Univerzitet u Tuzli,seminarski rad

UNIVERZITET U TUZLI

MAŠINSKI FAKULTET

Odsjek: Mehatronika

SEMINARSKI RAD

Predmet: Tehnički standardi i propisi

Naziv teme: Standardi i tolerancije za perforirane limove

Tuzla

13.11.2014.god.

1. Ramo Šarić – III – 24/14

Asistent: Mr.Sc.Enes Mujanović,viši asistent

Standardi i tolerancije za perforirane limove

1. UVOD

Pojam perforirani lim (perforirana ploča) definisan je sledećim DIN normama i EN ISO standardima:

DIN 4185-2 (1981) – Termini i oznake za sita i perforirane ploče

DIN 24041 (1981) – Perforirane ploče sa okruglim otvorima

DIN 24042 (1981) – Perforirane ploče sa kvadratnim otvorima,dimenzije

DIN 24043 (1981) – Perforirane ploče sa duguljastim otvorima,dimenzije

EN ISO 7806 (1983) – Industrijska sita, kodifikacija za označavanje perforacija

EN ISO 7805-1 (1984)- Industrijska sita, debljine ispod 3 mm

EN ISO 2194 (1991) – Označavanje i nominalne veličine propusne moći

EN ISO 10630 (1994) – Industrijska sita, specifikacije i test metode.

Imajući u vidu mnoštvo faktora koji utuču na preciznost perforiranih limova upotrebljavamo DIN i Itolerancije.Odstupanje mjera za perforirane limove su vidljiva u gore navedenim DIN i ISO standardima.Usljed perforacije i naknadnog mehaničkog peglanja može doći do određenog odstupanja od nazivnih mjera i tolerancija sirovih materijala .

Str. 2


2. GLAVNI DIO

2.1 Označavanje perforacija

Označavanje standardnih perforacija je definisano ISO standardom 7806.Dekorativne perforacije i druge nestandardne perforacije su definisane internim oznakama samih proizvođača.Perforacija se označava slovnim i numeričkim oznakama prema sledećem redoslijedu:

- Oblik i veličina otvora- Raspored i korak otvora- Orijentacija i perforacije u odnosu na dimenzije table.

2.2 Slobodna površina ili propusna moć perforacije i broj otvora

Propusna moć predstavlja odnos perforirane povrsine a f i neperforirane

površine ap ; A0 =afap∙100%

Broj otvora perforacije se izražava po 1m2 ili 1 dm2 .

Slobodna površina ili propusna moć je parametar koji je posebno važan kod procesa filtriranja, selekcije, prosijavanja, zvučne izolacije, osvjetljenja itd. U obzir se uzima perforirana površina bez neperforiranih margina. Sa povećanjem propusne moći i broja otvora perforacija postaje komleksnija za izradu i deformacije se povećavaju. Perforacije sa velikom propusnom moći imaju male mostiće između otvora pa je vjerovatnoća pucanja i deformacije u daljem procesu prerade i eksplotacije veća. Prilikom izbora perforacije potrebno je napraviti najbolji mogući izbor u odnosu na namjenu perforiranog lima i proizvoda, za sve dodatne informacije stojimo vam na raspolaganju.

Str. 3


2.3 Margine i perforirane površine

Jedna od glavnih prednosti perforiranih metalnih ploča je što se mogu proizvesti sa neperforiranim površinama prema zahtjevu procesa i uptrebe perforiranog lima i proizvoda. Ovo je posebno važno kod dalje prerade perforiranih limova. Savremen proizvodni kapacitet omogućava nam izradu perforiranih limova i proizvoda prema vašem zahtjevu, precizno i tačno sve u jednom koraku.

Slika 1. Izrada sita i dijelova

Margine su neperforirane površine mjerene od ivice ploče do ivice otvora, posmatramo na strani probijanja. Prilikom narudžbe potrebno je naglasiti smjer savijanja tj. poziciju strane lima (strana na kojoj probojci izlaze iz materijala) . Margine se označavaju sa e1, e2 ,f1, f2.

Slika 2. Margine na kojoj probojci izlaze iz materijala

Treba napomenuti da se sa povećanjem veličine neperforiranih površina-margina proces mehaničkog peglanja perforiranih limova postaje složeniji. Mehanički stresovi koji nastaju prilikom perforacije mogu proizvesti neravnine, i talase koji u ekstremnim slučajevima ne mogu biti korigovani mehaničkim peglanjem čak i sa najsavremenijom opremom. Velike neperforirane površine-margine mogu proizvesti i promjenu spoljnih dimenzija perforiranog lima-ploče tokom perforacije peglanja. U ovom slučaju neophodno je izvršiti dovođenje perforirane ploče na mjeru sječenjem, posebno ako je tolerancija dimenzija mala.

Str. 4


2.4. Početak i završetak perforacije

U zavisnosti od tipa perforacije kao tehničke izvodljivosti, koristi se različita konfiguracija alata za perforaciju lima. Od toga će zavisiti početak i završetak perforacije. Kao posljedicu imamo nepotpun prvi i posljednji red perforacije tj. nedostatak otvora. Ilustracija koja slijedi prikazuje dva tipa koji su najzastupljeniji u proizvodnji. Ukoliko je ovaj parametar bitan molimo naglasite.

Slika 3. Dva tipa koji su najzastupljeniji u proizvodnji

2.5. Težina perforiranog lima

Materijal Specifična težina

Čelik 7,85Prohrom serija 300 7,8Prohrom serija 400 8,0Aluminijum 2,7Bakar 8,9Mesing 8,5

Tabela 1: Težina perforiranog lima

p=a1b1 ∙ t ∙ δ ∙(100−a0)

100ukg

Slika 4. Perforirani lim bez margina

Str. 5


-

Slika 5. Perforirani lim sa dvije margine po dužoj strani

p=a1b1 ∙ t ∙ δ ∙(100−a0)

100ukg

a1 - širina ploče ili table ; A0 – propusna moć ; b1 – dužina ploče ili table ; D – spoljni prečnik kotura ; a2 – širina perforirane površine ; b2 – dužina perforirane površine ; d – unutrašnji prečnik ; t – debljina lima

p=t ∙ δ ∙(a1b1−a2b2 ∙ a0100 )ukgSlika 6. Perforirani lim sa 4 margine okolo

Str. 6


2.6 Mehanička snaga perforiranog lima

Kada se perforirani limovi koriste u konstruktivne svrhe ili kao mašinski dio obično treba izračunati potrebnu debljinu lima za predviđeno opterećenje kome će perforirani lim biti izložen. Perforacija smanjuje mehanička svojstva lima tj. metalne ploče. Proračun snage perforiranog lima je pojednostavljen primjenom principa „ jednakosti ravnih materijala „ .

Slika 7. Ploče sa ogruglom perforacijom R<20 mm

2.7 Debljina lima

U skladu sa ISO 10630 debljina lima koji se perforira trebala bi da bude manja ili jednaka veličini otvora i mostiću između otvora osim ako drugacije nije dogovoreno između proizvođača i kupca. Tolerancija debljine lima proizvođača čelika odgovara toleranciji proizvođača perforiranog lima.

2.8 Dimenzije tabele-ploče lima

Perforirani limovi se obično isporučuju bez dodatnog sječenja nakon perforacije i peglanja. Odstupanja u ukupnoj duži a1 i širini b1 mogu biti veća od tolerancija proizvođača lima-čeličana. Navedene dimenzije se odnose na perforirane limove u tabelama koje su nakon perforacije i peglanja sječenjem sve 4 strane dovedene na mjeru.

a1 , b1 Tolerancije za a1 , b1 za debljinu lima tt < 3 3 < t < 5 5 < t < 10 10 < t < 12,5

a1 , b1 <100 ±0.8 ±1.1 ±1,5 ±2,0100 < a1 , b1 <300 ±1,2 ±1,6 ±2,0 ±3,0300 < a1 , b1 < 1000 ±2,0 ±2,5 ±3,0 ±4,01000 < a1 , b1 < 2000 ±3,0 ±4,0 ±5,0 ±6,02000 < a1 , b1 < 4000 ±4,0 ±6,0 ±8,0 ±10,04000 < a1 , b1 ±5,0 ±8,0 ±10,0 ±12,0 Tabela 2 : Prikaz tolerancije dimenzija

Str. 7


2.9 Pravougaonost tabela – ploča

Tokom procesa perforacije polje perforacije se razvlači tj. mijenja se dužina i širina lima. Završna obrada posebno peglanje prouzrokuje razvlačenje u polju perforacije. Veličina promjene dimenzija ne može unaprijed biti određena jer zavisi od više faktora a ključni su veličina otvora, raspored otvora, debljina, vrsta materijala, veličina i raspored margina. Pravougaonost se definiše kao ortogonalna projekcija širine lima a1 preko dužine lima b1 a izražava se kao procenat (%) od a1.

Nazivna debljina lima ( t )

Pravougaonost tabeli kao % od a1

t < 3 0,753 < t < 5 1,55 < t < 10 3,010 < t < 12,5 5,0

Tabela 3 : Prikaz maksimalne dozvoljene tolerancije za pravouganost ∆ sq

Primjenom naredne formule možemo izračunati vrijednost c .

c=∆ sq ∙a1100

2.10 Dozvoljena odstupanja širine margina

Tolerancije za širinu margina e1, e2 ,f1, f2 su prikazane u narednoj tabeli.

Korak perforacije ( p ili t ) Tolerancija za širinu margine e i f

p < 5, AO < 25 % ±5,0p < 5, AO > 25 % ±105 < p < 20 ±10p > 20 ±0,5 p

Tabela 4 : Prikaz tolerancija za širinu margina

Str. 8


2.11 Poravnanje perforiranih limova

Perforirani limovi se nakon perforacije peglaju pomoću specijalnih mašina ravnalica. Perfom isporučuje perforirane limove mašinski poravnane u skladu sa DIN i ISO standardima. Tolerancije poravnanja predstavlja maksimalno dozvoljeno rastojanje između površine lima i horizontalne površine na kojoj lim leži položen. Naredna tabela prikazuje tolerancije poravnanja za tabele lima koje su mašinski poravnjane nakon perforacije, maksimalne dužine 2000 ( mm ), propusne moći od 20 % do 40 % , sa marginama širine + 0,5 p. Kod perforiranih limova koji odstupaju od navedenih parametara, imaju nejednake margine, velike prolaze, određene vrste lima ... ne mogu se uvijek eliminisati sve zaostale napetosti. Dodatno ravnanje se obavlja na zahtjev kupca shodno tehničkim mogućnostima i predmet je individualnog dogovora.

Širina a1 – dužina b1 Tolerancija poravnanja za različite debljine lima ( t )

t < 0,7 0,7 < t 1,2 1,2 < t < 3 3 < t < 5 5 < t < 12,5a1 , b1 < 1200 20 18 15 12 101200 < a1 , b1 < 1500 28 22 18 16 141500 < a1 , b1 < 2000 30 25 20 16 14

Tabela 5 : Prikaz tolerancije poravnanja za tabele lima

2.12 Prosječna veličina otvora perforacije

Veličina otvora perforacije se mjeri na ulaznoj strani otvora ( strana na kojoj probojac ulazi u lim ). Razlika između prosječno izmjerene veličine otvora i nominalne veličine ( w ), ne bi trebalo da bude veća od vrijednosti datih u formulama .

∆ w=± w ∙(14−12,5 ∙lg w)100

važi za otvore veličinew≤6,3mm

∆w=± w ∙ (4,5−lgw )100

važi zaotvore veličinew>6,3mm

Izmjerena veličina otvora we ne smije odstupati od nominalne veličine otvora w više od 2∙∆w pa slijedi :

w−2 ∙∆w≤w e≤w+2 ∙∆w

Str. 9


2.13 Prosječna veličina koraka perforacije

Korak perforacije predstavlja osno rastojanje između otvora perforacije izraženo u mm. Razlika između prosječno izmjerene veličine koraka i nominalne veličine, ne bi trebalo da bude veća od vrijednosti datih u formulama.

∆ p=5 ∙ p100

važi zakorak veličinew<6,3mm

∆ p=p ∙¿¿

Sljedeća tabela sadrži primjere vrijednosti ∆ p, izračunate pomoću navedenih formula.

Nominalna veličina koraka p

Tolerancije ∆ p


Tolerancije ∆ p


Tolerancije ∆ p

160 ±2,9 45 ± 1,1 16 ± 0,45125 ± 2,4 40 ± 1,0 14 ± 0,4100 ± 2,0 35,5 ± 0,8 12,5 ± 0,3590 ± 1,8 31,5 ± 0,8 11,2 ± 0,3580 ± 1,7 28 ± 0,7 10 ± 0,371 ± 1,5 25 ± 0,7 9 ± 0,2563 ± 1,4 22,4 ± 0,6 8 ± 0,2556 ± 1,3 20 ± 0,5 7,1 ± 0,250 ± 1,2 18 ± 0,5 6,3 ± 0,2

Tabela 6: Primjer vrijednosti ∆ p , izračunate pomoću navedenih formula

Navedeni ISO standardi se ne odnose na perforirane limove koji su proizvedeni sekcionim presama, tj. ne odnose se na pojedina odstupanja u koraku perforacije između 2 prolaza alata sekcione prese. Ova odstupanja se većinom ne pojavljuju duž cijele tabele lima, ona se obično javljaju kao posljedica složenih perforacija, velikih napona i deformacije materijala. Usljed njihovog sporadičnog pojavljivanja i variranja od slučaja do slučaja, takva odstupanja se mogu samo djelimično otkloniti i nisu obuhvaćeni DIN i ISO standardima.

Slika 8 : Prikaz perforacije između 2 prolaza alata sekcione prese

Str. 10


2.14 Margine u obliku sablje

Tokom perforacije i mašinskog ravnjanja može doći do longitudalnog krivljenja table lima u obliku sablje. Ova pojava se obično javlja kada se margine ( e1 , e2 ) nejednake veličine. Ova pojava dovodi do odstupanja ( h ) između krajeva i sredine rubova posmatrano po dužini. Odstupanje ( h ) se definiše kao maksimalno dozvoljeno odstupanje ruba tabele lima ( posmatrano po dužine ) od prave linije (tangente), mjereno duž cijele konkavne strane tabele lima. Ukoliko postoji poseban zahtjev u pogledu vrijednosti ( h ), potrebno ga je navesti prilikom narudžbe.

Slika 9 : Prikaz margine u obliku sablje

2.15 Nedostatak otvora perforacije usljed pucanja probojaca i defekta alata

U pojedinim slučajevima tokom procesa perforacije dolazi do pucanja probojaca, to prouzrokuje nedostatak određenog broja otvora. Maksimalno dozvoljeni broj otvora koji nedostaju usljed pucanja probojaca ili defekta alata iznosi 5% od ukupnog broja otvora na perforiranoj tabeli lima. Ova pojava je posebno karakteristična za složene perforacije sa kritičnim izrazom, malim otvorima, velikom propusnom moći, na materijalima koji imaju veću zateznu čvrstoću i žilavost itd.

Nedostatak otvora perforacije na početku i na završetku polja perforacije ( prvi i posljednji red perforacije ) se pojavljuje kao posljedica tehnoloskog postupka i izrade alata za perforaciju i definisan je na početku ovog izdanja.

2.16 Završna površina

U neki slučajevima usljed mehaničkih operacija perforacije, peglanja, savijanja , može doći do blagih oštećenja na površini lima. Ukoliko je ovo važno za dalju upotrebu, kupac treba da navede prilikom narudžbe ili zahtjeva za ponudu.

Str. 11


2.17 Perforirani lim u koturu

Kako bi se izbjegli problemi u radu perforirani lim u koturu obično se proizvodi do debljine 1,5 mm, težine 2,5 do 3,0 t po koturu. Standardi i tolerancije koji važe za limove u tabelama važe i za perforirane limove u traci-koturu.

2.18 Zamašćenost perforiranih limova i odmašćivanje

Usljed zahtjeva tehnološkog postupka perforacije, limovi se podmazuju tokom perforacije, nakon perforacije na površini ostaje tanak sloj maziva koji predstavlja zaštitni sloj za limove koji su podložni koroziji. Perforirani limovi se isporučuju neodmašćeni. Postupak odmašćivanja bi trebalo da izvede krajnji korisnik materijala kako bi se smanjio rizik od korozije, naknadnog zamašćivanja ili stvaranja sloja prljavštine na odmašćenom limu.

Perforirani limovi se najčešće odmašćuju potapanjem u alkalne rastvore, ttrihloretilen, kisele rastvore koji se mogu zagrijati na temperaturu 70℃ do 80 ℃.

Prilikom odmašćivanja morate voditi računa primjeni adekvatnih hemijskih sredstava i postupaka za odgovarajuće materijale kako bi izbjegli oštećenja koja mogu nastati, neophodno je provjeriti koji postupak i hemijsko sredstvo odgovaraju materijalu koji se odmašćuju. Postupak odmašćivanja treba da vodi lice koje je obučeno i ovlašteno, uz primjenu svih mjera zaštite na radu kako bi se izbjegle povrede koje mogu nastati nepravilnom upotrebom hemijskih sredstava.

2.19 Perforirani limovi sa sekcionom perforacijom

Na perforiranim tabelama sa sekcionom perforacijom tj. sa nekoliko polja perforacije nakon perforacije i ravnjanja dolazi do izuženja materijala, kako ukupnih dimenzija tabele tako i dimenzija polja perforacije. Ovo može dovesti do određenih odstupanja nominalnih dimenzija od stvarnih.

U zavisnosti od zahtjevne preciznosti konačnog proizvoda kupac može definisati dimenzije konačnog proizvoda na dva načina.

3. ZAKLJUČAK

Str. 12


Perforirani lim nije samo metal sa otvorima. On je funkcionala,lijep i inspirativan dio našeg svakodnevnog života.Polje primjene perforiranih limova je izuzetno veliko. Perforirani limovi se proizvode u sledećim formatima:

- Tabele standardnih i vanstandardnih dimenzija- Paneli po zahtjevu kupca- Traka

Prozvodnja se obavlja u skladu sa važećim DIN i ISO standandardima. Perforirane limovi se proizvode od svih vrsta limova ( čelični hladno/toplo valjani, manganski, prohrom, mesing, aluminijum bakar itd. ).

Jedna od glavnih karakteristika i prednosti perforiranog lima u odnosu na istegnuti metal i žičana pletiva je mogućnost izrade tabela sa neperforiranim površinama prema crtežu kupca.

Kako bi se izbjegli problemi u radu perforirani lim u koturu obično se proizvodi do debljine 1,5 mm, težine 2,5 do 3,0 t po koturu.

U neki slučajevima usljed mehaničkih operacija perforacije, peglanja, savijanja .. može doći do blagih oštećenja na površini lima.

Imajući u vidu mnoštvo faktora koji utuču na preciznost perforiranih limova upotrebljavamo DIN i Itolerancije.Odstupanje mjera za perforirane limove su vidljiva u gore navedenim DIN i ISO standardima.Usljed perforacije i naknadnog mehaničkog peglanja može doći do određenog odstupanja od nazivnih mjera i tolerancija sirovih materijala .

Str. 13


POPIS SLIKA :

Slika 1. Izrada sita i dijelova

Slika 2. Margine na kojoj probojci izlaze iz materijala

Slika 3. Dva tipa koji su najzastupljeniji u proizvodnji

Slika 4. Perforirani lim bez margina

Slika 5. Perforirani lim sa dvije margine po dužoj strani

Slika 6. Perforirani lim sa 4 margine okolo

Slika 7. Ploče sa ogruglom perforacijom R<20 mm

Slika 8. Prikaz perforacije između 2 prolaza alata sekcione prese

Slika 9. Prikaz margine u obliku sablje

POPIS TABELA :

Tabela 1 : Težina perforiranog lima

Tabela 2 : Prikaz tolerancije dimenzija

Tabela 3 : Prikaz maksimalne dozvoljene tolerancije za pravouganost ∆ sq

Tabela 4 : Prikaz tolerancija za širinu margina

Tabela 5 : Prikaz tolerancije poravnanja za tabele lima

Tabela 6: Primjer vrijednosti ∆ p , izračunate pomoću navedenih formula

Str. 14


Sadržaj:

1. UVOD..................................................................................................................................................2

2. GLAVNI DIO........................................................................................................................................3

2.1 Označavanje perforacija...........................................................................................................3

2.2 Slobodna površina ili propusna moć perforacije i broj otvora......................................................3

2.3 Margine i perforirane površine.....................................................................................................4

2.4. Početak i završetak perforacije....................................................................................................5

2.5. Težina perforiranog lima..............................................................................................................5

2.6 Mehanička snaga perforiranog lima.............................................................................................7

2.7 Debljina lima.................................................................................................................................7

2.8 Dimenzije tabele-ploče lima.........................................................................................................7

2.9 Pravougaonost tabela – ploča......................................................................................................8

2.10 Dozvoljena odstupanja širine margina........................................................................................8

2.11 Poravnanje perforiranih limova..................................................................................................9

2.12 Prosječna veličina otvora perforacije.........................................................................................9

2.13 Prosječna veličina koraka perforacije.......................................................................................10

2.14 Margine u obliku sablje............................................................................................................11

2.15 Nedostatak otvora perforacije usljed pucanja probojaca i defekta alata.................................11

2.16 Završna površina.......................................................................................................................11

2.17 Perforirani lim u koturu............................................................................................................11

2.18 Zamašćenost perforiranih limova i odmašćivanje....................................................................12

2.19 Perforirani limovi sa sekcionom perforacijom..........................................................................12

3. ZAKLJUČAK.......................................................................................................................................13

POPIS SLIKA :........................................................................................................................................14

POPIS TABELA :.....................................................................................................................................14

LITERATURA:

Str. 15


1. http://www.perfom.rs/srp_primena.html 2. http://www.perfom.rs/pdf/perfom_izlozbeni_panoi.pdf 3. http://www.perfom.rs/pdf/2012/opsti_katalog_2012_1/

perfom_katalog_catalog_2012_1/perfom_katalog_catalog_2012_1.pdf4. http://www.perfom.rs/pdf/perfom_standardi_i_tolerancije.pdf 5. http://www.prometall.hr/cms/Obrt_Industrija/informacije-page_1089/perforirani-

limovi-page_1090/?gclid=CPTa7f-AtMICFW3ItAodv20AQA

Str. 16

http://www.prometall.hr/cms/Obrt_Industrija/informacije-page_1089/perforirani-limovi-page_1090/?gclid=CPTa7f-AtMICFW3ItAodv20AQA

http://www.prometall.hr/cms/Obrt_Industrija/informacije-page_1089/perforirani-limovi-page_1090/?gclid=CPTa7f-AtMICFW3ItAodv20AQA

http://www.perfom.rs/pdf/perfom_standardi_i_tolerancije.pdf

http://www.perfom.rs/pdf/2012/opsti_katalog_2012_1/perfom_katalog_catalog_2012_1/perfom_katalog_catalog_2012_1.pdf

http://www.perfom.rs/pdf/2012/opsti_katalog_2012_1/perfom_katalog_catalog_2012_1/perfom_katalog_catalog_2012_1.pdf

http://www.perfom.rs/pdf/perfom_izlozbeni_panoi.pdf

http://www.perfom.rs/srp_primena.html

Documents

Univerzitet u Tuzli,seminarski rad