(FIL 201)

Chapter 5

sintaks

Sintaks

pag- aaral ng istruktura ng mga

pangungusap

pagsasama- sama ng mga salita para

makabuo ng mga parirala o mga

pangungusap

may kinalaman sa sistema ng mga

tuntunin at mga kategorya na

batayan sa pagbuo ng

pangungusap

Sintaks

Malikhain at sistematiko ang sintaks ng isang gramar. Nakapagsasama- sama ang mga ispiker ng isang wika

ng mga salita para makabuo ng mga pangungusap.

tamang kombinasyon ng mga salita sa

pagbuo ng mga pangungusap

*Kung hindi ayon sa pamantayang

pang- gramatika ang isang kombinasyon

ng mga salita, hindi ito grammatical.

Sinasabing gramatikal ang anumang

nasasabi kapag tinatanggap ng mga taal

na ispiker na tama ito sa wika nila.

Pamantayang pang- gramatika

Suriin:

binulsa ko ang mabangong bahay’

bumulsa ko ang mabangong panyo

Ibinulsa ko ang mabangong panyo.

Walang nilabag na

pamantayan sa gramatika

ang una, pero hindi ito

katanggap- tanggap sa

sinumang taal na ispiker

dahil wala itong

kabuluhan.

Bagama’t may saysay at

maaaring maintindihan ang

ikalawa, may nilabag

naman itong pamantayan

sa gramatika.

Kung gayon, ang ikatlong

pahayag lamang ang

tinatanggap ng taal na

ispiker ng Tagalog.

*bagay- Ang

*pandiwa- panlaping i-, hindi -

um-

Halimbawa:

Tumira nang matagal sina Ramon sa Amerika.

Sa Amerika tumira sina Ramon nang matagal.

Amerika tumira sa Ramon matagal sina nang

Bagama’t magkahawig

ang una at ikalawa, may

pagkakaiba ang mga ito sa

puntong gusto nitong bigyan

ng diin.

Hindi gramatikal ang

ikatlo kahit binubuo ito ng

mga salitang mayroon sa

unang dalawang pahayag.

Wala itong linggwistik na

kahulugan.

Kahit sunud- sunod na mga morpema/ salita

ang pangungusap, hindi pangungusap ang lahat ng mga sunud- sunod

ng mga morpema.

Itinatakda ng mga pamantayan ng sintaks o

gramar kung paano nagsasama ang mga

morpema/ salita upang magpahayag ng isang

partikular na kahulugan.

Kapag alam natin ang isang wika, alam natin kung aling mga kombinasyon ng mga

morpema/ salita ang sumusunod sa mga sintaktik na pamantayan nito at kung

alin ang mga hindi.

Ang mga string, mga pinagsusunod- sunod na

salita, na hindi lumalabag sa mga sintaktik na

pamantayan ng isang wika.

*** hindi naman gramatikal

ang pangungusap kung lumalabag

sa mga pamantayan.

Gramatikal na pangungusap

Ang mga pangungusap ay hindi lang mga sunud- sunod

na string ng mga salita/ morpema dahil sumusunod

ang mga ito sa mga partikular na anyo na itinakda ng mga sintaktik na pamantayan ng

wika.

Bahagi ng kakayahang pang- linggwistika ng taal na

tagapagsalita ang kakayahang bumuo at kumilala ng mga

tamang pangungusap at masasabing ang sintaks ay deskripsyon ng sintaktik na

kakayahan ng taal na tagapagsalita.

Transpormasyon ng mga sintaks

Transpormasyon

ng mga sintaks Ito ang pinakapopular at pinakakilalang

dulog sa pag- aanalisa ng sintaks sa kasalukuyan. Bagama’t hindi

nagkakasundo ang maraming linggwist tungkol sa iba’t ibang anyo ng dulog na

ito, laganap itong ginagamit sa linggwistiks, gayundin sa ibang

disiplinang may kinalaman sa wika.

Mga kategorya

sa lebel ng

salita

Mga sintaktik na kategorya:

• Noun - N • Verb- V • Adjective- A • Preposition- P • Adverb- Adv Mahalaga ang mga it0 sa pagbuo ng mga pangungusap. Madalas din itong tinatawag na Leksikal na kategorya.

Pantungkuling kategorya:

• Determiner- Det • Auxilary Verb- Oks • Conjunction- Kon • Pandegree- Dig Masmahirap bigyan ng kahulugan at pakahuluganan sa ibang pangungusap ang mga ito kaysa sa mga leksikal na kategorya.

Halimbawa:

Noun (‘bundok’) Ingles: mountain Kastila: monte Hapon: yama Masmadaling ipaliwanag ang kahulugan… (leksikal na kategorya)

Halimbawa: Kaysa… Determiner (‘ang’) Ingles: the Kastila: el/ la Auxilary Verb Ingles: would Kastila: ser/ estar Hapon: desu

Hindi laging madaling malaman ang kategorya ng

mga elemento sa isang pangungusap. Isang

pagkalito sa klasipikasyon ng mga salita ang pagiging

alanganin ng ilang mga anyo tungkol sa kategorya ng mga

ito.

Halimbawa:

a. Maria found a toy. (Nakakita si Maria ng laruan.) b. Maria toyed with her hair. (Pinaglaruan ni Maria ang kanyang buhok.) ***Ginamit ang ‘toy’ bilang noun sa unang pangungusap, bilang verb naman sa ikalawa.

Halimbawa:

a. I stood near the door. (Tumayo ako malapit sa pintuan.) b. They neared the end of the line. (Lumapit sila sa dulo ng linya.) c. We are near relatives. (Malapit kaming magkamag- anak.) ***Ginamit na preposition ang near sa una, verb sa ikalawa, at adjective sa ikatlo.

Pag-alam sa kategorya ng isang salita:

Maaaring maipaliwanag sa iba’t ibang paraan ang mga kahulugang maiuugnay sa mga leksikal na kategorya

gaya ng noun at verb…

Halimbawa:

‘an intelligent witness’ (isang matalinong saksi) *** Ang tipikal na gamit ng isang adjective ay ang pagpapahayag ng katangian o atribyut ng isang noun. Inatribyut natin ang katangiang intelligent sa noun na witness.

Halimbawa: a. Roy slept well. (Mahimbing na natulog si Roy.) b. Roy slept early. (Maagang natulog si Roy.) ***Tipikal naman na ipinakilala ng mga adverb ang mga katangiang nababagay sa mga aksyong ipinapahayag ng mga verb. ***Ipinakita sa una ng adverb na well ang paraan ng pagtulog ni Roy, ang early naman sa ikalawa ay ang panahon nito.

Ang kahulugan ng isang salita ay hindi palaging

nagbibigay ng maliwanag na palatandaan ng

pagkakabilang nito sa isang partikular kategorya.

May mga abstract- noun na hindi nangangailangan ng

anumang tao, lugar o bagay tulad ng beauty

(kagandahan), kindness (kabaitan), temperament

(pag- uugali).

Bagama’t karaniwang mga verb ang mga salitang

tumutukoy sa mga aksyon, may ilang mga verb na

pwede ring gamiting bilang mga noun.

Halimbawa:

The ambush/ attack was reported at noon. (Tanghali nang inireport ang pagtambang o pagsalakay.) ***Ang verb na ambush/ attack ay tumutukoy sa aksyon subalit ginamit na noun.

Halimbawa:

I like/ am fond of pasta. (Gusto ko ng/ Mahilig ako sa pasta.) ***Magkaiba ang mga category ng ilang mga salita na halos pareho ang kahulugan. Pareho ang kahulugan ng like at fond, pero verb ang like habang adjective naman ang fond.

inpleksyon Ang isa pang kraytirya na ginagamit

sa pag-alam ng kategorya ng mga salita ay ang iba’t ibang panlaping

inpleksyon na pwedeng gamitin. Bagama’t nakatutulong ang

infpleksyon, hindi ito parating nagbibigay ng impormasyong

kelangan para malaman ang kategorya ng salita sa Ingles.

Halimbawa:

Ang plural –s at possessive –’s ang mga panlaping na tinatanggap ng mga noun; ini-inflect ang mga verb sa tense sa pagkakabit ng past tense –ed at progressive –ing, at ikinakabit naman sa mga adjective ang comparative –er at superlative –est.

Halimbawa: Hindi lahat ng mga adjective ay nai-

inflect gamit ang comparative –er at superlative –est, gaya ng bader (mas masama) at badest

(pinakamasama). Mayroon ding mga noun na karaniwang hindi ini- inflect sa pamamagitan

ng plural –s katulad ng mga noun na nabibilang tulad ng dews (hamog) at clothings (mga

damit) o ng ilang mga abstract noun, gaya ng intelligence (katalinuhan) at prorocol

(protokol).

Makikita na ang mga pangungusap ay hindi binubuo sa simpleng

pagsasama- sama lang ng mga salita. May mga herarkiya na

istruktura ang mga ito na binubuo ng mg grupo ng mga salita.

Maaaring binubuo rin ito ng mas maliit pang grupo ng mga salita.

parirala Ito ay isa sa mga maliliit na

grupo ng mga salita na masasabing nakapaloob sa herarkiya ng istruktura ng

pangungusap. Kung titingnan ang internal na istruktura nito,

malalaman na ang mga sangkap ay ang noun, verb atbp.

Makikita ngayon sa internal na istruktura ng mga sintaktik na yunit

na kasama ng mga noun, verb, adjective, at

preposition.

MGA HEAD

Dalawang lebel ng istruktura ng pangungusap:

lebel ng salita at lebel ng parirala:

Organisasyon ng istruktura ng

parirala:

Mga parirala na ang posisyon ng head lang

may laman:

(the) cars (we) ate (I am) happy (we went) out

(ang) mga kotse Kumain (kami) masaya (ako) (pumunta kami) sa labas

Bagama’t pwedeng iisang salita lamang ang bumubuo sa parirala, madalas mayroon itong kasamang ibang mga

elemento.

Halimbawa:

a. the children (NP) (‘mga bata’) b. could sleep (VP) (‘nakatulog’)

c. very beautiful (AP) (‘magandang- maganda/ napakaganda’)

d. almost in (PP) (‘halos nasa loob’)

Mapapansing bukod sa head (‘yong naka- bold), may iba pang salita na may espesyal na semantik at sintaktik na

tungkulin ang mga parirala na tatalakayin pa lamang.

Mga specifier:

specifier Ito ay ang mga salitang tulad ng

determiner na the, auxilary- verb na could, at mga salitang pan-

degree na very at almost. Tumutulong ang mga ito para

maging mas eksakto ang kahulugan ng head at karaniwang

minamarkahan ang hanggan ng parirala.

specifier Nasa kaliwa ng head o sa simula ng parirala ang mga

specifier. Ang dalawang elementong specifier at head

ang bumubuo sa PS o Phrase Structure.

Mga parirala na binubuo ng isang

specifier at isang head

the children could sleep

(ang mga bata) (nakatulog)

Mga parirala na binubuo ng isang

specifier at isang head

very beautiful almost in

(napakaganda) (halos nasa loob)

Ang kategory ng specifier ay nag- iiba depende sa kategorya ng head. Ang determiner ang tumatayong

specifier ng mga noun, ang auxilary naman ang specifier ng mga verb, habang ang salitang pan- degree

naman ang specifier ng mga adjective at ng ilang preposition.

Suriin:

Hindi grammatical ang: a. the describe (Det + V)

b. will description (Oks + N)

Halimbawa: a. a story about the fairies (NP) (‘isang kwento tungkol sa mga engkanto’)

b. will read the newspaper (VP)

(‘magbabasa ng dyaryo’)

c. Very tired of your questions (AP) (‘pagod na pagod sa mga tanong mo’)

d. Almost in the room (PP) (‘halos nasa loob ng kwarto’)

*** Ang head ng bawat phrase, bukod sa pagkakaroon ng specifier, pwede ring magkaroon ng isang complement.

complement Ang elementong ito na pawang mga parirala din ay nagbibigay

impormasyon tungkol sa mga entiti at mga lugar na

ipinahihiwatig ng kahulugan ng head.

Halimbawa:

b. will read the newspaper (VP)

***ipinahihiwatig ng kahulugan ng verb na read na may object na babasahin- the newspaper.

d. Almost in the room (PP) ***ini-imply ng kahulugan ng preposition na in na may isang lugar na kinaroroonan –the room.

Kung sa kaliwa ng head ikinakabit ang mga specifier sa Ingles, sa kanan naman

ikinakabit ang mga complement.

Mga parirala na may complement na (NP)

noun phrase:

will read the newspaper (magbabasa ng dyaryo)

Mga parirala na may complement na (NP)

noun phrase:

almost in the room (halos nasa loob ng kwarto)

Suriin: UNA: Ang complement ng verb na read ay NP na binubuo ng Det na the at ng head na newspaper. Bumubuo ng mas mahabang structural- unit ang NP na ito kasama ang verb at auxilary na specifier nito. IKALAWA: NP din (the room) ang komplement ng P na in na kapag kasama sa preposition at specifier nitong salitang pan- degree, isang mas mahabang structural- unit ang resulta.

Mga parirala na may complement na (PP)

prepositional phrase:

A story about the fairies (isang kwento tungkol sa mga engkanto)

Mga parirala na may complement na (PP)

prepositional phrase:

very tired of your questions (pagod na pagod sa tanong mo)

Suriin:

Dito, ang NP at AP ay binubuo ng isang specifier, isang head, at isang complement na PP. Binubuo naman itong PP ng isang head na P at isang NP na binubuo ng isang Det at isang Head na N.

Pamantayan sa

struktura ng parirala:

Ito ang nagtatakda ng posisyon ng mg

specifier, head, at complement sa iba’t

ibang uri ng mga parirala.

Pamantayan sa

istruktura ng parirala:

NP--- ((Det) N (PP)…

VP--- (Oks) V (NP)…

AP--- (Deg) A (PP)…

PP--- (Deg) P (NP)…

Mapapansin na parehong opsyonal ang mga specifier at mga

complement.

Iba’t ibang uri ng parirala:

*** specifier-head-complement

may write a letter (maaaring sumulat ng liham)

Iba’t ibang uri ng parirala:

*** head -- complement

in the room (nasa kwarto)

Iba’t ibang uri ng parirala:

*** specifier -- head

a girl (isang babae)

Iba’t ibang uri ng parirala:

*** head lamang

read (bumasa)

May mga pagkakapareho ang mga istruktura ng parirala na nabanggit. Ikinakabit ang specifier sa pinakamataas na

lebel sa kaliwa ng head habang ikinakabit naman ang complement sa kanan.

Pwedeng ilahat ang mga pagkakaparehong ito sa tulong ng X template kung saan ang head na

X = N, V, A, o P

Modelo ng istruktura ng parirala:

–

Pangkalahatang pamantayan:

XP- RULE

–

Tumatayo ang X = N, V, A, o

P. Mas maikli ang XP rule

na ito kaysa sa apat na mas tiyak ang na rule na unang ibinigay dahil ginagamit dito ang simbol na X.

pangungusap Ito ang pinakamalaking yunit

ng sintaktik na analisis. Binubuo ito sa

pamamagitan ng pagsasama ng isang NP at

VP at tinatawag itong subject.

Pamantayang-

pangpangungusap Subject--- noun phrase+verb

phrase

Sintaktik ng isang pangungusap

the boy will win a prize.

(Mananalo ang bata ng premyo.)

Batay sa sintaktik na analisis na Transformational- Grammar, bumubuo ng mga intermedyal na yunit ng istruktura na tinatawag

na mga parirala ang mga salitang bumubuo ng isang

pangungusap.

constituent Ang mga salita o isang

pagtitipon ng mga salita na nagbubuo ng mas

malaking yunit, tulad ng parirala o pangungusap

Substitute test

Isang ebidensya na

sintaktik na yunit ang

NP kung pwedeng

palitan ito ng salitang

tulad ng isang panghalip.

Halimbawa:

That man is obnoxious and I can’t stand him. (NP)

‘Nakakasuklam ang lalaking iyon at hindi ko sya matagalan.’ This book looks interesting. Is it

yours? (NP) ‘Mukhang kawili- wili ang librong ito. Iyo ba ito?’

Pinatutunayan din ng substitute

test na isang sintaktik na yunit

o constituent ang isang PP

dahil pwede itong palitan ng

isang salita tulad ng makikita

sa sumusunod na halimbawa.

Halimbawa: We went to Boracay last year and we plan

to go there again next year. (PP) ‘ Pumunta kami sa Boracay noong isang taon at pinaplano naming pumunta muli don ngayong taon.’ He ran into the room. You can probably

catch him there. ‘Tumakbo sya sa kwarto. Malamang maaabutan mo sya don.’

Movement test

Isang patunay na isang

constituent tulad ng PP ay

kung pwede itong ilipat

bilang isang yunit sa ibang

posisyon sa loob ng

pangungusap.

Halimbawa:

We went to Boracay last year. To Boracay, we went last year. ‘Pumunta kami sa Boracay noong isang taon.. ‘Sa Boracay kami pumunta noong isang taon.’

Halimbawa:

He ran into the room. Into the room, he ran. ‘ Tumakbo siya sa kwarto.’ ‘ Sa kwarto siya tumakbo.’

coordination test

Masasabing isang constituent

ang isang grupo ng mga

salita kung pwede itong

idugtong sa ibang grupo ng

mga salita sa pamamagitan

ng pang- ugnay tulad ng

and o or.

Coordination test Coordinate- test ang tawag dito

dahil mga coordinate na istruktura ang mga patern na

ipinagkabit ng isang conjunction. Magkaparehong

mga kategorya lang ang pwedeng i- coordinate.

Halimbawa:

My professor and his wife are coming over. (NP)

‘ Darating ang aking propesor at ang kanyang asawa. We will either watch a movie or eat

out. (VP) ‘ Manonood kami ng sine o kaya kakain sa labas.

Halimbawa:

She is very shy and a rather unhappy person. (AP)

‘Napakamahiyain at medyo malungkutin siyang tao.’ I will study either in Japan or in States.

(PP) ‘Mag- aaral ako sa Japan o sa States.

Halimbawa:

He drive s very slowly and very carefully. (AdvP)

‘Napakabagal at napakaingat niyang magmaneho.’

BAYIE!!!

Shiela Mae C. Gutierrez