XỬ TRÍ CÁC BỆNH TIÊU HÓA

THƯỜNG GẶP Ở TRẺ EM

BS HOÀNG LÊ PHÚC BV NHI ĐỒNG 1

NỘI DUNG

TIÊU CHẢY CẤP TÁO BÓN MẠN

BEÄNH TIEÂU CHAÛY CAÁP

ÔÛ TREÛ EM

Khi nào bé bị tiêu chảy?

v  Söï ñi tieâu phaân loûng hay phaân nöôùc v  ≥ 3 laàn trong 24 giôø

Có mấy loại tiêu chảy?

•  Theo thời gian: – Tieâu chaûy caáp tính – Tieâu chaûy keùo daøi

• Theo tính chất phân: – Tiêu phân có máu: lỵ – Tiêu phân nước

Tại sao bé bị tiêu chảy?

• Siêu vi • Vi trùng & độc tố • Ký sinh trùng

LÂY QUA ĐƯỜNG PHÂN – MIỆNG

TIÊU CHẢY GÂY HẠI GÌ CHO BÉ?

ÔÛ TREÛ DÖÔÙI 5 TUOÅI, LAØ NGUYEÂN NHAÂN HAØNG ÑAÀU LAØM TAÊNG: –  TYÛ LEÄ TÖÛ VONG –  TYÛ LEÄ BEÄNH TAÄT –  SUY DINH DÖÔÕNG

TIÊU CHẢY GÂY HẠI GÌ CHO BÉ?

Ø Tieâu chaûy laøm beù bò maát nöôùc vaø ñieän giaûi theo phaân.

Ø Ñieàu naøy raát nguy hieåm, cô theå treû nhanh choùng bò khoâ kieät neáu khoâng ñöôïc buø nöôùc nhanh choùng vaø thích hôïp.

Thoùp loõm

Maét truõng Ít / Không nöôùc mắt

Moâi löôõi khoâ

Veùo da

Nhöõng ñe doïa cuûa tieâu chaûy

DÒCH DINH DÖÔÕNG

MAÁT NÖÔÙC

SUY DINH DÖÔÕNG TÖÛ VONG BUØ DÒCH CHO AÊN

ÑIEÀU TRÒ §  < 3% PHAÛI NHAÄP VIEÄN §  ÑIEÀU TRÒ TAÏI NHAØ

BÀ MẸ CÓ VAI TRÒ

RẤT QUAN TRỌNG

3 NGUYÊN TẮC •  Cho trẻ uống nhiều nước hơn

thường ngày để ngừa mất nước do tiêu chảy.

•  Cho trẻ ăn và bú nhiều bữa hơn thường ngày để có sức, mau lành bệnh.

•  Cho trẻ tái khám đúng lúc để được theo dỏi và xử trí kịp thời.

UỐNG NHIỀU NƯỚC •  Sữa mẹ vừa là thức ăn vừa là loại “nước”

rất tốt. •  Các trường hợp khác cần cho trẻ uống thêm

các loại nước sau: nước canh, nước cháo, sữa chua, sữa đậu nành, nước trái cây như cam vắt (không thêm hoặc thêm rất ít đường), nước dừa tươi, nước chín.

•  Cần tránh các loại nước giải khát, nước ép trái cây quá ngọt vì chúng làm cho bệnh xấu hơn. Tuy nhiên nếu trẻ quá “thèm”, bạn có thể dùng nhưng phải pha loãng ít nhất 3-4 lần.

UỐNG NHIỀU NƯỚC • Cho trẻ uống nhiều tùy theo khả

năng của trẻ. • Cần phải uống chậm, từng muỗng

(từng ngụm nếu trẻ lớn hơn). • Nếu trẻ bị ói thì ngưng lại khoảng 10

phút, sau đó cho trẻ uống lại nhưng chậm hơn.

UỐNG NHIỀU NƯỚC • Cách pha dung dịch ORESOL:

cả gói pha với 200ml nước chín. • Cách uống tùy theo lứa tuổi: lượng

nước uống có ghi trên gói ORESOL – Dưới 2 tuổi : 50 đến 100 ml sau mỗi

lần tiêu lỏng. – Từ 2 -10 tuổi : 100 đến 200 ml sau mỗi

lần đi tiêu lỏng. – Trẻ > 10 tuổi : uống tùy thích đến khi hết

khát

ORESOL •  Là một dung dịch điện giải, không có tác

dụng cầm tiêu chảy nhưng lợi ích của nó là dùng rất hiệu quả để bù lại số lượng nước và các chất điện giải (muối) bị mất qua phân.

•  Dung dịch này thường được thầy thuốc dùng để chữa MẤT NƯỚC do tiêu chảy..

•  Để ngừa mất nước bạn chỉ cho trẻ uống dung dịch này sau mỗi lần trẻ tiêu lỏng, nhớ là phải sau khi trẻ tiêu lỏng, xen kẽ với nước chín hoặc các dịch khác.

ĂN NHIỀU •  Nếu trẻ còn bú mẹ cần được bú nhiều hơn

và mỗi cữ bú lâu hơn. •  Cho trẻ ăn làm nhiều bữa, và thêm ít nhất

2 bữa so với những ngày không bệnh. Ăn uống chậm. Nếu trẻ còn bú, tốt nhất dùng muỗng đút sữa chậm.

•  Thực phẩm nên đủ 4 nhóm. Thức ăn cần nấu nhừ. Cho trẻ ăn thêm trái cây tươi như chuối, nho, cam, xoài, mãng cầu …

•  ĐỘNG VIÊN TRẺ CHÁN ĂN ĐỂ ĂN

ĂN NHIỀU • Không kiêng ăn, không kiêng sữa.

Không cần pha loãng sữa, đổi sữa. • Tuyệt đối không được bắt trẻ nhịn ăn để “ruột nghỉ ngơi”. Điều này hết sức sai lầm và rất nguy hiểm.

• Bạn cũng nên ăn và uống thêm để “có sức” mà lo cho trẻ.

TÁI KHÁM ĐÚNG LÚC •  Trẻ bỏ ăn, bỏ bú •  Trẻ mệt, bệnh nhiều hơn •  Trẻ rất khát nước •  Trẻ ói liên tục •  Trẻ tiêu phân có máu •  Trẻ li bì, khó đánh thức •  Trẻ có co giật •  Trẻ sốt

Phòng ngừa • Cắt đứt đường lây truyền

– Nước sạch, thức ăn sạch:

ăn chín uống sôi – Xử lý phân – Rửa tay

• Tăng sức đề kháng – Sữa mẹ – Chủng ngừa sởi – Vitamine A

http://scienceblogs.com/thepumphandle/2010/08/19/in-praise-of-toilets/

Röûa tay ü Khi naøo? ü Nhö theá naøo?

Thay taû khi beù tieâu chaûy

Phòng ngừa • Cắt đứt đường lây truyền

– Nước sạch, thức ăn sạch:

ăn chín uống sôi – Xử lý phân – Rửa tay

• Tăng sức đề kháng – Sữa mẹ – Chủng ngừa sởi – Vitamine A

Sữa mẹ •  Kháng thể •  Bú mẹ hoàn toàn •  Bao lâu?

Táo bón mạn tính

DỊCH TỂ HỌC •  Trieäu chöùng thöôøng gaëp

– 3% (nhi) – 30% (tieâu hoùa nhi), – 3983 ca/naêm BVNÑ1 – Ñoä löu haønh: 0.3-28% – Trai/gaùi : tieàn daäy thì 3/1, sau ñoù 1/3

•  Æa ñuøn: 35% (gaùi) 55%(trai) taùo boùn – 2-4 tuoåi: trai/gaùi 1/1 – 5-10 tuoåi: trai/gaùi 3/1 – 10 tuoåi: 1.6% vaãn coøn maéc

Pediatr Clin N Am 54 (2007) 927–947 European Journal of Clinical Nutrition (2003) 57, Suppl 2, S88–S95.

Geographic distribution of constipation in children and adults, presented in median prevalence rates

Số lần đi ngoài bình thường theo tuổi

Tuổi Số lần đi ngoài/ngày

0-3 tháng - Bú mẹ - Bú bình

2.9 2.0

6-12 tháng 1.8

1-3 tuổi 1.4

>3 tuổi 1.0

Fontana M et al, Acta Ped Scad 78:682-84, 1989

→ Càng lớn càng ít đi cầu chưa hẳn là táo bón

Nguyeân nhaân •  Nguyeân nhaân thöïc theå:

– Ñaïi tröïc traøng haäu moân – Thaàn kinh - Cô – Toaøn thaân – Thuoác

•  Nguyeân nhaân chức naêng: > 90% – Chöa hoaøn thieän cô cheá baøi xuaát phaân – Yeáu toá taâm lyù-giaùo duïc – Yeáu toá dinh döôõng

Haønh vi nín giöõ phaân

Vòng luẩn quẩn

Đau khi tiêu

Nín giữ phân

Ứ phân

Sợ đi tiêu

Haønh vi nín giöõ phaân o Ngoài xoåm o Baét cheùo 2 maét caù o Goàng cöùng ngöôøi o Ñoû maët, ñoå moà hoâi, khoùc o Baáu vaøo meï / vaät duïng o Troán

http://emedicine.medscape.com/article/928185-media

Taùc haïi §  Nöùt haäu moân §  Soùn phaân §  Chaùn aên §  Chaäm phaùt trieån § à

Ngöôøi lôùn

•  Muïc tieâu ñieàu trò: – Hoài phuïc söï ñi tieâu phaân bình thöôøng

(phaân meàm, khoâng ñau) – Khoâng soùn phaân – Ngöøa taùi phaùt

•  Ba böôùc điều trị: – SAÏCH PHAÂN – Ngöøa tích tuï phaân trôû laïi – Theo doõi

ĐiỀU TRỊ TÁO BÓN CHỨC NĂNG

Các điều phụ huynh nên biết •  Thời gian điều trị •  Yếu tố nguy cơ/thúc đẩy •  Tư thế đi tiêu •  Chế độ ăn, nước, vận động

Yếu tố nguy cơ /thúc đẩy

§  Sợ đi tiêu là yếu tố quan trọng → động viên trẻ §  Đau §  Sợ chổ lạ, dơ §  Tối §  Bạn bè chọc §  Ham chơi §  Khác

§  Són phân là không chủ ý → không la mắng trẻ

Koo WW, Hockman EM, Dow M. Palm olein in the fat blend of infant formulas: effect on the intestinal absorption of calcium and fat, and bone mineralization. J Am Coll Nutr 2006;25:117–22. Moro GE, Mosca F, Miniello V, Fanaro S, Jelinek J, Stahl B, et al. Effects of a new mixture of prebiotics on faecal flora and stools in term infants. Acta Paediatr 2003;91(suppl):77–9.

Tư thế đi tiêu

Photo  Credit  toilet  image  by  kuhar  from  Fotolia.com      

CHÂN PHẢI CHẠM SÀN MỚI LÀ TƯ THẾ ĐI TIÊU ĐÚNG

Điều trị duy trì •  Tầm quan trọng của chất xơ

– Tuoåi + 5 à Tuoåi + 10 – 10g (3-7 tuoåi) , 14.5g (8-14 tuoåi)

•  Chế độ dinh dưỡng –  Cân bằng

•  Uống đủ nước

Koo WW, Hockman EM, Dow M. Palm olein in the fat blend of infant formulas: effect on the intestinal absorption of calcium and fat, and bone mineralization. J Am Coll Nutr 2006;25:117–22. Moro GE, Mosca F, Miniello V, Fanaro S, Jelinek J, Stahl B, et al. Effects of a new mixture of prebiotics on faecal flora and stools in term infants. Acta Paediatr 2003;91(suppl):77–9.

Theo dõi

KEÁT QUAÛ §  80% ñieàu trò thaønh coâng trong 5 naêm §  30-50% taùi phaùt §  30% treû taùo boùn coù æa ñuøn vaãn coøn trieäu

chöùng ñeán daäy thì

Xin caûm ôn söï theo doõi cuûa quyù vò

Caâu hoûi ???