Trung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cửTrung tâm Bồi dưỡng đại biểu dân cử

2-3/7/072-3/7/07

04/24/2304/24/23 11

Phân tích chính sách giới- Phân tích chính sách giới- Cách tiếp cận lồng ghép giới Cách tiếp cận lồng ghép giới trong hoạch định chính sáchtrong hoạch định chính sách

Nguyễn Chí Dũng

I. “CEDAW” tóm tắtI. “CEDAW” tóm tắt 1. 1. Bình đẳng về cơ hộiBình đẳng về cơ hội do Nhà nước tạo ra (PL-CS) do Nhà nước tạo ra (PL-CS)

• Chính sách trung tính giới ?Chính sách trung tính giới ?• Cách làm có thể tạo PBĐX thực tếCách làm có thể tạo PBĐX thực tế

2. 2. Bảo đảm bằng biện pháp xóa bỏ Bảo đảm bằng biện pháp xóa bỏ Phân biệt đối xử CLPNPhân biệt đối xử CLPN• Linh hoạt hơn luật thành văn, thực tế hơn, thích hợp với cơ Linh hoạt hơn luật thành văn, thực tế hơn, thích hợp với cơ

chế hành chính, áp dụng luật trên thực tếchế hành chính, áp dụng luật trên thực tế• Cơ sở đề xuất Cơ sở đề xuất biện pháp đặc biệt tạm thời hoặc PBĐX tích biện pháp đặc biệt tạm thời hoặc PBĐX tích

cực qua chính sách thi hành.cực qua chính sách thi hành. 3. 3. Nguyên tắc Nguyên tắc trách nhiệm quốc giatrách nhiệm quốc gia

• Không phải xin quyền bình đẳngKhông phải xin quyền bình đẳng• Nhà nước chủ động:Thống kê, ban hành luật và hướng dẫn Nhà nước chủ động:Thống kê, ban hành luật và hướng dẫn

xã hộixã hội 4. Tích hợp trên mọi lĩnh vực hoạch định CS4. Tích hợp trên mọi lĩnh vực hoạch định CS

04/24/2304/24/23 22

Phân biệt đối xử về giới là gì? Phân biệt đối xử về giới là gì? Bất kỳ sự phân biệt, loại trừ hoặc hạn chế nBất kỳ sự phân biệt, loại trừ hoặc hạn chế nàào trên o trên

cơ sở giớicơ sở giới (h (hàành động, bất hnh động, bất hàành động)nh động) Tác động tới hoặc nhằm mục đích cản trở hoặc làm Tác động tới hoặc nhằm mục đích cản trở hoặc làm

vô hiệu việc phụ nữ thụ hưởng hoặc thực hiện các vô hiệu việc phụ nữ thụ hưởng hoặc thực hiện các quyền và tự do cơ bản của con người trong mọi lĩnh quyền và tự do cơ bản của con người trong mọi lĩnh vực…,vực…,

Không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân của họ Không phụ thuộc vào tình trạng hôn nhân của họ và Trên cơ sở bình đẳng với nam giới. và Trên cơ sở bình đẳng với nam giới.

04/24/2304/24/23 33

Khái lược nội dung chú ý khi lồng ghép giới trong Khái lược nội dung chú ý khi lồng ghép giới trong hoạch định CS hoạch định CS

CEDAWCEDAW• Phát hiện “hành vi PBĐX” trong CS-PLPhát hiện “hành vi PBĐX” trong CS-PL• Các biện pháp bảo đảm: loại trừ PBĐX; biện pháp Các biện pháp bảo đảm: loại trừ PBĐX; biện pháp

đặc biệt, biện pháp tạm thời;đặc biệt, biện pháp tạm thời;• Một số “vấn đề”nóng: mua bán phụ nữ, bạo lực; Một số “vấn đề”nóng: mua bán phụ nữ, bạo lực;

phụ nữ nông thôn, phụ nữ dân tộc thiểu số; phụ nữ nông thôn, phụ nữ dân tộc thiểu số; Phân tích chính sách Phân tích chính sách

Tác động của quy phạm đối với các nhóm lợi ích, Tác động của quy phạm đối với các nhóm lợi ích, Quan tâm tới nhóm yếu thế do hoàn cảnh, lý do giới; Quan tâm tới nhóm yếu thế do hoàn cảnh, lý do giới;

• Năng lực thi hành luật, chính sách: Năng lực thi hành luật, chính sách: Thủ tục và cơ chế thi hành: Biện pháp phạt, Hình phạt, Thủ tục và cơ chế thi hành: Biện pháp phạt, Hình phạt,

chế tài; chế tài; Chống bệnh thành tích, chủ quan, duy ý chí; Chống bệnh thành tích, chủ quan, duy ý chí; 04/24/2304/24/23 44

Phân biệt đối xử Chống lại phụ nữ Phân biệt đối xử Chống lại phụ nữ có thể tìm thấy ở đâu?có thể tìm thấy ở đâu?

..

04/24/2304/24/23 55

PBĐX trên thực tếPBĐX trên thực tế

Tình huống

Cơ hội không bình đẳng

Hành vi Đối xử phân biệt

PBĐX pháp lý-Có quy phạm PBĐX-Có quy phạm gây tác động PBĐX

Khuyến nghị của UB về xoá bỏ Khuyến nghị của UB về xoá bỏ PBĐX chống lại phụ nữ - 2001PBĐX chống lại phụ nữ - 2001

Thành tựu: Thành tựu: • Bình đẳng và Không phân biệt đối xử được ghi nhận trong Bình đẳng và Không phân biệt đối xử được ghi nhận trong

HP và PLHP và PL• Chiến lược quốc gia vì sự TB của phụ nữ (2001-2010) + Kế Chiến lược quốc gia vì sự TB của phụ nữ (2001-2010) + Kế

hoạch hành động quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ (2001-hoạch hành động quốc gia vì sự tiến bộ của phụ nữ (2001-2005); đưa yếu tố giới vào kế hoạch phát triển KT-XH 2005); đưa yếu tố giới vào kế hoạch phát triển KT-XH (1991-2000)(1991-2000)

• Uỷ ban quốc gia về sự tiến bộ của phụ nữUỷ ban quốc gia về sự tiến bộ của phụ nữ• VN xếp hạng cao về chỉ số phát triển (VN xếp hạng cao về chỉ số phát triển (ChỉChỉ số tiến bộ số tiến bộ giới giới

tăng lên 72,18 trong năm 2007 so với 70,57 của năm trướctăng lên 72,18 trong năm 2007 so với 70,57 của năm trước – duy nhất ĐNA– duy nhất ĐNA

04/24/2304/24/23 66

Khuyến nghị..: Khó khăn, thách Khuyến nghị..: Khó khăn, thách thứcthức

Trở ngại chung: Tỉ lệ thất nghiệp, phân hoá giàu Trở ngại chung: Tỉ lệ thất nghiệp, phân hoá giàu nghèo, tệ nạn xã hội, bạo lực gia đình, định kiến nghèo, tệ nạn xã hội, bạo lực gia đình, định kiến giớigiới

Thách thức về BĐG: Thách thức về BĐG: • Việc làm, giáo dục, Việc làm, giáo dục, • Chuơng trình phát triển kt-xã hội, Chuơng trình phát triển kt-xã hội, • Chính trị; Chính trị; • Văn hoá gia trưởng và vai trò truyền thống của nam-Văn hoá gia trưởng và vai trò truyền thống của nam-

nữ trong xã hộinữ trong xã hội04/24/2304/24/23 77

II. Phân tích chính sách-II. Phân tích chính sách- lồng ghép giới lồng ghép giới

Vai trò của PTCS trong quá trình đề xuất, ban Vai trò của PTCS trong quá trình đề xuất, ban hành quyết định và giám sáthành quyết định và giám sát

Kỹ thuật PTCS theo các bướcKỹ thuật PTCS theo các bước Áp dụng PTCS trong thẩm traÁp dụng PTCS trong thẩm tra Thông tin, số liệu, điều tra trong PTCSThông tin, số liệu, điều tra trong PTCS Câu hỏi giới/ lăng kính giớiCâu hỏi giới/ lăng kính giới

04/24/2304/24/23 88

Vai trò của PTCSVai trò của PTCS Thông điệp/tiêu chí của CS: Chính sách đặt ra nhằm Thông điệp/tiêu chí của CS: Chính sách đặt ra nhằm

mục đích gì? Phục vụ ai? Những người hưởng lợi và mục đích gì? Phục vụ ai? Những người hưởng lợi và những người bị ảnh hưởng?những người bị ảnh hưởng?

Một chính sách có thể được thể hiện bằng hình thức, Một chính sách có thể được thể hiện bằng hình thức, ngôn ngữ khác nhau nhưng thông điệp phải rõngôn ngữ khác nhau nhưng thông điệp phải rõ

PTCS đối với người soạn thảo: biện luận thông điệp, PTCS đối với người soạn thảo: biện luận thông điệp, biện pháp và thể hiệnbiện pháp và thể hiện

PTCS đối với người thẩm tra: Xem xét tính hợp lý, PTCS đối với người thẩm tra: Xem xét tính hợp lý, hợp pháp, khả thi của thông điệp, biện pháp, các vấn hợp pháp, khả thi của thông điệp, biện pháp, các vấn đề lợi ích, chi phí, tổ chức thực hiện.đề lợi ích, chi phí, tổ chức thực hiện.

04/24/2304/24/23 99

Kỹ thuật PTCS theo bướcKỹ thuật PTCS theo bước Xác định vấn đề: Xác định vấn đề: Một thực trạng, một câu chuyện có Một thực trạng, một câu chuyện có

tới mức một VẤN ĐỀ?tới mức một VẤN ĐỀ? Thu thập thông tin: Tính nghiêm trọng của vấn đề dẫn Thu thập thông tin: Tính nghiêm trọng của vấn đề dẫn

tới phải giải quyết bằng chính sách, tới phải giải quyết bằng chính sách, Hình thành các phương án , lựa chọn để giải quyết Hình thành các phương án , lựa chọn để giải quyết

vấn đềvấn đề Cân nhắc các phương án, lựa chọn phương án tối ưu, Cân nhắc các phương án, lựa chọn phương án tối ưu,

biện pháp thực hiệnbiện pháp thực hiện Thẩm định, thẩm tra chính sáchThẩm định, thẩm tra chính sách Tổ chức, bố trí nguồn lực thực hiệnTổ chức, bố trí nguồn lực thực hiện Quyết địnhQuyết định

04/24/2304/24/23 1010

PTCS trong thẩm traPTCS trong thẩm tra PTCS đối với người thẩm tra: PTCS đối với người thẩm tra: Xem xét tính hợp lý, hợp Xem xét tính hợp lý, hợp

pháp, khả thi của thông điệp soạn thảo, biện pháp, các vấn đề lợi ích, chi pháp, khả thi của thông điệp soạn thảo, biện pháp, các vấn đề lợi ích, chi phí, tổ chức thực hiệnphí, tổ chức thực hiện

Các câu hỏi qua nghiên cứu thông điệpCác câu hỏi qua nghiên cứu thông điệp• CS này nhằm giải quyết “vấn đề” gì? ở mức độ điều chỉnh nào?CS này nhằm giải quyết “vấn đề” gì? ở mức độ điều chỉnh nào?• Vấn đề này có nan giải tới mức phải đặt vấn đề như thế không, điều traVấn đề này có nan giải tới mức phải đặt vấn đề như thế không, điều tra• Tác động mong muốn của CS là gì? Đối tượng là ai? Lợi ích nào là Tác động mong muốn của CS là gì? Đối tượng là ai? Lợi ích nào là

trọng tâm, lợi ích nào bị ảnh hưởngtrọng tâm, lợi ích nào bị ảnh hưởng• Tác động không mong muốn là gì? Có thể giảm tác động này hay Tác động không mong muốn là gì? Có thể giảm tác động này hay

không?không?• Phân tích chi phí-lợi ích và biện pháp tổ chức để cân nhắc tổng thể sự Phân tích chi phí-lợi ích và biện pháp tổ chức để cân nhắc tổng thể sự

cần thiết và các phương áncần thiết và các phương án• Một số tiêu chí quan trọng đối với cơ quan thẩm tra (bảng PTCS)Một số tiêu chí quan trọng đối với cơ quan thẩm tra (bảng PTCS)

04/24/2304/24/23 1111

Một số câu hỏi về giớiMột số câu hỏi về giới Cơ hội hưởng lợi, tham gia vào chính sách: có Cơ hội hưởng lợi, tham gia vào chính sách: có

ai ở vào thế yếu? Vì sao?ai ở vào thế yếu? Vì sao? phương án giải phương án giải quyết (vấn đề cũ hay trở thành vấn đề mới)quyết (vấn đề cũ hay trở thành vấn đề mới)

Trong thực hiện, những điều kiện đặc biệt gì Trong thực hiện, những điều kiện đặc biệt gì làm cho một giới không thể bình đẳng trong làm cho một giới không thể bình đẳng trong thụ hưởng CS hoặc bị tác động ngược lạithụ hưởng CS hoặc bị tác động ngược lại

Về chiến lược, mục tiêu của CS có nhằm bình Về chiến lược, mục tiêu của CS có nhằm bình đẳng giới?đẳng giới?

04/24/2304/24/23 1212

Cách nhìn: “Công bằng trong thế giới Cách nhìn: “Công bằng trong thế giới nghiêngnghiêng”- Ví dụ Giảm ”- Ví dụ Giảm nghèo ở VN (UNDP 2004: Vn và Xoá đói giảm nghèo)nghèo ở VN (UNDP 2004: Vn và Xoá đói giảm nghèo)

04/24/2304/24/23 1313

Tỉ lệ số dân thoát nghèo

Nghiên cứu chính sách theo cách tiếp cận xã hội Nghiên cứu chính sách theo cách tiếp cận xã hội NgưNgưỡng nghèo TG: 2 USD/ngày theo thời giáỡng nghèo TG: 2 USD/ngày theo thời giá Trong 5 năm, dân số nghèo giảm một nửa.Trong 5 năm, dân số nghèo giảm một nửa. Mức giảm nghèo khác biệt :Phổ biến 24-37% <-> Mức giảm nghèo khác biệt :Phổ biến 24-37% <->

Tây nguyên và Bắc trung bộ (1-8%)Tây nguyên và Bắc trung bộ (1-8%) Duyên hải Bắc T.bộ: 13% dân số +di dân; Tây Duyên hải Bắc T.bộ: 13% dân số +di dân; Tây

nguyên 5.5% dân số + nhập cư là người thiểu sốnguyên 5.5% dân số + nhập cư là người thiểu số vấn đề DT thiểu số? vấn đề DT thiểu số? giải pháp phân bổ lợi ích giải pháp phân bổ lợi ích phát triển?phát triển?

Đầu tư giảm nghèo/GĐP? 5 ĐV đầu tư/1 ĐV tăng Đầu tư giảm nghèo/GĐP? 5 ĐV đầu tư/1 ĐV tăng trưởngtrưởng

04/24/2304/24/23 1414

Thảo luậnThảo luận Luật đất đai có những qui phạm nào bất lợi (so Luật đất đai có những qui phạm nào bất lợi (so

với nam giới) cho:với nam giới) cho:• Nữ trong hôn nhânNữ trong hôn nhân• Nữ trong sản xuất nông-lâm-nghề muốiNữ trong sản xuất nông-lâm-nghề muối• Nữ doanh nghiệpNữ doanh nghiệp• Trong tiếp cận vốnTrong tiếp cận vốn• Khi có chồng là doanh nghiệp?Khi có chồng là doanh nghiệp?• Khi ly hôn?....Khi ly hôn?....• ……..

04/24/2304/24/23 1515

Tiếp cận thống kê xã hộiTiếp cận thống kê xã hội

04/24/2304/24/23 1616

Lồng ghép giới trong ngân sáchLồng ghép giới trong ngân sách Tình huốngTình huống: một tỉnh 5 triệu dân, thu 5000 tỉ, : một tỉnh 5 triệu dân, thu 5000 tỉ,

HĐND thẩm tra dự toán ngân sách năm theo các HĐND thẩm tra dự toán ngân sách năm theo các lĩnh vực ưu tiên. Dự toán chi phát triển Hạ tầng cơ lĩnh vực ưu tiên. Dự toán chi phát triển Hạ tầng cơ sở 39% chủ yếu trung tính giới, hưởng lợi là nữ bị sở 39% chủ yếu trung tính giới, hưởng lợi là nữ bị hạn chế, chưa thống nhất một số hạng mục ưu tiên hạn chế, chưa thống nhất một số hạng mục ưu tiên đầu tư trên cơ sở giới (việc làm?).đầu tư trên cơ sở giới (việc làm?).

Thống kê: GDP 11%: Tỉ lệ thất nghiệp và thiếu Thống kê: GDP 11%: Tỉ lệ thất nghiệp và thiếu việc: 8% (40% nữ); dân số ngưỡng nghèo: 16% việc: 8% (40% nữ); dân số ngưỡng nghèo: 16% (nữ 60%, Bền vững, nghề?) (nữ 60%, Bền vững, nghề?)

Thảo luận, nêu vấn đề BBĐ giới trong phân bổ, Thảo luận, nêu vấn đề BBĐ giới trong phân bổ, cần làm gì để thể hiện vai trò lãnh đạo ?cần làm gì để thể hiện vai trò lãnh đạo ?

04/24/2304/24/23 1717

Bảng phân tích chính sáchBảng phân tích chính sách

Tác độngTác độngChính sáchChính sách

Xã hộiXã hội Kinh tếKinh tế Rủi ro/ ngoại ý Rủi ro/ ngoại ý Khả thiKhả thi

Tiêu chuẩn ưu đãi Tiêu chuẩn ưu đãi trong tham chính trong tham chính đối với nữ - đối với nữ - biện biện pháp đặc biệt ttpháp đặc biệt tt

Coi thường , thiếu Coi thường , thiếu tin cậy, cộng tác tin cậy, cộng tác không bình đẳng; không bình đẳng; xúc phạm nữ…xúc phạm nữ…

Không phát sinh Không phát sinh thêmthêm

Ảnh hưởng xấu tới Ảnh hưởng xấu tới việc chọn các ứng việc chọn các ứng viên trong bầu cửviên trong bầu cử

Nghi ngờNghi ngờ

Nghĩa vụ bảo đảm Nghĩa vụ bảo đảm dịch vu coi trẻ dưới dịch vu coi trẻ dưới 72 tháng để nữ lao 72 tháng để nữ lao động tham gia vào động tham gia vào bồi dưỡng nâng cao bồi dưỡng nâng cao năng lực- năng lực- biện pháp biện pháp hỗ trợ- điều chỉnhhỗ trợ- điều chỉnh

Có thể gây khó khăn Có thể gây khó khăn cho tổ chức;cho tổ chức;Thể hiện sự cảm Thể hiện sự cảm thông đối với chức thông đối với chức năng sinh sản của nữnăng sinh sản của nữ

Thêm chi phí tổ chức Thêm chi phí tổ chức các lớp học, bồi các lớp học, bồi dưỡngdưỡng

Tổ chức đào tạo Tổ chức đào tạo ngại triệu tập nữ có ngại triệu tập nữ có con nhỏcon nhỏ

Khả thiKhả thi

Quy định đăng ký Quy định đăng ký đồng sở hữu bất đồng sở hữu bất động sản của vợ và động sản của vợ và chồng chồng

Hợp đạo lýHợp đạo lýCó thể gây phản ứng Có thể gây phản ứng “phòng vệ” của “phòng vệ” của chồngchồng

Không phát sinh Không phát sinh thêmthêm

Không thấyKhông thấy Khả thiKhả thi

Quy định hạn tuổi Quy định hạn tuổi bổ nhiệm nữ công bổ nhiệm nữ công chức không quá 40 chức không quá 40 tuổituổi

Rút năm năm cơ hội Rút năm năm cơ hội so với Nam giới, so với Nam giới, trong khi nữ còn lo trong khi nữ còn lo sinh sản, chăm lo gia sinh sản, chăm lo gia dình dình

Không phát sinh Không phát sinh thêmthêm

PBĐX bất lợi cho PBĐX bất lợi cho nữnữ

Xem lại mục đíchXem lại mục đích

04/24/2304/24/23 1818

Ví dụ

Lập Bảng phân tích một chính sáchLập Bảng phân tích một chính sách

Tác độngTác độngChương trìnhChương trình

Xã hộiXã hội Kinh tếKinh tế Rủi ro/ ngoại ý Rủi ro/ ngoại ý Khả thiKhả thi

Phân bổ NS- đầu tư Phân bổ NS- đầu tư phát triển từ NSĐF phát triển từ NSĐF chủ yếu cho hạ tầng chủ yếu cho hạ tầng cơ sở, trong đó có cơ sở, trong đó có SVĐ Chi Lăng- ĐNSVĐ Chi Lăng- ĐN

Phúc lợi công cộng Phúc lợi công cộng gia tăng cho mọi gia tăng cho mọi người, làm nền phát người, làm nền phát triển chungtriển chung

Đầu tư động lực phát Đầu tư động lực phát triển chung, mong triển chung, mong chờ hiệu quả trung và chờ hiệu quả trung và dài hạndài hạn

Có thể bớt cơ hội Có thể bớt cơ hội đầu tư dành cho các đầu tư dành cho các chương trình hỗ trợ chương trình hỗ trợ nữ lẽ ra cần ưu tiên?nữ lẽ ra cần ưu tiên?

KT- chú ý hơn những KT- chú ý hơn những tác động vô tình có tác động vô tình có thể dẫn đến PBĐX thể dẫn đến PBĐX

Chương trình cấp Chương trình cấp vốn xây nhà đại đòan vốn xây nhà đại đòan kết cho người nghèo, kết cho người nghèo, hỗ trợ 5 tr./ còn lại tự hỗ trợ 5 tr./ còn lại tự góp cônggóp công

Bất lợi cho gia đình Bất lợi cho gia đình không nhân lực namkhông nhân lực nam

Nữ không tiếp cận Nữ không tiếp cận đượcđược

Dành vốn đầu tư cho Dành vốn đầu tư cho các trường tiểu học các trường tiểu học hay xây Đại học địa hay xây Đại học địa phương? Đầu tư cho phương? Đầu tư cho trạm xá Xã hay Bệnh trạm xá Xã hay Bệnh viện Tỉnh?viện Tỉnh?

?? ?? ?? ??

Lập vốn XĐGN tổ Lập vốn XĐGN tổ chức tín dụng cho hộ chức tín dụng cho hộ nghèonghèo

Nữ hưởng lợi nhiều Nữ hưởng lợi nhiều hơn mặc dù khôgn có hơn mặc dù khôgn có ưu tiên, do phân bổ ưu tiên, do phân bổ dân cư và đặc thùdân cư và đặc thù

Chồng không đồng ýChồng không đồng ý

04/24/2304/24/23 1919

Phân bổ ngân sách Xóa đói giảm nghèo- Quy Nhơn