73

TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TRƢNG VƢƠNG

VỚI GIÁO DỤC STEM

Trần Thị Thanh Thảo

Hiệu trưởng trường THCS Trưng Vương

I. CĂN CỨ THỰC HIỆN

Để nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đáp ứng nhu cầu phát triển

xã hội - Nghị quyết 29 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI đã xác

định rõ mục tiêu giáo dục là "Tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành

phẩm chất, năng lực công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng

nghề nghiệp cho học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng

giáo dục lý tưởng, truyền thống đạo đức, lối sống, tin học, ngoại ngữ, năng lực

và kỹ năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng

sáng tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời".

Sự chuyển mình của nhân loại khi bước sang cuộc Cách mạng công

nghiệp 4.0 với sự phát triển mạnh mẽ của internet vạn vật và AI (Artificiate

Intelligence - Trí tuệ nhân tạo) đã làm thay đổi mọi mặt của đời sống kinh tế,

đặc biệt thay đổi phương thức tạo ra sản phẩm. Chỉ thị 16/CT-TTg ngày

05/05/2017 của thủ tướng Chính phủ nêu rõ "Thay đổi mạnh mẽ các chính

sách, nội dung, phương pháp giáo dục và dạy nghề nhằm tạo ra nguồn nhân lực

có khả năng tiếp nhận các xu thế công nghệ sản xuất mới, trong đó cần tập

trung vào thúc đẩy đào tạo về khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học

(STEM), ngoại ngữ, tin học trong chương trình giáo dục phổ thông; đẩy mạnh

tự chủ đại học, dạy nghề; thí điểm quy định về đào tạo nghề, đào tạo đại học

đối với một số ngành đặc thù. Biến thách thức dân số cùng giá trị dân số vàng

thành lợi thế trong hội nhập và phân công lao động quốc tế".

Bên cạnh sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, cả xã hội đều nhận

thức rất rõ vào vấn đề "đầu tư cho giáo dục". Vì vậy, Bộ GD&ĐT ban hành

công văn số 6841/BGDDT-GDTX ngày 31/12/2015 yêu cầu các trường thành

lập CLB nghiên cứu khoa học với cơ cấu tổ chức linh hoạt, chương trình và

cách thức hoạt động đa dạng phù hợp với hoàn cảnh cụ thể. Để khuyến khích

74

và phát triển năng lực của HS, Bộ GD&ĐT khuyến khích đánh giá thông qua

các dự án khoa học, sản phẩm nghiên cứu khoa học thay cho bài kiểm tra.

Sự thay đổi nội dung chương trình sách giáo khoa mới năm 2020 tạo

một sự đột phá mới về chương trình giáo dục toàn diện, đòi hỏi các nhà

trường vào cuộc một cách mạnh mẽ. Chương trình SGK mới hướng tới gắn

kết lý thuyết với thực hành, tăng cường hoạt động tư duy - trải nghiệm - sáng

tạo của học sinh, khuyến khích học sinh nghiên cứu khoa học để đáp ứng kịp

sự phát triển hiện nay của xã hội. Bên cạnh đó, hầu hết các nhà trường đều

đầu tư nhiều vào cơ sở vật chất nhằm đáp ứng việc dạy và học; tạo điều kiện

thuận lợi nhất cho toàn bộ giáo viên và học sinh phát triển năng lực. Rất nhiều

trường đã đưa STEM vào giảng dạy dưới hình thức CLB hoặc cải biến bài

dạy trong SGK hiện thành theo định hướng STEM và gặt hái được nhiều

thành công. Có thể nói, chưa bao giờ, nhiệm vụ về giáo dục đặc biệt vấn đề

STEM được nêu cao trong các nhà trường như hiện nay.

II. THÀNH TÍCH HOẠT ĐỘNG STEM

1. Sự ra đời CLB NCKH tại trƣờng THCS Trƣng Vƣơng

Khởi điểm CLB NCKH của trường THCS Trưng Vương xuất phát từ

niềm đam mê khoa học của 5 thầy cô giáo nhiệt huyết, yêu nghề và luôn hăng

say tìm ra những phương pháp mới để tạo ra hứng thú trong mỗi bài giảng

trên lớp. Qua mỗi bài giảng và các dự án STEM riêng của từng thầy, cô - học

sinh dần chế tạo ra được những sản phẩm nhỏ. Dưới sự khích lệ của Ban giám

hiệu, giáo viên hướng dẫn các học trò dần mạnh dạn đăng ký tham gia cuộc

thi khoa học. Năm học 2014 - 2015, lần đầu tiên HS Trưng Vương vinh dự

nhận được giải đặc biệt cấp thành phố, giải Ba cấp Quốc gia với đề tài "Mô

hình cấu trúc không gian và mô phỏng quá trình nhân đôi ADN" trong cuộc

thi Sáng tạo thanh thiếu niên Nhi đồng toàn quốc. Kết quả đó trở thành động

lực to lớn để BGH, giáo viên và học sinh tin tưởng, tiếp tục hành trình trên

con đường phát triển giáo dục STEM.

2. Quá trình phát triển và lan tỏa niềm đam mê khoa học.

Nhận thức ý nghĩa thực tiễn mà giáo dục STEM đem lại, BGH đã

mạnh dạn chỉ đạo thành lập CLB NCKH trong trường. Suốt từ năm học 2015

- 2016 đến nay, CLB NCKH đã có những phát triển như sau:

75

a. Sự phát triển về số lượng GV, HS, các đơn vị hợp tác với nhà trường

b. Các lĩnh vực giáo dục STEM

Sau 5 năm phát triển, giáo dục STEM trong nhà trường được phát

triển theo các hướng chủ đạo sau:

- STEM tái chế: Nhận tức rõ tầm quan trọng của môi trường sống

thân thiện, nhà trường khuyến khích và đưa vào chương trình STEM tái chế

nhằm tái sử dụng các vật liệu bỏ đi. Trong các ngày hội STEM của trường

cũng như tham gia các ngày hội STEM khác, nhiều sản phẩm tái chế của HS

được đánh giá cao bởi sự sáng tạo và tính ứng dụng thực tiễn.

- Dạy nội dung chƣơng trình SGK theo định hƣớng STEM: Học đi

đôi với hành góp phần khắc sâu kiến thức, tạo ra sự hứng thú trong bài giảng.

Bên cạnh đó, việc đưa STEM vào dạy một số nội dung SGK giúp GV tăng

cường sự sáng tạo, đồng thời tạo ra lượng lớn đồ dùng dạy - học tự làm.

Trong quá trình thực hiện, chính GV và HS có thể sử dụng các kiến thức liên

môn để giải quyết vấn đề thực tiễn.

- Ứng dụng CNTT:Việc đưa lập trình rô bốt và các chương trình ứng

dụng CNTT vào giảng dạy giúp HS tiếp cận dần với công nghệ 4.0 đang được

cả xã hội quan tâm hiện nay.

- Kết hợp nghiên cứu, phối hợp để giảng dạy chƣơng trình cùng đối

tác: Tham gia dự án DSG dạy STEM cho học sinh, kết hợp với 2 trường PT Mỹ.

- Định hƣớng phát triển viết sách/báo về STEM: Nhà trường

khuyến khích các giáo viên tham gia hướng dẫn NCKH chủ động tích cực viết

các bài báo trên tạp chí hoặc cộng tác viết sách về STEM.

76

Tất cả các định hướng về việc triển khai giảng dạy STEM tại trường

đã giúp các hoạt động dạy và học được mở rộng và phát triển theo chiều sâu.

Với những kết quả đạt được nhất định khi thực hiện STEM tại trường,

với mong muốn được chia sẻ, lan tỏa STEM rộng khắp các trường, nhóm GV

STEM đã phối hợp với liên minh STEM tham gia giảng dạy tại Thanh

Chương (Nghệ An), Hà Giang…

c. Thành tích STEM từ 2013 - 2019:

- Học sinh:

TT Năm học Cuộc thi Cấp thành phố Cấp Quốc gia Cấp Quốc tế

1 2014 -

2015

STTTNNĐTQ 1 giải Đặc biệt 1 giải Ba

2 2015 -

2016

Vận dụng kiến thức

liên môn giải quyết

vấn đề thực tiễn

39 39

Intel Hasef 1 giải Nhất

STTTNNĐTQ 1 giải Nhì

1 giải KK 1 giải Nhất

3 2016 -

2017

STTTNNĐTQ

1 giải Đặc biệt

2 giải nhất

1 giải ba

1 giải Nhất

1 giải Ba

1 giải KK

ATP JSO 2017

1 huy chương bạc;

1 huy chương

đồng; 2 giải KK

100 học sinh của trường vinh dự được cục Sở hữu trí tuệ trao tặng bằng

khen trong chương trình "Tôn vinh ý tưởng sáng tạo"

4 2017 -

2018

Intel Haseft 1 giải nhất 1 giải nhì

KHKT tại Hàn Quốc 1 Huy chương vàng

5 2018 -

2019

Intel Viseft 1 giải tư 1 giải Nhì

ISC (Malaysia) 2 HCV, 6HCB, 13

HCĐ, 13 giải KK

- Giáo viên:

+ 02 GV tham gia dạy học liên kết với Mỹ (theo dự án DSG) (2015 - 2016).

+ 25 GV đưa học sinh tập huấn, học tập tại nước ngoài.

+ 01 GV đưa đoàn HS VN tham gia trại hè khoa học ASEAN lần thứ

6 (2016 - 2017).

+ 01 GV nhận được học bổng tham gia khóa tập huấn giáo viên tại Mỹ

vào tháng 6/2018.

77

- Đặc biệt trong năm học 2018 - 2019, ngày hội STEM lần thứ 4 của

trường THCS Trưng Vương đã có sự phát triển đột phá về nội dung. Trong đó:

+ Cuộc thi toán học Trưng Vương mở rộng (TVOMC) đã khuyến

khích được nhiều giáo viên và học sinh các trường tham gia, tạo sân chơi bổ

ích cho học sinh. Đồng thời, giúp các giáo viên giao lưu và chia sẻ kinh

nghiệm với nhau.

+ Cuộc thi Khoa học Trưng Vương (TVSC) đã tạo điều kiện cho HS

được làm việc nhóm, thuyết trình hoàn toàn bằng Tiếng Anh về chủ đề "Phòng

chống biến đổi khí hậu toàn cầu". Qua đó, nâng cao nhận thức của học sinh

trong việc bảo vệ môi trường với các biện pháp thiết thực được đưa ra.

+ Ngày hội STEM lần thứ 4 của nhà trường cũng hướng học sinh tới

làm các sản phẩm sáng tạo về bảng tuần hoàn để tham gia cuộc thi thiết kế

bảng tuần hoàn do Unesco tổ chức vào tháng 5/2019.

III. KHÓ KHĂN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Khó khăn

Trong quá trình thực hiện, đưa hoạt động STEM vào triển khai, nhà

trường đã gặp những khó khăn sau:

- Thiếu thời gian, kinh phí, sự ủng hộ của CMHS.

- Thiếu kỹ năng hợp tác giữa GV - GV, giữa GV - HS.

- Nhận thức, sự hiểu biết của các GV, đồng nghiệp và của xã hội chưa cao.

- Kiến thức chuyên môn và các thuật ngữ STEM chưa được chẩn hóa.

Tuy nhiên, với nhận thức rõ ràng về ý nghĩa thực tiễn của STEM đem

lại cho cả GV - HS, nhà trường đã và đang nỗ lực khắc phục khó khăn để thúc

đẩy và lan tỏa STEM như: kết hợp với các đơn vị đối tác để đào tạo giáo viên

về kiến thức, kỹ năng giảng dạy; kêu gọi xã hội hóa từ các đối tác trong các

chương trình STEM; vận động, khuyến khích giáo viên và học sinh tham gia…

2. Kiến nghị

- Bộ GD, sở GD &ĐT cần có chính sách rõ ràng để ghi nhận, động

viên, khích lệ các trường tiên phong tham gia hoạt động STEM.

- Ban hành các văn bản là hành lang pháp lý để các trường được phép

xã hội hóa nhằm thúc đẩy, phát triển mạnh hoạt động STEM - đem lại lợi ích

thực sự cho học sinh.