ĐAU BỤNG KINH ĐAU BỤNG KINH

Lê Thị Thanh Vân Lê Thị Thanh Vân

Trường đại học Y Ha nội Trường đại học Y Ha nội

Đại Cương Đại Cương

• Khái niệm: Đau bụng kinh – Thống kinh Đau bụng khi hành kinh, đau xuyên qua

cột sống, lan xuống hai đùi, lan ra toàn bộ bụng, kèm theo có thể đau đầu, căng vú, buồn nôn, thần kinh bất ổn định

• Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, sức lao động

–Là hiện tượng đau bụng kinh Là hiện tượng đau bụng kinh nhưng không có nguyên nhân nhưng không có nguyên nhân bệnh lý bệnh lý – 50 -60% phụ nữ tuổi, và sinh 50 -60% phụ nữ tuổi, và sinh đẻ có đau bụng kinh nguyên đẻ có đau bụng kinh nguyên phát , phát , 10% đau bụng kinh nặng 10% đau bụng kinh nặng đến mức ảnh hưởng đến sinh đến mức ảnh hưởng đến sinh hoạt, công việc hàng ngày hoạt, công việc hàng ngày

Đau bụng kinh Đau bụng kinh nguyên phát nguyên phát

Stephen L. Stoll. Dysmenorrhehea. OB/GYN Secrets 1991. 12-17

Cơ chế bệnh sinh: Cơ chế bệnh sinh: Vai trò của Vai trò của Progesteron, ProstaglandinProgesteron, Prostaglandin F2 F2

anphaanpha• Tăng trương lực, tăng co bóp cơ tử cung

• Thần kinh vận mạch , thần kinh thực vật: Acetylcholin tăng nhậy cảm và gây đau

• Thiếu máu co thắt

• Phù nề , hội chứng trước kinh, táo bón, thay đổi tư thế

Cơ chế bệnh sinh trong đau bụng Cơ chế bệnh sinh trong đau bụng kinh nguyên phát kinh nguyên phát

Adapted from Stephen L. Stoll. Dysmenorrhehea. OB/GYN Secrets 1991. 12-17

Phân loại: Đau bụng kinh Phân loại: Đau bụng kinh nguyên phátnguyên phát

• Xảy ra ngay từ những vòng kinh đầu tiên

• Cơ năng – Không có tổn thương thực thể

Triệu chứng đau bụng kinh Triệu chứng đau bụng kinh nguyên phát nguyên phát

Choùng maët, nhöùc ñaàu

Meät moûi

Buoàn noân

Ñau löngTieâu chaûy

ÑAU QUAËN BUÏNG ÑAU QUAËN BUÏNG DÖÔÙIDÖÔÙI

Adapted from Stephen L. Stoll. Dysmenorrhehea. OB/GYN Secrets 1991. 12-17

Đau bụng kinh cơ năng Đau bụng kinh cơ năng

• Chiếm 20-25% thiếu nữ đau bụng kinh

• Các mạch máu tử cung co thắt và gây thiếu máu

• Tử cung co bóp mạnh quá

• Ống CTC hẹp làm máu kinh khó thoát

• Tử cung kém phát triển

• Ngưỡng kích thích đau giảm thấp

• Tình trạng dễ xúc động

Phân loại: Phân loại: Đau bụng kinh thứ phátĐau bụng kinh thứ phát • Xảy ra muộn, sau nhiều năm không đau

• Nguyên nhân thực thể :

- Tử cung đổ sau

- CTC chít

- U xơ tử cung

- Viêm dính tử cung

- Lạc nội mạc tử cung

- Thống kinh màng: đau bụng từng cơn như dọa xẩy, xẩy ra màng tử cung

Thống kinh màng Thống kinh màng

• Nguyên nhân chưa rõ: niêm mạc chịu tác dụng kéo dài Progesteron

• Đau bụng từng cơn ( dọa xẩy thai )

• Trong máu kinh lẫn mảnh niêm mạc to, hình tam giác ( Hình buồng tử cung )

• Cơn đau giảm nhanh sau khi bong và tống màng NMTC ra khỏi buồng tử cung

Lạc nội mạc tử cung Lạc nội mạc tử cung

• Định nghĩa: Niêm mạc tử cung phát triển ở ngoài buồng tử cung

• Tỷ lệ: 10% phụ nữ 30-40tuổi, vô sinh 30-40%

• Yếu tố thuận lợi - Trào ngược máu kinh- Dụng cụ tử cung - Trạng thái hormon- Yếu tố miễn dịch

Lạc nội mạc tử cung: Triệu chứng Lạc nội mạc tử cung: Triệu chứng và chẩn đoán và chẩn đoán

- 15-30% không có triệu chứng. - Đau tiểu khung có tính chất chu kỳ, nặng lên khi có

kinh. - Đau khi giao hợp - Vô sinh - Khối lạc NMTC tại âm đạo, cùng đồ- Tử cung ngả sau, ít di động, nang buồng trứng to,

dính , ấn vào đau- Siêu âm . Chụp tử cung vòi trứng, Soi ổ bụng

Lạc nội mạc tử cung : Điều trị Lạc nội mạc tử cung : Điều trị

Nội khoa:• Hormon • Giảm đau

Phẫu thuật: cắt bỏ khối LNMTC,Tử cung qua nội soi hay mở bụng .

Chú ý : Kết hợp cả điều trị nội khoa và ngoại khoa • Bệnh hay tái phát .• Điều trị triệu chứng đau bụng khi hành kinh khó,

lâu dài

Chẩn đoán: Hỏi bệnhChẩn đoán: Hỏi bệnhTránh theo tâm lý muốn điều trị của BN :

• Thời gian xuất hiện theo chu kì kinh

• Kiểu đau : Nặng bụng dưới, Cơn đau đại tràng, Đau mạnh , từng cơn hay âm ỉ, kèm theo dấu hiệu khác

• Thay đổi cường độ đau khi nghỉ ngơi, khi ngủ, đau tăng khi giao hợp...

• Tiền sử: phụ khoa, sản khoa, nội khoa

• Tâm lý, hoàn cảnh xã hội, gia đình , stress

Chẩn đoán: Khám lâm sàng Chẩn đoán: Khám lâm sàng

• Toàn trạng

• Phụ khoa

• Bộ phận liên quan

Chẩn đoán phân biệt Chẩn đoán phân biệt

Đau bụng cấp :

• U nang buồng trứng xoắn

• Nhiễm khuẩn tiểu khung

• Chửa ngoài tử cung

Chẩn đoán phân biệt : Đau bụng Chẩn đoán phân biệt : Đau bụng mãn không có chu kỳ mãn không có chu kỳ

Ngoài cơ quan sinh dục

• Bệnh khớp

• Bệnh đường tiết niệu

• Bệnh đường tiêu hóa

Đau khi giao hợp

• Yếu tố tâm lý

• Tổn thương thực thể: viêm, rách, LNMTC, SSD

Chẩn đoán: Đau bụng mãn tính Chẩn đoán: Đau bụng mãn tính nguyên nhân tại cơ quan SDnguyên nhân tại cơ quan SD

• Nhiễm khuẩn cơ quan SD

• Biến đổi giải phẫu cơ quan SD:

* SSD

* Lạc NMTC

* U nang buồng trứng

* Ung thư cơ quan sinh dục

* Đau bụng kinh cơ năng

Điều trị Điều trị

• Nguyên nhân gây đau bụng kinh

• Triệu chứng

• Phụ nữ trẻ: điều trị bảo tồn, thời gian kéo dài 6 tháng - 1 năm

• Nội khoa

• Phẫu thuật

Điều trị: Đau bụng kinh cơ năng Điều trị: Đau bụng kinh cơ năng

• Phong phú, đa dạng: từ giảm đau đến phẫu thuật

• Thuốc giảm đau: Nhóm gây ngủ : morphin, codein, pethidin: Tác dụng thần kinh trung ương

• Nhóm giảm đau, chống viêm : Tác dụng ngoại vi

• Điều trị tâm lý liệu pháp

Cơ chế tác dụng trong điều trị Cơ chế tác dụng trong điều trị đau bụng kinh nguyên phát đau bụng kinh nguyên phát

CATAFLAM

Điều trị : nội khoa Điều trị : nội khoa

• Gây vòng kinh không phóng noãn

• Progestin tổng hợp: Norethisteron gây teo niêm mạc tử cung và kháng estrogen mạnh nhất .

• Thuốc tránh thai kết hợp : Estrogen liều thấp, progestin trội.

• Đặt vòng có progestin: vòng Mirena

Điều trị : Ngoại khoa Điều trị : Ngoại khoa

• Sau điều trị nội không kết quả

• Phẫu thuật Cotte: cắt đám rối thần kinh trước xương cùng .

• Tổn thương thực thể

• Nội soi : chẩn đoán và điều trị

• Kết quả : phụ thuộc nhiều yếu tố

Điều trị: Phác đồ chung Điều trị: Phác đồ chung

• Hormon

• Thuốc giảm đau

• Tâm lý liệu pháp

• Phụ khoa tại chỗ .

• Nội soi chẩn đoán và điều trị

Chỉ định – liều dùng Chỉ định – liều dùng Chỉ định :

Viêm đau cấp tính trong sản phụ khoa .

- Đau bụng kinh nguyên phát .

- Viêm phần phụ

Liều dùng : Cataflam (diclofenac potassium) viên 25mg: 3-6 viên/ngày chia 2 -3 lần

Hoäp 1 væ 6 vieân Cataflam 25mg