnia u*ytkowa, dostosowanie

funkcji do indywidualnych potrzeb mieszka�ców, posiadanie ogródka, gara*u, pomieszcze� magazynowych, skáadowych, estetyka, mo*liwo�ü rozbudowy, poá�czenie funkcji mieszkania

i pracy.

Wady: du*e koszty dziaáki, budowy i utrzymania, odlegáo�ü od o�rodków �ródmiejskich.

Rodzaje budynków jednorodzinnych:

Budynki wolnostoj�ce (stoi samotnie na wáasnej dziaáce i ma 4 �ciany zewntrzne).

Minimalna powierzchnia dziaáki: okoáo 350 m2

na terenach uzbrojonych, 500 m2

na

terenach nieuzbrojonych, szeroko�ü dziaáki nie powinna byü mniejsza ni* 18 m.

Zalety: dobra izolacja od s�siadów, okna wychodz� na wszystkie strony �wiata, du*a

swoboda ksztaátowania rzutu, elastyczno�ü w usytuowaniu budynku na dziaáce, mo*liwo�ü powi�zania z krajobrazem terenu, uzyskanie ciekawych form architektonicznych.

Wady: du*y koszt budowy i utrzymania, znaczna dáugo�ü instalacji.


17

Rys. 8. Przykáad domu jednorodzinnego wolnostoj�cego [13, s. 107]

Budynki bli(niacze (2 budynki jednorodzinne poá�czone wspóln� �cian�) Minimalna powierzchnia dziaáki powinna wynosiü okoáo 250 m

2 dla jednej poáówki,

a szeroko�ü dziaáki nie powinna byü mniejsza ni* 10 m dla jednej poáówki.

Zalety: oszczdniejsze gospodarowanie terenami, intensywniejsze wykorzystanie terenu,

ograniczenie powierzchni �cian zewntrznych, zmniejszenie dáugo�ci instalacji.

Wady: mniejsza izolacja od s�siadów, ograniczenie w swobodzie ksztaátowania bryáy,

rzutu, usytuowania wzgldem stron �wiata.

Rys. 9. Przykáad budynku jednorodzinnego bli(niaczego [13, s. 110]


18

Zabudowa szeregowa (áa�cuchowa lub segmentowa)

Zalety: intensywno�ü wykorzystania terenu (3 x wiksza ni* przy zabudowie

wolnostoj�cej), mniejsze koszty budowy i eksploatacji, wspólne �ciany i instalacja.

Minimalna powierzchnia dziaáki ka*dego segmentu powinna wynosiü okoáo 150–200 m2 ,

a jej szeroko�ü nie powinna byü mniejsza ni* 6 m.

Rys. 10. Przykáad domu jednorodzinnego szeregowego [13, s. 111]

Budynki atrialne (wywodz� si z klasycznego domu greckiego i rzymskiego).

Powierzchnia zabudowy równa si powierzchni dziaáki, jest tylko niewielki ogródek

w postaci otwartego pokoju (atrium, patio).

Zalety: dobra izolacja od otoczenia, maksymalne wykorzystanie terenu.

Wady: brak prawidáowego nasáonecznienia pomieszcze�, zaciemnienie ogródka (dlatego

projektuje si je wyá�cznie jako jednokondygnacyjne), znaczna intensywno�ü zabudowy.

Rys. 11. Przykáad budynku jednorodzinnego atrialnego [13, s. 111]


19


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie rozró*nia si budynki mieszkalne?

2. Jakie rozró*nia si rodzaje budynków wielorodzinnych ze wzgldu na ukáad komunikacji

wewntrznej?

3. Jakie rozró*nia si rodzaje budynków jednorodzinnych ze wzgldu na zabudow na

dziaáce?

4.3.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Rozpoznaj przedstawione na rysunku rodzaje budynków wielorodzinnych. Wska* wady

i zalety ka*dego z przedstawionych rozwi�za�.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü rodzaje budynków wielorodzinnych,

2) rozpoznaü przedstawione rodzaje budynków,

3) opisaü rodzaje, wady i zalety przedstawionych rozwi�za�.


� literatura.

ûwiczenie 2

Rozpoznaj przedstawione na rysunku rodzaje zabudowy budynków jednorodzinnych.

Wska* wady i zalety ka*dego z przedstawionych rozwi�za�.


20

a) b) c)


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü rodzaje zabudowy budynków jednorodzinnych,

2) rozpoznaü przedstawione rodzaje zabudowy,

3) opisaü rodzaje, wady i zalety przedstawionych rozwi�za�.


� literatura.



1) rozró*niü rodzaje budynków mieszkalnych, � �

2) rozró*niü rodzaje budynków wielorodzinnych ze wzgldu na ukáad

komunikacji wewntrznej, � �

3) rozró*niü rodzaje budynków jednorodzinnych ze wzgldu na zabudow na

dziaáce. � �

4.4. Wyposa*enie i aran*acja wntrz mieszkalnych


Ksztaátowanie wntrz mieszkalnych

� Mieszkania w budynkach wielorodzinnych nale*y projektowaü jako przewietrzane to

znaczy, *e mieszkanie powinno przylegaü co najmniej do dwóch �cian zewntrznych

z oknami.

� Ka*de mieszkanie bez wzgldu na wielko�ü powinno mieü co najmniej kuchni lub wnk kuchenn�, áazienk, ustp wydzielony lub (w mniejszych mieszkaniach) misk ustpow� w áazience, powierzchni do skáadowania oraz do komunikacji.

� Kuchnia powinna byü wyposa*ona co najmniej w trzon kuchenny, zlewozmywak oraz

miejsce do ustawienia lodówki i do przygotowania posiáków.

� W áazience powinno byü przewidziane zainstalowanie wanny (lub kabiny natryskowej),

umywalki, miejsce na pralk automatyczn� oraz kosz na bielizn.


21

� O�wietlenie �wiatáem dziennym powinno byü we wszystkich pomieszczeniach

(w mieszkaniach jednopokojowych dopuszcza si o�wietlanie wnki kuchennej �wiatáem

po�rednim).

� Minimalne wymiary niektórych pomieszcze�: 9 pokój sypialny 1-osobowy min. szer. 2,20 m,

9 pokój sypialny 2-osobowy min. szer. 2,60 m,

9 kuchnia w mieszkaniu 1-pokojowym min. szer. 1,70 m,

9 kuchnia w mieszkaniu wielopokojowym min. szer. 2,30 m,

9 pokój dzienny min. powierzchnia 16,0 m2,

9 korytarz min. szer. 1,20 m,

9 wysoko�ü pomieszcze� min. 2,50 m.

� Instalacje:

9 ogrzewanie, woda zimna i ciepáa (ogrzewanie centralne lub indywidualnie),

9 kanalizacja, wentylacja grawitacyjna lub mechaniczna, gazowa, elektryczna

(o�wietleniowa lub dzwonkowa), telekomunikacyjna.

� Balkony lub loggie – ka*de mieszkanie wielopokojowe (usytuowane od strony

poáudniowej, wschodniej lub zachodniej).

Usytuowanie pomieszcze�:

Kuchnie nie powinny byü projektowane od strony zachodniej, sypialnie powinny byü

projektowane od strony wschodniej lub poáudniowej. Pokoje dzienne – strona poáudniowa lub

zachodnia.

Wyko�czenie mieszka� ma zasadniczy wpáyw na jego standard jako�ciowy, ale zale*y

od mo*liwo�ci finansowych inwestora.

�ciany – tynki tradycyjne, trójwarstwowe, gáadzie wyrównawcze lub szpachlowanie

nierówno�ci, tynki z gáadziami gipsowymi, okáadziny, malowanie.

Stropy – páywaj�ca podáoga zapewniaj�ca izolacj akustyczn� i wszystkie warstwy

podáogowe.

Stolarka okienna i drzwiowa, parapety podokienne, elementy wyposa*enia sanitarnego,

elementy wyposa*enia elektrycznego, grzejniki c.o.

Dostpno�ü mieszka� dla osób o ograniczonej sprawno�ci

Wszystkie budynki musz� byü przystosowane do potrzeb osób niepeánosprawnych. Do

wej�cia ka*dego budynku wymagany jest dojazd (pochylnia) zapewniaj�cy dostp dla osób

niepeánosprawnych. Szeroko�ü i poáo*enie drzwi wej�ciowych do budynków mieszkalnych

musz� umo*liwiaü przejazd osób poruszaj�cych si na wózkach inwalidzkich.

Mieszkanie dla osób starszych i o cz�ciowym ograniczeniu sprawno�ci ruchowej

powinny byü wyposa*one w uchwyty pomocnicze. W mieszkaniach osób poruszaj�cych si na wózkach inwalidzkich wszystkie otwory drzwiowe powinny byü o szeroko�ci wikszej od

95 cm.

Aran*acja wntrz mieszkalnych

W mieszkaniu musz� byü zapewnione warunki do:

� utrzymania kontaktów midzy czáonkami rodziny,

� utrzymania kontaktów z osobami spoza rodziny,

� wychowywania dzieci,

� pielgnowania chorych,

� pracy, nauki, majsterkowania, uprawiania hobby, zabawy,


22

� przygotowania i spo*ywania posiáków,

� utrzymania higieny osobistej,

� utrzymania higieny otoczenia,

� skáadowania i przechowywania przedmiotów.

Mo*na wyodrbniü cz�ci:

� ogóln� – zwi�zan� z utrzymaniem kontaktów midzyludzkich,

� intymn� – na potrzeby poszczególnych czáonków rodziny.

Prawidáowo zaprojektowane mieszkanie zapewnia mo*liwo�ü bezkolizyjnego wykonywania

ró*nych czynno�ci przez czáonków rodziny co nazywa si strefowaniem, a mieszkanie takie

– rozkáadowe.

Rys. 11. Zasada strefowania funkcji mieszkania [13, s. 97]

Pokój ogólny (dzienny) – koncentracja *ycia rodzinnego.

Wielko�ü zale*y od ilo�ci czáonków rodziny (dodatkowa funkcja, praca zawodowa lub

jako sypialnia), mo*na wydzieliü aneks jadalny.

Wyposa*enie: zestaw mebli, stóá, krzesáa, fotele, niski stolik (sprzt RTV).


23

Rys. 12. Przykáady zagospodarowania pokoi ogólnych [13, s. 98]

Kuchnia – powi�zana z pokojem ogólnym za pomoc� przej�cia, lady bufetu lub aneksu

jadalnego, wielko�ü zale*y od standardu mieszkania.

Funkcja przygotowania posiáków; wyposa*enie: szafki, zlewozmywak, lodówka,

zmywarka do naczy�, stóá roboczy.

Zasady rozmieszczenia urz�dze� wyposa*enia:

� min. odlegáo�ü kuchenki gazowej od okna 50 cm,

� kuchenka i zlewozmywak, po obu ich stronach powinny znajdowaü si powierzchnie

robocze do odstawiania naczy�, � lodówka nie powinna s�siadowaü z kuchenk�, � zlewozmywak, zmywarka usytuowane niedaleko pionu kanalizacyjnego (do 4,0 m).

Rys. 13. Przykáady zagospodarowania kuchni [13, s. 99]


24

Przedpokój – funkcja á�cznika pomidzy pomieszczeniami – szatni.

Wyposa*enie: szafa na ubranie (wieszak), na obuwie, lustro, stoáek do siedzenia, póáka

na telefon, mo*e byü pawlacz.

Rys. 14. Przykáad zagospodarowania przedpokoju [13, s. 99]

Sypialnia rodziców (pokój rodziców) – dwuosobowy pokój przeznaczony dla dorosáych,

peáni funkcje sypialni, miejsca do wypoczynku oraz cz�ciowo do skáadowania odzie*y.

Wyposa*enie: dwa áó*ka lub áó*ko podwójne, stoliki nocne, toaletka, szafa na ubranie. Pokój

rodziców powinien byü usytuowany w bezpo�rednim s�siedztwie áazienki.

Garderoba – przechowywanie odzie*y, szafy i komody.

Pokój do pracy– regaáy na ksi�*ki, biblioteka, biurko.

Pokój dzieci – funkcja záo*ona: zabawa, nauka, spanie, powinien sáu*yü dzieciom

w wieku przedszkolnym, máodzie*y ucz�cej si lub pracuj�cej.

Rys. 15. Przykáad rozwi�zania pokoi dzieci [13, s. 100]

àazienka i wc:

Minimalna powierzchnia áazienki wynosi 6,5 m3, 8,0 m

3 (gdy wod podgrzewa si

piecykiem gazowym lub wglowym).

Wyposa*enie: przewody wentylacyjne, szafka do przechowywania, wanna, kabina

natryskowa, bidet, pralka (60 cm od wanny – z uwagi na pr�d).

Drzwi otwierane na zewn�trz o szeroko�ci min. 80 cm.


25

Rys. 16. Przykáadowe rozwi�zania áazienki i wc. [13, s. 101]

Pomieszczenia niemieszkalne:

� Hall wej�ciowy (lub wiatroáap); wyposa*enie: skrzynki na listy, tablice ogáosze�, domofon

i inne,

� Pralnie i suszarnie – wyposa*enie: automaty pralnicze, susz�ce, prasuj�ce,

� Komórki lokatorskie (wielko�ü dostosowana do wielko�ci mieszkania),

� D(wigi – stosowane w budynkach mieszkalnych �redniowysokich i wysokich (ze wzgldu

na haáas powinno si je usytuowaü przy kuchniach, áazienkach lub przedpokojach),

� Zsypy na odpadki (stosowane w budynkach mieszkalnych o wysoko�ci powy*ej

4 kondygnacji usytuowane jak d(wigi.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie pomieszczenia powinny znajdowaü si w mieszkaniu i jak� speániaj� funkcj?

2. Jakie instalacje powinny znajdowaü si w mieszkaniu?

3. Jakie wyposa*enie powinno znajdowaü si w kuchniach, áazienkach i wc?

4. W jaki sposób powinny byü usytuowane pomieszczenia w mieszkaniu w stosunku do stron

�wiata?

5. W jaki sposób mo*na zagospodarowaü poszczególne pomieszczenia w mieszkaniu?

4.4.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Na przedstawionym rysunku rzutu parteru domu jednorodzinnego narysuj

zagospodarowanie pomieszcze�: kuchnia, jadalnia, pokój dzienny.


26


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü sposób zagospodarowania poszczególnych pomieszcze� w mieszkaniu,

2) narysowaü w odpowiedniej skali rzut parteru,

3) zagospodarowaü wskazane pomieszczenia urz�dzeniami i meblami,


� literatura,

� katalogi aran*acji wntrz,


ûwiczenie 2

Na przedstawionym rysunku rzutu pitra domu jednorodzinnego narysuj

zagospodarowanie pomieszcze�: pokój rodziców, pokój dzieci, áazienka.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü sposób zagospodarowania poszczególnych pomieszcze� w mieszkaniu,

2) narysowaü w odpowiedniej skali rzut pitra,

3) zagospodarowaü wskazane pomieszczenia urz�dzeniami i meblami,


� literatura,

� katalogi aran*acji wntrz,




1) okre�liü jakie pomieszczenia powinny znajdowaü si w mieszkaniu i jak� speániaj� funkcj,

� �

2) okre�liü jakie instalacje powinny znajdowaü si w mieszkaniu, � �

3) okre�liü jakie wyposa*enie powinno znajdowaü si w kuchniach,

áazienkach i wc, � �

4) okre�liü w jaki sposób powinny byü usytuowane pomieszczenia

w mieszkaniu w stosunku do stron �wiata, � �

5) okre�liü w jaki sposób mo*na zagospodarowaü poszczególne

pomieszczenia w mieszkaniu, � �

6) wykonaü zagospodarowanie poszczególnych pomieszcze� w mieszkaniu. � �


27

4.5. Budynki usáugowe, przemysáowe i inwentarskie


Budynki usáugowe:

– usáugi I stopnia: szkoáa, przedszkole, �wietlice osiedlowe, o�rodek handlowo-usáugowy,

*áobek, przychodnia zdrowia,

– usáugi II stopnia: szkoáa �rednia, rekreacyjne (midzyosiedlowy zespóá sportowy, park),

kulturalne (midzyosiedlowy dom kultury), lokalnej koncentracji (sklep, lokale

gastronomiczne, kino, usáugi rzemie�lnicze), usáugi techniczne (drobne zakáady, bazy),

komunikacji (stacja paliw, obsáugi samochodów),

– usáugi III stopnia: urz�dze� o�wiatowych (szkoáy wy*sze, specjalne, internaty, domy

dziecka), rekreacji (wielofunkcyjny o�rodek wypoczynkowo-sportowy z urz�dzeniami

sportu wyczynowego, ogrody dziaákowe, parki miejskie), urz�dze� sáu*by zdrowia

(szpitale, zakáady dla przewlekle chorych, sanatoria, przychodnie specjalistyczne),

koncentracji usáug, przemysáowo-usáugowe (pralnie, przemysá spo*ywczy nieuci�*liwy,

bazy remontowo-budowlane) i inne w zale*no�ci od lokalnych potrzeb.

Obiekty usáugowe, przemysáowe, inwentarskie projektuje si w oparciu o szczegóáowe

normatywy, warunki techniczne oraz wytyczne bran*owe zawieraj�ce program u*ytkowy.

Przykáadowy program u*ytkowy biblioteki

Nazwa pomieszczenia Powierzchnia w m2

Przedsionek wej�ciowy 3.0

Hall 6.0

Zespóá sanitarny 6.0

Czytelnia z katalogiem i stanowiskiem obsáugi 140.0

Magazyn ksi�*ek 50.0

Pracownia biblioteczna 12.0

Administracja 8.0

Magazyn gospodarczy 2.0

Razem powierzchnia pomieszcze� 230.0

Dodatek na komunikacj 20% 46.0

Powierzchnia u*ytkowa 276.0

Przykáady budynków usáugowych

Szkoáy podstawowe

Szkoáy powinny byü usytuowane w pobli*u terenów zielonych, z áatwym dostpem do

komunikacji zbiorowej. Na terenie dziaáki powinny znajdowaü si urz�dzenia sportowe

i rekreacyjne.

Wielko�ü dziaáki na potrzeby szkoáy wyznacza si w zale*no�ci od liczby uczniów

i charakteru szkoáy.


28

Rys. 17. Przykáad zagospodarowania terenu szkoáy [13, s. 45]

Grupy pomieszcze� funkcjonalnych w budynkach szkolnych:

� do nauki –pracownie nauczania pocz�tkowego, pracownie przedmiotowe wraz z gabinetami

oraz zespóá sportowy (pracownie i gabinety),

� administracyjne i dla pracowników dydaktycznych,

� przeznaczenia ogólnego (szatnie uczniów, miejsce rekreacji i sanitariaty),

� kulturalno socjalne (biblioteka, �wietlica, pokój lekarza, zespóá *ywienia z kuchni� i jadalni�),

� komunikacyjne (hall wej�ciowy, korytarze i klatki schodowe).

Pomieszczenia w budynku szkoáy powinny byü wáa�ciwie zorientowane w kierunku stron

�wiata.

Rys. 18. Schemat funkcjonalny szkoáy [7, s. 89]


29

Rys. 19. Orientowanie pomieszcze� szkolnych [3, s. 301]

Budynki przemysáowe

Rodzaje obiektów oraz materiaáy i konstrukcje stosowane w budownictwie

przemysáowym:

Na terenie zakáadów przemysáowych wystpuj�: � obiekty magazynowo-skáadowe,

� budynki administracyjne w zakáadach przemysáowych,

� budynki zakáadu przemysáowego: hale produkcyjne, pomieszczenia higieniczno-sanitarne

(szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami, pomieszczenia higieny osobistej kobiet,

ustpy, palarnie, pomieszczenia do prania, suszenia, odpylania odzie*y ochronnej lub

roboczej), pomieszczenia *ywienia zbiorowego (jadalnie, bufety, stoáówki),

� obiekty bezpiecze�stwa wewn�trzzakáadowego (portiernie, portiernie towarowe, przej�cia

kontrolne, markownie z zegarami kontrolnymi, tablicami na karty kontrolne, biuro

przepustek, wartownie).

Materiaáy stosowane do wykonania elementów konstrukcyjnych budynków

przemysáowych (niepalne): *elbet, strunobeton, kablobeton, siatkobeton, stal, cegáa (�ciany

budynków, kominy).

Rodzaje obiektów produkcyjnych: wielokondygnacyjne i jednokondygnacyjne (halowe).

Przekrycie obiektów przemysáowych: páaskie, áukowe, áupinowe, tarczownicowe

o ró*nych ksztaátach (ze �wietlikami lub bez �wietlików).

Usytuowanie

Zakáady produkcyjne sytuuje si w zale*no�ci od stopnia ich uci�*liwo�ci. Na terenach

zabudowy mieszkalnej mo*na lokalizowaü zakáady drobnej wytwórczo�ci oraz �rednie

zakáady przemysáowe, caákowicie nieuci�*liwe dla otoczenia (zakáad lekkiego przemysáu

odzie*owego). Pozostaáe zakáady wymagaj� odizolowania strefami ochronnymi.

Zakáady przemysáowe nale*y sytuowaü od strony zawietrznej w stosunku do osiedli, aby

wiatr nie przenosiá zanieczyszcze� na dzielnice mieszkaniowe. Ka*dy zakáad powinien

odprowadzaü �cieki sanitarne i technologiczne do wáasnych oczyszczalni. Wokóá zakáadu

przemysáowego wymaga si sadzenia zieleni ochronnej.

a)


30

Rys. 20. Przykáady sytuowania zakáadów przemysáowych w stosunku do osiedla i panuj�cych wiatrów:

a) i b) wadliwe, c) poprawne [1, s. 13]

Rys. 21. Przykáady przekrojów poprzecznych przez budynki halowe [1, s. 24]

Wymagania dotycz�ce budynków przemysáowych:

O�wietlenie wntrz budynków przemysáowych

� o�wietlenie naturalne (wáa�ciwa orientacja budynku, odpowiednia wielko�ü otworów

wprowadzaj�cych promienie �wietlne oraz prawidáowe ich rozmieszczenie i ustalenie

wáa�ciwych proporcji midzy wysoko�ci�, szeroko�ci� i gáboko�ci� pomieszcze�), � o�wietlenie sztuczne (w nowoczesnej technice o�wietleniowej mo*na osi�gn�ü

odpowiednie nat*enie �wiatáa o widmie zbli*onym do naturalnego, a nawet wprowadziü

konieczn� ilo�ü promieni nadfioletowych o istotnym biologicznym znaczeniu dla zdrowia.


31

Barwy w budownictwie przemysáowym.

Wa*ne znaczenie w ksztaátowaniu �rodowiska pracy ma dobór barw, poniewa* oko

ludzkie odbiera 80% wszystkich wra*e� docieraj�cych do zmysáów czáowieka.

Oddziaáywanie barw na psychik czáowieka jest naukowo udowodnione:

� czerwie� – dziaáa pobudzaj�co na system nerwowy, przy�piesza oddychanie, ttno

i reakcje mi�ni,

� bákit – dziaáa hamuj�co, uspokaja, áagodzi uczucie bólu,

� zielony – zmniejsza wra*enie haáasu.

Budynki przemysáowe musz� byü tak zaprojektowane, aby speániaáy wymagania

przeciwpo*arowe, bezpiecze�stwa i higieny pracy oraz ochrony �rodowiska.

Budynki inwentarskie

Obiekty zabudowy rolniczej s� niezbdne w produkcji rolnej i nale*� do nich: budynki

inwentarskie, skáadowe, gospodarcze, wiaty, szopy na maszyny rolnicze.

Budynek przeznaczony do chowu zwierz�t nazywamy budynkiem inwentarskim.

Budynki inwentarskie powinny zapewniü:

� wáa�ciwe warunki �rodowiskowe dla zwierz�t, � ukáad funkcjonalno-przestrzenny umo*liwiaj�cy stosowanie nowoczesnych technologii

produkcji,

� wáa�ciwe powi�zanie z obiektami pomocniczymi – budynkami skáadowymi, silosami,

gnojowniami, wybiegami,

� odprowadzenie �cieków ze stanowisk dla zwierz�t do szczelnych zbiorników

zewntrznych lub wewntrznych.

Wyposa*enie budynków inwentarskich:

� instalacja i urz�dzenia elektryczne,

� izolacje termiczne �ciany, podáóg, pokrycia w celu ograniczenia strat ciepáa,

� wentylacja (naturalna lub mechaniczna) w celu usuwania nadmiernie zawilgoconego

i zanieczyszczonego szkodliwymi gazami powietrza,

� odpowiednie o�wietlenie i nasáonecznienie pomieszcze�.

Na lokalizacj budynków inwentarskich i ferm zwierzcych powinny byü wybrane

tereny:

� maáo przydatne do uprawy,

� o gruncie przepuszczalnym z lekkim spadkiem umo*liwiaj�cym odprowadzenie wód

powierzchniowych,

� dobrze nasáonecznione i osáonite przed dziaáaniem cháodnych wiatrów,

� o poziomie wód gruntowych co najmniej 1 m poni*ej powierzchni terenu,

� fermy powinny byü zlokalizowane w oddaleniu od zabudowa� mieszkalnych.

Zabudow fermy stanowi�: � budynki gáówne (przeznaczone dla zwierz�t), � obiekty do skáadowania pasz (stodoáy paszowe, silosy, magazyny okopowe),

� obiekty do przechowywania odchodów zwierzcych (gnojownie i zbiorniki na gnojówk).

Budynki dla bydáa

Pojemno�ü budynków zale*y od warunków i rodzaju produkcji (ze wzgldów

weterynaryjnych zaleca si, aby w jednym pomieszczeniu przebywaáo nie wicej ni* 30 sztuk


32

krów, ciel�t, 400 sztuk jaáówek lub 600 sztuk bukatów), przyjmuje si zgodnie z parametrami

techniczno-u*ytkowymi.

Pomieszczenia pomocnicze w budynkach dla bydáa to dojarnie, zlewnie mleka oraz

paszarnie.

Budynki dla trzody chlewnej

Chlewnie, bo tak nazywaj� si budynki przeznaczone dla trzody, mog� byü

zaprojektowane jako uniwersalne dla wszystkich grup u*ytkowych lub projektuje si odrbne

budynki dla poszczególnych grup: warchlakarnie, chlewnie dla loch lu(nych i pro�nych,

chlewnie dla macior z prositami i tuczarnie. Chlewnie ró*ni� si rodzajem kojców i ich

rozmieszczeniem w budynku (w ukáadach jedno, dwu- a tak*e wielorzdowych).

Budynki dla drobiu

Systemy technologiczne stosowane w produkcji drobiu:

� chów wybiegowy (gospodarstwa indywidualne),

� chów podáogowy (w pomieszczeniach zamknitych w specjalistycznych gospodarstwach),

� chów klatkowy (w du*ych fermach).

Budynki projektuje si jako parterowe (z wybiegami lub nie, obejmuj�ce hal produkcyjn�, pomieszczenia pomocnicze i usáugowe. W halach produkcyjnych komunikacja

mo*e byü korytarzem lub tylko ci�giem komunikacyjnym.

W halach zainstalowane s� karmidáa póáautomatyczne lub automatyczne.

Budynki dla drobiu musz� byü zaprojektowane tak, aby temperatura pomieszcze� miaáa

18 –200 C (w wylgarni 30–32

0 C – promienniki).

Budynki inwentarskie o obsadzie mieszanej (wspólne dla ró*nych gatunków zwierz�t). W budynkach tych trudno jest zapewniü zwierztom optymalne warunki �rodowiskowe,

poniewa* ka*dy gatunek, a nawet grupa u*ytkowa ma w tej dziedzinie ró*ne wymagania.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie rozró*nia si rodzaje budynków usáugowych?

2. Jakie rodzaje pomieszcze� wystpuj� w budynku szkolnym?

3. Jakie rozró*nia si budynki przemysáowe?

4. W jaki sposób powinny byü sytuowane budynki przemysáowe w stosunku do osiedli

mieszkaniowych?

5. W jaki sposób nale*y chroniü �rodowisko naturalne w obrbie zakáadów przemysáowych?

6. Jakie rozró*nia si budynki inwentarskie?

4.5.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Narysuj schemat funkcjonalny stoáówki w swojej szkole, opisz poszczególne

pomieszczenia oraz ich funkcje. Rysunek wykonaj przy u*yciu dostpnego w szkole

programu komputerowego.


33


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü zasady zagospodarowania stoáówek szkolnych,

2) dokonaü ogldzin pomieszcze� przeznaczonych na jadalni w szkole,

3) wykonaü szkic tych pomieszcze�, 4) zaprojektowaü ukáad funkcjonalny pomieszczenia stoáówki szkolnej,

5) wykonaü rysunek.


� literatura,


� komputer z oprogramowaniem do sporz�dzania rysunków i drukark�.

ûwiczenie 2

Zaprojektuj przykáadowe zagospodarowanie biblioteki korzystaj�c z:

– danych dotycz�cych programu u*ytkowego,

– z literatury przedstawiaj�cej szczegóáowo zasady projektowania biblioteki.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) odszukaü w literaturze informacje na temat projektowania bibliotek,

2) przeanalizowaü program u*ytkowy,

3) sporz�dziü schemat funkcjonalny biblioteki,

4) narysowaü na podstawie schematu funkcjonalnego rzut biblioteki.


� literatura w szczególno�ci podrcznik: Dokumentacja budowlana 4. Projektowanie

architektoniczne. W. Parczewski. Wyd. WSiP, Warszawa, 1995,




1) rozró*niü rodzaje budynków usáugowych, � �

2) okre�liü rodzaje pomieszcze� jakie wystpuj� w budynku szkolnym, � �

3) rozró*niü budynki przemysáowe, � �

4) okre�liü zasady sytuowania budynków przemysáowych w stosunku do

osiedli mieszkaniowych, � �

5) okre�liü w jaki sposób nale*y chroniü �rodowisko naturalne w obrbie

zakáadów przemysáowych, � �

6) rozró*niü budynki inwentarskie, � �

7) zaprojektowaü zagospodarowanie w budynkach ró*nego typu. � �


34

4.6. Zagospodarowanie terenu pod zabudow jednorodzinn� i wielorodzinn�


Zagospodarowanie dziaáki budowlanej pod zabudow jednorodzinn� i wielorodzinn� projektuje si zgodnie z „Warunkami technicznymi jakim powinny odpowiadaü budynki i ich

usytuowanie” (Rozporz�dzenie Ministra Infrastruktury z dnia 7 kwietnia 2004 r., w których

podano szczegóáowe zasady zabudowy i zagospodarowania dziaáki budowlanej (Dziaá II

i Dziaá IV, Dziaáki –rozdz. 4).

Zagospodarowanie dziaáki po zabudow jednorodzinn� Na terenie dziaáki przeznaczonej po zabudow jednorodzinn� wyró*nia si dwie cz�ci:

� cz�ü gospodarcza,

� rekreacyjna.

Cz�ü gospodarcza – zawarta jest pomidzy budynkiem mieszkalnym a ulic�. Znajduj� si tutaj: ogrodzenie z bram� i furtk� (zamiast ogrodzenia mo*e byü murek

oporowy z *ywopáotem), obudowa pojemnika na odpady, chodnik prowadz�cy do wej�cia,

wjazd do gara*u. Od strony ulicy mo*e byü umieszczona wysoka ziele�, izoluj�ca od haáasu

i spalin.

Cz�ü rekreacyjna:

� teren przeznaczony na trawnik, sáu*�cy do zabawy i wypoczynku (znajduj�cy si najbli*ej

wyj�cia z pokoju ogólnego i tarasu,

� teren przeznaczony na ogrody kwiatowe, hodowl ro�lin ozdobnych, drzewa owocowe

i grz�dki (zagospodarowanie zale*y od indywidualnych upodoba� mieszka�ców).

Komponuj�c ziele� na dziaáce nale*y braü pod uwag zaciemnienie od du*ych ju* drzew,

okresy kwitnienia, owocowania, spadania li�ci, barw w ró*nych okresach roku.

Dodatkowe elementy zagospodarowania terenu: kompozycja páyt chodnikowych, ogródki

skalne, murki oporowe, oczka wodne, urz�dzenia do zabawy dzieci.

Sytuuj�c dom na dziaáce nale*y pamitaü, *e strefa wej�cia: gara*, schody,

pomieszczenia gospodarcze, powinny znajdowaü si po stronie mniej nasáonecznionej, czyli

póánocnej lub wschodniej. Nale*y tak usytuowaü kuchni, aby zapewniü z niej widok na

wej�cie. Pokoje sypialne powinny byü usytuowane od wschodu (�wiatáo poranne budzi

mieszka�ców), a okna tak, aby nie wychodziáy na ulic. Pokój dzienny i taras powinny byü

osáonite od ulicy (cz�ü prywatna dziaáki) i dobrze nasáonecznione w zwi�zku z tym

powinny byü skierowane na zachód lub poáudnie.


35

Rys. 22. Przykáadowe zagospodarowanie dziaáki pod zabudow jednorodzinn� [13, s. 117]

Zagospodarowanie dziaáki pod zabudow wielorodzinn� Osiedle jest to zespóá mieszkaniowy (teren, na którym zaspokajane s� ró*norodne

potrzeby mieszka�ców).

Nazwa „osiedle” pochodzi jeszcze z czasów przedwojennych, siga lat trzydziestych.

Podstawow� jednostk� zabudowy mieszkaniowej jest jednostka strukturalna,

przeznaczona dla okoáo 7000 mieszka�ców.

Elementy skáadowe jednostki strukturalnej osiedla mieszkaniowego:

– teren mieszkaniowy,

– teren usáug.

Teren mieszkaniowy netto obejmuje powierzchni zajt� przez budynki mieszkalne

(teren zabudowany), powierzchni ulic doj�ü pieszych do tych budynków, powierzchni zajt� na cele gospodarcze (�mietniki, stacje transformatorowe, hydrofornie) wraz z doj�ciami

i dojazdami oraz tereny zieleni, zabaw dzieci i wypoczynku, poáo*one w bezpo�rednim

s�siedztwie budynków (wntrza blokowe).


36

Teren usáug (na terenach miast ju* istnieje) dzieli si na:

– teren usáug o�wiatowych (szkoáa podstawowa z boiskiem, przedszkole, �wietlice, kluby

i biblioteki osiedlowe),

– teren rekreacyjny (ogrody dziecice, sport osiedlowy, ziele� wypoczynkowa),

– teren sáu*by zdrowia (*áobek, przychodnia),

– teren lokalnej koncentracji usáug (zespóá pawilonów handlowo-usáugowych, apteka,

poczta, administracja osiedla),

– teren komunikacji (dojazdy i parkingi na potrzeby usáug oraz parkingi dla mieszka�ców.

Usytuowanie budynków mieszkalnych wzgldem siebie oraz wzgldem innych

elementów skáadowych jednostki strukturalnej jest zwane kompozycj� przestrzenn� osiedla

(zabudowy).

Rozró*nia si zabudow: – zabudowa obrze*na typu osiedlowego – charakteryzuje si tym, *e budynki odsunite s�

od ulicy, a wewn�trz utworzone zostaáo podwórko z zieleni� (co znacznie poprawia

warunki *ycia mieszka�ców),

– zabudowa grzebieniowa – polega na sytuowaniu budynków poprzecznie do ulicy

i równolegle w stosunku do siebie,

– zabudowa pasmowa – polega na tworzeniu ci�gów zabudowy powstaj�cych przez

sytuowanie budynków wzdáu* linii prostej lub z pewnymi odchyleniami pod k�tem,

– zabudowa uliczkowa – podwójny ci�g zabudowy pasmowej wytwarza rodzaj uliczki

dostpnej jedynie dla ruchu pieszego i awaryjnego dojazdu sáu*b miejskich, równolegáe do

uliczki ci�gi zieleni wzdáu* budynków stanowi� tereny rekreacyjne,

– zabudowa o ukáadzie swobodnym – polega na á�czeniu cech poprzednio wymienionych

ukáadów,

– zabudowa geometryczna – wzajemne usytuowanie zabudowy tworzy geometryczne

ukáady.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie przepisy reguluj� usytuowanie budynków?

2. Jakie cz�ci mo*na wyodrbniü na planie zagospodarowania dziaáki pod budownictwo

jednorodzinne?

3. Jakie s� zasady sytuowania budynków jednorodzinnych na dziaáce?

4. W jaki sposób dzieli si teren osiedla mieszkaniowego?

5. Co wchodzi w skáad terenu mieszkaniowego?

6. Co wchodzi w skáad terenu usáug?

7. Jakie rozró*nia si rodzaje zabudowy budownictwa wielorodzinnego?

4.6.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Wykonaj projekt zagospodarowania dziaáki pod zabudow jednorodzinn�: – budynek wolnostoj�cy o wymiarach 10 m x 12 m

– wielko�ü dziaáki przyjmij zgodnie z przepisami,

– na rysunku zastosuj oznaczenia normowe elementów zagospodarowania,

– na dziaáce nale*y przewidzieü szambo i studni.


37


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü zasady sytuowania budynków na dziaáce,

2) wykonaü rysunek zagospodarowania dziaáki zgodnie z warunkami technicznymi oraz

stosuj�c normowe oznaczenia graficzne – skala 1: 200.


� literatura,

� warunki techniczne, normy,


ûwiczenie 2

Narysuj trzy rodzaje zabudowy osiedla mieszkaniowego. Na podstawie literatury

scharakteryzuj wybrane rodzaje zabudowy.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü rodzaje zabudowy budynków wielorodzinnych,

2) wybraü trzy rodzaje zabudowy wielorodzinnej,

3) na podstawie literatury scharakteryzowaü wybrane rodzaje zabudowy,

4) sporz�dziü rysunki.


� literatura,




1) wskazaü przepisy reguluj�ce usytuowanie budynków, � �

2) okre�liü jakie cz�ci mo*na wyodrbniü na planie zagospodarowania

dziaáki pod budownictwo jednorodzinne, � �

3) okre�liü zasady sytuowania budynków jednorodzinnych na dziaáce, � �

4) okre�liü w jaki sposób dzieli si teren osiedla mieszkaniowego, � �

5) scharakteryzowaü co wchodzi w skáad terenu mieszkaniowego, � �

6) okre�liü co wchodzi w skáad terenu usáug, � �

7) rozró*niü rodzaje zabudowy budownictwa wielorodzinnego, � �

8) wykonaü projekt zagospodarowania dziaáki pod zabudow jednorodzinn�. � �


38

4.7. Problemy wspóáczesnej urbanistyki

4.7.1.Materiaá nauczania

Problemy wspóáczesnej urbanistyki

Sáowo „urbanistyka” pochodzi z XX wieku, oznacza planowanie i budow miast. Na

przeáomie XVIII i XIX wieku rozpocz�á si w Europie gwaátowny wzrost liczby ludno�ci

miejskiej oraz rozwój przemysáu. Najwiksze przesiedlenie ze wsi do miast nast�piáo w XIX

wieku co spowodowaáo bezplanowy rozwój zabudowy i pogorszenie warunków *ycia

w miastach. Na pocz�tku XX wieku rozpoczto intensywne prace nad planowaniem rozwoju

miast i zagwarantowaniem mieszka�com odpowiednich warunków *ycia.

Obecnie ci�gle wzrasta liczba ludno�ci du*ych miast (równocze�nie wyludniaj� si niektóre tereny wiejskie). Zwiksza si gsto�ü zaludnienia, intensywno�ü zabudowy,

wzrastaj� ceny gruntów w miastach i na obrze*ach miast.

W zwi�zku z tym niektóre urz�dzenia uzbrojenia miejskiego – sieci wodoci�gowe,

kanalizacyjne, elektryczne, gazowe, centralnego ogrzewania s� niewystarczaj�ce lub ich stan

techniczny nie odpowiada wspóáczesnym wymaganiom. Dlatego trudnym i kosztownym

przedsiwziciem jest budowa nowych urz�dze� technicznych zwi�zanych z uzbrojeniem

terenu: oczyszczalni �cieków, nowych ujü wody, stacji jej uzdatniania, pompowni, wysypisk

�mieci, elektrociepáowni, elektrowni i gazowni. Na wszystkie te urz�dzenia potrzeba

znacznych powierzchni terenu i odpowiednich stref izolacyjnych.

Nastpnym problemem miast s� prawidáowe sieci komunikacji masowej i ulic ruchu

indywidualnego oraz zaopatrzenia. Historyczne uksztaátowania miast wymagaj� przebudowy,

stare centra nie mog� przenie�ü wspóáczesnego ruchu koáowego, a rozwój miast powoduje

konieczno�ü przewo*enia coraz wikszej liczby ludzi i masy towarów na coraz to wiksze

odlegáo�ci.

Innym problemem jest zapewnienie warunków wypoczynku mieszka�com du*ych miast,

gdzie intensywno�ü zabudowy nie pozostawia wystarczaj�cych powierzchni terenu na parki,

urz�dzenia sportowe i wypoczynkowe.

W miastach, w których znajduj� si obiekty zabytkowe, wszystkie problemy musz� byü

rozwi�zane tak, aby nie zniszczyáy charakteru i malowniczo�ci tego miasta.

Poni*ej wymieniono istotne problemy wspóáczesnej urbanistyki:

– zwikszenie gsto�ci zaludnienia,

– intensywno�ü zabudowy,

– záa komunikacja,

– wysokie ceny gruntów,

– budowa sieci uzbrojenia podziemnego,

– budowa nowych urz�dze� technicznych, takich jak: oczyszczalnie �cieków, ujcia wody,

stacje jej uzdatniania, wysypiska �mieci, elektrownie, ciepáownie, kotáownie, gazownie.

Wpáyw obiektów budowlanych na �rodowisko

Wspóáczesna technika stanowi najwiksze niebezpiecze�stwo dla �rodowiska

przyrodniczego. Nowe niebezpiecze�stwa nie maj� charakteru lokalnego i nie s� krótkotrwaáe. Zanieczyszczone wody i powietrze rozprzestrzeniaj� si na olbrzymie obszary.

Z roku na rok wzrasta ilo�ü odpadów przemysáowych oraz odpadów bd�cych

nastpstwem konsumpcji: �mieci oraz zanieczyszczenia wody �ciekami.

Innym problem jest zanieczyszczenie powietrza (ródáami sztucznymi: przemysá,

komunikacja i rolnictwo.


39

Bardzo wa*n� rol dla fizycznego i psychicznego zdrowia mieszka�ców miast ma ziele� miejska, która jest zagro*ona gazami przemysáowymi, spalinami samochodowymi,

dewastowana w trakcie prac budowlanych i remontowych.

Przyczyny negatywnego wpáywu obiektów budowlanych i in*ynierskich na �rodowisko.

� niekontrolowana rozbudowa przemysáu i komunikacji,

� rozrost terytorialny miast,

� wynik niekontrolowanej rozbudowy, zachwianie poszczególnych regionów, zakáócenie

poszczególnych stosunków przyrodniczych.

Objawy zakáóce�: � erozja gleb wskutek nadmiernego wyrbu lasów,

� bezwáadna eksploatacja surowców prowadz�ca do powstania krajobrazów ksi*ycowych,

� zanieczyszczenie wód i atmosfery,

� marnotrawstwo terenów,

� niekontrolowana urbanizacja prowadz�ca do powstawania nadmiernie uci�*liwych

warunków *ycia w wikszo�ci miast.

Zapobieganie negatywnemu wpáywowi obiektów budowlanych i in*ynierskich

– planowanie przestrzenne – reguluje to Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. O planowaniu

przestrzennym (Dz. U. 03.80.714).

Okre�la wymagania, które musz� byü uwzgldnione przy wszelkich dziaáaniach

zwi�zanych z planowaniem przestrzennym a przede wszystkim:

� wymagania wynikaj�ce z konieczno�ci ochrony �rodowiska przyrodniczego,

� zasobów naturalnych,

� walorów krajobrazowych i inne.

Mo*na stwierdziü, *e zadaniem planowania przestrzennego jest okre�lenie przeznaczenia

terenów i sposobu ich zagospodarowania tak, aby byáy uwzgldnione wszystkie bie*�ce

i przyszáe potrzeby u*ytkowników terenu bez uszczerbku dla �rodowiska.

Ochron i ksztaátowanie �rodowiska reguluj� nastpuj�ce ustawy:

� Dz. U. 01.62.627 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony �rodowiska,

� DZ. U. 01.62.628 Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. – o odpadach.

Nale*y pamitaü, *e �rodowisko naturalne jest dobrem ogólnoludzkim.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie s� najwiksze problemy wspóáczesnej urbanistyki?

2. Jakie s� przyczyny negatywnego wpáywu obiektów budowlanych na �rodowisko?

3. W jaki sposób zapobiega si negatywnemu wpáywowi obiektów na �rodowisko?

4.7.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Zaplanuj tras spacerow� lub turystyczn� w pobli*u Twojego miejsca zamieszkania

i zwróü uwag na wystpuj�ce na trasie istniej�ce tereny zieleni (cmentarze, parki, á�ki,

zagajniki) oraz zbiorniki wodne.

Opisz jak� rol peáni� dla mieszka�ców tereny zieleni w pobli*u miejsca zamieszkania.

Sporz�d( plan trasy z naniesieniem istniej�cych i planowanych elementów otoczenia i maáej

architektury.


40


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) odszukaü w literaturze informacje na temat zieleni w pobli*u miejsca zamieszkania,

2) przeanalizowaü plan okolicy,

3) dokonaü ogldzin okolicy, rozpoznaü obiekty terenów zieleni i maáej architektury,

4) opisaü istniej�ce w okolicy obiekty zieleni i malej architektury,

5) sporz�dziü rysunek planowanej trasy spacerowej z naniesionymi istniej�cymi oraz

projektowanymi elementami,

6) opisaü wpáyw zieleni na *ycie czáowieka.


� literatura,

� plan okolicy,


ûwiczenie 2

Przeanalizuj czynniki wpáywaj�ce na degradacj �rodowiska naturalnego, wystpuj�ce

w otoczeniu Twojego miejsca zamieszkania. Opisz ich wpáyw na �rodowisko i zaproponuj

dziaáania, które mo*na podj�ü, aby poprawiü sytuacj.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) odszukaü w literaturze informacje na temat czynników wpáywaj�cych na degradacj �rodowiska,


3) dokonaü ogldzin okolicy, rozpoznaü obiekty i czynniki zagra*aj�ce �rodowisku,

4) sporz�dziü rysunek: na planie okolicy nanie�ü miejsca, gdzie stwierdzono wystpowanie

zagro*e� i opisaü je,

5) opisaü proponowane dziaáania umo*liwiaj�ce popraw sytuacji.


� literatura,

� plan okolicy,



Czy potrafisz: Tak Nie 1) wskazaü najwiksze problemy wspóáczesnej urbanistyki, � � 2) scharakteryzowaü przyczyny negatywnego wpáywu obiektów

budowlanych na �rodowisko, � �

3) wskazaü sposoby zapobiegania negatywnemu wpáywowi obiektów na �rodowisko.

� �


41

4.8. Maáa architektura


Obiekty maáej architektury sáu*� do zagospodarowania terenów mieszkaniowych.

Wystpuj� jako elementy zabawowe dla dzieci, do wypoczynku i zagospodarowania terenu,

oraz jako elementy gospodarcze. Maj� za zadanie stworzenie odpowiednich warunków do

zabaw i gier dzieci i máodzie*y, wypoczynku dorosáych, stanowi� fragmenty uksztaátowania

terenu oraz s� elementami zagospodarowania placyków gospodarczych lub maáymi obiektami

technicznymi zwi�zanymi z eksploatacj� osiedli mieszkaniowych.

Elementy zabawowe dla dzieci:

– piaskownice (pow. ~5 m2) ograniczone murkiem (ceglanym lub betonowym zako�czonym

áawk�), nawierzchnia wokóá utwardzona,

– hu�tawki ró*nego typu dostosowane do wzrostu dzieci w wieku 2–10 lat; mog� byü

wykonane z drewna, z lin i áa�cuchów z siedziskami, wokóá trawa,

– �cianki wielofunkcyjne (mog� sáu*yü do rysowania, odbijania piáki, wspinania si, przechodzenia przez otwory, zamocowanie zje*d*alni, mostków i lin); max. wysoko�ü 2,0 m, dáugo�ü 3–7 m,

– brodziki (gáboko�ü do 15 cm, powierzchnia 15–20 m2 ) ze staáym dopáywem wody,

– inne elementy zabawowe: tory przeszkód, tunele, szaáasy, palisady, karuzele linowe),

– górka saneczkowa.

Elementy do wypoczynku i zagospodarowania terenu

� áawki i stoáy,

� kwietniki i donice na ziele� (betonowe, lastrykowe, ceramiczne),

� fontanny i baseny,

� murki oporowe,

� schody terenowe z pochylni� (kamienne, z cegáy, betonu) dla wózków dziecinnych

i rowerów. Maksymalna wysoko�ü stopnia 12 cm, szeroko�ü 35–40 cm.

Rys. 23. àawki i stoáy [13, s. 68]

Rys. 24. Pojemniki na ro�liny [13, s. 68]


42

Elementy gospodarcze

� �mietniki (najlepiej jako altana �mietnikowa) usytuowane blisko budynków, musz� mieü

zapewniony dojazd w celu wymiany pojemników,

� trzepaki, áawki gospodarcze,

� budynki techniczne o maáych wymiarach (stacje transformatorowe, hydrofornie,

pompownie, grupowe wzáy ciepáownicze),

� osáon elementów gospodarczych stanowi ziele�: drzewa, krzewy i pn�cza.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Jakie zadanie speániaj� elementy maáej architektury?

2. Jakie rozró*nia si elementy maáej architektury?

4.8.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Zaprojektuj stóá i áawki z drewna, które bd� stanowiü element zagospodarowania Twojej

dziaáki. Wykonaj rysunki elementów oraz ich usytuowanie na dziaáce.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) przeanalizowaü katalogi elementów maáej architektury,

2) odszukaü w okolicy przykáady siedzisk rekreacyjnych,

3) wykonaü rysunki zaprojektowanych przez siebie elementów,

4) sporz�dziü opisy wykonania elementów.


� literatura,

� katalogi obiektów maáej architektury,


ûwiczenie 2

Odszukaj w swoim mie�cie obiekty maáej architektury sáu*�ce do zabaw dzieci. Wykonaj

dokumentacj opisow�, rysunkow� i fotograficzn� tych obiektów.

Wybierz takie, które Twoim zdaniem s� najáadniejsze, najbardziej funkcjonalne

i bezpieczne oraz wykonane z materiaáów ekologicznych. Uzasadnij swój wybór.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) odszukaü w literaturze informacje na temat obiektów maáej architektury,


3) dokonaü ogldzin okolicy, rozpoznaü zabawowe obiekty maáej architektury,

4) opisaü, naszkicowaü i sfotografowaü rozpoznane obiekty,

5) dokonaü wyboru z uwzgldnieniem podanych kryteriów,

6) uzasadniü swój wybór.


43


� literatura,

� plan okolicy,

� szkicownik,


� aparat fotograficzny.


Czy potrafisz: Tak Nie 1) okre�liü jakie zadanie speániaj� elementy maáej architektury, � � 2) rozró*niü elementy maáej architektury, � � 3) zaprojektowaü proste elementy maáej architektury. � �

4.9. Inwentaryzacja obiektów budowlanych


Inwentaryzacja obiektów budowlanych

Inwentaryzacja budynku jest dokumentacj� istniej�cego stanu budynku opracowana na

podstawie pomiarów z natury, ogldzin i bada�. Dokumentacja inwentaryzacyjna obiektu powinna zawieraü:

� opis techniczny,

� cze�ü rysunkow�, � cz�ü fotograficzn�, � wyniki bada�.

Inwentaryzacja mo*e obejmowaü caáy obiekt (caákowita) lub jego segment, fragment,

parcel (cz�ciowa) oraz detale architektoniczne (inwentaryzacja cz�stkowa). Wykonuje si inwentaryzacj: architektoniczn�, konstrukcyjn� i instalacyjn�.

Opis techniczny zawiera: informacje o budynku, jego konstrukcji, wyposa*eniu i stanie

technicznym elementów budynku oraz opisy wszystkich okoliczno�ci, których nie mo*na

przedstawiü na rysunku.

Cz�ü rysunkowa (skala 1: 100 lub 1: 50) zawiera: plan sytuacyjny dziaáki z usytuowaniem

budynku i s�siaduj�cej zabudowy (wykonuje si na podkáadzie geodezyjnym sytuacyjno-

wysoko�ciowym), rzuty poziome wszystkich kondygnacji, wi(by dachowej, poáaci

dachowych wraz z kominami, przekroje pionowe, widoki elewacji, detale architektoniczne

oraz elementy konstrukcyjne.

Cze�ü fotograficzna – zawiera dokumentacj stanu istniej�cego.

Wyniki bada� – w przypadku wykonywania inwentaryzacji konstrukcyjnej (badania

materiaáów i stanu elementów konstrukcyjnych).

Prace zwi�zane z wykonywaniem cz�ci rysunkowej inwentaryzacji:

� wykonanie szkicu odrcznego obiektu,

� dokonanie pomiarów (wyniki uzyskane z pomiarów wpisuje si na rysunku szkicowym wzdáu* jednej

cz�ci ci�gáej linii wymiarowej z zachowaniem kolejno�ci odczytów, pocz�tek i kierunek wzrastania liczb

(pomiaru) oznacza si zerem ze strzaák�, koniec krzy*ykiem),

� wykre�lenie rysunków inwentaryzacyjnych na podstawie wykonanych uprzednio szkiców

i pomiarów.


44

Rys. 25. Przykáady wymiarowania szkiców inwentaryzacyjnych z zapisem wymiarów:a) poziomym,

b) pionowym [2, s. 144]

Przy wykonywaniu inwentaryzacji oprócz metody tradycyjnej stosuje si tak*e:

fotografi, fotogrametri oraz metod termowizyjn�. Metoda termowizyjna – zastpuje wykonywanie odkrywek na przykáad tynków

ukazuj�c na monitorze aparatury ukáad cegieá, zamurowane elementy.

Zasady wykonywania inwentaryzacji obiektów przedstawiono szczegóáowo w jednostce

moduáowej „Posáugiwanie si dokumentacj� techniczn�”.

Inwentaryzacje obiektów budowlanych wykonuje si w przypadku:

� planowanego remontu lub modernizacji obiektu,

� konieczno�ci odtworzenia dokumentacji technicznej obiektu (zgodnie z wymaganiami

ustawy Prawo Budowlane),

� tworzenia katalogu obiektów zabytkowych,

� rozbiórki obiektu.


Odpowiadaj�c na pytania, sprawdzisz czy jeste� przygotowany do wykonania üwicze�. 1. Co to jest inwentaryzacja obiektu budowlanego?

2. Jakie rozró*nia si rodzaje inwentaryzacji budowlanej?

3. Z jakich cz�ci skáada si dokumentacja inwentaryzacyjna?

4. W jakim celu wykonuje si inwentaryzacj obiektów budowlanych?

4.9.3. ûwiczenia

ûwiczenie 1

Wykonaj inwentaryzacj sali lekcyjnej w Twojej szkole. Sporz�d( rysunki: rzut sali oraz

przekroje podáu*ny i poprzeczny w skali 1: 50.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) utworzyü zespóá pomiarowy (3 osoby),

2) wykonaü szkic sali lekcyjnej,

3) wykonaü pomiary inwentaryzacyjne,

4) narysowaü rzut i przekroje podáu*ny i poprzeczny sali lekcyjnej.


45


� literatura,


� szkicownik,

� ta�ma miernicza lub dalmierz.

ûwiczenie 2

Wykonaj (w zespole) inwentaryzacj budynku jednorodzinnego. Sporz�d(: opis

techniczny, cz�ü rysunkow� w skali 1: 50 oraz dokumentacj fotograficzn�. Rysunki

wykonaj przy pomocy dostpnego w szkole programu komputerowego.


Aby wykonaü üwiczenie powiniene�: 1) utworzyü zespóá pomiarowy (3 osoby),

2) wykonaü szkice,

3) wykonaü pomiary inwentaryzacyjne,

4) wykonaü dokumentacj fotograficzn�, 5) sporz�dziü cz�ü rysunkow� dokumentacji inwentaryzacyjnej.

6) sporz�dziü opis techniczny.


� literatura,


� szkicownik,

� ta�ma miernicza lub dalmierz,

� komputer z oprogramowaniem do sporz�dzania rysunków oraz drukarka.


Czy potrafisz: Tak Nie 1) zdefiniowaü pojcie inwentaryzacji obiektu budowlanego, � � 2) rozró*niü rodzaje inwentaryzacji budowlanej, � � 3) okre�liü z jakich cz�ci skáada si dokumentacja inwentaryzacyjna, � � 4) okre�liü w jakim celu wykonuje si inwentaryzacj obiektów

budowlanych, � �

5) wykonaü inwentaryzacj budowlan� niewielkiego obiektu. � �

Documents

Projektowanie architektoniczne