Vol. 7 No. 25 May-August 2014 - www.วารสารความ ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017-05-01 · ว า ร ส า ร ค ว

บรรณาธการบรหาร รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา

ผชวยบรรณาธการ คณโยธนตนธรรศกล

กองบรรณาธการ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารยดร.นพ.พรชยสทธศรณยกล รองศาสตราจารยดร.ธเรศศรสถตย รองศาสตราจารยดร.ชวลตรตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารยดร.พญ.ศรกลอศรานรกษ รองศาสตราจารยดร.สทนอยสข รองศาสตราจารยดร.ชมภศกดพลเกษ รองศาสตราจารยดร.เฉลมชยชยกตตภรณ รองศาสตราจารยดร.วทยาอยสข รองศาสตราจารยดร.ประยรฟองสถตยกล รองศาสตราจารยดร.วนทนพนธประสทธ รองศาสตราจารยดร.สคนธาคงศล รองศาสตราจารยนพ.พทยาจารพนผล รองศาสตราจารยดร.สรชาตณหนองคาย

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารยดร.กหลาบรตนสจธรรม

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารยดร.นนทวรรณวจตรวาทการ รองศาสตราจารยดร.สสธรเทพตระการพร อาจารยดร.ชยยทธชวลตนธกล

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารยดร.สบศกดนนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอรองศาสตราจารยดร.ยทธชยบนเทงจตร

วทยาลยเซนหลยส รองศาสตราจารยดร.พรทพยเกยรานนท

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารยดร.พญ.พชญาพรรคทองสข รองศาสตราจารยดร.เพชรนอยสงหชางชย

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารยดร.จกรกฤษณศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารยดร.พาณสตกะลน รองศาสตราจารยดร.นตยาเพญศรนภา รองศาสตราจารยดร.ศรศกดสนทรไชย รองศาสตราจารยดร.สมใจพทธาพทกษผล รองศาสตราจารยสดาวเลศวสทธไพบลย รองศาสตราจารยดร.วรางคณาจนทรคง รองศาสตราจารยปตพนไชยศร

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐตปนยางกร ดร.วฑรยสมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธจนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรตศรรตนพฤกษ ดร.พญ.ฉนทนาผดงทศ นพ.โกมาตรจงเสถยรทรพย นพ.วชาญเกดวชย นพ.ลอชาวนรตน พญ.นฤมลสวรรคปญญาเลศ

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารยดร.สมจตตสพรรณทสน รองศาสตราจารยดร.วจตราจงวศาล ดร.ทวสขพนธเพง ดร.ไชยยศบญญากจ คณสดธดากรงไกรวงศ คณกาญจนากานตวโรจน

เจาของ:สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

ถ.แจงวฒนะต.บางพดอ.ปากเกรดจ.นนทบร11120

โทร.025033610,โทรสาร025033570

Vol.7No.25May-August2014

กองบรรณาธการยนดทจะเปนสอกลางในการแลกเปลยนขาวสารขอมลทมประโยชนหรอนาสนใจตอสาธารณชนและขอสงวนสทธในการสรปยอตดทอนหรอเพมเตมตามความเหมาะสม

ความเหนและทศนะในแตละเรองเปนของผเขยนซงทางกองบรรณาธการและสาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพไมจำาเปนจะตองเหนดวยเสมอไป

พมพท: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชถ.แจงวฒนะต.บางพดอ.ปากเกรดจ.นนทบร11120 โทรศพท025047680-6โทรสาร025034913ปก:นายกตตบญโพธทอง รปเลม:นางสาวธนพรรณเกษมสขนางสาวชมชดอนทกาญจนนางสาวดวงกมลววนช

ปท7ฉบบท25ประจำาเดอนพฤษภาคม-สงหาคม2557

3JournalofSafetyandHealth:Vol.7No.25May-August2014

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศาสตราจารยดร.นพ.พรชยสทธศรณยกล รองศาสตราจารยดร.ธเรศศรสถตย รองศาสตราจารยดร.ชวลตรตนธรรมสกล

มหาวทยาลยมหดล ศาสตราจารยดร.พญ.ศรกลอศรานรกษ รองศาสตราจารยดร.สทนอยสข รองศาสตราจารยดร.ชมภศกดพลเกษ รองศาสตราจารยดร.เฉลมชยชยกตตภรณ รองศาสตราจารยดร.วทยาอยสข รองศาสตราจารยดร.ประยรฟองสถตยกล รองศาสตราจารยดร.วนทนพนธประสทธ รองศาสตราจารยดร.สคนธาคงศล รองศาสตราจารยนพ.พทยาจารพนผล รองศาสตราจารยดร.สรชาตณหนองคาย รองศาสตราจารยดร.วนเพญแกวปาน ผชวยศาสตราจารยดร.พชราพรเกดมงคล อาจารยพญ.สพตราศรวนชากร

มหาวทยาลยบรพา รองศาสตราจารยดร.กหลาบรตนสจธรรม รองศาสตราจารยดร.อนามยเทศกระถก

มหาวทยาลยธรรมศาสตร รองศาสตราจารยดร.นนทวรรณวจตรวาทการ รองศาสตราจารยดร.สสธรเทพตระการพร ศาสตราจารยดร.นพ.สรศกดบรณตรเวทย อาจารยดร.ชยยทธชวลตนธกล รองศาสตราจารยดร.เพญศรวจฉละญาณ

สถาบนเทคโนโลยนานาชาตสรนธร รองศาสตราจารยดร.สบศกดนนทวานช

มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ รองศาสตราจารยดร.ยทธชยบนเทงจตร

มหาวทยาลยสงขลานครนทร ผชวยศาสตราจารยดร.พญ.พชญาพรรคทองสข รองศาสตราจารยดร.เพชรนอยสงหชางชย

มหาวทยาลยเฉลมพระเกยรตกาญจนาภเษก รองศาสตราจารยดร.เฉลมพลตนสกล

วทยาลยเซนหลยส รองศาสตราจารยดร.พรทพยเกยรานนท

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช รองศาสตราจารยดร.จกรกฤษณศวะเดชาเทพ รองศาสตราจารยดร.พาณสตกะลน รองศาสตราจารยดร.นตยาเพญศรนภา รองศาสตราจารยดร.ศรศกดสนทรไชย รองศาสตราจารยดร.สมใจพทธาพทกษผล รองศาสตราจารยดร.วรางคณาจนทรคง รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา รองศาสตราจารยปตพนไชยศร รองศาสตราจารยดร.บษบาสธธร รองศาสตราจารยสดาวเลศวสทธไพบลย

กระทรวงอตสาหกรรม ดร.ประเสรฐตปนยางกร ดร.วฑรยสมะโชคด

กระทรวงสาธารณสข ดร.เมธจนทจารภรณ ดร.นพ.สมเกยรตศรรตนพฤกษ ดร.พญ.ฉนทนาผดงทศ นพ.โกมาตรจงเสถยรทรพย นพ.วชาญเกดวชย นพ.ลอชาวนรตน พญ.นฤมลสวรรคปญญาเลศ รองศาสตราจารยพญ.เยาวรตนปรปกษขาม นพ.อดลยบณฑกล

ผทรงคณวฒ ศาสตราจารยดร.สมจตตสพรรณทสน รองศาสตราจารยดร.วจตราจงวศาล ผชวยศาสตราจารยดร.นพกรจงวศาล ดร.ทวสขพนธเพง ดร.ไชยยศบญญากจ คณสดธดากรงไกรวงศ คณกาญจนากานตวโรจน นพ.ววฒนเอกบรณะวฒน นพ.จารพงษพรหมวทกษ

ผทรงคณวฒอานผลงาน

ทานทสนใจเปนผทรงคณวฒอานผลงานกรณาสงประวตของทาน(ไดแกวฒการศกษาสงสดผลงานวชาการและAreaofInterest)

มายงกองบรรณาธการ

วารสารความปลอดภยและสขภาพ

4

ปท7ฉบบท25ประจำาเดอนพฤษภาคม-สงหาคม2557

JournalofSafetyandHealth:Vol.7No.25May-August2014

รองศาสตราจารยสราวธสธรรมาสา

บรรณาธการบรหาร

บทบรรณาธการ

แนวความคดในเรองการผลตเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน ระดบวชาชพ วาควรหวนคนกลบไปเปนการอบรมดวยหรอไม นอกจากการผลตในระดบปรญญาตร เปนเรองทกำาลงอยระหวางการพจารณาของสำานกความปลอดภยแรงงานโดยผานทางคณะกรรมการทถกแตงตงขนมาเพอการปรบปรงกฎหมายจป.ฉบบป2549ทใชอยในปจจบนน(ขอเรยกสนๆ เพราะเปนททราบกนทวไปอยแลววาหมายถงกฎหมายใด)เรองนเทาทตดตามขาวสารมาเหตผลทคดนำาเรองการอบรมมาใชในการผลตจป.ระดบวชาชพอกครงนนเปนเพราะประเภทสถานประกอบกจการทในรางกฎหมายใหมไดขยายขอบเขตเพมขนจากเดมทำาใหคณะกรรมการเกรงวาจำานวนจป.ระดบวชาชพทมอยรวมทงทจะมการผลตตอๆไปในมหาวทยาลยตางๆนน จะไมเพยงพอตอจำานวนความตองการของสถานประกอบกจการหรอกลาวไดวา เกรงวา supply จะมนอยกวาdemandกจะสรางปญหาใหกบสถานประกอบกจการและทำาใหไมสามารถปฏบตตามกฎหมายได

ผมมความเหนวาเรองนมแนวทางการพจารณาประกอบการตดสนใจดงน1)งานดแลสขภาพและความปลอดภยของคนตองการคนมความรมาจดการเพราะลกษณะปญหามความซบซอน

ตองการคนมความรระดบปรญญามาดำาเนนการปญหาสขภาพและสงแวดลอมของประชาชนทวไปตองการการดแลจากผทจบการศกษาทางสาธารณสขและการแพทยระดบปรญญาตรขนไปฉนใดลกจางในสถานประกอบกจการกตองการการดแลสขภาพและสงแวดลอมในการทำางานจากคนระดบนนเชนกน

2) เจตนารมณของกฎหมายจป.ตงแตป2528กตองการคนสำาเรจการศกษาทางอาชวอนามยและความปลอดภยโดยตรงมาดแลเรองสขภาพสงแวดลอมในการทำางานและความปลอดภยแตในขณะนน(เกอบ30ปแลว)จำานวนบณฑตทางดานนมไมเพยงพอแนนอนจงมแนวคดเรองการอบรมเพอมาแกไขปญหาในขณะนนและเมอขอมลชดเจนวาจำานวนบณฑตทางดานนมเพยงพอแลวกฎหมายจงยกเลกเรองการอบรมในป2549

3) ปจจบนมมหาวทยาลยจำานวนมากกวา 20แหงทผลตบณฑตทางดานน ดงนนประเดนเกรงวา supply จะไมเพยงพอ กนาจะพจารณาไดงายวาเปนประเดนปญหาจรงหรอไมเพยงแคเปรยบเทยบกบจำานวนสถานประกอบกจการทตองการกทราบคำาตอบแลวและ

4)สำาหรบงานความปลอดภยเฉพาะดานเชนหมอไอนำาไฟฟาปนจนและเครองจกรบางชนดจะมกฎหมายเฉพาะทกำาหนดคณสมบตของผดแลดานความปลอดภยอยแลวจงไมใชปญหาเรองจำานวนหรอคณภาพของจป.แตอยางใด

5)สงทควรพจารณาในเรองการอบรมกคอการพฒนาความรของจป.ระดบวชาชพอยางตอเนองเพราะการทำาแตงานโดยไมไปแสวงหาความรใหมจากการอบรมการสมมนาการประชมเชงปฏบตการยอมไมใชวถทางทถกตองในตางประเทศและแมกระทงในประเทศไทยมหลายองคกรวชาชพทกำาหนดเรองProfessionalContinuingEducationโดยกำาหนดเปนProfessionalContinuingUnitหรอProfessionalContinuingCreditทนกวชาชพในสายนนๆ ตองปฏบตใหไดในจำานวนเครดตและภายในระยะเวลาทกำาหนดกหวงวาการพจารณาเรองนจะวางบนพนฐานการคดทโปรงใสอธบายอยางมเหตมผลได

พบกนใหมฉบบหนานะครบ

วารสารความปลอดภยและสขภาพเปนวารสารทอยในฐานขอมลTCI

5JournalofSafetyandHealth:Vol.7No.25May-August2014

สารบญ

● บทความวชาการ

บทบาทผบรหารและการสรางการมสวนรวมของผปฏบตงานในงานอาชวอนามยและความปลอดภย..... 6-12

แนะนำารางISO45001OccupationalHealthandSafetyManagementSystems...................... 13-14

PPE................................................................................................................................................ 15-24

● บทความจากงานวจย

AnInvestigationofParticulateEmissionUsingChemicalCompositionAnalysisMethod... 25-35

ความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจแหงหนง

ในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดอำาเภอเมองจงหวดระยอง................................................................ 36-45

ความสมพนธระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและขาแบบไอโซไคเนตคกบนำาหนกมากทสด

ทยอมรบไดในการยกในชายไทยประเมนโดยวธไซโคฟสกค.............................................................. 46-54

ความพรอมรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถน

ในพนทสำานกงานปองกนควบคมโรคท1กรงเทพมหานคร................................................................. 55-64

วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชน

แหงหนงในเขตกรงเทพมหานคร...................................................................................................... 65-75

● ทนโลกเทคโนโลย

การรกษาดวยแบคทเรยในอจจาระ.................................................................................................... 76-78

● คำาแนะนำาการเขยนบทความสงเผยแพรในวารสารความปลอดภยและสขภาพ

คำาแนะนำาการเขยนบทความสงเผยแพรในวารสารความปลอดภยและสขภาพ...................................... 79-83

ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ

6 Journal of Safety and Health : Vol. 7 No. 25 May-August 2014

ปท 7 ฉบบท 25 ประจำาเดอนพฤษภาคม-สงหาคม 2557

บทบาทผบรหารและการสรางการมสวนรวมของผปฏบตงาน

ในงานอาชวอนามยและความปลอดภยรองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา M.Sc. (Occupational Health and Safety)

สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

บทบาทผบรหารในงานอาชวอนามยและความปลอดภย

หลกการบรหารทวไปจะใหนำาหนกความสำาคญของตวผบรหารทจะนำาองคกรไปสเปาหมายทวางไว จงไมนาแปลกใจทมาตรฐานวาดวยระบบการจดการทเปนทนยมกน ไมวาจะเปนมาตรฐาน ISO 9000, ISO 14000 หรอ มอก./OHSAS 18000 กตาม จะมขอกำาหนดเรองนโยบาย และเรองบทบาทของผบรหารเสมอ ยงมามประโยคเดดทวา “หวไมสาย หางไมกระดก” กยงสะทอนใหเหนความสำาคญ ของผบรหารตอความสำาเรจขององคกรมากยงขน เรองน กเปนเรองทนกอาชวอนามยและความปลอดภย และ นกสงแวดลอมทงในตางประเทศและในประเทศไทยกยอมรบกน จะวาไปแลวเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน ระดบวชาชพ กนาจะไดรบการบอกกลาวหรอแนะนำาจากรนพหรอจากเพอน ๆ วชาชพเดยวกนวาตองพยายามทำาใหผบรหารของ (องคกร) เราแสดงความมงมนในงานอาชวอนามยและความปลอดภย หรองานสงแวดลอมแลว (แตกรณ) ใหได หรอแมแตตอนจะทำาระบบการจดการอาชวอนามยและ ความปลอดภย หรอระบบการจดการสงแวดลอมกตาม เวลาอานพบวาขอกำาหนดระบวาผบรหารตองมความมงมนในเรองพวกน กจะตองคดหนกมากวา “แลวจะทำาอยางไรละ จงจะถอไดวาผบรหารเราเปนอยางทกำาหนดไว”

บทความนจงมงสนใจทจะนำาเสนอตวอยางรปธรรมของการแสดงใหเหนถงบทบาทผบรหารทมความมงมนในการผลกดนงานอาชวอนามยและความปลอดภย

รปธรรมของการเปนผนำาดานอาชวอนามยและความปลอดภย

ฝายบรหารสามารถแสดงออกถงความเปนผนำา (Leadership) ในงานอาชวอนามยและความปลอดภย ดวยหลกการพนฐานของการบรหาร 3 ขอดวยกน ไดแก

1) ผบรหารองคกรตองแสดงออกถง ความเปนผนำาอยางมงมน (effective and strong leadership)

2) ผบรหารตอง สรางความรวมมอรวมใจของพนกงาน (involving workers and their constructive engagement) และ

3) ผบรหารตอง ประเมนและทบทวนผลการดำาเนนงานอยางตอเนอง (ongoing assessment and review)

คำาถามมวา สงท “ตอง” ทงสามตองนน ผบรหารขององคกรจะมวธการทำาอยางไรทจะไดชอวาตนเองไดทำาในสงทวาตองทำา ตอไปนกเปนตวอยางทจะทำาใหเจาหนาท ความปลอดภยในการทำางาน (จป.) ระดบวชาชพ และหวหนาหนวยงานความปลอดภยไดศกษาและพจารณานำาไปประยกตในโรงงานหรอสถานประกอบกจการของตนตอไป

Featured Article

บ ท ค ว า ม ว ช า ก า ร

Journal of Safety and Health : Vol. 7 No. 25 May-August 2014 7

1. แนวทางการเปนผนำาอยางมงมน สงท จป. ระดบวชาชพตองพยายามทำาใหไดเกยวกบผบรหารขององคกรกคอ

1) กำาหนดใหเรองความปลอดภยในการททำางานเปนหนาทความรบผดชอบของตนเอง (ผบรหาร) เรองนเปนตวอยางทดมาก เพราะจะทำาใหผบรหารไมปฏเสธงาน อาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางาน ทำาให ผบรหาร “ตอง” ทำาอกหลาย ๆ เรองตามมาในฐานะทตองรบผดชอบงานดานน

2) เดนตรวจเยยมสถานททำ างานในเร องอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางาน เหตผลทอยเบองหลงการทำาเรองนก เพอแสดงใหพนกงานเหนวา “เจานาย” เอาจรง สนใจจรงในเรองอาชวอนามยและความปลอดภย แนนอนวาการเดนตรวจ การซกถามพดคยกบพนกงานในเรองความปลอดภยในการทำางาน จะไดใจของพนกงานใหมารวมมอกนทำางานในดานน

3) เปนตวอยางทดในเรองพฤตกรรมความปลอดภย เรองนสะทอนใหพนกงานเหนวาผบรหารไมไดออกกฎระเบยบมาบงคบพนกงานอยางเดยว แตใชบงคบกบทกคนในองคกร ดงนนในการตรวจเยยมพนกงานในสถานททำางานทกครง ผบรหารตองสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทกครง ใสใหถกวธ เรองใดเปน

ขอหามกตองไมทำา เชน เมอกำาหนดวาบรเวณนหามสบบหร ผบรหารกตองไมสบบหร ขอกำาหนดใหเดนตามเสนทขดไว ผบรหารกตองทำาตามนน เชนนจะมผลเชงบวกทางจตวทยาตอพนกงานมาก

4) จดสรรทรพยากรใหตามตองการไมใชดแตพด ขอใหพจารณาดในสองกรณตอไปน แลวประเมนวาโรงงานไหนนาจะประสบความสำาเรจในงานอาชวอนามยและความปลอดภยมากกวากน

จากคำาถามขางตน คดวาคำาตอบคงชดเจนวาโรงงาน B นาจะประสบความสำาเรจมากกวาอยางแนนอน เพราะกรณโรงงานแรกเปนเรองผบรหารไมมความจรงใจจรงจงและไมมความมงมนทจะดำาเนนงานดานความปลอดภยอยางแทจรง ผบรหารไดแตบรหาร “ปาก” เทานน อยางนอยาวาแตจะไมไดรบความรวมมอจากพนกงานเลย ผเกยวของอน ๆ เชน จป. ระดบวชาชพ คปอ. และหนวยงาน ความปลอดภย ตลอดจนหวหนาแผนกและหวหนางาน ตาง ๆ กจะละเลยไมปฏบตตามนโยบายความปลอดภยในการทำางานขององคกร ดงนนบทบาทผบรหารในเรองนคอการจดสรรเวลา งบประมาณ และบคลากรใหตามเหมาะสม

2. แนวทางการสรางความรวมมอของพนกงาน เมอมองในสายตาและประสบการณของชาวตะวนตก จะเหนไดวาประเดนเรองการมสวนรวมของพนกงานในการ

Tip : ทานทราบหรอไม หากมคำาถามวา "ในขณะน ใครในสถานประกอบกจการทมหนาทตามกฎหมายทตองเสนอแผนงานและโครงการดานความปลอดภยในการทำางานตอนายจาง" ผเขยน ขอนำาประสบการณทไดไปบรรยายเรองการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในการทำางานในทตาง ๆ มาเฉลยใหฟงวา เกอบ 100% ของผตอบทมาจากสถานประกอบกจการประเภทตาง ๆ จะตอบวากเปนหนาทของ จป. ระดบวชาชพไงละ แตขอบอก วานคอคำาตอบทผด เพราะกฎกระทรวงวาดวยเรองการมเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน กำาหนดหนาท (ขอทสอง) ของ จป. ระดบบรหาร วา "เสนอแผนงาน โครงการดานความปลอดภยในการทำางานตอนายจาง" แสดงใหเหนวากฎหมายกมองเหนถงความสำาคญของเรองการใหผบรหารมารบผดชอบในงานดานน เพราะถอวางานความปลอดภยเปนสวนหนงของการทำาธรกจ

กรณท 1 : โรงงาน A ทำาการรณรงคเรองอบตเหตตองเปนศนยทวโรงงาน มการตดโปสเตอร สอสารผานหวหนางานในแตละแผนกใหชวยกนตรวจตรา ตดตาม การกระทำาทไมปลอดภยของพนกงาน แตเรองลงทนทำาการควบคมปองกนทางผบรหารจะบอกวา "เอาไวกอน" ใหใชมาตรการผานทางหวหนางานไปกอนตามทไดระบขางตนกรณท 2 : โรงงาน B ไดประชม คปอ. เพอพจารณาแผนงานโครงการดานความปลอดภยในการทำางานปหนา โรงงานนทางผบรหารจะเดนสำารวจโรงงานเพอชบงอนตรายรวมกบ คปอ. เปนประจำา และทกครงทเดนสำารวจกจะบอกกบพนกงานเสมอวามอะไรทไมปลอดภยกใหบอกมา จะแกไขให ดงนน เมอ คปอ. เสนอวาจะทำาอะไรบาง กจะอนมตโครงการเปนสวนใหญ จะมสวนนอยทโครงการไมชดเจนกจะถกฝายบรหารปฏเสธ และใหกลบไปทำารายละเอยดใหม




ดำาเนนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยนน จะม นำาหนกความสำาคญมาก จะพบวาตำาราวชาการ บทความในวารสารวชาการ และขอกำาหนดในมาตรฐานระบบการจดการ อาชวอนามยและความปลอดภย จะมประเดนเรองนอยเสมอวาเปนสงทตองกระทำารายละเอยดของประเดนนจะไดนำาเสนอในโอกาสตอไป

3. แนวทางการประเมนและทบทวนการจดการอยางตอเนอง รปธรรมของความสำาเรจในการดำาเนนงานดานนประการหนงกคอการตดตามตรวจสอบ (การเฝาระวง) การประเมนความเสยง การประเมนผล การรายงาน และการทบทวนการจดการ รายละเอยดจะนำาเสนอในโอกาสตอไป

โรงงานของทานมระดบการบรหารงานอาชวอนามยและความปลอดภยดแคไหน

การประเมนวาโรงงานของเรามการบรหารงาน อาชวอนามยและความปลอดภยดแคไหน จะเปนการสะทอนใหเหนวาผบรหารโรงงานเรานมความเปนผนำาในงานทาง

Prevention Policy A B C D

Prevention

policy

Targets

ไมไดตงเปาหมายไว ตงเปาหมายทว ๆ ไป ตงเปาหมายเฉพาะไว

มการทบทวน

กำาหนดตวชวด และม

การทบทวนนโยบาย

Policy statement ไมมตวนโยบาย มนโยบาย แตไมชดเจน มนโยบายชดเจน แสดง

ถงรางความผกพนทม

มนโยบายชดเจน

แสดงถงความผกผนท

มและสอสารให

พนกงานและลกคาทราบ

Action plan มการวดผลดานน มการวดผลบนพนฐาน

การประเมนผลขององคกร

มแผนทองกบผลการ

ประเมนความเสยงและ

กำาหนดผรบผดชอบ

ระยะเวลา และ

งบประมาณ

มแผนทองกบผลการ

ประเมนความเสยง

เชงลกและกำาหนด

ผรบผดชอบ ระยะเวลา

และงบประมาณ

มการทบทวนและ

ปรบปรงแผน

ดานนมากนอยเพยงใด แบบประเมนตนเองถงระดบการบรหารงานเพอทราบถงความเปนผนำาในงานดานน หรอ OSH leadership self assessment ทนำามาเสนอน จะประเมนการดำาเนนงานใน 4 ดานดวยกนดงน

1) นโยบายการปองกน (Prevention policy)2) ความเปนผนำา (Leadership)3) เครองมอการปองกน (Prevention tools)4) ขอมลขาวสาร การฝกอบรม และการปรกษาหารอ

(Information, training and consultation)ในแตละดานจะแบงออกเปน 3 ประเดนทจะให

พจารณาวาทางโรงงานมการดำาเนนการในระดบใด โดยแบงออกเปน 4 ระดบคอระดบ A, B, C และ D ถาไมมการดำาเนนการหรอมการดำาเนนงานนอย กใหเปนระดบ A แตถามการดำาเนนงานในประเดนนนมาก กใหไดเปนระดบ D เปนตน ตอไปนคอแบบประเมนตนเองทกลาวถง

Featured Article



Leadership A B C D

Leadership ไมมใครแสดงออก

ถงความเปนผนำา

เพราะเขาใจกนวา

พนกงานรวาเรองน

สำาคญอยแลว

มการแสดงออกในเรอง

นโดยผเชยวชาญดานน

ขององคกร

มการแสดงออกในเรอง

นโดยผบรหาร และ

ระบไวในนโยบาย

ผบรหารแสดงถง

ความเปนผนำาดวยการ

เปนตวอยางทดในเรองน

Responsibility ไมมความชดเจนวา

ใครรบผดชอบเรอง

อาชวอนามยและ

ความปลอดภย

ผเชยวชาญดานนของ

โรงงานรบผดชอบ


โรงงานรบผดชอบ

รวมกนกบผบรหาร

สายงานหลก

(line management)

ผบรหารสายงานหลก

รบผดชอบงานดานน

นำานโยบายไปสการปฏบต

Management ไมมการพจารณา

เรองความปลอดภย

ในทประชมผบรหาร

หรอบอรดอำานวยการ

และไมไดนำาเรองน

มาเปนเกณฑ

ประเมนผล

มการพจารณาเรองน

ในทประชมดงกลาว

กตอเมอมอบตเหต

รายแรงเกดขน หรอ

เมอกำาหนดเรองนเปน

เกณฑประเมนผล

มการบรรจเรองนเปน

วาระการประชมตาม

เหมาะสม และกำาหนด

ใหเรองนเปนเกณฑ

ประเมนผล

มการบรรจเรองนเปน

วาระการประชมทก

ครง มการตดตามงาน

และ สอสาร ถอวา

เรองนเปนเรองสำาคญท

ตองนำามาประเมนผล

การทำางาน

Prevention Tools A B C D

Risk assessment ทำาการประเมน

ความเสยงตอเมอม

เหตการณรนแรง

เกดขน


โรงงานมขอมลดาน

ความเสยงของโรงงาน

ผจดการหรอ line

management

มขอมลดานความเสยง

ของโรงงาน มการ

ประเมนความเสยงทก

กจกรรม ทำาเปนเอกสาร

มการประเมนและ

ทบทวน มการสอสาร

แจงพนกงานทกคน

Workplace

inspections

ไมมการตรวจดานน

เพราะเชอวามการ

ดำาเนนงาน และม

procedure

ทดอยแลว


โรงงานเปนผทำาการตรวจ

ผเชยวชาญดานนรวม

กบผบรหารสายงาน

หลกตรวจเฉพาะพนท

ของผบรหารนน ๆ

ผบรหารสายงานหลก

ทำาการตรวจเปนประจำา

และแกไขเมอพบอนตราย

Procurement

(services,

suppliers,

products)

ไมมเกณฑเรอง

ความปลอดภยใน

การวาจาง

มเกณฑดานนเฉพาะ

เมอซอเครองจกรท

อนตราย

มการกำาหนดเรองน

เปนเกณฑในการจดซอ

เครองจกร การบรการ

และการวาจาง

มการกำาหนดเกณฑและ

ตรวจสอบวาของทซอ

รวมทงการบรการและ

การวาจางเปนไปตาม

เกณฑทงกอนตรวจรบ

และกอนใชงาน




Information,

Training and

Consultation

A B C D

Work introduction

and instructions

คนงานใหม/ชวคราว

/ฝกงาน

เขาทำางานเลยจะ

ปฐมนเทศกตอเมอ

มเวลา

คนงานใหม/ชวคราว/

ฝกงาน จะไดรบ

วธทำางานหลงเขา

ทำางานแลว


ฝกงาน จะไดรบวธการ

ทำางานและขอมลอน ๆ

ทสำาคญกอนเขาทำางาน


ฝกงาน จะไดรบวธ

การทำางานและขอมล

อน ๆ ทสำาคญกอนเขา

ทำางานและถกสอบถาม

ความเขาใจดวย

Training ไมมการฝกอบรม

ดานน ทกคนเรยนร

ดวยประสบการณ

ของตนเอง

เฉพาะคนงานทไดรบ

การอบรมเฉพาะงานท

ทำาวามอนตรายอะไร

คนงาน และผบรหาร

ไดรบการอบรมเฉพาะ

งานททำาวามอนตราย

อะไร

ทกคนไดรบการอบรม

ทางดานนตามเหมาะสม

และมการทบทวน

ความรเปนระยะ ๆ

Consultation ผเชยวชาญดานน

ของโรงงานเปนผทำา

นโยบายและสอสาร

ใหผบรหารทราบ

ผบรหารเปนผทำา

นโยบายและสอสารให

พนกงานทราบ

ผบรหารเปนผทำา

นโยบายภายหลงการ

ปรกษากบพนกงาน

ผบรหารถกกำาหนด

ใหมการพดคยเรอง

อาชวอนามยและ

ความปลอดภยกบ

พนกงานอยางตอเนอง

ทมา : European Agency for Health and Safety at Work, 2013

การใชแบบประเมนตนเองน กใหพจารณาวาแตละประเดนทางโรงงานไดผลการประเมนในระดบใด (A, B, C, D) แลวนำาจำานวนรวมในแตละระดบไปคณกบคานำาหนกของแตละระดบนน (ดททำาเปนแบบลงคะแนนขางลางน) ผลรวมของคะแนนทงหมด จะบงบอกถงวาโรงงานนนมการบรหารงานอาชวอนามยและความปลอดภยดหรอไม

ผลการประเมน คณคานำาหนก คะแนน

ได A รวมจำานวน = .....

ได B รวมจำานวน = .....

ได C รวมจำานวน = .....

ได D รวมจำานวน = .....

1

3

5

7

รวม

การแปลผล :- ถาไดคะแนนรวม 61 คะแนนขนไป หมายความ

วาโรงงานนมการบรหารทด ผบรหารสนใจงานดานน- ถาไดคะแนน 37-60 คะแนน หมายความวา

โรงงานนมการบรหารพอใชได แตควรปรบปรงในหลายเรอง

- ถาไดคะแนนนอยกวา 37 คะแนนลงมาหมายความวาโรงงานนผบรหารไมสนใจเรองความปลอดภยในการทำางาน

การมสวนรวมของผปฏบตงานในงานอาชวอนามยและความปลอดภย

รปธรรมหนงของการเปนผนำาทดในงานอาชวอนามยและความปลอดภยคอตองสามารถสรางความรวมมอจากพนกงานได ทงนเพราะการมสวนรวมของพนกงาน ถอเปนยทธศาสตรสำาคญทจะทำาใหโรงงานประสบความสำาเรจในการดำาเนนงานดานการจดการความปลอดภยในการทำางาน

ทำาไมตองใหพนกงานมามสวนรวมในงานอาชวอนามยและความปลอดภย

มเหตผลมากมายทผบรหารโรงงานและเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน (จป.) ระดบวชาชพ ตองพยายามดงพนกงานมามสวนรวมในการจดการงาน อาชวอนามยและความปลอดภย ดงน

1. ในเชงแนวคดแลว 1) ถอวาพนกงานมประสบการณตรงกบงานท

ทำา ทำาใหรวามอะไรบางทเปนอนตราย (EU, 2012) ดงนน

Featured Article



หากดงมารวมคดเพอการชบงอนตรายกยอมจะทำาใหไดความละเอยดรอบคอบและไดรายการอนตราย (Hazard list) ทสมบรณมากยงขน

2) เปนหลกจตวทยาพนฐาน เมอใครมสวนรวมคด รวมแสดงความคดเหน กจะมแนวโนมทจะยอมรบในมตของกลม และนำาเอามตนนไปถอปฏบต ดงนนเมอพนกงานไดเขามารวมมอรวมทำากจกรรมความปลอดภยในการทำางาน เชน รวมชบงอนตราย รวมประเมนความเสยง รวมคดวธการปองกนและควบคมอนตราย กยอมจะนำาเอามตทประชมไปถอปฏบต

Fred A. Manuele (2000) กลาววาบรรดา Safety Professional ของโรงงานทประสบความสำาเรจในการดำาเนนงานดานน ระบวาการมสวนรวมของพนกงานจะสรางความมนใจและความเชอถอตอองคกร สรางความกระตอรอรนและความรวมมอกนทจะทำางานรวมกนเพอการบรรลวตถประสงคทกำาหนด แตทงนตองมการเตรยมพนกงานใหพรอม เชน มการฝกอบรม มการจดหาเครองมอการทำางาน (ทางดานน) และมการใหอำานาจทเหมาะสมดวย

2. ในเชงกฎหมาย กมกฎหมายหลายฉบบทใหนายจางดำาเนนการใหลกจางมามสวนรวม ดงเชน

1) กฎหมาย จป. (นยมเรยกชอกฎหมายงาย ๆ เชนน) กำาหนดใหลกจางอยในโครงสรางของคณะกรรมการความปลอดภยอาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทำางาน (คปอ.) หรอการกำาหนดใหหวหนางานเปน จป. ระดบหวหนางาน ถอเปนเรองการใหพนกงานมามสวนรวมไดเชนกน

2) พ.ร.บ. ความปลอดภยฯ พ.ศ. 2554 กำาหนดไวในหลายมาตราใหลกจางมหนาททเกยวกบเรองความปลอดภยในการทำางาน เชน

- มาตรา 6 ลกจางมหนาทรวมมอกบนายจางในการดำาเนนงานดานความปลอดภยในการทำางาน

- มาตรา 8 ลกจางมหนาทปฏบตตาม หลกเกณฑและมาตรฐานดานความปลอดภยในการทำางาน

- มาตรา 21 ลกจางมหนาทดแลสภาพแวดลอมในการทำางานตามมาตรฐานทกำาหนด ถาพบ ขอบกพรอง หรอชำารดเสยหาย และไมสามารถแกไขได ดวยตนเอง ใหแจงเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน หวหนางาน หรอผบรหาร

- มาตรา 22 ลกจางตองสวมใสและดแลรกษาอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลตลอดเวลา

แนวทางการสรางความรวมมอจากพนกงานการสรางความรวมมอจากพนกงานใหมารวมทำางาน

ดานอาชวอนามยและความปลอดภยนน จะวางายกงาย จะ

วายากกยาก ทผานมาในกรณของประเทศไทยอาจกลาวไดวากเปนเรองทยากอย อยางเชนเรองของ คปอ. กเปนททราบกนดวาลกจางทเปนกรรมการนน ไมคอยไดแสดงบทบาทเทาใดนก สถานประกอบกจการหลายแหงไมสามารถใหลกจางเลอกหาตวแทนฝายลกจางทจะมาเปนกรรมการ คปอ. ได เพราะไมมลกจางคนใดอยากเปนกรรมการทวาน ผเขยนไดวจยถงแนวทางสรางความเขมแขงใหกบ คปอ. กพบวา (ในหลาย ๆ ขอคนพบ) ควรมการกำาหนดในโครงสราง คปอ. ใหมตวแทนจากสหภาพแรงงาน (กรณสถานประกอบกจการนน ๆ มสหภาพ) เพราะเชอวาผแทนจากสหภาพนาจะ มบคลกภาพทจะแสดงออกถงบทบาทในฐานะกรรมการ ใน คปอ. ไดด

องคกร European Agency for Safety and Health at Work (EU-OSHA, 2012) เสนอแนะวาแนวทางทอาจนำามาใชสรางความรวมมอจากพนกงานทมตองานความปลอดภยนน มดงน

1) ผบรหารตองเปดโอกาส (จรง ๆ ) ใหพนกงานเขามามสวนรวม ดวยการเขาไปปรกษาหารอในประเดนความปลอดภยในการทำางาน และเชญใหมารวมประชมกบฝายบรหารในการดำาเนนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภย

2) ฝายลกจางตองสามารถ (มสทธ) ซกถามฝายบรหารไดตามตองการ และรวมทงสามารถจะเสนอมาตรการปองกนแกไขไดตามตองการ

3) ใชวธการปรกษาหารอกนแบบเปนทางการบาง ไมเปนทางการบาง ผสมผสานกนไปตามความเหมาะสม

4) พยายามชแนะใหพนกงานเขามามสวนรวมในงานอาชวอนามยและความปลอดภย ซงอาจทำาไดโดย (ตวอยาง)

(1) ทำางานทรบผดชอบดวยความปลอดภย และคำานงถงความปลอดภยของคนอนทอาจไดรบผลกระทบจากการทำางานของเราดวย

(2) ใหความรวมมอกบฝายบรหาร/นายจาง ในงานทางดานน

(3) เขารบการอบรมดานนตามททางโรงงานจด และนำาความรไปประยกตในชวตการทำางาน

(4) แจงนายจาง ผบรหาร หวหนางาน และ/หรอ จป. ระดบวชาชพ ทราบถงอนตรายทพนกงานคนอนอาจไดรบหรอมความเสยง เนองจากยงไมมมาตรการปองกนหรอมาตรการนนไมเพยงพอทจะใหความคมครองได

(5) รวมเสนอแนะเรองนโยบาย การกำาหนด (เขยน) วธปฏบตงานทปลอดภย (Safe work instruction) ขางตนนนคอความคดเหน คอมมมองของชาวตะวนตกทมการพฒนางานอาชวอนามยและความปลอดภยมานาน และ




มระดบการศกษาและคณภาพชวตทดเมอเปรยบเทยบกบบางประเทศ

ผเขยนในฐานะททำางานดานนมานานพอสมควร มความเหนวาเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน ระดบวชาชพ ควรพจารณาแนวทางการทำาใหลกจางมามสวนรวมในการดำาเนนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยในสถานประกอบการดงน

1) จดหลกสตรอบรมใหความรลกจาง เพอเปน ฐานความร ยดหลกทวาหากไมมความร (ลกจาง) กไมรวา จะมารวม (ในเรองความปลอดภย) อะไรได ถอวาเรองน เปนพนฐานทตองทำา และทำาเปนระยะ ๆ

2) ทำาใหมกจกรรมทตอยอดจากสงทใหความรไปในขอ 1) เชน อบรมเทคนคการชบงอนตรายไปแลว กจดกจกรรมการชบงอนตรายในสถานททำางาน อาจมรางวลเพอสรางสสนกยอมได

3) สรางระบบการสอสารทเออใหลกจางสามารถแจงเรองความไมปลอดภยตอทางนายจาง คดงาย ๆ วาถาลกจางพบเหนสงทเปนอนตราย (hazard) แตไมรจะบอกเจานายไดอยางไร อยางนเรยกวาเสยของ ทางโรงงานจงตองทำาระบบการสอสารขนมา (อยาคดแบบงาย ๆ วา กบอกหวหนางานมากจบเรองแลว) ระบบนตองเปนแบบงาย ๆ ไมยงยาก ไมใชเวลามาก ไมตองกรอกขอมลลงแบบฟอรมอะไรมากมาย

4) ตองรบตอบสนองตอเรองทลกจางแจงมา ไมใชเงยบหายไป เรองนจะเปนตวเรงใหลกจางเขามามสวนรวมมากยงขนทงในแงปรมาณและในแงคณภาพ ทบอกวาเปนการเรงในเรองการมสวนรวมนน กเพราะลกจางจะเกดความรสกด ๆ และมความคดวาโรงงาน และผบรหารใหความสนใจในเรองการดำาเนนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยอยางแทจรง ไมใชพดแตปากเทานน

5) มอบหมายใหลกจางมหนาทความรบผดชอบในงานอาชวอนามยและความปลอดภย เรองนสำาคญมาก เพราะทกวนนคนในโรงงานไมวาจะเปนผบรหารหรอลกจางระดบปฏบต ตางมความเขาใจวาเรองอาชวอนามยและความปลอดภยเปนงานในความรบผดชอบของเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน ระดบวชาชพ และหนวยงานความปลอดภย (ถาม) แตทจรงแลวเรองนเปนหนาทของทกคน และพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2554 กำาหนดไวชดเจนวาใหลกจางปฏบตตามกฎ ระเบยบดานความปลอดภยททางสถานประกอบการกำาหนดไว

6) ทำาใหลกจางเชอวาผบรหารโรงงานใหความสำาคญกบเรองความปลอดภยในการทำางานจรง หากไปดกรณศกษาถงความสำาเรจในเรองอาชวอนามยและความปลอดภยของบรษททมชอเสยง เชน ดปองก เชลล ฯลฯ จะพบวาปจจยหนงคอการมภาวะผนำาและความมงมนในเรองความปลอดภยในการทำางานของผบรหาร ทนำาไปสการมสวนรวมในการดำาเนนงานดานอาชวอนามยและความปลอดภยของพนกงาน

บทสรปปจจยความสำาเรจหนงทสำาคญมากของความสำาเรจ

ของงานอาชวอนามยและความปลอดภยในโรงงานหรอในสถานประกอบกจการ คอการมผบรหารทมงมนและสนใจตดตามงานทางดานนอยเสมอ ๆ และผปฏบตงานเขารวมกจกรรมตาง ๆ จงเปนเรองทเจาหนาทความปลอดภยในการทำางาน ระดบวชาชพ ตองพยายาม “ทำา” ใหผบรหาร และผปฏบตงานแสดงบทบาทในงานดานนอยางเปน รปธรรมและตอเนอง บทความนไดสะทอนใหเหนถงรปธรรมของบทบาททผบรหารจะแสดงออกมาถงความมงมนในงานอาชวอนามยและความปลอดภย และแนวทางการมสวนรวมของผปฏบตงาน

สดทายขอฝากประโยคทนาสนใจของผบรหารชาวตะวนตกทานหนงทกลาวไววา

“The successful companies of tomorrow are those which today have been able to combine the vision and the foresight to invest in innovation and in the health and safety of their workers.”



Featured Article

นบเปนเวลาหลายสบปทเดยวกวาองคการกำาหนดมาตรฐานระหวางประเทศ หรอ International Organization for Standardization จะไดฤกษกำาหนดมาตรฐานการจดการอาชวอนามยและความปลอดภย ซงเมอเปรยบเทยบกบการกำาหนดมาตรฐานการจดการคณภาพ (ISO 9000) และมาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอม (ISO 14001) ทประกาศใชมาหลายสบปแลว สะทอนใหเหนถงมมมองและความตองการในเรองการมมาตรฐานทางดานอาชวอนามยและความปลอดภยขององคกรนไดเปนอยางด

ความเปนมาของมาตรฐานระบบการจดการ อาชวอนามยและความปลอดภย

เมอพดเรองการกำาหนดมาตรฐานระบบการจดการ ไมวาจะในเรองคณภาพ สงแวดลอม และอาชวอนามย และความปลอดภย กตองยกยองในความมวสยทศนขององคกรกำาหนดมาตรฐานแหงสหราชอาณาจกร หรอ British Standard Institutes (BSI) ทเปนผบกเบกนำารองในการกำาหนดมาตรฐานทงสามดาน และตอมามาตรฐานทงสาม กเปนแมแบบของการกำาหนดมาตรฐานของ ISO

เมอป 1993 มรายงานการวจยทพบวาความสญเสยจากการประสบอนตรายจากการทำางานของสหราชอาณาจกรเมอคดอตราสวนระหวาง Insured : Uninsured พบวามคาเทากบ 1 : 8-36 (หนวยปอนด) (HSE,1993) และความ

สญเสยทงหมดจากการประสบอนตรายตาง ๆ พบวามคาประมาณรอยละ 5 ของ GDP (BSI,1993) จงเปนสวนหนงของทมาทมการกำาหนดมาตรฐานระบบการจดการอาชวอนามย และความปลอดภยฉบบแรกของโลกขนโดยองคกรกำาหนดมาตรฐาน นนคอ BS 8800 : 1996 ในชอ Guide to Occupational Health and Safety Management Systems และมาตรฐานนกถกเลอกมาเปนแมแบบของ มาตรฐาน มอก.18000 ของประเทศไทย ปจจบนมาตรฐาน BS 8800 ทใชคอฉบบป 2007

อยางไรกตาม เนองจากมาตรฐาน BS 8800 เปนมาตรฐานแนะนำาแนวทาง (Guideline Standard) ไมใชมาตรฐานทกำาหนดมาเพอการรบรอง (Certifies Standard) ดงนนเมอมความตองการของผใชมาตรฐาน ทาง BSI จงรวมมอกบองคกรกำาหนดมาตรฐานของบางประเทศและบรษททขนทะเบยนเปนบรษทผตรวจประเมนและใหการรบรองระบบ (Certified Body; CB) มาพฒนามาตรฐานเพอการรบรองระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยขนในชอ Occupational Health and Safety Assessment Series (OHSAS) โดยมาตรฐานทรจกกนทวโลกคอ OHSAS 18001 : 1999 มโรงงานในประเทศไทยนบรอยทใชระบบการจดการน ปจจบนฉบบทใชคอฉบบป 2007 มาตรฐานอนกรมนมมาตรฐานแนะนำาการทำาระบบคอมาตรฐาน OHSAS 18002

แนะนำ�ร�ง ISO 45001 Occupational Health and Safety Management

Systemsรองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา M.Sc. (Occupational Health and Safety)





ประเทศไทย ดวยความพยายามของกระทรวงแรงงาน ทำาใหสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอตสาหกรรม ไดกำาหนดมาตรฐานระบบการจดการอาชวอนามยและความปลอดภยขน คอ มอก.18000 ในป 2540 และตอมาในป 2542 กประกาศใชฉบบปรบปรงใหมเรยกเปน มอก.18001 (ถอเปนฉบบท 2 และสงเกตวาไดเปลยนจากเลข 18000 เปน 18001) ทงสองฉบบนใชมาตรฐาน BS 8800 เปนแมแบบ ฉบบทสองนใชมาเปนเวลาหลายป จนในทสดกไดทำาการปรบปรงและประกาศใชฉบบทสามในป 2554 และใชจนมาถงขณะน ฉบบใหมนไดใช OHSAS 18001 : 2007 เปนแมแบบ (สำาหรบอนกรมมาตรฐาน มอก.18000 น ประกอบดวย 4 มาตรฐานคอ มอก.18001 (Specification) มอก.18004 (Guideline) มอก.18011 (Audit) และ มอก.18012 (Auditor)

นอกจากมาตรฐานทกลาวถงขางตนแลว ยงมอกหลายองคกรทกำาหนดมาตรฐานระบบการจดการ อาชวอนามยและความปลอดภยขน เชน องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization; ILO) ทกำาหนดมาตรฐาน OSH 2001 หรอองคกรตาง ๆ คอ AS/NZS, ANSI, HSE, OHSA, WorkSafe Australia และ AIHA เปนตน (สราวธ, 2550)

เสนทางเดนของมาตรฐาน ISO 45001ในทสด องคกร ISO กบอกตนเองวาถงเวลาทจะตอง

กำาหนดมาตรฐานระบบการจดการทางดานอาชวอนามยและความปลอดภยขนมาแลว จงไดแตงตงคณะกรรมการยกรางมาตรฐานดงกลาวคอ ISO/PC 823 เพอมาจดทำามาตรฐานทตงรหสวา ISO 45001 (สงเกตวาไมใชรหส ISO 18001 เหมอนทกะเกงกนมาตงแตแรก ทงนเพราะรหสดงกลาวถกจองสำาหรบมาตรฐานอนไปแลว) คณะกรรมการนไดกำาหนดวาจะสามารถประกาศใชมาตรฐาน ISO 45001 ในป 2559 โดยมระยะเวลาในการจดทำามาตรฐานน ดงน

ยกรางมาตรฐานเปนฉบบของคณะกรรมการ คอ ISO/CD 45001 ในเดอนพฤษภาคม 2557

จดทำาเปนรางมาตรฐานระหวางประเทศ คอ ISO/DIS 45001 ในเดอนกมภาพนธ 2558

จดทำาเปนรางสดทาย ISO/FDIS 45001 ในเดอนมนาคม 2559

และประกาศใชเปนมาตรฐานระหวางประเทศ ISO

45001 ไดในเดอนตลาคม 2559 ดงนนในระหวางน จงตองตดตามความเคลอนไหว

ของการจดทำามาตรฐานน เพอจะไดเตรยมตวใหพรอมเมอมการประกาศใชในเดอนตลาคม 2559

รางขอกำาหนดมาตรฐาน ISO 45001รางขอกำาหนดของมาตรฐานทกลาวถงน จะมลกษณะ

ทคลายคลงกบรปแบบมาตรฐานระบบการจดการตาง ๆ ท ISO เคยกำาหนดมา คอวางบนพนฐานระบบการบรหารงานแบบ PDCA ทำาใหองคกรตาง ๆ ทนำามาตรฐานระบบการจดการของ ISO ไปใช จะสะดวกและงายตอการพฒนาหรอบรณาการระบบขององคกรนน ๆ สำาหรบขอกำาหนดหลกของรางมาตรฐานนประกอบดวยหวขอตอไปน

Context of the organization

Leadership

Planning

Support

Operation

Performance Evaluation

Improvement

สำาหรบความคบหนาและสาระตาง ๆ เกยวกบมาตรฐาน ISO 45001 น จะไดนำามาเสนอในฉบบตอ ๆ ไป

เอกสารอางองสราวธ สธรรมาสา. (2550). ระบบการจดการอาชวอนามยและ

ความปลอดภย. ชดวชาการบรหารงานอาชวอนามยและ

ความปลอดภย. (หนวยท 14) นนทบร: สาขาวชา

วทยาศาสตรสขภาพ. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

British Standard Institutes. (1996). Guideline to

Occupational Health and Safety. BS 8800.

London.

Health and Safety Executive. (1993). อางใน BS 8800

Guideline to Occupational Health and Safety.

www.british-assessment.co.uk/.../ohsas-18001

คนคนเมอ มถนายน 2557

Featured Article



PPE ผชวยศาสตราจารยปราโมช เชยวชาญ วศ.ม. (วศวกรรมสงแวดลอม)


เมอกลาวถง “พ พ อ (PPE)” ผทอยในแวดวง อาชวอนามยและความปลอดภย คงคนเคยและรจกเปนอยางด เพราะหลาย ๆ ทานมกเรยกทบศพทตวยอภาษาองกฤษนเสยจนตดปาก แตสำาหรบผทอยนอกแวดวงแลว “พ พ อ” คออะไร ในวารสารฉบบนจะไดกลาวถงเรองนพอสงเขป

พ พ อ คออะไรพ พ อ (PPE) ยอมาจาก Personal Protective

Equipments (ตำาราบางเลม เรยก เปน PPD ยอมาจาก Personal Protective Devices กม) แปลเปนไทยแบบตรงตว คอ อปกรณปองกนสวนบคคล แตเพอใหเกดความชดเจนมากขน มกเรยกกนวา “อปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล” (ตำาราบางเลมเขยนเปนอปกรณปองกนภยสวนบคคลกม) นอกจากน หากดตามกฎหมายทเกยวของกบเรองน (โดยเฉพาะในกฎหมายฉบบใหม ๆ) มกเรยก PPE วา “อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล” จะเหนไดวา PPE เรยกเปนภาษาไทยไดหลายลกษณะดงทกลาวขางตน (การเรยกชอ PPE เปนภาษาไทย ระวงการเรยกสบสนดวย เคยพบวา บางทานเรยกสลบเปน “อปกรณปองกนความปลอดภยฯ” หรอ “อปกรณคมครองอนตรายฯ” กม เพราะอนตรายตองปองกนและความปลอดภยตองคมครอง)

โดยสรปแลว PPE จงเปนอปกรณทถกออกแบบมาสำาหรบสวมใส/ปกคลมอวยวะสวนใดสวนหนงของรางกาย ทงนเพอเปนการปองกนและ/หรอการบรรเทาอนตรายทอาจเกดขนไดจากการทำากจกรรมตาง ๆ ในการทำางาน (อนตรายในทนเปนอนตรายทงทอาจกอใหเกดการบาดเจบ (injury) และอนตรายทกอใหเกดการเจบปวย (illness))

ชนดของ PPEPPE แบงไดหลายชนดตามสวนของรางกายท

สวมใสหรอไดรบการปองกนทสำาคญ คอ1. อปกรณปองกนศรษะ ใชสำาหรบปองกนศรษะ

จากการกระแทก การเจาะทะลของของแขง อนตรายจากไฟฟาและสารเคมเหลว อปกรณปองกนศรษะทสำาคญ คอ หมวกนรภย (Safety Helmet/Safety Hat/Hard Hat) (ดงแสดงในภาพท 1) นอกจากน ยงมอปกรณปองกนศรษะอกชนดหนงทเรยกวา “หมวกกนศรษะชน (Bump Hat/Bump Cap)” (ดงแสดงในภาพท 1) ลกษณะภายนอกคลาย หมวกนรภย แตไมไดถกออกแบบมาใหมคณสมบตทนการ กระทบกระแทก การเจาะทะล กระแสไฟฟาเหมอนกบ หมวกนรภย ดงนน หมวกกนศรษะชนจงเหมาะสำาหรบ งานททำาในทแคบ หรอมความเสยงตอการชนกบสงกดขวางบรเวณศรษะ เชน ภายในทอ ถง หรอโพรง เปนตน

(1) (2)

หมวกนรภย หมวกกนศรษะชน

ภาพท 1 อปกรณปองกนศรษะทมา : (1) http://www-4.drapertoolbox.co.uk/draper-safety-helmet-

00062544M.jpg; (2) http://www.envirosafetyproducts.com/

bumps-cap-white-bump-cap-red.html




2. อปกรณปองกนใบหนาและดวงตา ใชสำาหรบปองกนใบหนาและดวงตาจากการกระทบกระแทกของของแขง การกระเดนของสารเคมหรอของเหลวอนตรายอน ๆ อนตรายจากงานเชอมโลหะ ตวอยางของอปกรณชนดน คอ แวนตานรภย (Safety Spectacles/Safety Glasses) ครอบตานรภย (Goggles) กระบงหนา (Face Shields) กระบงหนาสำาหรบงานเชอมโลหะ (Welding Shields) (ดงแสดงในภาพท 2)

(1) (2)

แวนตานรภย ครอบตานรภย

(3) (4)

กระบงหนา กระบงหนาสำาหรบงานเชอมโลหะ

ภาพท 2 อปกรณปองกนใบหนาและดวงตาทมา : (1) http://www.osedirectory.com/images/product_pro-

files/257.jpg; (2) http://medical-supplies-equipment-

company.com/Image/N-A-2011/Safety-Chemical-Splash-

Goggles-1.jpg; (3) http://images.rockler.com/rockler/

images/41979-01-200.jpg; (4) http://image.made-in-china.

com/2f0j00MeuQEyzgqVba/Welding-Mask.jpg

3. อปกรณปองกนมอและแขน ใชสำาหรบปองกนอนตรายทอาจเกดขนกบมอและแขน จากสารเคม วตถมคม อณหภมรอนและเยน ไฟฟา เชอโรค สงสกปรกตาง ๆ ตวอยางของอปกรณชนดน คอ ถงมอชนดตาง ๆ ปลอกแขน และปลอกนว (ดงแสดงในภาพท 3)

(1) (2)

(3) (4)

ภาพท 3 อปกรณปองกนมอและแขนทมา : (1) http://www.howardsmalta.com/General%20purpose.

jpg; (2) http://www.legionsafety.com/images/T/mr9370_1.

jpg; (3) http://pimg.tradeindia.com/00356587/b/2/Safety-

Gloves.jpg; (4) http://www.arc-flfif lash-clothing.com/images/

electrical-safety-gloves.jpg

4. อปกรณปองกนขาและเทา ใชสำาหรบปองกนอนตรายทอาจเกดขนกบขาและเทาจากการกระแทก ทบหรอหนบโดยวตถแขง การหกใสของสารเคม การสมผสกบกระแสไฟฟา ตวอยางของอปกรณชนดน คอ รองเทานรภย (Safety Shoes) รองเทายาง รองเทาพลาสตก (ดงแสดงในภาพท 4)

(1) (2) (3)

รองเทานรภย

ภาพท 4 อปกรณปองกนขาและเทาทมา : (1) http://www.faurtat.com.my/images/111.JPG; (2) http://

www.vegetarian-shoes.co.uk/Portals/42/product/images/

prdb1458af5-8cb1-4a86-8053-e157a9e47a51.jpg; (3) http://

i01.i.aliimg.com/img/pb/992/333/467/467333992_652.jpg

Featured Article



5. อปกรณปองกนลำาตว ใชสำาหรบปองกนอนตรายทอาจเกดขนกบลำาตวจากการกระเดนของสารเคมอนตราย โลหะหลอมเหลว การสมผสอณหภมทรอนจดหรอเยนจด รวมถงไฟไหม การกระแทกกบวตถแขงตาง ๆ ตวอยางของอปกรณชนดน คอ ชดปองกนสารเคม ชดปองกนความรอน แผนคาดลำาตว หรอเอยมทำาจากวสดชนดตาง ๆ (ดงแสดงในภาพท 5)

(1) (2)

ชดปองกนสารเคม ชดปองกนความรอน

(3) (4)

แผนคาดลำาตว

ภาพท 5 อปกรณปองกนลำาตวทมา : (1) http://shoptnk.com/media/catalog/product/cache/1/

small_image/170x/9df78eab33525d08d6e5fb8d27136e95/

m/m/mmm-4540_1.jpg; (2) http://www.siamsafetyplus.

com/images/200909/goods_img/392_G_1252533734315.

jpg; (3) http://www.conexstore.com/images/catalog_

images/1212120431.jpg; (4) http://www.pangolin.co.th/

content/ppe/L_29022012233444_Id134.jpg

6. อปกรณปองกนระบบหายใจ ใชสำาหรบปองกนไมใหสารอนตรายหรอสารพษทปนเปอนในอากาศเขาสรางกายทางระบบหายใจ ตวอยางของอปกรณชนดน คอ หนากากกรองอากาศชนดตาง ๆ ชดสงผานอากาศ (Airline Respirators) อปกรณปองกนระบบหายใจแบบมถงอากาศ พกพา (SCBA; Self Contained Breathing Apparatus) (ดงแสดงในภาพท 6)

(1) (2)

(3) (4)

หนากากกรองอากาศชนดตาง ๆ

ชดสงผานอากาศ (5) SCBA (6)

ภาพท 6 อปกรณปองกนระบบหายใจทมา : (1) http://img.directindustry.com/images_di/photo-m2/

disposable-particulate-filter-masks-17954-2512077.jpg;

(2) http://img.weiku.com/waterpicture/2011/10/23/4/

CE_approved_gas_mask_safety_mask_respirator_

634550730833837208_9.jpg; (3) http://www.seamansafety.

com/Upload/Resim/u_207201111328672.gif; (4) http://

web.tradekorea.com/upload_fifif ile2/sell/14/S00013814/

Gas_Mask_NDXM1122_.jpg; (5) http://www.atlasfse.com/

images/MSA%20Hip%20Air.jpg; (6) http://www.geneseo.

edu/~ehs/Respirator%20Web%20page/scba.gif




7. อปกรณปองกนเสยงดง ใชสำาหรบลดระดบเสยงดงจากสภาพแวดลอมการทำางานใหอยในระดบทปลอดภย กอนเขาสระบบการไดยนของผปฏบตงาน ทงนเพอปองกนการสญเสยสมรรถภาพการไดยน ตวอยางของอปกรณชนดน คอ ทอดหลดเสยง (Ear Plugs) ทครอบหลดเสยง (Ear Muffs) (ดงแสดงในภาพท 7)

(1) (2)

(3) (4)

ทอดหลดเสยง

(5) (6)

ทครอบหลดเสยง

ภาพท 7 อปกรณปองกนเสยงดงทมา : (1) https://www.pistoleer.com/protection/pics/RP2001.jpg;

(2) http://www.columbia-sp.com/images/ear%20plug.jpg;

(3) http://www.andysafety.com/products/images/ear%20

muff/EAR%20PLUG%20AS0404.jpg; (4) http://www.

kfook.com/uploadfile/201005/14/13577258.jpg; (5) http://

www.sharpesafety.com/catalog/images/9/2099.jpg; (6)

http://simplif iedsafety.co.uk/store/media/catalog/product/

cache/1/image/500x500/9df78eab33525d08d6e5fb8d2713

6e95/f/i/fif ifile_1_78.jpg

8. อปกรณปองกนการตกจากทสง ใชสำาหรบปองกนไมใหคนทำางานในทสงตกลงสเบองลาง ตวอยางของอปกรณชนดน คอ เขมขดนรภย (Safety Belt) สายรดตวนรภย (Safety Harness) เชอกนรภย (Lanyards) สายชวยชวต (Lifelines) (ดงแสดงในภาพท 8)

(1) (2)

เขมขดนรภย สายรดตวนรภย

(3) (4)

เชอกนรภย สายชวยชวต

ภาพท 8 อปกรณปองกนการตกจากทสงทมา : (1) http://unionpdg.tarad.com/shop/u/unionpdg/img-lib/spd_

20080904135655_b.jpg; (2) http://www.premierplanthire.

co.uk/14W%20-%20Safety%20Harness.jpg; (3) http://

www.dcfpnavymil.org/Personnel%20Protection/Fall%20

Protection/HarnessTip004a.jpg; (4) http://www.westernsafety.

com/tractelfallstop2005/tractelpg31-ropelifeline.jpg

ความสำาคญและขอคดเกยวกบการใช PPEในการดำาเนนงานอาชวอนามยและความปลอดภย

โดยทวไป พบวา สถานประกอบกจการหลาย ๆ แหงมกนำา “อปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล” หรอ PPE มาใชเปนหนงในมาตรการควบคมและปองกนอนตรายจาก การทำางานใหกบผปฏบตงานอยเสมอ ๆ ทงนอาจเปนเพราะการแกไขปญหาดวย PPE มขอด คอ สามารถดำาเนนการ ไดรวดเรวกวา และอาจใชงบประมาณไมมากนก เมอ เปรยบเทยบกบวธการอน ๆ เชน การปรบปรงสภาพแวดลอมในการทำางานดวยวธทางวศวกรรม เปนตน ดงนน PPE จงเปนอปกรณชนดหนงทมความสำาคญในงานอาชวอนามยและความปลอดภย

Featured Article



ถงแม PPE จะมความสำาคญและมความจำาเปน (เฉพาะในบางสถานท บางสถานการณ ไมใชทกสถานท ทกสถานการณ) จงอยากฝากขอคดเกยวกบการใช PPE ไวใหตระหนกและใชประกอบการพจารณา ดงน

1. การแกไขปญหาโดยการใช PPE ไมใชวธการแกไขปญหาทดทสด

เนองจากการใช PPE เปนการแกไขปญหาทตวบคคล ตามหลกวชาการแลว การแกไขปญหาทดทสด คอ การแกไขปญหาหรอควบคมอนตรายทแหลงกำาเนด และ/หรอทางผาน โดยใชมาตรการทางวศวกรรม (Engineering Controls) เชน การตดตงเครองปองกนอนตรายจากเครองจกร (Machine Guarding) หรอมาตรการทางการบรหารจดการ (Administrative Controls) เชน การปรบเปลยนวธการปฏบตงานทปลอดภย เปนตน ในกรณไมสามารถแกไขปญหา และ/หรอการแกไขดวยวธการดงกลาวขางตน ยงปลอดภยไมเพยงพอ จงจะพจารณาการแกไขปญหาดวย PPE

ดงนน กอนพจารณาการเลอกใช PPE ในการแกปญหาทกครง ตองพยายามทบทวนหาแนวทางการควบคมอนตรายทแหลงกำาเนด/ทางผานกอนเสมอ (มใชคดอะไรไมออกกใช PPE เปนวธการแกไขปญหาเปนหลก เพราะเหตผลอะไรจะไดกลาวถงในหวขอตอไป) ถาสามารถควบคมอนตรายทแหลงกำาเนด/ทางผานไดแลว ความจำาเปนทตองใช PPE กจะลดลง ดงนน การใช PPE จงเหมาะสำาหรบบางสถานท บางสถานการณ ดงน

1) ใชในงานชวคราว เชน งานการกอสรางตาง ๆ งานซอมบำารง ฯลฯ

2) ใชในกรณเปนการแกไขปญหาเฉพาะหนาใหทนทวงทกอน เชน ใชในชวงทกำาลงดำาเนนการแกไขปญหาทแหลงกำาเนด/ทางผานอย (โดยทวไปการแกไขปญหาโดยใชมาตรการทางวศวกรรม มกตองใชระยะเวลาในการแกไขพอประมาณ ดงนน กอนทการดำาเนนการแกไขปญหาจะลลวงแลวเสรจ ตองตระหนกเสมอวา ผปฏบตงานมความเสยงตออนตรายตาง ๆ อย จงจำาเปนตองใช PPE เปนการชวคราวในชวงเวลานนกอน)

3) ใชในกรณเกดเหตฉกเฉน เชน การรวไหลของสารเคม ฯลฯ

4) ใชเปนมาตรการเพมเตม เสรมความปลอดภยรวมกบการใชมาตรการดานอน ๆ

2. การแกไขปญหาโดยการใช PPE มกมขอจำากดตามมาเสมอ

ทกสงทกอยางในโลกนเปรยบเสมอนกบเหรยญทมสองดานเสมอ การใช PPE กเชนเดยวกน การทผปฏบตงานตองสวมใส PPE มกมขอจำากดตามมา ทสำาคญ คอ ทำาใหผปฏบตงานทตองสวมใส PPE รสกไมสขสบายเมอสวมใส และ/หรอทำาใหการปฏบตงานไมสะดวกโดยเฉพาะในระยะเรมแรกกอนจะคนเคยเปนนสย (ถาใครเคยตองสวมใส PPE ในการปฏบตงาน คงเขาใจความรสกนเปนอยางด) จากขอจำากดดงกลาวขางตน ทำาใหผลทตามมา คอ ผปฏบตงานหลาย ๆ คนยงไมตระหนก ไมใหความสำาคญ และไมยอมสวมใส PPE ทง ๆ ททกอยางกเพอความปลอดภยของตว ผปฏบตงานเอง ทำาใหผทเกยวของในงานอาชวอนามยและความปลอดภยเองตองพจารณาหามาตรการเพมเตมตาง ๆ ทงเชงบวก เชงลบ เพอใหเกดการปฏบตอยางเปนรปธรรม สรปงาย ๆ หากพจารณาทบทวนรอบคอบแลววาจำาเปนจรง ๆ ตองใช PPE ในการแกปญหา แลวตองเตรยมใจวามความเปนไปไดสงวาจะตองไปรบกบเรองของคนใหสวมใส ดงนน ตองเตรยมมาตรการรองรบไวดวย

ทกลาวมาขางตนทงหมดมไดมเจตนาวาไมควรใช PPE ในการแกปญหา ยงเหนความสำาคญและความจำาเปนในการใช PPE สำาหรบบางสถานท บางสถานการณในชวตความเปนจรงทางการปฏบตอย เพยงแตตองการฝากขอมลใหผทเกยวของไดเขาใจและตระหนกกอนการใช PPE หากเปนไปได กอนการดำาเนนกจการ ไมวาจะเปนโรงงานอตสาหกรรม สถานประกอบกจการอน ๆ ผประกอบการตองนำาเรองอาชวอนามยและความปลอดภยไปรวมเปนประเดนพจารณาเพมนอกเหนอจากประเดนอน ๆ (เชน เรองเศรษฐศาสตร วศวกรรม เปนตน) อยางจรงจงตงแตเรมตนในการออกแบบโรงงาน กระบวนการผลต การเลอกใชเครองจกรตาง ๆ แลว ปญหาทางดานอาชวอนามยและความปลอดภยทตองมาแกไขภายหลง นาจะลดลง และสงผลดตอผปฏบตงานในทสด (แนวคดในเรองนมหนวยงาน ภาครฐ คอ กรมโรงงานอตสาหกรรมซงมหนาทในการอนญาต ใหจดตงโรงงาน ออกกฎหมายเกยวกบเรองดงกลาว คอ ประกาศกระทรวงอตสาหกรรมฉบบท 3 (พ.ศ. 2542) ออกตามความใน พ.ร.บ. โรงงาน พ.ศ. 2535 เรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการดำาเนนงาน และประกาศกระทรวงอตสาหกรรมเรองมาตรการคมครองความปลอดภยในการดำาเนนงาน (ฉบบท 4) พ.ศ. 2552 อยางไรกตาม ไดบงคบใชเฉพาะกบโรงงานทมความเสยงสงประมาณ 12 ประเภทเทานน)




กฎหมายประเทศไทยทเกยวของกบ PPEเนองจาก PPE มความสำาคญและเปนหนงใน

มาตรการควบคมและปองกนอนตรายจากการทำางาน ทำาใหภาครฐ โดยหนวยงานทเกยวของมการออกกฎหมายทเกยวของกบ PPE หลายหนวยงาน และหลายฉบบ ในทนจะขอกลาวถงเฉพาะของกรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน เนองจากมหนาทโดยตรงในการดแลความปลอดภยของผปฏบตงานในสถานประกอบกจการตาง ๆ (ซงหมายรวมถงโรงงานอตสาหกรรมดวย) รายละเอยดพอสงเขป ดงน

1. พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2554 ในปจจบน พ.ร.บ. ฉบบน เปนกฎหมายแมบทของการดำาเนนงาน อาชวอนามยและความปลอดภยของประเทศไทย ในสวน ทเกยวของกบ PPE กำาหนดไวในหมวด 2 การบรหาร การจดการและการดำาเนนการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน มาตรา 22 ใหนายจางจดและดแลใหลกจางสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทไดมาตรฐานตามทอธบดประกาศกำาหนด ลกจางมหนาทสวมใสอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลและดแลรกษาอปกรณตามวรรคหนง ใหสามารถใชงานไดตามสภาพและลกษณะของงานตลอดระยะเวลาการทำางาน ในกรณทลกจางไมสวมใสอปกรณดงกลาว ใหนายจางสงใหลกจางหยดการทำางานนนจนกวาลกจางจะสวมใสอปกรณ ดงกลาว (นอกจากน ในหมวด 1 บททวไป มาตรา 7 กำาหนดไววา ในกรณท พ.ร.บ. นกำาหนดใหนายจางตองดำาเนนการอยางใดอยางหนงทตองเสยคาใชจาย ใหนายจางเปนผออกคาใชจายเพอการนน (นนยอมหมายรวมถงการจดดำาเนนการเกยวกบ PPE ดวย) สำาหรบบทกำาหนดโทษของมาตรา 22 กำาหนดไวในมาตรา 62 ผใดไมปฏบตตามมาตรา 22 วรรคหนง ตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหนงแสนบาท หรอทงจำาทงปรบ)

2. กฎหมายลำาดบรองทเกยวของ PPE ในปจจบน (พ.ย. 2555) กฎหมายลำาดบรอง หรอกฎหมายลกจาก พระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอม ในการทำางาน พ.ศ. 2554 ทมเนอหาเกยวของกบ PPE มอย 1 ฉบบ คอ ประกาศกรมสวสดการและคมครองแรงงาน เรองกำาหนดมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภย สวนบคคล พ.ศ. 2554 (รายละเอยดของเนอหาเปนการกำาหนดมาตรฐานอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล

ไดแก มอก., ISO, EN, AS/NZS, ANSI, JIS, NIOSH, OSHA, NFPA ทงนใหเหมาะสมกบชนด หรอประเภทของงานทลกจางทำา) นอกจากน ยงมกฎหมายลำาดบรอง หรอกฎหมายลกจากพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 (ซงอดตเคยเปนกฎหมายแมบท) ทปจจบนยงมผลบงคบใช ตามบทเฉพาะกาลของพระราชบญญตความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางาน พ.ศ. 2554 (มาตรา 74 กำาหนดวา ในระหวางทยงมไดออกกฎกระทรวงประกาศ หรอระเบยบเพอปฏบตตาม พ.ร.บ. ฉบบใหม ใหนำา กฎกระทรวงทออกตามความในหมวด 8 แหงพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 มาใชบงคบโดยอนโลม) อยอกหลายฉบบ กฎหมายลำาดบรองเหลาน เปนกฎหมายทเกยวของกบความปลอดภยในการทำางานเฉพาะเรอง (ซงมเนอหาเกยวกบ PPE สอดแทรกอยในกฎหมาย) ไดแก

1) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ สภาพแวดลอมในการทำางานในทอบอากาศ พ.ศ. 2547

2) กฎกระทรวงวาดวยการคมครองแรงงานในงานทรบไปทำาทบาน พ.ศ. 2547

3) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบรงสชนดกอไอออน พ.ศ. 2547

4) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบความรอน แสงสวาง และเสยง พ.ศ. 2549

5) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบงานกอสราง พ.ศ. 2551

6) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบเครองจกร ปนจน และหมอนำา พ.ศ. 2552

7) กฎกระทรวงกำาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชวอนามย และ สภาพแวดลอมในการทำางานเกยวกบไฟฟา พ.ศ. 2554

(หมายเหต รายละเอยดของกฎหมายแตละฉบบ สามารถเขาไปศกษาเพมเตมไดทสำานกความปลอดภยแรงงาน เวบไซต http://www.oshthai.org)

Featured Article



การบรหารจดการ PPEการดำาเนนการเกยวกบ PPE ใหถกตองตามหลก

วชาการแลวมใชเปนเพยงการจดใหมและใหใสเทานน ตามหลกวชาการแลวการดำาเนนการเกยวกบ PPE เปนเรองเชงระบบทตองมการบรหารจดการและมขนตอนหรอกระบวนการในการดำาเนการ ทงนเพอใหมนใจไดวาการใช PPE เกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ขนตอนหรอกระบวนการในการบรหารจดการ PPE มดงน

1. การประเมนสภาพอนตรายในการทำางาน (Hazard Assessment) เปนขนตอนแรกทสำาคญของการบรหารจดการ PPE (จะวาไปแลวขนตอนนเปนขนตอนแรกทสำาคญในการดำาเนนงานคนหาปญหาทางดานอาชวอนามยฯ มใชเฉพาะการบรหารจดการ PPE) เทคนคทสำาคญทนำามาใชประเมนสภาพอนตรายในการทำางานคอ การเดนสำารวจ (Walk Through Survey) ซงเปนหนาทของผทเกยวของกบงานอาชวอนามยและความปลอดภยทตองดำาเนนการ อยางไรกตามการประเมนสภาพอนตรายจำาเปนตองมรายละเอยดในสวนวธ/ขนตอนการทำางานดวย ดงนนหากเปนไปไดควรเนนการมสวนรวมของผปฏบตงานในการประเมนสภาพอนตรายดวย (ผทอยหนางานนาจะเขาใจในงานของตวเองดทสด)

เมอเดนสำารวจเสรจแลวขอมลทไดควรประกอบไปดวย

- รายละเอยดของกระบวนการทำางาน เปนการอธบายกระบวนการทำางานทงหมดตงแตเรมตนจนสนสดการทำางานทงในแงวธการทำางาน เครองจกร อปกรณทเกยวของ ระยะเวลาทใช

- อนตรายทอาจเกดขนจากกระบวนการทำางาน และผลของอนตรายทอาจเกดขนกบผปฏบตงานเปนการบงชอนตรายทพบจากกระบวนการทำางานตาง ๆ โดยทวไปสามารถแบงกลมของอนตรายไดดงน # อนตรายทเกดขนจากสภาพการณและการ กระทำาทไมปลอดภย/ไมไดมาตรฐานซงอาจเปนสาเหตของอบตเหต ยกตวอยางเชน การมสวนเคลอนทของเครองจกร การตองสมผสกบวตถมคม สภาพการณทอาจมวตถตกใส การวางสงของไมเปนระเบยบ การตองทำางานในทสง เปนตน # อนตรายทเกดจากสงคกคามทางเคม โดยระบแหลงกำาเนด ชอสารเคมทสมผส ลกษณะของสารเคม (ฝน ฟม ละออง กาซ ไอระเหย) ลกษณะ และวธการทำางาน ระยะเวลาการสมผส ปรมาณสารเคมทใช ปรมาณสารเคมในอากาศ (ในกรณไมมขอมลอาจจำาเปนตองดำาเนนการตรวจวด เพมเตม)

# อนตรายทเกดจากสงคกคามทางกายภาพ โดยระบแหลงกำาเนด อนตรายทพบ เชน อนตรายจากอณหภมสงหรอตำา ระดบเสยง แสงสวาง รงส เปนตน ลกษณะและวธการทำางาน ระยะเวลาการสมผส (ในกรณไมมขอมลอาจจำาเปนตองดำาเนนการตรวจวด เพมเตม) # อนตรายทเกดจากสงคกคามทางชวภาพ โดยระบแหลงกำาเนด อนตรายทพบ เชน การตองสมผสกบสตวปก การตองสมผสกบเชอโรคตาง ๆ เปนตน ลกษณะและวธการทำางาน ระยะเวลาการสมผส ภายหลงจากไดขอมลทสำาคญทงหมดแลวจงนำามาวเคราะหเพอประเมนวากระบวนการทำางานใดมอนตรายทตองดำาเนนการแกไข ในการแกไข ขอใหนำาหลกการแกไขปญหาหรอควบคมอนตรายทแหลงกำาเนดและ/หรอทางผาน โดยใชมาตรการทางวศวกรรม (Engineering Controls) และ/หรอมาตรการทางการบรหารจดการ (Administrative Controls) มาพจารณาแกไขกอน หากไมสามารถดำาเนนการไดดวย ขอจำากดตาง ๆ แลว จงใชการแกปญหาโดยใช PPE (ในการประเมนสภาพอนตรายหากมขอมลเดมเกยวกบอบตเหตทเกดขน รายงานผลการตรวจสขภาพของผปฏบตงานควรนำามาใชประกอบการประเมนดวยเพอพจารณาตรวจสอบและดแนวโนมของกระบวนการทำางาน/พนททควรใหความสำาคญเปนพเศษ นอกจากนการประเมนสภาพอนตรายตองครอบคลมถงงานทอาจตองดำาเนนการเปนครงคราว เชน งานซอมบำารง/บำารงรกษาดวย)

ผลการประเมนสภาพอนตรายทกลาวขางตนควรมการสรปและบนทกไวเปนลายลกษณอกษรเพอประโยชนในการพจารณาทบทวนและปรบปรงแกไขในอนาคต

2. การเลอก PPE (Selecting PPE) หลงจากทไดวเคราะหขอมลการประเมนสภาพอนตรายรวมทงพจารณาแกไขปญหาโดยใชมาตรการทางวศวกรรม (Engineering Controls) และ/หรอมาตรการทางการบรหารจดการ (Administrative Controls) แลวพบวามความจำาเปนทตองใช PPE ในการแกไขปญหา การเลอก PPE ใหถกตองตามหลกวชาการ เปนขนตอนตอมาทสำาคญ โดยเกณฑทวไปในการพจารณาเลอก PPE คอ

2.1 มความเหมาะสมกบอนตรายและลกษณะงาน รวมทงมประสทธภาพในการปองกน นนหมายถงการเลอก PPE ตองสอดคลองกบอนตราย ยกตวอยางเชน ในกรณทใชอปกรณปองกนระบบหายใจทเปนหนากากกรองอนภาค กตองใชกบสภาพอากาศทมการปนเปอนอนภาค (ฝน ฟม ละออง) เทานน ไมใชนำาไปใชกบสภาพอากาศทม




การปนเปอนกาซและไอ หรอการเลอก Ear Plug ตองมความรทางเทคนคในการเลอกคา NRR ของ Ear Plug ทถกตองจงจะทำาใหเกดประสทธภาพในการปองกน เปนตน

2.2 มมาตรฐานรบรอง PPE ทมมาตรฐานรบรองจากหนวยงาน/องคกรทเชอถอเปนทยอมรบ นนแสดงวา PPE นน ๆ ไดผลตตามขอกำาหนด หรอผานการทดสอบคณสมบตตามมาตรฐานแลว ทำาใหมนใจไดวา PPE นนสามารถปองกนอนตรายไดจรง (การดดวยตาเปลาเพยงอยางเดยวไมสามารถบอกไดวา PPE นน ๆ สามารถปองกนอนตรายไดตามทตองการหรอไม)

2.3 มความพอดกบแตละบคคล และรสกสบายเมอสวมใส PPE แตละชนดโดยทวไปมหลายขนาดและ หลายแบบ จำาเปนตองเลอกใหพอดกบผปฏบตงานแตละคนมากทสด รวมทงผปฏบตงานตองรสกสบายเมอสวมใส และอาจหมายรวมถงความพงพอใจตอความสวยงามดวยกได

(การเลอก PPE ในสวนของเกณฑในขอ 2.1 และ 2.2 ขางตนเปนหนาทโดยตรงของผรบผดชอบงานอาชวอนามยฯ หรอผทมความรเกยวกบ PPE เปนอยางด เชน เจาหนาทความปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพ เปนตน สำาหรบเกณฑในขอ 2.3 นนเกยวของกบความรสกของบคคลทตองใชงาน PPE ดงนนควรใหผปฏบตงานทเกยวของมสวนรวมในการตดสนใจเลอกใช โดยอาจใหลองสวมใสกอนตดสนใจเลอก กลาวโดยสรปแลวหนาทของเจาหนาทความปลอดภยในการทำางานระดบวชาชพ ควรใหความสำาคญการพจารณา PPE ในดานเทคนคทางวชาการวาควรใช PPE อะไร และมาตรฐานคออยางไรจงจะเกดความปลอดภย สวนเรองความพอดความสบายแลวควรใหผปฏบตงานทเกยวของม สวนรวมในการตดสนใจดวย กลยทธนเปนกลยทธหนง ททำาให PPE ไดรบการยอมรบในการสวมใสมากขน)

3. การกำาหนดแนวทางการใชและการอบรม (Proper Use and Training) ภายหลงจากผานขนตอนเลอกชนดหรอประเภทของ PPE ทเหมาะสมกบลกษณะงานแตละลกษณะแลว (ในทนครอบคลมถงการจดหาใหทงในดานคณภาพความถกตองตามหลกวชาการ และมปรมาณทเพยงพอ) ขนตอนตอไปคอการกำาหนดงาน/พนท และกลมบคคลทตองสวมใส PPE ทเหมาะสมกบลกษณะงาน แนวทางโดยทวไปจะมการประกาศเปนขอกำาหนด กฎระเบยบ ใหบคคลทเกยวของตองปฏบต (การกำาหนด ดงกลาวตองพจารณาใหครอบคลมกรณทเกดเหตฉกเฉน และสำาหรบผเยยมชมโรงงาน) การกำาหนดกฎระเบยบตองทำาเปนเอกสารและมประกาศใหบคคลทเกยวของทกคน รบทราบและใหความรวมมอในการปฏบตตาม

นอกจากนการอบรมเกยวกบ PPE แกผทเกยวของ เปนอกขนตอนทสำาคญและจำาเปนอยางยง (การม PPE แตไมใชและ/หรอสวมใสไมถกตองและ/หรอสวมใสไมเหมาะสมกบลกษณะงาน ยอมไมตางอะไรมากนกกบการไมม PPE)

การฝกอบรมถอเปนอกกลยทธหนงทจะชวยให ผปฏบตงานมความเขาใจ เกดความตระหนกและพรอมจะใหความรวมมอในการสวมใส และใสอยางถกวธ โดยเนอหาหรอหวขอในการฝกอบรม (เฉพาะกบผปฏบตงานทตองใช PPE) มดงน

- PPE คออะไร รวมถงความจำาเปนทตองใช- PPE จำาเปนตองใชเมอใด- ผลเสยของการไมใช PPE หรอใชไมถกตอง- วธการใชงาน การสวมใส การปรบ การถอด การ

บำารงรกษา การทำาความสะอาด การตรวจสภาพ การเกบรกษา อายการใชงาน และการทงอยางถกวธ

- ขอจำากดในการใชงาน PPEการฝกอบรมกบผปฏบตงานควรมการสาธตวธการ

รวมถงมการฝกปฏบตจรง เพอใหมนใจวาผปฏบตงาน มความร ความเขาใจ มทกษะ สามารถใชงานไดอยางถกตอง กอนจะนำาไปใชจรงในขณะปฏบตงาน (ฝากไวในกรณทตองจด PPE ใหสำาหรบผเยยมชมโรงงาน อยาลม ตองมการแนะนำาวธการใชงาน การสวมใส การปรบ การถอด ทถกวธดวย)

ในการฝกอบรมดงกลาวขางตนตองมการเกบขอมล บนทกไวเปนหลกฐาน เพอใชประโยชนตอไปในอนาคตดวย

4. การตดตามตรวจสอบ และประเมนผล (Moni-toring and Evaluation) ภายหลงจากดำาเนนการขนตอนตาง ๆ แลว การตดตามตรวจสอบและประเมนผลเปนอก ขนตอนหนงทจะบงชวาการดำาเนนการเกดผลสำาเรจหรอไม รวมทงขอมลทไดรบจะทำาใหทราบถงปญหาและขออปสรรคตาง ๆ ทเกดขนเพอพจารณาหาแนวทางหรอมาตรการในการแกไข ปรบปรงการดำาเนนการใหประสบความสำาเรจ มากขนตอไป

ฝากไวทงทายสำาหรบผทดำาเนนการ PPE หากพบปญหาการไมใหความรวมมอในการสวมใส PPE การแกไขสวนใหญม 2 แนวทางหลก คอ มาตรการเชงบวก เชน การใหรางวลในรปแบบตาง ๆ การประกวดแขงขน ทมทงแบบเดยว แบบกลม ฯลฯ มาตรการเชงลบ ไดแก การตกเตอน การสงพกงาน การนำาพฤตกรรมเกยวกบ PPE ไปรวม ประเมนพจารณาผลตอบแทนรปแบบตาง ๆ ฯลฯ นอกจากน อยากฝากถงบคลากรทเกยวของกบงานอาชวอนามยและความปลอดภยโดยตรง อยาลมทำาตวเปนตนแบบทด หากเขาไปในพนททจำาเปนตองสวมใส PPE อยาลมปฏบตตาม

Featured Article



กฎความปลอดภยและสวมใสเปนตวอยางดวย และหากเปนไปไดควรเสนอแนะทำาความเขาใจกบผบรหารทกระดบ ใหปฏบตตวตามกฎความปลอดภยเพอความปลอดภยของตวเองและเปนตนแบบทดแกลกนองกอาจชวยใหปญหาการไมใหความรวมมอในการสวมใส PPE ลดนอยลงได

เอกสารอางอง สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ. (2550). เอกสารการสอน

ชดวชาการบรหารงาน อาชวอนามยและความปลอดภย. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. . (2552). เอกสารการสอนชดวชาสขศาสตรอตสาหกรรม: การควบคม. นนทบร: โรงพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

Occupational Safety and Health Administration. (2003). Personal Protective Equipment, OSHA 3151-12R.

คนคนจาก http://www-4.drapertoolbox.co.uk/draper-safety-helmet-00062544M.jpg

คนคนจาก http://www.envirosafetyproducts.com/bumps-cap-white-bump-cap-red.html

คนคนจาก http://www.osedirectory.com/images/product_prof ifiles/257.jpg

คนคนจาก http://medical-supplies-equipment-com pany.com/Image/N-A-2011/Safety-Chemical-Splash-Goggles-1.jpg

คนคนจาก http://images.rockler.com/rockler/ images/41979-01-200.jpg

คนคนจาก http://image.made-in-china.com/ 2f0j00MeuQEyzgqVba/Welding-Mask.jpg

คนคนจาก http:/ /www.howardsmalta .com/ General%20purpose.jpg

คนคนจาก http://www.legionsafety.com/images/T/mr9370_1.jpg

คนคนจาก http://pimg.tradeindia.com/00356587/b/2/Safety-Gloves.jpg

คนคนจาก http://www.arc-flflf lash-clothing.com/images/electrical-safety-gloves.jpg

คนคนจาก http://www.faurtat.com.my/images/111.JPG

คนคนจาก http://www.vegetarian-shoes.co.uk/Portals/42/product/images/prdb1458af5-8cb1-4a86-8053-e157a9e47a51.jpg

คนคนจาก http://i01.i.aliimg.com/img/pb/992/333/ 467/467333992_652.jpg

คนคนจาก http://shoptnk.com/media/catalog/product /cache/1/small_image/170x/9df78eab33525d08d6e5fb8d27136e95/m/m/mmm-4540_1.jpg

คนคนจาก http://www.siamsafetyplus.com/images/ 200909/goods_img/392_G_1252533734315.jpg

คนคนจาก http://www.conexstore.com/images/catalog_images/1212120431.jpg

คนคนจาก http://www.pangolin.co.th/content/ppe/L_29022012233444_Id134.jpg

คนคนจาก http://img.directindustry.com/images _di/photo-m2/disposable-particulate-filter-masks-17954-2512077.jpg

คนคนจาก http://img.weiku.com/waterpicture/ 2011/10/23/4/CE_approved_gas_mask_safety_mask_respirator_634550730833837208_9.jpg

คนคนจาก http://www.seamansafety.com/Upload/Resim/u_207201111328672.gif

คนคนจาก http://web.tradekorea.com/upload_f ifile2/sell/14/S00013814/Gas_Mask_NDXM1122_.jpg

คนคนจาก http://www.atlasfse.com/images/MSA%20Hip%20Air.jpg

คนคนจาก http://www.geneseo.edu/~ehs/Respirator %20Web%20page/scba.gif

คนคนจาก https://www.pistoleer.com/protection/pics/RP2001.jpg

คนคนจาก http://www.columbia-sp.com/images/ear%20plug.jpg

คนคนจาก http://www.andysafety.com/products/ images/ear%20muff/EAR%20PLUG%20AS0404.jpg

คนคนจาก http://www.kfook.com/uploadfile/201005/ 14/13577258.jpg

คนคนจาก http://www.sharpesafety.com/catalog/images/9/2099.jpg

คนคนจาก http://simplifif iedsafety.co.uk/store/media/catalog/product/cache/1/image/500x500/9df78eab33525d08d6e5fb8d27136e95/f/i/f ifile_1_78.jpg

คนคนจาก http://unionpdg.tarad.com/shop/u/ unionpdg/img-lib/spd_20080904135655_b.jpg

คนคนจาก http://www.premierplanthire.co.uk/14W %20-%20Safety%20Harness.jpg




คนคนจาก http://www.dcfpnavymil.org/Personnel %20Protection/Fall%20Protection/HarnessTip 004a.jpg

คนคนจาก http://www.westernsafety.com/tractelfall stop2005/tractelpg31-ropelifeline.jpg

คนคนจาก http://www.dailyglobal.com/wp-content/uploads/2008/09/condom.jpg

บ ท ค ว า ม จ า ก ง า น ว จ ย


Research Article

Abstract This study aimed to investigate the source

of particulate emission contribution at Na-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District, Saraburi Province, Thailand which is surrounded by cement plants and quarries by using the receptor model (Chemical Mass Balance model, CMB 8.2). This model requires data input from emission sources and receptors. The gravimetric and chemical com-position of particulate matter (PM10) emissions were analyzed to determine the PM10 source profiles. The samples of particulate matter at Na-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District of three receptors (1) Khung-Khow-Khew village (receptor A)

represented industrial area, residential area and heavy traffic area, (2) Na-Phra-Lan village (receptor B) represented industrial area, residential area and heavy traffic area and (3) Ban Nhong-Jan village (receptor C) represented agricultural area using a Minivol Air Samples were collected and analyzed to determine the chemical composition. They were collected on teflon and quartz fiber filters for analyzing of elemental composition, water soluble ions and carbon species by using X-ray fluores-cence, ion chromatography and organic elemental analysis. The results showed that the significant sources contribution at Na-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District were white cement plants,

An Investigation of Particulate Emission Using Chemical

Composition Analysis MethodChuennadda Chulamanee*

Pramuk Osiri**

Preecha Loosereewanich**

Supat Wangwongwatana*

Panwadee Suwattiga***

* Pollution Control Department, Ministry of Natural Resources and Environment, Bangkok, 10400, Thailand

** Department of Occupational Health and Safety, Faculty of Public Health, Mahidol University, Bangkok, 10400, Thailand

*** Faculty of Applied Science, King Mongkut’s University of Technology North Bangkok, Bangkok, 10800, Thailand




quarry and crushing plants, portland cement plants, biomass burning, diesel vehicle and motorcycle at 71.87%, 13.62%, 9.72%, 1.84%, 1.22% and 0.15% respectively. Unknown sources were 1.58%. The summary of dominant chemical composition found in Na-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District, Saraburi Province were Ca, S, Si, Fe, SO+

4 and Ca2+

at 25.11%, 13.68%, 9.61%, 5.82%, 5.78% and 4.01% respectively. The cement groups found Ca, Si, S and Fe as major chemical components at 58.03%, 18.6%, 13.50% and 3.61% respectively. It can be concluded that cement groups were the major source contribu-tors in the study area.

Keywords : Chemical mass balance/Chemical composition/Particulate matter/Emission source contributor/Cement plant/Saraburi province

1. IntroductionNa-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat

District, Saraburi Province, Thailand has experienced a high level of air pollution, especially particulate matter less than 10 micrometers (PM10) for many decades. This study aimed to investigate the source of particulate emission contribution at Na-Phra-Lan Subdistrict using the chemical composition analysis method and Chemical Mass Balance model (CMB) (Coulter, 2004). The multiple emission sources in this area were appropriately 40 quarry and rock crushing plants with air pollution stacks and without air pollution stack, three portland cement plants with air pollution stacks, two white cement plants with air pollution stacks and more than ten white cement plants without air pollution stack. The other sources were mobile sources, other industries and biomass burning (Pollution Control Department, 2004).

The activities of quarrying and rock-crushing in this area have been suspicious to be the emission sources of PM10. Although there were several attempts to solve this problem, the PM10 level

continued to exceed the average 24-hour ambient air quality standard (120 µg/m3) (Pollution Control Department, 2004). Possibly, the PM10 might not only be contributed from the quarry and crushing plants, but might also be contributed by other sources such as cement plants, automobile exhaust, unpaved road dust and open-burning in cultivated areas. Thus, to determine the emission source of the ambient pollution in receptor locations, the source apportionment model technique was used to identify the pollution contributor in the study area (Vega et al., 1997; Vega et al., 2001; Arpa Wangkiat et al., 2001; Fraser et al., 2003; Chan et al., 2005; Hagler et al., 2006).

2. Material and methodsThe study performed PM10 sampling in ambient

air at three receptor locations and emission sources using a Minivol Air Sampler to discover the chemical composition. There were two types of sampling filters, teflon and quartz. The particulates on teflon filter was analyzed to determine the metallic and non-metallic elements included aluminum (Al), barium (Ba), calcium (Ca), chlorine (Cl), cobalt (Co), chromium (Cr), copper (Cu), iron (Fe), potassium (K), magnesium (Mg), manganese (Mn), sodium (Na), phosphorus (P), sulfur (S), silicon (Si), titanium (Ti), vanadium (V), and zinc (Zn) by x-ray fluorescence (XRF). The sampled quartz filter was divided into two parts, one part for analyzing of organic carbon (OC) and elemental carbon (EC) by organic elemental analyzer (OEA). The other part was put into deionized water to dissolve the collected PM10 for analyzing of the soluble ionic species such as SO2-

4 , NO-3 , Cl-, Na and

K by the Ion Chromatography method (Judith et al., 2003; Pollution Control Department, 2005, 2006).

The ambient air sampling was done at three receptor sites : 1) Khung-Khow-Khew Village (receptor A) represented industrial area, residential



Research Article

area and heavy traffic area, 2) Na-Phra-Lan Village (receptor B) represented industrial area, residential area and heavy traffic area and 3) Ban Nhong-Jan Village (receptor C) represented agricultural area. The receptor A was 400 meters away from Phahol Yothin road surrounded by quarry and crushing plants. The receptor B was near Phahol Yothin road surrounded by cement plants, quarry and crushing plants. The receptor C was an agricultural area; corn

Fig. 1 Study area : Chalermphrakiat District

The emission sources of fine particulate matter in this area were quarry and crushing plants, cement plants, automobile exhaust and open-burning in cultivated areas. The PM10 source stacks sampling (US.EPA, 1997) was done at the portland cement plants for two samples, white cement plants for two samples and quarry and crushing plants for one sample (rock was a raw material assumed to have similar composition). The secondary data from literature reviews of source profiles of automobile exhaust gases and biomass burning were also studied.

The quality assurance and quality control of chemical composition analysis were mass balance between total mass of PM10 and total mass of chemical components. The criterion of the total mass

of chemical components of this study was ±15% of the PM10 total mass.

3. Results3.1 The PM10 concentration at receptor sites

The results of 24-hour PM10 concentra-tions of three receptor sites in the rainy and dry season periods at Na-Phra-Lan Subdistrict area were 22.49-289.21 µg/m3. The maximum concentration was 289.21 µg/m3 at receptor A. The minimum concentration was 22.49 µg/m3 at receptor C. The number of samples for 24-hour PM10 concentration exceeded the air quality standard for 45.3% of the total samples (29/64 samples) at receptor A and 63.3% (38/60 samples) at receptor B.

field, rice paddy field and sun flower field. The location of three receptor sites and emission sources with or without air pollution stack are shown in Fig. 1. All samplers were calibrated with a primary flow meter before and after sampling. The sampling period was from June 2005 to March 2006. The weather conditions during sampling were dry and mainly prevailing winds blowing from the north.




Fig. 2 The 24-hour PM10 concentration at receptor A

Fig. 3 The 24-hour PM10 concentration at receptor B

Fig. 4 The 24-hour PM10 concentration at receptor C

The 24-hour PM10 concentration at receptor A from June 2005 to March 2006 was two times higher than the air quality standard during dry season, October to January, and the maximum concentration was 289.21 µg/m3 in November as shown in Fig. 2. The PM10 concentration at receptor B

was also two times higher than the air quality standard and the maximum concentration was 272.53 µg/m3 (Fig. 3). This was in contrast withreceptor C representing the agricultural area in which the PM10 concentration complied with the air quality standard (Fig. 4).



Research Article

3.2 The characteristic and chemical compo-

sition of PM10 at receptor sites

The chemical composition analysis of 24-hour PM10 in ambient air at the three receptor sites for 28 chemical species were determined; sodium (Na), magnesium (Mg), aluminum (Al), silicon (Si), phosphorus (P), titanium (Ti), vanadium (V), chromium (Cr), iron (Fe), sulfur (S), chlorine (Cl), potassium (K), calcium (Ca), cobalt (Co), copper (Cu), zinc (Zn), barium (Ba), manganese (Mn), organic carbon (OC), elemental carbon (EC), soluble sulfate ion (SO2 -

4 ),

soluble nitrate ion (NO-3), soluble chloride ion (Cl-),

soluble sodium ion (Na+), soluble potassium ion (K+), soluble ammonium ion (NH+

4), soluble calcium ion (Ca2+) and soluble magnesium ion (Mg2+).

The results of the PM10 chemical compo-sition analysis for three receptor sites (15 samples from receptor A, 10 samples from receptor B and 24 samples from receptor C) revealed that the chemical composition of these sample were Ca, S, Si, Fe and Ca+ etc, as show in Fig. 5.

Fig. 5 The chemical composition at receptor sites




The analysis results of PM10 chemical composition of receptor A were similar to receptor B especially Ca, Si, S, Fe and Ca2+. Both Ca and Si elements were high at receptor A (38.67% and 8.17%) and receptor B (27.26% and 9.46%). Na+ and SO2-

4 at receptor C were the highest percent of chemical composition, 9.55% and 8.23%, respectively. Na+,

SO2-4, Cl-, K and S at receptor C were higher than

receptor A and receptor B. Organic and Elemental Carbon (OC and EC) at three receptor sites were similar.

3.3 The emission inventory at Na-Phra-Lan

Subdistrict, Chalermphrakiat District

Three types of emission sources were stationary sources, mobile sources and area sources. The stationary sources in this study were portland cement plants, white cement plants and quarry and crushing plants with air pollution stacks. Quarry and crushing plants without air pollution stacks and biomass burning were classified as the area sources.

The emission rates of these sources were calculated by using the emission factors of US.EPA AP-42. It showed that a mobile source was the highest emission rate (42%) followed by quarry plant 35% (quarry with stack 1%, quarry without stack and no

air pollution control device 34%), white cement plant 14%, portland cement plant 6% and biomass burning 3% (Pollution Control Department, 2004).

3.4 The chemical composition of PM10 from

emission sources

The chemical composition of PM10 of two emission sources, portland cement and white cement were characterized, but quarry and crushing plants used secondary data from the US.EPA. Source profiles of diesel engines, gasoline engines, motorcycle, and biomass burning were explored from source apportionment of fine particulate matter in a Samutprakan Province report (Pollution Control Department, 2005).

The chemical composition of PM10 from emission sources were analyzed as shown in Fig. 6. The major proportion of specie at the portland and white cement plants were Ca. The Si species of portland cement and quarry plant were higher than white cement plant. OC and EC were the majority of the emissions in combustion process. The proportion between OC and EC from biomass burning were not different while the proportion of EC from diesel engines was higher than OC but OC from gasoline engines/ motorcycles was higher than EC.



Research Article

Fig. 6 The chemical composition of source profiles




Portland cement had Mg, P, K+, NH+4 and

Ca2+ as the marker species while white cement showed Cr, Fe, NO-

3 and Na+ as the marker species. Al, Si, K, Ca and EC were the marker species for quarry and crushing which were also found in portland cement and white cement. The marker species of biomass burning were K, OC and EC. Diesel engine had Co as the marker species while gasoline engines had SO2-

4 as the marker species. The marker species for motorcycles were Cu, Zn and Ba.

3.5 Source contribution of PM10 in Na-Phra-

Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District

Source contribution of PM10 was investigated by using the receptor model (U.S.EPA.CMB 8.2). The model used the chemical and physical characteristics of particulate matter measured at various emission sources and receptors to estimate

source contributions to those receptors. The results from the CMB model showed that the major sources of emissions at receptor A were from white cement 60.07%, quarry and crushing plant 30.61%, portland cement 6.31%, motorcycles 0.46% and diesel engines 0.08%. An unknown source contribution was 2.47% (Fig. 7). It can be observed that the number of quarry and crushing plant was the largest and should have been the main contributor instead of the second contributor. This can be explained by two reasons that most of the quarry and crushing plants had no air pollution stack and had lower emission rates compared to the white cement plants. The PM10

emission rate of white cement, portland cement and quarry and crushing (with stack) were 67%, 26% and 7% consecutively. It might be a cause of limiting the dispersion of fine particles by the distance.

Fig. 7 Source contribution at receptor A (%)



Research Article

The major source contributions at receptor B were white cement 68.84%, portland cement 17.33%, quarry and crushing plant 10.25% and diesel engines 3.59% (Fig. 8) The significant source contributions at receptor C were white cement, biomass burning and portland cement at 86.69%, 5.53% and 5.51%, respectively. An unidentified source was 2.27% (Fig. 9). Then it can be concluded that the emission source contributions for receptor A and B were white cement, quarry and crushing plant and portland cement. The emission of quarry and crushing plants at receptor B was

smaller than at receptor A due to the number of plants and the geographic location of these two receptors (Fig. 7-8). Quarry and crushing plants were not the emission source contributor at recep-tor C because there was no quarry and crushing plants within 2 kilometers from receptor C. The emission contribution of diesel engine at receptor B was higher than receptor A and C because receptor B was near by the Phahol Yothin road. The biomass burning emission was found only at the receptor C (Fig. 7-9).

Fig. 8 Source contribution at receptor B (%)

Fig. 9 Source contribution at receptor C (%)




The overall results of three receptors representing the studied area showed that the PM10

source contributions in Na-Phra-Lan Subdistrict, Chalermphrakiat District, Saraburi Province were from white cement plants, quarry and crushing

plants, portland cement plant, biomass burning diesel engines and motorcycles at 71.87%, 13.62%, 9.72%, 1.84%, 1.22% and 0.15% respectively as shown in Fig. 10. It also shows 1.58% from an unidentified source.

4. ConclusionThis study analyzed the chemical composition

of PM10 from three receptors. These data were input to CMB model to determine the PM10 source contribution. The result of PM10 chemical composition analysis of 3 receptor sites in Na-Phra-Lan, Chalermphrakiat District, Saraburi Province found that the PM10 chemical composition analysis of Khung-Khow-Khew village (receptor A) area was similar to Na-Phra-Lan area village (receptor B) especially Ca, Si, S, Fe and Ca2+. Both of Ca and Si element were high in atmosphere of receptor A and receptor B at 38.67% and 8.17% for receptor A, 27.26% and 9.46% for receptor B respectively. The study also found Ca and Si were 9.40% and 11.20% at Ban Nhong-Jan village (receptor C).

These findings compared to the emission sources and found that Ca was the major proportion of specie at the portland and white cement plants.

The Si element of portland cement and quarry plant were higher than white cement plant. The study found no Si in the chemical composition of source profiles from the other emission sources.

This can be concluded that majority contribu-tor for all receptor sites were white cement, quarry and crushing and portland cement except receptor C. It found no quarry and crushing as one of emis-sion source contributor at the receptor C. However, vehicles such as diesel engine and motorcycle were some contribution to receptor A and receptor B, while receptor C found biomass burning as the third of emission source contribution in the area.

A usage of the model result without other information to point out sources apportionment, especially emission inventory of study area, can lead to establish an inappropriate policy to combat air pollution in the study area. Emission inventory data can be a supporter to confirm CMB model whether

Fig.10 Source contribution at Chalermphrakiat District (%)



Research Article

results of this model corporate with number of emis-sion sources in the area. Within sources apportion-ment, emission inventory should be recommended and done together with CMB model.

The limitation of CMB model, as mentioned earlier, CMB model uses statistical technique by comparing chemical species between emission sources and receptors to specify what emission sources play a major role to air quality over atmosphere. In fact, pollutants dispersion depends on several factors, particularly in meteorological data, emission stack height and distance between emission sources and receptors. These factors can effect to ground level concentration of particle in this study. In order to determine whether which emission sources is a real major contributor, disper-sion model and meteorological model are useful in conjunction with CMB analysis to determine where contributions might have come from which are very useful to identify more accuracy and improve their disadvantage.

References Arpa Wangkiat, Nurumon Withers Harvey, Shinichi

Okamoto, & Supat Wangwongwatana. (2001).

Chemical Characteristics of Fine and Coarse

Aerosols in Northern Thailand.

Chan, C.Y., Xu, X.D., Li, Y.S., Wong, K.H., Ding, G.A.,

Chan, L.Y., Cheng, X.H. (2005). Characteristics

of Vertical Profiles and Sources of PM2.5, PM10

and Carbonaceous Species in Beijing,

Atmospheric Environment 39: 5113-5124.

Coulter, C. Thomas, December 2004. EPA-CMB8.2

User’s Manual, EPA-452/R-04-011.

Fraser, M.P., Yue, Z.W., & Buzcu, B. (2003). Source

Apportionment of Fine Particulate Matter in

Houston, TX, Using Organic Molecular Markers,


Hagler, G.S.W., Bergin, M.H., Salmon, L.G., Yu, J.Z.,

Wan, E.C.H., Zheng, M., Zeng, L.M., Kiang,

C.S., Zhang, Y.H., Lau, A.K.H., & Schauer, J.J.

(2006). Source areas and Chemical Composition

of Fine Particulate Matter in the Pearl

River Delta Region of China, Atmospheric

Environment 40: 3802-3815.

Judith, C. Chow, John, G. Watson, Lowell, L.

Ashbaugh, Karen, L. Magliano. (2003). Similarities

and differences in PM10 Chemical Source

Profiles for Geological Dust from the San Joaquin

Valley, California, Atmospheric Environment

37: 1317-1340.

Pollution Control Department. (2004). Problems and

effects of fine particulate in Saraburi Province:

Emission sources of fine particulate matter

information in Na-Phra-Lan, Saraburi Province.

Pollution Control Department, Thailand. (2005).

Source Apportionment of Airborne Particulate

Matter in Mae Moh Area.

. (2006). Source Apportionment of Fine

Particulate Matter in Samutprakan Province.

Vega, E., Garcia, I., Apam, D., Ruis, M.E., & Barbiaux, M.

(1997). Application of Chemical Mass Balance

Receptor Model to Respirable Particulate Matter

in Mexico City, Air & Waste Management

Association 47: 524-529.

Vega, E., Mugica, V., Reyes, E., Sánchez, G., Chow,

J.C., & Watson, J.G. (2001). Chemical Composition

of Fugitive Dust Emitters in Mexico City,


U.S. Environmental Protection Agency. (1997). Method

201A: Determination of PM10 Emission.




ความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมของ

องคกรธรกจแหงหนงในพนท เทศบาลเมองมาบตาพด

อำาเภอเมอง จงหวดระยองThe Satisfaction of the Community Leaders to the Social Responsibility

of Business Organizations in Map Ta Phut Municipality, Muang District, Rayong Province

พ.อ.อ.สะเทอน เกตทอง วท.ม. (การจดการสงแวดลอมอตสาหกรรม)บรษทเอบบ จำากด ตำาบลบานฉาง อำาเภอบานฉาง จงหวดระยอง

รองศาสตราจารยสราวธ สธรรมาสา M.Sc. (Occupational Health and Safety)สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

บทคดยอการศกษาวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษา

คณลกษณะสวนบคคลทมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด และ 2) ศกษาความสมพนธระหวางกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในมตดานการกำากบดแลกจการทด ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม กบความพงพอใจของผนำาชมชนในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด

ประชาการทศกษาคอ ผนำาชมชนในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด จำานวน 823 คน กลมตวอยางทำาการสมเลอกแบบเฉพาะเจาะจง จำานวน 270 คน เครองมอทใชเปนแบบสอบถาม ประกอบดวย 3 สวน คอ 1) คณลกษณะสวนบคคล คอ เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ตำาแหนง

2) ความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม และ 3) ความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ

ผลการวจยพบวา 1) คณลกษณะสวนบคคลในดานเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ตำาแหนงมความพงพอใจ ตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในระดบ ปานกลาง และ 2) ความสมพนธระหวางกจกรรมความ รบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในมตดานการกำากบดแลกจการทด ดานเศรษฐกจ ดานสงคม และดานสงแวดลอม มความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนในระดบ มความสมพนธกนมาก

คำ�สำ�คญ : ความรบผดชอบตอสงคม/มาบตาพด/ความพงพอใจ/องคกรธรกจ

Research Article



AbstractThe objectives of this research were to

study : 1) personal characteristics that affected the satisfaction of the community leaders to the social responsibility of business organizations in the Map Ta Phut municipality; and 2) the relationship between corporate social responsibility activities of business organizations in the dimension of good governance in the aspects of economy, society, environment and the satisfaction of community leaders in the Map Ta Phut Municipality.

The studied population was 823 community leaders in the Map Ta Phut Municipality which 270 samples were purposively selected. The research instrument was a questionnaire. The contents was validity verififififif ied by the item-objective congru-ency (IOC) index which consisted of 3 parts : 1) personal characteristics : gender, age, educational level, occupation and position; 2) satisfaction of the community leaders to the activities of social responsibility; and 3) opinions on problems, ob-structions and suggestions for social responsibility improvements. The reliability was tested by using the analysis of the Cronbach’s Alpha Coeffififififif icient which was 0.916. The statistical analysis were percentage, mean, standard deviation, Chi-Square Test and Spearman’s Rank Correlation Coeffifififif ificient.

The research fifififif ifindings were as follows : 1) personal characteristics : gender, age, education level, position had satisfaction for the social responsibility of business organization at the middle level; and 2) the relationship between cor-porate social responsibility activities of business organizations in dimension of good governance in the aspects of economy, society and environment had high level satisfaction of the community leaders.

Keywords : Social responsibility/Map Ta Phut/Satisfaction/Business organization

1. บทนำ� ในอดตการดำาเนนงานขององคกรธรกจสวนใหญ

มงไปทการสรางกำาไรเพอตอบสนองตอความตองการของผลงทนเปนหลก โดยมงไปทผลตอบแทนทนกลงทนจะไดรบกลบคนมาจากเงนลงทน และไมไดมองวาการดำาเนนงานขององคกรธรกจทดำาเนนการเพอใหไดมาซงผลกำาไรนนจะกอใหเกดผลกระทบตอสงคม และสภาพแวดลอมอยางไร จงทำาใหเกดปญหาความขดแยงระหวางโรงงานอตสาหกรรมกบประชาชนทอาศยอยในพนทรอบ ๆ โรงงานอตสาหกรรม โดยเฉพาะกรณนโยบายการพฒนาอตสาหกรรมมาบตาพดตามในโครงการพฒนาพนทชายฝงทะเลภาคตะวนออก ซงสวนใหญเปนอตสาหกรรมทกอมลพษสงและสรางผลกระทบ อยางรนแรงตอชมชนทอยรอบขางทงทางดานคณภาพ สงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชน ในทสดชาวบาน ทไดรบผลกระทบจากโรงงานอตสาหกรรมไดรวมกบองคกรภาคประชาชนไดยนฟองตอศาลปกครอง และศาลปกครองสงสดไดมคำาสงระงบโครงการหรอกจกรรมจำานวน 64 โครงการทเหนวาอาจจะกอใหเกดผลกระทบอยางรนแรงทงทางดานคณภาพสงแวดลอม และสขภาพไวเปนการชวคราว ทำาใหฝายชาวบานในพนทและเอนจโอพอใจและเหนวาเปนชยชนะของพวกตน ขณะทฝายผลงทนและผประกอบการเอกชนเหนวาสงผลกระทบตอเศรษฐกจอยางรนแรงทำาใหประเทศตองสญเสยเงนลงทนและการจางงานไปมากมาย กระทบการเตบโตของเศรษฐกจโดยรวม ขาดความเชอมนตอเศรษฐกจของประเทศไทยโดยรวม และยงทำาลายบรรยากาศการลงทน ทำาใหนกลงทนตางชาตไมแนใจและไมมนใจในประเทศไทย จงไดเรยกรองใหรฐบาลตองเรงรบเขามาแกไขปญหาและหาทางออกใหโดยเฉพาะทเปนทางออกของปญหาไดจรง ๆ และอยางยงยน และแนวความคดทจะทำาใหเกดการพฒนาทยงยนไดคอแนวความคดเกยวกบความรบผดชอบ ตอสงคม หรอ Social Responsibility (SR) หรอ Corporate Social Responsibility (CSR) ความรบผดชอบ ตอสงคม หมายถง ความสมครใจขององคกรธรกจท ตองการแสดงความรบผดชอบตอการดำา เนนธรกจ ภายใตหลกจรยธรรม คำานงถงผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอม ควบคไปกบการพฒนาคณภาพชวตของพนกงานและคนในชมชนรวมถงสภาพสงคมโดยรวมและ สงแวดลอมทไดรบผลกระทบจากการตดสนใจและการดำาเนนงานตาง ๆ ขององคกรธรกจทงในดานบวกหรอดานลบ ดวยการใชทรพยากรทมอยในองคกรหรอทรพยากรจาก ภายนอกองคกร ในอนทจะทำาใหอยรวมกนในสงคมไดอยาง เปนปกตสข นำาไปสการพฒนาอยางยงยน




ผนำาชมชน คอคณะกรรมการชมชนและอาสา สมครสาธารณสขหมบานในพนทชมชนของเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง เปนผทมบทบาทสำาคญในชมชนในการกำาหนดทศทางการพฒนาชมชน การขบเคลอนความตองการ ขอรองเรยน ขอเรยกรอง และมสวนรวมหรอเปนตวแทนของชมชนทเขารวมกจกรรมตาง ๆ กบองคกรธรกจ เปนผทตดตอสอสารกบองคกรธรกจ และถายทอดขอมลขาวสารจากองคกรธรกจมาสชมชน ทผานมาจะเหนไดวาในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด ไดเกดปญหาขนมาแลวจากโรงงานอตสาหกรรมในพนทจนทำาใหมการฟองรองตอศาล ซงผนำาชมชนกเปนบคคลทมความสำาคญในฐานะตวแทนของชมชน และเปนผทตดตอประสานงานระหวางชมชนกบภายนอก ถาหากองคกรธรกจสามารถรบร ไดถงความพงพอใจของผนำาชมชนทมตอการดำาเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทไดกจะเปนประโยชนตอการดำาเนนงานขององคกรธรกจเพอใหสอดคลองกบความตองการของชมชน ปญหามลพษหรออบตภยทเกดขนจนทำาใหเกดความขดแยงระหวางประชาชนกบโรงงานอตสาหกรรม กอาจไดรบการแกไขไดทนทวงทและไมมการฟองรองตอศาล ความพงพอใจของผนำาชมชนจงมความสำาคญตอองคกรธรกจ (ความพงพอใจ (Satisfac-tion) หมายถง ระดบหรอขนของความรสกของมนษย ทงในดานบวกหรอดานลบทมตอความตองการหรอเปาหมายท ตงใจไววาไดบรรลผลตามความตองการหรอเปาหมายท ตงไวหรอไม ถาบรรลผลตามความตองการหรอเปาหมาย กมความพงพอใจ แตถาไมบรรลผลตามความตองการหรอเปาหมายกไมพงพอใจ)

ปภชญา จตบรรจง (2554) ไดศกษาเรองความ พงพอใจของชมชนเทศบาลเมองมาบตาพด เรอง ความ พงพอใจของชมชนเทศบาลเมองมาบตาพดทมตอกจกรรมเพอสงคมของบรษท ปตท. จำากด (มหาชน) โดยภาพรวม พบวา กลมตวอยางพงพอใจตอผลทไดรบจากการจดกจกรรมและกระบวนการมวลชนสมพนธในระดบปานกลาง ระดบความพงพอใจแปรผนตามความแตกตางสวนบคคลของกลมตวอยางดวย และกญญรตน หงสวรนนท (2554) ไดศกษาเรอง การศกษาประสทธผลกลยทธภาพลกษณความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด เพอแสดงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ผลการวจยพบวา ชมชนเขตพนทมาบตาพด สามารถรบรกจกรรม CSR ของเอสซจรอยละ 98.46 และ

มความพงพอใจตอกจกรรม CSR ของเอสซจทระดบคาเฉลย สงถง 4.47 โดยรบรถงความแตกตางระหวางภาพลกษณ CSR ของเอสซจกบองคกรอนในเขตพนทมาบตาพด ไดอยางชดเจน ซงผวจยเหนวาความรบผดชอบตอสงคม เปนแนวความคดทดทจะนำาไปสการพฒนาทยงยน ชวยใหโรงงานอตสาหกรรมและชมชนอยรวมกนไดอยางมความสข เปนการพฒนาทแทจรง จงทำาใหผวจยสนใจทจะทำาการศกษาในเรองของความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง

2. วตถประสงคก�รวจยวตถประสงคของการวจยเพอ 1) ศกษาคณลกษณะ

สวนบคคลในดาน เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนงทมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง 2) ศกษาความสมพนธระหวางกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในมตดานการกำากบดแลกจการทด ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานสงแวดลอม กบระดบความพงพอใจของผนำาชมชนในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง โดยมสมมตฐานการวจยคอ 1) คณลกษณะสวนบคคลในดานเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนง ทแตกตางกนมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง แตกตางกน 2) การกำากบดแลกจการทด (Corporate Governance) มความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง 3) กจกรรมในมตดานเศรษฐกจ (Economic) มความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง 4) กจกรรมในมตดานสงคม (Social) มความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง 5) กจกรรมในมตดานสงแวดลอม (Environmental) มความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความ รบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง

Research Article



3. วธดำ�เนนก�รวจย การศกษาวจยเปนการวจยเชงสำารวจ ณ ชวงเวลาใด

เวลาหนง (Cross-sectional Survey Research) ประชากรและกลมตวอยางในการศกษา คอคณะกรรมการชมชน และอาสาสมครสาธารณสขหมบาน จำานวน 823 คน ซงอยในพนท 33 ชมชนของเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง เนองจากมขอกำากดในดานเวลาและงบประมาณในการดำาเนนการวจย จงทำาการสมแบบเจาะจง (Purposive Sampling)

3.1 เครองมอวจย ใชแบบสอบถาม เปนเครองมอในการวจย ซงแบงออกเปน 3 สวนคอ สวนท 1 เปนขอมลคณลกษณะสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนง ซงเปนคำาถามแบบปลายปด (Close Ended Question) มใหเลอกหลายคำาตอบ (Multiple choices) โดยใหตอบคำาถามทถกตองเพยงคำาตอบเดยว จำานวน 5 ขอ สวนท 2 เปนการวดระดบความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ ซงเปนคำาถามแบบปลายปดมใหเลอกหลายคำาตอบ โดยใหตอบคำาถามทถกตองเพยงคำาตอบเดยว โดยแบงคำาถามออกเปน 32 ขอ และสวนท 3 เปนคำาถามทสอบถามเกยวกบความคดเหนเกยวกบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการปรบปรง พฒนาการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ ซงเปนคำาถามแบบปลายปด จำานวน 2 ขอ และคำาถามแบบปลายเปด จำานวน 1 ขอ เพอเปดโอกาสใหผตอบแบบสอบถามสามารถแสดงความคดเหนไดอยางเสร โดยมเกณฑการประเมนผลแบบสอบถามซงแบงออกเปน 5 ระดบ โดยใชคะแนนเฉลยของแตละตวแปร ดงตอไปน

คะแนนเฉลย 4.21-5.00 หมายถง ระดบความ พงพอใจอยในระดบมากทสด

คะแนนเฉลย 3.41-4.20 หมายถง ระดบความ พงพอใจอยในระดบมาก

คะแนนเฉลย 2.61-3.40 หมายถง ระดบความ พงพอใจอยในระดบปานกลาง

คะแนนเฉลย 1.81-2.60 หมายถง ระดบความ พงพอใจอยในระดบนอย

คะแนนเฉลย 1.00-1.80 หมายถง ระดบความ พงพอใจอยในระดบนอยทสด

ซงแบบสอบถามไดผานการตรวจสอบความตรงเชงเนอหาโดยผเชยวชาญ และตรวจสอบความเทยงโดยวธหา

คาสมประสทธอลฟาของคอนบราค (Cronbach’s Alpha Coeffififi fif ificient) ไดคาความเทยงของแบบสอบถาม เทากบ 0.916

3.2 ก�รเกบตวอย�ง ผวจยไดนำาแบบสอบถามไปเกบขอมลจากกลมตวอยางจำานวน 270 ชด โดยเขาไปเกบขอมลจากกลมตวอยางในชมชนดวยตวเอง โดยการประสานงานกบประธานชมชน หรอรองประธานชมชน หรอเลขานการในแตละชมชน เพอขอความรวมมอและอำานวยความสะดวกในการนดหมายกลมตวอยาง โดยผวจยไดอธบายขนตอนและวธการตอบแบบสอบถามใหกบกลมตวอยางไดเขาใจกอนทจะใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามดวยความสมครใจ และรอรบแบบสอบถามคน แตในกรณทผวจยไมพบกบกลมตวอยางโดยตรง ผวจยกจะนำาแบบสอบถามฝากไวใหกบประธานชมชน หรอผทประธานชมชนมอบหมาย เพอนำาไปอธบายขนตอนและวธการตอบแบบสอบถามใหกบกลมตวอยางไดเขาใจ เพอตอบแบบสอบถามใหตอไป หลงจากนนผวจยจะเขาไปขอรบแบบสอบถามจากผเกยวของตามวนเวลาทนดหมายไว พรอมกบการตรวจสอบความถกตองครบถวนของขอมลจากแบบสอบถาม ทงนผวจยไดดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลระหวางวนท 1 มถนายน ถงวนท 30 กรกฎาคม 2556 เมอไดขอมลครบถวนแลว จงไดนำาขอมลทไดตรวจสอบความถกตอง ความครบถวนสมบรณแลวนำาไปลงรหสในคอมพวเตอร เพอทำาการลงรหสเสรจแลว จงพมพขอมลออกมาทำาการตรวจสอบความถกตองของขอมลอกครง เพอปองกนความผดพลาดจากการบนทกขอมล

3.3 ก�รวเคร�ะหขอมลท�งสถต นำาขอมลทเกบรวบรวมไดไปวเคราะหดวยคอมพวเตอร โดยการใชโปรแกรมสำาเรจรปทางสถต ใชสถตเชงพรรณนาในการหา คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาตำาสด คาสงสด เพออธบายคณลกษณะสวนบคคล ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ ใชสถตเชงอนมาน สถตนอนพาราเมตรก และการทดสอบไคสแควร ในการทดสอบขอมลทมระดบการวดแบบนามบญญต (Nominal Scale) เพอหาความสมพนธดานคณลกษณะสวนบคคลกบระดบความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ และใชสถตการทดสอบสมประสทธสหสมพนธแบบ สเปยรแมน (Spearman Rank Correlation Coeffif ificient) สำาหรบขอมลทมระดบการวดแบบเรยงลำาดบ (Ordinal Scale) คอ อาย ระดบการศกษา กจกรรมความรบผดชอบตอสงคมกบความพงพอใจของผนำาชมชน




4. ผลก�รวจย 4.1 ผลการศกษาคณลกษณะสวนบคคลของผนำา

ชมชนในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวด

ต�ร�งท 1 จำานวน รอยละ ของคณะกรรมการชมชน และอาสาสมครสาธารณสขหมบานพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอ เมอง จงหวดระยอง จำาแนกตามคณลกษณะสวนบคคล

คณลกษณะสวนบคคล จำ�นวน (n = 270) รอยละ (%)

เพศ

ชาย 137 50.74

หญง 133 49.26

อาย (ป)

อาย 18-28 ป 22 8.15

อาย >28-39 ป 73 27.04

อาย >39-50 ป 105 38.89

อาย 51 ปขนไป 70 25.93

ระดบการศกษา

ประถมศกษาและตำากวา 104 38.52

มธยมศกษา/อาชวศกษา 136 50.37

ปรญญาตร 30 11.11

ปรญญาโทขนไป 0 0.00

อาชพ

เกษตรกร 40 14.81

รบจาง/พนกงานบรษท 73 27.04

ธรกจสวนตว 113 41.85

รบราชการ/รฐวสาหกจ 11 4.07

อน ๆ (แมบาน) 33 12.22

ตำาแหนง

ประธานชมชน 21 7.78

รองประธานชมชน 13 4.81

กรรมการชมชน 85 31.48

อาสาสมครสาธารณสขหมบาน 151 55.93

รวม 270 100.00

ระยอง ในดานเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนง ของกลมตวอยางทตอบแบบสอบถามทงหมด 270 คน ดงรายละเอยดทแสดงในตารางท 1

4.2 ผลการศกษาความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด ของกลมตวอยางในดานคณลกษณะ

สวนบคคลซงจำาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนงในภาพรวมพบวา มความพงพอใจอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลย 3.14 สวนเบยงเบนมาตรฐาน 0.66

Research Article



4.3 ผลการศกษาความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง ในมตดานการกำากบดแลกจการทด ในมตดานเศรษฐกจ ในมตดานสงคม ดานสงแวดลอม ในภาพรวมของกลมตวอยางพบวา มระดบความพงพอใจในกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมอยในระดบปานกลาง

4.4 ผลการศกษาคณลกษณะสวนบคคลเกยวกบ เพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ ตำาแหนง ทมความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด โดยใชเกณฑการแปลผลระดบความสมพนธดงน (Burns, & Grove, 2007)

คาสมประสทธสหสมพนธ (r) ระดบความสมพนธ มากกวา 0.50 มความสมพนธกนมาก 0.30-0.50 มความสมพนธกน ปานกลาง นอยกวา 0.30 มความสมพนธกนตำา 0.00 ไมมความสมพนธกน

ในภาพรวมของกลมตวอยางพบวา 1) ปจจยดานเพศ ทแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนทมตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยองแตกตางกน 2) ปจจยดานอาย ทแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคการธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยองแตกตางกน 3) ปจจยดานระดบการศกษา ทแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคการธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยองแตกตางกน 4) ปจจยดานอาชพ ทแตกตางกนมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนทมตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยองแตกตางกน อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 และ 5) ปจจยดานตำาแหนงทแตกตางกนมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนทมตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยองแตกตางกน อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงรายละเอยดในตารางท 2

ต�ร�งท 2 ความสมพนธระหวางคณลกษณะสวนบคคล และความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมของ องคกรธรกจ

คณลกษณะสวนบคคลและคว�มพงพอใจ p-value

เพศ 0.808

อาย 0.997

ระดบการศกษา 0.504

อาชพ 0.000*

ตำาแหนง 0.000*

* มนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05

4.5 ผลการศกษาความรบผดชอบตอสงคมในมตดานการกำากบดแลกจการทด มตดานเศรษฐกจ มตดานสงคม มตดานสงแวดลอม ทมความสมพนธกบความ พงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด ในภาพรวมของกลมตวอยางพบวา มความสมพนธกนในระดบมความสมพนธกนมาก

5. อภปร�ยผล ผลการศกษาความพงพอใจของผนำาชมชนตอ

กจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง

5.1 ในดานคณลกษณะสวนบคคล ในดานเพศมจำานวนใกลเคยงกน คอเปนเพศชาย รอยละ 50.7 เพศหญง รอยละ 49.3 มอายระหวาง 18-51 ปขนไป การศกษาตงแต




ระดบประถมศกษาจนถงปรญญาตร เปนผประกอบอาชพธรกจสวนตวมากทสด รอยละ 41.9 ตำาแหนงอาสาสมครสาธารณสขหมบานมจำานวนมากทสด รอยละ 55.9

5.2 ผลการศกษาความพงพอใจของผนำาชมชนตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด ของกลมตวอยางในดานคณลกษณะสวนบคคลซงจำาแนกตามเพศ อาย ระดบการศกษา อาชพ และตำาแหนง พบวา 1) เพศทแตกตางกน ไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดแตกตางกน หรอเพศ ทแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจ ทงนเปนเพราะกลมตวอยางทงหมดนนเปนกลมของผนำาชมชนทมจตอาสา เขามาทำางานเพอชมชน ไดรบขอมลขาวสารและการฝกอบรมจากหนวยงานราชการหรอองคกรธรกจในพนททดำาเนนการใหความร ความเขาใจ และการมสวนรวมในกจกรรมความ รบผดชอบตอสงคมทเหมอน ๆ กน ทำาใหมมมองหรอทศนะคต ตอการดำาเนนงานขององคกรธรกจเปนไปในทศทางเดยวกน จงทำาใหปจจยในเรองเพศไมมผลตอความพงพอใจ 2) อายทแตกตางกน ไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดแตกตางกน การทอายแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ เปนเพราะกลมตวอยางทงหมดนนเปนผทมจตอาสาเขามาทำางานเพอชมชน ถงแมจะมอายแตกตางกนแตกมจตอาสาเขามาทำางานเพอชมชนเหมอนกน และไดรบขอมลขาวสารและการฝกอบรมจากหนวยงานราชการหรอองคกรธรกจในพนททดำาเนนการใหความร ความเขาใจและการมสวนรวมทเหมอน ๆ กน จงทำาใหปจจยในเรองอายไมมผลตอความพงพอใจ 3) ระดบการศกษาทแตกตางกน ไมมผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดแตกตางกน การทระดบการศกษาแตกตางกนไมมผลตอความพงพอใจตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจนน เปนเพราะกลมตวอยางทงหมดนนเปนกลมผทมจตอาสาเขามาทำางานเพอชมชน ถงแมจะมระดบการศกษาทแตกตางกน แตกมจตอาสาเขามาทำางานเพอชมชนเหมอนกน และไดรบขอมลขาวสาร การฝกอบรมจากหนวยงานราชการหรอองคกรธรกจในพนททดำาเนนการใหความร ความเขาใจและการมสวนรวมทเหมอน ๆ กน จงทำาใหปจจยในเรองระดบการศกษาไมมผลตอความพงพอใจ หรอระดบการศกษาไมมความสมพนธกบความพงพอใจ 4) อาชพทแตกตางกน มผลตอความพงพอใจ

ของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดแตกตางกน หรออาชพมความสมพนธกบความพงพอใจ เปนเพราะการทมอาชพ แตกตางกนยอมไดรบผลกระทบจากการดำาเนนงานขององคกรธรกจแตกตางกนดวย และอาชพเกษตรกรไดรบผลกระทบจากการดำาเนนงานขององคกรธรกจมากกวาอาชพพนกงานบรษท หรออาชพธรกจสวนตว ถงแมวาจะมจตอาสาเขามาทำางานเพอชมชนเหมอนกน และไดรบขอมลขาวสารและการฝกอบรมจากหนวยงานราชการหรอองคกรธรกจในพนททดำาเนนการใหความร ความเขาใจและการมสวนรวม ทเหมอน ๆ กน แตผลกระทบทไดรบตางกน เชน การขาดแคลน นำาในการเกษตรยอมสงผลกระทบกบเกษตรกร แตไมไดสงผลกระทบกบผทประกอบอาชพธรกจสวนตวหรอรบราชการ หรออาชพรบจาง/พนกงานบรษท จงทำาใหปจจยในเรองอาชพมผลตอความพงพอใจ 5) ตำาแหนงทแตกตางกน มผลตอความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดแตกตางกน การทมตำาแหนงแตกตางกนนนกหมายถงการทมหนาท ความรบผดชอบทแตกตางกนดวย ซงหนาทความรบผดชอบ ทแตกตางกนนนกทำาใหความคาดหวงของแตละบคคล แตกตางกนไปดวย ประธานชมชนกมความคาดหวงสงกวาอาสาสมครสาธารณสขหมบาน เพราะตองรบผดชอบใน การแกไขปญหาของชมชน โดยเฉพาะการทตองรบเรองรองเรยนจากประชาชนในชมชนเกยวกบความเดอดรอนรำาคาญทเกดจากการดำาเนนงานของโรงงาน ไปแจงใหโรงงานทราบ ถาองคกรธรกจไมสามารถแกปญหาไดตามความคาดหวงของตน กมผลทำาใหความพงพอใจตอองคกรธรกจตำาไปดวย

5.3 จากการศกษากจกรรมความรบผดชอบตอสงคมมตดานการกำากบดแลกจการทด มตดานเศรษฐกจ มตดานสงคม มตดานสงแวดลอม ทมความสมพนธกบความ พงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด พบวา 1) ความสมพนธระหวางปจจยดานการกำากบดแลกจการทด กบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด ของกลมตวอยางในภาพรวมพบวา ปจจยดานการกำากบดแลกจการทดมความสมพนธกบความพงพอใจอยในระดบทมความสมพนธกนมาก ซงสอดคลองกบวภาดา วระสมฤทธ (2553) ไดศกษาเรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (CSR) ทมผลตอความจงรกภกดของลกคาของบรษทแอดวานซ อนโฟร เซอรวส จำากด (มหาชน) การกำากบดแลกจการทดมความ

Research Article



สมพนธกบระดบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง ในระดบทมความสมพนธกนมาก เพราะการกำากบดแลกจการทดนนเปนการแสดงถงความมงมนขององคกรธรกจในการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมทงในเชงนโยบาย การตดตามผล การเผยแพรการดำาเนนงานขององคกร การปฏบตของคณะทำางาน เปนการแสดงใหเหนวาองคกรมความโปรงใส มการเปดเผยขอมลขาวสารใหสาธารณชนรบทราบ ซงสาธารณชนสามารถตรวจสอบไดจากรายงานความรบผดชอบขององคกรนน ๆ ซงในรายงานดงกลาวจะประกอบไปดวย มตดานการกำากบดแลกจการทด มตดานเศรษฐกจ มตดานสงคม และมตดานสงแวดลอม การดำาเนนการดานการกำากบดแลกจการทดจงมความสมพนธกบระดบความพงพอใจในระดบทมความสมพนธมาก 2) ความสมพนธระหวางปจจยในมตดานเศรษฐกจ กบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง ของกลมตวอยางในภาพรวมพบวา ปจจยในมตดานเศรษฐกจมความสมพนธกบความพงพอใจอยในระดบทมความสมพนธกนมาก เพราะการทองคกรธรกจใชเงนลงทนในการกอสรางโรงงานโดยคำานงถงคณภาพสงแวดลอมโดยการนำาเครองจกรและเทคโนโลยใหม ๆ มาใชงานเพอลดผลกระทบดานมลพษ เพอใหโรงงานปลอยมลพษสสงแวดลอมนอยทสด หรอไมปลอยมลพษสสงแวดลอมเลย กเปนการแสดงออกถงความมงมนขององคกรธรกจทจะพฒนาตวเองไมใหเปนผสรางความเดอดรอนใหกบชมชน ซงชมชนยอมมความพงพอใจและสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข นำาไปสการพฒนาทยงยน 3) ความสมพนธระหวางปจจยในมตดานสงคมกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง พบวาปจจยในมตดานสงคมมความสมพนธกบความพงพอใจอยในระดบทมความสมพนธกน มาก เพราะการทองคกรธรกจใชเงนลงทนในดานสงคม เพอ ชวยเหลอชมชนในดานของการดแลสขภาพของประชาชนใน ชมชน หรอการมอบทนการศกษาใหกบบตรหลานของชมชน หรอการรวมกจกรรมการทอดกฐนรวมกบชมชน โดยเฉพาะ อยางยงองคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพดทมการฝกซอมแผนระงบเหตฉกเฉนและการอพยพรวมกบชมชน เพอใหชมชนมการเตรยมความพรอมสำาหรบรองรบเหตฉกเฉนตาง ๆ ทงนกเพอใหชมชนมความมนใจมากขน

ในการปฏบตเมอเกดเหตฉกเฉนขนในโรงงาน เปนการแสดงออกถงความมงมนขององคกรธรกจทจะดำาเนนการเพอทจะใหชมชนมความร ความเขาใจ การดำาเนนงานของโรงงานในดานตาง ๆ เพอความปลอดภยทงของโรงงานและชมชน และถาเกดอบตเหตขนประชาชนในชมชนกสามารถปฏบตตนไดอยางเหมาะสมในยามทเกดเหตฉกเฉน ซงชมชนยอมมความพงพอใจเพราะการดำาเนนกจกรรมตาง ๆ เหลานลวนเปนประโยชนตอชมชน ซงจะทำาใหโรงงานและชมชนสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข นำาไปสการพฒนาทยงยน และ 4) ความสมพนธระหวางปจจยในมตดานสงแวดลอมกบความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง พบวา ปจจยในมตดานสงแวดลอมมความสมพนธกบความ พงพอใจอยในระดบทมความสมพนธกนมาก เพราะการทองคกรธรกจใชเงนลงทนในการปรบปรงกระบวนการผลตใหมประสทธภาพไมวาจะเปนระบบการกำาจดมลพษทางอากาศ มลพษทางนำา มลพษดานกลน หรอการปลกจตสำานกใหพนกงานขององคกรใหมความรบผดชอบในการเดนเครองจกรอยางมประสทธภาพ โดยไมปลอยมลพษส สงแวดลอม และมลพษตาง ๆ ไดรบการบำาบดกอนทจะปลอย ออกสสงแวดลอม ซงการดำาเนนการดงกลาวกจะลดมลพษทออกไปในชมชน ซงชมชนยอมมความพงพอใจและสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข นำาไปสการพฒนาทยงยนตอไป

6. สรปและขอเสนอแนะ การศกษาวจยเรอง ความพงพอใจของผนำาชมชน

ตอกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในพนทเทศบาลเมองมาบตาพด อำาเภอเมอง จงหวดระยอง ผลการศกษาพบวา

6.1 ความพงพอใจของผนำาชมชนตอความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ มความความพงพอใจในระดบปานกลาง

6.2 ความสมพนธระหวางกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจในมตดานการกำากบดแลกจการ ทด ดานเศรษฐกจ ดานสงคม และดานสงแวดลอมมความสมพนธกบความพงพอใจของผนำาชมชนในระดบมความสมพนธกนมาก

6.3 ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการปรบปรง พฒนาการดำาเนนงานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจพบวา ปญหาทควรไดรบการแกไขมากทสดตามลำาดบดงน




1) ปญหาเกยวกบการปฏบต เมอเกดเหตฉกเฉนขนภายในโรงงาน ซงชมชนไมรวาจะตองปฏบตอยางไรถงจะปลอดภยสำาหรบประชาชนทอยใกลกบทเกดเหต เชน เกดอบตเหตไฟไหม การระเบด สารเคมรวไหล โดยเฉพาะสารเคมทเปนอนตรายรายแรงตอสขภาพ ซงกลมตวอยางตองการใหมการดำาเนนการแกไขมากทสด มจำานวน 108 ฉบบ คดเปนรอยละ 40.0

2) ปญหาเกยวกบการตดตอสอสารระหวางองคกรธรกจกบชมชน โดยเฉพาะเวลาเกดเหตฉกเฉนขนชมชนไมไดรบขาวสารขอมลทถกตองและทนเวลา ทำาใหเกดความวตกกงวลเพราะไมรวาเกดอะไร มแตขาวลอ ทำาใหสบสน ซงกลมตวอยางตองการใหมการดำาเนนการเปนอนดบรองลงมา มจำานวน 102 ฉบบ คดเปนรอยละ 37.8

3) ปญหาเกยวกบงบประมาณทใชในการอดหนนชมชน เชน งบประมาณดานการรกษาพยาบาล งบประมาณดานทนการศกษา ถาหากมการเพมงบประมาณดานนกจะเปนการเพมโอกาสใหกบประชาชนทอยอาศย ในชมชนไดมโอกาสทมากขน และทำาใหคณภาพชวตดขน ซงกลมตวอยางตองการใหมการดำาเนนการเปนอนดบตอมา มจำานวน 52 ฉบบ คดเปนรอยละ 19.3

4) ปญหาอน ๆ (การโจรกรรม ยาเสพตด) ซงกลมตวอยางตองการใหมการดำาเนนการเปนอนดบสดทาย มจำานวน 8 ฉบบ คดเปนรอยละ 3.0 ปญหาการโจรกรรม ยาเสพตด มาพรอมกบแรงงานทเขาทำางานในพนท จงอยากให ผมหนาทรบผดชอบดำาเนนการแกไขปญหาดงกลาว เพอความสงบสขของชมชน

6.4 องคกรธรกจควรปรบปรงการดำาเนนงานความรบผดชอบตอสงคมในดานใดมากทสด พบวากลมตวอยางตองการใหองคกรธรกจปรบปรงการดำาเนนงานความรบผดชอบ ตอสงคมในดานตาง ๆ ตามลำาดบดงตอไปน 1) ดานสงแวดลอม คอการปรบปรงโรงงานไมใหปลอยมลพษสสงแวดลอมเพอไมใหมผลกระทบตอชมชนโดยเฉพาะมลพษจากสารเคมอนตราย นอกจากนนควรมการปองกนไมใหเกดเหตการณ ไฟไหม หรอการระเบดของโรงงาน จำานวน 121 ฉบบ คดเปน รอยละ 44.8 2) ดานสงคม ชมชนตองการใหองคกรธรกจในพนทรบประชาชนทอาศยอยในชมชนเขาทำางานกบองคกรธรกจใหมากขนกวาทเปนอยในปจจบนและสนบสนนให ลกหลานของคนในชมชนไดมโอกาสศกษาตอในระดบปรญญาตร เมอจบออกมาแลวกลบมาทำางานในองคกรธรกจในจงหวดระยอง จำานวน 95 ฉบบ คดเปนรอยละ 35.2

3) ดานเศรษฐกจ องคกรจะตองเพมงบประมาณในการลงทนเพอปรบปรงโรงงานใหมมาตรฐานดานความปลอดภย อาชวอนามยและสงแวดลอม จำานวน 54 ฉบบ คดเปน รอยละ 20.0

6.5 กลมตวอยางไดแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะ จำานวน 122 ขอ (คำาถามแบบปลายเปด) ซงมาจากแบบสอบถามจำานวน 67 ฉบบ คดเปนรอยละ 24.81 ของแบบสอบถามทงหมด โดยเรยงตามลำาดบดงตอไปน

1) ความคดเหน ขอเสนอแนะ ในการปรบปรงการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมในมตดานสงคม จำานวน 59 ขอ คดเปนรอยละ 48.36 ของความ คดเหน ขอเสนอแนะทงหมด

2) ความคดเหน ขอเสนอแนะ ในการปรบปรงการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมในมตดาน สงแวดลอม จำานวน 39 ขอ คดเปนรอยละ 31.97 ของความคดเหน ขอเสนอแนะทงหมด

3) ความคดเหน ขอเสนอแนะ ในการปรบปรงการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมในมตดานเศรษฐกจ จำานวน 18 ขอ คดเปนรอยละ 14.75 ของความคดเหน ขอเสนอแนะทงหมด

4) ความคดเหน ขอเสนอแนะ ในการปรบปรงการดำาเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมในมตดานการกำากบดแลกจการทด จำานวน 6 ขอ คดเปนรอยละ 4.92 ของความคดเหน ขอเสนอแนะทงหมด

เอกส�รอ�งอง จกรกฤษณ ศวะเดชาเทพ. (2553). “การเขยนขอเสนอ

โครงการวจย”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจยสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 14 หนา 14-1 – 11-45) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ศรศกด สนทรไชย. (2553). “การเขยนรายงานวจยและ การเผยแพรผลงานวจย”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจยสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 15 หนา 15-1 – 15-59) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สถาบนธรกจเพอสงคม. (2552). กาวแรกส CSR การสราง ความแตกตางทยงยน ศนยพฒนาธรกจตลาดทน ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย.

Research Article



สราวธ สธรรมาสา. (2553). “ความรบผดชอบตอสงคมและการพฒนาทยงยน”. ใน ประมวลสาระชดวชาระบบเครองมอและการจดการความเสยงสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 11 หนา 11-1 – 11-57) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช.

สรรตน วภาสศลป. (2553). “สถตเชงอนมานในงาน สงแวดลอมอตสาหกรรม”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจยสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 10 หนา 10-1 – 10-89) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สจตรา หงสพฤกษ. (2553). “สถตในการวจยในงาน สงแวดลอมอตสาหกรรม”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจยสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 9 หนา 9-1 – 9-51) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สพมพ ศรพนธวรสกล. (2553). “สถตนอนพาราเมตรก”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจย สำาหรบ สงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 13 หนา 13-1 – 13-71) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สภมาส องศโชต. (2553). “การวเคราะหความสมพนธของตวแปร”. ใน ประมวลสาระชดวชาสถตและระเบยบวธวจยสำาหรบสงแวดลอมอตสาหกรรม (หนวยท 11 หนา 11-1 – 11-79) นนทบร: สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.




บทคดยอ การศกษานมวตถประสงค เพอศกษาความสมพนธ

ระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาแบบไอโซไคเนตคตอนำาหนกมากทสดทยอมรบไดในการยก (MAWOL) และเปรยบเทยบคา MAWOL ระหวางกลมคน ทมความแขงแรงของกลามเนอหลงมากกวากลามเนอขา (BSTL) และกลมคนทมความแขงแรงของกลามเนอขามากกวากลามเนอหลง (LSTB) ในชายไทยสขภาพดอายระหวาง 18-30 ป จำานวน 35 คน วธการศกษา วดคาความแขงแรงสงสด (peak torque) ของกลามเนอหลงและกลามเนอขาแบบไอโซไคเนตคดวยเครอง BIODEX® และประเมนหานำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกโดยวธไซโคฟสกค ผลการศกษา พบความสมพนธระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงตอกลามเนอขา (r = 0.486, p < 0.05) แตไม

พบความสมพนธระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงตอ MAWOL และความแขงแรงของกลามเนอขาตอ MAWOL (p > 0.05) นำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกของกลม LSTB มคามากกวากลม BSTL โดยทงสองกลมม MAWOL ทไมแตกตางกน สรปผลการศกษา ผทมความแขงแรงของหลงมาก มแนวโนมทความแขงแรงของขามากตามไปดวย ความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาไมสมพนธตอ MAWOL ผทมความแขงแรงของกลามเนอหลงหรอขามาก ไมจำาเปนตองยกนำาหนกไดมากเมอประเมนดวยวธ ไซโคฟสกค

คำ�สำ�คญ:นำาหนกมากทสดทยอมรบไดในการยก/ไซโคฟสกค/ความแขงแรงของกลามเนอ/การยกของ/ ไอโซไคเนตค

ความสมพนธระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและขาแบบไอโซไคเนตค

กบนำาหนกมากทสดทยอมรบได ในการยกในชายไทย ประเมนโดย

วธไซโคฟสกคRelationship between Back and Leg Isokinetic Strength

with Maximum Acceptable Weight of Lift in Thai Males; Psychophysical Method

บคอร ปตสะ นกศกษาหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต (กายภาพบำาบด) คณะกายภาพบำาบด มหาวทยาลยมหดล

ผชายศาสตราจารย ดร.วรรธนะ ชลายนเดชะ Ph.D.สาขาวชากายภาพบำาบด คณะกายภาพบำาบด มหาวทยาลยมหดล

รองศาสตราจารยชนตถ อาคมานนท M.A.สาขาวชากายภาพบำาบด คณะกายภาพบำาบด มหาวทยาลยมหดล



Research Article

AbstractThe aim of this study was to determine the

relationship between isokinetic strength of back and leg muscle with maximum acceptable weight of lift (MAWOL) and comparison between strength of back stronger than leg (BSTL) group and leg stronger than back (LSTB) group in thirty-five healthy Thai males age range between 18-30 years. Method : Isokinetic strength of back and leg muscle were determined by BIODEX® isokinetic dynamometer. MAWOL were determined by Psychophysical method. Results : There was correlation between isokinetic back and leg strength (r = 0.486, p < 0.05) but no correlation between isokinetic back or leg muscle strength and MAWOL (p > 0.05). Conclusion : Individuals with high back strength tended to have high strength of leg muscle. Individual with high back and leg strength do not necessarily lift heavy load when the maximum load was determined by psychophysical method. Others factors may affect maximum acceptable weight than back and leg strength

Keywords : Maximum acceptable weight of lift/Psychophysics/Strength/Lifting/Isokinetic

1.บทนำ�ในทางการยศาสตร (Ergonomics) และความ

ปลอดภยในการทำางานในปจจบนแมวาจะมความกาวหนาในการพฒนาอปกรณชวยในการยกยายสงของ แตในงานหลายประเภทยงคงตองใชแรงกายในการยกยายสงของ การออกแรงทมากเกนไปในขณะยกของนนเปนปจจยเสยงททำาใหเกดการบาดเจบของรางกาย ซงทพบบอยคอ อาการปวดหลงสวนลาง (Ozguler, Leclerc, Landre, Pietri-Taleb, & Niedhammer, 2000) มรายงานพบวา ผทมอาการ ปวดหลงสวนใหญมกมประวตการยกของหนกมากอน (Cuningham, Flynn, & Blake, 2006) จากรายงานของประเทศสหรฐอเมรกาพบวา มการบาดเจบเกดขนมากกวาสองแสนรายจากการออกแรงการยกของหนกมากเกนไป และเปนสาเหตของการหยดงานถงรอยละ 25 ในจำานวน ดงกลาวรอยละ 62 มสาเหตมาจากการยกของทหนกมาก

เกนกำาลง และการยกดวยทาทางทผด (Bureau of Labor Statistics, 2002) และในแตละป มบคคลทบาดเจบจากการทำางานทมสาเหตมาจากทาทางการทำางานและการยกของหนกมแนวโนมเพมมากขนทกป โดยในป พ.ศ. 2555 มมากถง 5,499 ราย (สำานกงานประกนสงคม, 2555)

งานยกยายสงของดวยแรงกาย เปนงานทตองใชความสามารถของแตละบคคล ดงนนตวแปรทเกยวของกบความสามารถในการทำางาน และการตรวจสอบผลกระทบตอประสทธภาพในการทำางานนนจงเปนสงทสำาคญ สองปจจยหลกทพบวามอทธพลตองานยกยายสงของนนคอ ปจจยของงาน เชน ลกษณะงาน สถานททำางาน ความถ ความหนกของงาน และปจจยสวนบคคล เชน เพศ อาย ความแขงแรงของรางกาย ประสบการณการทำางาน เปนตน ซงในปจจบนกยงคงมการศกษาถงสองปจจยขางตน วามอทธพลตอความสามารถในการยกยายสงของอยางไร ดานปจจยของงานพบวา ความสามารถในการยกและกลยทธทแตละคนเลอกใชในการยกนนมความหลากหลายมาก การยกแตละแบบกจะเปนตวกำาหนดแรงทเกดตอรางกายและขอตอแตกตางกนไป ซงสงผลใหนำาหนกของงานทยกไดแตกตางกนไปดวย มบางการศกษาพบวา ความหนกของงานนนไมมผลตอความสามารถในการยกของ (Burgess-Limerick, R., & Abernethy, B. (2003) แตในทางตรงขามกลบมรายงานวา ความหนกของงานนนมอทธพลอยางมากตอความสามารถของการยกทตางกน เมอนำาหนกของงานทยกมากขนทำาใหมความสมพนธกบการเปลยนแปลงความเรวเชงมมบรเวณขอเขา ทำาใหมการเปลยนแปลงทาทางทยกไปตามนำาหนกทยกไดแตกตางกน (Davis, Splittstoesser, & Marras, 2003)

ความแขงแรงของกลามเนอเปนตวแปรทางความสามารถของรางกายทสำาคญ ซงทงความแขงแรง ความทนทาน ความยดหยน ลวนมผลตอประสทธภาพในการทำางานยกยายสงของ มการศกษาทพบวาความแขงแรงแบบไอโซไคเนตคสมพนธกบประสทธภาพการยกของในเพศชาย และพบวาคนทมสมรรถภาพรางกายทมากกวาจะมโอกาสเกดการบาดเจบของหลงนอยกวา (Cady, Bischoff, O’Connell, Thomas, & Allan, 1979) เนองจากความแขงแรงของ กลามเนอทจะเปนตวคอยสรางแรงททำาใหเกดโมเมนตในการ เคลอนไหว แตหากเมอความแขงแรงของกลามเนอออนแรงลงหรอเกดการลา ผยกนนมแนวโนมทจะเปลยนวธการในการยกทำาใหมโอกาสเกดการบาดเจบมากขน (Zhang, & Buhr,




2002) อกทงความแขงแรงของกลามเนอมความสมพนธกบการทำางานประสานกนของระบบประสาทในขณะยกของทจะ ชวยคงความสมดลและทำาใหมความมนคงมากขน แตในทางตรงกนขามกลบพบวา ความแขงแรงของกลามเนอขาทมากเกนไปนนจะไปจำากดความสามารถในการยกของ (Dance-wicz, Krebs, & McGibbon, 2003) ความแขงแรงของกลามเนอยงเปนปจจยสำาคญทเกยวกบการบาดเจบโดยตรง คนทมความแขงแรงนอยกวามโอกาสเกดการบาดเจบของหลงมากกวาถง 3 เทา จงสงผลตอความสามารถในการยกของ และความแขงแรงของกลามเนอทลดลงในผสงอายยงสมพนธกบการบาดเจบมากยงขน (Jackson, & Sekula, 1993) อยางไรกตามยงไมมขอสรปทแนชดวาปจจยใดท สงผลตอความสามารถในการยกของมากกวากน ทผานมามการศกษาความแขงแรงของกลามเนอตอนำาหนกมากสดทยกไดใน 1 ครง (1 RM) ในนกกฬายกนำาหนก (Stone, Sands, Pierce, Carlock, Cardinale, & Newton, 2005) แตการหานำาหนกมากสดทยกไดใน 1 ครงในบคคลทวไปนนอาจไมเหมาะสมและอาจเกดอนตรายตอรางกายได ในทาง การยศาสตรจงมวธการหานำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก (Maximum acceptable weight of lift; MAWOL) โดยวธไซโคฟสกค ซงถกพฒนาขนโดย Snook และ Irvine ในป 1967 เปนวธทมความเทยง และปลอดภยวธหนง (Ayoub, & Dempsey, 1990) เปนการประเมนการตอบสนองตอสงกระตนทางกายภาพโดยพจารณาตามความรสกนกคด ทผนกรวมเอาทงการประเมนความเคนทางชวกลศาสตร สรรวทยา และจตวทยาเขาดวยกน หานำาหนกมากสดท ยกไดเสมอนเวลาทำางานจรง โดยไมเกนกำาลง ไมเกดความเหนดเหนอยเมอยลา หอบเหนอย หรอหมดแรง การศกษาทผานมามเพยงการรายงานเฉพาะนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกในทาทางการยกแบบตาง ๆ (Kluay-On, 2009) และทระดบความสงของงานยกทตางกน (Peeradajmontree, 2002) และพบวาความแตกตางของสดสวนของรางกาย เชอชาต เพศ ความถในการยกมผลตอ MAWOL ทไดแตกตาง กนออกไป (Vincent, 2003) แตยงมการศกษาไมมากนก โดยเฉพาะในประชากรไทยทมความแตกตางทางเชอชาต สดสวนรางกายจากการศกษาของชาวตะวนตก อกทงการศกษาความสมพนธของความแขงแรงของกลามเนอตอ MAWOL นยงไมเคยมการศกษามากอน จงเปนทมาของการศกษา การศกษาในครงนซงมงเนนศกษาความสมพนธ

ระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาแบบไอโซไคเนตคตอนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกโดยวธไซโคฟสกคในชายไทย การทราบถงปจจยตาง ๆ ทอาจจะ สงผลตอความสามารถในการยกยายสงของ จะสามารถ ชวยหาทางปองกนและลดการบาดเจบทอาจจะเกดขนจากการทำางานยกของได

2.วตถประสงคของก�รวจย2.1 เพอศกษาความสมพนธระหวางความแขงแรง

ของกลามเนอหลงและกลามเนอขาแบบไอโซไคเนตคตอ นำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก

2.2 เปรยบเทยบนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกระหวางกลมคนทมความแขงแรงของกลามเนอหลง มากกวากลามเนอขากบกลมคนทมความแขงแรงของ กลามเนอขามากกวากลามเนอหลง

3.วธก�รดำ�เนนก�รวจย3.1กลมตวอย�ง

เปนอาสาสมครทมสขภาพด เพศชาย อายระหวาง 18-30 ป จำานวน 35 คน อาสาสมครทกคนไมมการบาดเจบของระบบโครงรางกลามเนอทสงผลตอความสามารถในการยกของ เชน ปวดหลง ปวดขา ปวดกลามเนอและ ขอตอตาง ๆ อยางนอย 6 เดอนกอนเขารวมการศกษา และ ไมเคยมประสบการณในการทำางานเกยวกบการยกยายสงของเปนประจำามากอนอยางนอย 1 ป กอนการเขารวมการศกษา และไดลงลายมอชอในแบบยนยอมเขารวมการศกษา การศกษานไดผานการรบรองจรยธรรมจากคณะกรรมการรบรองจรยธรรมวจย มหาวทยาลยมหดล

3.2เครองมอ

เครองมอทใชในการวดคาความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาคอเครอง BIODEX® Isokinetic dynamometer วดคาทอรคสงสด (Peak torque) ทกลามเนอสามารถออกแรงตานกบเครองได มหนวยเปน นวตน-เมตร (Nm) และเครองมอทใชประเมนนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกคอ สถานงานยกโดยวธไซโคฟสกค ซงมชนวางทปรบระดบความสงได กลองไม ลกตมเหลกขนาดนำาหนกตาง ๆ ใชระบบรอกและเชอกชวยในการยกลงวาง (ดงภาพท 1)



Research Article

3.3ขนตอนก�รวจย

ผวจยอธบายขนตอน รายละเอยดตาง ๆ ในการเขารวมทำาวจย อาสาสมครจะถกสมภาษณประวตและใหตอบแบบสอบถามขอมลเบองตน วดคาสดสวนรางกายตาง ๆ และลงลายมอชอในแบบยนยอมเขารวมการวจย หากผานตามเกณฑการคดเลอก ผวจยจะใหอาสาสมครทำาการยดกลามเนอ

ครงท1

การวดความแขงแรงของกลามเนอดวยเครอง BIODEX®

ผวจยจะทำาการวดความแขงแรงของกลามเนอหลง (Back extensor muscle) และตามดวยกลามเนอขา (Knee extensor muscle) ทงสองขาง (เรมทดสอบขาขางทถนดกอนแลวตามดวยขาขางทไมถนด) โดยใหอาสาสมครออกแรงตานกบเครองอยางเรวและแรงทสดทสามารถทำาได ทดสอบ 3 ครง พกระหวางครง 90 วนาท ทความเรว 60 องศาตอวนาท และพก 3 นาท กอนทำาการทดสอบกลามเนอมดตอไป เมอสนสดขนตอนการวดความแขงแรงของกลามเนอแลว ผวจยจะใหอาสาสมครพกกลามเนอเปนระยะเวลาอยางนอย 7 วน เพอลดผลของอาการปวดกลามเนอ (Delay onset muscle soreness; DOMS) แลวจงนดหมายใหอาสาสมครมาเขารบการทดสอบในครงท 2

ครงท2

การประเมน MAWOL โดยวธไซโคฟสกคผวจยอธบายขนตอนในการยก คอ ใหอาสาสมครยก

กลองในทาทางอสระตามทถนด และใหประเมนนำาหนกของกลองโดยใชความรสกหานำาหนกมากสดทสามารถยกได โดยไมเกนกำาลง ไมเกดอาการเมอยลา หอบเหนอยหรอหมดแรง ทงในขณะยกและภายหลงจากการยกเสรจสนไปแลว โดยยก

ตามทาทกำาหนดและอบอนรางกายโดยการปนจกรยาน เปนเวลา 5 นาท การวจยแบงเปน 2 ครง โดยครงท 1 วดความแขงแรงของกลามเนอ และครงท 2 ประเมน MAWOL โดยวธไซโคฟสกค ตามขนตอนและวธการของ Snook (Snook and Irvine, 1967)

กลองจากระดบพนขนวางบนชนทไดกำาหนดระดบความสงไว ใหยกกลองตามจงหวะเมอไดยนสญญาณเสยงทกำาหนดความถไว คอ 1 ครงตอนาท ถารสกวายงไมใชนำาหนกมากสด ทสามารถยกได สามารถเพมหรอลดนำาหนกลกตมเหลกในกลองไดตลอดระยะเวลาทประเมน 20 นาท โดยผวจยจะใหยกกลอง 2 ครง ครงละ 20 นาท ครงท 1 เรมยกโดยทม นำาหนกอยในกลอง 5 กโลกรม ใชเวลาปรบนำาหนก 20 นาท เสรจแลวใหทำาการพก 5 นาท แลวจงยกครงท 2 เรมยกโดยทมนำาหนกอยในกลอง 25 กโลกรม ใชเวลาปรบนำาหนก 20 นาท จงเสรจสนการทดสอบ จากนนผวจยนำาคาทไดทงสองครงมาหาคาเฉลย จงไดคา MAWOL ทตองการ จากนนทำาการวดอตราการเตนของหวใจภายหลงการยกของ จงสนสดการประเมน MAWOL โดยวธไซโคฟสกค

4.ก�รวเคร�ะหขอมลท�งสถต คาลกษณะพนฐานแสดงเปนคาเฉลย ± คาความ

เบยงเบนมาตรฐานในกรณของขอมลตอเนอง และแสดงเปนรอยละในขอมลชนดแจงนบ วเคราะหคาความสมพนธ ระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขา ตอนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก ดวยวธ Pearson’s correlation coefficient (r) จากนนเปรยบเทยบความแขงแรง ของกลามเนอตอ MAWOL ระหวางกลมทมความแขงแรง

ภ�พท1 เครอง BIODEX® isokinetic dynamometer (ซาย) และสถานงานยกโดยวธไซโคฟสกค (ขวา)




ของกลามเนอหลงมากกวากลามเนอขา และกลมทมความ แขงแรงของกลามเนอขามากกวากลามเนอหลงตอ MAWOL โดยวธ unpaired t-test การวเคราะหขอมลทงหมดใชการทดสอบทางสถตแบบ two-tailed ทระดบนยสำาคญทางสถต p < 0.05 วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรม SPSS for Windows version 19

5.ผลก�รวจยลกษณะพนฐานของผ เขารวมการวจยในครงน

เปนเพศชายทมสขภาพด มจำานวนทงสน 35 คน มอาย เฉลย 19.43 ± 1.06 ป นำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก (MAWOL) เฉลย 13.53 ± 3.27 กโลกรม มคาความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาเฉลย 268.16 ± 59.18 และ 313.32 ± 61.24 นวตน-เมตร ตามลำาดบ ดงตารางท 1

สวนตารางท 2 เปนการแสดงคาความสมพนธ (r) ระหวางคาความแขงแรงของกลามเนอและ MAWOL พบวา มความสมพนธกนระหวางคาความแขงแรงของกลามเนอหลงและคาความแขงแรงของกลามเนอขาอยางมนยสำาคญทางสถต (p < 0.05) แตไมพบความสมพนธระหวางคาความ

แขงแรงของกลามเนอหลงตอ MAWOL และคาความ แขงแรงของกลามเนอขาตอ MAWOL อยางมนยสำาคญ ทางสถต (p > 0.05)

เมอไดคาความแขงแรงของอาสาสมครทงหมดแลว ผวจยทำาการแบงออกเปน 2 กลม ตามคาความแขงแรง คอ กลมทมความแขงแรงของกลามเนอหลงมากกวาขา (Back Stronger Than Leg; BSTL) และกลมทมความแขงแรงของกลามเนอขามากกวาหลง (Leg Stronger Than Back; LSTB) ดงตารางท 3 ซงไดแสดงคาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐานและคา p-value ของ MAWOL คาความแขงแรงของกลามเนอหลง คาความแขงแรงของกลามเนอขา และอตราการเตนของหวใจ ระหวางกลม BSTL และกลม LSTB จากการศกษาพบวากลม BSTL มคาความแขงแรงของ กลามเนอหลงมากกวากลม LSTB และกลม LSTB มคาความแขงแรงของกลามเนอขามากกวากลม BSTL อยาง มนยสำาคญทางสถต (p < 0.05) ในขณะท MAWOL และอตราการเตนของหวใจของทงสองกลมไมแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถต (p > 0.05)

ต�ร�งท 1คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน และคาสงสด ตำาสดของขอมลพนฐานของอาสาสมครทเขารวมการศกษา (n = 35)

Total

Mean S.D. Minimum Maximum

อาย (ป) นำาหนก (กโลกรม)สวนสง (เซนตเมตร)ดรรชนมวลกาย (กโลกรม/เมตร2)อตราการเตนของหวใจ (ครง/นาท)MAWOL (กโลกรม)คาความแขงแรงของกลามเนอหลง (นวตน-เมตร)คาความแขงแรงของกลามเนอขา (นวตน-เมตร) - ความแขงแรงของกลามเนอขาขางขวา - ความแขงแรงของกลามเนอขาขางซาย

19.43 67.76

170.14 22.32 77.1713.53

268.16 313.32 159.30 154.01

1.069.051.062.57

14.583.27

59.1861.2431.8632.08

1851.616018.9

546.85

133.693.697.693.6

2485.918429.811524.5

432.1228.1220.2228.1



Research Article

ต�ร�งท2คาสมประสทธแหงความสมพนธ (r) ระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและขา กบนำาหนกมากสดทยอมรบได ในการยก

Pearson’sCorrelation p-value

ความแขงแรงของกลามเนอหลง vs. ความแขงแรงของกลามเนอขา* ความแขงแรงของกลามเนอหลง vs. MAWOLความแขงแรงของกลามเนอขา vs. MAWOLn = 35

0.486- 0.066

0.218

0.0030.7080.208

* p-value < 0.05

* p-value < 0.05

ต�ร�งท3 คาเฉลย คาความเบยงเบนมาตรฐาน และคา p-value ของ MAWOL ความแขงแรงของกลามเนอหลง ความ แขงแรงของกลามเนอขา และอตราการเตนของหวใจ ระหวางกลม BSTL และกลม LSTB

N Mean(S.D.) Maximum

MAWOL (กโลกรม)

คาความแขงแรงของกลามเนอหลง (นวตน-เมตร)คาความแขงแรงของกลามเนอขา (นวตน-เมตร)อตราการเตนของหวใจ (ครงตอนาท)

กลม BSTLกลม LSTBกลม BSTLกลม LSTBกลม BSTLกลม LSTBกลม BSTLกลม LSTB

11 24 11 24 11 24 11 24

12.65 (1.84)13.94 (3.72)

298.26 (67.54)254.36 (50.61)275.25 (58.46)330.77 (55.20)75.75 (13.33)80.27 (17.29)

0.285

0.011*

0.04*

0.403

6.อภปร�ยและสรปผลก�รวจยงานยกและยายสงของดวยแรงกาย เปนงานทสงผล

ใหเกดการบาดเจบของระบบโครงรางกลามเนอทเกดจากการทำางานเปนอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงการยกของหนก พบวามความสมพนธตอการบาดเจบของหลงสวนลาง มากทสด การศกษาในครงนมงเนนศกษาความสมพนธ ระหวางความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขา แบบไอโซไคเนตคตอนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการ ยกยายสงของในชายไทย จากผลการศกษาในครงนพบวา คนทมความแขงแรงของกลามเนอขาและกลามเนอหลงมากกวา ไมมความสมพนธกบนำาหนก MAWOL ทยกได แตพบวาคนทมความแขงแรงของกลามเนอหลงมากกม แนวโนมทจะมความแขงแรงของกลามเนอขามากตามไป

ดวย ซงตรงขามกบการศกษาของ Bartlett และคณะทศกษาความแขงแรงของกลามเนอในเพศชายและเพศหญงตอความสามารถในการยกแผนนำาหนกในแตละครง พบวาคนทมความแขงแรงของกลามเนอมากกวามแนวโนมทจะยกแผนนำาหนกตอครงไดมากกวา และเพศชายจะมความแขงแรงของกลามเนอและมความสามารถในการยกนำาหนกตอครงไดมากกวาเพศหญง (Bartlett, Li, & Zhang, 2007) และการศกษาของ Stone และคณะพบวา ในนกกฬายกนำาหนกทมความแขงแรงมากกวา มดชนมวลกายและสวนสงมากกวานน สามารถยกนำาหนกใน 1 ครง (1 RM) ไดมากกวาทงในเพศชายและเพศหญง เนองจากผทมความแขงแรงมากจะมความกลาทจะยกนำาหนกตอครงมากกวา (Stone, Sands, Pierce, Carlock, Cardinale, & Newton, 2005) แตการศกษาขางตน




ไมไดใชวธการประเมนนำาหนกดวยวธไซโคฟสกค จงทำาใหนำาหนกทไดนนนอยกวานำาหนกมากทสดทยกไดใน 1 ครง (1 RM) จงไมพบความสมพนธระหวางความแขงแรงกบ นำาหนก MAWOL ทยกได อกทงในการศกษานใหอาสาสมครยกโดยใชทาทางทตนเองเหนวาถนดในการประเมนนำาหนก ซงการศกษาความแขงแรงของกลามเนอตอวธการยกของ Li และ Zang ป 2009 พบวา คนทมความแขงแรงของ กลามเนอหลงมากกวามแนวโนมทจะใชทำาทากมหลงยก และในทางกลบกนคนทมความแขงแรงของกลามเนอขา มากกวาจะมแนวโนมทจะใชทายอเขาในการยก ดงนน ความ แขงแรงของกลามเนอจงเปนสวนทมความสำาคญอกปจจย หนงทนำามาใชเปนตวทำานายความสามารถในการยกของ (Wilmarth, & Herekar, 1991, Li, & Zhang, 2009) ซงควรมการศกษาเพมเตมตอไป

การศกษาในครงนพบวา ความแขงแรงของกลามเนอ ขาและหลงนนไมมความสมพนธกบนำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก ซงผทมความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขามากนนไมจำาเปนตองยกนำาหนกไดมาก เมอประเมนโดยวธไซโคฟสกค นอกจากปจจยความแขงแรงแลว ปจจยอน ๆ ทอาจจะมผลตอความสามารถในการยกได เชน เพศ สดสวนรางกาย ประสบการณ การใหการกระตน เปนตน ซงการศกษาของอรพน พบวา ความถในการยกนนมผลตอ MAWOL ทยกได โดยยงความถของงานยกมากจะทำาใหม MAWOL ลดลง และระดบความสงของงานทยกถงระดบ ขอนวมอนนจะให MAWOL ไดมากทสด (Peeradajmontree, 2002) และการศกษาของพมพร พบวา ความแตกตางของเพศนนมผลตอ MAWOL โดยเพศชายจะยกนำาหนกไดมากกวาเพศหญง แตทาทางการยกทตางกน จะม MAWOL ไมตางกน (Kluay-On, 2009) อยางไรกตามความสมพนธระหวางความแขงแรงของกลามเนอตอความสามารถในการยกนนยงคงไมแนชด เนองจากในขณะยกของควรจะพจารณาหลายปจจยรวมกนเพอเลอกใชวธการแบบใดแบบหนงในการยกของแตละครง อกทงการศกษาของ Nicolson และ Legg ไดทดสอบ MAWOL ในอาสาสมคร เพศชาย พบวา MAWOL ทไดโดยสวนใหญมผลแตกตางกนตามการปรบเปลยนของปจจยอนทไมใชปจจยทางสรรวทยา (Nicholson, & Legg, 1986) เชน ขนาดกลองทยก ความถของงาน ระดบความสงของงานยกทแตกตางกน ลวนมอทธพลตอ MAWOL ดวยกนทงสน (Kluay-On, 2009; Peeradajmontree, 2002)

จากการศกษาในครงนพบวาคนทมความแขงแรงของกลามเนอขามากมแนวโนมทความแขงแรงของกลามเนอหลงมากตามไปดวย ซงตรงกบการศกษาของ Wilmart และคณะทพบวาความแขงแรงของกลามเนอขาและสะโพกนนมความสมพนธกบความสามารถในการยกของในผชายสขภาพด (Wilmarth, & Herekar, 1991) เมอเราเรมออกแรงยกของ กลามเนอรอบเขาจะเปนตวชวยพยงรางกายและควบคม ขอเขาใหมนคง อกทงกลามเนอลำาตวและกลามเนอหลงกจะชวยใหเกดการเคลอนไหวเหยยดลำาตวขนจากพนได เปนการทำางานรวมกนของกลามเนอทงรางกาย อกทงผทมความ แขงแรงของกลามเนอขามากกวากลามเนอหลงนนมอตรา การเตนของหวใจมากกวา เนองจากความแขงแรงมาก รางกายมความตองการทางสรรวทยาและพลงงานจากกลามเนอขามากกวา เพอออกแรงเหยยดเขาใหขนมาอยในทายน แตทงนทงนนจากการศกษาไมพบความแตกตางระหวางทงสองกลมอกทงระดบความเหนอยและอตราการเตนของหวใจในขณะยกนนพบวาไมมความแตกตางกนเนองจากการยกโดยวธไซโคฟสกคนน เปนการยกในระดบทปลอดภยและไมม อาการเหนดเหนอยเมอยลา (Ayoub, & Dempsey, 1990)

สรปผลการศกษาในครงนพบวา ความแขงแรงของกลามเนอหลงและกลามเนอขาไมมความสมพนธกบ นำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยก และผทมความแขงแรง ของกลามเนอขามากกวากลามเนอหลงมแนวโนมทจะยก นำาหนกมากสดทยอมรบไดในการยกมากกวาผทมความ แขงแรงของกลามเนอหลงมากกวากลามเนอขา ซงสอดคลองกบการศกษาของ Wilmarth (Wilmarth, & Herekar, 1991)

7.ขอเสนอแนะผลการศกษาในครงนสามารถนำาขอมลทไดไปใช

ประโยชนในการแนะนำาบคคลทวไปและคนททำางานยกยายสงของ ถงความสำาคญของการเสรมสรางความแขงแรงของกลามเนอทเกยวของกบการยกทงกลามเนอหลงและกลามเนอขา ใชเปนแนวทางในการวางแผนคดเลอกคนทมความแขงแรงทเหมาะสมกบงานททำา เพอชวยเพมประสทธภาพในการทำางาน และชวยปองกนอนตรายทอาจเกดกบระบบ โครงรางกลามเนอของรางกายได ในการศกษาครงตอไปควรทจะมการศกษาถงการกำาหนดทาทางการยกในแบบตาง ๆ ตอ MAWOL และการศกษาเพมเตมในกลมของเพศหญง คนทำางานทมอายมากกวา 30 ป หรอในคนงานทมประสบการณ



Research Article

ในการทำางานยกของ เปนตน โดยเฉพาะในกลมประชากรไทยทยงมการศกษาวจยนอยมาก กเปนประเดนทนาสนใจทควรมการศกษาตอไป

8.กตตกรรมประก�ศผวจยขอขอบพระคณสาขาวชากายภาพบำาบด สำานก

วชาวทยาศาสตรสขภาพ มหาวทยาลยแมฟาหลวง ผใหเงนทนสนบสนนการศกษาวจย และขอขอบพระคณคณะกายภาพบำาบด มหาวทยาลยมหดล ทเออเฟอหองปฏบตการวจยสมรรถภาพการทำางานของกลามเนอ ใหใชเครองมอและหองวจยในการดำาเนนการทดลองและเกบขอมลวจย

เอกส�รอ�งองสำ�นกง�นประกนสงคม กระทรวงแรงง�นและสวสดก�ร

สงคม. (2555). ร�ยง�นประจำ�ป 2555 กองทนเงน

ทดแทน. Retrieved Jun 8, 2012 from: http://

www.sso.go.th/wpr/uploads/uploadimages/file/

AnnualReportBook2555.pdf

Ayoub, M.M., & Dempsey, P.G. (1990). The psycho-

physical approach to manual materials handling

task design. Ergonomics. 42(1): 17-31.

Bartlett, D., Li, K., & Zhang, X. (2007). A relation

between dynamic strength and manual

material-handling strategy affected by knowledge

of strength. The Journal of Human Factors and

Ergonomics Society. 49: 438-446.

Bureau of Labor Statistics. (2002). Number of non fatal

occupational injuries and illnesses involving

days away from work by event or exposure

leading to injury or illness and number of days

away from work. Retrieved July 22, 2012, from:

http://www.bls.gov/iif/osh/case/ostb1337.pdf

Burgess-Limerick, R., & Abernethy, B. (2003). Toward

a quantitative definition of manual lifting

postures. Human factors. 39: 141-148.

Cady, L.D., Bischoff, D.P., O’Connell, E.R., Thomas,

P.C., & Allan J.H. (1979). Strength and fitness

and subsequent back injuries in fire-fighters.

Journal of Occupational Medicine. 21: 269-272.

Cuningham, C., Flynn, T., & Blake, C. (2006). Low

back pain and occupation among Irish health

service workers. Occupational Medicine. 56(7):

447-454.

Dancewicz, T.M., Krebs, D.E., & McGibbon, C.A.

(2003). Lower limb extensor power and lifting

characteristics in disable elders. Journal of

Rehabilitation Research and Development.

40(4): 337-347.

Davis, K.G., Splittstoesser, R.E., & Marras, W.S.

(2003). Kinematic contribution and synchro-

nization of the trunk, hip and knee during

free-dynamic lifting. Occupational Ergonomics.

3(2): 99-108.

Jackson, A.S., & Sekula, B.K. (1993). The influence

of strength and gender on psychophysical lift

capacity. Proceedings of the Human Factors

and Ergonomics Society Annual Meeting

September. 43: 723-727.

Kluay-On, K. (2009). Effect of lifting postures on

maximum acceptable weight by Psychophysical

approach [Dissertation]. Bangkok: Mahidol

University.

Li, K., & Zhang, X. (2009). Can relative strength

between the back and knees differentiate lifting

strategy? The Journal of Human Factors and

Ergonomics Society. 51: 785-96.

Nicholson, L.M., & Legg, S.J. (1986). A psychophysical

study of the effects of load and frequency

upon selection of workload in repetitive lifting.

Ergonomics. 29: 903-911.

Ozguler, A., Leclerc, A., Landre, M., Pietri-Taleb,

F., & Niedhammer, I. (2000). Individual and

occupational determinants of low back pain

according to various definitions of low back

pain. Journal of Epidemiology and Community

Health. 54(3): 215-220.




Peeradajmontree, O. (2002). Maximum acceptable

weight of lift in Thai male workers aged 18-30

years: Psychophysical approach [Dissertation].

Bangkok: Mahidol University.

Snook, S.H., & Irvine, C.H. (1967). Maximum

acceptable weight of lift. American Industrial

Hygiene Association Journal. 27, 322-329.

Stone, M.H., Sands, W.A., Pierce, K.C., Carlock, J.,

Cardinale, M., & Newton, R.U. (2005). Relationship

of Maximum strength to weightlifting

performance. Med Sci Sports Exerc. 37(6):

1037-43.

Vincent, M.C. (2003). The effects of box size,

frequency and extend horizontal reach on

maximum acceptable weights of lifting.

International Journal of Industrail ergonomics.

32: 115-120.

Wilmarth, M.A., & Herekar, R. (1991). Lifting ability

and leg strength. The Journal of Orthopedic

and Sport Physical Therapy. 14(1): 24-30.

Zhang, X., & Buhr, T. (2002). Are back and leg muscle

strengths determinants of lifting motion strategy?

Insight from studying the effects of simulated

leg muscle weakness. International Journal

of Industrial Ergonomics. 29(3): 161-169.

55


Research Article

Journal of Safety and Health : Vol. 7 No. 25 May-August 2014

ความพรอมรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถน

ในพนทสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร

Readiness to Public Health Emergency among Local Government Organizations under the Catchment Areas of the Office

of Disease Prevention and Control I, Bangkok

วไลลกษณ หฤหรรษพงศ วท.ม. (ระบาดวทยา)

สำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร กรมควบคมโรค

รองศาสตราจารย ดร.สสธร เทพตระการพร Ph.D. (Public Health)

คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทคดยอการศกษาเชงผสมผสานนเกบขอมลโดยวธเชง

ปรมาณและเชงคณภาพ โดยเชงปรมาณศกษาดวยวธเชงพรรณนา มวตถประสงคเพอประเมนความพรอมดานการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาล โดยดำาเนนการในป พ.ศ. 2553 เปนการเกบขอมลจากผบรหารและผปฏบตงานในองคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลนคร เทศบาลเมอง และเทศบาลตำาบลในพนทจงหวดพระนครศรอยธยา นนทบร และปทมธาน รวม 51 แหงโดยการสมภาษณ สวนวธเชง

คณภาพเกบขอมลโดยการสนทนากลม วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา และขอมลเชงปรมาณจากการประเมนผลการดำาเนนงานตามแนวทางการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของสำานกระบาดวทยา กรมควบคมโรค

ผลการศกษาพบวา สถานการณสาธารณภยทเปนปญหาทสำาคญของทองถน 3 อนดบแรก ไดแก อคคภย นำาทวม และอบตเหตจราจร ในชวง 1 ปทผานมาทกเทศบาลมการฝกอบรมจดทำาแผนตอบโตภาวะฉกเฉนและฝกซอมแผน รอยละ 84.3 ของเทศบาลมการฝกอบรมเรองสาธารณภยและสารเคมและการสอสารความเสยง รอยละ 82.4 มการฝก




อบรมเรองการกชพ กภย นอกจากนยงพบวาเทศบาลมความตองการใหจดอบรมเรองการเฝาระวงภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข สำาหรบความคดเหนดานความพรอมในการปฏบตงานภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขพบวา มความพรอมตามลำาดบจากมากไปหานอยดงน นโยบายดานการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข แผนรองรบเหตฉกเฉน งบประมาณ สงสนบสนน วสดอปกรณ และดานบคลากร มความพรอมนอยทสด จากการประเมนการดำาเนนงานตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขพบวา เทศบาลยงไมมประสบการณการดำาเนนงานในแนวทางการปฏบตงานตามเกณฑทกรมควบคมโรคกำาหนด โดยเฉพาะอยางยงในเรองการแจงเตอนขาวการเกดโรค/ภย การสอบสวนโรค และการเขยนรายงานการสอบสวนโรค การตระหนกและการมสวนรวมของประชาชนในเรองการเฝาระวงเหตการณ โรคและภยสขภาพ โดยเฉพาะการเตรยมการปองกนตนเองยงพบวาไมเพยงพอ นอกจากน การปฏบตงานตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในหนวยงานระดบทองถนยงขาดความชดเจน และยงมความตองการใหมการพฒนาศกยภาพดานการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพ รวมไปถงการปองกนการแพรระบาดของโรคตดตอ

คำ�สำ�คญ : ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข/องคกรปกครองสวนทองถน/การเตรยมความพรอมและการตอบโตภยพบต

AbstractThe need for national preparedness and

response plan for public health emergency in Thailand was recognized in various evaluation. This mixed method study was to assess readiness in public health emergency management (PHEM) of municipal government, in catchment areas of Office of Disease Prevention and Control I. Management and staff levels working at 51 municipal governments in 3 provinces, namely Ayutthaya; Nonthaburi and Pathumthani, were interviewed about their PHEM and operation of disaster preparedness. Quantitative data on implementation evaluation according to PHEM guidelines of Ministry of Public Health were also analyzed in the study.

The most 3 concerned disasters were found to be fire hazard, flood and road accident. During the last year, 100% of all 51 Local Governments had training in disaster response plan and practice, 84.3% had training in chemical disaster and risk communication, and 82.4% had training in rescue. Training need was found to be the surveillance of Public Health emergency. PHEM Policy, Emergency plan and budget were considered satisfied, however, personnel with knowledge and skill in PHEM in local governments were considered inadequate. The evaluation in the study found that most local government had less experience in disaster response. Recognition and participation of the community in surveillance of disaster, diseases and hazards, including self prevention of diseases and hazards were still lacking. Roles of Public Health Emergency Response among local government staff should be clarified, in addition to capacity building in disease and hazard prevention and control, and containment of communicable diseases.

Keywords : Public health emergency/Local government organizations/Disaster preparedness and response

1. บทนำ�ปจจบนการระบาดของโรคตดตอและภยคกคาม

สขภาพมแนวโนมทวความรนแรงมากขน สงผลตอความสญเสยชวต ทรพยสน ความปลอดภย และกระทบตอระบบเศรษฐกจและสงคมโดยรวม เมอเกดภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขนในชมชน องคกรปกครองสวนทองถนจะเปนหนวยงานดานหนาในการเขาถงพนทและใหการชวยเหลอประชาชนในพนทกอนหนวยงานอน ๆ จงมความจำาเปนทจะตองมการพฒนาระบบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขทเหมาะสมกบแตละเหตการณ มความทนกาล และมประสทธภาพในการปองกน ควบคมโรคและภยสขภาพทอาจเกดขนไดในชมชนทไดรบผลกระทบ ทงน เทศบาลถอเปนรปแบบการบรหารราชการสวนทองถนทจดตงขน ในเขตชมชนเมองทมความเจรญ โดยกฎหมายกำาหนดให

57


Research Article


จดตงเทศบาลขนได 3 ประเภท ไดแก เทศบาลตำาบล (เทศบาลขนาดเลก) เทศบาลเมอง (เทศบาลขนาดกลาง) และเทศบาลนคร (เทศบาลขนาดใหญ) โดยมการแบงหนวยงานเปน 6 สวน ไดแก สำานกปลดเทศบาล สวนคลง สวนสาธารณสข สวนชาง สวนการประปา และสวนการศกษา (ชวงศ, 2539) โดยทงานตามภารกจทเกยวของกบการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขอยในสวนสำานกปลดเทศบาล และสวนสาธารณสข ในงานปองกนและบรรเทาสาธารณภย การปองกนและระงบโรค การสขาภบาล และการชวยเหลอดานการเจบปวยของประชาชน

จากการศกษาวเคราะหโครงสราง บทบาทหนาท และภารกจขององคกรปกครองสวนทองถนในการดำาเนนงานเพอปองกนและลดผลกระทบ ตลอดจนการ เตรยมการเพอเผชญเหตจากภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข พบวา ยงคงมปญหาอปสรรคในทางปฏบตเนองจากระบบการจดการมความเกยวของกบปจจยตาง ๆ มากมายทสงผลตอความสำาเรจและความลมเหลวในการปฏบตงานตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข ปญหาสวนใหญทพบคอ ขาดบคลากรทางสาธารณสข ขาดองคความร และวสดอปกรณในการดำาเนนงาน (นตรตน, 2550)

ดงนน เพอใหทราบถงความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในการเฝาระวงเหตการณฉกเฉนทอาจเกดขนในพนท การเตรยมความพรอมรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข รวมไปถงความสามารถในการตอบโต และรบมอกบสถานการณโรคและภยสขภาพทอาจเกดขนได ตลอดจนการควบคมสถานการณและผลกระทบตอประชาชนทจะไมใหโรคและภยสขภาพขยายวงกวางออกไป ผวจยจงทำาการศกษาเพอประเมนความพรอมดานการ จดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลในพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร ซงครอบคลมจงหวดพระนครศรอยธยา นนทบร และปทมธาน และผลทไดจากการศกษานจะเปนประโยชนในการวางแผนการใหความสนบสนนตอการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนไดตอไป

2. วตถประสงคเพอประเมนความพรอมรบภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลในพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร

3. นย�มศพท1) ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข หมายถง เหตการณ

ทเปนโรคและภยคกคามสขภาพซงมลกษณะเขาไดกบเกณฑอยางนอย 2 ใน 4 ประการ (สำานกระบาดวทยา, 2549) ดงน

(1) ทำาใหเกดผลกระทบทางสขภาพทมความรนแรง

(2) เปนเหตการณทผดปกตหรอไมเคยพบ มากอน

(3) มโอกาสทจะแพรไปสพนทอน (4) ตองจำากดการเคลอนทของผคนหรอสนคา

2) ความพรอมรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

หมายถง สภาพทองคกรหรอบคคลทงระดบบรหารและ

ระดบปฏบตการ พรอมทจะดำาเนนการเพอปองกนหรอลดผล

กระทบจากเหตการณภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข โดยม

การประเมนความเสยงในพนทรบผดชอบ การเตอนภย การ

เตรยมความพรอมเพอรบสถานการณทอาจเกดขน ทงกอน

เกดเหต ขณะเกดเหต และหลงการเกดเหตการณฉกเฉน

ตามกระบวนการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข 4 ระยะ

คอ ระยะบรรเทาภย ระยะเตรยมความพรอม ระยะตอบโต

เหตการณฉกเฉน และระยะฟนฟบรณะ (สสธร และคณะ,

2552)

4. วธก�รศกษ�การวจยครงนใชกระบวนการศกษาเชงผสมผสาน

(mixed method study) ระหวางเชงปรมาณและเชงคณภาพ โดยมขอบเขตของการศกษาประกอบดวย 2 สวน ดงน

1) การศกษาเชงปรมาณ โดยการสำารวจความพรอม ขององคกรปกครองสวนทองถน ในการรบมอภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข โดยสอบถามความร ความคดเหน ประสบการณการปฏบตงานของบคลากร และผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน เกบขอมลโดยการสมภาษณ

2) การศกษาเชงคณภาพ โดยการสนทนากลมมงเนนประเดนปญหาอปสรรคตอการดำาเนนงานดานภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข และขอเสนอแนะตอกรมควบคมโรคเพอการปรบปรงการดำาเนนงาน

ประชากรทศกษาคอ ผบรหารและผปฏบตงาน

ในองคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาลทกแหงใน

พนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1




กรงเทพมหานคร จำานวน 63 แหง สวนกลมตวอยางทศกษา

คอ ผบรหารและผปฏบตงานในเทศบาลทกแหงทมประกาศ

จดตงเปนเทศบาลกอนป พ.ศ. 2551 มจำานวนทงสน 51 แหง

หนวยในการวเคราะห (unit of analysis) คอเทศบาล

ระยะเวลาในการศกษาตงแตเดอนมกราคม-ธนวาคม 2553

เครองมอท ใชในการศกษาเปนแบบสมภาษณ

(structured questionnaire) ตามกรอบแนวคดการจดการ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข แบงเปน (1) แบบสมภาษณ

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ม 2 สวนคอ ขอมลทวไป

เกยวกบองคกรปกครองสวนทองถน และขอมลการจดการ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข 4 ดานไดแก โครงสราง/นโยบาย

บคลากร/ทม งบประมาณ และวสดสงของเวชภณฑ และ

(2) แบบสมภาษณผปฏบตงาน ประกอบดวย ความร ความ

คดเหน การรบรถงบทบาทหนาท และประสบการณในการ

ดำาเนนงานดานภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณจากแบบสมภาษณใชสถตเชงพรรณนา ไดแก รอยละ ขอมลเชงปรมาณ

2) ขอมลด�นก�รบรห�รง�นขององคกรปกครอง

สวนทองถน

การวเคราะหขอมลแผนงานโครงการทเกยวของ

กบการเตรยมพรอมรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข พบวา

ทกเทศบาลมการพฒนาดานการสงเสรมคณภาพชวต

การสาธารณสขและสวสดการสงคม (รอยละ 100)

จากการประเมนผลการดำาเนนงานตามแนวทางการจดการภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของสำานกระบาดวทยา นำามาวเคราะหเพอหาคารอยละ และเปรยบเทยบระดบคณภาพของการดำาเนนงาน สำาหรบขอมลเชงคณภาพทบนทกขอสงเกต นำามาวเคราะหเปรยบเทยบและสอบทานกบขอมลเชงปรมาณ

โครงการศกษาน ตามรหสโครงการ 1/53-382 ไดรบการพจารณาอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจย กรมควบคมโรค เมอวนท 5 มกราคม 2553

5. ผลก�รศกษ�1) ขอมลทวไปขององคกรปกครองสวนทองถน

ในพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร มเทศบาลขนาดใหญหรอเทศบาลนครอย 3 แหง เทศบาลขนาดกลางหรอเทศบาลเมอง 10 แหง และเทศบาลขนาดเลกหรอเทศบาลตำาบล 38 แหง จำาแนกตามรายจงหวดในพนท แสดงดงตารางท 1

สำ าหรบการพฒนาด านการจดระ เบยบชมชนส งคม

ดานรกษาความสงบเรยบรอย พบวา รอยละ 63.16 ของ

เทศบาลขนาดเลกคอเทศบาลตำาบลมแผนงานโครงการ

ดงกลาว และมเพยงรอยละ 34.21 ของเทศบาลตำาบลท

มแผนงานโครงการพฒนาโครงสรางพนฐานและระบบ

สาธารณปโภค แสดงดงตารางท 2

ต�ร�งท 1 จำานวนเทศบาลในพนทรบผดชอบของสำานกงานปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร จำาแนกตามขนาดและ รายจงหวด (N = 51)

จงหวด เทศบ�ลนคร เทศบ�ลเมอง เทศบ�ลตำ�บล รวม

นนทบร 2 2 6 10

ปทมธาน - 6 8 14

พระนครศรอยธยา 1 2 24 27

รวม 3 10 38 51

59


Research Article


ต�ร�งท 2 จำานวนและรอยละของเทศบาลทมแผนงานโครงการทเกยวของกบการเตรยมพรอมรบภาวะฉกเฉนทาง สาธารณสข จำาแนกตามยทธศาสตร (n = 51)

สำาหรบขอมลนโยบายและแผนงานโครงการ

ดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภยพบวา มความ

สอดคลองกบแนวทางการทำางานของกรมปองกนและ

บรรเทาสาธารณภย เทศบาลทง 51 แหงใหความสำาคญ

กบนโยบายดานสาธารณภย มการจดทำาแผนปองกน

และบรรเทาสาธารณภยของทองถนโดยฝายปองกนและ

บรรเทาสาธารณภยตามโครงสรางนโยบายดานการปองกน

แผนง�นโครงก�รทเกยวของกบ

ก�รเตรยมพรอมรบ

ภ�วะฉกเฉนท�งส�ธ�รณสข

เทศบ�ลนคร เทศบ�ลเมอง เทศบ�ลตำ�บล รวม

จำ�นวน n = 3

รอยละ


รอยละ


รอยละ


รอยละ

1. การพฒนาดานการสงเสรม คณภาพชวตการสาธารณสข และสวสดการสงคม2. การพฒนาดานการจดระเบยบ ชมชนสงคม ดานรกษาความ สงบเรยบรอย3. การพฒนาดานโครงสรางพนฐาน และระบบสาธารณปโภค4. การพฒนาดานบรหารจดการ และอนรกษทรพยากร ธรรมชาต/สงแวดลอม

3

3

3

2

100

100

100

66.70

10

10

10

5

100

100

100

50

38

24

13

6

100

63.16

34.21

15.79

51

37

26

13

100

72.55

50.98

25.49

และบรรเทาสาธารณภยของทองถน การบรหารงานในฝาย

สำานกปลดเทศบาล และมรายละเอยดแผนงานโครงการ

ดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภย จำาแนกตามขนาด

เทศบาล แสดงดงตารางท 3 จะเหนไดวาโครงการซอมแผน

ดานสาธารณภยนน มเพยงรอยละ 80 ของเทศบาลเมอง

และรอยละ 50 ของเทศบาลตำาบลทมโครงการดงกลาว




ต�ร�งท 3 แผนงานโครงการดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจำาแนกตามขนาดเทศบาล และระยะของการจดการ ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข

แผนง�นโครงก�ร



รอยละ


รอยละ


รอยละ


รอยละ

ระยะบรรเท�ภย1. โครงการจดซออปกรณและ สงกอสรางเพอใชในการ ปองกนและบรรเทาสาธารณภย 2. โครงการสรางสงกอสรางเพอ ปองกนนำาทวมและปรบปรง การระบายนำา

ระยะเตรยมคว�มพรอม3. โครงการจดทำาแผนดาน สาธารณภย4. โครงการจดเตรยมวสด อปกรณในการปองกนนำาทวม อคคภย และการรวไหลของ สารเคม5. โครงการใหความรดานการ บรรเทาสาธารณภยในชมชน6. โครงการฝกอบรมอาสาสมคร ปองกนภยฝายพลเรอน (อปพร.)7. โครงการฝกอบรมหนงตำาบล หนงทมกภย8. โครงการซอมแผนดาน สาธารณภย

ระยะตอบโตเหตก�รณฉกเฉน9. โครงการปองกนและบรรเทา

สาธารณภย/ภาวะฉกเฉนจาก สาธารณภย 10. โครงการดานความปลอดภย ทางถนนระยะฟนฟบรณะ 11. โครงการชวยเหลอผประสบ สาธารณภยและความเดอดรอน

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

3

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

10

10

10

10

10

10

9

8

10

10

10

100

100

100

100

100

100

90

80

100

100

100

38

38

38

38

33

31

31

19

38

25

38

100

100

100

100

86.84

81.58

81.58

50

100

65.79

100

51

51

51

51

46

44

43

30

51

38

51

100

100

100

100

90.20

86.27

84.31

58.82

100

74.51

100

61


Research Article


ในสวนของงบประมาณทเทศบาลใชดำาเนนการ

ตามยทธศาสตรการพฒนานนพบวา จำานวนงบประมาณ

สงสดทใชในป พ.ศ. 2552 สงสด 3 อนดบแรกคอ การ

พฒนาดานโครงสรางพนฐานและระบบสาธารณปโภค

รอยละ 36.88 การพฒนาดานการจดระเบยบชมชน สงคม

ดานรกษาความสงบเรยบรอยรอยละ 16.83 และการพฒนา

ดานการสงเสรมคณภาพชวต การสาธารณสขและสวสดการ

สงคมรอยละ 15.92 สำาหรบในสวนของงบประมาณดาน

การสาธารณสขนนพบวา สดสวนงบประมาณสงสดใชไป

ในดานการสงเสรมสขภาพคอรอยละ 11.81 ตามดวยการ

พฒนาและปรบปรงศนยบรการสาธารณสขรอยละ 10.65

3) ขอมลด�นก�รปฏบตง�นเพอเตรยมคว�มพรอม

รบภ�วะฉกเฉนท�งส�ธ�รณสข

จากการสอบถามความคดเหนทมตอบทบาทหนาท

และความสามารถในการปฏบตงานการจดการภาวะฉกเฉน

ทางสาธารณสขขององคกรปกครองสวนทองถนตามภารกจ

และการดแลดานสงแวดลอม/ขยะ/สงปฏกล รอยละ 8.33

อยางไรกตาม เมอสอบถามถงความเพยงพอของงบประมาณ

ดานสาธารณภยขององคกรปกครองสวนทองถนพบวา

มเพยงเทศบาลตำาบล 6 แหงจาก 38 แหงทตอบวาไมเพยงพอ

จากการศกษาขอมลบคลากรขององคกรปกครอง

สวนทองถนทผานการอบรมดานสาธารณภยในชวง 1 ปท

ผานมาพบวา ทกเทศบาลมการอบรมเรองการซอมแผน

สาธารณภย สวนความรเรองโรคตดตอนนพบวามเพยง

รอยละ 43.14 ของเทศบาลทงหมดทมการอบรม แสดง

ดงตารางท 4

ทกระทรวงสาธารณสขกำาหนดนน บคลากรในเทศบาล

สวนใหญเหนดวยกบบทบาทหนาทตามภารกจดงกลาว และ

คดวาสามารถปฏบตงานได ยกเวนในเรองการเขยนรายงาน

สอบสวนโรคซงมเพยงรอยละ 49.02 ทคดวาสามารถปฏบต

ได แสดงดงตารางท 5

ต�ร�งท 4 จำานวนและรอยละของเทศบาลทมบคลากรผานการอบรมดานสาธารณภยในชวง 1 ปทผานมา

ก�รอบรมในชวง 1 ปทผ�นม�



รอยละ


รอยละ


รอยละ


รอยละ

1. การซอมแผนสาธารณภย 2. การกชพ กภย3. ความรเรองโรคตดตอ4. ความรเรองสาธารณภยและ สารเคม 5. การสอสารความเสยง

3 323

3

100100

66.67100

100

1095

10

8

1009050

100

80

38301530

32

10078.9539.4778.95

84.21

51422243

43

10082.3543.1484.31

84.31




ต�ร�งท 5 จำานวนและรอยละของเทศบาลทมบคลากรเหนดวยกบบทบาทหนาท และสามารถปฏบตงานไดตามภารกจท กระทรวงสาธารณสขกำาหนด

ต�ร�งท 6 จำานวนและรอยละของขอมลการวเคราะหสถานการณสาธารณภยทเปนปญหาสำาคญของทองถน

เมอวเคราะหสถานการณโรคและภยสขภาพในพนทรบผดชอบพบวา สถานการณโรคทเปนปญหาสำาคญของ ทองถน 3 อนดบแรก ไดแก โรคไขเลอดออก โรคพษสนขบา

และโรคเอดส สวนสถานการณสาธารณภยทเปนปญหาสำาคญของทองถน 3 อนดบแรก ไดแก อคคภย นำาทวม และ อบตเหตจราจร แสดงดงตารางท 6

ขอมลสถ�นก�รณส�ธ�รณภยจำ�นวน

n = 51 รอยละ

อคคภยนำาทวมอบตเหตจราจรสารเคมรวไหลวาตภย

5143372217

10084.3172.5543.1433.33

บทบ�ทหน�ท

เหนดวย ส�ม�รถปฏบตง�นได


รอยละ


รอยละ

1. การจดตงทมสอบสวนเคลอนทเรว2. ทมมศกยภาพทางวชาการ3. ทมมความพรอมในการปฏบตงาน4. การเฝาระวงและเตอนภย5. การสอบสวนโรคและภยสขภาพ6. การควบคมโรคขนตน7. ผลงานดานการแจงเตอนและรายงานเหตการณทนเวลา8. ผลงานดานคณภาพการสอบสวนและควบคมโรค9. ผลงานดานความรวดเรวในการสอบสวนโรค

10. ผลงานดานคณภาพการเขยนรายงานสอบสวนโรค

51515151515140425137

100100100100100100

78.4382.35

10072.55

51514751455135404325

100100

92.16100

88.24100

68.6378.4384.3149.02

63


Research Article


นอกจากน จากการสอบถามประสบการณและ

การประเมนการดำาเนนงานตอบโตเหตการณฉกเฉนทาง

สาธารณสขพบวา เทศบาลทง 51 แหงยงไมมประสบการณ

ในการแจงเตอนขาวการเกดโรค/ภยไดภายใน 24 ชวโมง

หรอการประเมนสถานการณและรายงานเหตการณไดภายใน

48 ชวโมง การสอบสวนและควบคมโรคทมคณภาพตาม

เกณฑทกำาหนด และความรวดเรวในการสอบสวนโรคภายใน

48 ชวโมง รวมไปถงยงไมมประสบการณในการเขยนรายงาน

สอบสวนโรคทมคณภาพตามเกณฑทกรมควบคมโรค

กำาหนด

ความคดเหนดานความพรอมในการปฏบตงาน

รองรบภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขพบวา ประเดนทม

ความพรอม ไดแก นโยบายดานการจดการภาวะฉกเฉนทาง

สาธารณสข แผนรองรบเหตฉกเฉน และงบประมาณ

สวนประเดนทคดวาไมมความพรอมในการปฏบตงาน ไดแก

วสดอปกรณ และบคลากร

การตระหนกและการมสวนรวมของประชาชน

ในเรองการเฝาระวงเหตการณ โรคและภยสขภาพ โดยเฉพาะ

การเตรยมการปองกนตนเองยงพบวาไมเพยงพอ นอกจากน

การปฏบตงานตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขในหนวยงาน

ระดบทองถนยงขาดความชดเจน และยงมความตองการให

มการพฒนาศกยภาพดานการปองกน ควบคมโรคและภย

สขภาพ รวมไปถงการปองกนการแพรระบาดของโรคตดตอ

6. อภปร�ยผลและขอเสนอแนะจากการศกษาพบวา ปจจบนองคกรปกครองสวน

ทองถนมการจดทำาแผนเตรยมพรอมรบสถานการณโรคและ

ภยสขภาพ โดยสวนใหญเนนดานอคคภย นำาทวม สวนดาน

โรคตดตอและสาธารณภยอน ๆ เชน สารเคม ยงมการ

เตรยมความพรอมคอนขางนอย การเตรยมความพรอมเรอง

แผนฉกเฉนนจะดำาเนนงานในลกษณะงานประจำา และ

รบทราบกนเฉพาะในหนวยงานทเกยวของเทานน ยงไมคอย

มการเผยแพรส สาธารณชน และการประสานงานกบ

หนวยงานอน ๆ ในระดบทองถนยงอาจไมเพยงพอ จงควรม

การบรณาการแผนการจดการของหนวยงานทเกยวของใน

ระดบทองถนเพอใหเกดความรวมมอในการดำาเนนงาน

อยางมประสทธภาพ รวมไปถงการกำาหนดบทบาทหนาท

ของแตละหนวยงานใหชดเจน

จากการสมภาษณทพบวาประชาชนในทองถน

ยงขาดความตระหนกและการมสวนรวมในการเฝาระวง

เหตการณโรคและภยสขภาพโดยเขาใจวาการจดการ

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขเปนเรองของภาครฐทจะตอง

ดำาเนนการ จงไมคอยใหความรวมมอเทาทควรโดยเฉพาะ

การเตรยมการปองกนตนเองจากภาวะโรคและภยสขภาพท

อาจเกดขนได ประเดนนจงควรมการทบทวนใหมการสราง

ความเขมแขงใหกบชมชน และสอสารขอมล ใหความร

เพอใหประชาชนสามารถดแลตนเองไดในภาวะฉกเฉน

รวมไปถงการสอดสองดแลเหตการณผดปกต

ประเดนเรองประสบการณการดำาเนนงานตอบโต

เหตการณฉกเฉนเปนสงสำาคญทการศกษาครงนพบวา ทก

เทศบาลยงไมมประสบการณในการแจงเตอนภยไดภายใน

24 ชวโมง หรอการประเมนสถานการณและรายงานเหตการณ

ไดภายใน 48 ชวโมง รวมไปถงการสอบสวนโรค การควบคม

โรค และการเขยนรายงานสอบสวนโรคทมคณภาพตาม

เกณฑทกรมควบคมโรคกำาหนด ดงนน กรมควบคมโรคจง

ควรจดอบรมในลกษณะ On the Job Training และเปน

พเลยงในการดำาเนนการดงกลาวโดยเฉพาะอยางยงในขณะ

ตอบโตเหตการณฉกเฉนทงในลกษณะจำาลองเหตการณ

และขณะเกดเหตการณจรง อยางไรกตาม จากการทบทวน

วรรณกรรมพบวา การประเมนมาตรฐานงานระบาดวทยา

โรคตดตอของสำานกงานสาธารณสขจงหวดยงคงมตวชวด

บางตวทไมผานเกณฑมาตรฐานทางระบาดวทยา ไดแก ความ

ทนเวลาของการรายงานโรคตดตอทตองเฝาระวงทางระบาด

วทยา ความทนเวลาของการไดรบการแจงขาวการระบาด

ในเวลาทกำาหนด และการสงเคราะหองคความรจากสรป

รายงานการสอบสวนโรค (พศมย, 2548) ซงสอดคลองกบ

การศกษาของมนศลป (2548) ทพบวาระดบจงหวดมตวชวด

บางตวทไมผานเกณฑมาตรฐานทางระบาดวทยา ไดแก การ

สงเคราะหองคความรจากสรปรายงานการสอบสวนโรค และ

ความครอบคลมของหนวยงานทสงรายงานผปวยโรคตดตอ

ทตองเฝาระวงทางระบาดวทยา นอกจากนยงรายงานดวยวา

ระดบอำาเภอมตวชวดทไมผานเกณฑคอ ความครอบคลมของ

หนวยงานทสงรายงาน และความทนเวลาของการสงรายงาน

โรคตดตอทตองเฝาระวง สวนระดบตำาบลมตวชวดทไมผาน

เกณฑคอ ความครบถวนของการรายงานผปวยโรคตดตอ

ทตองเฝาระวง ดงนน การพฒนาบคลากรทกระดบถอเปน




เรองทตองเรงดำาเนนการ โดยเฉพาะอยางยงการประเมนความตองการในการฝกอบรมใหความรทงในประเดน การเฝาระวงภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข และการดำาเนนงาน ตามมาตรฐานระบาดวทยา โดยควรชแจงใหเจาหนาท ผเกยวของเหนความสำาคญในการรายงานขอมลใหครบถวนและถกตองและทนกาล มการประเมนสถานการณโรคและพนทเสยงอยางตอเนองซงจะสงผลตอการปองกนควบคมโรคและภยไดอยางมประสทธภาพ

จะเหนไดวาการเฝาระวงและการตอบโตเหตการณฉกเฉนเปนภารกจทมความสำาคญทหนวยงานระดบทองถน ควรไดรบการพฒนาใหมศกยภาพในลำาดบตน ซงจะสงผลด ตอระบบเฝาระวงและตอบโตเหตการณฉกเฉนระดบชาต และระดบนานาชาตตอไป (US Department of State, 2013) นอกจากน องคการอนามยโลกไดเสนอแนะแนวคด All-hazard approach เนองจากในกระบวนการวางแผนและ เครองมอตาง ๆ ทใชในระยะเตรยมความพรอม บรรเทาภย และตอบโตเหตการณมความคลายคลงกนไมวาจะเปนภยอนตรายประเภทใด และชมชนแตละแหงกคงไมสามารถพฒนาระบบโดยแยกสวนแตละภยอนตรายได (WHO, 2007) สงทสำาคญกคอการสรางเครอขายและการประสานความ รวมมอกนในพนท ระหว างหนวยงานท เกยวของทม องคความรเฉพาะทางอยแลวในการเตรยมความพรอมรบ ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขไมวาจะเกดภยชนดใดกตาม

7. กตตกรรมประก�ศการศกษาครงน ไดรบทนอดหนนการวจยจาก

กรมควบคมโรค และจะสำาเรจลลวงไปไมไดหากไมไดรบความรวมมอจากทานผบรหารและผปฏบตงานในเทศบาลทกแหงทไดเสยสละเวลาและใหขอมลท เปนประโยชน อยางยงในการศกษาน

เอกส�รอ�งองชวงศ ฉายะบตร. (2539). การปกครองทองถนไทย. กรงเทพฯ: สมาคมนสตเการฐศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย ISBN: 9747856565นตรตน พลสวสด และคณะ. (2550). การวเคราะห โครงสราง บทบาทหนาทและภารกจขององคกรปกครอง สวนทองถนเพอการพฒนาเครอขายปองกนควบคมโรค และภยสขภาพในพนทสาธารณสขเขต 4, สำานกงาน ปองกนควบคมโรคท 1 กรงเทพมหานคร. พศมย อยเนยม. (2548). การประเมนมาตรฐานงานระบาด วทยาโรคตดตอ จงหวดลพบร ป 2547. วารสารควบคม โรค, 31(1), 142-148.มนศลป ศรมาตย. (2548). การประเมนมาตรฐานงานระบาด วทยาโรคตดตอของเครอขายระบาดวทยาจงหวดนาน, สำานกงานสาธารณสขจงหวดนาน.สสธร เทพตระการพร, นนทวรรณ วจตรวาทการ และ Marc Van der Putten. (2552). การศกษาการพฒนาศกยภาพ ดานการตอบโตภาวะฉกเฉนทางสาธารณสขของทมเฝา ระวงสอบสวนเคลอนทเรว. วารสารการสงเสรมสขภาพ และอนามยสงแวดลอม, กระทรวงสาธารณสข, 32(2), 50-61.สำานกระบาดวทยา. (2549). คมอพฒนาบคลากรทมเฝาระวง สอบสวนเคลอนทเรว (SRRT) กรมควบคมโรค.US Department of State. (2013). Surveillance and Response. Available at : http://www.state.gov/e/ oes/intlhealthbiodefense/sr/ [Access on 22 August 2013]WHO. (2007). Risk reduction and emergency preparedness: WHO six-year strategy for the heal th sector and community capacity development. ISBN 978 92 4 159589 6. Available at: http://www.who.int/hac/ techguidance/preparedness/en/ [Access on 22 August 2013]



Research Article

บทคดยอการวจยเชงสำารวจนมวตถประสงคเพอ (1) ศกษา

วฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ทงโดยรวมและรายดานของบคลากร (2) ศกษาวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยของบคลากรจำาแนกตามหนวยงานทปฏบตงานและลกษณะงาน และ (3) เปรยบเทยบความแตกตางของวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยของบคลากรในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในกรงเทพมหานคร แยกตามหนวยงานทปฏบตงานและลกษณะงาน ประชากรในการวจย ไดแก บคลากรทปฏบตงาน ในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในกรงเทพมหานคร ทม อายงานไมนอยกวา 3 เดอน ทงระดบบรหารและระดบปฏบตการ จำานวน 850 คน สมตวอยางแบบแบงชน จำานวน 350 คน เครองมอทใชในการวจย เปนแบบสอบถามทมคาความเทยง 0.82 ไดรบการตอบกลบแบบสอบถามจำานวน 301 ฉบบ สถตทใชในการวเคราะหขอมล ไดแก คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว

ผลการวจยพบวา (1) บคลากรทปฏบตงานใน โรงพยาบาลเอกชนแหงหนงในกรงเทพมหานครมความ คดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมและรายดาน อยในระดบปานกลาง โดยดานทม คาเฉลยมากทสดคอ การเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการพฒนาอยางตอเนอง (2) บคลากรในหนวยงานแผนกผปวยนอก และหนวยงานสนบสนน รวมทงบคลากรทลกษณะงานสมผสผปวยโดยออม และไมมการสมผสผปวย มความ คดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวม อยในระดบปานกลาง แตบคลากรในหนวยงานแผนก ผปวยใน และบคลากรในหนวยงานบรการทวไป รวมทงบคลากรทมลกษณะงานสมผสผปวยโดยตรง มความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยอยในระดบมาก (3) บคลากรททำางานในหนวยงาน และลกษณะงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ในภาพรวมไมแตกตางกน

คำ�สำ�คญ : วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวย/โรงพยาบาลเอกชนแหงหนง

วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

Patient Safety Culture among Staff at a Private Hospital in Bangkok

นภาพร ถนขาม พย.บ. พยาบาลวชาชพ รองศาสตราจารย ดร.นตยา เพญศรนภา ส.ด. (สขศกษา)

ผชวยศาสตราจารย ดร.อารยา ประเสรฐชย วท.ด. (สาขาวจยเพอการพฒนาสขภาพ)




AbstractThe purposes of this survey research were to :

(1) study overall and aspect-specific patient safety culture among staff; (2) study patient safety culture among staff in each section and types of work; and (3) compare the patient safety culture among staff in each section and types of work, all at a private hos-pital in Bangkok. This is a survey research. Of all 850 executive and operating staff members with at least 3 months of work experience at the private hospital, 301 were selected, using the stratified random sampling method, to participate in this study. The instrument used in this study was a questionnaire. Statistical analysis was undertaken to determine percentages, means, standard deviations, and one-way ANOVA.

The results revealed that : (1) among the participating staff at the private hospital in Bangkok, their opinions on overall and aspect-specific patient safety culture were at a moderate level; (2) among outpatient and support sections’ staff, and indirect and non-patient contact staff, their opinions on overall patient safety culture were at a moderate level, but the opinions of inpatient, general support and patient-care staff were at a high level; and (3) staff working at different sections and with types of work had non-different opinions on overall patient safety culture.

Keywords : Patient safety culture/Private hospital

1. บทนำ� การบรการทางดานสาธารณสขของโรงพยาบาลรฐ

และเอกชนมการบรการทงในระดบปฐมภม ทตยภม และตตยภม โดยทกหนวยบรการจำาเปนตองคำานงถงความปลอดภยของผปวยทมาใชบรการอกทงผปฏบตงานทกคน ซงถอวาเปนลกคาภายในของหนวยบรการ ทตองการปฏบตงานในหนวยงานทมความปลอดภย เพราะหากความไมปลอดภยเกดขนยอมนำามาซงความเสยหายตอองคกร (สเมธา เฮงประเสรฐ, 2548) ความปลอดภยจงเปนสงท

สำาคญทงตอบคลากรในองคกรและผมารบบรการ โดยตองอาศยความมสวนรวมจากทกสวนงานในองคกรเพอพฒนาทกษะ กระบวนการทำางาน และจตสำานกทจะกอใหเกดความปลอดภย โดยการพฒนาวฒนธรรมความปลอดภยใหเกดขนในองคกรเพอทจะสามารถแขงขนและเปนทตองการของผรบบรการได โรงพยาบาลเอกชนในกรงเทพมหานคร มการประเมนคณภาพโรงพยาบาลในระดบทตยภมและตตยภมโดยสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล และในบางโรงพยาบาลเอกชนมการประเมนคณภาพในระดบสากลเพมเตมคอ Joint Commission International (JCI) โดยมงเนนการปองกนอนตรายทจะเกดกบผรบบรการในการบรการสขภาพ เพอปรบปรงคณภาพการบรการและจดระบบความปลอดภยในการดแลผปวยเปนสำาคญ และในทางออมยงสามารถใชเพอประชาสมพนธและรบรองคณภาพบรการของโรงพยาบาลเพอใหผรบบรการทงชาวไทยและชาวตางชาต มนใจในการมารบบรการและเลอกทจะมาใชบรการอกดวย เนองจากสภาวการณแขงขนของโรงพยาบาลเอกชนในกรงเทพมหานครคอนขางสง แตเพยงการรบรองคณภาพจากสถาบนภายนอก ซงจะเขามาตรวจรบรองเปนวาระทก 3 ปนนคงไมสามารถทจะทำาใหการพฒนาคณภาพยงยนอยในองคกรได จงตองมการสรางวฒนธรรมความปลอดภยใหเกดขนในองคกร เพอทจะสามารถตรวจจบ ปองกน และ แกปญหาทจะเกดอนตรายตอผปวยและผปฏบตงานไดดขน การประเมนระดบวฒนธรรมความปลอดภยสามารถใช เครองมอไดหลายชนดดวยกน (กตต ลมอภชาต, 2552) สำาหรบประเทศไทยนนเครองมอทนยมใชคอ "Hospital Survey on Patient Safety Culture" ซงนายแพทยอนวฒน ศภชตกล (2551) จากสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพ โรงพยาบาล (สรพ.) แปลมาจากแบบสำารวจของ Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ)

ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาเรองของวฒนธรรมความปลอดภยในโรงพยาบาลทปฏบตงานอยซงเปนโรงพยาบาลเอกชน ผลการวจยทไดจะเปนขอมลพนฐาน ในดานวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย และการพฒนาวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย เพอใหผบรหาร โรงพยาบาลใช เปนแนวทางในกาปรบปรงการพฒนา วฒนธรรมความปลอดภยในผปวยใหมประสทธภาพยงขน ตอไป และศกษากบบคลากรของโรงพยาบาลทกกลม ทใหบรการผปวย เพอทจะสามารถวเคราะหถงปญหา



Research Article

อปสรรคทแทจรงในโรงพยาบาลในภาพรวม และนำาผลลพธทไดไปเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพและสงเสรมวฒนธรรมความปลอดภยใหเกดขนทวทงองคกร เนองจากหากบคลากรทกกลมมวฒนธรรมความปลอดภยเกดขนแลว การพฒนาคณภาพจะเกดอยางตอเนองจากผปฏบตงานเปนผขบเคลอนเพอมงสความปลอดภยของเจาหนาทและ ผรบบรการอยางยงยนตอไป

2. วตถประสงคก�รวจย การวจยครงนมวตถประสงคเพอ1) ศกษาวฒนธรรมความปลอดภยในการดแล

ผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลทงโดยรวมและรายดาน

2) เปรยบเทยบความแตกตางของวฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาล แยกตามหนวยงานทปฏบตงาน และลกษณะงานของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

3. วธดำ�เนนก�รวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงสำารวจ (Survey

Research) โดยมกระบวนการดงน3.1 ประช�กรและกลมตวอย�ง บคลากรทปฏบต

งานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมอายงานไมนอยกวา 3 เดอน ทงระดบบรหารและระดบปฏบตการ รวมจำานวนประชากรทงสน 850 คน กลมตวอยาง ไดแก บคลากรจำานวน 269 คน ซงไดจากการกำาหนดขนาดตวอยางโดยใชตารางสำาเรจรปของเครกซและมอรแกนท ระดบ 0.05 (Krejcie and Morgan, 1970) และเกบขอมลเพมอกรอยละ 30 เพอปองกนการสญหายของขอมล ทำาใหไดจำานวนกลมตวอยางเทากบ 350 คน เลอกตวอยางตามสดสวนของกลมโดยวธการสมตวอยางแบบจดชน (Stratified Random Sampling) ตามสดสวนของ บคลากรตามกลมงาน

3.2 เครองมอทใชในก�รวจย ไดแก แบบสอบถาม ทไดปรบปรงแบบสำารวจมาตรฐาน ชอ "Hospital Survey on Patient Safety Culture" ซงนายแพทยอนวฒน ศภชตกล จากสถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (สรพ.) แปลมาจากแบบสำารวจของ Agency for Healthcare Research and Quality (AHRQ) ประเทศสหรฐอเมรกา

ซงแบบสำารวจดงกลาวประกอบดวย 2 มต 12 ดาน ไดแก 1) ดานความปลอดภย 2) ความถในการรายงาน

เหตการณ 3) ความคาดหวงของทปรกษา/ผจดการ และกจกรรมการสงเสรมความปลอดภย 4) การเปนองคกรแหงการเรยนร หรอการพฒนาอยางตอเนอง 5) การทำางานเปนทม 6) การสอสารทเปดกวาง 7) การสอสารและการรบขอมล ยอนกลบเกยวกบความผดพลง 8) การตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง 9) การจดคนทำางาน 10) การสนบสนนดานการจดการโรงพยาบาลสำาหรบความปลอดภยของผปวย 11) การทำางานเปนทมระหวางหนวยงานตาง ๆ ในโรงพยาบาล 12) การสงตองานและการเปลยนผานของโรงพยาบาล จำานวนขอคำาถาม (ไมรวมปจจยสวนบคคล) ทงหมด 42 ขอ ลกษณะของแบบสอบถามใหเลอกตอบในลกษณะประเมนคา 5 อนดบ ตามแนว ลเกตสเกล (Likert scale) การแปลผลคะแนน มเกณฑการคดคะแนน โดยนำาคะแนนของผตอบแตละคนมารวมกนแลวหาคาเฉลย ใชหลกการแปลผลคาเฉลย ในการใหความหมายคะแนนเฉลย ดงน คะแนนเฉลย ระดบวฒนธรรมความปลอดภย คาเฉลยระหวาง 4.50-5.00 หมายถง มากทสด คาเฉลยระหวาง 3.50-4.49 หมายถง มาก คาเฉลยระหวาง 2.50-3.49 หมายถง ปานกลาง คาเฉลยระหวาง 1.50-2.49 หมายถง นอย คาเฉลยระหวาง 1.00-1.49 หมายถง นอยทสด

3.3 ก�รทดสอบคณภ�พเครองมอ ผวจยนำาเครองมอทสรางขนไปตรวจสอบความตรงของเครองมอ (Validity) โดยผเชยวชาญจำานวน 4 ทาน และทดลองใชกบบคลากร โรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตธนบร จำานวน 30 ชด ไดคาความเชอมนเทากบ 0.821

3.4 ก�รเกบรวบรวมขอมล ผวจยเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง ในเดอนกนยายน พ.ศ. 2556 ไดรบแบบสอบถามกลบคนมา 345 ฉบบ เปนแบบสอบถามทมความสมบรณและสามารถนำามาวเคราะหได 301 ฉบบ คดเปนรอยละ 85.99 ของแบบสอบถามทสงไป

3.5 ก�รวเคร�ะหขอมล วเคราะหขอมลโดยใชความถ คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน คาความแปรปรวนทางเดยว (One-Way ANOVA) และทดสอบความแตกตางของคาเฉลยรายคดวยวธทดสอบของ Scheffe กำาหนดระดบนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05




4. ผลก�รวจยจากการศกษาวฒนธรรมความปลอดภยในการดแล

ผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร พบวา กลมตวอยางทศกษา เปนบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร จำานวน 269 คน ปฏบตงานในพนทแผนกผปวยนอกมากทสด คดเปนรอยละ 40.86 ปฏบตงานทโรงพยาบาลมาเปนระยะเวลา 1-5 ป คดเปนรอยละ 45.85 ระยะเวลาทปฏบตงานในหนวยงานมาแลวระหวาง 1-5 ป คดเปนรอยละ 47.18 มชวโมงการทำางานตอสปดาหระหวาง 40-59 ชวโมงตอสปดาห คดเปนรอยละ 51.16 มตำาแหนงในกลมพยาบาลวชาชพ/ผชวยพยาบาล คดเปนรอยละ 53.16 ซงสวนใหญมปฏสมพนธ/สมผสกบผปวย คดเปนรอยละ 73.42 ซงสามารถสรปผลการศกษาตามวตถประสงคการวจยไดดงตอไปน

4.1 วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลทงโดยรวมและรายดานของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร พบวา บคลากรมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยในมตวฒนธรรมความปลอดภยโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา การเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการพฒนาอยางตอเนองมคาเฉลยสงทสด รองลงมาคอ การสอสารและการรบขอมลยอนกลบเกยวกบความผดพลง และการทำางานเปนทมภายในหนวยงานของโรงพยาบาล โดยทง 3 ดานม คาเฉลยอยในระดบมาก สวนดานทมคาเฉลยตำาสด คอ ดานการจดคนทำางาน รองลงมาคอ ดานการตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง ดงโดย ทง 2 ดานมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง รายละเอยด ดงแสดงในตารางท 1

ต�ร�งท 1 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนเกยวกบมตวฒนธรรมความปลอดภยในการดแล ผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลในภาพรวม

วฒนธรรมคว�มปลอดภย X S.D. แปลผล

1. ความปลอดภยในภาพรวม 2. ความถในการรายงานเหตการณ 3. ความคาดหวงของทปรกษาและกจกรรมสงเสรมความ ปลอดภย 4. การเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการพฒนาอยางตอเนอง 5. การทำางานเปนทมภายในหนวยงานของโรงพยาบาล 6. การสอสารเปดกวาง 7. การสอสารและการรบขอมลยอนกลบเกยวกบความผดพลง 8. การตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบ ตนในภายหลง 9. การจดคนทำางาน10. การสนบสนนดานการจดการโรงพยาบาลสำาหรบความ ปลอดภยของผปวย11. การสงตองานและการเปลยนผานของโรงพยาบาล12. การทำางานเปนทมระหวางหนวยงานตาง ๆ ในโรงพยาบาล

3.503.413.27

3.863.673.613.813.02

2.713.58

3.223.54

0.921.140.91

0.790.891.030.961.05

1.090.89

0.970.93

มากปานกลางปานกลาง

มากมากมากมาก

ปานกลาง

ปานกลางมาก


รวม 3.43 0.95 ป�นกล�ง



Research Article

4.2 วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลจำาแนกตามหนวยงานทปฏบตงานและลกษณะงานของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

4.2.1 บคลากรหนวยงานผปวยนอก และบคลากรหนวยงานสนบสนนมความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และมความถในการสงรายงานเหตการณอยในระดบ ปานกลาง ในขณะทบคลากรหนวยงานผปวยในมความ คดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมอยในระดบมากและมความถในการสงรายงานเหตการณในระดบปานกลาง สวนบคลากรหนวยงานบรการทวไปมความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมอยในระดบมาก และมความถในการสงรายงานเหตการณในระดบมาก

4.2.2 บคลากรทมลกษณะงานการปฏสมพนธหรอสมผสผปวยโดยตรงมความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมอยในระดบมาก และมความถในการสงรายงานเหตการณระดบปานกลาง แตบคลากรทมลกษณะงานการปฏสมพนธหรอสมผสผปวยโดยออม และบคลากรทมอาชพไมตองปฏสมพนธหรอสมผสผปวยมความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบผปวยในโรงพยาบาลโดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง และมความถในการสงรายงานเหตการณในระดบมากเชนกน

4.3 เปรยบเทยบความแตกตางของวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยแยกตามหนวยงานทปฏบตงานและลกษณะงานของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร ผลการวจยพบประเดนดงน

4.3.1 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมหนวยงานทปฏบตงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยในภาพรวมไมแตกตางกน แตเมอพจารณาเปนรายดานพบวา บคลากรทปฏบตงานใน โรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร ในกลมหนวยงานทปฏบตงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการพฒนาอยางตอเนอง ดานการทำางานเปนทมภายในหนวยงานของโรงพยาบาล และดานการตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง แตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดย

บคลากรทอยหนวยงานผปวยนอกมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการพฒนาอยางตอเนองนอยกวาบคลากรทอยหนวยงานบรการทวไป บคลากรทอยหนวยงานผปวยนอก และหนวยงานสนบสนนมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการทำางานเปนทมภายใน หนวยงานของโรงพยาบาลนอยกวาบคลากรทอยหนวยงานบรการทวไป และบคลากรทอยหนวยงานผปวยใน และหนวยงานสนบสนนมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลงมากกวาบคลากรทอยหนวยงานบรการทวไป (รายละเอยดดงแสดงในตารางท 2)

4.3.2 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชน แหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมลกษณะงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยใน ผปวยในภาพรวมไมแตกตางกน เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมลกษณะงานทแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการทำางานเปนทมภายในหนวยงาน และดานการ ตอบสนองตอความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง แตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 โดยบคลากรทสมผสผปวยโดยออม มความคดเหน เกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดานการทำางาน เปนทมภายในหนวยงานนอยกวาบคลากรทสมผสผปวย นอย/ไมสมผส และบคลากรทสมผสผปวยโดยตรง และ บคลากรทสมผสผปวยโดยออม มความคดเหนเกยวกบ วฒนธรรมความปลอดภยในผปวยดานการตอบสนองตอ ความผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง มากกวาบคลากรทสมผสผปวยนอย/ไมสมผส (รายละเอยด ดงแสดงในตารางท 3)




ต�ร�งท 2 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของมตวฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากร จำาแนกตามหนวยงานทปฏบตงาน

วฒนธรรม

คว�มปลอดภย

หนวยง�น

ผปวยนอก

หนวยง�น

ผปวยใน

หนวยง�นสนบสนน หนวยง�นบรก�รทวไป

X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล

1. ความปลอดภยใน ภาพรวม 2. ความถในการรายงาน เหตการณ 3. ความคาดหวงของ ทปรกษาและกจกรรม สงเสรมความปลอดภย 4. การเปนองคกรแหง การเรยนรหรอการ พฒนาอยางตอเนอง 5. การทำางานเปนทม ภายในหนวยงานของ โรงพยาบาล 6. การสอสารเปดกวาง 7. การสอสารและการรบ ขอมลยอนกลบ เกยวกบความผดพลง 8. การตอบสนองตอ ความผดพลงท ปราศจากการสงผล รายกบตนในภายหลง 9. การจดคนทำางาน10. การสนบสนนดาน การจดการโรงพยาบาล สำาหรบความปลอดภย ของผปวย11. การสงตองานและ การเปลยนผานของ โรงพยาบาล12. การทำางานเปนทม ระหวางหนวยงาน ตางๆ ในโรงพยาบาล

3.54

3.40

3.51

3.72a

3.57b

3.603.78

3.00

3.093.64

3.22

3.52

0.45

0.99

0.65

0.63

0.58

0.700.78

0.77

0.560.61

0.75

0.63

มาก


มาก

มาก

มาก

มากมาก




มาก

3.49

3.34

3.59

3.95

3.74

3.753.83

3.2d

3.213.59

3.34

3.62

0.41

1.04

0.47

0.50

0.56

0.610.66

0.78

0.600.62

0.70

0.63



มาก

มาก

มาก

มากมาก




มาก

3.52

3.31

3.53

3.83

3.49c

3.643.75

3.19e

3.223.45

3.10

3.43

0.43

1.05

0.58

0.69

0.65

0.720.73

0.80

0.450.49

0.60

0.66

มาก


มาก

มาก


มากมาก


ปานกลางปานกลาง



3.38

3.57

3.75

4.06a

3.92b, c

3.463.89

2.67d,e

3.153.58

3.13

3.58

0.48

0.96

0.70

0.70

0.65

0.770.76

0.70

0.480.50

0.62

0.59


มาก

มาก

มาก

มาก



มากมาก


มาก

รวม 3.46 0.38 ปานกลาง 3.56 0.36 มาก 3.46 0.37 ปานกลาง 3.51 0.34 มาก

หม�ยเหต คทมสญลกษณเดยวกน (a, b, c, d, e) ในแตละวฒนธรรมความปลอดภยรายดาน หมายถง คหนวยงานทพบคาเฉลยวฒนธรรม

ความปลอดภยดานนน ๆ ทแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05



Research Article

ต�ร�งท 3 แสดงคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของมตวฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากร จำาแนกตามลกษณะงาน

วฒนธรรมคว�มปลอดภย

สมผสผปวย

โดยตรง

สมผสผปวย

โดยออม

สมผสผปวยนอย/

ไมสมผส

X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล X S.D. แปลผล

1. ความปลอดภยในภาพรวม 2. ความถในการรายงานเหตการณ 3. ความคาดหวงของทปรกษาและ กจกรรมสงเสรมความปลอดภย 4. การเปนองคกรแหงการเรยนรหรอการ พฒนาอยางตอเนอง 5. การทำางานเปนทมภายในหนวยงานของ โรงพยาบาล 6. การสอสารเปดกวาง 7. การสอสารและการรบขอมลยอนกลบ เกยวกบความผดพลง 8. การตอบสนองตอความผดพลงท ปราศจากการสงผลรายกบตนใน ภายหลง 9. การจดคนทำางาน10. การสนบสนนดานการจดการ โรงพยาบาลสำาหรบความปลอดภยของ ผปวย11. การสงตองานและการเปลยนผานของ โรงพยาบาล12. การทำางานเปนทมระหวางหนวยงาน ตาง ๆ ในโรงพยาบาล

3.533.343.35

3.81

3.65

3.653.80

3.10b

3.143.61

3.27

3.56

0.441.000.60

0.60

0.56

0.680.75

0.79

0.570.61

0.73

0.63

มากปานกลางปานกลาง

มาก

มาก

มากมาก




มาก

3.493.563.60

3.85

3.44a

3.693.74

3.15c

3.213.50

3.08

3.48

0.411.030.51

0.68

0.68

0.670.68

0.79

0.420.54

0.60

0.66

ปานกลางมากมาก

มาก


มากมาก





3.393.503.70

3.99

3.83a

3.483.86

2.73b,c

3.213.57

3.11

3.51

0.481.010.70

0.70

0.70

0.780.73

0.74

0.500.50

0.60

0.63

ปานกลางมากมาก

มาก

มาก





มาก

รวม 3.50 0.38 มาก 3.48 0.37 ปานกลาง 3.49 0.34 ปานกลาง

หม�ยเหต คทมสญลกษณเดยวกน (a, b, c) ในแตละวฒนธรรมความปลอดภยรายดาน หมายถง คลกษณะงานทพบคาเฉลยวฒนธรรม

ความปลอดภยดานนน ๆ ทแตกตางกนอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 (F-test)




5. อภปร�ยผลการวจยเรองวฒนธรรมความปลอดภยในการดแล

ผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครไดนำามาประมวลกบแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยทเกยวของ สามารถนำามาอภปรายผล ไดตามลำาดบดงน

5.1 วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวย ของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลทงโดยรวมและ รายดาน จากผลการศกษาพบวา บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ในมตความปลอดภยในระดบหนวยงาน โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง ทงนอธบายไดวาความสำาเรจของการจดการความปลอดภยของผปวยในระบบบรการทางสขภาพขององคกร ตองอาศยการบรณาการ หลกการบรหารแบบธรรมาภบาล การบรหารจดการความเสยงและการประกนความปลอดภย (วณา จระแพทย และเกรยงศกด จระแพทย, 2549) สอดคลองกบแนวคดของหนวยบรการความ ปลอดภยผปวย (National Patient Safety Agency : NPSA) ในป 2004 (อางถงในกตต ลมอภชาต, 2552) โดยมองคประกอบ 1 ใน 7 ขนตอน คอ การสรางวฒนธรรมความปลอดภยในองคกรสขภาพ ซงหลกฐานทางวชาการระบวา หากวฒนธรรมขององคกรใดมความตระหนกถงความปลอดภยและบคลากรไดรบการสนบสนนใหพดเกยวกบความผดพลาดทเกดขน จะเพมความปลอดภยของผปวยและเนองจากกระบวนการจดการความปลอดภยใชแนวคดพนฐานทวา "สาเหตของการเกดอบตการณความผดพลาดในผปวย ไมไดเกดจากบคลากรทเกยวของกบอบตการณเทานนแตยงเชอมโยงกบระบบทบคลากรนนมปฏสมพนธขณะปฏบตงานดวย" แตในขณะทโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครมความคดเหนอยในระดบปานกลาง นน ซงผบรหารโรงพยาบาลจำาเปนตองสรางวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ในมตความปลอดภยในระดบหนวยงานงานโดยเรงดวน อยางไรกตามผลการศกษา ขางตนสามารถเทยบเคยงไดกบงานวจยของพรรณถนม กละกลดลก (2553) ศกษาวฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสข จงหวดปทมธาน พบวา การรบรวฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของพยาบาลวชาชพทปฏบตงาน

ในสถานบรการสาธารณสขในจงหวดปทมธาน โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง

5.2 วฒนธรรมความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลจำาแนกตามหนวยงานทปฏบตงานและลกษณะงาน ของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

5.2.1 บคลากรทปฏบตงานในกลมหนวยงาน ทแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยดงน กลมงานแผนกผปวยนอก และกลมงานฝายสนบสนน มความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบผปวยในโรงพยาบาลโดยภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง ทงน เปนเพราะกลมงานดงกลาวมลกษณะกระบวนการทำางานในลกษณะทมการดแลผปวยจบเปน ราย ๆ ไมมเวลาในการสรางความสมพนธกบผปวยมาก เทากบกลมผปวยใน สวนความถในการสงรายงานเหตการณทงแผนกผปวยนอก แผนกผปวยใน และแผนกสนบสนนมการรายงานในระดบปานกลาง ทงนเนองจากภาระงานในแตละวนทใหการดแลผปวยในปรมาณมากเมอเกดความ คลาดเคลอน จะทำาการแกไขเฉพาะหนาเปนรายๆ ไป เมอแกไขเปนทเรยบรอย ทำาใหลมเหตการณนน ๆ หรอไมมเวลาในการทจะเขยนหรอพมพรายงานเขาระบบ หรอคดวาเมอแกไขแลวผปวยไมมปญหาตามมา จะไมรายงานเพราะกลววา จะมการนำาเหตการณดงกลาวมาลงโทษตนเองภายหลงได ซงจากผลการศกษาดงกลาวใกลเคยงกบงานวจยเกยวกบ สภาพของวฒนธรรมความปลอดภยของผ ป วยใน โรงพยาบาลประเทศเลบานอนทพบวา ประมาณรอยละ 60 ของผตอบสมภาษณไมไดมการรายงานเหตการณใด ๆ ในรอบ 12 เดอนทผานมา (Fadi El-Jardali et al., 2010)

5.2.2 บคลากรทปฏบตงานในกลมลกษณะงานทแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวย ดงน บคลากรกลมลกษณะงานทมการปฏสมพนธหรอสมผสผปวยโดยตรง มความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยโดยภาพรวมอยในระดบมาก และมความถในการสงรายงานเหตการณอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเนองมาจากบคลากรทสมผสดแลผปวยโดยตรง เชน แพทย พยาบาล ทเปนวชาชพโดยตรงทดแลผปวยนน เมอความผดพลาดทเกดขนในทางการแพทยนนหมายถงชวตของผปวย ความรนแรงมากนอยอาจแตกตางกน นนยอมแสดงใหเหนวาการทมระบบดกจบความผดพลาด



Research Article

ทจะไปถงตวผปวยไดกอนยอมดทสด และโรงพยาบาล ไดนำามาตรฐานการดแลรกษาทงของประเทศไทย คอ สถาบนพฒนาและรบรองคณภาพโรงพยาบาล (สรพ.) และมาตรฐานของนานาชาตจาก Joint Commission Internation (JCI) มาใชเพอเปนแนวทางในการดแลผปวยใหมความปลอดภยและมประสทธภาพสงสด ไมวาจะเปนมาตรฐานตงแตทมนำา ไปจนถงระบบการทำางานทเกยวของ เชน ระบบการบรหารความเสยง ระบบยา ระบบการควบคมและปองกนการ ตดเชอ ระบบการจดสรรและพฒนาบคลากร ระบบควบคม สงแวดลอม และระบบสนบสนนการบรการ รวมทงระบบการตดตามคณภาพทมประสทธภาพ มาเปนแนวทางในการจดทำาคมอและเอกสารการทำางานใหเกดความปลอดภยและเกดประสทธภาพสงสดนนเอง และเนองจากมอบตการณทเกดขนจากการดแลผปวยทงดานการบรการเนองจากการเปนโรงพยาบาลเอกชน ทความคาดหวงผรบบรการคอนขางสง และอบตการณดานการดแลรกษาโดยภาพรวมแลวพบวา มอบตการณจำานวนมากทเกดขน เมอเปรยบเทยบกบทตนเองรายงาน จงพบวายงไมครอบคลมทเกดขนทงหมดนนเอง โดยเฉพาะสวนของแพทยทยงไมเหนความสำาคญของการรายงานอบตการณ เนองจากแพทยในโรงพยาบาลยงไมคอยเขามามสวนรวมในระบบงานคณภาพ แตพยายามปฏบตงานตามมาตรฐานเพอใหเกดความเสยงนอยทสด

ซงสอดคลองกบแนวคดของ Hudson (2001) ทอธบายวา วฒนธรรมทแทจรงของความปลอดภยสวนหนงจะตองมาจากการเฝาระวงปญหาหรออนตรายใหมทอาจเกดขน อนตรายทยงไมเคยประสบ หรออนตรายทสามารถควบคมได โดยมาตรการในการปองกนอนตรายเหลานนจะถก กำาหนดไวโดยระบบบรหารความปลอดภยขององคกร แตบคลากรทมอาชพการปฏสมพนธหรอสมผสผปวย โดยออม และบคลากรทมอาชพไมตองปฏสมพนธหรอสมผสผปวยนอย มความคดเหนตอวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบผปวยในโรงพยาบาลโดยภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง และมความถในการสงรายงานเหตการณอยในระดบมาก ทงนเนองมาจากกลมงานดงกลาวไมไดดแลผปวยโดยตรง ไมไดรบทราบอบตการณความคลาดเคลอนทเกดกบผปวย รวมทงการทไมไดรบรองเรยนจากผปวยโดยตรงทำาใหมความคดเหนเรองความปลอดภยในระดบกลาง ๆ แตเมอเกดความผดพลาดซงไมคอยพบบอยในกลมงานดงกลาว จงเหนเปนสงสำาคญทตองรายงาน ดงนนเมอพบ

วามอบตการณทเกดกบหนวยงานตนเองนอยแตตนเองไดรายงานทกเรอง ทำาใหมความคดเหนวารายงานไปในระดบมากแลว อยางไรกตามสอดคลองกบแนวคดของ Sexton และคณะ (2006) ทพบวา วฒนธรรมความปลอดภยของ ผปวยมความแตกตางกนระหวางหนวยงานตาง ๆ ภายใน โรงพยาบาลเดยวกน ทงนอาจเนองจากปจจยทมอทธพล ตอการทำางานภายในองคกรแตกตางกน

5.3 เปรยบเทยบความแตกตางของวฒนธรรม ความปลอดภยในการดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงาน ในโรงพยาบาลแยกตามหนวยงานทปฏบตงาน และลกษณะ งานของบคลากรโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

5.3.1 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมกลมหนวยงานทปฏบตงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยแตกตางกน ผลการศกษาพบวา บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมกลมหนวยงานทปฏบตงานแตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบ ผปวยในโรงพยาบาลในภาพรวมไมแตกตางกน ซงอธบายไดวา วฒนธรรมความปลอดภยนนมรากฐานจากคานยมทฝงแนนอยในบคลากรทงหมด ทกระดบในองคกร ในการใหความสำาคญเกยวกบความปลอดภยทงตอคนในองคกร และบรษทคสญญา (Out source) รวมทงสาธารณชนทเกยวของ รวมถงความมงมนของบคคลและองคกรในอนทจะสนบสนน และเผยแพรสอสารเรองราวเกยวกบความปลอดภย พรอมทงกระตอรอรนทจะปรบปรงและพฒนาพฤตกรรมโดยการเรยนรจากความผดพลาด ตลอดจน สงเสรมตอบแทนการกระทำาทสอดคลองกบคานยมดงกลาว (ธนาย ขำาละมาย, 2549) ซงจากผลการศกษาขางตนสามารถเทยบเคยงไดกบงานวจยของสาธกา ธาตรนรานนท (2554) ศกษาเกยวกบปจจยทมผลตอวฒนธรรมความปลอดภยของ ผปวยในสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา ผลการศกษา พบวา บคลากรทอยในกลมภารกจ หนวยงานและตำาแหนงท ตางกนมวฒนธรรมความปลอดภยของผปวยไมแตกตางกน เชนเดยวกบงานวจยของพรรณถนม กละกลดลก (2553) ศกษาเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในการดแล ผปวยของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสข จงหวดปทมธาน ผลการศกษาพบวา วฒนธรรม




ความปลอดภยในการดแลผปวยของพยาบาลวชาชพทปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสขแตละหนวยงานไมแตกตางกน

5.3.2 บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานครทมลกษณะงาน แตกตางกน มความคดเหนเกยวกบวฒนธรรมความปลอดภย สำาหรบผปวยในโรงพยาบาลแตกตางกน ผลการวจยพบวา บคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร ทมลกษณะงานแตกตางกน มความคดเหน เกยวกบวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยในภาพรวมไมแตกตางกน ทงนเนองมาจากวฒนธรรมความปลอดภยประกอบดวย ผบรหารและผปฏบตงานในการสรางคานยม ทศนคต การรบรของบคคลและกลมบคคลในองคกร รวมทงแบบแผนของพฤตกรรม ทแสดงใหเหนถงความ รวมมอและมงมนในการสรางแนวทางการเรยนรในดานความปลอดภย รวมทงการจดการความปลอดภยผปวย ดงนนการปฏสมพนธหรอสมผสกบผปวยจงไมมผลตอวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบผปวยในโรงพยาบาล เพราะไมวา ผปฏบตงานจะมการปฏสมพนธหรอสมผสโดยทางตรง ทางออม หรอไมมการปฏสมพนธหรอสมผสเลย หนวยงานนน ๆ และบคลากรกยงใหความสำาคญกบวฒนธรรมความปลอดภยสำาหรบผปวยในโรงพยาบาลสบตอไป อยางไรกตามผลการศกษาดงกลาวขดแยงกบผลการศกษาของแฮนเดล และคณะ (Handle et al., 2007) ทประเมนความแตกตางของระดบวฒนธรรมความปลอดภยของแตละวชาชพ และเปรยบเทยบวฒนธรรมความปลอดภยของผปวยในงานการพยาบาลทบานกบโรงพยาบาลทวไป การศกษาครงนแสดงใหเหนวาปจจยในดานบทบาทหนาทและปจจยดานองคการสงผลใหมความแตกตางกนของระดบวฒนธรรมความปลอดภยของผปวย โดยการเปรยบเทยบระหวางโรงพยาบาลในครงนเปนการเทยบเคยงเพอชวยใหเกดการเรยนรในการพฒนาวฒนธรรมความปลอดภยในองคการทมการปฏบตทดมาพฒนาในการปฏบตขององคการ เพอสงเสรมและพฒนาวฒนธรรมความปลอดภยของผปวยทยงพบวาเปนขอบกพรองในการพยาบาลทบานตอไป

6. ขอเสนอแนะในก�รวจยจากผลการศกษาวฒนธรรมความปลอดภยในการ

ดแลผปวยของบคลากรทปฏบตงานในโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร ผวจยมขอเสนอแนะดงน

6.1 ผบรหารโรงพยาบาล และฝายบคคล ควรจดสงเสรมวฒนธรรมความปลอดภยทเปดเผยและเปนธรรมในการสอสารขอมลเกยวกบอบตการณ ผลกดนใหเกดการทำางานเปนทม เปนตน

6.2 ผบรหารโรงพยาบาล และฝายบคคล ควรจด สงเสรมวฒนธรรมความปลอดภยแบบเรงดวนใหกบ หนวยงานผปวยนอก หนวยงานสนบสนน กลมผสมผส โดยออม กลมผสมผสนอย/ไมสมผส โดยเฉพาะเรอง ความถในการรายงานเหตการณ การตอบสนองตอความ ผดพลงทปราศจากการสงผลรายกบตนในภายหลง การจดคน เขาทำางาน เปนตน เนองจากประเดนเหลานกลมตวอยาง มความคดเหนอยในระดบปานกลาง

7. ขอเสนอแนะในก�รวจยครงตอไป7.1 ควรมการศกษาปจจยอน ๆ เพมเตมและ

วเคราะหหาปจจยทมอทธพลตอวฒนธรรมความปลอดภยในผปวยของโรงพยาบาลเอกชน และโรงพยาบาลของรฐบาล อน ๆ ตอไป

7.2 ควรมการศกษาเชงวเคราะหเกยวกบวฒนธรรมความปลอดในผปวยของโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร โดยใชวธการวจยเชงคณภาพ เนองจากวฒนธรรมความปลอดภยเปนสงทวดและประเมนไดยาก จงควรใชวธการเกบรวบรวมขอมลดวยวธการผสมผสานทงการสมภาษณ การสงเกต และการประเมนเอกสาร เพอใหไดขอมลทสมบรณยงขน

7.3 ควรมการศกษาการพฒนาวฒนธรรมความปลอดในผปวยของโรงพยาบาลเอกชนแหงหนง ในเขตกรงเทพมหานคร

เอกส�รอ�งองกตต ลมอภชาต. (2552). “สรางวฒนธรรมความปลอดภย

ดวยกลยทธการจดการความร” บทความบรรยายรวม

สรางวฒนธรรมความปลอดภย รากฐานสความเปนเลศ

ของศรราช (ออนไลน). คนคนวนท 30 พฤศจกายน

2555 จาก http://medinfo.psu.ac.th/km/data/

ksd/101.ppt.



Research Article

ธนาย ขำาละมาย. (2549). กระบวนการพฒนาวฒนธรรม

ความปลอดภยของนกบนกองทพอากาศ. เอกสารวจย

หลกสตรเสนาธการกจ โรงเรยนเสนาธการทหารอากาศ

สถาบนวชาทหารอากาศชนสง กองบญชาการศกษา

ทหารอากาศ.

พรรณถนม กละกลดลก. (2553). วฒนธรรมความปลอดภย

ในการดแลผปวยของพยาบาลวชาชพทปฏบตงาน ใน

สถานบรการสาธารณสข จงหวดปทมธาน. วทยานพนธ

ปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหาร

สาธารณสข, มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

วณา จระแพทย และเกรยงศกด จระแพทย. (2550).

การบรหารความปลอดภยของผป วย แนวคด

กระบวนการ และแนวปฏบตความปลอดภยทางคลนก.

กรงเทพมหานคร: ดานสทธา การพมพ.

สาธกา ธาตรนรานนท. (2554). ปจจยทมผลตอวฒนธรรม

ความปลอดภยของผปวยในสถาบนจตเวชศาสตร

สมเดจเจาพระยา. วทยานพนธปรญญาสาธารณสข

ศาสตรมหาบณฑต สาขาบรหารโรงพยาบาล,

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สเมธา เฮงประเสรฐ. (2548). ตวชวดการพฒนาวฒนธรรม

ความปลอดภยในกลมการพยาบาลโรงพยาบาลศนยท

ผานการรบรองคณภาพ. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

อนวฒน ศภชตกล. (2551). “แบบสำารวจวฒนธรรมความ

ปลอดภยในโรงพยาบาล” (ออนไลน). คนคนวนท 24

พฤศจกายน 2555 จาก http://www.gotoknow.org/

blog/puala-story.

Fadi El-Jardali et al. (2010). “The current state of

patient safety culture in Lebanese hospitals: a

study at baseline”. Journal for Quality in Health

Care. 22, 5, 386-395.

Handle, S.M., Castle, N.G., Studnski, S.A., Perera, S.,

Fridsma, D.B., Nace, D.A., & Hanlon, J.T.

(2007). “Patient safety culture assessment in

the nursing home”. Quality safety health care.

15, 400-404.

Hudson, P. (2001) “Aviation safety culture”

Safeskies. Retrieved August 13, 2013 from:

http://www.psychology.org.nz/industrial/

Aviation%20safety%20culture.pdf.

Inge Verbeek-Van Noord et al. (2013). “Is culture

associated with patient safety in the emergency

department? A study of staff perspectives”.

Retrieved December 30, 2012, from: http://intqhc.

oxfordjournals.org/content/early/2013/12/10/

intqhc.mzt 087.short

Krejcie, R.V., & Morgan, D.W. (1970). “Determining

Sample Size for Research Activities”. Educational

and Psychological Measurement. 30, 3, 607-610.

Reiman, T., & Oedewald, P. (2004). “Measuring

maintenance culture and maintenance core

task with Culture-questionnaire-a case study

in the power industry”. Safety Science. 42, 9,

859-889.

Sexton J., Thomas E.J., & Heimreich R.L. (2000).

“Error, stress and teamwork in medicine an

aviation: cross section surveys”. British Medical

Journal. 320, 7237, 745-749.




การรกษาดวยแบคทเรยในอจจาระ รองศาสตราจารย ดร.ศรศกด สนทรไชย D.Sc.


การปลกจลนทรยในอจจาระ (Fecal Microbiota Transplantation; FMT) หรอทร จกกนโดยทวไปวา การปลกอจจาระ (Stool Transplant) เปนกระบวนการถายโอนแบคทเรยในอจจาระจากคนปกตทแขงแรงไปยงผปวย มการศกษาจำานวนมากทแสดงวา มผลการรกษาทไดผลในผปวยททรมานจากการตดเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล (Clostridium difficile infection; CDI) ททำาใหเกดอาการตงแตอจจาระร วงไปจนถงการเกดลำาไส ใหญอกเสบ (Pseudomembranous Colitis) เรมจากในป 2000 เกดการระบาดของเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล สายพนธทรนแรงมาก ซงอาจเนองมาจากการดอยาปฏชวนะทใชในการรกษา ในประเทศสหรฐอเมรกาพบผ ตดเชอ คลอสตรเดยมดฟฟซลเฉยบพลนใหมประมาณ 3 ลานคนตอปทไดรบการวนจฉยวาตดเชอน ในผปวยเหลานบางสวน จะพฒนาไปเปนการตดเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล ทรนแรงมาก (Fulminant CDI) ซงทายทสดจะถงตายไดประมาณ 300 คนตอวนหรอเกอบ 110,000 คนตอป เนองจากการระบาดในทวปอเมรกาเหนอและยโรป FMT

จงนาจะเปนวธการรกษาทผ เชยวชาญใชเปนอนดบแรก ในการรกษา CDI การรกษานไดรบการจดใหเปนนวตกรรมของเทคโนโลยทางการแพทย 1 ใน 10 ของป 2013

มคำาทหลากหลายสำาหรบกระบวนการน ไดแก การรกษาดวยแบคทเรยในอจจาระ (Fecal Bacteriotherapy) การถายอจจาระ (Fecal Transfusion) การปลกอจจาระ (Fecal Transplant or Stool Transplant) การสวน ดวยอจจาระ (Fecal Enema) และการใหสงมชวตในมนษย (Human Probiotic Infusion; HPI) เพราะกระบวนการนเกยวของกบการฟนฟอยางสมบรณ (Complete Restoration) ของจลนทรยในอจจาระทงหมด ไมใชเพยงการรกษาลำาไสใหญอกเสบ โดยใชยาเดยวหรอยาหลายขนานรวมกน ดงนน จงไดใชคำาใหมวา การปลกจลนทรยในอจจาระ (Fecal Microbiota Transplantat ion; FMT) ซงจะเกยวของกบการฟนฟเชอประจำาถนในลำาไสใหญสวนโคลอน (Colonic Flora) โดยการนำาเชอแบคทเรยประจำาถน ทแขงแรงในอจจาระจากคนทปกตและแขงแรงสวน เขาไปในผปวย

77

ท น โ ล ก เ ท ค โ น โ ล ย

Technology Update


การสวนอจจาระจากผ ทปกตและแขงแรงทไดม การศกษาแบบควบคมและมการส ม (Randomized Controlled Trial; RCT) ซงพบวา มผลในการรกษา เชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซลทกลบมาเปนซำาอก และมประสทธผลมากกวาทใชยาแวนโคมยซน (Vancomycin) อยางเดยวในการรกษา นอกจากนยงใชในการรกษาสภาวะอน ๆ ไดแก ลำาไสใหญสวนโคลอนอกเสบ (Colitis) ทองผก (Constipation) กลมอาการทางเดนอาหารระคายเคอง (Irritable Bowel Syndrome) และสภาวะทางระบบประสาท (Neurological Conditions)

ภาพแบคทเรยประจ�าถนในอจจาระจากกลองจลทรรศน

อเลกตรอน ขนาด 10,000 เทา

เทคนคนเรมจากกระบวนการการเลอกและคดกรองผใหหรอผบรจาค (Donor) อจจาระ โดยคดออกคนทม ผลบวกของโรคทางเดนอาหาร รวมทงผ ทใชยาปฏชวนะ ทรกษาทางเดนอาหาร โดยการนำาอจจาระสดทเกบภายใน 6 ชวโมง ประมาณ 200-300 กรมสำาหรบการรกษาทใหผลด อจจาระทแชแขงอาจนำามาใชได มหลกฐานทแสดงวา มอตราการกลบมาเปนซำาไดอกมากกวา 2 เทาเมอใชนำาแทนทจะเปนนำาเกลอเปนสารเจอจางอจจาระ มหลกฐานวา หากรกษา ดวยการสวนอจจาระในปรมาตรทมากกวา 500 มลลลตร จะใหอตราผลการรกษาทประสบผลสำาเรจมากกวาทใช ปรมาตร 200 มลลตร อยางไรกตาม ยงมความตองการ งานวจยทพสจนวา วธการเตรยมอจจาระทใชเครองปนไฟฟาจะลดประสทธภาพของการรกษาหรอไม เนองจาก เปนการเตมออกซเจนทไปฆาเชอแบคทเรยประจำาถน

ซงปกตจะไมตองการอากาศ (Obligate Anaerobes)กระบวนการนเกยวของกบการสวนแบคทเรยทเปนเชอประจำาถนในอจจาระจากคนปกตสวนเขาไปทางทวารหนกหลายครง ผปวยสวนใหญทมอาการ CDI จะมอาการดขน และรกษา CDI ใหหายขาดไดหลงจากการรกษาเพยงครงเดยว เชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซลถกกำาจดไดงายโดยการสวนโดยวธ FMT ครงเดยว อยางไรกตามโดยทวไปแลว ตองไมใชกรณเกดแผลในลำาไสใหญ (Ulcerative Colitis) มการตพมพผลการศกษาวา การรกษาแผลในลำาไสใหญดวย FMT อาจจำาเปนตองรกษาหลาย ๆ ครง กระบวนการนทำาโดยการสวนอจจาระผานหลายชองทางคอ กลองผานลำาไสใหญสวนโคลอน (Colonoscope) หรอใสทอผานทางจมกลงไปทางกระเพาะอาหาร (Nasogastric Tube) หรอใสทอผานทางจมกลงทางลำาไสเลกสวนดโอดนม (Nasoduodenal Tube) ยงไมมหลกฐานวา ความสำาเรจของผลการรกษาโดยกระบวนการนมผลจากความคลายคลงกนทางพนธกรรม ของผ ใหหรอผ บรจาคกบผ รบหรอผ ป วยหรอไม โดย ความเปนจรงแลวผบรจาคจะตองไดรบการทดสอบวาไมม การตดเชอแบคทเรยและปรสต หลงจากนนจงมการ เตรยมอจจาระและสวนใหผปวยอยางระมดระวง

การถายโอนจลนทรยในอจจาระนเขาไปในผปวยสามารถทำาไดหลายชองทางทกลาวมาแลวขนกบความ เหมาะสมและความสะดวก แต การสวนจะง ายทสด ยงไมปรากฏหลกฐานความแตกตางของวธการรกษา ตอผลการรกษาจากการใหชองทางตางกน การสวนอจจาระซำา ควรทำาในผปวยเพอยนยนการรกษา CDI มรายงานมากวา 370 ฉบบทกลาววา ไมมการแพรกระจายการตดเชอ (Infection Transmission) โดยวธน

จากการรกษาโดยวธนอย ภายใตขอสมมตฐาน การรกษาทใชแบคทเรยวา เปนการใชแบคทเรยไปรบกวน (Interference) หรอใชแบคทเรยทไมอนตราย (Harmless Bacteria) ไปแทนทแบคทเรยทกอโรค (Pathogenic Bacteria) จะใหผลการรกษาได ดงนน ในกรณของ CDI เชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซลทกอโรคจะถกแทนท ไปดวยเชอประจำาถน (Normal Flora) ทมอยแลวในคนปกตจากผบรจาค สวนในผปวยทเปน CDI ซำาแลวสามารถรกษาดวยการสวนอจจาระได อาจอธบายดวยกลไกคอ 1) การฟนฟเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซลโดยเชอประจำาถน ทำาใหเกดเชอประจำาถนพวกแบคทรอยเดท (Bacteroidetes)




และเฟอรมควท (Firmicutes) ทขาดหายไปในผ ปวย เหลานเกดมาแทนทได และ 2) การเกดการผลตยาปฏชวนะแบคเทอรโอซน (Bacteriocins) โดยเชอประจำาถน ทสวนเขาไปเพอกำาจดเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล ซงเหมอนกบกลไกของยาแวนโคมยซนทมาจากแบคทเรย ในดน และบาซลลส ทรงเจนซส (Bacillus thuringiensis) ซ งพสจน แล วว า สามารถสร างยาปฏชวนะทกำ าจด เช อแบคท เ ร ยคลอสตร เดยมดฟฟ ซล ได ผลร วม ของการแทนทแบคท เรยนและการสร างยาปฏชวนะ โดยเชอประจำาถนทใหเขาไปเปนกลไกในการรกษา CDI อยางไรกตาม การรกษาโดยวธนอาจไมไดผลในกรณ แผลในลำาไสใหญ (Ulcerative Colitis) ซงเกดจากเชอ หลายชนด ซงกลไกนยงไมทราบแนชด

คณะแพทยทางเดนอาหารในระดบนานาชาต และผเชยวชาญโรคตดเชอไดตพมพแนวทางการปฏบตทไดมาตรฐานอยางเปนทางการ (Formal Standard Practice Guidelines) เพอการรกษาแบบ FMT ซงประกอบดวย การเตรยมอจจาระ การเลอกและการคดกรองผบรจาค และการสวน ในป 2012 คณะนกวจยของสถาบนเทคโนโลยแมสซาช เซทส (Massachusetts Inst i tute of Technology; MIT) ไดกอตงธนาคารอจจาระ (Stool Bank) ท เรยกวา โอเพนไบโอม (OpenBiome) แหงแรกใน ประเทศสหรฐอเมรกา ธนาคารนประกอบดวยแพทยและอจจาระแชแขงทพรอมจะใหผปวยเพอใชรกษาเชอแบคทเรย คลอสตรเดยมดฟฟซลและสนบสนนงานวจยทางคลนก ในการใช FMT เพอขอบงชอน ๆ

มรปแบบการรกษาโดยใชแบคทเรยในอจจาระ

อกรปแบบหนงทเรยกวา การฟนฟเชอประจำาถนในทางเดน

อาหารของผ ปวยเอง (Autologous Restoration of

Gastrointestinal Flora; ARGF) ไดรบการพฒนาในป 2009

โดยทวไปแลว การรกษาเชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล

ในผปวยมกใชยาปฏชวนะ การใชตวอยางอจจาระของผปวย

เองกอนใหการรกษาดวยยาปฏชวนะจะถกเกบไวในตเยน

ถาผปวยเกดการตดเชอนภายหลง จะนำาตวอยางอจจาระน

มาสกดดวยนำาเกลอและกรอง สารทกรองนจะแชแขง

ใหแหงไดเปนของแขงทบรรจในแคปซล (Enteric-Coated

Capsules) แลวใหแคปซลนแกผปวยซงเชอวา จะสามารถ

ฟนฟเชอประจำาถนในลำาไสใหญของผปวยไดและตอสกบ

เชอแบคทเรยคลอสตรเดยมดฟฟซล อย างไรกตาม

การใหเชอประจำาถนของตนเองอาจทำาใหผปวยไวตอ CDI

แตการใหเชอประจำาถนจากผบรจาคจะสามารถตานทาน CDI

ไดมากกวา นกวจยหลายคนไดผลตสารทกรองไดจาก

อจจาระทไดมาตรฐานประกอบดวยแบคทเรยในอจจาระ

ทมชวตทงหมดในรปของเหลวไมมสและไมมกลน ซงจะมผล

ในการฟนฟแบคทเรยในลำาไสทหายไปและขาดไปเหมอน

ทไดจากคนปกต

เอกสารอางองen.wikipedia.org/wiki/Fecal_bacteriotherapy

www.stooltransplants.com

ค า แ น ะ น า ก า ร เ ข ย น บ ท ค ว า ม ส ง เ ผ ย แ พ ร ใ น ว า ร ส า ร ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ ส ข ภ า พ


คำ�แนะนำ�ก�รเขยนบทคว�มสงเผยแพรในว�รส�รคว�มปลอดภยและสขภ�พ

2.3 บทคดยอ(Abstract) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ มความยาวไมเกน 250 คำา ประกอบดวยวตถประสงคการวจย วธดำาเนนการวจย ผลการวจย และขอเสนอแนะการวจย ทงนชอตำาบล อำาเภอ จงหวด หนวยงานและสถานทตาง ๆ ในบทคดยอภาษาองกฤษใหใชตวสะกดทเปนภาษาทางการ

2.4 คำ�สำ�คญ(Keyword) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ อยางละไมเกน 6 คำา ทเหมาะสมสำาหรบนำาไปใชสบคนในระบบฐานขอมลทคดวาผทสบคนบทความนควรใช และคนดวยเครองหมาย ” / „ ระหวางคำา

2.5 เนอเรอง ประกอบดวย 2.5.1 บทนำ�(Introduction) บอกถงความ

เปนมาและความสำาคญของปญหาการวจย วรรณคดเฉพาะ ทเกยวของกบจดมงหมายของการศกษา วตถประสงคของการวจย และสมมตฐานการวจย (ถาม) ซงควรเขยนในรปของความเรยงใหเปนเนอเดยวกน

2.5.2 วธดำ�เนนก�รวจย (ResearchMethodology) ประกอบดวย รปแบบการวจย ประชากรและตวอยางการวจย เครองมอการวจย การเกบขอมลหรอการทดลอง และการวเคราะหขอมล กรณทเปนการวจยในคน ใหใสเรองการใหคำายนยอมสำาหรบงานวจยของผถกวจย และผานความเหนชอบจากคณะกรรมการจรยธรรมในงานวจย หรอคณะกรรมการวจยในคนของสถาบนตาง ๆ ดวย

รายละเอยดการเขยนบทความ1. บทความวชาการ เปนบทความทรวบรวมหรอ

เรยบเรยงจากหนงสอ เอกสาร ประสบการณ หรอเรองแปล หรอแสดงขอคดเหน หรอใหขอเสนอแนะทเปนประโยชน มคณคาทางวชาการ เพอเผยแพรความรในดานความปลอดภย และดานสขภาพ มความยาวไมเกน 5 หนากระดาษ A4 ทรวมภาพและตารางแลว บทความวชาการควรประกอบไปดวย ชอเรอง ชอผเขยนทงภาษาไทยและภาษาองกฤษ พรอมทงวฒการศกษาสงสด ตำาแหนงทางวชาการ (ถาม) และสถานททำางานของผเขยน คำานำา เนอเรอง บทสรป กตตกรรมประกาศ (ถาม) เอกสารอางองตามแบบททางวารสารกำาหนด และ ภาคผนวก (ถาม)

2. บทความวจย มความยาวประมาณ 7-12 หนากระดาษ A4 ทรวมภาพ ตาราง เอกสารอางอง และภาคผนวกแลว เปนบทความทประกอบไปดวย

2.1 ชอเรอง(Title) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ ไมควรใชคำายอ

2.2 ชอผวจย (Authors) ภาษาไทยและภาษาองกฤษ พรอมทงวฒการศกษาสงสด ตำาแหนงทางวชาการ (ถาม) และสถานททำางาน กรณวทยานพนธ ใหใสชออาจารยทปรกษาวทยานพนธหลกทงภาษาไทยและภาษาองกฤษดวย พรอมตำาแหนงทางวชาการทใชคำาเตม และสถานททำางาน




2.5.3 ผลก�รวจย(Results) ใหครอบคลม

วตถประสงคการวจย

2.5.4 อภปร�ยผล(Discussions)

2.5.5 สรปและขอเสนอแนะ(Conclusion

andRecommendations)

2.6 กตตกรรมประก�ศ(Acknowledgement)

(ถาม) ระบแหลงทนหรอผมสวนสนบสนนในการทำาวจยให

ประสบผลสำาเรจ

2.7 เอกส�รอ�งอง (References) ตามแบบท

ทางวารสารกำาหนด

2.8 ภ�คผนวก (ถาม)

การพมพบทความบทความทเสนอตองพมพลงบนกระดาษขนาด A4

พมพหนาเดยว โดยมรายละเอยดการพมพ ดงน

1. ตวอกษรทใช พมพดวย Microsoft Word for

Windows โดยในภาษาไทยใชตวอกษรแบบ ”Angsana

New„ และภาษาองกฤษใชตวอกษรแบบ ”Time New

Roman„ โดย

1.1 ชอเรอง อยกงกลางหนาและตวอกษรใช

ตวเขม โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 18 และภาษาองกฤษ

ใชตวอกษรขนาด 12

1.2 ชอผเขยน อยกงกลางหนาและตวอกษรใช

ตวปกต โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษ


1.3 บทคดยอ ตวอกษรใชตวเอนไมเขม โดย

ภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษใช

ตวอกษรขนาด 12

1.4 เนอเรอง กตตกรรมประก�ศและภ�คผนวก

ตวอกษรใชตวปกต สวนของชอหวขอและหวขอยอย ใช

ตวเขม โดยภาษาไทยใชตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษ


1.5 เอกส�รอ�งอง ตวอกษรใชตวปกตและ

ตวเอน ตามแบบททางวารสารกำาหนด โดยภาษาไทยใช

ตวอกษรขนาด 16 และภาษาองกฤษใชตวอกษรขนาด 10

2. การตงคาหนากระดาษ กำาหนดขอบบน 3 เซนตเมตร

ขอบลาง 2.5 เซนตเมตร ดานซาย 3 เซนตเมตร และดานขวา

2.5 เซนตเมตร สวนการพมพยอหนา ใหหางจากเสนกนขอบ

กระดาษดานซาย 1.5 เซนตเมตร

3. การกำาหนดเลขหวขอ หวขอใหญใหชดซายตด

เสนกนขอบกระดาษ หวขอยอยใชหวขอหมายเลข เลขขอ

ระบบทศนยม เลขตามดวยวงเลบ ตวอกษร และเครองหมาย

” - „ กำากบหวขอ ตามระดบหวขอ ดงน

1. …

1.1 …

1.1.1 …

1) …

ก. ... (กรณภาษาไทย) หรอ

a. … (กรณภาษาองกฤษ)

- …

4. ตารางและภาพประกอบ (Tables and Illustrations)

ระบชอตารางไวเหนอตารางแตละตาราง และระบชอภาพ

แตละภาพไวใตภาพนนๆ เวนบรรทดเหนอชอตารางและ

เหนอรปภาพ 1 บรรทด และเวนใตตารางและใตชอภาพ

1 บรรทด และจดเรยงตามลำาดบหรอหมายเลขทอางถงใน

บทความ คำาบรรยายประกอบตารางหรอภาพประกอบ

ควรสนและชดเจน ภาพถายใหใชภาพขาวดำาทมความคมชด

ขนาดโปสตการด สวนภาพเขยนลายเสนตองชดเจน มขนาด

ทเหมาะสม และเขยนดวยหมกดำา กรณคดลอกตารางหรอภาพ

มาจากทอน ใหระบแหลงทมาใตตารางและภาพประกอบ

นนๆ ดวย



การอางองและเอกสารอางองการอางองเอกสารใชระบบ APA (American Psychological Association) ป 2001 โดยมรายละเอยดดงน1. การอางองในเนอเรอง ใชการอางองแบบนาม-ป (Author-date in-text citation) กรณอ�งองเมอสนสดขอคว�มทตองก�รอ�งอง ใหใสชอผแตงและปทพมพไวในวงเลบตอทายขอความนน ดงน กรณผเขยนคนเดยว ภ�ษ�ไทย (ชอและนามสกลผ เขยน, ป ) เชน (บญธรรม

กจปรดาบรสทธ, 2540) ภ�ษ�องกฤษ (นามสกลผเขยน, ป) เชน (Clark, 1999) กรณผเขยนนอยกว�6คน ภ�ษ�องกฤษ ใหใสนามสกลผเขยน และคนระหวางผเขยนคนกอน

สดทายกบคนสดทายดวยเครองหมาย ”&„ แลวตามดวยปทพมพ เชน (Fisher, King, & Tague, 2001)

ภ�ษ�ไทย ใหใสชอและนามสกลทกคนและคนระหวางผเขยน คนกอนสดทายกบคนสดทายดวยคำาวา ”และ„ แลวตามดวยปท พมพ เชน (พรทพย เกยรานนท, พาณ สตกะลน และวรางคณา ผลประเสรฐ, 2549)

กรณผเขยนม�กกว�6คน ภ�ษ�องกฤษ ใหใสนามสกลผเขยนคนท 1 แลวตามดวย ”et al„ และปทพมพ เชน (Sasat et al., 2002)

ภ�ษ�ไทย ใหใสชอและนามสกลคนท 1 แลวตามดวย ”และคณะ„ และปทพมพ เชน (วรางคณา ผลประเสรฐ และคณะ, 2550)

กรณแหลงอ�งองม�กกว�1แหง ใหคนระหวางแหลงทอางองแตละแหงดวยเครองหมาย ” ; „ เชน (Clark, 1999; Fisher, King, & Tague, 2001)

กรณขอมลท�งอเลกทรอนกส ภ�ษ�องกฤษ (นามสกลผเขยน, ป) เชน (Bateman, 1990) ภ�ษ�ไทย (ชอและนามสกลผเขยน, ป) เชน (พาณ สตกะลน, 2550) กรณอ�งองหลงชอผแตงหน�ขอคว�ม ใหใสปทพมพไวในวงเลบตอทายชอผแตง แลวจงตามดวยขอความ

ทตองการอาง เชน Brown (2006) ขอความ… หรอ พรทพย เกยรานนท (2549) ขอความ…2. การอางองทายบทความ ใหเขยนเอกสารอางองทายบทความ ดงน 2.1 เรยงลำาดบเอกสารภาษาไทยกอนภาษาองกฤษ 2.2 เรยงลำาดบตามอกษรชอผเขยน ภาษาไทยใชชอตน สวนภาษาองกฤษใชชอสกลในการเรยงลำาดบ 2.3 รปแบบการเขยนและการใสเครองหมายวรรคตอนใหถอตามตวอยาง ดงตอไปน 2.3.1หนงสอ: ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอหนงสอ. ชอเมอง: ชอโรงพมพ. เชน ภ�ษ�ไทย:

สราวธ สธรรมาสา. (2547). ก�รจดก�รมลพษท�งเสยงจ�กอตส�หกรรม. กรงเทพมหานคร: ซ แอน เอส พรนเตง จำากด. ภ�ษ�องกฤษ:

Smith, C.M., & Maurer, F.A. (2000). Communityhealthnursing:Theoryandpractice (2nd ed.). Philadelphia: W.B. Saunder company.Dougherty, T.M. (1999). Occupational Safety and Health Management. In L.J. DiBerardinis (Ed.), Handbook ofOccupationalSafetyandHealth. New York: John Wiley & Sons, Inc.Atkinson, R. (Ed.). (1984). Alcoholanddrugabuseinoldage. Washington, DC: American Psychiatric Press.




2.3.2 ว�รส�ร: ชอผเขยน. (ปทพมพ). ชอเรอง. ชอว�รส�ร, ปท(ฉบบท), เลขหนา. เชน ภ�ษ�ไทย:

รงทพา บรณะกจเจรญ. (2548). ททำางานนาอย นาทำางาน. ว�รส�รสภ�ก�รพย�บ�ล, 20(3), 19-24. ภ�ษ�องกฤษ:

Brown, E.J. (1998). Female injecting drug users: Human immuno deficiency virus riskbehavior and intervention needs. JournalofProfessionalNursing, 14(6), 361-369.Shimizu, T., & Nagata, S. (2006). Relationship between job stress and self-related health among Japanese full-time occupational physicians. EnvironmentalHealthandPreventiveMedicine, 10(5), 227-232.McDonald, D.D., Thomas, G.J., Livingston, K.E., & Severson, J.S. (2005). Assisting older adults to communicate their postoperative pain. ClinicalNursingResearch, 14(2), 109-125.Sasat, S. et al. (2002). Self-esteem and student nurses: A cross-cultural study of nursing students in Thailand and UK. NursingandHealthSciences, 4, 9-14.

2.3.3 สงพมพหรอว�รส�รทเรมนบหนงใหมในแตละฉบบ: ใหใสรายละเอยด วน เดอน ป ตามความจำาเปน และในภาษาไทยใหใสคำาวา ”หนา„ กอนเลขหนา สวนภาษาองกฤษใชอกษร ”p„ สำาหรบหนาเดยว และ ”pp„ สำาหรบหลายหนา เชนMorganthau, T. (1997). American demographics 2000: The face of the future. Newsweek, January 27, pp. 58-60.

2.3.4 วทย�นพนธ: ชอผทำาวทยานพนธ. (ปทพมพ). ชอเรอง. ระดบวทยานพนธ, ชอมหาวทยาลย, เมอง. เชน ภ�ษ�ไทย:

วไล อำามาตยมณ. (2539). ก�รพฒน�ก�รพย�บ�ลเปนทมในหอผปวยโรงพย�บ�ลเชยงร�ยประช�นเคร�ะห. วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการพยาบาล, มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ภ�ษ�องกฤษ:Wilfley, D.E. (1989). Interpersonal analysis of bulimia:Normalweight and obese. Unpublished doctoral dissertation, University of Missouri, Columbia.

2.3.5 โปสเตอร(Postersession): เชน Rudy, J., & Fulton, C. (1993, June). Beyondredlining:Editingsoftwarethatworks. Poster session presented at the annual meeting of the Society for Scholarly Publishing, Washington, DC.

2.3.6 เอกส�รประกอบก�รประชมวช�ก�ร(ProceedingofMeetingandSymposium): เชน Cynx, J., Williams, H., & Nottebohm, F. (1992). Hemispheric differences in avian song discrimination. ProceedingsofNationalAcademyofSciences, USA, 89, 1372-1375.

2.3.7 ขอมลท�งอเลกทรอนกส:

Online periodical : Author, A.A., Author, B.B., & Author, C.C. (year). Title of article. TitleofPeriodical, xx, xxxxxx. Retrieved month day, year, from source. เชน VandenBos, G., Knapp, S., & Doe, J. (2001). Role of reference element in the selection of resources by psychology undergraduates. JournalofBibliographicResearch, 5, 117-123. Retrieved October 13, 2001, from http://jbr.org/articles.html

Online document : Author, A.A. (year). Titleofwork. Retrieved month day, year, from source. เชน Bateman, A. (1990, June). Teambuilding:Developmentaproductiveteam. Retrieved August 3, 2002, from http://www.ianr.unl.edu/pubs/Misc/cc352.html



การสงตนฉบบจำานวนตนฉบบทสง 3 ชด พรอมแผนบนทกขอมล

ทเปน CD หรอดสก (Diskette) ทชอไฟลจะตองเปนภาษาองกฤษเทานน โดยสงมาทกองบรรณาธการวารสารความ

ปลอดภยและสขภาพ สาขาวชาวทยาศาสตรสขภาพ

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ตำาบลบางพด อำาเภอ

ปากเกรด จงหวดนนทบร 11120

เกณฑการพจารณาคณภาพบทความ

บทความทไดรบการพมพเผยแพรจะตองไดรบการประเมนคณภาพจากผทรงคณวฒในสาขาวชานนๆ โดยกองบรรณาธการจะเปนผพจารณาผทรงคณวฒในการประเมน

และภายหลงการประเมน กองบรรณาธการจะเปนผพจารณาผลการประเมน และอาจใหผเขยนปรบปรงใหเหมาะสมยงขน และทรงไวซงสทธในการตดสนการพมพเผยแพรบทความในวารสารหรอไมกได โดยทงนกองบรรณาธการจะไมสงตนฉบบคน

การอภนนทนาการสำาหรบผเขยน

กองบรรณาธการจะอภนนทนาการวารสารฉบบท ผลงานของผเขยนไดรบการตพมพใหผเขยน จำานวน 3 เลม กรณมผรวมเขยนหลายคน จะมอบใหแกผเขยนชอแรกเทานน

วารสาร ความ ปลอดภย และ สขภาพ เปน วารสาร วชาการ ท บทความ จะ ตอง ผาน Peer Review ป หนง จะ พมพ เผย แพร 3 ฉบบ (4 เดอน ตอ ฉบบ) กอง บรรณาธการ และ Reviewer ประกอบ ดวย ผทรง คณวฒ ท มชอ เสยง ระดบ ประเทศ จาก มหาวทยาลย สโขทย ธร รมาธ ราช จฬาลงกรณ มหาวทยาลย มหาวทยาลย มหดล มหาวทยาลย ธรรมศาสตร มหาวทยาลย มหาสารคาม มหาวทยาลย บรพา มหาวทยาลย สงขลา นครนทร มหาวทยาลย เทคโนโลย พระจอมเกลา พระนครเหนอ สถาบน เทคโนโลย นานาชาต ส รน ธร กระทรวง สาธารณสข กระทรวง อตสาหกรรม กระทรวง แรงงาน สำานกงาน ประกน คณภาพ แหง ชาต และ สถาบน สง แวดลอม ไทย

วารสาร ความ ปลอดภย และ สขภาพ นอกจาก จะ ม จด เดน ท ม กอง บรรณาธการ และ Reviewer ท มชอ เสยง ระดบ ประเทศ แลว จด เดน อก ประการ คอ การ จด ทำา คอลมน โดย ผ ม ประสบการณ และ มนใจ วา จะ ตอง เปน ท พอใจ ของ ผ อาน อยาง แนนอน

ผ ใด สนใจ เขยน บทความ โปรด ศกษา รป แบบ การ เขยน

ไดท: http://healthsci.stou.ac.th

ใบสมครวารสารขาพเจา/หนวย งาน (กรณ สมคร ใน นาม องคกร)

....................................................................

...ม ความ ประสงค จะ สมคร เปน สมาชก วารสาร ความ ปลอดภย และ สขภาพ และ ขอ ให สง วารสาร ตาม ท อย ตอ ไป น

(โปรด ระบ ชอ ผรบ และ ราย ละเอยด ให ครบ ถวน และ ชดเจน สำาหรบ การ สง ไปรษณย)

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................

.......................................................................วธ สมคร สมาชก

1. กรอก ขอมล ใน ใบ สมคร2.ชำ�ระเงน300บ�ท(ค�สม�ชกตอป)ท�ง

ธนาคาร กรง ไทย สาขา เมองทอง ธาน ชอ บญช ว.ความ ปลอดภย และ สขภาพ

เลข ท บญช 147-0-06808-7 (ออม ทรพย) หรอ ธนาณต สง จาย ใน นาม

รอง ศาสตรา จาร ยส ราว ธ ส ธร รมา สา

ปณ.หลกส3. สง หลก ฐาน การ ชำาระ เงน และ ใบ สมคร (เขยน ชอ ท อย ให ชดเจน) มา ท กอง บรรณาธการ วารสาร ความ ปลอดภย และ สขภาพ สาขา วชา วทยาศาสตร สขภาพ มหาวทยาลย สโขทย ธร รมาธ ราช ต.บาง พด อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120 เพอ จะ ได จด สง วารสาร ให ตอ ไป

ใบสมครวารสารความปลอดภยและสขภาพ

บรษท ท สนใจ ประชาสมพนธ สนคา กรณา โทรศพท แจง ความ สนใจ ท สาขา วชา วทยาศาสตร สขภาพ โทร. 0 2503 3610, 0 2504 8031-3 โทรสาร. 0 2503 3570

Documents

Vol. 7 No. 25 May-August 2014 - www.วารสารความ ...www.วารสารความปลอดภัย... · 2017-05-01 · ว า ร ส า ร ค ว