Útvegsblaðið 10.tbl 2013

Stækkun á Húsi sjávarklasans! Í húsi sjávarklasans má finna allt frá litlum n!sköpunarfyrirtækjum yfir í útibú rótgróinna stór fyrirtækja.

Vi! höfum lengi vita! a! "örungar hafa #msa jákvæ!a eiginleika en fjöldi rannsókna sem sty!ja "a! hefur aukist

Rósa Jónsdóttir, fagstjóri hjá Matís.

8

Er hægt a! bjarga lú!ustofninum?! Hafrannsóknarstofnunin kallar á nái" samband milli fiskifræ"inga og sjómanna til #ess a" hægt ver"i a" byggja upp lú"ustofninn.

N# prótein- verksmi!ja! Verksmi"jan framlei"ir próteinmjöl og fiskolíur úr aukahráefni sem fellur til vi" vinnslu. Megináhersla er a" auka hráefni sem ver"ur til vi" fiskvinnslu.

Sjómennskan í augum barnsins! Börn sem eiga foreldri á sjó eiga #ess stundum kost a" fara me" á sjóinn og kynnast #ar me" sjómennskunni. Útvegsbla"-i" tók nokkur sjómanns- börn tali.

Uppfinning gegn rusli í sjónum! Hugmyndin gengur út á a" setja upp risavaxna rö" flotbauja og vinnslupalla sem hægt og bítandi soga a" sér fljótandi plast. Uppfinningin ver"ur sjálfbær og ar"bær.

4 28 6258

!JÓNUSTUMI"ILL SJÁVARÚTVEGSINS

! Útvegsbla"i" leita"i til nokkurra a"ila sem tengjast sjávarútvegi beint e"a óbeint og ba" #á a" gera upp ári"

2013, hva" sæti eftir í árslok og hva"a væntingar #a" hef"i fyrir ári" 2014. Vi" gefum #eim or"i".

Bls. 10-27

Fjárfestingar, n!sköpun, umrót og tækifæri.

Ári! gert upp

! " # " $ % " & ' ( ) * » ) ( . + % , . » ) - . . & / .

56

MYND: ÓLAFUR ÓSKAR STEFÁNSSON

Eimskipafélagi! var stofna! 17. janúar 1914, me! stórkostlegri samstö!u Íslendinga beggja vegna Atlantshafsins. Félagi! hefur vaxi! og dafna! me! "jó!inni.

Í áranna rás hefur Eimskip leitast vi! a! leggja íslensku samfélagi li! á margvíslegan hátt

me! framlagi til forvarnarmála, hjálparstarfs og gó!ger!amála ásamt uppbyggingu á í"róttastarfsemi fyrir börn og unglinga sem og stu!ningi vi! menningu og list í landinu.

Eimskipafélag Íslands lítur "ví me! stolti yfir farinn veg og "akkar landsmönnum

sem og starfsfólki félagsins af alhug ánægjuleg samskipti.

Eimskipafélag Íslands óskar landsmönnum öllum

gleðilegra jóla!

4 Ú T V E G S B L A! I! D E S E M B E R 2 0 1 3

Útgefandi: Goggur ehf., Grandagar0i 16 101 Reykjavík. Sími: 445 9000. Útgáfustjóri: Sædís Eva Birgisdóttir. Ábyrg#arma#ur: Hildur Sif Kristborgardóttir Vefsí#ur: utvegsbladid.is / goggur.is. Tölvupóstur: [email protected]. Prentun: Landsprent. ISNN 2298-2884

Héðinn, þekkingarfyrirtæki í málmiðnaði og véltækni, hefur þróað tiltölulega fyr-irferðarlitla próteinverk-

smiðju, Hedinn Protein Plant, í sam-starfi við Matís og sjávarútvegsfyrirtæki, sem er tilbúin til notkunar. Verksmiðjan framleiðir próteinmjöl og fiskolíur úr aukahráefni sem fellur til við fiskvinnslu. Verk-smiðjan var þróuð með stuðningi frá AVS rann-sóknasjóðnum.

Áhersla á aukahráefniÞróunarvinna vegna próteinverksmiðjunnar hófst fyrir um fimm árum. Á þessum tíma voru margar hindranir sem þurfti að ryðja úr vegi og þá sérstaklega er sneru að ferli hráefnisins í gegnum verksmiðjuna en þar kom til góða þekk-ing og hugvit starfsmanna Matís, þá sérstaklega Sigurjóns Arasonar, yfirverkfræðings Matís. Til-raunir með HPP skiptust í tvo megin þætti: Prófanir á nýjum búnaði og framleiðsluferli og úttekt á efnis- og orkuflæði í framleiðsluferlinu.

Megin áherslan er á aukahráefni sem verð-ur til við fiskvinnslu til manneldis, s.s. slóg og

bein af hvítfiskum. Einnig hafa prófanir sýnt fram á ágæti verksmiðjunnar til

þess að vinna mjöl og lýsi úr aukahráefnum frá rækjuvinnslu, laxfiskavinnslu og uppsjávarfisk-vinnslu, en þessi hráefni hafa verið notuð í fram-leiðslu á fiskmjöli og lýsi í áratugi og eiginleikar þeirra þekktir.

Mikilvægt a! grípa öll tækifæriMikilvægt er að grípa öll tækifæri til verðmæta-sköpunar þar sem íslenskt hugvit og tækniþekk-ing er í hávegum höfð. Útflutningur á tækni-þekkingu og að hér skuli vera þróuð og smíðuð ný verksmiðja sem verður seld að stóru leyti á er-lenda markaði er dæmi um mikilvæga og varan-lega verðmætasköpun. Einmitt slíkir þættir, sem byggja á rannsóknum og þróun, munu að flestra mati vega þungt í viðsnúningi íslensks samfé-lags, segir í frétt á vef Matís.

Verksmi!jan framlei!ir próteinmjöl og fiskolíur úr aukahráefni sem fellur til vi! fiskvinnslu.

Sigrún Erna Geirsdóttir

Héðinn þróar nýjapróteinverksmiðju

Tækifæri til ver"mætaaukningar

Megin áherslan er á aukahráefni sem ver!ur til vi! fiskvinnslu til manneldis, s.s. slóg og bein af hvítfiskum.

! Matís hefur búið til smáforrit, app, fyrir Android snjallsíma og spjaldtölvur sem reiknar út ísþörf vegna afla. Í forritinu er tekið tillit til aðstæðna eins lofthita, sjávarhita og

daga á sjó. Þar er að auki að finna leið-beiningar varðandi kg magn af ís og fjölda af skóflum og fötum. Segir á vef Matís að forritið sé auðvelt í notkun og því ætti að vera einfalt að finna út nákvæmlega hversu mikið af ís þurfi til að fara sem best með hið

dýrmæta hráefni sem fiskurinn er. Forritið er hægt að ná í á Google Play og hentar símum og spjaldtölvum með Android stýrikerfi en verið er að hanna það fyrir Apple og Windows kerfi að auki.

Matís hannar smáforrit Sigurjón Arason.

STA!AN Í AFLA EINSTAKRA TEGUNDA INNAN KVÓTANS:

!orskur! Aflamark: 171.030! Afli t/ aflamarks: 62.225

63.6%

Ufsi! Aflamark: 45.980! Afli t/ aflamarks: 18.474

59.8%

40.2%

33%

36.4%

40.2%

$sa! Aflamark: 29.635! Afli t/ aflamarks: 11.923

59.8%

Karfi! Aflamark: 52.858! Afli t/ aflamarks: 17.451

66%

Tryggingami!stö!in Sí!umúla 24 Sími 515 2000 [email protected] afhverju.tm.is

JÓ

NS

SO

N &

LE

’MA

CK

S

• j

l.is

•

SÍA

TM sendir !ér og !ínum bestu óskir um gle"ileg jól og farsæld á komandi ári.

Kve"ja, starfsfólk TM


Hagnaður sjávarútvegsfyrirtækja fyr-ir afskriftir, fjármagnskostnað og tekjuskatt (verg hlutdeild fjármagns, EBITDA) sem hlutfall af heildartekjum

sjávarútvegs minnkaði milli áranna 2011 og 2012. Í fiskveiðum og -vinnslu lækkaði hlutfallið (án milliviðskipta) úr 30,3% í 30%, lækkaði í fiskveið-um úr 26,4% árið 2011 í 25% af tekjum árið 2012 og lækkaði í fiskvinnslu úr 19,1% í 17,2%.

Hagstofan tekur árlega saman yfirlit um rekstur helstu greina sjávarútvegs. Við gerð þess er bæði byggt á skattframtölum rekstraraðila og reikning-um sem fyrirtæki í sjávarútvegi hafa sent.

Hreinn hagnaður (EBT) í sjávarútvegi, sam-

kvæmt árgreiðsluaðferð, nam 21,5% árið 2012 samanborið við 22,6% árið áður. Í fjárhæðum nam hagnaðurinn 57,2 milljörðum króna eftir að gjaldfærð hefur verið árgreiðsla að fjárhæð 22,6 milljarðar. Sé miðað við hefðbundna uppgjörsað-ferð er niðurstaðan 17,5% hagnaður 2012 eða 46,6 milljarðar, samanborið við 17,1% hagnað árið 2011, enda gætti ekki beinna áhrifa af breytingum á gengi við mat á fjármagnskostnaði sé árgreiðslu-aðferðin notuð. Árgreiðsla í veiðum hækkaði hins-vegar árið 2012 frá árinu áður, meðal annars vegna aukins fjölda smábáta sem var að veiðum.

Samkvæmt efnahagsreikningi voru heildar-eignir sjávarútvegs í árslok 2012 rúmir 535 millj-arðar króna, heildarskuldir rúmir 429 milljarðar og eigið fé tæpir 106 milljarðar.

Hagna!ur minnkar Yfirlit um rekstur helstu greina sjávarútveg


! Tregðu hefur gætt í sölu grásleppuhrogna allt frá því að þau byrjuðu að lækka í verði í lok vertíðar 2012 og verð sem fengist hafa fyrir hrognin hafa verið afar lág. Útflutningstölur Hagstofunnar sýna þetta glöggt þar sem á fyrstu 10 mánuðum ársins er verð á söltuðum grásleppuhrognum 42% lægra en það var á sama tímabili í fyrra. Útflutningsverðmæti hrognanna á tímabilinu janúar – október er 554 milljónir á móti 1,1 milljarði í fyrra. Þess ber að geta að magnið hefur dregist saman um eitt þúsund tunnur. Á vefsíðu Landssam-bands smábátaeigenda segir að bent sé á að þessi mikla verðlækkun eigi sér margar

orsakir. Meðal þeirra er að markaðurinn hafi ekki þolað þær skörpu verðhækkanir sem urðu á tímabilinu 2009 til 2010. Verð hafi áfram haldist hátt fram yfir mitt ár 2012, þegar kaupendur kipptu að sér höndum. Í kjölfarið hafi birgðir safnast upp og færst að vissu marki til sjómanna. Verðlækkun til sjómanna hefur einnig leitt til lægra verðs á fullunnum grásleppuhrognum, kavíarnum, og framan af minni framleiðslu. Nú virðist hins vegar dæmið vera að snúast við og lægra verð til neytenda farið að skila sér í aukinni sölu. Vonir standa því til að botninum sé náð og farið að grilla í betri horfur á markaði fyrir grásleppuhrogn.

Vonir standa til a! botninum sé! ná!

Matís vinnur a! fræ!sluefni um bolfisk! Matís mun á næstunni vinna að fræðslu-efni um vinnslu á ferskum bolfisk frá veiðum til vöru og verður efnið á rafrænu formi. Verkefnið,

„Myndasaga frá veiðum til vöru“, byggir á mynd-rænu og talsettu efni þar sem farið verður skipu-lega yfir einstaka þætti við vinnslu á ferskum fiski og mismunandi afurðum. Fræðsluefnið byggir

á niðurstöðum rannsóknarverkefna sem unnin hafa verið síðustu ár.Hefur Matís fengið styrk frá Rannsóknarsjó!i síldarútvegsins til þess að standa að gerð fræðsluefnisins. Ef vel tekst til með verkefnið á ferska fiskinum yrði mögulega ráðist í framhald síðar, þar sem fjallað yrði um vinnslu á frystum bolfiski.

4 Ú T V E G S B L A! I! Á G Ú S T 2 0 1 3

Sjór sækir hart a! Kolbeinsey! Kolbeinsey, nyrsti punktur Íslands, er nú orðin tvískipt og hefur látið mjög undan ágangi sjávar, hafíss og veðra. Áhöfn varðskipsins Þórs fór nýverið í land og mældu eyjuna. Vestari hluti Kolbeinseyjar er nú 28,4m x 12,4m og hæsti punkturinn 3,8m. Austari hluti hennar er 21,6m x 14,6m. Skarðið milli eyjahlutanna er 4,1 m að breidd. Miðað var við Kol-beinsey þegar fiskveiðilög-sagan var færð út í 200 mílur og mörkuð var miðlína milli Grænlands og Íslands og hefur hún því mikið sögulegt gildi. Hafa varðskip og flug-vélar Landhelgisgæslunnar fylgst með þróun hennar gegnum tíðina.

Velta tækni-fyrirtækja í sjávarútvegi vex um 13%! Velta tæknifyrirtækja tengdum sjávarútvegi jókst árið 2012 um 13% frá árinu undan og nam veltan tæpum 66 milljörðum. Gert hafði verið ráð fyrir 5-10% vexti.Tæknifyrirtækin hanna, þróa og framleiða veiðarfæri, kör, umbúðir, vélbúnað eða hugbúað fyrir sjávarútveg og selja vörurnar undir eigin nafni og eru þetta um 70 fyr-irtæki. Á þessu sama tímabili varð lítill vöxtur í fiskveiðum og fiskeldi. Hefur vöxtur tæknifyrirtækjanna líka verið meiri en í þjóðarfram-leiðslu og fiskvinnslu. Kemur þetta fram í niðurstöðum nýrrar rannsóknar Íslenska sjávarklasans.

N!tt mastersnám um vir"iske"ju sjávar- og eldisafur"a

Norrænt samstarfs-verkefni fimm háskóla

N ýtt, norrænt meistara-nám, AQFood, hefur nýlega verið innleitt við Háskóla Íslands en

námið er samstarfsverkefni fimm norrænna háskóla og munu nem-endur útskrifast með meistara-gráður frá tveimur þeirra. Náminu er ætlað að veita nemendum inn-sýn í virðisstjórnun í sjávarútvegi.

Undirbúningur að náminu var styrktur af Norrænu ráðherra-nefndinn, en Norræna nýsköp-unarmiðstöðin hefur síðan styrkt frekari þróun í tengslum við verk-efnið InTerAct. Markmiðið er að efla samstarf háskóla við fyrir-tæki á sviði sjávartengdrar starf-semi og bæta ímynd sjávarútvegs sem spennandi starfsvettvangur fyrir ungt menntað fólk. Heildar-fjöldi nemenda í haust verður milli fimm og tíu og eru í hópnum tveir

Íslendingar. Forkrafan er að nem-endur hafi BS gráðu í verkfræði eða raunvísindum þar sem námið byggir á þeim grunni. Nemendur munu dvelja eitt ár í senn við mis-munandi skóla og útskrifast með meistaragráðu frá þeim. Í boði eru þrjár námsleiðir: Frumfram-leiðsla, veiðar og eldi sem fer fram hjá UMB í Noregi fyrsta árið, Nátt-úrulegar auðlindir sem fer fram hjá NTNU í Noregi fyrsta árið og Iðnað-arframleiðsla sem fer fram hjá DTU í Danmörku fyrsta árið. Seinna árið er svo sérhæfing hjá HÍ samkvæmt skilgreindum námsleiðum sem boðið er uppá í iðnaðarverkfræði, líffræði, efnafræði /lífefnafræði og matvælafræði.

Hérlendis er AQFood vistað hjá Iðnaðarverkfræði, vélaverkfræði og tölvunarfræðideild HÍ og er áhersla lögð á umhverfis- og auð-lindafræði og tengingu við mat-vælafræði. Er þetta gert til að efla þverfræðilegan grunn virðiskeðj-

unnar og tryggja öryggi og gæði eldis- og sjávarafurða.

Mikil áhersla verður lögð á að nemendur vinni í nánum tengslum við fyrirtæki í sjávarútvegi og að verkefnin beinist að vandamálum sem upp koma í virðiskeðju sjávar-afurða. Þá sé tenging á milli þeirra og verkefnamiðlunar Sjávarklasans. Dr. Guðrún Ólafsdóttir, umsjónar-maður námsins, segir að þegar séu góð tengsl milli kennara hjá HÍ og helstu tækni-, framleiðslu og þjón-ustu fyrirtækja í greininni og þeirri góðu samvinnu verði haldið áfram þarna. Guðrún segir mikla þörf fyrir að bæta menntun á öllum sviðum og gildi það fyrir Norðurlöndin öll.

,,Í verkefninu er verið að nýta þá þekkingu sem er þegar til staðar í hverju landi og þarna fáum við samstarf milli skóla, landa á milli, svo þessi þekking nýtist enn betur. Það er svo framtíðardraumurinn að skólakerfið í heild vinni betur sam-an en það gerir núna,“ segir Guðrún.

Gunnar Stefánsson, prófessor í i!na!arverkfræ!i og Gu!rún Ólafsdóttir, verkefnistjóri AQFood námsins.

www.polardoors.com

Júpíter hw Júpíter t5 Herkúles t4 Neptúnus t4 Merkúr t4 Júpíter t4

Hlerar til allra togveiða


Samkvæmt efnahagsreikningi voru heildareignir sjávarútvegs í árslok 2012 rúmir 535 milljar!ar króna, heild-arskuldir rúmir 429 milljar!ar og eigi! fé tæpir 106 milljar!ar.

Eins allir sjómenn og útger!armenn vita eru nær engin takmörk fyrir "ví sem getur komi! upp á. Sérfræ!ingar fyrirtækja"jónustu VÍS bjó!a sérsni!na

tryggingavernd eftir breytilegum "örfum fyrirtækja í sjávarútvegi. #annig getur "ú einbeitt "ér a! "ví sem "ú gerir best. VÍS – !ar sem tryggingar snúast um fólk.

Vi! vitum a! allt getur gerst í sjávarútvegi

VÍS | ÁRMÚLA 3 | 108 REYKJAVÍK | SÍMI 560 5000 | VIS.IS

EN

NE

MM

/ S

ÍA /

NM

60

613

8 Ú T V E G S B L A1 I1 D E S E M B E R 2 0 1 3

��

Um þessar mundir er verið að taka í notk-un annan áfanga í Húsi Sjávarklasans við Reykjavíkurhöfn. Við stækkunina bætast 17 rými við þau 11 sem fyrir voru.

Húsnæðið er um 2500 fermetrar að flatarmáli og nær öll rýmin eru þegar útleigð. Stækkunin er unnin í nánu samstarfi við Faxaflóahafnir sem hafa lagt mikið í uppbyggingu hússins og hefur þetta nána samstarf þegar skilað árangri.

Markmið Húss sjávarklasans er að auka verð-mætasköpun í sjávarklasanum með auknu sam-starfi ólíkra fyrirtækja sem öll starfa í haftengdri starfsemi. Það má segja að húsið sé holdgerv-ingur klasahugsunar þar sem fjöldi fyrirtækja sem tilheyra sjávarklasanum á Íslandi, af ýms-um stærðum og gerðum, er samankominn í eitt og sama rýmið. Í Húsi Sjávarklasans má finna allt frá litlum nýsköpunarfyrirtækjum sem eru að stíga sín fyrstu spor yfir í útibú stórra rótgró-inna fyrirtækja sem starfa á alþjóðavísu. Húsið er þannig nokkurs konar klasi sem býr yfir þeim eiginleikum sem gera klasa jafn árangursríka og raun ber vitni.Þar þrífst nýsköpun þar sem ný fyrirtæki starfa

í nábýli við rótgróin fyrirtæki, þar streyma inn áhugasamir gestir erlendis frá, þar þrífst margs-konar samstarf sem eflir fyrirtækin og þar skapast traust sem næst ekki öðruvísi fram en með land-fræðilegri og félagslegri nálægð.

Eftir stækkunina eru hátt í 40 fyrirtæki með að-setur í Húsi sjávarklasans og 80 starfsmenn. Þau fyrirtæki sem bætast nú í hóp fyrirtækja í húsinu eru m.a. Samhentir, Eimskip, Navis, Teró, Ankra og Sjónarrönd svo einhver séu nefnd.

Samskipti útgerðar og fiskvinnslu annarsvegar og tæknifyrirtækja hins vegar hafa skilað mikl-um árangri í gegnum árin og greitt götu margra tæknifyrirtækja í útrás þeirra. Hins vegar eru mun minni samskipti á milli nýrra greina eins og líf-tækni og hinna eldri í sjávarklasanum.

Fyrirmyndir erlendis sýna mögulega gagn-

semi slíks samstarfs. Þegar finnskur trjáiðnaður hóf samstarf við hönnuði markaði það upphaf heimsþekktrar húsgagnaframleiðslu Finna. Þegar Hollendingar voru búnir að ná hámarksnýtingu lands til blómaræktar í landinu þá hófu þeir sam-starf við miðlara um að eiga viðskipti með blóm annarra og eru nú stærstu blómamiðlarar í heimi. Svona mætti lengi telja. „Þess vegna viljum við leggja kapp á að fá líka inn í húsið nýsköpunar-fyrirtæki í líftækni o.fl.,“ segir Þór Sigfússon fram-kvæmdastjóri íslenska sjávarklasans. „Fyrirtæki sem eru með okkur eru meðal annars að þróa snyrtivörur og heilsuefni úr sjávarafurðum.“ Að-spurður segir Þór að nú þurfi Íslendingar að setja skýrar línur og stefnu um það hvar við hyggjumst vera í haftengdri starfsemi á næstu árum og ára-tugum. „Hús sjávarklasans getur verið mikilvæg-ur hlekkur í að sýna tækifærin í greininni og að svipaða samvinnu megi efla víða um land.“

Stækkun á Húsi sjávarklasans

17 r!mi hafa bæst vi" #au 11 sem fyrir voru

Eva Rún Michelsen

! Áhöfnin á $órunni Sveinsdóttur VE 401 fengu torkennilegan hlut í trollið hjá sér auk hefðbundins afla á Brei!amerkurd#pi

í byrjun desember-mánaðar. Um var að ræða gamla skipsklukku og bút af einhverju sem líktist spili. Vi!ar Sigurjónsson, skipstjóri á Þórunni VE, segist ekki vitað til þess að nokkurt skipsflak væri ná-kvæmlega þarna og við fyrstu skoðun sé ekki hægt að sjá neitt nafn á klukk-unni. Freistandi sé að álykta að

klukkan og búturinn tilheyri sama skipi. Skipsklukkan var afhent Sagnheimum, þekkingarsetri í Vestmannaeyjum, og er fyrirhugað að hafa samband við forverði $jó!minjasafns Íslands um frekari grein-ingu á þessum spennandi fundi. Á mynd-inni eru Sigurjón Óskarsson, útgerðar-maður, og Gu!mundur Gu!mundsson með klukkuna. Mynd/Eyjafréttir

Fengu skipsklukku í trolli!

„Hús sjávarklasans getur veri! mikilvægur hlekkur í a! s"na tækifærin í greininni og a! svipa!a sam-vinnu megi efla ví!a um land,“ segir #ór Sigfússon framkvæmdastjóri íslenska sjávarklasans.

! Út er komin fræðslubókin Siglingafræ!i eftir Gu!jón Ármann Eyjólfsson. Í bókinni er fjallað um grundvallaratriði siglingafræð-innar, sjókort, seguláttavita, gýróáttavita og rafræna áttavita. Auk þess er fjallað um jarð-segulmagn og misvísun, skipssegulmagn og segulskekkju, sjávarföll og straumrastir og orsakir þeirra. Í fyrsta skipti er í íslenskri kennslubók í siglingafræði fjallað um sívirka læsta staðsetningu (Dynamic Positioning-DP). Einkunnarorð bókarinnar eru: „Að sigla er nauðsyn“. Er hún ætluð til kennslu í skip-stjórnarnámi og sem handbók fyrir starfandi skipstjórnarmenn, einnig öllum öðrum til fróðleiks og skemmtunar.

Fræ!slubók um siglingafræ!i

Óskum starfsfólki í sjávarútvegi gle!ilegra jóla og farsældar á komandi ári

Löndun ehf sér um skipaafgrei!slu í Reykjavík ogHafnarfjar!arhöfn. Fyrirtæki! veitir vanda!a og skjóta

"jónustu. B#!ur einnig upp á nau!synlegan tækjabúna!og úrval manna sem rei!ubúnir eru me! stuttum

fyrirvara a! landa úr skipum.

Löndun ehf. - Kjalarvogi 21, 104 Reykjavík - Sími 552 9844 - Fax 562 9844 - [email protected]

Fyrirhyggja, lipur! og samviskusemieinkenna "á "jónustu sem vi! veitum


























Löndun ehf. sér um skipaafgrei!slu í Reykjavík og Hafnar"ar!arhöfn. Fyrirtæki! veitir vanda!a og skjóta #jónustu. B$!ur

einnig upp á nau!synlegan tækjabúna! og úrval manna sem rei!ubúnir eru me! stuttum fyrirvara a! landa út skipum. Pantone 293

Black

100c 57m 0y 2kBlack

0r 103g 177b 0r 0g 0b

Black

100c 57m 0y 2k

Pantone 293

CMYK

CMYK

PANTONE

PANTONE

RGB

GRAYSCALE

www.tskoli.is

Útvegs-rekstrarfræ!iNámi! er 46 einingar (92 ECTS) og unni! í samstarfi vi! Háskólann í Reykjavík. Sömu námskröfur eru ger!ar og á háskólastigi en bo!i! er upp á sveigjanleika í skipulagningu og skilum á verkefnum.

Námi! er dreifnám, ".e. blanda af fjarnámi og sta!lotum. Einn áfangi er kenndur í einu og l#kur me! prófi/verkefni á!ur en kennsla í næsta áfanga hefst.

Skráning og nánari uppl"singar: Sími 514 9601www.tskoli.is/endurmenntunarskolinn | [email protected]

Tveggja ára nám á háskólastigi

Bolungarvíkurhöfn

Vopnafjarðarhöfn

[ Háskólinn á Akureyri ]

PANTONE

í merkinu er a!eins nota!ur einn litur. Enginn bakgrunnur er hluti af merkinu. Ef merki! er á hvítum fleti er "a! svart e!a rautt. Ef merki! er á litu!um fleti er "a! alltaf hvítt.

PANTONE 506 SC

CYAN 40% / MAGENTA 100% / YELLOW 100% / BLACK 0%

R - 144 G - 26/ B - 29

CMYK - #órlitur

RGB - "rír litir

Svarthvítt

BLACK 100%

Negatíft


Fjórlitur76c + 8m100c + 65m + 30k

Letur svart

Fjórlitur76c + 8m100c + 65m + 30k

Vagnhöfða 12 Ȉ 110 Reykjavík

FISKI!JAN BYLGJA


hvert er þitt hlutverk?

- snjallar lausnir

Wise b!"ur #ölbreyttar vi"skiptalausnir fyrir fólk

me" mismunandi hlutverk.Gold Enterprise Resource PlanningSilver Independent Software Vendor (ISV)

TM

Borgartún 26, Reykjavík » Hafnarstræti 102, Akureyrisími: 545 3200 » [email protected] » www.wise.is

Flest bendir til þess að árið sem nú er að líða hafi verið ágætt í sjáv-arútvegi á heildina litið.

Heildarafli minnkar eilítið en út-flutningur virðist aukast lítillega, fjárfestingar í sjávarútvegi fara hægt og bítandi af stað og hliðar-greinar sjávarútvegs halda áfram að vaxa.

Minni afli en meiri útflutningurHeildarafli sjávarafurða fyrstu 10 mánuði ársins var 1.234 þús-und tonn samanborið við 1.320 þúsund tonn fyrstu 10 mánuði árins 2012 en lækkunina má að mestu rekja til minni loðnuafla á tímabilinu. Útflutningur vex þó í magni en fyrstu 9 mánuði árins voru flutt út 633 þúsund tonn að verðmæti 233 milljarða króna. Heldur minna hafði verið flutt út í september 2012, eða 577 þúsund tonn að andvirði 206 milljarða króna. Athygli vekur stóraukið út-flutningsverðmæti lýsis og mjöls og lækkun í verðmætum á útflutt kíló bolfiskafurða. Útflutnings-verðmæti mjöls og lýsis fyrstu 9 mánuði vex úr 30 milljörðum í 40 milljarða króna á meðan út-flutningsverðmæti bolfiskafurða stendur í stað milli ára þrátt fyrir magnaukningu úr 134 í 160 þús-und tonn milli ára.

Lægra ver! fyrir "orskinnÞorskafli er nokkuð meiri á þessu ári en í fyrra. Á síðasta ári höfðu veiðst 346.000 tonn í október sam-aborið við 375.000 tonn í október á þessu ári. Það samsvarar um 30.000 tonna aukningu. Til að setja þá aukningu í samhengi þá jafngildir hún samanlögðum þorskafla Kanadamanna, Færey-inga og Grænlendinga á liðnu ári. Útflutningstölur haldast í hendur við aflaaukningu en heildarverð-mæti fer þó lækkandi í hlutfalli við magn. Það sem af er árs er meðalverð útfluttra þorskafurða 725 kr. á kíló samanborið við 820 kr. á kíló á síðasta ári. Lækkandi verð á alþjóðamörkuðum vegna aukins heimsframboðs spila líklega stærsta hlutverkið í þessari þróun. Verðþrýstingur þessi sann-ar að mikilvægi þess að íslenskum sjávarafurðum sé sköpuð sérstaða á erlendum mörkuðum er meira nú en nokkru sinni fyrr.

Vilholl stjórnvöldNý ríkisstjórn tók við völdum á árinu sem hefur bersýnilega hug á að auka stöðugleika í sjávarútvegi og bæta rekstrarumhverfið í sjávar-klasanum. Boðaðar hafa verið breytingar á veiðigjaldi, kvótasetn-ing makríls og almenn einföldun á regluverki fyrirtækja. Víst þykir að þó ekki þurfi allir að vera á eitt sáttir við þessar aðgerðir þá eru þær til þess fallnar að koma fjár-festingum sjávarútvegsfyrirtækja á skrið aftur, en víða eru teikn á lofti um að sú sé einmitt raunin. Íslensk tæknifyrirtæki í sjávarútvegi þurfa að vera vakandi fyrir tækifærum í auknum fjárfestingum í innlendum sjávarútvegi. Innan sjávarklasans starfar nú hópur tæknifyrirtækja sem vinnur saman að því að þróa íslenska leið í hönnun fiskiskipa. Íslenska leiðin byggir á áratuga reynslu fyrirtækjanna í að þróa sérhæfðar lausnir fyrir kröfuhörð sjávarútvegsfyrirtæki.

N#sköpun og n#ting heldur skri!iSú vitundarvakning sem átt hefur sér stað undangengin ár í nýtingu aukaafurða náði sennilega hámarki á árinu 2013. Nokkur fjöldi nýrra fyrirtækja sem nýta aukaafurðir sjávarfangs var stofnaður. Codland samstarfið í Grindavík náði miklu flugi en þar er kominn saman fjöldi fyrirtækja sem hefur það að markmiði að skapa verðmæti úr hverri einustu örðu þess afla sem þar kemur að landi. Þau líftæknifyrirtæki sem lengst hafa náð hér á landi stigu stór skref fram á við. Nægir að nefna dreifingarsamning Kerecis við alþjóðafyrirtækið Medline Industries og markaðssetningu Ensímtækni á kveflyfinu ColdZyme í Svíþjóð. Á sama tíma boða ný fjárlög skerðingu á styrkjum til nýsköpunar og þróunar. Ef sjávar-klasinn á að halda áfram að eflast á þessu sviði er ljóst að einkageirinn þarf að koma af meiri þunga að fjárfestingu í nýsköpun og nýsköp-unarfyrirtækjum. Samstarf útgerða og nýsköpunarfyrirtækja gæti orðið lykillinn að vexti sjávarklas-ans á Íslandi næstu ár.

HAUKUR MÁR GESTSSON, hagfræ!ingur hjá íslenska sjávarklasanum

Samstarf lykillinn að vexti

Annáll 2013

Nokkur fjöldi n#rra fyrirtækja sem n#ta aukaafur!ir sjávarfangs var stofna!ur. Codland samstarfi! í Grindavík ná!i miklu flugi en "ar er kominn saman fjöldi fyrirtækja sem hefur "a! a! markmi!i a! skapa ver!mæti úr hverri einustu ör!u "ess afla sem "ar kemur a! landi.

„Liprar,léttar

og borga me! sér“

®

TOGTAUGAR

Gu!laugur Jónsson skipstjóri á nóta- og togvei!iskipinu Ingunn AK

Al!jó"leg einkaleyfisumsókn

– Vei!arfæri eru okkar fag

„Ég vil ekki sjá neitt anna! í sta! Dynex Togtaug-anna, "ær hafa reynst afskaplega vel og allt gengi! upp.

#ær eru au!vita! frábærar í yfirbor!svei!i en í allri vei!i eru "ær liprar og léttar sem skilar sér í minni olíunotkun og betri stjórn á trollinu.

Togtaugarnar fara afskaplega vel me! skipi! og "a! er ekkert vi!hald á blökkum né rúllum sem "ær fara um.

Á "essum tæpu sex árum hef!i ég "urft a! skipta um vír a! minnsta kosti 3-4 sinnum, "annig a! til vibótar vi! alla kostina !á borgu"u togtaugarnar líka vel me" sér og halda "ví áfram á komandi árum "ví "ær ver!a n$ttar í grandara, gilsa og fleira.“


Sjávarútvegur er áhugaverð og fjölbreytt atvinnugrein sem skilar samfélaginu miklum tekjum og fjölda

starfa. Þetta hefur komið í ljós undanfarin ár og var rækilega undir-strikað í skýrslu alþjóðlega ráðgjafa-fyrirtækisins Mckinsey frá því í fyrra. Í henni sagði meðal annars að ekkert annað ríki heims framleiddi hlutfallslega jafnmikil verðmæti úr sjávarútvegi og Ísland.

Einnig segir í skýrslu McKinsey að til þess að frekari vöxtur verði í sjávarútvegi þurfi atvinnugreinin að búa við stöðugt rekstarumhverfi.

Mikil nýsköpun hefur verið í grein-inni og ný tækifæri skapast í tækni, vísindum og flutningum sem skila samfélaginu enn meiri verðmætum og enn fjölbreyttari störfum innan atvinnugreinarinnar. Þá er ástand flestra fiskistofna gott, svo gott að þorskstofninn hefur líklega ekki verið jafn stór í marga áratugi. Fisk-veiðistjórnunarkerfi okkar gefur því góða raun enda felst í því hvatning til frekari arðsemi, nýtingar og vöruþróunar.

Þessar fullyrðingar kunna að hljóma undarlega í ljósi háværar og neikvæðrar umræðu undanfarin ár um sjávarútveg. Stærstu sjávarút-vegsfyrirtæki landsins hafa skilað góðri afkomu. Það skýtur skökku við að slík staða, sem ríkir alls ekki meðal allra sjávarútvegsfyrirtækja, verði jafn iðulega tilefni neikvæðrar

umræðu. Hagnaður sjávarútvegsfyr-irtækja skilar ekki aðeins eigendum fyrirtækjanna og starfsfólki ábata heldur öllu samfélaginu.

Frá 2004 hafa útgerðarfyrirtæki greitt samtals 28,9 milljarða króna í veiðigjöld og þar af nema greiðslurn-ar á árunum 2012 og 2013 19,5 millj-örðum króna. Greiðslur vegna al-menns og sérstaks veiðigjalds námu samtals 9,9 milljörðum árið 2012, eða í tíð fyrrverandi ríkisstjórnar, og 9,8 milljörðum það sem af er þessu ári

og um 10 milljarða í tekjuskatt sem er sá skattur sem önnur fyrirtæki þurfa aðeins að standa straum af. Full-yrðingar um að stórfellda afslætti til sægreifa og kvótakónga, svo notaðar séu vinsælar upphrópanir, í tíð þess-arar ríkisstjórnar eiga því ekki við rök að styðjast. Bæði núverandi og fyrrverandi ríkisstjórn settu á bráða-birgðaákvæði um álagningu sérstaks veiðigjalds til eins fiskveiðiárs í senn, í stað þess að byggja á þeirri aðferð sem fyrri ríkisstjórn ætlaði að stefna að. Bráðabirgðarákvæðin voru sett af báðum ríkisstjórnum því lögin voru óframkvæmanleg og gjaldtakan hefði skapað verulegan rekstravanda hjá fjölda minni og meðalstórra út-

gerða, ekki síst þeirra sem eru á Vest-fjarðarkjálkanum og Snæfellsnesi. Undir þessi rök hefur Landssamband smábátaeigenda einnig tekið og sagt að ef núverandi sjávarútvegsráðherra hefði ekki brugðist við hefði það þýtt fjöldagjaldþrot í þeirra útgerð.Þessi skilaboð Landssamband

íslenskra útvegsmanna komust því miður ekki nægilega skýrt áleiðis í ár miðað við að um 35 þúsund undirskriftir söfnuðust í sumar gegn óbreyttu veiðigjaldi – gjaldi sem þó

var búið að sýna fram á að var ekki hægt að innheimta, hefði sett fjölda útgerða í þrot, dregið úr þrótti til ný-sköpunar og fjárfestingar úr hinum.

Reyndar eru þeir til sem gera lítið úr þörf útgerða til fjárfestinga en benda má á niðurstöður nýrrar skýrslu Sjávarklasans en í henni kemur fram að heildarafli þorsks var um 460 þúsund tonn árið 1981 og heildarútflutningsverðmæti hans um 340 milljónir bandaríkjadala á nú-virði. Árið 2011 var heildaraflinn hins vegar 182 þúsund tonn en útflutn-ingsverðmæti hans um 680 milljónir bandaríkjadala. Miklu hefur verið kostað til í þessari þróun sem bæði skapar verðmætari störf fyrir fólk á

fjölbreyttum sviðum samfélagsins og nýtir auðlindina betur til hagsbóta fyrir þjóðina.

Veiðigjaldið hefur auk þess falið í sér verulega mismunun þar sem fyrirtæki í öðrum atvinnugreinum sem nýta náttúruauðlindir til verð-mætasköpunar eru ekki skattlögð með sama hætti. Það er því augljóst að íslenskur sjávarútvegur hefði dregist verulega aftur úr erlendum keppinautum sínum, sem oftast njóta styrkja og ívilnana svo sem við eldsneytiskaup, hefðu upphaflegar áætlanir gengið eftir. Ólíklegt verður að teljast að slík þróun hefði orðið ís-lensku samfélagi til hagsbóta.

Núverandi veiðigjöld eru mjög há, en til samanburðar má nefna að veið-gjöldin ein eru hærri en öll opinber gjöld Ríkissjóðs Íslands síðasta álagningarári Ríkisskattstjóra.

Í því erfiða árferði sem hefur ríkt á Íslandi frá hruni er vel skiljanlegt að leitað sé til þeirra sem þykja líklegir til að vera aflögufærir. En það verður fyrst að líta til þess að íslenskur útvegur leggur nú þegar mjög mikið til samfélagsins. Þessum skilaboðum vilja samtök útvegsmanna koma skýrar til skila á næstu misserum og eiga samtal við þjóðina um hvernig nýta má auðlindina sem best í þágu samfélags okkar.

Makríllinn hefur skapað miklar tekjur og þar með grundvöll til mik-illa deilna. Á aðalfundi LÍÚ í október skoruðu samtökin á stjórnvöld að setja aflahlutdeild á makríl á skip svo útgerðir geti skipulagt veiðarnar og gert þannig sem mest verðmæti úr veiddum afla. Reynsla annarra þjóða af uppboðsleið í þessum efnum hefur ekki verið góð heldur leitt til samþjöppunar, óvissu í rekstri en í ábyrgum fiskveiðum er nauðsynlegt er að hafa langtímasjónarmið að leiðarljósi. Aðferðin ýtir auk þess undir brottkast og dregur úr hagnaði.

Þá er fullkomlega óvíst hve miklar tekjur uppboðsleiðin getur skapað ríkinu í ljósi óvissu um framtíð makrílveiða.

KOLBEINN ÁRNASON, framkvæmdarstjóri LÍÚ

Annáll 2013

Mikil nýsköpun hefur verið í greininni

Frá 2004 hafa útger!arfyrirtæki greitt samtals 28,9 milljar!a króna í vei!igjöld og "ar af nema grei!slurnar á árunum 2012 og 2013 19,5 milljör!um króna.

Óskum landsmönnum öllumgleðiríkrar hátíðar og farsældar á nýju ári

Starfsfólk Ísfells


MAKING MODERN LIVING POSSIBLE

Arfleið fráfarandi ríkis-stjórnar hvað sjávarútveg varðar er rýr. Nýtt fólk þarf nú að skapa sátt um

íslenskan sjávarútveg með reglum sem verða að hafa það að mark-miði að styrkja greinina í heild sinni og skapa hvata til þess að hámarka verðmæti, draga úr fram-leiðslukostnaði og auka þar með arðsemi og tekjur þjóðarbúsins. Í því samhengi hefur verið horft til niðurstöðu „sáttanefndar“ sem meðal annars lagði til svokallaða samningaleið.

E!li samningaVerði farin sú leið að úthluta heimildum á forsendum samn-ingaleiðar er afar mikilvægt að eðli samninga um nýtingu sjávar-auðlindarinnar sé sambærilegt við aðra samninga sem gerðir eru um nýtingu auðlinda s.s. í orku. Ástæða er einnig til að horfa til þess stjórnsýslulega fordæmis sem sveitarfélög hafa sett. Flestir þekkja að sveitarfélögin eru jú að jafnaði í svipaðri samnings-gerð og samningaleiðin vísar til varðandi þá sameiginlegu auðlind sem lóðir og lendur eru. Almennt eru lóðaleigusamningar gerðir til

langs tíma (50 ár) og það tryggt að handhafi samningsins geti stundað fjárfestingar á grundvelli samningsins án óvissu. Gjald-taka tengd honum er fyrirsjáanleg og ekki háð pólitískum geðþótta. Samningurinn er framseljanlegur og komi til uppsagnar eða ef ekki verður um framlegningu að ræða er það á grunni bóta til handahafa. Full ástæða er fyrir ríkisvaldið að fara svipaða leið við gerð samn-inga um nýtingu sjávarafla.

Sjávarútvegssamfélög "urfa á aukinni vernd a! halda gegn sviptingum í grund- vallaratvinnuveginum. Eitt af grunnstefum fiskveiði-stjórnunar verður ætíð að vera að tryggja að þeir sem innan greinarinnar starfi búi við öryggi. Samfélög meðfram strandlengj-unni þurfa aðra og meiri kjölfestu en hingað til hefur verið. Að slíku þarf að gæta um leið og lögð er áhersla á hagkvæmni í greininni enda verður það seint talið þjóð-hagslega hagkvæmt að veikja byggðir og rýra verðmæti þeirra eigna sem þar eru. Sjávarútvegs-samfélög hafa sjálf bent á eftir-taldar leiðir til að mæta þessu:

1. Efla ákvæ!i um forkaupsrétt sveitarfélaga.

2. Heimila fiskvinnsluhúsum a! vista hjá sér aflaheimildir (sjá ni!urstö!ur „tvíhöf!a-nefndarinnar“).

3. Bygg!akvóta og bygg!a-tengduma!ger!um ver!i einkum beint a! fiskvinnslu.

4. A! heimila einungis sölu á ákve!num hluta aflaheim-ilda á ákve!nu tímabili. Sjá t.d. lög nr. 74/2010

Gjaldheimta "arf a! vera einföld og almennSjávarútvegur er grundvallar- atvinnuvegur á landsbyggðinni og krafa um aukna arðsemi, s.s. með töku sérstaks veiðigjalds, leiðir óhjákvæmilega til fækkunar starfa og íbúa. Leggja þarf höfuðáherslu á að gjaldið sé fyrir nýtingu á auð-lindinni en ekki skattur á arðsemi. Gjaldið þarf að vera fyrirsjáanlegt og almennt. Það þarf að byggja á þeim stofni sem landaður afli er en ekki þeim virðisauka sem fólginn er í vinnslu sjávarafurða. Sérstaka veiðigjaldið eins og það er lagt á í

dag er of íþyngjandi fyrir ákveðnar tegundir útgerða og heftir framþró-un þeirra. Meðal sveitarstjórnar-fólks í sjávarútvegssamfélögum eru skiptar skoðanir um veiðileyfa-gjald. Sé það hinsvegar lagt á er það einróma krafa allra sjávarútvegs-sveitarfélaga að gjaldið renni í hlutföllum til sjávarútvegssveitar-félaga til að unnt sé að bregðast við fækkun starfa í sjávarútvegi.

Skipting leyfilegs heildarafla í ólíka flokkaRekstrarumhverfi sjávarútvegs verð-ur að vera einfalt og gegnsætt. Meðal annars þess vegna er æskilegt að allar tegundir og allar veiðiaðferðir séu sem mest í sama kerfi. Um leið er æskilegt að hlutdeild sé föst í ákveð-inni tegund. Skerðing í einni tegund komi ekki niður á öðrum tegundum. Draga þarf úr vægi „potta“ og horfa fremur til þess að gjaldtaka ríkisins af sjávarútvegi styðji við byggðaþróun á þeim stöðum sem eiga á brattann að sækja vegna sviptinga í sjávarútvegi.

Stjórnvöld eru nú í dauðfæri með að grafa stríðsöxina gagnvart grundvallar atvinnuveginum. Þar mun sannast hið forkveðna að fyrst sé að vilja og restin sé tækni.

ELLI!I VIGNISSON, bæjarstjóri Vestmannaeyja

Fyrst er að vilja, restin er tækni

Annáll 2013



GULLBERG EHFSEYÐISFIRÐI

50 áraára50

Fiskmarka!ur Bolungarvíkur og Su!ureyrar

22

L A X V E I ! I

en a!rir sáralíti!. Einnig a! minnka heildarvei!ihlutfalli! í ánni og skilja meira eftir til hrygningar. Ef a!eins einstaka menn ná kvóta lei!ir kvóta-setningin ekki til lækkunar vei!ihlutfalls. "ví haf!i lækk-un kvóta úr 12 löxum á dag í 8 (oftast var tala! um lækkun úr 6 í 4 en #á var mi!a! vi! hálfsdagsleyfi) lítil áhrif. Vi! lækkun úr 8 í 6 laxa á dag fór kvótinn a! ver!a til #ess a! meira var! eftir í lok vei!i-tíma. Áhrif #ess voru metin a! um 160 fleiri laxar hafi or!i! eftir í lok vei!itíma heldur en a! óbreyttu. A! kvóti fari ni!ur í 4 laxa á dag á #ví a! hafa enn frekari áhrif. Stangarfjöldinn (sóknin) er anna! mál. Fjórar stangir me! 1 lax kvóta ættu a! gefa svipa!a ni!urstö!u og ein stöng me! 4 laxa kvóta. Fleiri vei!istjórnunara!fer!ir geta komi! til greina, s.s. a! stytta vei!itíma, fri!a svæ!i e!a a! vei!a og sleppa.”

Sjaldan e!a aldrei sótt um leyfi til a! fækka stöngum- Í Elli!aársk"rslunni kemur

fram a! #umalfingurreglan vi! setningu laga um lax- og silungsvei!i á sínum tíma hafi veri! sú a! vei!in væri um 1 lax á stöng á dag. Væri #á hægt a! fjölga stöngum #ar sem vei!in er mun meiri og væri rá!legt a! fækka #eim #ar sem vei!in er minni? A! #ví gefnu a! vei!ifélög væru sammála slíku og n"tingará-ætlanir fengjust sam#ykktar?

„Á sínum tíma var #etta vi!mi!un, 1 lax á stöng/dag og hugsu! til #ess a! tak-marka afla og tryggja vi!-komu stofnanna. "egar afli jókst var tilhneiging til a! sótt væri um fjölgun stanga. "a! #urfti a! bera undir Vei!i-málanefnd. Hins vegar hafa vei!iréttarhafar sjaldan e!a aldrei sótt um fækkun stanga. Og #ví má segja a! #a! sé brotalöm í kerfinu a! stund-um #yrfti a! draga úr sókn #egar stofnar eru í læg!. "ví hafa menn brug!ist vi! me! ö!rum hætti, svo sem kvóta-setningu og sleppingum á veiddum laxi. Í lögum um lax- og silungsvei!i frá 2006 er gert rá! fyrir #ví a! vei!i-

félög geri n$tingaráætlanir og a! markmi! #eirra sé a! tryggja sjálfbæra n$tingu stofnanna. "ar er ábyrg!in #ví sett í hendur vei!ifélag-anna sjálfra #ótt lögin geri rá! fyrir #ví a! n$tingaráætl-anir #urfi sam#ykki Matvæla-stofnunar eftir umsögn Vei!i-málastofnunar.”

Breytt fæ!uskilyr!i í hafinu gætu sk"rt fækkun stórlaxa- Fram kemur a! svo vir!ist sem a! samband smálaxa- og stórlaxagangna raskist eftir 1983. Eru einhverjar n"jar kenningar um ástæ!ur #ess? Ég heyr!i n"lega kenningu um #a! hjá áhugamanni um laxvei!i a! laxinn leiti fyrr í árnar vegna meintrar laxa-lúsaplágu í hafinu. Hann #oli einfaldlega ekki vi! í tvö ár í sjó. Hver er sko!un ykkar á #essu?

„"a! er sta!reynd a! breytingar ur!u á #essu hlut-falli í kringum 1983-1985 og #a! ví!a um Atlantshaf. Ef #etta væri eingöngu vei!um uppi í ánum a! kenna (hærra vei!ihlutfall á stórlaxi) hef!i

#a! varla gerst svo ví!a á sama tíma. Helst hafa menn beint augum a! breyttum fæ!uskilyr!um í hafi og #á a! smálax og stórlax haldi sig á mismunandi beitarsvæ!um. Rannsóknir hafa fremur stutt #á tilgátu a! hækku! dánar-tala á ö!ru ári í sjó tengist fæ!uframbo!i á beitarsló!um stórlaxins. Aukin laxalús í tengslum vi! fiskeldi er talin hafa áhrif á aukin afföll göngusei!a #egar #au eru a! halda til hafs. "a! ætti #á a! ganga jafnt yfir göngusei!i ver!andi smálax og ver!andi stórlax.”

- Sjást einhver merki ár-angurs af netaupptöku í sjó í áföngum í vei!itölum/rann-sóknum ykkar?

„Áhrif netaupptöku hafa veri! metin, sérstaklega í #verám Hvítár í Borgarfir!i. "ar kom fram a! um 30% #ess fisks sem annars hef!i veri! veiddur í net skila!i sér á öngul laxvei!imanna. "ví hefur netaupptaka í sjó sta!-bundin áhrif í ám landsins.”

Texti: Eiríkur St. Eiríksson.

Hvalur ehf.

Smi!juvegur 74 GUL GATA 200 Kópavogur


Tvennt er mér minnistætt frá árinu sem nú er að líða þó hvorugt geti talist merkilegt. Annað snýr

að mér og mínu starfi og hitt að sjávarútveginum sjálfum.

Hið fyrra er að ég fór á sjóinn aftur eftir langan tíma í landi án þess að stíga ölduna. Sumir segja að liðið hafi 20 ár á milli sjóferða hjá mér en ég dreg nú þann tíma í efa. Ég reif mig frá fundum, tölvu-póstum og exelskjölum og fór í viku róður til að skoða nýjungar við línuveiðar. Það gekk vel og ég hafði bæði gott og gaman af róðrinum. Nýjungarnar stóðu undir væntingum og eru komnar á teikniborðið og bíða þar þangað til mér gefst tækifæri til að koma þeim í framkvæmd. Það sem hins vegar sat eftir í

huga mér eftir róðurinn var ekki það sem ég fór til að skoða heldur

það sem ég uppgötvaði hjá mér sjálfum.

Þarna norður í landsgrunn-kanti, utan tölvu og símasam-bands, gafst mér tíma til að hlusta á umhverfi mitt. Ég hlustaði á karlana í stöðinni, bæði tog-aramenn og línumenn, tala um veðrið, fiskiríið og lágt fiskverð. Þeir lágu ekki á skoðunum sínum varðandi pólitík, fótbolta eða annað sem rúmast milli himins og jarðar. Þrátt fyrir einhvern kalda þá hafði ég næga heilsu til að taka til hendinni á dekkinu og í lest og finna hvar skóinn kreppti

varðandi vinnuaðstöðu sjómanna og heyra frá fyrstu hendi hvernig hægt væri að létta þá vinnu. Síðast en ekki síst fékk ég góðan tíma í borðsalnum til að hlusta á hásetana ræða sínar væntingar og vonir.

Seinna atriðið sem mér er minnisstætt frá líðandi ári er heimsókn sjávarútvegsráðherra til okkar í sumar. Heimsóknin staðfesti það sem ég taldi mig hafa fundið með tilkomu nýrra stjórnvalda að nú má aftur hlusta á hagsmunaaðila, hlutur sem fyrri stjórnvöld settu á bannlista.

Hinir nýju valdhafar, sem þurfa að taka allar ákvarðanirnar fyrir sjávarútveginn, munu sem sagt hafa í hyggju að hlusta á fólkið sem vinnur við hann. Ég ætla ekki að halda því fram að ráðherra hafi verið sammála öllu því sem hann heyrði hjá okkur í heimsókn sinni, ekki frekar en ég var sammála öllu því sem ég heyrði á sjónum, en það var gott að finna að það var að minnsta kosti hlustað á sjónarmið okkar.

Ég er sannfærður um að ég er hæfari til að sinna mínu starfi eft-ir að ég fór í róðurinn og hlustaði á þá sem gleggst þekkja störfin á sjónum og ég er einnig sannfærð-ur um að núverandi stjórnvöld eiga léttara með að taka erfiðar ákvarðanir með þá vitneskju sem þau nú sækja til þeirra sem vinna í greininni sjálfri.

Kannski er þetta lykillinn sem við íslendingar þurfum á að halda í viðleitni okkar til að rétta af kúrsinn frá hruni. Það að hlusta af einlægni og meta hlutina út frá því er örugglega betra en að dæma og gagnrýna án fullrar vitneskju um raunveruleikann. Ég óska þess og trúi að árið 2014 verði árið sem þessi umskipti verða á umræðunni um sjávarút-veginn og öllum öðrum erfiðum málum sem bíða úrlausnar hjá okkur íslendingum.

PÉTUR HAFSTEINN PÁLSSON, framkvæmdarstjóri Vísis hf.

Hlustað inní næsta ár

Annáll 2013

Heimsóknin sta!festi "a! sem ég taldi mig hafa fundi! me! tilkomu n#rra stjórnvalda a! nú má aftur hlusta á hagsmunaa!ila, hlutur sem fyrri stjórnvöld settu á bannlista.

OPTIMAR Iceland | Stangarhyl 6 | 110 Reykjavík | Sími 587 1300 | Fax 587 1301 | www.optimar.is

Mjög mikilvægt er a! kæla a"ann hratt fyrstu klukkustundirnar eftir vei!i, #a! lengir geymslu#ol verulega. Notkun ís#ykknis frá Optimar Ísland er gó! a!fer! til a! ná fram hámarks kælihra!a #ví "otmiki! og fínkristalla! ís#ykkni! umlykur allt hráefni! og orkuy$rfærslan er #ví grí!arlega hrö!. %essi hra!a orkuy$rfærsla hamlar bakteríu- og örveruvexti og hámarks gæ!i a"ans eru trygg!.

Hrö! ni!urkæling er "a! sem Optim-Ice® ís"ykkni! sn#st um.

Tryggir gæðin alla leið!

16

14

12

10

8

6

4

2

0

-20 1 2 3 4 5 6

Tími (klst)

Hita

stig

(°C

)

Hefðbundinn ís

Ísþykkni

NIÐURKÆLING Á ÝSU

Heimild: Sea$sh Scotland


Þ að er vissulega gleðiefni að vel gengur í sjávarút-vegnum í dag og afkoma fyrirtækja þar góð.

Ef hinsvegar horft er til annarra þátta en hagnaðarins eru mörg vandamál í starfsumhverfi sjávarúrvegsins sem þarf að leysa. Í fyrsta lagi er það áframhaldandi óvissa um enn eina breytingu á lögum um stjórn fiskveiða og veiðigjöld sem fyrirhuguð er. Ef samfélagið ætlar ekki að viðurkenna breytta atvinnuhætti í sjávarútvegi, mun afkomu greinarinnar hraka og lífskjör alls almennings í landinu versna.

Verðlagning á fiski upp úr fiski-skipi verður að breyta á þann hátt að allur fiskur fari á markað og gera þarf verðmyndun á uppsjáv-arfiski gegnsæja. Hvað sem menn segja um hagkvæmni og virðis-keðju, þá er það þjóðhagslega hættulegt að þeir sem fá réttinn til að nýta sjávarauðlindina, geti verið með allt á sömu hendi, veið-ar, vinnslu, afurðarsölu og eru síðan kaupandinn af afurðinni erlendis. Allt er lokað og engin fær

að vita hvað er rétt eða rangt. Það er ljóst að t.d. hráefnisverð upp úr uppsjávarskipi er hér verulega lægra en í nágrannalöndunum án þess að það hafi verið útskýrt. Kjarasamningur vélstjóra á fiskiskipum hafa verið lausir frá 1. janúar 2011 og ekki séð fram á að þeir verði endurnýjaðir á næst-unni. Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómann er óskiljanleg í ljósi afkomu greinarinnar og engum á jarðarkringlunni dytti í hug að setja svona fram nema útgerðar-mönnum á Íslandi. Verið er að taka sjómannaafsláttinn af sem má ekki gerast, ígildi hans verður að koma í öðru formi t.d. sem dagpeningar eins og tíðkast hjá öðrum launþegum.

Mönnun vélstjóra á fiskiskipum er komin í algert rugl, þar sem LÍÚ

með aðstoð formanns mönnunar-nefndar fækkar vélstjórum eins og þeim dettur í hug og þó Innan-ríkisráðuneytið felli úrskurði mönnunarnefndar úr gildi, eftir kærur VM, er ekki farið eftir því. Enda eru jafnvel ungir menn að gefast upp vegna vinnuálags og færa sig til Noregs þar sem kjörin eru betri en á þokkalegum ís-lenskum fiskiskipum.

Möguleikar þeirra sem hafa menntað sig í vélstjórn að komast á sjó til að ná sér í siglingartíma og atvinnuréttindi eru að verða nánast engir. VM hefur komið með rótækar tillögur um að ráða bót á þessu en það virðist ætla að sofna hjá LÍÚ. Öryggismál sjómann eru reglulega í lausu lofti vegna rekstur þyrlna Landhelgis-gæslunnar auk þess sem mönnun

lækna í áhöfnum þeirra hefur verið í uppnámi. Þó að ýmis vandamál í starfs-

umhverfi vélstjóra á sjó fylgi okkur inn í árið 2014 þá er ég bjartsýnn á framtíð og samkeppn-ishæfni greinarinnar á erlendum mörkuðum. Það verður að nást sátt um þessa atvinnugrein til framtíðar á öllum sviðum. Ég er líka bjartsýnn á að greinin muni fara að átta sig á stöðu mála hjá vélstjórum og að ýmislegt þurfi að gera og það hratt, ef greinin ætlar að skapa skilyrði til að fá hæfa einstaklinga til að starfa sem vél-stjórar í íslenska fiskiskipaflotan-um. Með aukinni tæknivæðingu og afkastagetu fiskiskipa þá verða þau ekki keyrð með rekstrarlegu öryggi nema með hæfum og vel menntuðum vélstjórum.

Ég óska sjómönnum og fjöl-skyldum þeirra gleðilegra jóla og farsældar á nýju ári.

GU!MUNDUR RAGNARSSON, forma!ur VM

Annáll 2013

Vangaveltur í lok árs 2013

Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómann er óskiljanleg í ljósi afkomu greinarinnar og engum á jar!arkringlunni dytti í hug a! setja svona fram nema útger!armönnum á Íslandi.

Á vordögum 2013 stofnuðu nokkrar konur félagið Konur í Sjávarútvegi. Til-gangurinn með stofnun

félagsins var að styrkja og efla kon-ur sem starfa beint eða óbeint að sjávarútvegi og gera þær sýnilegri í útveginum. Þetta verður gert með því að búa til öflugt tengslanet kvenna í gegnum jákvæðni og sam-stöðu.

Á fyrsta stjórnarfundi var ákveð-ið að starfstímabil félagsins yrði frá september til september og má því segja að fyrsta formlega starfsár félagsins sé hafið. Fram

að því hefur stjórnin notað árið 2013 til þess að styrkja grunnstoðir félagsins; skrásetja félagið, vinna að heimasíðu og afla styrkja til að styðja við fyrstu skrefin. Félagið var mjög lánsamt með því að ná samstarfi við Íslandsbanka um að bankinn yrði helsti styrktaraðili félagsins til næstu tveggja ára og mun þetta samstarf án efa tryggja farsæl fyrstu skref. Að auki mun bankinn taka sæti í fagráði sem stofnað verður og mun hafa það meginmarkmið að styðja við stjórn-ina er varðar fagleg vinnubrögð og ákvarðanatöku.

Árið 2014 verður mjög spenn-andi fyrir þennan félagsskap. Það eru nú þegar nokkrir viðburðir framundan en helst má nefna form-legan kynningarfund félagsins sem haldinn verður strax eftir áramót og er stjórnin á lokametrunum með undirbúning viðburðarins. Aðrar uppákomur verða í formi smærri viðburða þar sem tekin verða fyrir sértæk málefni er snúa að konum í sjávarútvegi. Einnig verður fyrsti formlegi aðalfundur félagsins hald-inn í september og verður spenn-andi að líta þá yfir farin veg og sjá hvernig okkur tókst til að slíta

barnskónum í fyrstu skrefunum okkar. Það er von okkar að konur sjái sér hag með þátttöku í félaginu og þá bæði til gagns og gamans. Stjórn félagsins biður væntanlegar félagskonur að fylgjast vel með heimasíðu félagsins www.kis.is en þar munu allar fréttir um við-burði verða kynntar ásamt því að hægt verður að skrá sig í félagið í gegnum heimasíðuna.

Að lokum vil ég fyrir hönd stjórnar óska öllum landsmönnum nær og fjær; gleði, friðar og far-sældar um komandi hátíð.


BERTA DANÍELSDÓTTIR, framkvæmdarstjóri sölu-og "jónustu Marel á Íslandi

Annáll 2013

Konur í sjávarútvegi taka höndum saman


Óstöðugleiki undanfar-inna ára hefur komið illa niður á nauðsyn-legum nýfjárfestingum

innan bolfiskiðnaðar, einhvers-konar bið eftir „betra skyggni“ sagði einhver við mig um daginn. Vaxandi samkeppni og ótraustur jarðvegur dróg úr mörgum kjark-inn til athafna og sló á framtíðar-drauma. Eitt mikilvægasta verk-efni hagsmunaaðila á komandi ári er því að skapa okkur sem störfum innan Íslenska sjávar-klasans, stöðugleika og vinnufrið svo að aukin verðmætasköpun nái fram að ganga. Frammámenn innan greinarinnar telja að ef greinin fái að njóta stöðuleika og góðra starfsskilyrða megi tvöfalda verðmæti íslenskra sjávarafurða úr því hráefni sem nú er aflað. Það eru ansi margar „Hörpur“ ef útí það er farið.

Aukið framboð þorskafurða m.a. úr Barentshafi og hratt vax-andi laxaiðnaður veldur aukinni samkeppni á erlendum afurða-mörkuðum og krefur okkur um að efla vöruþróun, aðgreiningu og sérstöðu íslenskra sjávarafurða. Á undanförnum árum hefur orðið vakning í gæðum afurðanna. Árið sem er að líða markar enn aukna áherslu hvað það varðar íslenskan bolfiskiðnað. Áherslan á bætt afla-

gæði og meðferð um borð í bolfisk-flotanum hefur verið áberandi á árinu og má nefna einn af nýjustu Trefjabátunum, Jónínu Brynju frá Jakobi Valgeir í Bolungarvík, Rifs-nesi frá Hraðfrystihúsi Hellisands, tvö ný skip sem nú eru í smíðum fyrir Einhamar í Grindavík og síðast en ekki síst togarann Helgu Maríu hjá HB Granda sem hefur fengið glæsilega yfirhalningu nýverið. Mörg önnur mætti nefna, en öll þessi skip verða útbúin nýjustu vinnslutækni til að bæta hráefnisgæðin og koma á stöðug-leika í hráefnisgæðum í gegnum þær síbreytilegu aðstæður sem hafið býður okkur. Forsvarsmenn þessara fyrirtækja og fjölmargra annarra hafa markað sér ákveðna gæðastefnu og munu með þessum breytingum hámarka hráefnis-gæðin í skipunum því þau mynda grunninn að gæðaframleiðslu afurðanna og skila hærra sölu-verði. Þessi þróun er því eitt það jákvæðasta sem hefur gerst innan bolfisk greinarinnar á árinu.

Hlutverk 3X Technology (www.3x.is ) í öllu þessu er að þróa í samstarfi við greinina framúrskarandi vinnslulausnir sem auka nýtingu og virði sjávar-afurða. Vöruþróun og nýsköpun innan 3X Technology er eins og eldsneyti sem knýr vélina okkar

áfram. Við sköpum aukið virði fyrir viðskiptavini okkar með því að þróa tækjabúnað og vinnslu-lausnir sem bæta gæði og hrá-efnisnýtingu sjávarfangs. Því er mikilvægt að okkur verði sköpuð starfsskilyrði sem hvetja fremur en letja til slíkrar vinnu. Nú þegar ver fyrirtækið 5-7% af veltunni ár-lega í nýsköpun, enda er litla sem

enga styrki að fá nú um stundir og enn verið að draga úr fjár-veitingum til vöruþróunarstyrkja á sama tíma og ásóknin í þá hefur aukist. Margar leiðir væru færar til að gera þekkingarfyrirtækjum kleift að ráða til sín starfsmenn í aukna nýsköpun. Hér mætti nefna lækkun tryggingargjalds í staðinn fyrir hvert nýtt starf í ný-sköpunar-verkefnum, efla mætti fyrirtæki á borð við Matís ehf. og stofnanir á borð við Rannís sem þjóna þessum geira af mikill fag-mennsku. Ein hugmyndin væri síðan að sjávarútvegsfyrirtækin, hugsanlega í samstarfi við við-

skiptabankana kæmu á fót öflugu fjárfestingafélagi sem fjárfesti í tæknifyrirtækjum innan Íslenska Sjávarklasans, það kæmi grein-inni allri til góða því við þurfum að vinna upp tímabil stöðnunar sem nú er vonandi að baki.

Með tilurð Íslenska Sjávar-klasans hefur verið vakin athygli á að íslenskur sjávarútvegur er ekki einungis skip og fisk-vinnslur, heldur fjöldi fyrirtækja með þúsundir starfsmanna sem sinna kröfuhörðum viðskipta-vinum innan sjávarútvegsins hér heima og erlendis. Má í þessu sambandi nefna að tæknifyrir-tæki sem starfa innan klasans veltu 66 milljörðum á árinu 2012 og hefur árlegur vöxtur þeirra á milli áranna 2011-12 verið 13% (www.sjavarklasinn.is ) Mikið og gott starf hefur verið unnið af starfsmönnum Sjávarklasans, og má líkja því við ísjakann í vatn-inu því einungis tíund þess sem unnið hefur verið er okkur ljós,

það eru því mörg verkefnin sem unnið er að innan klasans sem koma fram á völlinn á nýju ári. Þessi starfsemi er enn eitt dæmið um að góðir hlutir eru að gerast á núlíðandi ári.

Starfsemi og vöxtur tæknifyrir-tækja innan Íslenska sjávarklas-ans á núlíðandi ári eykur bjart-sýni fyrir því að árið 2014 verði gott ár, árið sem við nýtum betur en nokkru sinni fyrr tækifærin sem felast í að samþætta og bæta starfsskilyrði, þekkingu og nýta styrkleika íslensks sjávarútvegs okkur til aukinnar hagsældar.Gleðilegt nýtt ár 2014 !

JÓHANN JÓNASSON, framkvæmdarstjóri 3X Technology

Annáll 2013

Tímamót um áramót, bolfiskiðnaður á uppleið

Nú ver fyrirtæki! 5-7% af veltunni árlega í n#sköpun, enda er litla sem enga styrki a! fá nú um stundir og enn veri! a! draga úr fjárveitingum til vöru"róunarstyrkja á sama tíma og ásóknin í "á hefur aukist.


Rekstur sjávarútvegsfélaga hefur almennt gengið vel í ár og líklegt að rekstraraf-koman verði svipuð og

hún var í fyrra. Árið litaðist í upp-hafi nokkuð af alþingiskosningun-um og var töluverð óvissa um hvort gerðar yrðu breytingar á núgildandi lögum um stjórn fiskveiða sem og hvort veiðigjöld yrðu áfram eftir þeim línum sem fyrri ríkisstjórn hafði dregið. Eftir stjórnarskiptin í maí skýrði ný ríkisstjórn frá því að áfram yrði byggt á aflamarkskerfi og að veiðigjöld yrðu endurskoðuð. Eftir því sem liðið hefur á árið hefur ríkisstjórnin haldið áfram á þessari línu og meðal annars sagt að fram-tíðarskipulag sjávarútvegsins yrði eftir hugmyndum sáttanefndarinn-ar. Það hefur haft þau áhrif að fleiri fyrirtæki eru tilbúin að skoða það að ráðast í stærri fjárfestingar eins og kaup á nýjum skipum.

Á árinu voru einnig gerðar veiga-miklar breytingar á stærðarmörkum krókaaflamarksbáta . Nú er heimilt að hafa þessa báta allt að 15 metrum og 30 brúttótonnum. Þessi breyting felur í sér verulega aukna afkastagetu smábátaflotans. Bæði er veiðigetan meiri á þessum bátum og svo eiga

þeir auðveldara með að fiska við verri veðurskilyrði en minni bátarnir. Fyrsti báturinn sem er smíðaður eftir nýju reglunum var afhentur nú í lok ársins og fleiri aðilar eru komnir af stað með sambærilega nýsmíði og breytingar á eldri bátum.

Aukin áhersla á landvinnslu og frekari fullvinnslu afur!aAukin áhersla hefur verðið lögð á aukna fullvinnslu og betri nýtingu hráefnis. Stærri félög hafa sinnt þessu nokkuð vel undanfarin ár en þökk sé meðal annars Íslenska sjávarklasanum þá er almennari umræða um nýtingarmál í greininni og í raun er það nánast krafa sam-félagsins að allur afli sé nýttur. Mikil fjárfesting hefur verið í landi til að auka verðmæti sjávarafurða meðal annars með bættri nýtingu, aukinni afkastagetu og vinnuhagræði. Þá er stöðugt verið að leita að nýjum mök-uðum fyrir fjölbreytta afurðaflóru

útvegsins. Við munum áfram sjá frekari fjárfestingu og framþróun á þessu sviði á komandi árum.

Landvinnsla gengur vel og eru margir sem sjá tækifæri í að auka vinnslu hráefnis í landi í stað sjó-frystingar. Það kallar á breytingar á skipum eða endurnýjun þeirra. Stærsta sjávarútvegsfélag lands-ins lét breyta einum frystitogara sínum í ísfisktogara á árinu til þess að leggja aukna áherslu á land-vinnslu. Einhverjir kunna einnig að sjá það sem fýsilegan kost að skipta inn plastbátum úr króka-aflamarkskerfinu sem geta þá veitt kvóta úr bæði stóra og litla kerfinu. Það er líklegt að við munum

sjá frekara samstarf fyrirtækja og sameiningar á komandi misserum. Mörg öflug fyrirtæki hafa mikla ónýtta afkastagetu og líklegt að það leiði af sér frekari samþjöppun. Þetta á bæði við þá sem stunda veiðar og vinnslu.

Uppbygging og stækkun fiskeldisfyrirtækjaFiskeldi hefur jafnt og þétt aukist í umsvifum og er töluverð upp-bygging framundan. Bæði eru stórar öflugar stöðvar á teikni-borðum og rekstur annara kom-inn á það stig að farið er að slátra reglulega. Bæði er um að ræða sjóeldi og stöðvar á landi. Verð laxaafurða hefur verið mjög gott undanfarin ár og eru framtíðar-horfur góðar hvað markaði varðar. Það verður hins vegar að koma í ljóst hvernig Íslendingum mun takast að skapa sér nafn og sér-stöðu á þessum markaði.

Íslandsbanki er bjartsýnn á komandi ár og telur að það verði gott fyrir íslenskan sjávarútveg. Ástand fiskistofna er gott og góðar líkur á auknum veiðiheim-ildum. Þetta gefur okkur vænt-ingar um góða rekstarafkomu greinarinnar á komandi ári sem ætti að gefa fyrirtækjum aukin byr í seglin. Kraftur, hugmynda-auðgi, framsýni og fagmennska leikur nú um greinina. Það er gott veganesti til að ráðast í arðsamar fjárfestingar.

RÚNAR JÓNSSON, forstö!uma!ur sjávarútvegssvi!s hjá Íslandsbanka

Annáll 2013

Góð rekstrarskilyrði í íslenskum sjávarútvegi

Á árinu voru einnig ger!ar veigamiklar breytingar á stær!armörkum krókaaflamarksbáta . Nú er heimilt a! hafa "essa báta allt a! 15 metrum og 30 brúttótonnum.

Óskum vi!skiptavinum til sjávar og sveita

"ökkum vi!skiptin á árinu

Gle!ilegra Jóla

w w w . s a m h e n t i r . i s

pre

ntu

n.is


Mér er efst í huga á þessari stundu það ófremdar ástand sem hefur verið í sam-

bandi við verðlagningu á afla, sem landað er til vinnslu innanlands, og á það bæði við um uppsjávarfisk sem og botnfisk og krabba.

Í uppsjávarfiskinum er það svo að sex fyrirtæki sem eru að kaupa aflann, frá einu þessara fyrirtækja heyrum við mjög lítið um kvartanir vegna verðs, tvö þeirra eru án undan-tekninga með skástu verðin, en þau þrjú sem eftir standa eru án undan-tekninga með lang lægstu verðin, og það svo um munar, því að þar erum við að sjá allt upp í 20 prósent verð-mun á þeim lökustu og þeim skástu.

Um síðustu áramót breyttum við vinnulagi til að reyna að ná utan um vandamálið er varðar

verðmyndun á uppsjávarfiski og ég hélt satt best að segja að við, í samvinnu við LÍÚ og Verðlagsstofu, hefðum komist eitthvað áfram með að þroska aðferðafræði til að nálg-ast málið, en svo er aldeilis ekki, ástandið í þessum málum nú, er það versta sem sést hefur í langan tíma og komið á sama stað og var um þetta leiti síðasta haust, allt í hörðum hnút.

En það þýðir ekki að leggja árar í bát, meðan við búum við þetta arfa vitlausa verðmyndunarkerfi, sem var sett á okkur með lögum um síðustu aldamót, við einfald-lega verðum að berjast áfram við það að reyna að ná einhverjum árangri, þó svo að litlar líkur séu til þess þar til við fáum eðlilegt fyrir-komulag við verðmyndun á sjávar-fangi. Annað er ekki í boði.

Þessu tengt er að Verðlagsstofu verður að styrkja verulega með auknu fjármagni ef þetta rugl verður haldið áfram. Það er öllum sem til þekkja og þurfa að búa við, óskiljanlegt að það skuli þurfa sér-staka stofnun til að fylgjast með fyrirkomulagi við verðmyndun á fiski til þess eins að útgerðir sem kaupa og vinna afla af eigin skipum geti borgað lægra verð fyrir fiskin en aðrir kaupendur. Verðlagsstofa var sett á stofn af þáverandi stjórn-völdum til að hafa eftirlit með því að fyrirtæki virði leikreglur við verð-myndun, og skattborgarar þessa lands þurfa að borga rekstrarkostn-aðinn. Það er mikill misskilningur hjá mörgum að Verðlagsstofa setji lágmarksverð, það er ekki svo.Það er eðlilega flestum mönnum

óskiljanlegt að það skuli þurfa níu manna nefnd og Verðlagsstofu til að reyna að búa til verð á vöru, sem er á markaði, og verð er til á. Þessu verður að breyta og því fyrr sem það er gert því betra, þar er svo sannarlega verk að vinna. Auð-vitað bind ég vonir við að við þá endurskoðun, sem nú fer fram á

fiskveiðistjórnunarkerfinu, verði tekið föstum tökum á verðmyndun-inni og það fært til betri vegar.Það eru ekki bara hagsmunir

sjómanna sem eru undir í þessu máli vegna þess að til dæmis hafnargjöld eru reiknuð af aflaverðmæti og mér er kunnugt um að þeir útgerðarmenn sem selja afla á markaði séu mjög ósáttir við að þurfa, í mörgum tilvikum, að borga mikið hærri hafnargjöld fyrir sama aflamagn en þeir sem eru að selja sjálfum sér aflan á heimatil-búnu verði.Það er möguleiki fyrir stjórnvöld

nú þegar ákveðið er að endurskoða lögin um fiskmarkaði að hneppa þetta mál við þá endurskoðun, ef vilji stendur til þess á annað borð, sem ég vona sannarlega að sé til staðar.

Ég sendi sjómönnum og fjölskyldum þeirra hugheilar óskir um gleðileg jól og farsælt nýtt ár.

SÆVAR GUNNARSSON, forma!ur Sjómannasambands Íslands

Annáll 2013

Verðmyndun á sjávarfangi

Krafa LÍÚ um lækkun launa sjómann er óskiljanleg í ljósi afkomu greinarinnar og engum á jar!arkringlunni dytti í hug a! setja svona fram nema útger!armönnum á Íslandi.


Árið var mér og mínum að flestu leyti venjulegt, daglegt strit hvort heldur sólin skein eða stormur-

inn var í fangið. Þannig er bara dag-legt líf. Við þurfum öll að hafa fyrir því að lifa, vinna til að afla tekna, stilla útgjöldum í hóf og gæta þess að minnsta kosti að tekjur hrökkvi til fyrir útgjöldunum. Við þurfum líka að eiga fyrir endurnýjun húsa eða tækja hvort heldur við rekum heimili, fyrirtæki eða sjálft ríkið. Þetta gekk með ágætum upp svona prívat og persónulega á liðnu ári, eins og reyndar undanfarin ár hjá okkur í Eyjum. Við hugum að fram-tíðaruppbyggingu fyrirtækis okkar, samfélagi Eyjanna og landsmannra alla til heilla. Þar treystum við okk-ur reyndar ekki til að stíga þau skref

sem hugurinn stendur til vegna pólitískra aðstæðna og tilheyrandi óvissu í landinu. Við slíka óvissu höfum við mátt búa lengi en vonum að henni linni. Slæmt var ástandið á alla síðustu árum en þegar horft er um öxl, jafnvel áratugi aftur í tímann, er vandfundið tímaskeið þar sem ríkti sá stöðugleiki sem í flestum grannríkjum þykir sjálfsagt og eðlilegt rekstrarumhverfi fyrir-tækja.

Líti ég mér nær hlýt ég að nefna að seint á árinu lést faðir minn 87 ára að aldri. Hann hafði róið nær

samfellt á handfærum frá Arnar-stapa á Snæfellsnesi í 75 ár, síðast vorið 2013. Tólf ára gamall fór hann með með föður sínum á skektu út á víkina að kvöldi dags á heyskapar-tíma og hafði það hlutverk að róa bátnum upp í norðanvindinn alla nóttina svo hann ræki ekki til hafs á meðan afi renndi færi með tvíkrækju. Færið dró afi undir sig og mátti sig hvergi hræra svo allt færi ekki í flækju. Í vor sat pabbi með tölvustýrða handfærarúllu í fanginu og dró þorsk eins og forfeður hans gerðu um aldir. Sjálfar veiðarnar

voru samar við sig en veiðitæknin allt önnur og breytt.

Fyrir fáeinum árum byrjaði sá gamli að fá einn og einn makríl á fær-in hjá sér fyrir vestan. Ég spurði hvort slíkt hefði hent áður. ,,Jú, jú,“ svaraði sá gamli óðamála, eins og honum var tamt. ,,Við komum ekki færum niður fyrir þessu helvíti á stríðsárunum en höfum ekki séð hann aftur fyrr en nú!“

Makríllinn er og hefur verið fyrir-ferðarmikill í þjóðmálaumræðunni á árinu og nú undir lok ársins er hann enn á dagskrá, enda margir áhrifamenn og álitsgjafar áhuga-samir um að halda því fram að ríkinu sé bæði rétt og skylt að selja útgerðarmönnum aðgang að makríl til að standa undir því að reisa nýjan Landspítala, reka Hörpu, greiða

SIGURGEIR BRYNJAR KRISTGEIRSSON, framkvæmdarstjóri Vinnslustö!varinnar

Annáll 2013

Af gáfumönnum og almáttugum makríl

Ætla má a! framleg! útger!arinnar af makríl- vei!um nemi um "remur milljör!um króna og "ar vi! bætist framleg! vinnslunnar.

Verkstjórafundur Sjávarklasans verður haldinn í Húsi Sjávarklasans, föstudaginn 10. janúar næstkomandi.

Á fundinum gefst verkstjórum í íslenskum sjávarútvegi tæki færi til að tengjast og fræðast um þær áskoranir og tækifæri sem við blasa greininni um þessar mundir.

Láttu sjá þig!

SKRÁNING Á [email protected] TIL 8. JANÚARVerð: 19.400 kr. / 17.900 á mann fyrir hópaStaðsetning: Hús Sjávarklasans, Grandagarði 16, 101 Reykjavík

VERKSTJÓRAFUNDUR SJÁVARKLASANS 10. janúar

2014


Huginn fjárfesti í tækjum og búna!i fyrir um 160 milljónir til a! sækja fiskinn. Vinnslustö!in fjárfesti fyrir 2.600 milljónir króna af sama tilefni. Ég gæti trúa! "ví a! sjávarútvegsfyrirtæki landsins hafi nú fjárfest alls 20-35 milljar!a króna í skipum, tækjum og búna!i vegna vei!a og vinnslu makríls.

listamönnum laun, halda ríkisút-varpi gangandi og enn fleiru smáu og stóru. Makríll er orðinn í margra munni hið almáttuga lausnarorð. Í fréttatímum heyrum við tón í pró-fessorum og lektorum við Háskóla Íslands sem viðra hugmyndir um að láta útgerðina borga 100 milljarða króna fyrir að fá að veiða makrílinn. Allt er þetta angi umræðu um veiði-gjöld og ein birtingarmynd mál-flutnings fólks sem klifar á því að sjávarútvegurinn sé atvinnugrein ofsagróða sem beri að skattleggja í samræmi við það.

Svo vill til að Vinnslustöðin og Huginn í Vestmannaeyjum eru frumkvöðlar í makrílveiðum sem hófust árið 2006. Huginn fjár-festi í tækjum og búnaði fyrir um 160 milljónir til að sækja fiskinn. Vinnslustöðin fjárfesti fyrir 2.600 milljónir króna af sama tilefni. Ég

gæti trúað því að sjávarútvegs-fyrirtæki landsins hafi nú fjárfest alls 20-35 milljarða króna í skipum, tækjum og búnaði vegna veiða og vinnslu makríls. Fyrstu árin var hlutdeild Vinnslustöðvarinnar og Hugins um 30% af heildarafla landsmanna í makríl en er nú mun minni. Á fáeinum árum komu þessi tvö fyrirtæki og önnur landsmönn-um upp nýjum tekjustofni sem færir landsmönnum um 25 milljarða króna gjaldeyristekjur í þjóðarbúið á þessu og síðasta ári. Þessir fjár-munir hríslast að sjálfsögðu um æðar hagkerfisins og samfélagið allt nýtur góðs af.

Ætla má að framlegð útgerðar-innar af makrílveiðum nemi um þremur milljörðum króna og þar við bætist framlegð vinnslunnar. Þá á eftir að draga frá afskriftir fjárfestinga og vexti. Hagnaður

uppsjávarskipa á árinu 2012 nam 4,5 milljörðum króna samkvæmt nýútgefnu riti Hagstofu Íslands um hag veiða og vinnslu. Við það má bæta hlut frystiskipa í uppsjávar-veiði sem var vitanlega einhver. Fjárfesting útgerðarinnar til að afla 25 milljarðanna í þjóðarbúið nemur líklega 10-15 milljörðum króna.

Með góðum vilja má gera ráð fyrir að hagnaður útgerðar af makr-ílveiðum nemi um 1-2 milljörðum króna. Þessa niðurstöðu fengju líka til dæmis háskólaprófess-orar og lektorar Háskóla Íslands ef þeir glugguðu í sömu heimildir og ég. Kannski hafa þeir gert það og fengið sömu útkomu úr dæminu en hún hæfir trúlega ekki pólitískum ofskynjunum sem sumir þeirra virðast haldnir. Núna í árslok 2013 mæla nefnilega menn úr þessum hópi svellkaldir fyrir því að selja fyrirtækjum, sem hagnast í mesta lagi um 2 milljarða króna á mak-rílnum, makrílkvótann fyrir 100 milljarða króna!

Pabbi heitinn sagði mér að mak-

ríllinn hefði á árum áður komið skyndilega og horfið aftur jafn skyndilega. Hvað hann gerir nú kemur í ljós en er á meðan er. Eitt er samt öruggt og það er að ríkis-valdið skapaði ekki forsendur fyrir þeim ábáta sem þjóðin hefur af makrílveiðunum. Það gerðu fyrir-tækin sem lögðu mikið undir til að nýta þennan fisk innan íslenskrar lögsögu.

Nú í lok árs stend ég því frammi fyrir því að botna ekkert í opin-berri umræðu um sjávarútvegsmál fremur en oft áður undanfarin ár. Skilji ég rétt það sem efst er á baugi núna velta menn því fyrir sér að selja úgerðinni, fyrir 100 milljarða króna, makrílinn sem hún aflar þjóðinni, leggja líka veiðigjald sömu fyrirtæki og ætla þeim svo að greiða fyrir allt saman með tveggja milljarða króna hagn-aði - án nokkurrar vissu um fram-tíð makrílveiða! Þeir hinir sömu hafa auðheyrilega gleymt eða vilja gleyma síldarverksmiðjunni í Djúpuvík og sögu hennar.

Lífi! í landiLíf sjómannsfjölskyldna getur oft á tí!um veri! erfitt $egar anna! foreldri! er á sjó vikum e!a jafnvel mánu!um saman. Útvegsbla!i! spjall-a!i vi! nokkrar fjölskyldur um tilveruna, jólin og hvernig $a! er $egar fjölskyldufa!irinn er á sjó.

FJÖLSKYLDUR SJÓMANNA



Elfar Aron Daðason, 15 ára, hefur oft farið á sjó með föður sínum, Daða Þor-steinssyni, sem er skipstjóri á Aðalsteini Jónssyni frá Eskju á Eskifirði.

Elfar segist yfirleitt vera um 10 daga úti í einu en eitt

sinn hafi hann verið mánuð sem hafi verið svolítið erfitt, þá hafi verið farið til Færeyja. Aðallega hefur Elfar verið á sjó á sumrin en þó hafi hann stundum farið á veturna og telur Elfar líklegt að stutt sé í næsta túr. Hvað finnst honum skemmtilegast? ,,Það er svo margt, það er bara svo gaman úti á sjó. Það er kannski skemmtilegt að vera á dekkinu en líka í lestinni og frystingunni, það er erfitt að segja.“

Elfar segir að þótt það sé skemmtilegt að vera á sjó geti það líka verið erfitt og nefnir í því sambandi að vera einn í lestinni, það geti tekið mikið á. Sjóveiki hafi hann hins vegar ekki þurft að glíma við nema einu sinni.

Langar hann til þess að vera vinna sjó seinna meir? ,,Já, það er ekki spurning. Mig langar til þess að verða skipstjóri eins og pabbi.“ Hann hefur því tekið stefnuna á Stýrimannaskólann að loknum grunnskóla og hlakkar til þess að byrja þar. Aðspurður segir Elfar að strákar á sínum aldri hafi lítinn áhuga á sjó enda viti þeir lítið um hann og viti því ekki hversu gaman það sé að vera á sjó.

Alltaf dásamlegt a! fá pabba heimElísabet Ásta, 16 ára, er systir Elfars og hefur farið einu sinni á sjó ásamt föður sínum og yngri bróður. Var það 2009, þegar hún var 12 ára, og segir hún það hafa verið mjög gaman og fallegt að sjá það sem sjómenn sjá þegar þeir fara út á sjó. Hún segir það líka hafa verið gam-an að fá að hjálpa til við hin ýmsu störf. „Við Elfar voru líka að fíflast inni í klefum og það var mjög skemmtilegt líka. Maturinn var líka æðis-legur,“ segir hún. Elísabet segir sjóveikina samt

"a! er allt skemmtilegt vi! sjóinn


Elfar og Tóti Trausta.

hafa verið sér erfiða og lá hún fyrir í nokkra klukkutíma af hennar völdum en lét það nú samt ekki buga sig þrátt fyrir að hafa heimtað að fara heim á köflum.

Elísabet segir það vera rosalega mismunandi hvort krakkar hafi áhuga á sjó eða ekki, hann sé þó örugglega minni núna en hann hafi verið fyrir einhverjum árum síðan. „Það skiptir samt máli hvar á landinu fólk er, ég held að flestir

Eskfirðingar séu áhugasamir um sjóinn og mörgum langar til þess að vera sjómenn.“ Á sjómannadaginn fer fjölskylda Elísabet alltaf til Eskifjarðar þaðan sem Aðalsteinn Jónsson siglir út á fjörðinn. „Okkar kæru vinir hafa þá skipulagt fyrir okkur frábæra dagskrá og þetta er yndisleg upplifun sem ekki margir krakkar á mínum aldri fá að upplifa og mér finnst skemmtilegt að fá að taka þátt í hvert einasta ár.“ Hún segir það annars fela í sér bæði kosti og ókosti að vera dóttir skipstjóra. „Það getur verið svolítið erfitt að vera án pabba í allt að níu mánuði á ári en það er alltaf jafn dásamlegt að fá hann heim.“

Elfar Aron og Elísabet Ásta eru sammála um a! $a! sé gaman a! fara á sjóinn.

$a! getur veri! svolíti! erfitt a! vera án pabba í allt a! níu mánu!i á ári en "a! er alltaf jafn dásamlegt a! fá hann heim.

Elfar ásamt pabba sínum Da!a.

Elísabet Ásta, Elfar Aron á sjónum me! pabba sínum Da!a.

PROMENS DALVÍK

Uppl!singar takk fyrir!Vertu ávallt vel uppl!stur um "ína vöru

Ker og bretti

1. #rá$laus MIND-sendir er steyptur í Sæplastkerin

Sendidrægni er allt a! 300 metrar

Rafhla!an endist í 8 ár

2. Móttakari tekur sjálfvirkt vi$ merkjum frá MIND-kerjunum

Móttakarar eru sta!settir í vinnslu, geymslum, skipum e!a flutningatækjum

Móttakari í flutningatæki sendir kerfinu jafnó!um uppl"singar um sta!setningu og hitastig

3. MIND-stjórnbor$ er a$gengilegt á vefsí$u

Uppl"singar berast í rauntíma í mi!lægan MIND-gagnagrunn

Yfirlit, greiningar og sk"rslur a!gengilegar á netinu

Vi!móti! er notendavænt og krefst ekki sértæks hugbúna!ar Færri ker í umfer$Betri n!ting kerjaFærri töpu$ ker


„Vi! erum alltaf a! leita a! hinum fullkomnu jólum“

Eiginma"urinn var fjórtán jól á sjó

Guðbjörg Antonía Guðfinnsdóttir er gift Jóhanni Magna Jóhannssyni sem var lengi skipstjóri á Breka og Sunnu frá Vestmanneyjum en er kominn á trillu í Keflavík í dag.

Guðbjörg telur eiginmanninn hafa verið fjarver-andi ein fjórtán jól og sautján áramót og greip hún til Pollýönnu hugsunarháttar til að sætta sig við fjarveru bóndans. Hún segir að öll séum við stöðugt að leitast við að endurskapa hin full-komnu jól barnæskunnar.

Vildi endurskapa hin fullkomnu jól,,Mín eigin æskujól voru yndisleg,“ segir Guð-björg. „Foreldrar mínir voru mikið jólafólk og það var alltaf allt fullkomið. Um jólin var heim-ilið alltaf tandurhreint og mikið skreytt og nóg til af smákökum, tertum og mat. Pabbi var heima og mikill fjölskyldumaður, hann hjálpaði til all-an desember við þrif og allan undirbúning. Mín hugmynd að fullkomnum jólum voru þannig jól og þau vildi ég endurskapa,“ segir hún. Guðbjörg byrjaði búskap með Magna árið 1982, þá 24 ára gömul, og hann þremur árum eldri. Guðbjörg segir að fyrstu árin hafi henni tekist sá draum-ur að búa þeim þannig jól. Mamma hennar hafi kennt henni að baka og aðstoðaði hana við jóla-undirbúninginn. ,,Við bjuggum okkur til dásam-leg jól í anda uppvaxtar míns og gerðum allt eins.

Ísinn var lagaður á Þorláksmessu, hangikjötið sett upp og jólailmurinn fór beint í hjartað!“ Eig-inmaðurinn fór á sjó frá Sandgerði og Keflavík og var kominn heim fyrir jól. Á öðrum jólum þeirra saman hafi svo frumburðinn komið í heiminn.

„Ég var mætt á sjúkrahúsið um hádegi á jóladag, fæddi drenginn eftir miðnætti og fékk að fara heim á gamlársdag. Magni var þá stýrimaður á loðnubátnum Keflvíking og fór á sjóinn 2. janúar.“

Lofor! um a! vera alltaf heima um jólinÁrin liðu og Guðbjörg og Magni eignuðust ann-an son árið 1985, og fluttu svo búferlum til Vest-mannaeyja þaðan sem þau áttu bæði ættir að rekja. Guðbjörg er fædd í Vestmannaeyjum og bjó þar þangað til fór að gjósa 1973 og móðir

Magna er þaðan líka. Magni fór þar á sjó 1986 og Guðbjörg segir þau hafa búið sér falleg fjöl-skyldujól, í burtu frá stórfjölskyldunni. Árin liðu og þriðji sonurinn fæðist árið 1991. Síðan gerist það að Magni verður skipstjóri á ísfisktogar-anum Breka árið 1994, þegar synirnir eru 11, 9 og 3 ára. „Þegar hann tók við því plássi bað ég hann að lofa aðeins einu: að hann mætti aldrei vera á sjó á jólum eða áramótum.“ Upp frá því var eiginmaðurinn hins vegar á sjó yfir alla jólahá-tíðina og oftast bæði yfir jól og áramót, allt til árs-ins 2011. Hún segir að einhver áramót hafi hann átt með fjölskyldunni en þau hafi verið fá. Árið 2004 eða 2005 var Magni í fyrsta sinn í landi á að-fangadag í svo langan tíma að þetta var í fyrsta sinn sem yngsti sonurinn, Anton Jarl, upplifði jól


FJÖLSKYLDUR SJÓMANNAGu!björg ásamt Magna eiginmanni sínum og yngsta syninum Antoni Jarl.


með pabba sínum. „Það er óhætt að segja að eng-inn hefði staðið undir þeim væntingum sem við gerðum til hans,“ segir Guðbjörg. „Mér fannst að hann ætti að skreyta með mér eins og hann gerði þegar við vorum ung, búa til frómasinn og ísinn, pakka inn gjöfunum og leika jólasveininn fyrir syni sína.“ Hlutirnir fóru hins vegar ekki alveg þannig því eftir matinn á aðfangadag var Magni orðinn svo þreyttur að hann lagði sig. Guðbjörg segir að yngsti sonurinn hafi nú ekki verið sáttur við það, pabbinn átti að leika jólasveininn! Hún segir að hann hafi komið til sín og sagt: „Mamma, hvað er hann eiginlega að vera heima á jólunum, hann bara liggur uppi í sófa! Hann getur þá al-veg eins verið bara úti á sjó. Þannig var upplif-unin hjá yngsta syni okkar af fyrstu jólunum sem hann hafði föður sinn heima á aðfangadag.“

Grét fyrstu "rjú jólinGuðbjörg segir að reynslan af því að vera ein með drengina um jólin hafi verið mjög erfið. „Fyrstu þrjú jólin grét ég eftir að ég var búin að koma drengjunum í bólið.“ Eftir að faðir Guðbjargar féll frá var móðir hennar hjá henni ein jól en hún lést árið 1999. Guðbjörg segir að það að eiga mann sem var nánast aldrei heima um jólin hafi breytt allri sinni sýn á jólahátíðina. „Á þriðju jól-unum reyndi ég hins vegar að fara í Pollýönnu leik með því að hugsa: Guðbjörg, sumir eiga ekki einu sinni mann! Eða: Guðbjörg, sumir eru á sjúkrahúsi yfir jólin!“ Þessi hugsun hafi hjálp-að henni mikið að sætta sig við jólin í þessari mynd sem var afar ólík þeim draumajólum sem hún óskaði sér, ekki síst vegna barnanna. Allur jólaundirbúningur hvíldi á herðum Guðbjargar, allt frá jólakortum og bakstri til þrifa, jólatrés og jólaljósa. „Þetta var oft strembið og það var

einmanalegt að heyra kannski bara í eiginmann-inum í útvarpinu þegar það var rætt við hann um jólahald á sjó!“ Hún segir að skipajólakveðjurnar í útvarpinu á Þorláksmessu hafi verið henni heil-ög stund.

Dæmiger! jól voru rólegEin áramót leigði Guðbjörg íbúð í Reykjavík og var þá bæði elsti sonurinn, Magni, og eiginmað-urinn saman úti á sjó. Næstu áramót á eftir fóru tveir eldri synirnir með föður sínum út á sjó og var þá Guðbjörg orðin ein eftir með yngsta son-inn. „Ég náði mér þá óvænt í ferð til Kanarí og við Anton Jarl vorum þar um jól og áramót, honum til lítillar gleði.“ Jólin þar á eftir var Guðbjörg með tvo syni hjá sér, þann yngsta og þann elsta, sem á afmæli um jólin. Miðsonurinn, Guðfinnur, var

hins vegar á sjó með föður sínum. Aðspurð um hversu oft eiginmaðurinn hafi verið fjarverandi yfir jólahátíðina segist hún áætla að hann hafi verið fjórtán jól í burtu og ein sautján gamlárs-kvöld. Börnin hafi því ekki þekkt neitt annað. Eldri synirnir hafi svo farið að elta hann á sjó-inn til þess að næla sér í pening fyrir skólann og safna fyrir bílakaupum. Sennilega hafi það verið ein þrenn jól sem feðgarnir þrír voru á sjó yfir há-tíðina en síðan hætti sá elsti að fara, enda fædd-ur á jólum og mikið jólabarn. Guðfinnur hélt áfram nokkur jól í viðbót en yngsti sonurinn fékk aldrei leyfi hjá Guðbjörgu til þess að fara. „Dæmi-gerð jól voru því yfirmáta róleg. Auðvitað óskuðu drengirnir sér að pabbi kæmi nú óvænt heim en þeir vöndust því að eiga bara jól með mér.“ Hún segir að áramótin hafi á margan hátt verið erfið-ari fyrir þá en aðfangadagur þar sem hún sjálf hafi ekki verið hrifin af sprengingum og hvell-hettum og oft hafi hún óskað sér að eiginmaður-inn væri að minnsta kosti heima það kvöld!

Fundi! pláss fyrir pabbannFyrir jólabarn eins og Guðbjörg er voru jólin því lengi vel afar erfiður tími en hún segir að þegar eiginmaðurinn hætti loks að fara á sjó yfir há-tíðirnar hafi breytingin verið næstum jafn erfið.

„Allt í einu þurftum við að finna pláss fyrir pabb-ann og eiginmanninn á jólunum og það var hæg-ara sagt en gert.“Þótt Magni sé farinn að vera heima um jólin og jólahaldið hafi því breyst segir Guðbjörg að sumt hafi haldist. Hún sjái áfram að mestu leyti um jólaundirbúninginn enda bygg-ist jólin að svo miklu leyti á hefðum og venjum.

„Inni í öllum mikilfengleikanum og hátíðarblæn-um erum við alltaf að leita að þessu fullkomnu jólum sem við munum úr æsku.“

Hjónin á gó!ri jólastundu

Gu!björg ásamt barnabörnum sínum, Magna #ór og nöfnunni Gu!björgu Antoníu.

Sædís Eva Birgisdóttir er ein þriggja systkina og er faðir hennar Birgir Þór Sverrisson, skipstjóri á Vestmannaey. Sædís segist alltaf hafa verið stolt af því að eiga pabba sem var sjómaður þótt

fjarvistir hafi auðvitað sett svip á fjölskyldulífið.

Feimin fyrstu daganaSædís segir að pabbi hennar hafi verið á frysti-togara þegar hún var lítil og var hann þá úti mánuð í senn. „Fyrstu dagana eftir að pabbi kom heim var ég oft feimin við hann enda var hann mikið á sjó þegar ég var lítil og langan tíma í einu. Ég skildi oft ekki hvað í ósköpunum hann var skipta sér af hlutunum þegar hann kom í land þar sem mamma var vön að ráða öllu!“ segir Sæ-dís. Hún segir að pabbi sinn hafi oft á tíðum ekki verið í símasambandi og því miður hafi tæknin ekki verið eins hún er í dag. Núna spjalla krakkar

bara við pabba sinn á facebook, skype og fleiri samskiptamiðlum. ,,Við systurnar fengum til dæmis alltaf bara sent símskeyti frá pabba á afmælisdaginn okkar en í dag er bara hægt að senda sms beint í gsm símana“.

Aðspurð um hvort það hafi verið erfitt að eiga pabba sem var úti á sjó segir Sædís svo ekki vera.

„Maður þekkir ekkert annað, svona er þetta bara og hefur alltaf verið.“

Mamma ger!i alltSædís segir að hún eigi sama afmælisdag og pabbi sinn og að það hafi alltaf verið hennar ósk sem krakki að pabbi væri í landi á afmælisdag-inn þeirra. „Það hefur ekki heppnast ennþá að ég held, hann er alltaf úti á sjó þennan dag,“ segir hún. Hún segir að pabbi sinn hafi misst af mörg-

um tímamótum í lífi fjölskyldunnar, hvort sem það voru afmæli, fæðingar, veislur eða skóla-skemmtanir. „Hann var reyndar í landi þegar systir mín fæddist en þegar ég og bróðir minn komu í heiminn var hann úti á sjó en hann hef-ur bætt þetta upp eftir að barnabörnin fæddust, enda farinn að róa styttri túra núna eftir að nýja Vestmannaey kom. Núna finnst manni hann allt-af í landi!“ Hún segir allan jólaundirbúning hafa hvílt á mömmu hennar. „Mamma þreif, skreytti, bakaði og keypti allar jólagjafir. Pabbi fór reynd-ar oft í bæinn á Þorláksmessu til að kaupa gjöf handa mömmu en það kom ósjaldan fyrir að hann hringdi í okkur stuttu fyrir jól og bað okkur að redda jólagjöfinni hennar.“ Sem betur fer var pabbi hennar alltaf heima um sjálf jólin ,,Það væru ekki jól ef ég fengi ekki jólamatinn hans pabba, enda með eindæmum góður í eldhúsinu þessa einu viku á árinu.“

Sædís segir rekstur heimilisins hafa hvílt á herðum móður sinnar sem lét sér fátt fyrir brjósti brenna. „Mamma er mikil framkvæmdamann-eskja og þegar henni dettur eitthvað í hug gerir hún það. Hvort sem það er að mála, negla, saga

3X Technology ehf - www.3x.is - [email protected] - Sími: 450 5050

ROTEX Í ALLAR GERÐIR SKIPA NÝ ÞJÓNUSTUDEILD

Í REYKJAVÍK AÐ

FISKISLÓÐ 73




Pabbi er í flottasta starfi í heimi Sjómannsstarfi" er ekki fyrir hvern sem er

Mér fannst hann vera í flottustu vinnu í heimi og "egar ég var lítil vildi ég ver!a alveg eins og hann. Ég vildi ver!a sjóma!ur.

Hjallahraun 2220 Hafnarfjörðurs. 562 3833www.asafl.is - [email protected]

eða baka. Þannig ól hún okkur systkinin upp, að við þyrftum bara að læra að gera hlutina sjálf. En stundum þykir manni alveg nóg um atorkuna!“

Pabbi var! seinna vinur minnSædís segist ekki hafa kynnst pabba sínum í raun fyrr en á fullorðinsárunum eftir að hún fór að þroskast, þá hafi þau orðið miklir vinir.

„Símasamband breytti mjög miklu og núna tala

ég oft við hann þegar hann er úti.“ Hann sé líka meira heima nú en áður, túrarnir séu 5-6 dagar og svo sé hann í fríi á milli. Sædís segist alltaf hafa verið montin af því að eiga pabba sem var sjómaður. „Mér fannst hann vera í flottustu vinnu í heimi og þegar ég var lítil vildi ég verða alveg eins og hann. Ég vildi verða sjómaður.“ Það hafi reyndar ekki gengið eftir því henni tókst aldrei að losna við sjóveikina þrátt fyrir að hafa

farið marga túra með pabba sínum.“ Sædís segir það vera dapurlegt hve sjómannastéttin er van-metin í dag. „Umtalið um sjómenn og sjávarút-veginn yfir höfuð finnst mér á alltof lágu plani. Þessir menn eyða stórum parti af árinu lengst úti á ballarhafi, í burtu frá fjölskyldu og vinum, að vinna krefjandi starf og oft við erfiðar aðstæður. Við eigum sjómönnum mikið að þakka. Þetta eru hetjur hafsins.“

„Símasamband breytti mjög miklu og núna tala ég oft vi! hann $egar hann er

úti,“ segir Sædís Eva Birgisdóttir.



Sæþór Orrason er 14 ára og hef-ur farið fjórum sinnum á sjó með pabba sínum og tvisvar með afa sínum. Hann segist hafa verið 4 ára þegar hann fór fyrst á sjó, og var þá bæði með pabba sínum, Orra Jónssyni, vélstjóra og afa

sínum, Birgi Þór Sverrissyni, skipstjóra. Sæþór segist sjaldan vera sjóveikur en þegar hann sé það harki hann það bara af sér og það sé alltaf skemmtilegt á sjónum.

„Í fyrsta túrnum var pabbi vélstjóri á Vest-mannaey VE 54 og afi skipstjóri. Við vorum úti í tvo daga í mikilli blíðu og ég var ekkert sjóveikur. Við frystum aflann og þrifum skipið, rétt fyrir utan Eyjar. Mér þótti þetta bæði spennandi og skemmtilegt og var því alveg til í að fara aftur,“ segir Sæþór. Hann segir að sér þyki gaman að sjá hvernig allt gerist á sjó, allt frá því að vélstjórarn-ir setja í gang, veiðar hefjast og þegar afli kemur um borð. „Svo er líka mjög gaman að vera á heim-leið, þá eru allir um borð svo spenntir og glaðir,“ segir hann. Sæþór hefur farið á frystitogara, nótarskip og trollara og segist hafa gaman að því að vera á þeim öllum þótt reynslan hafi verið ólík.

Við biðjum Sæþór að rifja upp eftirminnileg atriði úr túrunum og nefnir hann fyrst síldar-túr sem hann hafi farið í með pabba sínum á Álsey VE 2 haustið 2010 og var þá bróðir hans með í för. ,,Þetta var mjög skemmtilegur túr. Við fengum í skrúfuna og þurftum að fara á Grundarfjörð eina nótt og fá kafara til að koma. Við fórum út daginn eftir og fengum þá svo stórt kast að við gáfum öðru skipi líka og fórum síðan heim.“ Sæþór nefnir líka makríltúr sem hann hafi farið í með afa Bigga á nýju Vest-mannaey. „Við fórum á tveggja báta troll með Bergey og það var mjög gaman að vera í brúnni með afa og sjá hvernig tveggja báta troll virkar,“ segir hann. Síðasta sumar segist Sæþór svo hafa farið túr með afa sínum á bolfiskveiðar og átti það að vera stuttur túr í bongóblíðu fyrir vestan en það hafi ekki alveg gengið eftir. „Við enduðum á Halanum í skítabrælu í fimm daga og það var svolítið þreytandi að vera á svo löngu stími og í brælu í ofanálag. Þar fór ég hins vegar í fyrsta sinn í aðgerð með strákunum og það var mjög skemmtilegt.“ Nú í lok nóvember fór Sæþór síðan með föður sínum á Álseynni í einn síldartúr á Breiðafirði sem reyndist alger brastúr. „Við fórum af stað í rjómablíðu en svo var bræla alla fimm dagana. Við lágum við ankeri á Grundafirði og fórum svo að leita en lentum í brælustoppi á Stykkishólmi. Til að drepa tímann fórum við mikið í pílukast og kíktum upp í bæ með peyjunum. Ég málaði líka


Ætlar a! ver!a sjóma!ur

Fór fyrst á sjó fjögurra ára

með pabba niðri í vél og fékk að setja í gang með vélstjórunum. Túrinn endaði samt illa, nótin rifnaði og við urðum að fara til Eyja og skipta um nót, með engan afla, og er það í fyrsta sinn sem ég lendi í því. Það var hins vegar mjög gott að koma heim eftir veltinginn í Faxaflóanum.“

Sæþór segist vera heppinn að eiga pabba og afa sem eru sjómenn og eru í þannig aðstöðu að geta tekið hann með sér, því það sé alls ekki til-fellið fyrir öll sjómannsbörn. Sæþór segist langa til þess að verða sjómaður í framtíðinni, „Mig langar til þess að verða vélstjóri, eins og pabbi.“

Sæ$ór á fermingardaginn vi! skip fö!ur síns.

Yfir sjó og landSamskip óska sjómönnum og landsmönnum öllum gle!ilegra jóla.Vi! "ökkum samfylgdina á árinu sem er a! lí!a og vonum a! 2014 ver!i ykkur gjöfult og go#.

www.samskip.isSaman náum vi! árangri

EN

NE

MM

/ S

ÍA /

NM

60

52

0


Hallveig Hörn Þorbjargardóttir er gift Vigfúsi Elvan Vigfússyni, há-seta á Rifsnesi SH 44, og eiga þau þrjár dætur: Guðrúnu Elvan 12 ára, Emilý Elvan 8 ára og Ísafold Eyju

Elvan 2 ára. Hafið hefur leikið stórt hlutverk í lífi fjölskyldunnar og hefur bæði gefið og tekið frá henni. Tengdafaðir Hallveigar og mágur voru á Svanborgu SH 404 sem fórst sama dag og Hall-veig fæddi sitt fyrsta barn.

Hallveig segir mann sinn vera háseta á Rifs-nesinu og á haustin sé skipið yfirleitt fyrir norð-an. Teknar séu 3-4 lagnir í einu en svo sé landað.

„Þeir fara strax þegar því er lokið og stoppa sína fjóra lögbundnu daga í landi í mánuði.“ Hall-veig segir það einkenni vera á lífi sjómanns-konu að rekstur heimilisins og daglegt amstur hvíli að mestu leyti á hennar herðum. Þegar Vigfús sé heima skipti þau hins vegar verkum með sér. Ef það þurfi að taka stærri ákvarðan-ir er varða fjölskylduna sé reynt að tala saman og taka ákvörðun í framhaldinu. „Ég myndi kannski ekki segja að þetta sé erfitt líf en það er kannski vegna þess að við erum orðin vön þessu fyrirkomulagi.“

Öllum hlakkar til heimkomuHallveig segir að fjölskyldan reyni að vera í reglu-legu sambandi með síma meðan heimilisfaðirinn sé á sjó en þó sé ekki mikið spáð í því. Hann sé að vinna og vaktirnar séu þannig að oft henti illa að

ná saman. Þau reyni þó að ná saman reglulega og þegar eitthvað spennandi og skemmtilegt gerist sé líka reynt að hringja í hann. Þetta sé þó oft erfitt vegna lélegs sambands. „Þannig að oft verður það sem á að vera reglulegt samband mjög óreglulegt. Vonandi breytist það með nýja bátnum.“ Hún seg-ir eldri stelpurnar vera orðnar vanar því að pabbi sé svo mikið í burtu og kvarti ekki mikið en sú tveggja ára eigi stundum erfitt með að skilja þetta fyrstu dagana eftir að pabbinn fari burtu. „Okkur hlakkar samt öllum ofsalega mikið til þegar hann er að koma í land.“

Öxlum bæ!i foreldraábyrg!inaHallveig segir stelpurnar ekki spá mikið í því hvað pabbi þeirra geri en þær hafi samt verið afar stoltar og ánægðar þegar nýi báturinn kom. „Það gæti samt tengst meira stærð skipsins og fjölda íspinna sem þær fengu en nokkurs annars!“ Hún segir að hann taki virkan þátt í uppeldinu þrátt fyrir miklar fjarverur, enda eigi hann nú helm-inginn í þeim. Hún sé því ekki í þeim pakka að vera leiðinlega foreldrið meðan hann sé alltaf skemmtilegur. „Hann skammar þær alveg með-an hann er í landi og þarf þá að liggja undir því að vera leiðinlegasti pabbi í heiminum þegar þær

þurfa að hlýða. En það er mjög skýrt hjá okkur að hans reglur eru jafngildar mínum svo oftast þýðir þetta að við séum bæði alveg ofsalega leið-inleg,“ segir hún.

Vigfús hefur ekki verið í burtu um jólin en hann fari auðvitað oft út á annan í jólum, enda ekki seinna vænna. Hallveig segir að bæði kost-ir og gallar fylgi því að eiginmaðurinn sé sjó-maður. Það sé vissulega gott að eiga mann sem sé ánægður í vinnunni og að Vigfús verði seint eitthvað annað en sjómaður. Hins vegar hafi fjöl-skyldan upplifað af eigin raun hversu hverfull sjórinn sé og hversu fljótt hann geti tekið burt.

„Fyrsta pláss Vigfúsar var á Svanborgu SH. Þar var hann um borð með föður sínum, bróður og frænda. Þegar við vorum uppi á fæðingadeild, nýbúin að eignast okkar fyrstu dömu, hringdi pabbi hans til að óska okkur til hamingju með stúlkuna og til að láta okkur vita að þeir væru bara á leiðinni í land. Hann myndi trúlega koma um kvöldið til okkar að sjá hana. Það fór nú víst ekki alveg þannig og sú sjóferð endaði á Svörtu-loftum. Þeir létust allir þrír en sá sem leysti manninn minn af var sá eini sem komst af,“ seg-ir Hallveig. „Það er erfitt að vera sjómannskona þegar þú ert nýkomin heim af fæðingadeildinni með þitt fyrsta barn og pabbi hennar er að ganga fjörurnar að leita að skipsfélögum sínum.“

Í ljósi þessa er ekki að undra að Hallveig segir að oft slái hjarta sitt örar þegar eiginmaðurinn hefur verið úti á sjó á trillu í 20+ metrum á sek-úndu eða þegar hann sé úti á ballarhafi á stærri skipum í vondu veðri og ekki í símasambandi.

„En maður verður bara að leggja allt sitt traust á það að skipstjórar og útgerðir leggja ekki eitt-hvað á fjölskylduna sem þeir myndu ekki leggja á sína eigin.“



Sjórinn er hverfull Elsta dóttirin fæddist sama dag og afi hennar fórst

Hallveig ásamt eiginmanni sínum Vigfúsi og dætrunum Ísafold Eyju Elvan,

Emil" Elvan og Gu!rúnu Elvan.

$a! er erfitt a! vera sjómannskona "egar "ú ert n#komin heim af fæ!ingadeildinni me! "itt fyrsta barn og pabbi hennar er a! ganga fjörurnar a! leita a! skipsfélögum sínum.

Taktuuppl!singarme! íreikninginn

!egar tekin er ákvör"un um hvort veita eigi

lánsvi"skipti er mikilvægt a" sty"jast vi" allar

fyrirliggjandi uppl#singar. Me" uppl#singum

Creditinfo áttu au"veldara me" a" meta stö"u

vi"skiptavina og setja vi"eigandi skilyr"i fyrir

vi"skiptum. Vi" veitum $ér a"gang a" traustum

gögnum um íslensk og erlend fyrirtæki sem hjálpa

$ér a" taka réttar ákvar"anir í vi"skiptum, hvort

sem $ú $ekkir vi"komandi a"ila e"a $arft a"

kynnast honum betur.

www.creditinfo.is/oruggvidskipti


A! sjá ver!mæti ...… "ar sem a!rir sjá "au ekki er einn d#rmætasti hæfileiki

sem fólk b#r yfir. Okkar hlutverk er a! au!velda "eim sem hafa "ennan hæfileika a! "roska og framkvæma hugmyndir sínar, samfélaginu öllu til hagsbóta.

Matís er öflugt "ekkingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, "jónustu- og n#sköpunarstarfi. www.matis.is

�

��

��

��

��

��

��

A! sjá ver!mæti…"ar sem a!rir sjá "au ekki er einn d#rmætasti hæfileiki sem fólk b#r yfir. Okkar hlutverk er a! au!velda "eim sem hafa "ennan hæfileika a! "roska og framkvæma hugmyndir sínar, samfélaginu öllu til hagsbóta.

Matís er öflugt "ekkingarfyrirtæki sem sinnir fjölbreyttu rannsókna-, "jónustu- og n#sköpunarstarfi í matvæla- og líftæknii!na!i. www.matis.is

Elínborg Ingvarsdóttir býr í Grindavík og er gift Guðjóni Einarssyni sem var á sjó í 40 ár hjá Fiskanesi. Eiga þau hjónin fjóra syni sem allir hafa stundað sjó-inn. Elínborg ólst ekki upp í fjölskyldu

sem var tengd sjónum og ekkert hennar fólki hefur verið á sjó. Hún fór hins vegar ung til Grindavíkur og kynntist þar Guðjóni sem var sjómaður og þau festu hugi saman. „Við eignuðumst fjögur börn, allt stráka, og maður var auðvitað oft einn með börnin þegar þau voru lítil,“ segir Elínborg. Hún segist þó aldrei hafa verið eina með börnin um jólin, það hafi verið önnur tímabil ársins sem voru erfið. „Þegar drengirnir voru litlir fór Guðjón á vorin á Norðursjó og kom ekki heim fyrr en á haustin. Það var oft erfitt að vera ein með fjóra drengi og mánuðirnir þangað til Guðjón kom heim aftur voru ansi langir.“Hún segir strákana hafa vanist fjarveru föðurins þótt

þeim finndist hann oft ærið lengi í burtu. „Eins og flest annað kemst þetta samt í vana,“ segir hún. Það hafi þó alltaf verið mikil spenna á heimilinu þegar Guðjón var að koma í land. Hún segir tæknina auð-vitað hafa breytt miklu í lífi sjómannsfjölskyldna.

„Fyrstu árin urðu sjómenn að hringja í gegnum tal-stöð og það gat allur flotinn hlustað á samtalið. Með tækninni hefur það breyst og nú er hægt að tala oftar saman. Nú er meira að segja að hægt að hafa samband gegnum tölvur í sumum skipum. Þetta breytir miklu fyrir börn sem eiga foreldra á sjó.“

Eins og aðrar sjómannskonur segist Elínborg hafa séð um flest í landi. „Ábyrgðin hvíldi öll á manni og maður varð að passa sjálfur upp á alla hluti svo það var eins gott að hafa allt á hreinu,“ segir Elínborg. Kosti sjómennskunnar segir Elínborg auðvitað vera góðar tekjur og gott frí milli túra. Maðurinn hennar hafi að auki aldrei verið úti um jól. Seinni ári hafi hann svo mikið verið á dagróðrabátum og þá hafi hann alltaf komið í land á kvöldin. Allir synir þeirra hjóna fengu snemma áhuga á sjónum og byrjuðu að stunda hann með pabba sínum upp úr 18 ára aldr-inum, nema sá yngsti sem fór eitthvað seinna. Þarna hafi verið góðir möguleikar á tekjum og strákarnir hafi notið þess að vera á sjó eins og pabbi þeirra. „Ég var hálf efins með þetta val þeirra í byrjun en þetta vandist,“ segir Elínborg. Elsti sonurinn hafi farið í Stýrimannaskólann en sé farinn að vinna í landi núna og einn bróðir hans líka. Þeir tveir sem vinni á sjó í dag séu hásetar en sá næst yngsti sé reyndar að byrja sem vinnslustjóri á togara sem gerður er út frá Kanaríeyjum. Eiginmaður Elínborgar er líka farinn að vinna í landi og segist Elínborg hafa orðin fegin því. „Maður var orðinn það mikið einn, að fá hann svona heim á kvöldin var ósköp gott.“

Langir mánu!ir #ar til hann kom heim Eiginma"urinn og fjórir synir hafa stunda" sjóinn



Elínborg ásamt barnabarni sínu, Helga Leó.

41


APÓTEKVESTURLANDS

!"#$%&$'()*+,-.%/+0123

SnæfellsbærGRINDAVÍKURHÖFN

www.samey.is · sími: 510 5200

Ú T V E G S B L A1 I1 D E S E M B E R 2 0 1 3


Sjómannsbörn alast upp við það að annað foreldrið sé mikið fjarverandi og jafnvel á mikilvægum stundum, eins og jólum. Þessi fjarvera get-ur stundum verið erfið og var það

kannski ekki síst hér áður fyrr þegar börnin gátu lítið sem ekkert talað við pabba sinn eða mömmu þegar þau voru úti á sjó. Við spjölluð-um við nokkur „sjómannsbörn“ til að fræðast um þeirra upplifun af því að eiga foreldri á sjó.

Hann var miki! jólabarnKristín Arnþórsdóttir, 50 ára, er frá Reykjavík en faðir hennar, Arnþór Kristjánsson, fór út frá

Hafnarfirði og hafði verið meira og minna á sjó frá því að hann var 15 eða 16 ára gamall. Hann var á nokkrum skipum og man Kristín eftir Ásgeiri RE 29, Júní og Jóni Dan. Krist-ín segir föður sinn nokkrum sinnum hafa verið úti á sjó yfir jólin og þá hafi hans ver-ið mikið saknað. „Hann var svo mikið jólabarn sjálfur

og hann las alltaf á pakkana. Það var ákveðin stemning sem fylgdi því og maður saknaði þess þegar hann var ekki heima. Hann tók líka alltaf mikinn þátt í matargerðinni og þetta voru bara allt öðruvísi jól þegar hann var ekki þarna.“ Hún segir pabba sinn alltaf hafa tekið mikinn þátt í


jólaundirbúningi, hann hafi t.d keypt eplin og síldina sem voru ómissandi þáttur af jólunum og jólagjafakaupin voru honum mjög hugleikin.

Erfitt a! vera sjómannskonaHún segir móður sína hafa fylgst vel bátabylgj-unni og skipafréttum í útvarpinu eins og sjó-mannskonur gerðu þá enda ekki um símasam-band að ræða. ,,Það hvíldi mikið á mömmu. Hún var með fimm börn og engan bíl svo þetta var strembið. Hún var mikil saumakona og saumaði mikið á okkur krakkana og prjónaði. Þannig spar-aði hún peninga svo hún hefði meira til hnífs og skeiðar.“ Kristín segir að lífið hafi verið allt ann-að en dans á rósum fyrir móður sína, fyrstu árin

Hvíldi miki! á mömmu Oft erfitt a" eiga pabba á sjó


Kristín Arn$órsdóttir.

Kve!justund á bryggjunni.

hafi t.d engin þvottavél verið til á heimilinu svo hún hafi þurfti að handþvo þvottinn sjálf. Síðar, þegar faðir hennar var kominn á millilandaskip, hafi hann farið að koma heim með góð heimilis-tæki sem ekki fengust hérlendis. Kristín segir það hafa verið erfitt að eiga pabba sem var svo mikið úti á sjó, ekki síst vegna þess að ekki var hægt að hringja í hann nema gegnum loftskeytastöð. Þá þurfti að panta tíma og sambandið ekki alltaf gott. „Þegar pabbi var á sjó söknuðum við hans gífurlega mikið, og þá sérstaklega auðvitað þegar hann var lengi úti. Hann var svo skemmtilegur og skapandi maður og hafði gaman af því að segja okkur sögur,“ segir hún. Kristín segist hafa farið með föður sínum á sjó þegar hún var 15 ára og svo aftur þegar hún var 19 ára. „Myndbandstækin voru ekki komin til sögunnar þá en þarna var sýningarvél og nokkrar 8 mm filmur og ég horfði nokkrum sinnum á söngleikinn Oklahoma. Svo voru oft bíókvöld, þá var sýningarvélinni stillt upp og allir horfðu á kúrekamyndir.“ Kristín segir ekkert systkina sinna hafa lagt stund á sjó-mennsku en einn tengdasona foreldra hennar hafi verið vélstjóri.

Hann var svo miki! jólabarn sjálfur og hann las alltaf á pakkana. $a! var ákve!in stemning sem fylgdi "ví og ma!ur sakna!i "ess "egar hann var ekki heima. Hann tók líka alltaf mikinn "átt í matarger!inni og "etta voru bara allt ö!ruvísi jól "egar hann var ekki "arna.

Hafdís Erla Jóhannsdóttir er 25 ára nemi í félags-rá"gjöf og b!r á Akureyri. Pabbi hennar, Jóhann Pálsson Rist, er bátsma"ur á Oddeyrinni sem ger" er út af Samherja. Hvernig fannst henni sem barni a" eiga pabba sem var á sjó? ,,Ég #ekkti au"vita" ekkert anna", hann hefur veri" á sjó frá #ví á"ur en ég fæddist,“ segir Hafdís. „Ég man eftir #ví a" #egar hann var úti á sjó taldi ma"ur dagana #ar til hann kom heim og hlakka"i miki" til.“ Hafdís segir afmæli og páska hafa veri" erfi"ust, hann hafi alltaf veri" heima um jólin. ,,$a" var oft sem hann missti af einhverju, ég man eftir afmælum og svo var #a" útskrift hjá mér líka. Ma"ur var" au"-vita" pínusár en svona var #etta bara.“ Hún segist ekki muna eftir #ví a" hafa tala" vi" hann í síma me"an hún var lítil en nokkrum sinnum hafi #a" veri" hægt gegnum talstö", einna helst hafi #a" veri" #egar hún átti afmæli, og sambandi" hafi stundum veri" slæmt. Oft hafi heldur ekki veri"

hægt a" tala vi" hann yfirhöfu" #ví skipi" hafi veri" utan svæ"is. Hún segir a" eftir a" fjarskipta-samband fór a" ver"a betra hin sí"ustu ár tali hún reglulega vi" fö"ur sinn #egar hann sé úti og #au séu or"in nánari nú en #au voru á"ur vegna #essa.

,,$etta er örugglega allt ö"ruvísi fyrir börn í dag sem geta tala" reglulega vi" pabba sinn, neti" og

farsíminn hefur sé" til #ess. Ég veit t.d a" margir nota Skype til #ess a" tala saman, #a" er kominn #annig búna"ur í mörg skip.“Hún segir #essar löngu fjarvistir au"vita" hafa haft mikil áhrif á heimilishaldi". ,,$egar hann var í burtu var allt í föstum skor"um en #egar hann kom heim var allt ö"ruvísi og frjálslegra, ma"ur mátti meira. Ég man t.d a" hann skamma"i mig aldrei, hann var svo miki" í burtu a" hann tímdi #ví ekki #egar hann var heima. $ennan d!rmæta tíma sem hann haf"i vildi hann ekki vera lei"inlegi pabbinn.“ $etta hafi örugglega veri" oft erfitt fyrir mömmu hennar sem #urfti #á oftar a" vera í lei"inlega hlutverkinu. „Í dag er ég me" ungbarn og ég skil ekki hvernig mamma fór a" #essu, ein me" #rjú börn, og pabbi alltaf úti mánu" í einu. $au gátu nánast ekki veri" í neinu sambandi og hún #urfti a" sjá ein um alla hluti. Sjómannskonur #urfa a" vera einstaklega útsjónarsamar og duglegar.“

OFT SEM PABBI MISSTI AF EINHVERJU

Hafdís Erla ásamt pabba sínum, Jóhanni.

FLUTNINGALAUSNIRfyrir !igBlue Water Shipping hefur sérhæ! sig í flutningum á sjávarafur"um frá Íslandi, Færeyjum og Grænlandi á marka"i um allan heim.

Vikulegir sjóflutningar, daglegir flugflutningar, öflugt landflutningarker# í Evrópu me" y#r 1000 flutninga- bíla.

Contact: BWS Sey"is$ör"ur I Tel: +354 470 2800 BWS Hafnar$ör"ur I Tel: +354 470 2810

» Vikulegar gámasiglingar til Rotterdam

» Vikulegar RO/RO siglingar til og frá Danmörku

» 60 skrifstofur um allan heim

» Flutningsmi"lun og vörust%ring

» Drei#ngarmi"stö" fyrir sjávarafur"ir í Padborg og Hafnar#r"i

» Öflugt landflutninganet á Íslandi

Sey"is$ör"urReykjavik Rey"ar$ör"ur

&órshöfn

Rotterdam

Hirtshals

Blue Water Shipping A/S | www.bws.dk

Nuuk

Sisimiut

Ilulissat

Aalborg


Hilmar Þórlindsson bjó með fjöl-skyldu sinni í Keflavík fyrstu tíu árin en flutti svo til Reykjavíkur. Í dag býr hann ásamt fjölskyldu sinni í Japan. Faðir hans, Þórlind-

ur Jóhannsson, var lengi vel sjómaður og við báð-um Hilmar að segja okkur frá því hvernig það var að eiga sjómann sem pabba.

Pabbi minn er sjóma!ur„Pabbi minn er sjómaður, hefur alltaf verið sjó-maður og mun alltaf vera sjómaður. Þannig hugsa ég til pabba míns og hann gerir það ef-laust sjálfur þrátt fyrir að hafa þurft að leggja stígvélin á hilluna vegna veikinda fyrir nokkrum árum síðan. Pabbi minn hefur ávallt verið mín fyrirmynd og mér finnst það hrikalega “cool” að pabbi minn hafi verið sjómaður. Sjómannsbakt-erían hefur legið eins og mara á minni ætt pabba megin og margir sjómenn í stórfjölskyldunni. Flestallir, nema ég!“

„Að eiga pabba á sjó getur verið erfitt og var erf-iðara eftir því sem ég varð eldri. Þegar ég hugsa til baka fannst mér alltaf skemmtilegast þegar pabbi kom heim. Mér fannst ár og aldir síðan ég

sá hann síðast og það voru alltaf fagnaðarfundir þegar hann kom heim, jafnvel eftir að hann fór á dagróðrabát.

Eins og gengur og gerist þegar feður eru mikið á sjó þá varð mamma ósjálfrátt bæði mamma og pabbi í ansi mörg ár. Hún sá um allt heima á með-an pabbi var mikið fjarverandi og henni verður fullseint þakkað fyrir allt sem hún gerði fyrir mig og systkyni mín. Mjög svo vanþakklátt starf ef-laust og sem margir taka sem sjálfsagðan hlut, en ekki ég. Ég kunni alltaf að meta það þrátt fyrir að segja það kannski ekki alltaf með berum orðum. Samt sem áður fannst mér alltaf fjölskyldulífið gott og það gekk sinn vanagang. Einhvern veg-inn var þetta bara svona og fólkið, sjómannsfjöl-skyldurnar, finnur sér alltaf farveg eins og vatnið.“

„Tækninni hefur farið gríðarlega fram á síð-ustu árum sem hefur auðveldað sjómönnum og konum að vera í sambandi við sínar fjölskyldur í mikilli fjarveru. Ég man t.d aldrei eftir að tala við

pabba minn á meðan hann var á sjónum og það hefði breytt miklu hefði ég getað það. Stundum þarf ekki meira en að segja góða nótt við pabba sinn til að líða betur. Ég er mjög ánægður fyrir hönd fjölskyldna sem eiga feður sem eru mikið fjarverandi og geta haft samskipti sín á milli. Það léttir lundina og gefur öryggistilfinningu.“

„Þegar ég var mjög ungur þá var pabbi minn mjög mikið fjarverandi og í mjög langan tíma í einu. Ég man ekki sérstaklega eftir því hvort hann hafi verið fjarverandi yfir jól en mig grunar það sterklega. Eitt sinn þegar pabbi minn kom heim eftir nokkra mánaða fjarveru tók það mig langan tíma að fyrirgefa honum það. Vildi ekki sjá hann fyrir að hafa yfirgefið mig. Ég man ekki eftir því persónulega en bæði mamma og pabbi hafa sagt mér það. Þannig að mikil fjarvera getur haft skaðleg áhrif en sem betur fer jafnaði ég mig og allt varð eins og það á að vera.“

„Það er svolítið gaman að rifja þetta upp og þetta voru góðir tímar þrátt fyrir að það hafi verið erfitt á köflum. Ég geri mér auðvitað enga grein fyrir hversu erfitt þetta var fyrir mömmu mína. Ekki kvartaði hún og það smitaðist til mín, sem gerði lífið léttara fyrir vikið. Sjómenn eru hetjur og það er ekki einfalt fyrir fólk sem þekkir ekki til að gera sér grein fyrir því hversu mikið starf þetta er. Sjómenn eru í lífshættu í hvert sinn sem þeir yfirgefa bryggjuna og það má ekki vanmeta. Takk fyrir allt sjómenn, þið eruð hetjur og pabbi minn mesta hetjan.“



„Takk fyrir allt sjómenn“ Alltaf skemmtilegast #egar pabbi kom heim

„A! eiga pabba á sjó getur veri! erfitt og var erfi!ara eft-ir $ví sem ég var! eldri. #egar ég hugsa til baka fannst mér alltaf skemmtilegast $egar pabbi kom heim. Mér fannst ár og aldir sí!an ég sá hann sí!ast og $a! voru alltaf fagna!arfundir $egar hann kom heim, jafnvel eftir a! hann fór á dagró!rabát,“ segir Hilmar #órlindsson.

Sjómenn eru hetjur og "a! er ekki einfalt fyrir fólk sem "ekkir ekki til a! gera sér grein fyrir "ví hversu miki! starf "etta er. Sjómenn eru í lífshættu í hvert sinn sem "eir yfirgefa bryggjuna og "a! má ekki vanmeta.


Nói, 10 ára, og Mía Ágústa, 4 ára, eru börn Heimis Arnar Hafsteinssonar sem er stýrimaður á rannsókna-skipi Hafrannsóknastofnunar, Árna Friðrikssyni. Helga Kristjánsdóttir,

eiginkona Heimis, segir hann vera á sjó c.a þriðj-ung af árinu, 2-4 vikur í einu. Þess á milli fari hann svo stundum í dagróðra á trillu föður síns. Helga segir Nóa, Míu og Kristján Ara eldri bróður þeirra tala vikulega við pabba sinn í síma og segir það skipta miklu máli þegar Heimir er lengi í burtu. Hann missi oft á tíðum af miklu í lífi fjölskyld-unnar, t.d mikilvægum áföngum eins og afmælis-dögum, íþróttaleikjum, tónleikum og fleira. Þá sé gott að geta sent honum myndir í tölvupósti og rætt saman í síma svo hann geti fylgst með. ,,Fyrir

mig sjálfa er það líka mjög mikilvægt að heyra í honum reglulega í síma og við tölum oftast saman daglega,“ segir Helga.

Vi! tókum #au Nóa og Míu tali.

NÓI HEIMISSON %& ÁRAHefur!u oft fari! á sjó me! pabba "ínum?Já, frekar oft með pabba og líka með afa á trillunni. Pabbi er líka á rannsóknarskipi og ég fæ oft að fara um borð. Þá fæ ég mér kakó og horfi á sjónvarpið og vesenast eitthvað með pabba.

Hva! varstu gamall "egar "ú fórst fyrst?4 ára og þá var ég að veiða með sjóstöng á trillunni hans afa.

Af hverju fer!u á sjóinn?Til gamans.

Ertu aldrei sjóveikur?Ég hef verið sjóveikur einu sinni.

Langar "ig til "ess a! ver!a sjóma!ur í framtí!inni?Kannski.

Hvernig er a! eiga a! pabba sem er sjóma!ur?Bara gaman.

MÍA ÁGÚSTA HEIMISDÓTTIR ' ÁRAHefur!u fari! oft á sjó me! pabba "ínum?Nei. Ég hef farið í bátinn hans afa þegar hann er ekki á sjó. Ég hef líka farið í pabba skip en ekki þegar það er að sigla.

Langar "ig til "ess a! ver!a sjóma!ur?Nei.

Hvernig er a! eiga a! pabba sem er sjóma!ur?Gaman.

Hvernig lí!ur "ér "egar pabbi "inn er lengi út á sjó?Bara mjög vel því ég bíð bara þangað til hann kem-ur heim. Ég sakna hans samt líka.

Mikilvægt a! geta tala! reglulega vi! pabba

Gaman a" eiga sjómann fyrir pabba



Nói og Mía á bryggjunni.


Sæbjörg Snædal Logadóttir er sjúkraliði og einkaþjálfari í Vestmannaeyjabæ og æfir mjög mikið sjálf. Hún hafði velt fyrir sér lengi að taka þyrfti stöðuna á líkam-

legu ásigkomulagi sjómanna og byrjaði á því verk-efni nú í haust. Ástand þeirra er hún að skoða með tilliti til hjarta- og æðasjúkdóma.

Áhafnirnar tóku vel í stö!uprófSæbjörg langaði að gera stöðumat á líkamlegu ásigkomulagi sjómanna um borð í Ísfélagsbátun-um og Þórunni Sveinsdóttur og talaði við útgerð-irnar sem tóku vel í málið. Hún kynnti þetta síðan fyrir áhöfnunum sem hún segir að hafi verið mjög áhugasamar. Hún boðaði þá síðan í stöðutöku en átti að sögn svo sem ekki von á góðri mætingu. Enginn var neyddur til þess að koma en mæting hafi verið mjög góð er upp var staðið. Sjómenn-irnir fóru í 12 mínútna hlaupapróf, gerðu arm- og hnébeygjur, plankaæfingar og fóru í 500m róður á róðravél. Hún mældi blóðþrýsting og púls, vigt-aði þá og framkvæmdi fitumælingu. Niðurstöð-urnar skoðar hún með sérstöku tilliti til hjarta- og æðasjúkdóma og metur hvernig þeir koma út miðað við aldur. Þegar hún var búin að vinna nið-urstöðurnar sendi hún þær til þátttakenda.

„Eftir stöðuprófið hvatti ég þá til þess að hreyfa sig og það verður spennandi að sjá muninn þeg-ar ég mæli þá næst,“ segir Sæbjörg. Hún tekur sennilega stöðuna aftur á áhöfninni á Þórunni Sveins í janúar þar sem staðan á þeim var tekin í byrjun nóvember meðan hinar áhafnirnar voru mældar í október og fara aftur í mælingu hjá Sæbjörgu um miðjan desember. Ef þetta gangi vel hjá henni núna gæti verkefnið undið upp á sig og framlengst því það þurfi að halda mönn-um við efnið. Hún segir útgangspunktinn vera hjarta- og æðasjúkdóma sem hún hafi mikinn áhuga á en mataræði og hreyfing skipti miklu máli hvað þá varðar. Hún sjálf sé með hjarta-galla og pabbi hennar hafi dáið úr hjartaáfalli. Hún segir sjómenn svo sem ekki vera í meiri áhættu en aðra en oft hreyfi þeir sig ekki mikið. Þeir standi mikið í fæturnar og noti hendurnar.

„Reyndar var gaman að sjá að þeir mælast mis-jafnlega eftir því hvers konar skipum þeir eru á. Þeir sem eru í ísfisk eru sterkari en aðrir en þolið er t.d meira hjá loðnusjómönnum,“ segir hún.

Gaman "egar keppni myndastSæbjörg segir áhafnirnar hafa komið nokkuð vel út úr þessari fyrstu mælingu en margir hafi þó lítið sem ekkert hreyft sig í mörg ár. Þeir sem stunda líkamsrækt af einhverju tagi hafi komið

mun betur út en hinir. „Ég veit allavega að þó nokkrir byrjuðu að hreyfa sig eftir fyrstu mæl-inguna og eru þokkalega vel á sig komnir núna.“ Hún segir það mikilvægt fyrir sjómenn að hreyfa sig reglulega því þrátt fyrir að margir sjómenn hreyfi sig talsvert úti á sjó komi oft stundir þegar ekkert sé um að vera og þá hreyfi menn sig lítið.

„Á mörgum skipum er líkamsræktaraðstaða en menn eru ekki nógu duglegir að nýta sér hana,“ Hún segir aðstöðuna oft vera misjafna en hana ætti samt að nýta þegar tími gefst. Það sé þó oft raunin að ef einn byrjar fara fleiri af stað.

„Svo myndast pínu keppni á milli þeirra og það er það skemmtilega. Samkeppni af þessu tagi hefur hellingsáhrif á bæði líkamlega og andlega heilsu og mórallinn verður enn betri hjá fólki. Það er það sem ég er að hugsa um líka.“ Sem einkaþjálfari segist Sæbjörg sjá vel hvað and-lega hliðin skipti miklu máli. Fólki líði einfald-lega miklu betur ef það hreyfir sig. Hún segir að margir segi að þeir hafi ekki tíma en það muni um um hvern klukkutíma. Ef menn geti hreyft sig klukkutíma á dag sé það mjög gott en jafnvel klukkutími á viku hafi áhrif.

Lengi gengi! me! hugmyndina í maganumSæbjörg segir sig lengi hafa langað til þess að gera gera þessa athugun. „Bróðir minn var sjómaður og dó í vor. Hann æfði sjálfur og við

Metur líkamlegt ástand áhafna í Vestmannaeyjum

Vill a" sjómenn hreyfi sig meira


höfðum oft rætt að það væri þörf á að sjómenn hreyfðu sig meira og að það þyrfti að taka á þeim stöðuna. Yfirleitt segjast menn nefnilega vera í betra formi en þeir eru í raun. Eftir að hann dó ákvað ég að láta verða af þessu,“ segir hún.

Sæbjörg vinnur allt verkefnið í sjálfboða-vinnu en fær að nota aðstöðuna í Hressó. Hún segir að þetta sé talsverð vinna og það fari c.a dagur í hverja áhöfn. Þetta sé hins vegar hjart-ans mál hjá henni, sjómenn hafi alltaf verið í miklu uppáhaldi hjá sér og sjálf var hún á sjó um borð í Vestmannaey í sex ár. „Mér fannst mjög gaman á sjónum og þetta var skemmtilegt sam-félag. Þar er ekkert verið að skafa utan af hlut-unum og menn eru mjög hreinir og beinir.“ Hún segist reyndar stundum sakna þess að vera á sjó.

„Ég á áreiðanlega eftir að fara einhvern tímann aftur í einn eða tvo túra.“

Svo myndast pínu keppni á milli "eirra og "a! er "a! skemmtilega. Samkeppni af "essu tagi hefur hellingsáhrif á bæ!i líkamlega og andlega heilsu og mórallinn ver!ur enn betri hjá fólki. $a! er "a! sem ég er a! hugsa um líka.

Sæbjörg Logadóttir hefur lengi gengi! me! hugmyndina í kollinum a! taka stö!umat á sjómönnum og lét loks-ins ver!a a! $ví í haust. MYND: TÓI VÍDÓ

ÁRANGUR / KRAFTUR / STUNDVÍSI / HVATI / STU!NINGUR / ÚTSJÓNARSEMI / ÚTHALD / STYRKUR / HEILSA / MATARÆ!I / SÓKN / AGIYFIRVEGUN / GLE!I / SIGUR / "ÁTTTAKA / ÁRÆ!NI / SNERPA / ÁKVE!NI / ÆFING / METNA!UR / SIGURVILJI / ATHYGLI / JÁKVÆ!NI

www.samherji.is

Samherji trúir á mikilvægi fjölbreyttrar hreyfingar fyrir allaog er stoltur styrktara!ili ÍF og Special Olympics

S!mherji "endir #andsmönnum $llum%óla- &' n(árskv)*jur


Sögur af tilurð nýsköpunarfyrirtækja í sjávarútvegi eru bæði skemmtilegar og lýsandi fyrir menningu í atvinnulífi. Slíkar sögur segja því

oft meira en mörg orð. Margar sögur um hvernig nýsköpunarsamstarf tæknimanna og útgerðarmanna leiddi til útflutnings og sköpunar starfa sýna hvernig hægt er að búa til ný verðmæti og störf.

Hitamælir á stöngÞorsteinn Ingi Víglundsson, annar stofnandi ThorIce, kynnti Ísfélaginu í Vestmannaeyjum nýjar lausnir við kælingu á fiski sem hann hafði þróað. Hann setti hitamæli á langa stöng og stakk svo stönginni, með mælinum á endanum ofan i lest á skipi Ísfélagsins. Mönnum brá að sjá hversu hátt hitastig var á aflanum og hversu mik-ið af ísnum, sem var hugsaður til kælingar, var á botni lestarinnar og gerði lítið gagn. Á meðan var hluti aflans geymdur við of mikinn hita og lækkaði hratt í verði. Ísfélagið vildi einhenda sér í breytingar. Þetta var upphafið að áratuga sam-vinnu, þar sem ný tækni hefur verið innleidd í landi og á sjó. Kæling á fiski um borð og í landi hefur batnað gríðarlega og allir hagnast. Ný-sköpunarfyritækið flytur nú út kælitækni til ým-issa landa á hverju ári fyrir hundruðir milljóna.

$orskur ver!ur kremDr. Jón Bragi Bjarnason stofnandi Ensímtækni hf. tók eftir því að þrátt fyrir það að sjómenn vinni við erfiðar aðstæður þá virtust hendur þeirra margra vera mýkri og sléttari en mætti ætla. Þetta leiddi til áhuga Jóns Braga á því að skoða

hvort það að sjómenn handfjötluðu mikið fisk hefði þessi áhrif. Þá hófst samstarf Jóns við útgerðir og áralangt rannsókna- og þróunarstarf. Mörgum árum síðar átti þessi mæti fræðimaður eftir að koma á laggirnar fyrirtæki sem nýtir ensím úr þorski í snyrtivörur.

N# a!fer! vi! a! dæla síld fer til EyjaRúnar Magnússon hjá Varma- & Véla-verki hafði átt í samstarfi við danskt fyrirtæki sem hafði þróað búnað til að dæla lifandi lax og sett upp nokkur kerfi hér á landi. Rúnar vildi nýta þessa tækni til að dæla síld og loðnu úr lestum án þess að skemma fiskinn. Áður hafði löndun verið framkvæmd með hífingum úr lest-unum, þ.e “kröbbað upp”. Rúnar ákváð að fara til Vestmannaeyja til að kynna hugmyndina. Hann settist niður með verksmiðjustjóra Ísfélags Vestmannaeyja og kynnti honum þessa tækni. Rúnar segir sjálfur svo frá: “Þá kemur Sigurður Einarsson heitinn að okkur og spyr um hvað fundurinn snúist. Verksmiðjustjórinn svaraði honum því. Þá segir Sigurður ´Ég er búinn að bíða eftir ykkur í mörg ár, svona búnað hefur okkur vantað hjá Ísfélaginu. Við skulum fá eitt svona unit hingað´“. Sigurður lagði áherslu á að fá búnaðinn fyrir síldarvertíðina um haustið. Búnaðurinn kom og sparaði umtalsvert fé og jók hagræðingu. Í dag er umræddur búnaður í öll-um fiskvinnslum og skipum sem stunda veiðar og vinnslu á uppsjávarfiski.

Brennandi áhugi ver!ur a! vi!skiptatækifæriBjarmi Sigurgarðarsson og Ólöf Ýr Lárusdóttir eru eigendur Vélfags fyrir norðan. Bjarmi hafði verið á sjó hjá Þórmóði ramma. Hann hafði sýsl-

að ýmislegt með vélar um borð í skip-unum og hafði brennandi áhuga á því að gera meira á því sviði. Hann spurði útgerðina hvort hún mundi kaupa þjón-ustu nýs fyrirtækis sem hann hugðist stofna á Ólafsfirði. Ramminn tók vel í það. „Síðan fóru hjólin að snúast. Fleiri fyrirtæki áttu í upphafi eftir að skjóta skjólshúsi yfir okkur eins og Samherji, Þorbjörn í Grindavík og Grandi“, segir

Bjarmi. Nú þjónar Vélfag íslenskum sjávarút-vegi og stundar útflutning á tæknibúnaði. Það mætti nefna aragrúa annarra tækni- og

líftæknifyrirtækja í sjávarklasanum sem urðu til vegna þess að það var brennandi áhugi á framförum, kaupendurnir voru áhugasamir um nýjungar og þekking var til staðar. Trackwell þróaði sinn samskiptabúnað fyrir sjávarútveg í samstarfi við m.a. Vísi í Grindavík og hér má auðvitað ekki gleyma að geta þess að Marel, eitt glæsilegasta fyrirtæki landsins, varð til upp úr samstarfi hugvitsmanna í Háskóla Íslands og útgerðarfyrirtækja. Þessi fáeinu fyrirtæki, sem hér eru nefnd

byrjuðu öll á einu samtali. Nú nemur velta tækni- og líftæknifyrirtæki í sjávarklasanum um 60-65 milljörðum króna á ári, á annað þúsund manns, mest tæknimenntað fólk, starfar í þessum fyrirtækjum og starfsemin vex.

Í þeim dæmum sem hér eru nefnd voru viðbrögð sjávarútvegsfyrirtækjanna öll á einn veg. Það er áhugi og metnaður fyrir nýjungum og fyrirtækin eru þess megnug að fjárfesta í nýsköpun. Þessi einkenni verðum við að efla og nýta enn betur klasastarfsemi til þess ef við ætlum að ná árangri.

Nýsköpun mikilvægur þáttur í sjávarútvegi

Áhugi og metna"ur fyrir n!jungum

!ór Sigfússon

Útvegsbla!i! er komi" í tímaritsform og er bæ"i hægt a" lesa #a" á vefnum á

goggur.is og eins er hægt a" kaupa #a" í áskrift og fá #a" sent heim. Ef #ú hefur áhuga á áskrift haf"u samband gegnum

445 9000 e"a [email protected]

!örf á a" gera konur s#nilegri! Konur í sjávarútvegi er félag fyrir konur sem eru í starfi tengdu sjávar-útvegi á einn e!a annan hátt.

Makríllinn mikilvægur ! ,,"a! a! fá fimmtu tegundina til a! byggja á skiptir grí!arlega miklu máli og #a! er ekki síst athyglisvert a! makríll-inn er or!in sú tegund sem er ver!mætust.“ Gunn#ór Ingvason, framkvæmdastjóri Síldarvinnslunnar.

!a" er gaman a" reka fyrirtæki sem er bara konur og vi" njótum $ess a" vera kvennafyrirtæki.

Erla Björg Gu!rúnardóttir, framkvæmdastjóri.

8 34

Nemendur á öllum aldri! Fisktækniskólinn í Grindavík b$!ur upp á tveggja ára, fjöl-breytt nám, #ar sem komi! er inn á nánast allt sem gott er a! kunna vi! fjölbreytt störf í sjávar- útvegsfyrirtæki.

Nau"synlegt a" sátt náist! ,,Ósætti og stefnuleysi í sjávarútvegi er kostna!arsamt fyrir samfélagi! og #etta ver!ur a! laga,“ segir Björt Ólafsdóttir, #ingma!ur Bjartrar Framtí!ar.

N# afur" fyrir heilsuvörur! Íslenskur vísindama!ur, dr. Sigrún Mjöll Halldórsdóttir, hefur #róa! n$jar og endur- bættar a!fer!ir til #ess a! ein-angra og vinna fiskprótein úr aukaafur!um.

30 4 2622


! Fleiri konur eru í sjávarútvegi en margir gera sér grein fyrir. Í bla!inu a! #essu sinni er fjalla! sérstaklega um konur í greininni og n$stofna! félag #eirra. Full ástæ!a er til a! vekja áhuga ungra kvenna á starfsmöguleikum greinarinnar.

N$tt félag: Konur í sjávarútvegi

Konur taka höndum saman

! " # $ " % & " ' ( ) * + » , . $ & - . » * . . / ' 0 .

Leyndarmáli! í Grindavík! Einhamar Seafood gerir út fjóra línubáta og rekur fiskvinnslu !ar sem um 40 manns starfa í dag.

Okkar mat er a! "a! sé eitthva! a! rofa til og fjárfestingar í sjávarútvegi séu a! aukast aftur.

Rúnar Jónsson, forstö"uma"ur sjávarútvegssvi"s Íslandsbanka.

38

Útbrei!slan körtlög!! Br#nt er a" kanna vel útbrei"slu grjótkrabbans og fara gætilega í vei"ar í fyrstu.

6

Rafvæ!ing á réttri braut! Eigendur fiskimjölsverkmi"ja höf"u áhuga á a" rafvæ"a !ær enn frekar og draga !annig úr olíunotkun. $mis ljón reyndust vera í veginum en ári" 2009 ur"u ákve"in !áttaskil.

Orkuey!sla skipa! Umfjöllun um #msar hugmynd-ir og lausnir sem beinast a" orku-sparna"i skipa, t.d orkusparna"-arkerfi, greiningu á vei"arfærum, sem og notkun á endurn#jan- legum orkugjöfum.

Starfi! er bæ!i teoría og praktík ! „Ég er stolt af !ví a" tengjast sjávarútvegi gegnum Marel enda byggja Íslendingar líf sitt og efna-hag a" stórum hluta á sjónum.“ Kristín Líf Valt#sdóttir, verkefnastjóri hjá Marel.

32 26 1830


! Framtí"in liggur hjá unga fólkinu og gildir !a" um sjávarútveg eins og a"rar atvinnugreinar. Útvegsbla"i" tók tal af ungu fólki sem starfar vi" sjávarútveg á

einn e"a annan hátt og kanna"i hug !eirra til greinarinnar og framtí"ar.

Unga fólki" er áhugasamt

Spennandi atvinnugrein

! " # $ % & ' ( ) * + » , . # % - . » * . . / ' 0 .

Hafnasambandi! fundar! Hafnir eru nú !egar !annig manna"ar a" ekki er hægt a" skera ni"ur í mannafla án !ess a" !a" komi ni"ur á !jónustu.

Kassafrystarnir hafa marga kosti! Kassafrystarnir eru ekki eins orkufrekir og blástursfrystar og orkunotkunin er mun jafnari sem er ótvíræ"ur kostur.

24 26

Ég sá strax a! "etta var akkúrat fyrir mig og svo reyndist vera, "etta er besta nám sem ég hef fari! í.

Maik Brötzmann,Atvinnu!róunarfélag Ísafjar"ar.

N#tt Rifsnes komi! til hafnarHra"frystihús Hellissands tók á dögunum á móti n#ju skipi. Skipi" mun leysa gamla Rifsnesi" af hólmi sem hefur veri" keypt af Vísi hf. Forsvarsmenn vonum ángæ"ir.

Skilyr!i fyrir repjuræktun gó! ! Siglingastofnun hefur umsjón me" verkefni sem mi"ar a" !ví a" rækta repju í !eim tilgangi a" vinna úr henni eldsneyti. Bændur hafa s#nt mikinn áhuga.

Styrkir til orku-skiptaverkefna ! Verkefnin eiga a" auka notkun innlendra orkugjafa í skipum og draga !ar me" úr notkun jar"-efnaeldsneytis, afla !ekkingu og auka rannsóknir og samstarf.

4 30 348


! í dag er svo komi" a" !a" er um au"ugan gar" a" gresja !egar !a" kemur a"

menntun á svi"i sjávarútvegs. Útvegsbla"i" tók saman !á menntunarmöguleika sem í

bo"i eru á !essu svi"i. Gildi menntunar ver"ur seint ofmeti"

Ótal möguleikar í bo!i

! " # $ % & $ ' ( ) * + » , . - & . . » * / . 0 ' 1 .

ÚTVEGSBLA%I% ER LÍKA Á FACEBOOK

#ór Sigfússon.

Síldarvinnslan hf. gerir út fimm fiskvei!iskip, rekur fiski!juver í Neskaupsta! og fiskimjölsverksmi!jur í Neskaupsta!, á Sey!isfir!i og í Helguvík. Á árinu 2012 öflu!u skip félagsins tæplega 150 "úsund tonna og alls nam framlei!sla landvinnslunnar 106 "úsund tonnum a! ver!mæti 23 milljar!ar króna.

Síldarvinnslan hf. rekur stærstu frystigeymslur landsins í Neskaupsta!. Um geymslurnar fóru 90 "úsund tonn af afur!um á árinu 2012.

Síldarvinnslan hf. greiddi um 3 milljar!a króna til hins opinbera vegna ársins 2012 a! me!töldum vei!igjöldum yfirstandandi fiskvei!iárs. #ar af var greiddur tekjuskattur 1600 milljónir króna og vei!igjöldin 900 milljónir.

Hjá Síldarvinnslunni hf. starfa 230 manns til sjós og lands og námu launa-grei!slur 2,8 milljör!um króna á árinu 2012. Starfsfólki! getur veri! stolt af ágætum árangri fyrirtækisins og áfram mun ver!a unni! a! "ví a! ná sem mestum ver!mætum út úr "eim aflaheimildum sem eru til rá!stöfunar.


Gerum vel vi! okkar starfsfólk

Við erum að fara inn í Sjávar-klasann á Grandagarði á næstu dögum,“ segir Bjarni Hrafnsson rekstrarstjóri og einn aðaleig-enda Samhentra kassagerðar.

„Þarna verðum við með skrif-stofu og komum til með að hitta

viðskiptavini okkar þar. Þetta verður móttaka og kynningarstaður fyrir þá og ætlunin er líka að halda fundi fyrirtækisins í þessu húsnæði. Við höfum allt frá byrjun stutt við það frumkvöðla-starf, sem er í Sjávarklasanum og erum mjög stoltir af því. Þetta er hugsjónastarf sem er unnið þarna og frábært að sjá hve margir hafa viljað koma að þessu. Við vorum með þeim fyrstu til að koma að þessu verkefni og viljum halda stuðn-ingnum áfram. Við viljum gjarnan taka fleiri fyr-irtæki með okkur inn í þessar kynningar í Sjáv-arklasanum. Nýjungarnar, sem við erum með, falla að þessu eins og CoolSeal umbúðirnar sem er umhverfisvæn nýjung á umbúðamarkaði fyrir ferskan fisk.“

Fyrirtækið Samhentir kassagerð ehf var stofnað af þremur félögum árið 1996. Einn þeirra er Bjarni Hrafnsson, sem nú er rekstrar-stjóri og einn aðaleigandi félagsins. Á þeim 17 árum sem liðið hafa frá formlegri stofnun hafa miklar og stórstígar breytingar orðið. Fyrir-tækið, sem var í upphafi lítið sprotafyrirtæki, er nú rekið í þremur húsum við Suðurhraun í Garðabæ, samtals um 9.000 fermetrum á fimm hekturum lands. Á svæðinu er einnig Vöru-merking ehf. sem Samhentir keyptu meiri-hluta í árið 2012. Eigendur Samhentra eiga auk þess helmings hlut í færeyska fyrirtækinu Vest

Pack í Vestmanna og einnig helmings hlut í breska umbúðafyrirtækinu Tri Pack í Grimsby á Englandi.

Fyrirtæki! í miklum vextiVöxtur Samhentra hefur verið stöðugur frá upphafi þegar eingöngu var framleiðsla á svo- kölluðum tröllakössum. „Fljótlega fóru við-skiptavinir að óska eftir fleiri vörutegundum og við leituðumst við að útvíkka framboðið með leiðandi birgjum á sínu sviði í Evrópu og Banda-ríkjunum. Árið 2002 gengu fyrirtækin Innís efh. og G.S. Maríasson til liðs við Samhenta. Með Innís kom aukin áhersla á plastvörur og með G.S. Maríassyni bættust við pökkunarvélar og límbönd. Jóhann Oddgeirsson, einn eiganda Innís, hefur verið framkvæmdastjóri Samhentra frá árinu 2007. Árið 2003 keypti síðan Ásgeir Þor-varðarson 30% hlut í hlutafélaginu af einum af stofnendum þess. Ásgeir er nú stjórnarformað-ur félagsins. Árið 2007 keyptu Samhentir svo VGÍ ehf. Þá stækkaði fyrirtækið umtalsvert og við bættust t.d. áhöld, kryddvörur og íblöndur auk kjötvinnsluvéla. Einnig fóru Samhentir að sjá um sölu og lagerhald á öllum sérmerktum umbúðum fyrir Icelandic Group á Íslandi. Árið 2011 keyptu Samhentir svo lagerhús og lóð að Suðurhrauni 6-10 í Garðabæ og tryggðu með því framtíðarstað fyrir fyrirtækið. Fyrir utan allt, sem að framan er talið, eru Samhentir með söluumboð fyrir marga framleiðendur alls konar rekstrarvara, aðallega fyrir sjávarútveg og mat-vælaframleiðslu en einnig margvíslegan annan rekstur. Samhentir endurselja margvíslegar rekstrarvörur fyrir íslensk fyrirtæki er t.d. mjög

Haraldur Bjarnason

„Núna eiga fyrirtæki, t.d. í sjávarútvegi, a! geta fengi! allar rekstrarvörur sem $arf hjá okkur,“

segir Bjarni Hjartarson, rekstrar-stjóri Samhentra kassager!ar.

stór endurseljandi vinnufatnaðar frá 66° Norður og margt annað mæti telja upp enda er lager-plássið stórt og himinháar brettastæður um allt.

Ótalin er enn alls konar framleiðsla sem fer fram í fyrirtækjunum Samhentum og Vöru-merkingu. Má þar nefna límmiða- og korta-framleiðslu, umbúðamerkingar, plastfilmur, kassaframleiðslu o.fl. Þjónusta með umbúðir og áprentun fyrir ört vaxandi íslenskan lyfjaiðnað er líka stór þáttur ásamt merkingum á ýmsum vörum fyrir matvælaiðnað.

Megináhersla á a! n#ta uppl#singakerfiBjarni Hrafnsson rekstrarstjóri segir Samhenta leggja megináherslu á að nýta upplýsingakerfi við rekstur fyrirtækjanna. Öðruvísi er ekki hægt að stýra stórum lagerum og reka framleiðslu.

„Það er auðvitað mikil umsýsla hérna og mikið af vörum sem fer hér í gegn. Við getum stækkað við okkur hérna í Suðurhrauninu því við eigum ónotaða byggingarlóð fyrir um tíu þúsund fer-metra hús. Við horfum til framtíðar með það. Við erum að skoða ýmsa hluti í dag frá öðrum sem vilja koma í samstarf með okkur.“ Bjarni segir mörg tækifæri hafa gefist frá fjármálahruninu hér á landi. „Það eru auðvitað mörg fyrirtæki löskuð hér eftir hrunið en við sluppum þokka-lega frá því; vorum eitt af fyrstu fyrirtækjunum hér á landi til að fara í gegnum endurfjármögnun hjá Íslandsbanka. Skuldir okkar voru frekar litl-ar af því að við höfðum verið að selja eignir. Við vorum því með eignir í ýmsu öðru en húseignum. Þessi blanda hjá okkur hefur alltaf verið að selja

Bjarni Hrafnsson, rekstrarstjóri Samhentra kassager"ar


húseignir og sitja ekki of lengi á þeim og í stað-inn höfum við verið að byggja upp reksturinn. Okkur hefur gengið ágætlega að samþætta þetta.“ Bjarni segir Samhenta búa vel að reyndum starfs-mönnum. „Vörumerking, sem við keyptum, er 50 ára gamalt fyrirtæki. Þar er auðvitað gríðarleg þekking til. Starfsmannaveltan hér er bara á núlli síðustu átta eða tíu árin. Fyrirtækið byggist upp á þeim og við gerum ekki stóra hluti án þessa góða starfsfólks. Við reynum að gera vel við okkar fólk. Það nýtur menntunar með því að við sendum það utan á námskeið hjá okkar birgjum okkar. Fólk fær að spreyta sig mjög víða.“

Bjarni segir eigendur aldrei hafa tekið arð út úr Samhentum. „Fyrirtækin sem við höfum keypt í útlöndum, bæði á Bretlandi og í Færeyjum, höf-um við eigendurnir keypt fyrir eigið fé. Samhentir hafa staðið undir uppbyggingunni hér innan-lands og í það hefur hagnaðurinn farið. Megnið af stækkun fyrirtækisins er tekin frá hagnaði í út-löndum eða frá okkur eigendunum. Þetta er tals-verður innflutningur á gjaldeyri sem hefur komið sem arður frá systurfélögum í Færeyjum og Bret-landi, sem ekki þykir slæmt í dag. Það hefur verið gríðarlega gaman að byggja þetta fyrirtæki upp og manni finnst þetta alltaf vera eins og barnið manns. Ég held að við getum bara verið stoltir af því, þótt við segjum sjálfir frá. Veltan hér og í systurfélögum Samhentra hefur aukist jafnt og þétt upp í átta og hálfan milljarð sem hún er í dag,“ sagði Bjarni og bætir við að afkoma allra fyrirtækjanna sé góð. Vestpack í Færeyjum var t.d. valið „Fyrirtæki ársins“ í Færeyjum árið 2012.“

Mikil samkeppni á umbú!amarka!iSjálfur er Bjarni alinn upp við sjávarútveg enda var pabbi hans skrifstofustjóri í frystihúsinu á Kirkjusandi. Bjarni byrjaði þar ungur að vinna.

„Ég var tólf ára byrjaður að draga 500 kílóa kör og ég man að einn verkstjórinn sagði þá við mig

„hver er að draga hvern?“ Svona var þetta þá og ég held að við unglingarnir þá höfum bara haft gott af þessari vinnu og fengið ágætis veganesti út í framtíðina. Um tvítugt fór ég að vinna í Umbúða-miðstöðinni og í framhaldinu kom það svo að við þrír vinnufélagar í Umbúðamiðstöðinni stofn-uðum þetta fyrirtæki. Nú erum við í viðskiptum við leiðandi birgja í heiminum í umbúðabransan-

Frá lagernum.

Hátæknibúna!ur er hjá Samhentum.

Úr afgrei!slunni hjá Samhentum og Vörumerkingu.

Lagerstjórarnir ræ!a málin.

Kampakátir sölumenn.

um. Mestu tímamót félagsins voru kaupin á VGÍ þar sem þá stækkaði fyrirtækið umtalsvert bæði hvað varðar breidd í vöruúrvali og viðskiptavin-um.“

Mikil samkeppni er á umbúðamarkaði í dag. „Núna eiga fyrirtæki, t.d. í sjávarútvegi, að geta fengið allar rekstrarvörur sem þarf hjá okkur. Við flytjum inn það sem við ráðum ekki við að fram-leiða sjálfir og með stórum innkaupum getum við náð niður verði. Við semjum við okkar birgja með innkaupamagn allra fyrirtækjanna á bak við okkur. Stærðin skiptir máli í þessu sambandi. Ef rekstrarvara sem einhver leitar að er ekki til hjá okkur þá útvegum við hana,“ segir Bjarni.

Í holinu reyndist vera 10 tonn af "orski og flestir "óttust sjá a! "a! væri svo sannarlega "ess vir!i a! láta reyna á notkun flottrollshleranna.

Betur aflast í botntrollin $egar flottrollshlerar eru nota!ir. Gott hol hjá Bjarti NK. MYND: $ORGEIR BALDURSSON.


Kostirnir f leiri en gallarnir

Flottrollshlerar við botntrollin í stað hefðbundinna botntrollshlera

Árið 2009 hófu togarar Síldar-vinnslunnar í Neskaupstað að gera tilraunir með notkun flot-trollshlera við botntroll í stað hefðbundinna botntrollshlera. Þessar tilraunir leiddu til þess að

notkun botntrollshlera á skipum fyrirtækisins var alfarið hætt og nú nota 7 íslensk skip flott-rollshlera við botntroll. Áður en þessar tilraunir hófust hér á landi höfðu skip í Noregi og Færeyj-um gert slíkar tilraunir með góðum árangri og nú hafa flottrollshlerar verið teknir í notkun hjá rækjuveiðiskipum við Grænland, grálúðuveiði-skipum við Kanada og á togurum sem veiða við Suður-Ameríku. Hér verður stuttlega greint frá upphafi tilraunanna hér á landi og þeim árangri sem þær skiluðu. Eins verður fjallað um kosti þess og galla að nota flottrollshlera við botntroll.

A!dragandi fyrsta tilraunatúrsinsÞað mun hafa verið snemma árs 2009 að Færey-ingurinn Jón Nolsoy Olsen hafði samband við Karl Jóhann Birgisson rekstrarstjóra útgerðar Síldarvinnslunnar og spurðist fyrir um hvort áhugi væri fyrir því hjá fyrirtækinu að gera til-raun með að nota flottrollshlera við botntroll í stað hefðbundinna botntrollshlera. Jón Nolsoy Olsen var umboðsmaður hlera frá danska fyrir-tækinu Thyboron og greindi hann frá því að að sams konar tilraunir hefðu farið fram í Noregi og Færeyjum og hefðu þær skilað jákvæðum ár-angri. Þrjú skip í Noregi munu hafa tekið þátt í til-rauninni og eitt í Færeyjum og lá fyrir að í öllum tilvikum hefði verið tekin ákvörðun um að hætta að nota botntrollshlera en nota til frambúðar flottrollshlera við botntrollin í staðinn.

Karl Jóhann var þegar áhugasamur um að gera umrædda tilraun á Síldarvinnsluskipunum tveimur sem fiskuðu með botntrolli en það voru frystitogarinn Barði og ísfisktogarinn Bjartur. Ákveðið var að kanna hug þeirra Barðamanna til verkefnisins fyrst. Auðvitað spurðu skipverjar ýmissa spurninga um verkefnið og hjá sumum

gætti nokkurra efasemda um að skynsamlegt væri að reyna þetta en engu að síður var ákveðið að láta slag standa og gera tilraunina. Tekin var ákvörðun um að Jón Nolsoy Olsen kæmi og færi með Barða í fyrsta tilraunatúrinn. Skyldi hann leiðbeina áhöfninni og aðstoða hana við þessa frumkvöðlastarfsemi á Íslandsmiðum.

Áður en haldið var í veiðiferðina voru flot-trollshlerarnir settir við botntrollið og lóð sett á grandarana aftan við hlerana en að öðru leyti var veiðarfærinu ekkert breytt. Þegar þessu

verki var lokið var haldið úr höfn og biðu menn spenntir eftir því hvernig til tækist.

Vei!ar í botntroll me! flottrolls-hlerum í fyrsta sinn vi! ÍslandBarði hélt í umrædda veiðiför í maímánuði 2009 og nutu þeir Bjarni Ólafur Hjálmarsson skipstjóri og Theodór Haraldsson fyrsti stýrimaður góðrar aðstoðar Jóns Nolsoy Olsen. Haldið var beint út á Breiðdalsgrunn og þar var veiðarfærið með flot-trollshlerunum sett út í fyrsta sinn. Eftirvænting

Flottrollshlerarnir á Bar!a NK tilbúnir til notkunar.


ríkti um borð en menn urðu svo sannarlega glaðir þegar trollið var tekið eftir að togað hafði verið í 1 ½ tíma. Í holinu reyndist vera 10 tonn af þorski og flestir þóttust sjá að það væri svo sannarlega þess virði að láta reyna á notkun flottrollshleranna.

Jón Nolsoy Olsen var einungis á miðunum með þeim Barðamönnum í um það bil sólar-hring en þá var farið með hann í land. Skipverj-arnir héldu hins vegar áfram að veiða með flot-trollshlerunum og fiskuðu vel. Það má því segja að tilraunin hafi strax skilað jákvæðum árangri.

Eftir þetta hafa botntrollshlerar ekki komið um borð í Barða og telur áhöfnin að kostir flot-rollshleranna séu margfalt fleiri en gallarnir.

Í ágústmánuði 2009 kviknaði í Barða og var hann frá veiðum vegna þess mánuðum saman.

Í septembermánuði var tekin ákvörðun um að flytja allan veiðibúnað Barða um borð í Bjart og láta Bjartsmenn spreyta sig á að fiska með flot-trollshlerunum og tengdum búnaði. Skemmst frá að segja gengu veiðarnar á Bjarti vel og þegar einhver byrjunarvandamál komu upp var haft símasamband við Barðamenn í landi og þeir gátu ávallt veitt góða leiðsögn.

Theodór Haraldsson fyrsti stýrimaður á Barða hefur fylgst með notkun flottrollshler-anna við botntrollin frá upphafi og segir eftir-farandi um þetta efni:

Menn sáu strax í fyrsta túr að þetta virkaði vel og allar efasemdaraddir hjöðnuðu fljótlega. Nú er trollið með flottrollshlerunum notað við allar aðstæður og hafa menn komist upp á gott lag með að hagnýta sér þessa breytingu. Kost-

Flottrollshlerar komnir um bor! í Bar!a NK í maí-mánu!i 2009.

Í septembermánu!i var tekin ákvör!un um a! flytja allan vei!ibúna! Bar!a um bor! í Bjart og láta Bjartsmenn spreyta sig á a! fiska me! flottrollshlerunum og tengdum búna!i. Skemmst frá a! segja gengu vei!arnar á Bjarti vel og "egar einhver byrjunarvandamál komu upp var haft símasamband vi! Bar!amenn í landi og "eir gátu ávallt veitt gó!a lei!sögn.


irnir eru svo miklu fleiri en gallarnir, þannig að það er engin spurning að hér er um verulegt framfaraspor að ræða.

Steinþór Hálfdanarson skipstjóri á Bjarti tek-ur undir með Theodór og segir að kostirnir við notkun flottrollshleranna séu ótvíræðir:

Í fyrstu voru menn um borð í Bjarti dálítið ef-ins um að þetta væri skynsamlegt en staðreynd-in er sú að efasemdirnar hurfu fljótlega. Það tók dálítinn tíma að venjast notkun flottrollshler-anna en að því kom að enginn vildi skipta aftur í hina hefðbundnu botntrollshlera.

Kostirnir miklu fleiri en gallarnirEins og fram hefur komið var það mat skipverja á Barða og Bjarti að flottrollshlerarnir hefðu mikla kosti fram yfir hefðbundna botntrollshlera. Eft-

ir að hafa fjallað ítarlega um málið með þeim Bjarna Ólafi og Theodór á Barða og Steinþóri á Bjarti kom fram að helstu kostir þess að nota

flottrollshlera við botntroll í stað botntrollshlera séu eftirfarandi:! Flottrollshlerarnir tryggja betra skver (trollið helst betur opið) sérstaklega í meðfalli.! Flottrollshlerarnir eru léttari í drætti og það hefur leitt til sýnilegs olíusparnaðar.! Ending flottrollshlera er mun betri en botn-trollshlera. Flottrollshlerar endast í 3-4 ár á meðan botntrollshlerar endast í 1-2. Þá losna menn við kostnaðarsamt viðhald á botntrolls-hlerunum.! Þegar flottrollshlerar eru notaðir er minna álag á togvíra og togspil enda þeir miklu létt-ari en botntrollshlerar. Flottrollshlerarnir sem Barði hefur notað eru 1600 kg. hvor en botnt-rollshlerarnir sem hann notaði voru 3700 kg.! Með flottrollshlerum er minna netatjón vegna þess að trollið festist síður í botni.! Það þykir kostur að sömu hlerar eru nú not-aðir við botnfiskveiðar og makrílveiðar en áður þurfti að skipta um hlera þegar makrílveiðar hófust.! Veigamesti kosturinn er þó sá að það fiskast betur með flottrollshlerunum, sérstaklega geng-ur betur á ufsaveiðum. Það er engu líkara en smölunareiginleiki flottrollshleranna sé meiri en botntrollshleranna.! Þegar skipstjórnarmennirnir á Síldarvinnslu-skipunum eru inntir eftir göllum við það að nota flottrollshlera í stað botntrollshleranna leggja þeir áherslu á að gallarnir séu fáir. Þeir nefndu þó tvo eftirfarandi galla:! Það tekur lengri tíma að afgreiða trollið þegar það er híft og látið fara og er ástæðan lóðin sem hengd eru á grandarana aftan við flottrolls-hlerana.! Erfiðara er að toga í óhagstæðum hliðar-straumi og mótstraumi en þó er hægt með þjálfun að komast upp á gott lag með það.

Flottrollshlerarnir komnir til a! veraEins og fyrr greinir hafa nú 7 íslensk skip haf-ið notkun á flottrollshlerum við botntroll og er notkun slíkra hlera vaxandi. Að mati áður-nefndra skipstjórnarmanna Síldarvinnslunnar munu mörg íslensk skip hefja slíka notkun flot-trollshlera á komandi árum enda kostirnir svo miklir og augljósir þegar að er gáð. Það sem helst gæti hægt á þessari þróun er íhaldssemi og tregðan til að viðurkenna nýjungar. Botn-trollið er gamalt og rótgróið veiðarfæri og það þarf býsna mikið til að sannfæra reynda troll-veiðimenn um að skynsamlegt geti verið að gera einhverjar verulegar breytingar á því.

Skipshafnirnar á Barða og Bjarti og reyndar á fleiri skipum sem fetað hafa í fótspor þeirra eru hins vegar ekki í neinum vafa; flottrollshlerarn-ir við botntrollin eru komnir til að vera.

Ló! eru fest á grandarana aftan vi! flottrollshlerana.

Ending flottrollshlera er mun betri en botntrollshlera. Flottrollshlerar endast í 3-4 ár á me!an botntrollshlerar endast í 1-2. $á losna menn vi! kostna!arsamt vi!hald á botntrollshlerunum.


Lúða (Hippoglossus hippoglossus) er langlífur fiskur af flatfiskaætt, sem getur orðið yfir 3 metrar á lengd og meira en 50 ára göm-ul. Hún verður ekki kynþroska fyrr en hún er um tíu ára gömul. Tegundir með slíkan lífsferil eru

mjög viðkvæmar fyrir veiðum.Um aldir hafa útlendingar og síðar Íslendingar

veitt og stundum ofveitt lúðuna hér við land. Á árunum 1985-1993 var gengið mjög nærri lúðu-stofninum og hefur hann ekki náð sér eftir það (1. mynd). Stærð lúðustofnsins er nú sennilega vel innan við 5 % af upphaflegri stærð, en auk mikils veiðiálags, hefur alvarlegur viðkomubrestur háð lúðustofninum frá 1990.

Vegna dapurlegs ástands lúðustofnsins hefur öll lúðuveiði verið bönnuð frá ársbyrjun 2012 með sérstakri reglugerð (nr. 470, 2012). Samkvæmt reglugerðinni skal jafnframt sleppa öllum lífvæn-legum lúðum, sem veiðast sem meðafli í önnur veiðarfæri, en landa dauðri lúðu án greiðslu. Von-andi duga þessar harkalegu aðgerðir til að bjarga lúðustofninum, en vegna hægs vaxtar lúðunnar verður það óhjákvæmilega langtímaverkefni.

Í framhaldi af lúðuveiðibanninu var ákveðið að auka rannsóknir Hafrannsóknastofnunar á lúðu-stofninum og hefja merkingarátak, til að fylgjast með afdrifum þeirrar lúðu, sem sleppt er. Þar sem lúðustofninn er orðinn mjög lítill og ekki er lengur sótt á þekkt lúðumið, þá veiðast mjög fáar lúður sem meðafli í hverri veiðiferð. Því var í fyrsta sinn á þessu ári reynt að virkja sjómenn til að merkja lúður sem veiðast sem meðafli í ýmis veiðarfæri.

Fyrri merkingartilraunir á lúðu benda til að það séu að minnsta kosti 3 stofnar eða undirstofn-ar af lúðu í Norður Atlantshafi. Lúður merktar við Noreg hafa lítið veiðst við Færeyjar eða lengra vestur. Lúður merktar við Kanada og Bandaríkin veiðast dálítið við Vestur-Grænland, en lítið aust-ar en það. Talsvert mikill samgangur virðist hins vegar vera mill lúðu á Íslandsmiðum, Færeyja-miðum og miðunum við Austur-Grænland.

Í núverandi merkingarátaki var fyrsta lúð-an merkt 11. apríl s.l. á línubát, djúpt vestur af Reykjanesi. Þaðan og suður á Reykjaneshrygg er veiðisvæði (og merkingasvæði) línubátanna, en dragnótabátar merktu lúðu á veiðisvæðum sínum í Faxaflóa (2. mynd). Við merkingarnar eru notuð númeruð plastmerki (sjá litað box), en árangurinn á fyrsta ári þessa merkingarátaks voru um 200 merktar lúður (2. mynd). Þar af merktu sjómenn um 120 lúður og við, sem að merkingunum stönd-um erum afskaplega þakklát fyrir aðstoð þeirra og væntum mikils af samstarfinu við þá á komandi árum.Þegar hafa 5 merktar lúður endurheimst, allar

tiltölulega stutt frá merkingastað í Faxaflóa, 0-15 dögum eftir merkingu (3. mynd). Ekki er hægt að draga miklar ályktanir af þessum fáu endurheimt-um, sem komnar eru, en þó styðja þær eldri vitn-eskju um tiltölulega lítinn hreyfanleika smálúð-unnar. Af stærri lúðum hefur engin endurheimst ennþá, en þær halda sig úti í landgrunnskant-inum lungann úr árinu. Þær virðast vera meira á

Er hægt a! bjarga lú!u-stofninum?

Konrá" !órisson sérfræ"ingur á Hafrannsóknastofnun

Í gó!u ve!ri er ekkert a! $ví a! stunda rannsóknir á sjó. Hér hefur lú!a af minni

ger!inni veri! merkt, en tvö merki eru sett í hverja lú!u, til a! geta reikna! út

hlutfall merkja sem losna úr fiskinum. MYND K.$.


$örf er á mun nánara samstarfi milli fiskifræ!inga og sjómanna, til a! hægt ver!i a! byggja upp stofninn, rannsaka heg!un og göngumynstur lú!unnar og fylgjast me! afdrifum "eirrar lú!u, sem sleppt er. Me! jákvæ!u vi!horfi gagnvart "essum erfi!um verndunara!ger!um mun lú!ustofninn smám saman byggjast upp a! n#ju.

2. mynd Merkingasta!ir lú!u ári! 2013

3. myndEndurheimt lú!umerki fram til 1. nóvember 2013. Örvar eru dregnar frá merkinga-sta! a! endurheimtusta! (rau!ir punktar)

1. mynd#róun vísitölu smálú!u í stofnmæl-ingu botnfiska frá 1985-2012 ($ykkt litu!u línunnar s"nir öryggismörk). Vísitalan gildir fyrir $ann hluta stofns-ins, sem er 3-7 ára hverju sinni

ferðinni og í fyrri merkingum hafa endurheimtur jafnan verið minni á stórum lúðum.

Stefnt er að því að merkja að minnsta kosti 400 lúður á næsta ári, þar af 100 með rafeindamerkj-um, sem mæla og skrá sjávarhita og dýpi. Þau merki geta gefið mun meiri upplýsingar um far lúðunnar og almennt um hegðun hennar.

Á seinustu áratugum hefur fólk sem starfar við fiskveiðar og vinnslu þurft að aðlaga sig að breyttum aðstæðum, þar sem ástand flestra fiskistofna okkar hefur breyst úr vannýttum í fullnýtta og jafnvel ofnýtta stofna. Það er því ekki lengur keppikeflið að ná á land sem allra mestum afla, heldur að nýta sem best, bæði í veiðum og vinnslu, þann afla sem óhætt er að taka úr viðkomandi stofnum. Hruninn lúðustofn krefst þess hins vegar að tekið verði næsta skref í fiskverndunarmálum. Þörf er á mun nánara samstarfi milli fiskifræðinga og sjómanna, til að hægt verði að byggja upp stofninn, rannsaka hegðun og göngumynstur lúðunnar og fylgjast með afdrifum þeirrar lúðu, sem sleppt er. Með já-kvæðu viðhorfi gagnvart þessum erfiðum vernd-unaraðgerðum mun lúðustofninn smám saman byggjast upp að nýju.

MERKT LÚ%ATil a" merkja lú"una hafa veri" notu" númeru" plastmerki, svoköllu" T-merki.

Sjómenn, ef #i" fái" merkta lú"u #á vinsam-legast sendi" merkin á Hafrannsóknastofnun /co Sigurlína, ásamt uppl!singum um vei"iskip, vei"arfæri, vei"ista" og dagsetningu. einnig væru vel #egnar uppl!singar um lengd og #yngd ásamt kyni og kvörnum (e"a haus). vegna fundarlauna #urfum vi" líka nafn, heimilisfang, kennitölu og reikningsnúmer sendanda.

Merkin eru gul og áberandi, me! prenta!ri áletrun um uppruna merkisins og númer.

MYND K.$.

Merkibyssa til fiskmerkinga. T-laga festingu á ne!ri enda merkisins er

skoti! inn í hold fisksins.MYND K.$.


Íslenska þangið er sérstakt Miki" af tækifærum í n!tingu #örunga


Þ örungar hafa verið mikið notaðir í Asíu en það er ekki fyrr en á allra síðustu árum að við höfum séð möguleikana sem í þeim eru,“ segir Rósa Jónsdóttir,

fagstjóri hjá Matís. Þörungarnir eru steinefna- og vítamínríkir, með litla fitu, og innihalda að auki ýmis lífvirk efni svo sem andoxunarefni. Þegar Matís hóf að skima fyrir lífvirkni í þör-

ungum fyrir einum sjö árum kom fljótlega í ljós að ein teg-und sérstaklega, bóluþang, hafði áhugaverða eiginleika.

„Síðan þá höfum við mikið horft á lífvirkni bóluþangs og jákvæð áhrif þess,“ segir hún. Mikil þróunarvinna sé í gangi hjá Matís og verið sé að skoða ýmsa þætti sem tengj-

ast lífvirkni þangsins. „Við höfum verið í nokkru samstarfi við lyfjadeild Háskóla Íslands sem og ónæmisdeild Landspítalans en við erum einnig með okkar eigin frumurannsóknarstofu þar sem sem við skoðum áhrif lífvirku efnanna á frumur.“

Gæti n#st sykursjúkumÍ þörungum er að finna sérstaka gerð af fjölfenól-um sem eru einstök fyrir þörunga og finnast ekki í landplöntum. Þessi fjölfenól hafa mikla andox-unarvirkni og sem dæmi má nefna þá hefur verið sýnt fram á mun meiri andoxunarvirkni í bólu-þanginu en í grænu tei sem gjarnan er talið vera mjög gott. Í þanginu eru mismunandi efni sem hafa jákvæð áhrif á heilsu, svo sem andoxunar-efnin sem verka gegn þránun og öldrun og geta því bæði lengt líftíma vöru og haft jákvæð áhrif á okkar eigin líkama. Þá er að finna í bóluþangi fjölsykrur af ákveðinni gerð sem nefnast fucoid-ans en þær hafa ýmsa lífvirknieiginleika eins og hindrun gegn blóðstorknun og blóðtappamynd-un. „Við höfum líka séð að lífvirku efnin í þangi hafa t.d. bólguhemjandi virkni og blóðsykurs-lækkandi áhrif og gætu því mögulega haft já-kvæð áhrif gegn sykursýki 2,“ segir Rósa.

$araskyr og "arapastaRannsóknir Matís á þörungum byrjuðu smátt en fjöldi verkefna hefur aukist til muna.

Verið er að vinna með þörunga á öllum stigum, allt frá lítt unnum og upp í einangruð lífvirk efni. Lítt unnið er t.d hægt að nýta þörungana sem fóður eða í matvæli. „Nú eru einar tvær vörur tilbúnar; skyr og pasta. Við sameinum þar gæði sjávar og sveita og erum með þaraskyr með blá-berjum og hunangi. Síðan er líka tilbúið hjá okk-ur pasta með þörungum.“ Ekki liggur fyrir hve-nær þessar vörur fara á markað þar sem verið er að leita að fjármögnun en vörurnar eru tilbúnar að öllu leyti.

Lífvirku efnin í bóluþanginu eru síðan mjög áhugaverð bæði fyrir snyrtivöru- og lyfjaiðnað-inn og í fyrra voru t.d settar á markað húðvörur undir nafninu Una skincare sem innihalda mik-ið af lífvirku efnunum. Rósa segir Una skincare vörurnar hafa fengið mjög góðar undirtektir og nú sé verið að vinna að markaðssetningu erlend-is og afla tengsla. Vörurnar eru framleiddar af sprotafyrirtækinu Marinox sem er að hluta í eigu Matís og hafa rannsóknir verið gerðar hjá Matís.

Matís er sömuleiðis að rannsaka hvernig setja má virku efnin í matvæli og nú er í gangi spenn-andi verkefni sem gengur út á að þróa fæðubót-arefni úr þangi. Rósa nefnir annað áhugavert verkefni sem gengur út á að bæta og auka virði tilbúinna matvæla með því að bæta í þau líf-virkum efnum. Muni þetta auka virði þeirra og stöðugleika þar sem lífvirku efnin dragi úr þrán-un og hafi að auki jákvæð heilsufarsleg áhrif. Þá sé líka verið að horfa til þess að nýta fiskprótein

Rósa Jónsdóttir.

„Vi! höfum líka sé! a! lífvirku efnin í $angi hafa t.d. bólguhemjandi virkni og bló!sykurslækkandi áhrif og gætu $ví mögulega haft jákvæ! áhrif gegn sykurs"ki 2.“


sem komi úr vannýttu hráefni í fiskinum, vinna það og nota svo í afurðir þannig að neysla afurð-anna hafi jákvæð áhrif á heilsuna. Sem dæmi um vörur sem mætti bæta á þennan hátt eru brauð og orkustangir.

Rósa stýrir líka um þessar mundir Evrópu-verkefni sem heitir TASTE sem gengur út á að þróa bragðefni úr þörungum með bragðaukandi áhrif. Væri bragðefnið svo notað við matvinnslu til þess að draga úr notkun salts. Er það tveggja ára verkefni sem nú er hálfnað.

Ekki er farið að nota virku efnin í lyf ennþá þar sem slíkt ferli tekur mjög langan tíma. Skemmri tíma tekur að fara að nýta efnið í fæðubótarefni, mat og í snyrtivörur.

Íslenska "angi! er sérstakt„Við höfum lengi vitað að þörungar hafa ýmsa jákvæða eiginleika en fjöldi rannsókna og

birtra greina sem styðja það hefur aukist mjög á síðustu árum,“ segir hún. Alltaf séu að koma meiri upplýsingar og aukin staðfesting. „Þegar að við fórum að skoða þangið hérlendis kom það okkur á óvart hversu öflug lífvirku efnin í bóluþanginu eru. Í íslensku þangi er t.d óvenju mikið af fjölfenólum, sem eru varnarefni þangsins. Á norðlægum slóðum virðist vera meira magn af þessum varnarefnum sem ger-ir þarann sérstakan. Þessi tegund þangs vex annars staðar í heiminum, á heitari stöðum, en þar er minna af þessum fjölfenólum. Hérlifir þangið við erfiðari veðurskilyrði og því inni-heldur það meira af varnarefnum en annars staðar. Hreinleiki hafsins umhverfis Ísland skapi því einnig sérstöðu.“

Rósa segir að þörungar séu vannýtt hrá-efni hér við Ísland og einungis Þörungaverk-smiðjan nýti tvær tegundir í einhverju mæli.

Aðrar tegundir sé lítið sem ekkert verið að nýta. Rósa segir þangið vera vannýtta auðlind sem í liggi miklir möguleikar til verðmætasköpunar. Mikil eftirspurn sé eftir svo lífvirkum efnum eins og séu í íslenska bóluþanginu. Hún segir möguleikana á verðmætasköpun vera mikla og þörungarnir geti nýst við gerð matvæla, fæðubótaefna, snyrtivöru og lyfja. „Þetta er því gríðarlega spennandi,“ segir hún. ,,Það eru mörg skref sem þarf að taka og margir sem koma þar að en það er ekki spurning að ýmis tækifæri liggja í þessari auðlind.“

Á nor!lægum sló!um vir!ist vera meira magn af "essum varnarefnum sem gerir "arann sérstakan. $essi tegund "angs vex annars sta!ar í heiminum, á heitari stö!um, en "ar er minna af "essum fjölfenólum. Hérlifir "angi! vi! erfi!ari ve!urskilyr!i og "ví inniheldur "a! meira af varnarefnum en annars sta!ar. Hreinleiki hafsins umhverfis Ísland skapi "ví einnig sérstö!u.

„#egar a! vi! fórum a! sko!a $angi! hérlendis kom $a! okkur á óvart hversu öflug lífvirku efnin í bólu-$anginu eru.“


Fyrirtækið 3X Technology er nú flutt með þjónustu og söludeild sína að Fiskislóð 73 þar sem m.a er góður sýningarsalur fyrir vélarnar sem fyrirtækið selur, s.s

nýju FLEX flökunarvélina. Þar er líka góð aðstaða fyrir söludeildina og þjónustudeild fyrir suðvestur horn landsins og er þjónustudeildin gerð út þaðan.

Me!fer! aflans er lykilatri!iKristján Karl Aðalsteinsson, sölustjóri, segir fyrir-tækið hafa sett fókus undanfarin ár á rétta með-ferð afla úti á sjó. „Það hefur verið ánægjulegt að sjá hversu miklar framfarir hafa orðið á meðhöndl-un aflans undanfarið, hvort sem það er á togurum, stórum línuskipum eða smábátaflotanum.“ Krist-ján segir sama hvar maður beri niður í íslenska flotanum, alls staðar sé aukin áhersla á gæði afla.

„Fólk er ekki lengur að hugsa bara um magnveiðar eins og tíðkaðist áður heldur gæði aflans. Við get-um ekki gert gæðin betri en þau eru þegar fiskurinn kemur upp úr sjónum en við getum viðhaldið þeim.“

Rotex tryggir rétta me!fer!Fyrsta Rotex vélin var sett um borð í Stefni frá Ísa-firði árið 2006. ROTEX tankarnir hafa verið í stöðugri þróun öll þessi ár og einkaleyfi fékkst árið 2011 fyrir búnaðinum. Rotex blæðingar- og kælitankarnir fást í ýmsum stærðum fyrir mismunandi gerðir skipa og hafa þeir verið settir upp í fjölda skipa, nú síðast í

báta frá Trefjum í Hafnarfirði. „Svo erum við að setja ROTEX kerfi núna í hið stórglæsilega skip HB Granda Helgu Maríu og gengur það mjög vel,“ segir Kristján. Hann segir viðskiptavini fyrirtækisins vera mjög ánægða með kerfin. Fiskurinn sem fer í gegnum Ro-

tex kerfin fái jafna blæðingu og hið sama gildi í kæl-ingu. „Enda er vel blæddur og kældur fiskur góður fiskur,“ segir Kristján eða eins og Sigurjón hjá Matís segir: „Við breytum aldrei skít í gull“. ROTEX kerfin eru hönnuð fyrir þrjú mismunandi vinnsluferli: Til þess að blæða og kæla um borð í fiskiskipum, til þess að þíða upp fisk, og fyrir fiskeldi sem vilja stýra blæð-ingar og kæliferlinu við slátrun eldisfisks.

Karainnmötunarkerfi3X Technology býður líka upp á karainnmötunar- og karaþvottakerfi fyrir fiskvinnslur þar sem inn-mötun á fiski er stýrt frá móttöku inn á vinnslulín-ur. Innmötunarkerfið getur svo sent körin í þvott og staflað tómum körunum upp aftur. Kristján segir að karakerfið bjóði upp á mun betri með-höndlun á fiskinum og minnki mikið meðhöndl-un á körum og þar með lyftaraumferð. Þar sem þetta kerfi sé í notkun sé flæðið á fiskinun inn í verksmiðjuna mun jafnara og það sé aldrei beðið eftir fiski. Kerfið byggir á því að staflar af körum fullum af fiski eru settir á færiband og vélin skiptir svo körunum niður þannig að eitt og eitt fer á færi-band inn í verksmiðjuna. Körin eru síðan fjarlægð, þrifin og skilað hreinum út. Kristján segir fjölda fyrirtækja nota karakerfið og mætti t.d nefna Fisk-kaup, HB Granda og Toppfisk. Karakerfið hefur sömuleiðis verið selt um allan heim, allt frá Kan-ada til Kína.

3X Technology verður 20 ára árið 2014

Mikill vöxtur hefur veri" hjá 3X TechnologyROTEX skipakerfi! í togara.

Kara- innmötun og $vottakerfi.

ROTEX skipakerfi! í Línuskip.


vélar, segir Kristján.Hann segir vélina tryggja há-marksnýtingu og aukin afköst. Eins og aðrar vélar 3X verður flökunarvélin áfram í þróun enda hefur fyrirtækið mjög öfluga þróunardeild á Ísafirði.Flex vörulínan inniheldur einnig hausara, marnings-kerfi og sérhæfðar hryggjaskurðarvélar fyrir hvít-fisk og lax.

Mikill vöxtur hefur verið hjá 3X Technology og frá því að vera fámennur hópur hefur fyrir-tækið vaxið í að telja um 50 starfsmenn, tíu í Reykjavík og 40 á Ísafirði þar sem höfuðstöðvar

þess eru. Þar er t.d að finna þróunar- og hönn-unardeild 3X og sjálfa framleiðsluna. „Við höf-um á Ísafirði eitt fullkomnasta renniverkstæði landsins og við framleiðum mikið af íhlutum fyrir önnur fyrirtæki.“ 3X fagnar miklum tíma-mótum á næsta ári en þá heldur fyrirtækið upp á 20 ára afmæli. „Við munum gera mikið úr afmælisárinu og verðum með viðburði í sam-bandi við það,“ segir Kristján og bætir við „Það verður því áfram margs að vænta úr smiðjum okkar á komandi misserum.“

#orskur blæddur í ROTEX - Th. Fiskur blæddur í lest skips.


Óseyrarbraut 29 220 Hafnarfjörður

GjörVi

VOPNAFJAR!ARHÖFN

HAFNAFJAR!ARHÖFN

SAMTÖK DRAGNÓTAMANNA

SKAGAFJÖR!UR

SJÁVARI!JAN

FROSTFISKUR

FISKVERKUNIN VALAFELL

SJÓMANNAFÉLAGI! JÖTUNN

N# flökunarvél3X Technology er einnig farið að framleiða og selja Flex flökunarvélina sem fyrirtækið keypti af fiskvélahluta Egils í ágúst. Flökunarvélin er tölvustýrð og hönnuð til að vinna fjölbreyttar fisktegundir og bæta nýtingu fisksins. Þær hafa að auki minni rekstrarkostnað en sambærilegar

Fólk er ekki lengur a! hugsa bara um magnvei!ar eins og tí!ka!ist á!ur heldur gæ!i aflans. Vi! getum ekki gert gæ!in betri en "au eru "egar fiskurinn kemur upp úr sjónum en vi! getum vi!haldi! "eim.“


Vísindamenn hafa reynt ýmsar aðferðir til að hreinsa rusl úr sjónum. Enn hafa þeir ekki komið með raunverulega lausn. 90% af öllu rusli í sjónum er

úr plasti. Hinn 19 ára gamli Hollendingur Bo-yan Slat telur að hægt sé að fjarlægja 20 millj-arða tonna af plastúrgangi úr hafinu með nýrri tækni. Hugmynd Boyans gengur út að setja upp risavaxna röð flotbauja og vinnslupalla sem hægt og bítandi soga að sér fljótandi plast, nokkurs konar trekt.

Einingin yrði sett upp á þann hann hátt að plastið sem flýtur á hafi úti er leitt að vinnslupöll-um. Þar yrðu náttúruleg efni á borð við svif skilin frá og aðeins haldið eftir plastinu, sem unnt væri svo að endurnýja.

Boyan telur að búnaðurinn geti hreinsað allt plast úr hafinu á aðeins 5 árum. Hann telur jafn-framt að vegna þess hve víðáttumikið hafið sé átti sig fæstir á því hversu mengað það er.

„Stærsta vandamálið við svona verkefni er að það er ekki búið að kortleggja þessa ruslahauga á hafinu vegna þess að ruslið dreifist á milljónir

ferkílómetra,“ segir Boyan. „Með því að koma fyrir þessum einingum kemur ruslið til með að safnast saman í baujurnar svo að hægt er að sjá þá bletti þar sem ruslið safnast upp. Við þurfum að leggja áherslu á mikilvægi þess að endurnýta og minnka notkun okkar á plastumbúðum“.

Boyan fékk hugmyndina að verkefninu í skól-anum og í kjölfarið skrifaði ritgerð. Fljótlega eftir útgáfu hennar náði ritgerðin athygli haffræð-inga víða um heim. Ritgerðin vann til fjölda verð-

launa, þar á meðal fyrir bestu tæknihönnunina árið 2012 í Tækniháskólanum í Delft.

Eftir að Boyan og fleiri áttuðu sig á því að hug-myndin gæti gengið upp stofnuðu þeir samtökin Ocean Cleanup Foundation. Sá hópur ætlar að einblína á frekari þróun hugmyndarinnar, afla henni fjár og koma í verk eins fljótt og auðið er. Hugmyndin gæti bjargað fjölmörgum sjávarlíf-verum og hjálpað til við að minnka magn PCB og DDT mengunar í heiminum. Stefnt er að því að tækin nýti orku sólar og hafsins sjálfs.

Ekki er nóg með það að uppfinningin eigi að vera sjálfbær heldur gerir Boyan ráð fyrir því að hún geti orðið mjög arðbær. Hann telur endur-vinnsluna á plastinu geta skilað allt að 500 millj-ónum dala í tekjur á ári.

Hægt er að nálgast upplýsingar um þessa upp-finningu á www.boyanslat.com.

Haukur Már Gestsson

Uppfinning sem hreinsar plast úr sjó

Rusl í sjónum fer ört vaxandi og skapar gífurleg vandamál

„Me! $ví a! koma fyrir $essum einingum kemur rusli! til me! a! safnast saman í baujurnar svo a! hægt er a! sjá $á bletti $ar sem rusli! safnast upp. Vi! $urfum a! leggja áherslu á mikilvægi $ess a! endurn"ta og minnka notkun okkar á plastumbú!um“.

Stærsta vandamáli! vi! svona verkefni er a! "a! er ekki búi! a! kortleggja "essa ruslahauga á hafinu vegna "ess a! rusli! dreifist á milljónir ferkílómetra.

Boyan Slat telur a! hægt sé a! fjarlægja 20 milljar!a tonna af plastúrgangi úr hafinu me! n"rri tækni

ÍSLE

NSK

A SI

A.IS

OD

D 6

3278

07/

13

Umbú!ir sem auka aflaver!mæti

Oddi hefur gegnum tí!ina unni! me! íslenskum fyrirtækjum í fiskvinnslu og útger! a! "ví a! "róa lausnir sem svara gæ!akröfum vi!skiptavina um allan heim. Vi! fram-lei!um umbú!ir sem ná utan um alla framlei!slu og rekstur sjávarútvegsfyrirtækja.

Afur!ir "ínar eru í öruggum höndum hjá Odda.

UMHVERFISVOTTU! PRENTSMI!JA

Oddi – umhverfisvottu! prentsmi!ja. Höf"abakka 3-7, 110 Reykjavík, sími 515 5000, www.oddi.is Umbú"ir og prentun

Vi! bjó!um fyrirtækjum sér"ekkingu

islandsbanki.is | Sími 440 4000

Vi! bjó!umgó!a "jónustu

Okkar vinna sn!st um a" #ín vinna gangi vel. Vi" leggjum okkur fram um a" setja okkur vel inn í #a" sem #ú ert a" gera, og #ó a" vi" #ekkjum kannski ekki vi"fangsefnin í #ínu starfi jafn vel og #ú, #á vitum vi" hva" starfi" gengur út á.

Starfsfólk Íslandsbanka b!r yfir áratugareynslu í #jónustu vi" sjávarútveginn og hjá bankanum starfar stór hópur fólks me" sér#ekkingu á greininni. $annig getum vi" ávallt tryggt fyrirtækjum í #essari undirstö"uatvinnugrein #jó"arinnar #á banka#jónustu sem hún #arfnast.

$ekking sprettur af áhuga.

Hallgrímur Magnús Sigurjónsson hefur yfir 30 ára reynslu af sjávarútvegi og !ármögnun sjávarútvegs.

Magnús er útibússtjóri hjá Íslandsbanka.

Documents

Útvegsblaðið 10.tbl 2013