UNIVERSITETI I MJEKSISË

TIRANË

FAKULTETI I SHKENCAVE MJEKËSORE

TEKNIKE

TEMA : INCIDENCA E HTA -SË DHE E KOMPLIKACIONEVE TË

TIJ,PREZENCA E DIABETIT MELLITUS DHE DISLIPIDEMISË NE KËTO

PATOLOGJI NË QËNDRËN SHËNDETËSORE SHKOZË DHE QËNDRËN

SHËNDETËSORE Nr 1

Disertacioni per mbrojtjen e grades shkencore

“DOKTOR”

Udhëheqësi Shkencor: Punoi :

Prof.Idriz Balla. Mr.sci.dr.Shpetim Behluli

Hyrje

Hipertension është termi mjekësor që përdoret për të përshkruar prensionin e lartë të gjakut.

Prensioni i gjakut është i nevojshëm sepse ndihmon në shpërndarjen e gjakut në të gjithë trupin,

por prensioni i lartë i gjakut mund të jetë i dëmshëm dhe mund të çojë në probleme të rënda

shëndetësore.

Në një të rritur (mbi moshën 18 vjeç), prension i lartë gjaku është pensioni sistolik i gjakut

("numri i sipërm") i barabartë ose më i madh se 140 mm Hg (milimetra mërkuri) dhe prensioni

diastolik i gjakut ("numri i poshtëm") i barabartë ose më i madh se 90 mm Hg. Prensioni sistolik i

gjakut është matja e forcës që ushtrohet në muret e arterieve kur tkurret ose rreh zemra. Prensioni

diastolik i gjakut është forca që ushtrohet në muret e arterieve kur zemra është e shtendosur ose

midis rrahjeve të saj. Prensioni i gjakut matet me milimetra mërkuri (mm Hg).

Prensioni i lartë i gjakut mund të ndodhë në njerëz të çfarëdolloj moshe, por është më i

përhapur te të rriturit mbi moshën 35 vjeç. Mbi 50 milionë Amerikanë vuajnë nga hipertensioni

(një në katër persona). Afrikano-Amerikanët, në veçanti, kanë rrezikshmëri të lartë në vuajtjen nga

hipertensioni (një në tre persona).

Ka disa faktorë që ndikojnë në prensionin e gjakut si për shembull, volumi i ujit në trup,

përmbajtja e kripës në trup, hormonet, niveli i aktivitetit, temperatura, gjendja emocionale si dhe

gjendja e veshkave, sistemit nervor dhe enëve të gjakut. Në qoftë se prensioni i gjakut është i lartë

dhe nuk vihet nën kontroll, zemra dhe arteriet nuk funksionojnë ashtu siç duhet. Hipertensioni

kryesor (parësor) nuk ka ndonjë shkak të njohur. Ky lloj hipertensioni gjendet në pothuajse 95%

të të gjithë pacientëve me hipertension. Megjithëse shkaku nuk është i qartë, faktorë gjenetikë dhe

të mjedisit, të tillë si dieta dhe fizkultura luajnë një rol të rëndësishëm.

Hipertensioni dytësor është tensioni i lartë i gjakut i cili shkaktohet nga një çrregullim bazë.

Disa shembuj janë si më poshtë vijon:

♥ Ngushtimi i arterieve të caktuara

♥ Çrregullime të gjendrës mbiveshkore

♥ Çrregullime të veshkave

♥ Përdorimi i medikamenteve

♥ Shtatëzania

♥ Përdorimi i kontraceptivëve nga goja, antihistaminës, steroidëve, medikamentet kundër

depresionit ose medikamentet antipezmatuese josteroidale

♥ Çrregullime dhe sindroma të tjera të ngjashme

Si pasojë e çrregullimeve të funksioneve të aparateve nervore qendrore, që marrin pjesë në

rregullimin e presionit të gjakut krijohet sëmundja e hipertensionit. Hipertensioni arterial është

ngritja e presionit në enët e gjakut. Kjo shkaktohet nga disa faktorë dhe për këtë arsye ndahet në

dy grupe të mëdha: a) hipertension arterial esencial, i cili edhe pse bëhen një sërë ekzaminimesh

nuk arrin të kuptohet se nga vjen. Kjo shpesh ka origjinë trashëgimie ose stresi, pra ka origjinë të

brendshme.

Kategoria Prensioni sistolik i

gjakut(mm Hg) dhe/ose

Prensioni diastolik i

gjakut(mm Hg)

Shumë i mirë <120 dhe <80

Normal 120-129 dhe 80-84

Normal i lartë 130-139 ose 85-89

Hipertension >140 ose >90

Grupi i dytë është hipertensioni arterial sekondar, që tregon se ka një shkak të ndryshëm

që mund të jetë një person që ka vuajtur nga veshkat, nefriti apo infeksione të veshkave dhe quhet

hipertension renovaskular.

Shkak tjetër mund të jetë, sëmundje të tjera të veshkave, si p.sh., ngushtimi i arteries renale

që furnizon veshkën me gjak, duke mos u furnizuar si duhet me gjak në veshkë krijohen

çrregullime të prodhimit të hormoneve dhe për pasojë ngritje të tensionit.

Shkak tjetër është gjëndra e tiroides, kur shtohet funksioni i tyre, çon në prodhim të tepërt

të hormonit të tiroides, gjë që shton rrahjet e zemrës, e për pasojë rritje të tensionit

Është sëmundja më e përhapur në popullatë. Rreth 18-20% e popullsisë vuan nga

hipertensioni arterial. Trashëgimia, stresi, duhani, sëmundjet e veshkave etj., janë disa nga shkaqet

e kësaj sëmundje kronike.

Shenjat e sëmundjes shfaqen gradualisht. Presioni arterial, në fazat fillestare, lëkundet me

ngritje e zbritje dhe më vonë stabilizohet me shifra të ngritura. Me zhvillimin e mëtejshëm të

sëmundjes shfaqen dhimbjet e kokës, marrja e mendve, çrregullimi i gjumit, shpejtimi i ritmit të

pulsit, si dhe dobësi e përgjithshme. Thellimi i gjendjes së hipertensionit mund të sjellë edhe

ndryshime në zemër, e cila fillon të zgjerohet. Kjo sëmundje ndonjëherë shoqërohet me

arteriosklerozën e enëve të gjakut, që nuk lë pa prekur enët koronare që ushqejnë zemrën,

ngushtimi i të cilave shkakton dhembje në zonën e zemrës, vështirësi në frymëmarrje gjatë

sforcimit fizik.

Çfarë është hipertensioni dhe nga se shkaktohet?

Hipertensioni karakterizohet nga vlera të larta të prensionit të gjakut në arterie. Vlerat e

prensionit të gjakut në një person të shëndetshëm janë < 140 mmHg për prensionin sistolik dhe <

90 mmHg për prensionin diastolik.

Nuk dihen ende plotësisht dhe saktësisht të gjithë shkaqet dhe faktorët që shkaktojnë rritjen

kronike të prensionit të gjakut. Disa faktorë që ndikojnë në ngritjen e prensionit te gjakut

janë mbipesha, konsumi i tepruar i kripës dhe i alkolit dhe i disa lloje ilaçesh, si për shembull

qetësuesit ibuprofen dhe diklofenak apo kortikosteroidët si prednizoni. Në disa raste hipertensioni

shkaktohet nga sëmundje të veshkave.

Hipertensioni arterial është bërë një fenomen shqetësues për shëndetin publik në botë, por

dhe në vendin tonë.Hipertensioni arterial, apo tensioni i lartë i gjakut, është një gjendje patologjike,

sëmundje kronike e përhapur në Shqipëri, varësisht nga mosha, por kryesisht haset në moshat e

avancuara. Sipas mjekëve, kjo është e lidhur ngushtësisht edhe me shkallën e vdekshmërisë.

Shkaku kryesor i vdekjeve në Shqipëri është grupi i sëmundjeve që lidhen me grupin e qarkullimit

të gjakut, që prekin zemrën, si miokardi, etj, apo që prekin dhe enët e gjakut të trurit, etj., që janë

të lidhura dhe me presionin e lartë të gjakut.

Ndërkohë, ka disa faktorë që të çojnë tek dyshimi që ke vlera të shtuara apo jo të presionit arterial.

Obezët, konsumuesit e duhanit, personat me dietë të çekuilibruar, të pasur me yndyrna, personat

që bëjnë jetë sedentare kanë më shumë gjasa të kenë tendencë për presion të lartë të gjakut arterial.

Në qoftë se nuk i nënshtrohet mjekimit, hipertensioni mund të çojë në komplikacione shëndetësore

të tilla si infarktet në zemër, infarkti kardiak i kongjestionuar, dëmtimi i veshkave, pika në tru,

humbja e shikimit ose dëmtimi i trurit.

Hipertension është termi mjekësor që përdoret për të përshkruar prensionin e lartë të gjakut.

Tensioni i gjakut është i nevojshëm sepse ndihmon në çuarjen e gjakut në të gjithë trupin, por

tensioni i lartë i gjakut mund të jetë i dëmshëm dhe mund të çojë në probleme të mëdha

shëndetësore.

Në një të rritur (mbi moshën 18 vjeç), tension i lartë gjaku është tensioni sistolik i gjakut (“numri

i sipërm”) i barabartë ose më i madh se 140 mm Hg (milimetra mërkuri) dhe tensioni diastolik i

gjakut (“numri i poshtëm”) i barabartë ose më i madh se 90 mm Hg. Tensioni sistolik i gjakut është

matja e forcës që ushtrohet në muret e arterieve kur tkurret ose rreh zemra. Tensioni diastolik i

gjakut është forca që ushtrohet në muret e arterieve kur zemra është e shtendosur ose midis rrahjeve

të saj. Tensioni i gjakut matet me milimetra mërkuri (mm Hg).

Tensioni i lartë i gjakut mund të ndodhë në njerëz të çfarëdolloj moshe, por është më i

përhapur te të rriturit mbi moshën 35 vjeç. Mbi 50 milionë amerikanë vuajnë nga hipertensioni

(një në katër persona). Afrikano-amerikanët, në veçanti, kanë rrezikshmëri të lartë në vuajtjen nga

hipertensioni (një në tre persona).

Ka disa faktorë që ndikojnë në tensionin e gjakut si për shembull, volumi i ujit në trup,

përmbajtja e kripës në trup, hormonet, niveli i aktivitetit, temperatura, gjendja emocionale si dhe

gjendja e veshkave, sistemit nervor dhe enëve të gjakut. Në qoftë se tensioni i gjakut është i lartë

dhe nuk vihet nën kontroll, zemra dhe arteriet nuk funksionojnë ashtu siç duhet.

Sipas të dhënave të Studimit Demografik dhe Shëndetësor në Shqipëri 2008-2009, një në

pesë femra (20 për qind) dhe 28 për qind e meshkujve në Shqipëri janë të klasifikuar me

hipertension.

Hipertensioni arterial është ngritja e presionit në enët e gjakut. Kjo shkaktohet nga disa

faktorë dhe për këtë arsye ndahet në dy grupe të mëdha: a) hipertension arterial esencial, i cili edhe

pse bëhen një sërë ekzaminimesh nuk arrin të kuptohet se nga vjen. Kjo shpesh ka origjinë

trashëgimie ose stresi, pra ka origjinë të brendshme.

Grupi i dytë është hipertensioni arterial sekondar, që tregon se ka një shkak të ndryshëm

që mund të jetë një person që ka vuajtur nga veshkat, nefriti apo infeksione të veshkave dhe quhet

hipertension renovaskular.Shkak tjetër mund të jetë, sëmundje të tjera të veshkave, si p.sh.,

ngushtimi i arteries renale që furnizon veshkën me gjak, duke mos u furnizuar si duhet me gjak në

veshkë krijohen çrregullime të prodhimit të hormoneve dhe për pasojë ngritje të tensionit.

Shkak tjetër është problemet me gjëndrat e tiroides, kur shtohet funksioni i tyre, çon në

prodhim të tepërt të hormonit të tiroides, gjë që shton rrahjet e zemrës, e për pasojë rritje të tensionit

në enëve të gjakut.Shkaqe të tjetra për këtë lloj hipertensioni janë diabeti, tumori i gjëndrave

mbiveshkore.

Është sëmundja më e përhapur në popullatë. Rreth 18-20% e popullsisë vuan nga

hipertensioni arterial. Trashëgimia, stresi, duhani, sëmundjet e veshkave etj., janë disa nga shkaqet

e kësaj sëmundje kronike. Kështu shprehet kardiologu për SH2, mjeku specialist pranë Poliklinikës

Qendrore të Specialiteteve, Valer Manushi. Por, cilat janë grupmoshat më të rrezikuara dhe cila

është mënyra më e mirë për ta parandaluar?

Nga tensioni vuan gati 12-20 % e popullatës, dhe me rritjen e moshës rritet dhe përqindja

e të prekurve. Por, më e rrezikuar është mosha mbi 45-50 vjeç për burrat dhe 50 -55 vjeç për gratë.

Te gratë kjo lidhet me hyrjen në periudhën e menopauzës dhe çrregullimet hormonale

karakteristike të kësaj periudhe, ndërsa te burrat me çrregullimet që pësojnë enët e gjakut, nga

përdorimi i kripës, duhanit, alkoolit.

Enët e gjakut humbasin elasticitetin, ngushtohen dhe nisin problemet me tensionin e gjakut.

Kohët e fundit po vihet re se hipertensioni po shfaqet dhe te moshat e reja. "Fajtorët" për këtë

duhen kërkuar te trashëgimia, por dhe stili i jetës, aktiviteti i ulët fizik dhe regjimi ushqimor me

kalori të tepërta dhe pa vlera ushqimore.

1.1. Simptomat e shfaqjes

Shenjat dhe simptomat e hipertensionit:

♥ Dhimbje koke

♥ Kapitje

♥ Ndryshime në shikim

♥ Të përziera, të vjella

♥ Ankth

♥ Çoroditje

♥ Zverdhje ose skuqje lëkure

*Shënim: Shpesh, nuk verehet asnnje simptome në personat me hipertension.

Shenjat e semundjes shfaqen gradualisht. Presioni arterial, ne fazat fillestare, lekundet

me ngritje e zbritje dhe me vone stabilizohet me shifra te ngritura. Me zhvillimin e metejshem te

semundjes shfaqen dhimbjet e kokes, marrja e mendve, çrregullimi i gjumit, shpejtimi i ritmit te

pulsit, si dhe dobesi e pergjithshme. Thellimi i gjendjes se hipertensionit mund te sjelle edhe

ndryshime ne zemer, e cila fillon te zgjerohet. Kjo semundje nganjehere shoqerohet me

arteriosklerozen e eneve te gjakut, qe nuk le pa prekur enet koronare qe ushqejne zemren,

ngushtimi i te cilave shkakton dhembje ne zonen e zemres, veshtiresi ne frymemarrje gjate

sforcimit fizik.

Në shumicën e rasteve hipertensioni nuk shfaq simptoma të dallueshme. Si pasojë, shumë

persona nuk janë të vetëdijshëm që vuajnë nga hipertensioni. Në raste të rralla hipertensioni

shkakton dhimbje koke, marrje mendsh ose nervozitet.

Kur tensioni i gjakut është shumë i lartë, atëherë shfaqen simptoma më të dallueshme, siç janë

dhimbje koke, mos mbushje dot me frymë, marrje mendsh, turbullim shikimi e të tjera.

1.2. PASOJAT

Presioni i lartë i gjakut ushtron mbi muret arteriale i dëmton këto enë gjaku. Në kushtet e

një hipertensioni kronik zemra duhet të punojë më shumë për të mundësuar lëvizjen e gjakut në

arterie. Në mënyrë të pandjeshme por të vazhdueshme hipertensioni i pakuruar dhe i tejzgjatur

mund të shkaktojë sëmundje të zemrës dhe të enëve të gjakut duke çuar deri në insufiçencë

kardiake (të zemrës), renale (të veshkave) ose hemoragji cerebrale (të trurit). Për këtë arsye

hipertensioni quhet ‘vrasësi i heshtur‘ (the silent killer).

Gjithsesi duhet theksuar se hipertensioni nuk është i vetmi faktor që ndikon në zhvillimin

e këtyre sëmundjeve. Pirja e duhanit, sëmundja e diabetit ose sasi të larta të yndyrnave në gjak

kanë gjithashtu një ndikim tejet negativ në zhvillimin e tyre.

Tensioni i gjakut është i lidhur ngushtë me veshkat dhe funksionimin e tyre. Aftësia e

veshkave për të kontrolluar (eliminuar) sasinë e lëngjeve që qarkullon në trupin e njeriut ka një

ndikim të drejtpërdrejtë në volumin e gjakut. Kur ky volum është i madh, presioni që ushtrohet

mbi muret e arterieve është i lartë. Sikundër është përmendur dhe më sipër, presioni i lartë i gjakut

në muret e arterieve është i dëmshëm për shëndetin e njeriut.

1.3. Faktoret

Hipertensioni kryesor (parësor) nuk ka ndonjë shkak të njohur. Ky lloj hipertensioni

gjendet në pothuajse 95% të të gjithë pacientëve me hipertension. Megjithëse shkaku nuk është i

qartë, faktorë gjenetikë dhe të mjedisit, të tillë si dieta dhe fizkultura luajnë një rol të rëndësishëm.

Hipertensioni dytësor është tensioni i lartë i gjakut i cili shkaktohet nga një çrregullim bazë. Disa

shembuj janë si më poshtë vijon:

♥ Ngushtimi i arterieve të caktuara

♥ Çrregullime të gjendrës mbiveshkore

♥ Çrregullime të veshkave

♥ Përdorimi i medikamenteve

♥ Shtatëzania

♥ Përdorimi i kontraceptivëve nga goja, antihistaminës, steroidëve, ilaçeve kundër depresionit ose

medikamenteve antipezmatuese josteroidale

♥ Çrregullime dhe sindroma të tjera të ngjashme

Kategoria : Prensioni sistolik i gjakut(mm Hg) dhe/ose Prensioni diastolik i gjakut(mm Hg)

a) Shumë i mirë

b) Normal 120-129 dhe 80-84

c) Normal i lartë 130-139 ose 85-89

d) Hipertension >140 ose >90

Faktorët e rrezikshmërisë për hipertension

♥ Mbipesha

♥ Përdorimi i madh i kripës ose sodiumit në dietë

♥ Jeta joaktive

♥ Pirja e duhanit

♥ Mjedisi me nivel të lartë stresi

♥ Dieta joushqyese

♥ Histori familjare e tensionit të lartë të gjakut

Stresi, menopauza, jeta sedentare, ushqimi, keto jane disa nga "shkaktaret e jashtem" te

shfaqjes se hipertensionit arterial. Semundja e hipertensionit arterial prek te gjitha moshat, qe nga

ajo femijerore deri ne moshat e rritura. Hipertensioni qe shfaqet ne moshat e reja, para 50 vjeteve

ka te beje me shume me hipertensionin arterial sekondar, kurse pjesa tjeter qe haset ne moshat e

rritura mbi 50 vjeç, eshte hipertension arterial primar. Ne pergjithesi konsiderohet si semundje e

moshes se rritur, por vihet re se eshte mjaft e perhapur ne moshat e reja. "Fajtoret" per kete duhen

kerkuar te trashegimia, por dhe stili i jetes, aktiviteti i ulet fizik dhe regjimi ushqimor me kalori te

teperta dhe pa vlera ushqimore.

Rreziqet qe shkaktohen nga menyra e ushqyerjes

Nikotina qe permban duhani çon ne ngushtim te eneve te gjakut, e per pasoje rritjen e

presionit te gjakut dhe shfaqjen e hipertensionit. Marrja e kripes nepermjet ushqimeve ne sasi te

tepert, depozitohet ne paretet e mureve te eneve te gjakut, duke shkaktuar rritje te prensionit te

gjakut.

Tek njerezit e shendetshem, pa patologji dhe faktore rrezikues, kufijte e tensionit normal jane 140

me 90 mmHg, konsideron kryetari i Kongresit Evropian per hipertensionin, profesori Xhuzepe

Mança. Autoret e tre hulumtimeve, te cilet perfshine me shume se 30 000 paciente, te cilet kane

pasur faktore te rrezikshem (diabet, semundje kardiovaskulare) zbuluan se ne rastet e tilla te

tensionit ne kuader te 125-120 mmHg me 70 mmHg eshte mjaft e rrezikshme, pasi ekziston rreziku

per sulm ne zemer dhe zbritje te glukozes . Kjo ndodh pasi gjate qarkullimit te ngadalesuar te

gjakut, ai nuk dorezon substanca te mjaftueshme te dobishme ne organizem, si oksigjenin,

glukozen dhe komponente te tjere energjetike te domosdoshem. Tek keto raste, nuk duhet te

rregullohet menjehere tensioni i gjakut pa u konsultuar me mjekun. Mjeket po ashtu mendojne se

duhet te kontrollohet tensioni edhe tek femijet e adoleshentet.

Ekspozimi ne diell ne oret me te nxehta gjate dites, i personave qe vuajne nga hipertensioni

dhe ne veçanti i atyre qe perveç saj vuajne edhe nga semundje te zemres, mund te shtoje rrezikun

e krizave dhe te infarktit. Dhe ata qe vuajne nga zemra nuk jane te pakte. Nje studim i kryer nga

mjeke te klinikes "Mayo" ne Shtetet e Bashkuara, tregon se nje ne çdo kater vete, mbi moshen 45-

vjeçare mund te preket nga semundje te zemres. Te dhenat e studimit i shtyjne mjeket dhe pacientet

te kene parasysh se pushimi i zemres nuk shkaktohet vetem nga pompimi i pamjaftueshem i gjakut,

por edhe atehere kur pompimi i gjakut eshte normal, por zemra nuk eshte ne gjendje ta absorboje

ate.

Simptomat tipike te kesaj sindrome jane lodhje, veshtiresi ne frymemarrje, edeme te

kembeve dhe probleme ne ritmin e rrahjeve te zemres. Per te shmangur nje fatkeqesi, mjeket e

kesaj klinike rekomandojne zbatimin e masave parandaluese kunder presionit te larte te gjakut.

Nje tjeter menyre per te ulur rrezikun e semundjeve te zemres eshte pirja e veres se kuqe.

Përhapja/Grupmoshat me te prekura

Hipertensioni duket se po kercenon jeten e Shqiptareve dhe kjo fale nje sere faktoreve

ndikues. Por ajo qe mjeket theksojne eshte se kjo semundje po prek edhe te rinjte. Keshtu, 1 ne 4

persona te moshes 15-45 vjec jane te prekur nga hipertensioni, ndersa mbi te 50-tat llogaritet

gjysma e popullsise. Hipertensioni njihet si nje semundje qe shfaqet me rritjen e moshes, por sot

ajo po prek edhe te rinjte per shkak te nje sere faktoreve te ndryshim. Ndaj mjeket bejne apel per

nje jete me aktive, si dhe lenien pas te veseve. "Sot hipertensioni eshte kthyer ne nje semundje qe

po prek shume persona, nderkohe qe shkaku i vdekshmerise per semundjet e zemres dhe te

hipertensionit eshte 1 ne 2.

Hipertensioni eshte nje gjendje shendetesore kronike, ne te cilen presioni i gjakut

qendron i rritur. Hipertensioni nuk ka simptoma specifike dhe quhet "vrasesi i heshtur". Rreth 900

mije persona ne vendin tone vuajne nga probleme te hipertensionit, duke e renditur kete semundje

nder me kryesoret. Te semuret ne pergjithesi jane te grupmoshes se mesme, me trashegimi

gjenetike, me mbipeshe, diabet, qe kane stres fizik, ose psikik te perditshem, qe jane perdorues te

duhanit, konsumues te tepert te kripes dhe alkoolit, qe bejne nje jete sedentare (pa ushtrime fizike).

Per sa u perket simptomave, hipertensioni mund te filloje pa shenja shqetesuese dhe per vite me

radhe ato jane mjaft te pakta dhe te paqarta. Rritja e tensionit behet gradualisht dhe i le kohe trupit

te njeriut te adaptohet me kete gjendje.

Shenjat dhe shqetesimet mund te jene dhimbje koke, apo qafe, ndjenje djegieje, skuqjeje

dhe temperature ne fytyre, shtypje, apo dhimbje gjoksi, nevoje dhe pamundesi per t'u mbushur me

fryme. Per sa u perket te prekurve rezulton se te meshkujt, hipertensioni eshte i lidhur me statusin

e duhanpiresit, ku prevalenca e hipertensionit eshte me e larte te meshkujt duhanpires sesa tek ata

joduhanpires 34 per qind dhe 23 per qind. Te femrat, prevalenca e hipertensionit ne numrin

relativisht te vogel te joduhanpireseve eshte pak me e larte sesa per duhanpireset 20 per qind dhe

17 per qind, perkatesisht. Shumica e femrave duhanpirese jane femra me te reja qe ne pergjithesi

kane rrezik me te ulet per hipertension.

E ndersa tensioni i larte konsiderohet teper i rrezikshem nga ana tjeter, ne nje studim te

kryer pak kohe me pare ne vendin tone per sa i perket tensionit te ulet, rezulton se edhe per kete

popullata eshte pyetur, por nuk eshte problem per shendetin publik, pasi eshte fenomen i rralle dhe

sepse tensioni i ulet nuk eshte faktor madhor risku per semundjet qe shkaktojne vdekshmeri.

Statistika mbi te prekurit

900 mije njerez ne vendin tone vuajne nga hipertensioni

50% e vdekjeve ne vendin tone shkaktohen nga hipertensioni

1 ne 4 shqiptare mbi moshen 50 vjec vuan nga semundja

25 % e popullsise ne moshe madhore vuajne nga semundja e hipertensionit.

65 % e te semureve me hipertension vuajne edhe nga semundjet e zemres.

7 % e te semureve jane adoleshente

Nivelet e hipertensionit rezultojnë të jenë me te larta tek personat mbi peshe/obeze

krahasuar me ato me peshe normale. Pothuajse gjysma e femrave obeze, 47 per qind, jane me

hipertension krahasuar me 8 per qind te femrave qe kane peshe normale. Niveli i hipertensionit tek

meshkujt obeze eshte 45 per qind krahasuar me 20 per qind te meshkujve me peshe normale.

Femrat dhe meshkujt qe jetojne ne zonat rurale 24 per qind dhe 31 per qind, perkatesisht kane me

shume gjasa te jene me hipertension sesa ata qe jetojne ne zonat urbane 16 per qind dhe 24 per

qind, perkatesisht. Femrat dhe meshkujt qe jetojne ne Tiranen urbane kane prevalence shume me

te ulet te hipertensionit 5 per qind dhe 8 per qind, perkatesisht krahasuar me femrat dhe meshkujt

qe jetojne ne rajonet e tjera me shume se 20 per qind e femrave dhe meshkujve.

Nga tensioni vuan gati 12- 20 per qind e popullates, dhe me rritjen e moshes rritet dhe

perqindja e te prekurve. Por me te predispozuar per t'u prekur nga kjo semundje eshte mosha mbi

45-50 vjeç per burrat dhe 50-55 vjeç per grate. Te grate kjo lidhet me hyrjen ne periudhen e

menopauzes dhe çrregullimet hormonale karakteristike te kesaj periudhe, ndersa te burrat me

çrregullimet qe pesojne enet e gjakut, perdorimin e kripes, duhanit, alkoolit. Enet e gjakut

humbasin elasticitetin, ngushtohen dhe nisin problemet me tensionin e gjakut. Kohet e fundit po

vihet re se hipertensioni po shfaqet dhe te moshat e reja. hipertensionit arterial prek te gjitha

moshat, qe nga ajo femijerore deri ne moshat e rritura.

Hipertensioni qe shfaqet ne moshat e reja, para 50 vjeteve ka te beje me shume me

hipertensionin arterial sekondar, kurse pjesa tjeter qe haset ne moshat e rritura mbi 50 vjeç, eshte

hipertension arterial primar. Ne pergjithesi konsiderohet si semundje e moshes se rritur, por vihet

re se eshte mjaft e perhapur ne moshat e reja. "Fajtoret" per kete duhen kerkuar te trashegimia, por

dhe stili i jetes, aktiviteti i ulet fizik dhe regjimi ushqimor me kalori te teperta dhe pa vlera

ushqimore.

Hipertensioni ne vetvete zakonisht nuk shkakton asnje simptome prandaj edhe disa e

quajne “Vrases i Fshehur”. Megjithate ai shkakton disa pasoja mjeksore shume te padeshirueshme.

Per nje perjudhe shume vjecare nese tensioni i gjakut eshte ne menyre konstante shume i larte

mund te pershpejtoje semundjet koronare te zemres qe cojne ne infarkte, mund te çoje ne semundje

te renda te zemres deri ne vdekje, dhe gjithashtu mund te coje ne deshtim te veshkave.

Meqenese hipertensioni mund te shkaktoje kaq shume semundje te renda qe mund te

cojne deri ne vdekje diagnostikimi dhe mjekimi i tij eshte shume i rendesishem. Sipas nje studimi

te realizuar nga mjeket, rezulton se rreth 25% e shqiptareve vuajne nga prensioni i larte i gjakut .

Prevalenca rritet me kalimin e moshes, pasi 40% e shqiptareve qe vuajne jane mbi 45 vjeç.

Hipertensioni shkakton nje numer te madh semundjesh kardiake, duke nisur nga ato koronare e

deri ne infarkte akute. Mjeket keshillojne qe te gjithe qytetaret qe jane ne dijeni te problemeve qe

kane me tensionin e larte, te shmangin daljet ne diell dhe ekzpozimet ndaj temperaturave te larta

.

Rreth 900 mije persona ne vendin tone vuajne nga hipertensioni, duke e renditur -kete

semundje nder me shqetesueset. Sipas mjekeve specialiste, kjo shifer kap mbi 25-30 per qind te

popullsise. Kohet e fundit hipertensioni ka filluar te shfaqet edhe ne moshat mbi 18 vjeç. Mjeket

vleresojne se semundja e hipertensionit eshte nje faktor shume i rendesishem qe shkakton

semundje te zemres, hemorragjite cerebrale dhe demtime te veshkave.

MJEKIMI :

Mjekimi i HTA eshte nje “art” qe nuk drejtohet ndaj hipertensionit por ndaj hipertonikut,duke mare

parasysh te gjitha vecorite shoqeruese tek i semuri. Qe mjekimi te jete i suksesshem

vleresohet:- Eksperienca e mjekut- Edukimi i te semurit- Bashkepunimi i ngushte midis tyre.

Hipertensioni është një çrregullim kronik i cili nuk mund të shërohet por mund të mbahet nën

kontroll nëpërmjet ndryshimit të stilit të jetesës dhe barnave që ulin prensionin e gjakut. Vlerat

optimale të prensionit të gjakut janë 120 mmHg për prensionin sistolik dhe 80 mmHg për

prensionin diastolik. Kurimi i hipertensionit ka për qëllim uljen e presionit që gjaku ushtron në

arterie, nën vlerat 140 mmHg për prensionin sistolik dhe nën 90 mmHg për prensionin diastolik.

Përdorimi i barnave për të ulur prensionin e gjakut nuk është gjithmonë i domosdoshëm.

Gjithsesi, një pjesë e pacientëve janë të detyruar të përdorin gjithmonë barna për uljen e

tensionit. Në këtë kategori përfshihen:

• personat që vuajnë nga Diabeti Melitus,

• personat që kanë (kaluar) një sëmundje kardike apo te enëve të gjakut , dhe që e kanë

prensionin sistolik te gjakut mbi 140 mmHg,

• personat të cilët e kanë prensionin e gjakut mbi 180 mmHg.

Kur pacienti nuk vuan nga diabeti apo nga sëmundje të zemrës dhe të enëve të gjakut, atëherë

mjeku vendos bazuar në faktorët e mëposhtën nëse pacienti duhet të përdorë apo jo barna për uljen

e tensionit.

• Vlerat e tensionit të gjakut.

• Mosha

• Gjinia (burrë apo grua).

• Raporti midis vlerës totale të kolesterolit dhe kolesterolit HDL (HDL quhet kolesteroli i

‘mire’).

• Pirja e duhanit.

Ne rastet me insuficience kardiake, duke u evituar gjate gravidances, hiperkalemisedhe

ne stenozat bilaterale te arterieve renale. Alfa-bllokuesit preferohen tek prostatiket dhe evitohen

ne te semuret me insuficience kardiake.

Nje rekomandim

tjeter, qe duhet pasur parasysh, eshte qe fillimi terapise tek te rinjte, preferohet te behet me ACE-

frenues dhe tek te moshuarit me Ca-bllokues. Ne te dyja moshat, ne shumicen e rasteve diuretiku

eshte nje shoqerues i rekomanduar.Monoterapi apo terapi e kombinuar? Duke pase parasysh se

shumica e te semureve qe paraqiten per here te pare kane shifra te TA >160/100 mmHg, si dhe

shume prej tyre kanesi shoqerues edhe dibetin e sheqerit apo nje nefropati kronike (ku shifrat e

TA keshillohente ulen <130/80 mmHg) rekomandimi i fllimit te terapise per HTA eshte qe te behet

mekombinim preparatesh dhe jo me monoterapi.

Aq me teper, sot dihet qarte nga studimet se diuretiket ne doze te vogel, fuqizojne mjaft

efektin e cilido medikamenti, te seciles klase tjeter antihipertensive. Megjithate, ne mjaft te semure

eshte e nevojshme qe fillimi i terapise te behet me me shume se 2 apo 3 medikamente, ne vartesi

te shifrave fillestare te TA dhete nivelit te ketij reduktimi, per te cilen ka nevoje i semuri. Ne keto

raste, kombinimi i medikamenteve eshte i lire, por ne shumicen e rasteve diuretiket jane te

pranishem. Nje parim tjeter i mjekimit te HTA eshte mundesisht zgjedhja e medikamenteve me

vetem njedoze ditore (medikamente me leshim te ngadalshem). Kjo ka rendesi te vecante, sepse

nekete menyre lehtesohet komforti i te semurit per mjekim (ai s’duhet te mendoje disa heregjate

dites per mjekimin) dhe keshtu rritet komplianca e mjekimit (numri i te semureve qenuk merziten

nga mjekimi, por e marrin rregullisht ate per kohe te gjate).

Nga ana tjeter,medikamentet me veprim te ngadalshem, pra me nje doze ditore, kane nje

perqendrimkonstant te medikamentit ne gjak dhe per pasoje nje efekt pa kurba ditore mbi uljen

apo jo te TA. Ndryshe ndodh me terapite e fraksionuara antihipertensive (disa here ne dite), te cilat

realizojne efekte maksimale gjate clirimit te larte ne gjak te medikamentit dhe dobesim te efektit

ne pjese te ndryshme te dites. Ky variabilitet efekti, gjate dites, mund te behet idemshem, sepse

mund te shoqerohet edhe me nje variabilitet shoqerues te frekuences se ritmit te zemres, qe mund

te sjelle efekte te padeshirueshme, duke shtuar ataket kardiake koronare dhe probabilisht edhe

incidencen e IAM ne keta te semure.

Eshte pikerisht kjoarsye, qe ka bere akuzat e mirenjohura ndaj nifedipines afatshkurter,

ne mjekimin e HTA.Pervec ketyre arsyeve, marrja disa here gjate dites e medikamenteve per

mjekimin e HTA, prish komfortin e jeteses dhe te aktivitetit te pacientit dhe kontribuon per shtimin

e numritte hipertonikeve qe nderpresin mjekimin.Ne kete llogjike, sot me te preferuarit jane

medikamentet e kombinuara ne nje tablete,me efekt te zgjatur. Per fat te mire, numri i tyre eshte

shtuar mjaft ne treg dhe ka lehtesuar shume mjekimin e te semureve me HTA. Momenti qe

rekomandohet per marrjen e ketij mjekimi te kombinuar ne nje tablete eshte si rregull mengjesi.

Disa konsiderata speciale per mjekimin:Nderpreja e medikamenteve:

Nderpreja e mjekimit, si rregull, sjell ringritjen e TAne 80% te rasteve dhe vetem ne 20% te te

semureve mund te ruhen nivelet e mepareshmete TA pas nderprejes. Duke ditur se me sa veshtiresi arrihet

niveli i duhur i uljes se TA,nuk rekomandohet ne asnje menyre nderpreja e terapise antihipertensive,

me perjashtim terasteve kur medikamentet japin efekte anesore.

• HTA rezistent:

Ka disa raste kur HTA eshte rezistent ndaj mjekimit. Kjo do te thote kur TAD nuk zbret nen 90 mmHg,

me gjithe perdorimin e mbi 3 medikamenteve. Kjo situate mund te vije kur i semuri nuk i merr

rregullisht ilacet. Po ashtu ajo perseritet ne rastet kur,nga matjet qe kryhen gjate vizites mjeksore,

shifrat e TA mund te jene me te larta, per shkak te emocioneve te vecanta (ndryshe nga jeta reale,

shifrat rezultojne te larta, pavaresisht ngamjekimi). Megjithate, ka edhe mjaft arsye te tjera qe

mund te realizojne rezistencen ndaj mjekimit, midis te cilave me e shpeshta eshte rritja e mases se

volumit qarkullues, nga dozimi i ulet i diuretikut, apo marrja pa kriter e kripes, qe mund te

rregullohet shpesh nga rritja dozes se diuretikut apo zgjedhja e nje diuretiku me potent.

HTA te femijet:

Per fat te keq, nuk ka te dhena per perdorimin afatgjate te antihiper-tensiveve tek femijet. Perderisa

keto mungojne, keshillohet qe edhe per femijet te perdoret llogjika e mjekimit antihipertensiv si

edhe tek adultet. Ulja e peshes tek femijet me HTA, eshte shume e rendesishme, sepse vetem ulja

e obezitetit mund te mjaftoje per normalizimin e TA ne mjaft raste.

HTA tek te moshuarit:

Ne mjaft te moshuar mund te gjendet HTA me s ngmomanometer dhe TA normal, kur matjet behen brenda

ne arterie. Ky quhet pseudoHTA dhe lidhet me rritjen e rigiditetit te mureve te arterieve qe nuk shtypen

(kolapsohen) nga mansheta.Sidoqofte, eshte dokumentuar qe mjekimi i HTA, si sistolik e diastolik, tek te

moshuaritedhe > 80 vjec, sjell nje reduktim te rendesishem te riskut kardiovaskular. Megjithate,

ulja e TA tek hipertoniket e moshuar duhet bere shume gradualisht, kryesisht nepermjet

Ca- bllokuesve e diuretikeve, qe veprojne me mire dhe japin me pak efekte anesore. Nivelet eTA

qe duhen arritur jane rreth 140 mmHg per TAS dhe kujdes duhet bere qe TAD te mosulet shume (<65

mmHg).

HTA dhe diabeti i sheqerit:

Tek nje i semure me HTA + diabet sheqeri duhet bere njekujdes i vecante. Kjo per aresye se keta jane

dy faktore rreziku kardiovaskulare, qe nuk mblidhen por shumezohen, persa i perket efekteve

negative qe mund te krijojne. Mjekimii HTA, ne keta te semure, duhet te jete me intensiv dhe

qellimi per tu arritur gjithmone eshte <130/80 mmHg. Ulja e TA sa me poshte ketij kufiri, mund te sjelle

nje reduktim prej mbi 50% te komplikacioneve vaskulare dhe kardiake, renale, te retines apo

neuropatise autonome ne keta te semure. Ne rast se ne keta te semure eshte prezente proteinuria,

eshte i domosdoshem perdorimii nje ACE-frenuesi. Efekt te favorshem ne mjekim paraqesin edhe

diuretiket,ß-bllokuesit apo Ca-bllokuesit.

HTA dhe insuFIcienca kardiake:

Ne rastet me insuficience kardiake, per shkak terenies se debitit te zemres, mund te dekapitohet TA

sistolik duke maskuar HTA. Megjithate,TAD mund te mbetet i rritur edhe me shume, per shkak te

rritjes se rezistencave

vaskulare periferike gjate insuficiences kardiake. Ulja e tyre, dhe per pasoje edhe e TAD, sjell pe

rmiresim te insuficiences kardiake kongjestive. Ne keto raste, medikamente te preferuar jane

ACE-frenuesit, ß-bllokuesit vazodilatatore. Nje efekt te mire kane te gjitheantihipertensivet,

pervec vazodilatatoreve direkte, edhe per reduktimin e hipertrofise seventrikulit te majte, si

prelud i insuficiences kardiake kongjestive.

HTA dhe SAK:

Bashkekzistenca e HTA me SAK e ben mjekimin antihipertensiv mete rendesishem, sepse vetem ulja e TA

mund te sjelle lehtesimin klinik te SAK. Mjekimii preferuar ne keta te semure jane: ß-bllokuesit dhe

Ca-bllokuesit. Edhe ne fazen akute teinfarktit te miokardit mund te kemi nje rritje te TA nga stimuli

simpatik prej angines segjoksit. Ne rastet me infarkt akut perdoren te gjithe ata antihipertensive, qe

nuk ulin debitinkardiak, midis te cileve me te preferuarit jane ß-bllokuesit dhe ACE-frenuesit.

Këshilla për ushqimin

Ushqimi duhet të jetë i shëndetshëm dhe i shumëllojshëm. Shembuj produktesh të

shëndetëshme janë janë perimet, frutat, patatet apo drithërat. Personat që vuajnë nga hipertensioni

ose sëmundjet e zemrës dhe enëve të gjakut, si për shembull personat që kanë kaluar një infarkt në

zemër, duhet të kufizojnë konsumin e produkteve shtazore. Natyrisht, duhet të evitohet përdorimi

i yndyrnave shtazore për gatim duke u zëvendësuar me vajra vegjetale si vaji i ullirit apo i

lulediellit. Produktet e bulmetit duhet të kenë përqindje të ulët yndyrnash kurse mishi duhet të jetë

pa dhjamë dhe të mos konsumohet çdo ditë të javës. Është e këshillueshme që një ose dy herë në

javë të konsumohet peshk. Veçanërisht të dobishëm për sëmundjet e zemrës dhe enëve të gjakut

janë llojet en peshkut ton, salmon dhe sardelet.

Për arsye se kripa ngre tensionin e gjakut përdorimi i saj në gatim është i pakëshillueshëm.

Gjithashtu duhet bërë kujdes me produktet e gatshme të cilat kanë përmbajtje të larte kripe si

patatina, kikirikë të kriposur apo llojet e ndryshme të turshive. Konsumimi i pijeve alkolike duhet

kufizuar në dy gota në ditë dhe mundësisht të mos konsumohet çdo ditë.

Parandalimi i hipertensionit

♥ Mospirja e duhanit

♥ Rënia në peshë, nëse jeni mbipeshë

♥ Rritja e aktivitetit fizik për të përmirësuar gjendjen kardiake

♥ Ulja e përdorimit të sodiumit deri në

♥ Ulja e përdorimit në dietë të yndyrës së saturuar dhe kolesterolit

♥ Pirja e kufizuar e alkoolit (një ose dy gota në ditë)

♥ Përdorimi i mjaftueshëm i kalciumit, kaliumit, magnezit dhe proteinës

♥ Përballimi i stresit

♥ Rregullimi i dietës; pakësimi i përdorimit të kripës, yndyrës së saturuar dhe kolesterolit

♥ Përballimi i stresit; ulja e stresit ose gjetja e mënyrave për përballimin e stresit

♥ Fizkultura; rekomandohet aktivitet fizik i lehtë çdo ditë prej tridhjetë minutash

♥ Rënie në peshë, nëse është e nevojshme

♥ Mjeku juaj mund t’ju japë ilaçe për të kontrolluar tensionin e gjakut

♥ Kryerja e një aktiviteti fizik (intensiv) të paktën 30 minuta në ditë, 5 ditë në javë, si ecje me hap

të shpejtë, xhiro me biçikletë, not, e të tjera.

Qellimi i studimit :

• Ky studim ka per qellim te evidentoje incidencen e HTA-se dhe komplikacioneve te tij

per Qendren Shendetesore Shkoze dhe Qendren Shendetesore nr 1 ne total.

• Incidenca e HTA’se dhe komlikacioneve te atyre qe trajtohen me medikamente me

rimbursim nga ISKSH.

• Raportin e patologjive kardiake me patologjite e sistemeve te tjera te organizmit, raporti

i HTA esencial me ate sekondar,raporti sipas gjinise i ketyre patologjive,

• Propabiliteti,mosha mesatare e semundjeve kardiake, jetegjatesia mesatare e

popullates

• HTA’ja dhe komplikacionet e tij ne mortalitetin e njesise administrative nr1.

• Nr i te semureve me me shume se dy diagnozave kronike kardiake, idhja e dislipidemise

dhe e diabetit mellitus me HTA-ne e komplikacioneve te tij.

• Kostoja e rimbursimit dhe vlera per recete i ketyre diagnozave.

• Raporti i popullates me semundshmerine ne vite.

Materiali dhe metoda

• Eshte nje studim statistikor qe analizon te dhenat e semundeshmesise kronike per nje

vit(2012) te Qendres Shendetesore Shkoze dhe Q.SH nr 1.

• Keto te dhena jane marre nga evidencat e semundshmerise kronike progresive (tabela

m7) per 6 mujorin e dyte e ketij viti.

• Rregjistrat e semundshmerise kronike e cdo mjeku familje.

• Te dhenat nga databaza e kompjuterit te D.R.S.K.SH-se

• Skedat e vdekjeve per nje vit te njesise administrative Nr1 Tirane.

• Nr total i popullsise eshte 101023,mosha mbi 14 vjec eshte 84859.Q.Sh nr 1 afrojne

sherbim per moshen mbi 14 vjec 24 mjeke familje dhe 2 specialistë kardiologë,kurse

Qendra Shëndetësore Shkoze ofon sherbim mjeksor 5 mjeke familje.Pra 1 mjek familje

per 3000 banorë i popullatës në studim Nr total i te semureve sipas tabeles M7 eshte

23075 ,nr total i semureve kronike qe marrin medikamente me rimbursim eshte 14885.

• Ne te dy qendrat mbulohen me sherbim nga 29 mjeke familje dhe dy Kardiollog

Rezultati

Incidenca e patologjive kronike kardiake sipas databaseit DRSKSH qe mjekohen me

medikamente me rimbursim per 1 vit (2012-mesatarja vjetore e tyre). Nt: 14885

Kardiovaskularet61.518%

Endokrine Metab.14.33%

Aparati Respirator6.402%

Aparati Urinare5.677%

SNQ, Shqisat4.817%

Cregullime mendore3.677% Pat. Reumatizmale

1.867%

Aparati Tretes0.974%

Tumoret0739%

Incidenca e patologjive kronike kardiake sipas evidences se semundshmerise kronike te 6

mujorit te dyte te 2012 progresive per qendres shendetesore Nr 1 dhe Shkoze (Tabela M7)

Nt: 23075

Kardiovaskularet57.73 %

Endokrine Metab.14.68 %

Aparati Respirator5.9%

Aparati Urinare4.88%

SNQ, Shqisat4.67%

Cregullime mendore4.85%

Pat. Reumatizmale3.62%

Aparati Tretes2.55%

Tumoret1.12 %

Krahasimi ndermjet dy rezultateve

❖ Sipas mjekimit me medikamente me rimbursim nga DRSKSH

Kardiovaskularet

61.518%

Endokrine Metab.14.33%

Aparati Respirator

6.402%

Aparati Urinare5.677%

SNQ, Shqisat4.817%

Cregullime mendore3.677%

Pat. Reumatizmale

1.867%

Aparati Tretes0.974%

Tumoret0739%

❖ Sipas Tabeles M7

Patologjite Kardiovaskulare kane perqindjen me te madhe ne raport me patologjji kronike te

sistemeve te tjera te organizmit.

-Patologjite e sistemit endokrine dhe metabolizmi jane te dytet pas kardiovaskulareve.

-Patologjite e sistemeve te tjera te organizmit kane % te perafert.

-Te dy evidencat nuk kane ndonje sinjifikance te dukshme te raportit te smundjeve

kardiovaskulare me sistemet e tjera te organizmit.

-Sinifikanca ne numrin total te kronikive i dedikohet kufizimit te listes te barnave te

rimbursuara si dhe ato qe mjekohen me nderprerje.

Diagrama e komplikacioneve te HTA’se sipas tabeles M7 per Qendren Shendetesore Shkoze

dhe Qendren shendetesore 1 (per vitin 2012)

Kardiovaskularet

57.73 %

Endokrine Metab.14.68 %

Aparati Respirator

5.9%

Aparati Urinare4.88%

SNQ, Shqisat4.67%

Cregullime mendore

4.85%

Pat. Reumatizmale

3.62%

Aparati Tretes2.55%

Tumoret1.12 %

Komplikacionet e HTA-se sipas tabeles M7 ka keto vlera:

-Cregullimi i ritmit te zemres eshte 1059 te semure.

-Semundjete e zemres nga HTA-ja eshte 781 te semure.

-I.K.K eshte 585 te semure.

-Infarkti i vjeter i miokardit eshte 588 te semure.

-Okluzioni,ischemi cerebro vaskulare eshte 388 te semure.

-S.I.Z eshte 291 te semure.

-Angina pectotis eshte 180 te semure.

-Infarkt akut i ri eshte 74 te semure.

-Forma akute dhe subakute eshte 30 te semure .

-Kor Pulmonar Kronik eshte 10 te semure.

0

200

400

600

800

1000

1200

Tabela e komplikacioneve te HTA-së sipas tabelës M7 viti 2012

Totali Kdiag.402 Kdiag.410 Kdiag.412 Kdiag.411

Qendra Shendetesore Nr 1

3555 731 47 549 30

Q. SH Shkoze 431 50 27 39 0

Gjithsej 2 qendra

3986 781 74 588 30

Kdiag.413 Kdiag.414 Kdiag.416 Kdiag 427 Kdiag.428

Qendra shendetesore Nr .1

165 263 10 924 471

Q . SH .Shkoze

15 28 0 135 114

Gjithsej 2 qendrat

180 291 10 1059 585

Kdiag 430 – Kdiag 437

Qendra shendetesore 1

365

Q. SH. Shkoze 23

Gjithsej 2 qendrat

388

Tabela e incidencës e HTA-së dhe e komplikacioneve të tij per muajin janar dhe dhjetor viti

2012 qe mjekohen me medikamente me rimbursim

Nga D.R.S.K.SH

Totali Kdiag 401 Kdiag 402 Kdiag 405 Kdiag 410

Q. SH nr 1 Janar

8231 4621 844 16 7

Q.SH.Shkoze Janar

1601 1031 20 10 16

Gjithsej 2 qendrat

9832 5652 864 26 23

Kdiag 414 Kdiag 427 Kdiag 428 Kdiag 272 Kdiag 250

Q.SH nr 1 .Janar

121 525 530 276 1291

Q.SH . Shkoze Janar

24 101 74 118 207

Gjithsej 2 qendrat

145 626 604 394 1491

Totali Kdiag 401 Kdiag 402 Kdiag 405 Kdiag 410

Q. SH nr 1 Dhjetor

8760 5629 158 9 3

Q.SH . Shkoze Dhjetor

1805 1175 23 12 16

Gjithsej 2 qendrat

10610 6804 181 21 19

Kdiag 414 Kdiag 427 Kdiag 428 Kdiag 272 Kdiag 250

Q. SH nr 1 Dhjetor

179 558 489 332 1403

Q.SH . Shkoze Dhjetor

42 102 86 151 243

Gjithsej 2 qendrat

221 660 575 483 1646

Prevalenca e HTA-së dhe e komplikacioneve të tijsipas gjinisë për muajin dhjetor 2012 i te

semureve qe marrin medikamente me rimbursim

Totali Kdiag 401 (M/F)

Kdiag 402 (M/F)

Kdiag 405 (M/F)

Kdiag 410 (M/F)

Q.SH.Nr 1 3987 M /4773 F

2466 M / 3163 F

67 M / 91 F 5 M / 4 F 0 M / 3 F

Q.SH. Shkoze

811 M / 1039 F 463 M / 712 F 11 M / 12 F 7 M / 5 F 12 M / 4 F

Gjithsej 2 qendrat

4798 M / 5812 F

2929 M / 3875 F

78 M / 103 F 12 M / 9 F 12 M / 7 F

Kdiag 414 (M/F)

Kdiag 427 (M/F)

Kdiag 428 (M/F)

Kdiag 272(M/F)

Kdiag 250 (M/F)

Q.SH.Nr 1 114 M / 65 F 252 M / 306 F 272 M / 217 F 117 M / 215 F 694 M / 709 F

Q.SH. Shkoze

28 M / 14 F 54 M / 48 F 49M / 37 F 75 M / 76 F 112 M / 131F

Gjithsej 2 qendrat

142 M / 79 F 306 M / 354 F 321 M / 254 F 192 M / 291 F 806 M / 840F

Diagrama e Komplikacioneve te HTA krahasuar mes dy evıdencave,

a- Tabela M.7

b- Kroniket kardiake qe mjekohen me medikamente me rimbursim nga DRSKSH per muajin

DHJ.2012

Kdiag 402 Kdiag 427 Kdiag 428 Kdiag 414 Kdiag 410 Kdiag 405

Komplikacionete e HTA-se te krahasuara mes dy evidencave(tabeles M7 dhe dhjetor 2012 qe

mjekohen me rimbursim).

-Kdiag 402 eshte 781 sipas tabeles M7 dhe 181 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

-Kdiag 427 eshte 1059 sipas tabeles M7 dhe 660 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

-Kdiag 428 eshte 585 sipas tabeles M7 dhe 575 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

-Kdiag 414 eshte 291 sipas tabeles M7 dhe 221 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

-Kdiag 410 eshte 74 sipas tabeles M7 dhe 19 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

-Kdiag 405 eshte 43 sipas tabeles M7 dhe 21 sipas rimbursimit dhjetor 2012.

Sinifikanca midis 2 evidencave per Kdiag 402 i dedikohet audicionit nga specialistet e e

D.R.S.K.Sh-se per mjeket ku eshte terhequr vemendja qe ky kod te kufizohet me pershkrimin

0

200

400

600

800

1000

1200

e recetes me rimbursim,si dhe e dhena progresive e kesaj tabele.

-Kdiag 427 i dedikohet kufizimit te listes te barnave te rimbursuara,dhe te dhenave progresive

te tabeles M7.

-Kdiag 428 dhe Kdiag 414 nuk kane sinifikance pasi keto diagnoza mbulohen me rimbursim ne

menyre me te plote.

Tabela e HTA-se esencial dhe HTA-se sekondar pë vitin 2012 sipas tabeles M7.

(401+405 ) 401(HTA esencial) 405(HTA sekondar))

Qendra Shendetesore 1 7773 7745 28

Q.SH.Shkoze 1276 1291 15

Gjithsej 2 qendrat 9079 9036 43

Diagrama e HTA esencial me ate sekondar sipas 2 evidencave

a- Tabela M.7

b- Atyre qe mjekohen me medikamente me rimbursim nga DRSKSH per muajin DHJ.2012

Kdiag 401

Kdiag 405

9036

43

6804

230

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

9000

10000

1 2

Incidenca e HTA esencial ne raport me HTA sekondare sipas tabeles M7 dhe te semureve qe

mjekohen me medikamente me rimbursim nga DRSKSH per muajin dhjetore 2012.

❖ Sipas tabeles M7 HTA esencial ne raport me HTA secondar

❖ Sipas recetave qe marrin me rimbursim per muajin dhjetore 2012 nga DRSKSHT

Tirane

99.5%

0.5%

Esencial Sekondar

99.6%

0.4%

Esencial Sekondar

Incidenca e HTA esencial ne teren te te gjitha patologjive Kardio-Vaskulare, krahasuar mes 2

evidencave

a- Sipas tabeles M.7

- Nt = 13323

68.8%

32.2%

Incidenca e HTA esencial ne teren te te gjitha patologjive Kardio-Vaskulare sipas tabeles M.7

HTA Esencial Sipas M.7

Komplikacionet e HTA'sedhe patologjive te tjerakronike Kardiake sipasM.7

b- Sipas kronikeve kardiake qe mjekohen me medikamente me rimbursim DHJ.2012 nga

DRSKSH

Nt=915

1-Prevalenca e HTA-së esencial sipas dy evidencave ne raport me HTA sekondar është

99.5%,shifër kjo e etiologjisë së panjohur të kësaj patologjije .

2-HTA esencial predominon në masën 71.5%(% mesatare )në terren të të gjitha patologjive

kardiovaskulare sipas dy evidencave.Sinifikanca në masën 5% midis këtyre 2 evidencave i

dedikohet të dhenat e tabeles M7 që figurojne paciente qe mjekohen privatisht,mjekohen me

medikamente pa rimbursim ,mjekohen me nderprerje si dhe të dhënat progresive vjetore të

kësaj evidence.

74.3%

25.7%

Incidenca e HTA esencial ne teren te te gjitha patologjive Kardio-Vaskulare sipas rimbursimit DHJ-

2012 nga DRSKSH

HTA Esencial qemjekohen memedikamente merimbursim nga DRSKSHDHJ.2012

Komplikacionet e HTA'sedhe patologjive te tjerakronike Kardiake qemjekohen memedikamente merimbursim nga DRSKSHDHJ.2012

3-I njejti koment vlen edhe për sinifikancën HTA esncial me atë sekondar sipas ketyre 2

evidencave.

Incidenca e HTA’se dhe i komplikacioneve te tij per muajin Janar-Dhjetor 2012 qe mjekohen me

medikamente me rimbursim nga DRSKSH (Ne total)

Janar 2012

DHjetor2012

Diagrama krahasuese e komplikacioneve te HTA’se ne raport me muajin Janar-Dhjetor 2012,

qe mjekohen me medikamente me rimbursim

9832

10610

9400

9600

9800

10000

10200

10400

10600

10800

1

Kdiag 402 J an/Dhj

Kdiag 427 Jan/Dhj

Kdiag 428 Jan/Dhj

Kdiag 405 Jan/Dhj

Kdiag 414 Jan/Dhj

Kdiag 410 Jan/Dhj

Kdiag 250 Jan/Dhj

864

626 604

26145

23

1491

394

181

660575

21

221

19

1646

483

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

Janar 2012DHjetor2012

Diagrama krahasuese e HTA’se esencial,diabeti mellitus, dislipidemia ne raport me muajin

Janar/Dhjetor 2012 qe mjekohen me medikamente me rimbursim nga DRSKSH.

Janar 2012

DHjetor2012

Kdiag 401 Jan/Dhj Kdiag 250 Jan/Dhj Kdiag 272 Jan/Dhj

1-Sinifikavca e HTA-së dhe komplikacioneve të tij në raport me fillimin e vitit dhe fundin e tij

që mjekohen me medikamente me rimbursim i dedikohet rritjes progresive të popullatës .

2-Sinifikanca e diagrames krahasuese e komplikacioneve të HTA-së në raport me muajin

janar/dhjetor 2012 që mjekohen me medikamente me rimbursim më evidente është për

komplikacionin –Sëmundjet e zemrës nga hipertensioni (Kdiag 402).Kësaj sinifikance i dedikohet

audicionit nga specialistet e D.R.S.K.SH-së që kanë keshilluar mjeket qe ky kod diagnoze te

kufizohet ne pershkrimin e recetes me rimbursim pasi eshte term shume i gjere.

5652

1491

394

6804

1646

483

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

Diagrama krahasuese e HTA’se esencial, dhe i komplikacioneve te tij, diabeti mellitus,

dislipidemia ne raport me gjinine, qe mjekohen me medikamnete me rimbursim, per muajin

Dhjetor 2012 (Kdiag401, 402, 405, 410, 414, 427, 428,

250, 272, Nt= 10610).

Diagrama krahasuese e HTA esencial, Diabeti Mellitus, Dislipidemia ne raport me gjinine qe

mjekohen me medikamente me rimbursim Dhjetor 2012

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000 4798

5812

Kdiag 401 M/F Kdiag 250 M/F Kdiag 272 M/F

-Per Kdiag 272 jane 192 meshkuj dhe 291 femra

1-HTA esencial dhe i komplikacioneve te tij,diabeti mellitus,dislipidemia,seksi femer prevalon

ndaj atij mashkull ne keto patologji ne total.

2-HTA esencial,diabeti mellitus,dislipidemia seksi femer prevalon ndaj atij mashkull ne keto

diagnoza.

Incidenca e komplikacioneve te HTA’se sipas gjinise, per paciente qe mjekohen me

medikamente me rimbursim.

2929

806

192

3875

840

291

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

Kdiag 402 Kdiag 405 Kdiag 410 Kdiag 414 Kdiag 427 Kdiag 428

M

F

78

12 12

142

306321

103

9 7

79

354

254

0

50

100

150

200

250

300

350

400

1 2 3 4 5 6

Kostoja e rimburimit te medikamenteve nga ISKSH per patologjite kardiovaskulare ne raport

me sistemet e tjera si dhe rimbursimi per secilen diagnoze kardiovaskulare.

Kostoja e rimbursimit nga I.S.K.Sh-ja 43% i perkasin patologjive kardiovaskulare ku 30.45% e

konsumon Hipertensioni arterial.

Vlera mesatare per recete e HTA-se eshte 1402 leke.

Perqindja e rimbursimit sipas diagnozave dhe vlera e recetes eshte .

Kdiag 402 eshte 2.95%,vlera per recete 1940 leke.

Kdiag 410 eshte 0.05%,vlera per recete 689 leke .

Kdiag412 eshte 2.05%,vlera per recete eshte 1277 leke.

Kdiag 428 eshte 3.15%,vlera per recete eshte 1580 leke.

Kdiag 405 eshte 0.35%,vlera per recete eshte 3352 leke.

Kdiag 414 eshte 0.65%,vlera per recet eshte 997 leke.

Kdiag 427 eshte 1.35%,vlera per recete eshte 624 leke

Evidence nga regjistrat e sëmundëshmërisë kronike sipas mjekëve te Qëndrave Shëndetësore në studim. Numri total i të sëmurëve kronikë persona fizikë.Kdiag.401+1 compli cardiak,Kd401+2 compli cardiak,Kd.401+3 complicardiak.Kd.401+kd.250,Kd.401+Kd 272.

K diag 402 2.95%

K diag 4122.05%

K diag 4283.15%

K diag 4050.35%

K diag 414

0.45%

K diag 410005%

HTA Esencial30.45%

Te tjera3.55%

Sisteme te tjera57%

Q.SH nr 1.Mjeket.

Total te semure kronikë.

Kd401+ 1 complikacion

kardiak

Kd401+2 compli cardiak

Kd.401+3 complicard

iak

Kd.401+kd.250

Kd.401+Kd 272

D.Distafa 505 (Tot cardiak 472)

69 15 1 79 19

E.Bora 601 -------------(466)

119 36 6 67 19

L.Zotaj 453 --------------(370)

60 3 0 47 4

N.Kothelaj 417 --------------(313)

76 15 0 61 42

N.Bardhi 315 ---------------(275)

46 7 0 36 11

Y.Jaçe 447 -------------(348)

43 25 4 38 26

P.Toshi 506 --------------(464)

51 8 0 79 24

I.Kajo 562 --------------(434)

72 16 0 79 43

E.Aliaj 444 -------------(328)

61 27 1 50 31

E.Lashi 316 --------------(263)

43 14 1 30 18

E.Hallulli 153 --------------(129)

34 8 0 33 2

T.Kame 452 ---------------(571)

107 12 1 60 33

I.Ihsani 497 ---------------(433)

24 1 0 46 2

D.Hysi 360 ---------------(303)

53 3 0 41 4

M.Verdhi 290 ---------------(250)

19 4 0 27 9

L.Melyshi 719 ---------------(552)

83 1 0 62 17

B.Elezi 327 ---------------(243)

40 7 0 44 11

R.Bushati 240 ---------------(172)

54 2 0 18 0

M.Koço 683 ----------------(461)

74 3 0 44 9

K.Mema 498 --------------(398)

76 8 0 53 24

Z.Qulli 524 --------------(379)

75 10 2 28 14

S.Spirallari 552 --------------(360)

93 18 2 43 13

K.Spahiu 315 -------------(272)

47 15 1 38 5

Totali Q.SH nr 1

10176 ----------(8256)

1419 258 19 1103 380

Q.SH Shkoze.Mjek

et.

SH.Behluli 253 (Tot cardiak 219)

27 2 0 27 30

V.Dibra 419 ------------(344)

66 19 8 65 36

B.Karasani 302 ------------(229)

48 18 2 27 34

L.Isufi 319 -------------(227)

44 1 0 27 26

B.Toka 552 ------------(331)

44 4 0 63 72

Totali Q.SH.Shkozë

1845 -----------(1350)

229 44 10 209 198

Totali 2 Qendrat.

12021 -----------(9606)

1648 302 29 1312 578

Incidenca e te semureve kardiak kronik (persona fizik) ne raport me te semuret me diagnozat

kronike te sistemeve te tjera.

NT=12021

Ntkardiak kronik=9606

Evidence nga regjistrat e semundshmerise kronike te cdo mjeku te familjes te Qendres

shendetesore Nr1 dhe Shkoze per vitin 2012

Evidence nga regjistrat e semundshmerise kronike te cdo mjeku te familjes te Qendres

shendetesore Nr1 dhe Shkoze per vitin 2012

Patologji kariovaskulare

80%

Te tjera 20%

HTA+patologji te tjera

Krdiovaskulare79.41%

Te semure me dy diagnoza (401 + 1

komplik)17.15%

Te semure me tre diagmoza

(401+ 2 komplik)

3.14%

Te semure me kater diagmoza

(401+ 3 komplik)0.3%

➢ Incidenca e te demureve kronik kardiak ne raport me te semuret me mbi diagnoze kardiovaskulare

Raporti i HTA me diabetin e sheqerit dhe dislipidemine.

Evidence nga regjistrat e semundshmerise kronike te cdo mjeku te familjes te Qendres

shendetesore Nr1 dhe Shkoze per vitin 2012

Incidenca e te semure kardiak kronike (persona fizike )sipas regjistrave te semureve kronike te

cdo mjeku te familjes te Qendres Shendetesore nr 1 dhe Shkoze per vitin 2012.

1-Patologjite kardiovaskulare zene 80% e gjithe semundshmërise kronike (persona fizike)

2-Pacientet qe kane 1 diag.HTA esencial+1 komplikacione.te tij zene 17.15% te

semundshmerise kronike kardiavaskulare.

3-Paciente qe kane 1 diag.HTA esencial + 2 komplikacione.te tij zene 3.14% te semundshmerise

kronike kardiovaskulare.

4-Paciente qe kane 1 diag.esencial +3 komplikacione.te tij zene 0.3% te semundshmerise

kronike kardiovaskulare .

5-Paciente qe kane HTA-ne + diabetin mellitus zënë 13.65% të sëmundshmërisë kronike

kardiaovakulare.

6-Paciente qe kane HTA-ne + dislipidemine zene 6% te sëmundshmerisë kronike

kardiovaskulare.

K diag (401 + 250)

13.65%

HTA pa diabet86.35%

K diag (401 + 272)6%

HTA pa dislipidem

in94%

Popullsia në vite dhe të sëmurët kronikë që marrin medikamente me rimbursim prane D.R.S.K.SH. Tirane.

Nr.banorë

2010 Nr.kronikëve 2010

Nr.banorëve

2011

Nr.kronikëve

2011 Nr.ban.2012 Nr.kro.2012

Q.SH,nr 1 76550 8800 78850 9130 80501 9027

Q.SH.Shkoze 19040 1650 19830 1720 20525 1717

Totali 2

qendrat 95590 10450 98680 10850 101026 10744

Popullsia dhe te semuret kronike qe mjekohen me medikamente me rimbursim ne vite (2010,

2011,2012)

2010 2011 2012 2010 2011 2012

-Per patologjite kronike te infarktit te miokardit ,S.I.Z ,I.K.K prevalon seksi mashkull ndaj atij

femer .

-Patologjite kardiovaskulare zene 43% e gjithe rimbursimit nga I.S.K.Sh-ja,ku 30.5% e ketij

rimbursimi e ze HTA esencial .

-Numri i popullates per Qendren Shendetesore dhe Q.Sh.Shkoze nga viti 2010-2012 kane nje

rritje progresive e krahasuar kjo me semundshmerine kronike kane nje sinifikance per vitin

2011-2012.Pra semundshmeria kronike per vitin 2012 ka nje ulje per ato qe mjekohen me

medikamente me rimbursim.

-Kjo sinifikance i dedikohet largimin nga semundshmeria kronike e pacienteve qe nuk mjekohen

me medikamente rregullisht.Kjo gje u kushtezua nga realizimi i nje treguesi te bonusit(semure

kronike total/semure kronike qe mjekohen me medikamente)per pagese nga D.

95590

98680

101026

92000

93000

94000

95000

96000

97000

98000

99000

100000

101000

102000

10450

10850

10744

10200

10300

10400

10500

10600

10700

10800

10900

1

Mosha mesatare e HTA-se dhe e komplikacioneve te tij qe marrin medikamente me rimbursim

dhjetor 2012 eshte si vijon

1-Mosha mesatare e HTA-se dhe i komplikacioneve te tij ne total eshte 68.7 vjec .

2-Mosha mesatare per Kdiag 401 eshte 69 vj

Mosha mesatare per Kdiag 402 eshte 69 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 405 eshte 52.5 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 410 eshte 69.5 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 414 eshte 70.3 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 427 eshte 72 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 428 eshte 71.5 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 272 eshte 65.3 vjec.

Mosha mesatare per Kdiag 250 eshte 66.6 vjec.

Probabiliteti i patologjive kardiaovaskulare ne teresi dhe i HTA-se e sencial dhe i

komplikacioneve te tij ne vecanti.Sipas tabeles M7 per moshen mbi 14 vjec

-Probabiliteti i patologjive kardiovaskulare ne teresi eshte 1 i semure ne 7 banore.

-Probabiliteti i infarktit te miokardit,1 infarkt ne 130 banore.

-Probabiliteti i semurendjeve iskemike te zemres 1 i semure ne 170 banore.

-Probabiliteti i crregullimit te ritmit 1 i semure ne 80 banore.

-Probabiliteti per I.K.K eshte 1 i semure ne 145 banore

Në bazë të të dhënave sipas formularit, na rezultojnë të dhënat si më poshtë:

- Numri i përgjithshëm i vdekjeve për një vit për këtë njësi është 240 persona.

- Numri i vdekjes së fëmijëve 0-1 vjeç është 5, numër që nuk është i përfshirë në totalin

prej 240, sepse kjo moshë nuk është pjesë e studimit.

- Mosha mesatare e vdekjes së kësaj popullate në studim është 72 vjeç (këtu nuk

përfshihen vdekjet 0-1 vjeç).

- Mosha mesatare e vdekjeve sipas seksit është 75.5 vjeç/femra përkundrejt 69.5

vjeç/meshkuj. Pra, na del në pah që femrat jetojnë 6 vjet më shumë se meshkujt.

- Raporti i mortalitetit të popullatës sipas seksit është 57.5% meshkuj (n=138) dhe 42.5%

femra (n=102).

INCIDENCA E MORTALITETIT SIPAS GJINISE

M - 57.5

F - 42.5%

N - 240

N, F = 102

N2M – 138

JANAR-DHJETOR 2012

RAPORTI I VDEKJEVE QË NDODHIN NË SHTEPI ME ATO NË SPITAL

Vdekje në shtëpi N-193

Vdekje në spital N-41

Raporti i mortalitetit të popullatës për vdekjet në banesë dhe vdekjet në spital është:

80.4% janë vdekje në banesë (n=193)

dhe 19.6% janë vdekje në spital (n=47)

Raporti i mortalitetit të popullatës që ka marrë trajtim mjekësor, ndaj asaj që nuk ka marrë trajtim mjekësor është:

90.8% (n=218) me trajtim mjekësor

dhe 9.2% (n=22) pa trajtim mjekësor

Me terapi 218 = 90.8%

Pa terapi 22 = 9.2%

INCIDENCA E MORTALITETIT SIPAS GRUP MOSHAVE

Mortaliteti sipas grupmoshave. 17 persona. -1-10 vjec eshte 4 persona. -10-20 vjec eshte 4 persona. -20-30 vjec eshte 2 persona. -30-40 vjec eshte 5 persona. -40-50 vjec eshte 11 persona. -50-60 vjec eshte 17 persona. -60-70 vjeceshte 42 persona. -70-80 vjec eshte74 persona. -80-90 vjec eshte 63 persona. 90-100 vjec eshte 18 persona

Incidenca e mortalitetit sipas grupmoshave (cdo 10 vjet)sipas patologjive kardiovaskulare kemi rritje progresive ne perpjestim te drejte nga mosha 50 vjec e lart,ku kjo rritje 2-3 fishohet per moshen 70-90 vjec.

0

10

20

30

40

50

60

70

80

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

PREVALENCA E PER PATOLOGJITE KARDIAKE SIPAS MOSHES

(CDO 10 VJEC)

Në analizën e diagnozave përfundimtare të mortalitetit sipas grupmoshave me intervale 10-vjeçare del në pah që patologjitë kardiake janë në përpjestim të drejtë me moshën, pra, me rritjen e moshës, rritet incidenca e patologjive kardiake.Ne moshat e reja nuk ka sinjifikance per diagnozat kardiake. Keto diagnoza dominojne pas moshes 60 vjec. Grafiku 11.

0

2

4

6

8

10

10/20 20/30 30/40 40/50 50/60 60/70 70/80VJEC

INCIDENCA E MORTALITETIT TE DIAGNOZAVE FILLESTARE DHE KOMPLIKACIONEVE \

INCIDENCA E DIAGNOZAVE FILLESTARE DHE E KOMPLIKACIONEVE SIPAS SKEDAVE TË VDEKJEVE TË POPULLATËS NË NJËSINË NR. 1 TIRANË, PËR VITIN 2012

HTA-59.45%

TUMORET 20.4%

DIABETI 5%

I.R.K-2.9%

AKSIDENTE-2.9%

PATOLOGJI PULMONARE-2%

VETVRASJE-1.25%

TE TJERA -2%

PREVALENCA E MORTALITETIT SIPAS DIAGNOZAVE PERFUNDIMTARE

Incidenca e mortalitetit sipas diagnozave përfundimtare të skedave të vdekjes për 1 vit, për Njësinë nr. 1, Tiranë janë: 1 - Patologji kardiake (n=90). 2 - AVC (n=56). 3 - Tumoret (n=49). 4 – Pleqëria (n=14) 5 - IRK-ja (n=7) 6 - Patologji pulmonare (n=5) 7 – Aksidente (n=7) 8 –Vetëvrasje (n=3) 9 - Të tjera (n=9). Diagrama barike

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

INCIDENCA E MORTALITETIT TE INSUFICENCES KARDIAKE KONGJESTIVE DHE TE INFARKTIT TE MIOKARDIT

JANAR-DHJETOR 2012

Incidencat e diagnozave përfundimtare të skedave të vdekjes së popullatës në Njësisë nr. 1 Tiranë, për 2 diagnozat. A – IKK, kodi i diagnozës 428. B - Infarkti i miokardit, kodi i diagnozës 410. Raporti i këtyre 2 diagnozave është 47 për I.K.K dhe 30 për infarktin, pra, pervalon I.K.K grafiku.

Incidenca e mortalitetit te incuficences kardiake kongjestive dhe te infarktit te miokardit. 1-Nr.i vdekjeve te I.K.K-se eshte 47 persona. 2-Nr. I vdekjeve te infarktit te miokardit eshte 30 persona

0

10

20

30

40

50

INSUFICENCAKARDIAKE (n=47)

INFARKTIMIOKARDIT (n=30)

RAPORTI M/F I MORTALITETIT PER I.K.K (Kodi I diagnozes. 428)

JANAR-DHJETOR 2012

Raporti mashkull-femër i mortalitetit të diagnozave përfundimtare për I.K.K. Meshkuj=29, Femra=18. Pra, meshkujt prevalojnë ndaj femrave. Grafiku.

0

5

10

15

20

25

30

35

M- ( n=29) F- (n=18)

RAPORTI M/F I MORTALITETIT PER DIAGNOZAT E A.V.C

JANAR-DHJETOR 2012

Raporti M/F i mortalitetit I diagnozave perfundimtare te A.V.C . ( N= 56)

0

5

10

15

20

25

30

35

M-(n=31) F-(n=25) Dig. A.V.C

INCIDENCA E MORTALITETIT SIPAS MUAJVE TE VITIT

JANAR-DHJETOR 2012

Analiza e mortalitetit të popullatës në Njesinë nr. 1, Tiranë 1-vjeçare sipas muajve të vitit

paraqet histogramë ku muaji Shkurt, Prill dhe Maj kanë mortalitet më të madh.

0

5

10

15

20

25

30

35

JANAR-21 SHKURT-29 MARS-16 PRILL-23

MORTALITETI SIPAS MUAJVE TE VITIT PER DIAGNOZEN E I.K.K

(Kodi 428)

JANAR-DHJETOR 2012

Histograma e mortalitetit sipas muajve të vitit 2012 I.K.K evidenton rritjen e mortalitetit gjatë

muajve të dimrit (Tetor, Nëntor, Dhjetor, Janar, Shkurt) si dhe në muajin Gusht të verës.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

JANAR-4

SHKURT-4

MARS-1

PRIL

L-5

MAJ-2

QERSH

OR-3

KORRIK

-22

GUSH

T-21

SHTATOR-12

TETOR-22

NENTOR-15

DHJE

TOR-20

MORTALITETI SIPAS MUAJVE TE VITIT PER INFARKTIN E MIOKARDIT

(Kodi 410)

Histograma e mortalitetit sipas muajve të vitit 2012, për infarktin e miokardit evidenton se kjo

diagnozë është më e shpeshtë në muajt Janar, Shkurt, si dhe Maj, Qershor.

0

1

2

3

4

5

6

JAN-.4

SHK-

3

MAR

-.2

PRI-2

MAJ

-5

QER

-5

KOR-

1

GUSH-4

SHTA

-2

TET-

1

NEN

-1

DHJ-1

MORTALITETI SIPAS MUAJVE TE VITIT PER A.V.C ISCEMIKE

JANAR-DHJETOR 2012

Histograma e mortalitetit sipas muajve të vitit 2012 për diagnozën A.V.C evidenton

shpeshtësinë e kësaj diagnoze në periudhën e dimrit dhe pranverës.

0

1

2

3

4

5

6

7

8

JANAR

-2

SHKU

RT-6

MAR

S-3

PRILL-7

MAJ

-4

QES

HOR-

2

KORR

IK-2

GUSHT-

4

SHTA

TOR-

2

TETO

R-6

NEN

TOR-

4

DHJETO

R-7

• Konkluzionet:

1)Patologjite kronike te aparatit kardio vaskular dominojne ndaj gjithe patologjive

kronike te sistemeve te tjera te organizmit.

2)2/3 e patologjive kardiovaskulare e zene HTA-ja esencial.

3) HTA esencial prevalon ndaj HTA sekondar. 99.5% e tij ka etologji te panjohur.

4)Sinifikanca e semundeshmerise kronike kardiovaskulare sipas tabeles M7 dhe atyre qe

marrin medikamente me rimbursim ngaD.R.S.K.SH-ja i detyrohet kufizimit te listes se

rimbursimit.

5)Incidenca e HTA-se dhe e komplikacioneve te tij per muajt janar-dhjetor 2012 shkojne

ne rritje progresive dedikuar rritjes se popullates te kesaj zone.

6)Per diagnozat 401,402,427,272 dhe 250 prevalon seksi femer.

7)Per diagnozat 405,410,414,428 prevalon seksi mashkull.

8)S.I.Z(Kdiag414),I.K.K.( Kdiag428),Crregullimet e ritmit(Kdiag427) i perkasin moshes

mbi 70 vjeç.

9)Diabeti mellitus dhe dislipidemia jane patollogji që simbiozojne dhe sinergjizojne

patollogjite kardiovaskulare ku prevenimi i tyre ul incidencen e HTA-së dhe e

komplikacioneve të tij

10)HTA-ja dhe komplikacionet e tij ka koston me te madhe te rimbursimit ku vlere me te

madhe per recete e ka HTA-ja sekondar.

11)Mjeku i familjes dhe ai specialist kane ngarkesen maksimale e mbulimit me sherbim

shendetesor te moshes mbi 14 vjeç.

12. Jetegjatesia mesatare e popullates ne studim eshte 70 vjec, tregues I qarte qe efekti

I plakjes se popullates ka filluar.

• 13. Femrat jetojne 5 vjet me shume se meshkujt.

• 14. Incidenca e HTA-se dhe komplikacionet e tij ( I.K.K-I.M.-A.V.C) jane diagnoza

dominuese e mortalitetit qe nga mosha 60 vjec e siper, ku keto diagnoza rriten ne

perpjestim te drejte me rritjen e moshes.

• 15. Incidenca e mortalitetit sipas muajve te vitit dominon mortaliteti me i larte ne muajt

e dimrit ( Tetor, Nentor, Dhjetor, Janar, Shkurt) si rezultat I rritjes se kurbes se alertit

viral per kete periudh sidomos ne muajin Shkurt, qe eshte faktor i rritjes se mortalietit

ne kete periudhe.

• 16. Prevalenca e I.K.K-se ndaj infarktit te miokardit dominon seksi mashkull ndaj atij

femer.

• 17. Infarkti I miokardit dominon si diagnozemortaliteti ne stinen e e pranveres.

• 18. Muaji Gusht ka mortalitet me te larte per te tre diagnozat ( I.K.K-I.M.-A.V.C).

Biblografia

1. Chobanian AV, Bakris GL, Black HR et al. (December 2003). "Seventh report of the Joint

National Committee on Prevention, Detection, Evaluation, and Treatment of High Blood

Pressure". Hypertension 42 (6): 1206–

52.doi:10.1161/01.HYP.0000107251.49515.c2. PMID 14656957.

2. ^ Carretero OA, Oparil S (January 2000). "Essential hypertension. Part I: definition and

etiology". Circulation 101 (3): 329–35. doi:10.1161/01.CIR.101.3.329. PMID 10645931.

3. ^ Fisher ND, Williams GH (2005). "Hypertensive vascular disease". In Kasper DL,

Braunwald E, Fauci AS, et al.. Harrison's Principles of Internal Medicine (16th ed.). New

York, NY: McGraw-Hill. pp. 1463–81. ISBN 0-07-139140-1.

4. ^ Marshall, IJ; Wolfe, CD; McKevitt, C (2012 Jul 9). "Lay perspectives on hypertension

and drug adherence: systematic review of qualitative research.". BMJ (Clinical research

ed.) 345: e3953. PMC 3392078. PMID 22777025.

5. ^ Wong T, Mitchell P (February 2007). "The eye in hypertension". Lancet 369 (9559):

425–35.doi:10.1016/S0140-6736(07)60198-6. PMID 17276782.

6. ^ O'Brien, Eoin; Beevers, D. G.; Lip, Gregory Y. H. (2007). ABC of hypertension.

London: BMJ Books. ISBN 1-4051-3061-X.

7. ^ Papadopoulos DP, Mourouzis I, Thomopoulos C, Makris T, Papademetriou V

(December 2010). "Hypertension crisis". Blood Press. 19 (6): 328–

36.doi:10.3109/08037051.2010.488052. PMID 20504242.

8. ^ Marik PE, Varon J (June 2007). "Hypertensive crises: challenges and

management". Chest 131 (6): 1949–62. doi:10.1378/chest.06-2490. PMID 17565029.

9. ^ Gibson, Paul (July 30, 2009). "Hypertension and Pregnancy". eMedicine Obstetrics and

Gynecology. Medscape. Retrieved 2009-06-16.

10. ̂ a b Rodriguez-Cruz, Edwin; Ettinger, Leigh M (April 6,

2010). "Hypertension". eMedicine Pediatrics: Cardiac Disease and Critical Care

Medicine. Medscape. Retrieved 2009-06-16.

11. ̂ a b c Dionne JM, Abitbol CL, Flynn JT (January 2012). "Hypertension in infancy:

diagnosis, management and outcome". Pediatr. Nephrol. 27 (1): 17–

32. doi:10.1007/s00467-010-1755-z. PMID 21258818.

12. ̂ Vasan, RS; Beiser, A, Seshadri, S, Larson, MG, Kannel, WB, D'Agostino, RB, Levy, D

(2002-02-27). "Residual lifetime risk for developing hypertension in middle-aged women

and men: The Framingham Heart Study". JAMA: the Journal of the American Medical

Association 287 (8): 1003–10. doi:10.1001/jama.287.8.1003. PMID 11866648.

13. ̂ Ehret GB, Munroe PB, Rice KM et al. (October 2011). "Genetic variants in novel

pathways influence blood pressure and cardiovascular disease risk". Nature 478 (7367):

103–9.doi:10.1038/nature10405. PMC 3340926. PMID 21909115.

14. ̂ Lifton, RP; Gharavi, AG, Geller, DS (2001-02-23). "Molecular mechanisms of human

hypertension". Cell 104 (4): 545–56. doi:10.1016/S0092-8674(01)00241-

0.PMID 11239411.

15. ̂ He, FJ; MacGregor, GA (2009 Jun). "A comprehensive review on salt and health and

current experience of worldwide salt reduction programmes". Journal of Human

Hypertension 23 (6): 363–84. doi:10.1038/jhh.2008.144. PMID 19110538.

16. ̂ Dickinson HO, Mason JM, Nicolson DJ et al. (February 2006). "Lifestyle interventions

to reduce raised blood pressure: a systematic review of randomized controlled trials". J.

Hypertens. 24 (2): 215–33. doi:10.1097/01.hjh.0000199800.72563.26. PMID 16508562.

17. ̂ Haslam DW, James WP (2005). "Obesity". Lancet 366 (9492): 1197–

209. doi:10.1016/S0140-6736(05)67483-1. PMID 16198769.

18. ̂ Whelton PK, He J, Appel LJ, Cutler JA, Havas S, Kotchen TA et al. (2002). "Primary

prevention of hypertension:Clinical and public health advisory from The National High

Blood Pressure Education Program". JAMA 288 (15): 1882–

8. doi:10.1001/jama.288.15.1882.PMID 12377087.

19. ̂ Dickinson, HO; Mason, JM; Nicolson, DJ; Campbell, F; Beyer, FR; Cook, JV; Williams,

B; Ford, GA (2006 Feb). "Lifestyle interventions to reduce raised blood pressure: a

systematic review of randomized controlled trials.". Journal of hypertension 24 (2): 215-

33.doi:10.1097/01.hjh.0000199800.72563.26. PMID 16508562.

20. ̂ Mesas, AE; Leon-Muñoz, LM; Rodriguez-Artalejo, F; Lopez-Garcia, E (2011 Oct). "The

effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals:

a systematic review and meta-analysis.". The American journal of clinical nutrition 94 (4):

1113-26.doi:10.3945/ajcn.111.016667. PMID 21880846.

21. ̂ Vaidya A, Forman JP (November 2010). "Vitamin D and hypertension: current evidence

and future directions". Hypertension 56 (5): 774–

9.doi:10.1161/HYPERTENSIONAHA.109.140160. PMID 20937970.

22. ̂ Sorof J, Daniels S (October 2002). "Obesity hypertension in children: a problem of

epidemic proportions". Hypertension 40 (4): 441–

447. doi:10.1161/01.HYP.0000032940.33466.12.PMID 12364344. Retrieved 2009-06-

03.

23. ̂ a b Lawlor, DA; Smith, GD (2005 May). "Early life determinants of adult blood

pressure".Current opinion in nephrology and hypertension 14 (3): 259–

64.doi:10.1097/01.mnh.0000165893.13620.2b. PMID 15821420.

24. ̂ Dluhy RG, Williams GH. Endocrine hypertension. In: Wilson JD, Foster DW,

Kronenberg HM, eds. Williams Textbook of Endocrinology. 9th ed. Philadelphia, Pa: WB

Saunders; 1998:729-49.

25. ̂ Grossman E, Messerli FH (January 2012). "Drug-induced Hypertension: An

Unappreciated Cause of Secondary Hypertension". Am. J. Med. 125 (1): 14–

22.doi:10.1016/j.amjmed.2011.05.024. PMID 22195528.

26. ̂ Conway J (April 1984). "Hemodynamic aspects of essential hypertension in

humans".Physiol. Rev. 64 (2): 617–60. PMID 6369352.

27. ̂ a b Palatini P, Julius S (June 2009). "The role of cardiac autonomic function in

hypertension and cardiovascular disease". Curr. Hypertens. Rep. 11 (3): 199–

205. doi:10.1007/s11906-009-0035-4. PMID 19442329.

28. ̂ Andersson OK, Lingman M, Himmelmann A, Sivertsson R, Widgren BR (2004).

"Prediction of future hypertension by casual blood pressure or invasive hemodynamics?

A 30-year follow-up study". Blood Press. 13 (6): 350–

4. doi:10.1080/08037050410004819. PMID 15771219.

29. ̂ Folkow B (April 1982). "Physiological aspects of primary hypertension". Physiol.

Rev. 62 (2): 347–504. PMID 6461865.

30. ̂ Struijker Boudier HA, le Noble JL, Messing MW, Huijberts MS, le Noble FA, van Essen

H (December 1992). "The microcirculation and hypertension". J Hypertens Suppl 10 (7):

S147–56. PMID 1291649.