VLASNITVO I DEMOKRATIJAAnes GolubiMerima GusiArmin Jusovi

Od privatnog poduzetnika do korporacijeU modernom industrijskom drutvu dolazi do odvajanja funkcije vlasnitva i upravljanja.Vlasnitvo se dijeli na vie socijalnih aktera iji su postupci ogranieni zahvaljujui ekonomiji pregovaranja.Mo privatnog poduzetnika se smanjuje, a poveava se mo saradnje vie pojedinaca.Jaaju se funkcije tehnostrukture, grupnog rukovoenja i upravljanja.

Promjene u sistemu drutvenih vrijednostiPotrebe i njihovo zadovoljavanje su pokretaka sila ovjekove djelatnosti.Razvoj je jedna od temeljnih drutvenih vrijednosti. Poima se kao konstantan napredak.Najznaajniju hijerarhijsku poziciju drutvenih vrijednosti zauzimaju moralne vrijednosti.ovjeku svojestveno da vlastite postupke i postupke drugih ljudi procjenjuje u smislu diferenciranja dobro/loe.

Promjene u sistemu drutvenih vrijednostiHstorijski razvoj ima karakter progresivnog razvoja.Kriza drutvenih vrijednosti.Vrijednosti na kojima se temelji ekonomski rast usmjeravaju ka zadovoljenju individualnih i drutvenih potreba.

Robovlasniko drutvoEstetske vrijednostiFeudalno drutvoPresti, ugled i astKapitalizamBogatstvo, novac, mo

Promjene u sistemu drutvenih vrijednostiRazvijena kapitalistika industrijska drutva visoko vrednuju privatno vlasnitvo.Demokratija je druga temeljna vrijednost ovog drutva.Problem usklaivanja tehnolokog rasta sa potrebom stabilnosti drutva.Teite je na otklanjanju konflikata i drutvenoj stabilnosti.Potrebno je definisanje zajednike svrhe strana u konfliktu.

Sadraj i forme industrijske demokratije u razvijenim industrijskim drutvimaSuupravljanje je standardna forma participacije radnika u procesu odluivanja i upravljanja u preduzeu.Sunadziranje podrazumijeva participaciju predstavnika radnika u nadzornom savjetu.Surukovoenje podrazumijeva prisutnost jednog rukovodioca rada u rukovodeem tijelu trgovakih drutava, a to je upravno vijee.

Sadraj i forme industrijske demokratije u razvijenim industrijskim drutvima

Paritetno sunadziranje NjemakaDjelimicno paritetno sunadziranje NjemakaSuuprava Direktor radnikaVelika BritanijaTreinsko sunadziranjeFrancuska

Evolucija vlasnickih odnosa u Bosni i Hercegovini

Etatistiki periodU etatistikoj fazi razvoja bosanskohercegovakog drutva temeljni procesi klasno-socijalnog strukturiranja drutva proizilazili su iz dominantnog tipa vlasintva nad sredstvima za proizvodnju.Protivrjean karakter naina proizvodnje.

1. Specifian karakter robne proizvodnje2. Naglaena hipertrofirana uloga drave3. Klasni karakter drutvene strukture

Etatistiki periodDrutvo je bilo podlono apsolutno procesima birokratizacije, sklerotine politike i ekonomske strukture onemoguavale su trendove razvoja koji su bili u to vrijeme prisutni u evropskim industrijskim drutvima.Relativno nepovoljna privredna struktura i relativno nizak nivo razvijenosti materijalnih proizvodnih snaga u odnosu na jugoslovenski nivo u etatistikoj fazi drutvenog razvoja reflektovati e se i u kasnijoj fazi drutvenog razvoja sa tendencijom usporavanja i stagniranja u svim podrujima drutvenog razvoja.

Etatistiki periodKlasno-socijalna struktura Bosne i Hercegovine u etatistikoj fazi razvoja konstituisana je od dvije cjeline: 1. transformisanog dijela drutva i 2. novostvorenog dijela.Transformirani dio drutva rezultat je klasno-socijalnih problema koji se prije svega manifestuju na planu transformacije individualnog seljatva.Novostvoreni dio drutva karakterie dominantno dravno vlasnitvo nad sredstvima za proizvodnju.Sutinske karakteristike su je kvantitativno i kvalitativno uveanje dravnog sektora i novo drutveno raslojavanje.Opta karakteristika dravnog aparata u periodu etatizma je umnoavanje i razgranatost kroz izraen porast drutvene moi.

Etatistiki periodU ovakvim drutvenim uslovima kada dominira dravno vlasnitvo nad sredstvima za proizvodnju i na njemu utemeljen partijski i birokratski monopol upravljanja privrednim i drutvenim procesima, kada je na djelu birokratska apsolutna predominacija u svim sferama drutvenog ivota, kako na nivou drutvenog i politikog sistema, tako i na nivou preduzea, nije moglo biti govora ak niti o elementarnim formama demokratije.

Postetatistiki periodsedamdesetih godina biva projektovan takozvani sistem samoupravljanja na svim nivoima drutvene organizacije. Sto se tice individualnog seljatva u ranom postetatistikom periodu razvoja drutva, karakteristino je da na selo sve vise prodiru robnonovani odnosi.Na selu je jo dominantan naturalni proizvoa. Naglaene su tendencije razvoja zadrugarstva i kooperacije.U ovom periodu drutvenog razvoja i dalje je prisutan porast brojnosti radnika.

Postetatistiki periodPod dejstvom procesa industrijalizacije u ovom periodu dolazi do znaajnih promjena u strukturi rukovodeeg osoblja.Zapaena je tendencija porasta broja rukovodilaca u preduzeima.Opada broj drutveno-profesionalnih grupa predstavnikih tijela i organa dravne uprave. Sve ove promjene dovode do toga da se i dalje nastavlja tendencija naputanja poljoprivredne djelatnosti, te da je osloboena radna snaga velikim dijelom usmjerena prema zapoljavanju u inostranstvu. U istom periodu poveava se broj seljaka industrijskih radnika.

Postetatistiki periodSve djelatnosti koje se temelje na privatnom vlasnitvu biljee ekspanziju. Graevinarstvo iskazuje ubrzan razvoj i najdinaminija je djelatnost u okviru privatnog sektora.U sektoru ugostiteljstva privatna djelatnost biljei takoer izuzetnu ekspanziju. Struktura tehnologije se bre mijenja od strukture radnitva koja opsluuje takvu tehnologiju.uznapredovao je proces industrijalizacije, omogueno je slobodnije djelovanje zakona trine privrede, omoguenje su stanovite particpativne forme, uslovno govorei, industrijske demokratije kao rezultat procesa sire demokratizacije drutva.

Evolucija elementarnih formi industrijske demokratije u Bosni i HercegoviniOd samog poetka inauguracije samoupravljanja na nivou pozitivnog zakonskog procesa, samoupravljanje se nikada nije moglo razviti u originalan model politike i ekonomske demokratije.Jedan od temeljnih uzroka takve situacije sadran je u samom pojmu drutvene svojine, drutvenog vlasnitva nad sredstvima za proizvodnju.Sindikat je ispoljavao djelatnosti na nivou ivotnih i radnih uslova radnika.

Evolucija elementarnih formi industrijske demokratije u Bosni i HercegoviniOdsustvo stvarne participacije radnika.Ratne destrukcije dovele su privredu u nezavisnu situaciju.Prvi korak u transformaciji vlasnitva u uinjen je donoenjem Zakona o preduzeima.Transformacija struktura vlasnitva rezultira sa najmanje dvije mogucnosti.

Drutveni sistem samoupravljanja nije dao velike rezultate u procesu.Participacija radnika u procesima odluivanja na mikro i makro razinu drutva.Agresija na Bosnu i Hercegovinu otvara mogunost temeljne rekonstrukcije upravljakih mehanizama u drutvu.Raspast e se stari sistem drutvenih vrijednosti, raaju se nove vrijednosti, mijenja se hijerarhija dominantne orijentacije.Kultura i tradicija, zakonska i pravna inicijativa, elaboracija pravne dokumentacije koja regulie procese transformacije vlasnitva sve su realne pretpostavke da se kod nas pristupi uspostavljanju sistema industrijskih odnosa.

Hvala na panji!