izgradnja objekataprojektovanje nadzor

LLOOKKAALLNNAA SSTTUUDDIIJJAA LLOOKKAACCIIJJEE „„ RR VV AA ŠŠ II ““

-- PPRREEDDLLOOGG PPLLAANNAA --

IINNVVEESSTTIITTOORR:: OOPPŠŠTTIINNAA CCEETTIINNJJEE MMJJEESSTTOO:: RRVVAAŠŠII –– OOppššttiinnaa CCeettiinnjjee

BBUUDDVVAA,, jjuunn 22001133..

S A D R Ž A J :

OPŠTI DIO Radni tim Rješenje o izradi planskih dokumenata Ugovor

Programski zadatak IZVJEŠTAJ sa Javne rasprave na utvrđeni Nacrt Lokalne

studije lokacije "Rvaši"

LOKALNA STUDIJA LOKACIJE RVAŠI

1. UVOD 1.1. MOTIVI ZA IZRADU PLANA 1.2. GRANICE ZAHVATA STUDIJE 2. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA 2.1. PRIRODNI USLOVI 2.1.1. Klimatske karakteristike 2.1.2. Konfiguracija terena 2.1.3. Hidrološke karakteristike 2.1.4. Prirodna bogatstva 2.2. ANTROPOLOŠKI USLOVI 2.2.1. Postojeće fizičke strukture 2.2.2. Ekonomsko-demografske analize

2.3. DOKUMENTACIONA OSNOVA 2.3.1. Izvod iz Predloga IZMJENE I DOPUNE PROSTORNOG PLANA CETINJA

3. PLANIRANO STANJE 3.1. PROGRAMSKE OSNOVE 3.1.1. Stanovanje 3.1.2. Planirane fizičke strukture 3.1.3. Centralni sadržaji 3.1.4. Sportski sadržaji 3.1.5. Turistički sadržaji 3.1.6. Kapaciteti, struktora i distribucija turističkih sadržaja 3.1.7. Ugostiteljski sadržaji 3.2. OZELENJAVANJE 3.3. MJERE ZAŠTITE I UTICAJ NA ŽIVOTNU SREDINU 3.4. FAZNOST REALIZACIJE I OCJENA TROŠKOVA 3.5. EKONOMSKO - TRŽIŠNA PROJEKCIJA 4. USLOVI ZA UREĐENJE PROSTORA 4.1. USLOVI U POGLEDU PLANIRANIH NAMJENA 4.2. USLOVI ZA REGULACIJU I NIVELACIJU 4.3. USLOVI ZA PARCELACIJU 4.4. URBANISTIČKO-TEHNIČKI USLOVI 4.4.1. Opšti uslovi

4.4.2. Posebni urbanističko-tehnički uslovi

5. SAOBRAĆAJ 6. ELEKTROENERGETSKA MREŽA 7. HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA 8. GRAFIČKI PRILOZI

O P Š T I D I O

R A D N I T I M ODGOVORNI PLANER: Lazar Sijerković,dipl.ing.arh URBANIZAM: Lazar Sijerković,dipl.ing.arh Višnja Crnojević,dipl.ing.arh Lidija Mikijelj,dipl.ing.građ. KONSTRUKCIJA: Dragan Žinić,dipl.ing.građ. SAOBRAĆAJ: Vaso Pejaković,dipl.ing.građ. ELEKTROENERGETIKA: Slobodan Vučinić,dipl.ing.el. Radoslav Kovačević,dipl.ing.el. TELEKOMUNIKACIJE: Željko Maraš,dipl.ing.el. Đoko Radonjić,dipl.ing.el. HIDROTEHNIKA: Vojislav Rajković,dipl.ing.građ. HORTIKULTURA: Lazar Sijerković,dipl.ing.arh. Višnja Crnojević,dipl.ing.arh. ODGOVORNI PLANER: DIREKTOR:

______________________ _____________________ Lazar Sijerković,dipl.ing.arh. Radmila Žinić,dipl.ecc.

1. RJEŠENJA ZA IZRADU PLANSKE DOKUMENTACIJE

2. UGOVOR O IZRADI LOKALNE STUDIJE LOKACIJE

3. ODLUKA O IZRADI LOKALNE STUDIJE LOKACIJE

4. PROGRAMSKI ZADATAK

5. ODLUKA O IZMJENI I DOPUNI ODLUKE O IZRADI LOKALNE STUDIJE LOKACIJE

6. IZVJEŠTAJ sa Javne rasprave na utvrđeni Lokalne studije lokacije "Rvaši"

izgradnja objekataprojektovanje nadzor

LLOOKKAALLNNAA SSTTUUDDIIJJAA LLOOKKAACCIIJJEE „„ RR VV AA ŠŠ II ““

-- TTEEKKSSTTUUAALLNNII DDIIOO --

1. UVOD Ovaj materijal, zajedno sa grafičkim prilozima predstavlja Lokalnu studiju lokacije Rvaši. Kao polazne osnove za izradu studije korišćeni su Programski zadatak iz aprila 2008. godine, analiza postojećeg stanja i želje budućih korisnika prostora. Izradi studije pristupilo se na osnovu ugovora broj 031/08-2623. od 19.05.2008. godine, zaključenim između Opštine Cetinje i “ADRIA INVEST” d.o.o. Budva.

1.1. MOTIVI ZA IZRADU PLANA Zona koja je obuhvaćena Lokalnom studijom lokacije je potpuno neizgrađena i daje mogućnost radikalne promjene. Ovom Studijom lokacije treba planirati potpuno novo naselje koje će zadovoljiti sve date parametre kako bi se obezbijedilo bolje funkcionisanje okolnih naselja, pospešio razvoj turizma i u ruralnim krajevima, kao i formirala uredna dokumentacija za njeno sprovođenje.

1.2. GRANICE ZAHVATA STUDIJE Zona zahvata obuhvata prostor od 17,12 ha i čine je sledeće parcele: - br.1785, 1786, 1787, 1789, 1790, 1791, 1792, 1793, 1794, 1795, 1796, 1797, 1798, 1799, 1800, 1801, 1802, 1803, 1668, 1669, 1670, 1671, 1672, 1778, 1779, 1784, 1673 i 1674 KO Rvaši. 2. ANALIZA POSTOJEĆEG STANJA

2.1. PRIRODNI USLOVI

2.1.1. Klimatske karakteristike Srednja godišnja temperatura u Rvašima, kao i u čitavoj cetinjskoj opštini, iznosi 11ºC , sa godišnjom amplitudom od 20,1 ºC. Cetinje ima umjereno kontinentalnu klimu koju odlikuju sušna i topla ljeta sa prosječnom temperaturom od 20 ºC i hladne i vlažne zime sa prosječnom temperaturom od 2,1 ºC. Cetinje je poznato po obilnim proljećnim i jesenjim kisama i spada medu najkišovitije gradove Evrope sa oko 4000 mm vodenog taloga godišnje. Međutim, i pored velikih padavina cetinjsko polje i njegova neposredna okolina su bez površinskih vodotokova i sa rijetkim izvorima, što je posljedica kraške konfiguracije i geološkog sastava terena.

2.1.2. Konfiguracija terena Prostor obuhvaćen ovom studijom lokacije karakteriše veoma nagnut teren prema istoku. Do početka zone zahvata sa istočne strane dolazi lokalni put koji se veže na magistralni put Cetinje – Podgorica, a vodi do Rijeke Crnojevića i susednih sela. Seizmičnost područja koje zahvata Lokalna studija lokacije Rvaši nalazi se u zoni IX MCS skale. Urbanističko-tehnički uslovi i projekti moraju poštovati sva ograničenja koja ova zona zahtjeva. Za sve objekte mora se raditi geomehaničko ispitivanje tla prema važećim propisima.

2.1.3. Hidrološke karakteristike U zoni zahvata nema podataka o tome da se nalaze izvori ili bunari koje je potrebno sačuvati.

2.1.4. Prirodna bogatstva Vegetacioni pokrivač je tipično kontinentalni a u bogatom florističkom sastavu vegetacionih tipova ističu se: makija i drača sa rijetkim primjerima kvalitetnijeg drveća. Ova zajednica je sačuvana u svom prvobitnom stanju pa je prilikom uređenja dvorišta (okućnice) treba sačuvati gdje god je to moguće i dopuniti drugim autohtonim rastinjem. Faunom je, naročito ptičjim svetom ovo područje vrlo bogato.

2.2. ANTROPOLOŠKI USLOVI

2.2.1. Postojeće fizičke strukture Područje zahvata studije je potpuno neizgrađeno. Zemljište je većinom u nagibu,6-7 kategorije, a izgradjenost terena je relativno povoljna. 2.2.2. Ekonomsko-demografske analize Sa metodološkog aspekta cilj ekononskog dela LSL "Rvaši" je da afirmiše kompletno nov set analitičkih instrumenata koji se odnose na kvantitativnu i kvalitativnu analizu privrede posmatranog područja. Selekcija razvojnih indikatora i metodoloških postupaka usklađena je sa strukturnim razvojnim indikatorima za praćenje realizacije ciljeva Lisabonske strategije u okviru Izveštaja Evropske komisije o dostignutom razvoju zemalja EU kao i sa setom pokazatelja ekonomskog razvoja koje preporučuje Evropska mreža za posmatranje prostornog planiranja (ESPON – European Spatial Planning Observation Network). Analizirani set indikatora determinisan je maksimalnom kompatibilnošću sa osnovnim ciljevima razvoja i kriterijumima za izbor prioritetnih razvojnih delatnosti. Treba istaći da će analiza privrednog rasta i razvoja u okviru LSL"Rvaši" imati izvesne nedostatke, s obzirom da Zavod za statistiku Crne Gore – Monstat, još uvek organizovano ne prati brojne indikatore privrednog razvoja koji se već duži niz godina prikupljaju u okviru EUROSTAT-a ili se podaci o njima ne mogu naći na nivou opština i naselja. Ekonomska analiza će nastojati da nepostojanje podataka, koji će se prvenstveno odnositi na precizniju alokaciju efekata privređivanja po naseljima, nadomesti analizom podataka na nivou Republike Crne Gore i njihovom komparacijom sa prevashodno zemljama u okruženju, kako bi se stekla što potpunija slika o tokovima i efektima privređivanja koji imaju direktan odraz na perspektivu razvoja privrede posmatranog područja. Ekonomski razvoj Crna Gora je od početka tranzicije 2001. godine imala dinamičan privredni rast sa prosečnom godišnjom stopom rasta BDP od 4,7%. Tranzicioni ekonomski rast se, pre svega, bazirao na rastu stranih direktnih investicija, razvoju turizma i sekotora nekretnina. Izvori ekonomskog rasta prevashodno se odnose na sektor usluga, i to trgovinu(15,8%), saobraćaj i telekomunikacije (11,9%), hotele i restorane (5,8%) kao i na sektor građevinarstva (15,7%).

Iako je Crna Gora u periodu od 2001.-2007. godine udvostručila vrednosti BDP i BDP po stanovniku (sa 2.113€ u 2001. na 4.484€ u 2007.), još uvek nije dostigla ekonomoski nivo iz 1990. godine. Indeks BDP per capita prema paritetu kupovne moći (EU-27=100) u 2007. iznosio je 33, što znači da je vrednost ovog indeksa bila tri puta niža od proseka za EU. Zemlje sa najvišom kupovnom moći bile su Luksemburg (277), Norveška (184) i Irska (149), dok su najnižu kupovnu moć po stanovniku imale, pored Crne Gore, BiH (29), Makedonija (30), Srbija (34) i Bugarska (37). U periodu od 2001.-2007. godine, najveći rast indeksa BDP per capita (PPS) od zemalja Jugoistočne Evrope imale su Srbija (62%) i Rumunija (46,4%). Razvojni indikator Jedinica 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. Struktura upotrebe BDP Lična potrošnja % 75 81 74 73 70 77 77 Kolektivna potrošnja % 25 25 27 26 30 27 28 Bruto investicije u osnovna % 18 15 13 17 18 22 24 Saldo uvoza i izvoza roba i % -24 -25 -16 -16 -17 -30 -33 Izvori: EUROSTAT, UNSTATS i Zavod za statistiku Crne Gore – Monstat :“Statisički godišnjak za 2008. i 2009.“. Struktura upotrebe BDP još uvek je na nezadovoljavajućem nivou jer je karakteriše visoko učešće lične (77%) i kolektivne potrošnje (28%), uz nedovoljno učešće bruto investicija (24%) i izvoza roba i usluga (4%). U strukturi uptrebe BDP u 2008. godini lična potrošnja domaćinstava (75,1%) je bila na znatno višem nivou u odnosu na prosek EU-27 (57,6%). Takođe, Crna Gora je i u odnosu na zemlje Jugoistočne Evrope imala veće učešće lične potrošnje u BDP, dok su Bugarska (68,2%), Rumunija (65,5%), Mađarska (54%), Slovenija (52,6%) i Hrvatska (48,9%) imale znatno manje učešće ove kategorije. Kao posledica ekonomske krize, očekuju se promene u strukturi upotrebe BDP, naročito na planu smanjenja učešća lične a, pre svega, kolektivne potrošnje uz stvaranje uslova za povećanje investicione potrošnje u cilju podsticanja privrednog rasta i razvoja. 2. Indeks humanog razvoj - HDI vrednost 0.771 0.775 0.797 0.804 0.805 0.816 0.828 Za razliku od klasičnog pristupa koji se pri određivanju nivoa razvijenosti oslanja na jedan ekonomski indikator – BDP po glavi stanovnika, koncept humanog razvoja obuhvata više ekonomskih i socijalnih indikatora objedinjenih u jedan zbirni pokazatelj Indeks humanog razvoja (HDI). Indeks humanog razvoja se sastoji od tri osnovne komponenete : 1. životni vek (meri se očekivanim trajanjem života), 2. nivo znanja (meri se kombinacijom pismenosti odraslog stanovništva i brojem upisa u osnovno, srednje i visoko školovanje) i 3. životni standard (meri se per capita BDP po kupovnoj moći). Indeks HDI može uzeti vrednost u rasponu od 0 do 1, u okviru koga postoji podela na tri nivoa, što za posledicu ima pozicioniranje zemlje u skladu sa dostignutim nivoom humanog razvoja : 1. 0≤ HDI ≤0,5 – nizak nivo humanog razvoja, 2. 0,51≤ HDI ≤0,8 – srednji nivo humanog razvoja, 3. 0,81≤ HDI ≤1,0 – visok nivo humanog razvoja. Izvori: UNDP – „National Human Development Report 2008. – Montenegro: Society for all“; „Human Development Report 2009“. Područje opštine Cetinje zahvata površinu od 910 km², ili 6,6% ukupne površine Crne Gore (13.812 km²). Sam grad zahvata površinu od oko 5 km². Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, na teritoriji opštine Cetinje živi 16.757 stanovnika, što čini 2,67% ukupnog stanovništva Crne Gore. Na teritoriji grada Cetinja živi 13.991 stanovnik. Prema nacionalnoj pripadnosti 90% stanovništva čine Crnogorci.

Na području Prijestonice Cetinje nalaze se dva gradska naselja (Cetinje i Rijeka Crnojevića) i 92 naselja.

Podaci sa posljednjeg popisa stanovništva, domaćinstava i stanova (2011.) govore da na području Prijestonice Cetinje postoji jedno naselje sa više od hiljadu stanovnika, te četiri naselja sa više od stotinu stanovnika. Takođe, prema raspoloživim podacima, sedam naselja je nenaseljeno. Prema rezultatima popisa stanovništva, domaćinstava i stanova, realizovanog tokom aprila 2011. godine,.

Shodno podacima sa popisa održanog 2003. godine, na području Rvaša je bilo 72 stanovnika a 2011. na istom 55.

2.3. DOKUMENTACIONA OSNOVA

2.3.1. Izvod iz Predloga IZMJENE I DOPUNE PROSTORNOG PLANA CETINJA Savremeni koncept planiranja predjela, koji promoviše Evropska konvencija o predjelu (European Landscape Convention), usmjeren je ka tome da se ostvari (‘’dostigne’’) održivi predio, koji treba da bude funkcionalan u ekonomskom pogledu, skladan u ekološkom pogledu i skladan i koristan u socijalno-kulturnom pogledu. Strateški koncept održivog razvoja turizma, uz dalju afirmaciju komplementarnih djelatnosti, kao glavnog razvojnog agensa područja, je razvoj turizma visokog kvaliteta uz povećanje kapaciteta osnovnih turističkih ležaja i razvoj cjelogodišnje turističko-rekreativne ponude u prostoru, u skladu sa međunarodnim standardima i trendovima u evropskom turizmu i hotelijerstvu. Planirani prostorno-funkcionalni koncept naselja bez obzira na ograničene prostorne mogućnosti treba da dozvoli drastično povećanje izgrađenosti. Maksimalni broj stanovnika je 200 a gostiju / turista / 150. Planirani koeficijenti zauzetosti i izgrađenosti ne mogu prelaziti Iz 0.1 i Ii 0.3 tako da gustina stanovanja ne prelazi 20 st / hektaru. Potrebno je predvideti u okviru zone Izmjene i dopune Prostornog plana Opštine Cetinje, dio za izgradnju golf terena koji bi se mogao proširiti i na okolne prostore pogodne za ovu namjenu. Predvidjeti i izgradnju sportskog centra (sala za male sportove, zatvoreni bazen, teretana, sala za fitnes, sauna, dio za masaže sa pratećim svlačionicama), terena na otvorenom ( teniske terene, teren za košarku, odbojku i sl.), svlačionica i zelenih površina sa trim stazama. Osnovna funkcionalna orijentacija tretirane zone „Rvaši“ jeste kombinacija specifičnih vidova turizma što obuhvata planiranje izgradnje:

1. hotela visoke kategorije kapaciteta max 30 soba i 5 apartmana sa svim pratećim sadržajima (restoranom, kuhinjom, univerzalnom salom, wellnes centrom sa bazenom i saunom, prodavnice, restorane, ambulanta, pošta, banke i sl.),

2. golf kluba sa pratećim sadržajima (10 apartmana, restoran, magacin, servis za vozila i dr.) i

3. smještajnih kapaciteta za sportiste (20 smještajnih jedinica, zabavni i

ugostiteljski sadržaji). Pored opštih uslova za izgradnju u naseljenim mjestima kojima se utvrđuje lokacija za izgradnju, njeno uklapanje u prostorno-funkcionalnu strukturu, saobraćajna povezanost, kao i njena prirodna pogodnost za izgradnju turističkih sadržaja, za sve turističke kapacitete važe i odgovarajući republički propisi koji se odnose na kvalifikaciju objekata i na uslove koje treba da zadovolje da bi dobili željenu kategoriju, a samim tim i potrebnu konkurentnost na tržištu koja je verifikovana. Ove uslove propisuje ”Pravilnik o klasifikaciji, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata” koji je objavljen u “Službenom listu RCG”, broj 23/2005 od 12.04.2005.

Slobodan, zeleni prostor koji se koristi za rekreaciju, sport i druženje po kategorijama hotela iznosi:

• hoteli sa 5 ( pet) zvjezdica – najmanje 100 m² po jednom krevetu, • hoteli sa 4 (četiri) zvjezdice - najmanje 80 m² po jednom krevetu,

• hoteli sa 3 (tri) zvjezdice - najmanje 60 m² po jednom krevetu. Potrebno je uključivanje rekreacije i sporta lokalne sredine u turističku ponudu radi racionalizacije ponude i integracije lokalnog stanovništva sa turistima. Obzirom na blizinu Skadarskog jezera i zone zasada loze / okolnih vinograda/ bilo bi uputno razmisliti o planiranju jednog dijela kompleksa za vinograd i vinariju sa ugostiteljskim sadržajima (restoran u sklopu vinarije, vidikovac sa prostorom za izložbu autohtonih sorti grožđa /vina i/ili rakije/, suvenira, umetnina i slične turističke manifestacije). 3. PLANIRANO RJEŠENJE

3.1. PROGRAMSKE OSNOVE

Za definisanje planerskog stava korišćene su analize postojećeg stanja, zahtjevi korisnika prostora i Programski zadatak. Osnovni urbanistički stav bio je da se stvori jedna koherentna, polifunkcionalna i harmonična celina koja će biti u mogućnosti da zadovolji svoju primarnu funkciju - stanovanje, a da isto tako uvođenjem novih objekata omogući kvalitetniji život stanovništva i boravak turista. Planirani prostorno-funkcionalni koncept naselja bez obzira na ograničene prostorne mogućnosti ne dozvoljava drastično povećanje izgrađenosti. Planira se izgradnja novih 52 objekata od kojih je nekoliko u okviru zelenih površina i zahtjeva poseban tretman.

3.1.1. S t a n o v a nj e

Imajući u vidu karakter ambijenta, potrebe za njegovim očuvanjem i orijentaciju ka obnovi, predlažemo individualno, porodično stanovanje kao jedini tip . Daje se mogućnost individualnog stanovanja kombinovano sa turističkim aktivnostima uz dodatak odgovarajućeg smeštajnog kapaciteta (apartmana, soba). Planirani prostorno-funkcionalni koncept sela bez obzira na predložene prostorne mogućnosti dozvoljava ograničeno povećanje izgrađenosti. 3.1.2. P l a n i r a n e f i z i č k e s t r u k t u r e

- Zauzetost terena: - individualno stanovanje (45 objekata) 5.370 m² - hotelski kompleks 1.770 m² - vinarija sa ugostiteljstvom (2 objekta) 590 m² - sportski klub sa smještajnim kapacitetima 550 m² - sportski centar sa smještajnim kapacitetima (2 objekta) 4.980 m² - sportske svlačionice uz otvorene terene 160 m² - centralni sadržaji 150 m² 13.570 m²

Indeks zauzetosti Iz = 0,09.

- Bruto razvijena građevinska površina: - individualno stanovanje (45 objekata) 13.420 m² - hotelski kompleks 3.540 m² - 65 gostiju - vinarija sa ugostiteljstvom (2 objekta) 1.020 m² - golf klub sa smještajnim kapacitetima 1.380 m² - 30 gostiju - sportski centar sa smještajnim kapacitetima (2 objekta) 6.670 m² - 30 gostiju - sportske svlačionice uz otvorene terene 160 m² - centralni sadržaji 150 m² 26.340 m² Prostorno opterećenje objektima određuje indeks izgrađenosti Ii = 0,17.

Tabela : PLANIRANO STANJE - kapaciteti i pokazatelji

Oznaka zone

Oznaka UP

Površina UP /m²/

PPO /m²/

Neizgrađ. površina

/m²/

Spratnost objekata

BRGP /m²/

koef. zauzet.

Iz

koef. izgrađ.

Ii Namjena

1.

Prijemno - servisna zona ( 0,25 ha ) / prijemni punkt, parking-autobusi i servisna vozila /

UP1 2480 150 2330 P+0 150 0.06 0.06 prijemni

punkt

2.

Turistička zona ( 3,30 ha ) / hotel, golf, exkluzivne vile /

UP2 7340 1770 5570 P+1 3540 0.24 0.48 hotel

UP3 23130 550 22580 S+P+1 1380 0.02 0.06

sportski teren sa klubom

UP4 792 85 707 S+ P+1 210 0.11 0.27 vila UP5 867 85 782 S+ P+1 210 0.10 0.24 vila UP6 893 85 808 S+ P+1 210 0.10 0.24 vila

ukupno za turizam : 33020 2575 30445 5550 0.08 0.17

3.

Zona vinograda ( 2,40 ha ) / sa vinarijom i restoranom /

UP7 24090 590 23500 S+P, S+P+1 1020 0.02 0.04

kafe,vinarija

i restoran

4. Zona vila ( 5,50 ha )

/ 42 vile / UP8 1515 147 1368 S+ P+1 368 0.10 0.24 vila UP9 1354 126 1228 S+ P+1 315 0.09 0.23 vila UP10 1904 140 1764 S+ P+1 350 0.07 0.18 vila UP11 1560 140 1420 S+ P+1 350 0.09 0.22 vila UP12 1695 140 1555 S+ P+1 350 0.08 0.21 vila UP13 1898 140 1758 S+ P+1 350 0.07 0.18 vila UP14 735 84 651 S+ P+1 210 0.11 0.29 vila UP15 745 84 661 S+ P+1 210 0.11 0.28 vila UP16 699 84 615 S+ P+1 210 0.12 0.30 vila UP17 791 91 700 S+ P+1 228 0.12 0.29 vila UP18 760 91 669 S+ P+1 228 0.12 0.30 vila UP19 774 91 683 S+ P+1 228 0.12 0.29 vila UP20 1588 120 1468 S+ P+1 300 0.08 0.19 vila UP21 1584 120 1464 S+ P+1 300 0.08 0.19 vila UP22 1909 140 1769 S+ P+1 350 0.07 0.18 vila

UP23 2102 168 1934 S+ P+1 420 0.08 0.20 vila UP24 2096 168 1928 S+ P+1 420 0.08 0.20 vila UP25 1860 140 1720 S+ P+1 350 0.08 0.19 vila UP26 1555 140 1415 S+ P+1 350 0.09 0.23 vila UP27 1755 150 1605 S+ P+1 375 0.09 0.21 vila UP28 1427 140 1287 S+ P+1 350 0.10 0.25 vila UP29 1736 160 1576 S+ P+1 400 0.09 0.23 vila

UP30 1752 165 1587 S+ P+1 413 0.09 0.24 vila UP31 1000 102 898 S+ P+1 255 0.10 0.26 vila UP32 730 84 646 S+ P+1 210 0.12 0.29 vila UP33 703 84 619 S+ P+1 210 0.12 0.30 vila UP34 855 98 757 S+ P+1 245 0.11 0.29 vila UP35 843 98 745 S+ P+1 245 0.12 0.29 vila UP36 1224 120 1104 S+ P+1 300 0.10 0.25 vila UP37 1243 120 1123 S+ P+1 300 0.10 0.24 vila UP38 1030 98 932 S+ P+1 245 0.10 0.24 vila UP39 1260 126 1134 S+ P+1 315 0.10 0.25 vila UP40 989 102 887 S+ P+1 255 0.10 0.26 vila UP41 1396 140 1256 S+ P+1 350 0.10 0.25 vila UP42 1458 140 1318 S+ P+1 350 0.10 0.24 vila UP43 1138 108 1030 S+ P+1 270 0.09 0.24 vila UP44 1176 120 1056 S+ P+1 300 0.10 0.26 vila UP45 1056 98 958 S+ P+1 245 0.09 0.23 vila UP46 1128 108 1020 S+ P+1 270 0.10 0.24 vila UP47 1365 128 1237 S+ P+1 320 0.09 0.23 vila UP48 1350 128 1222 S+ P+1 320 0.09 0.24 vila UP49 1477 145 1332 S+ P+1 363 0.10 0.25 vila

ukupno za vile : 55215 5115 50100 12790 0.09 0.23

5.

Sportsko - rekreaciona zona ( 3,05 ha ) /sportski centar i smješt.kapaciteti,tereni na otvorenom,zelenilo/

UP50 14486 4980 9506

S+P, VP, P+1 6670 0.34 0.46

sportski centar sa smještajnim kapacitetima

UP51 7466 160 7306 P+0 160 0.02 0.02 svlačionice UP52 8592 0 8592 0 0 0.00 0.00 zelenilo

ukupno za sport : 30550 5140 25410 6830 0.17 0.22

6. Zona zelenila ( 1,05 ha )

UP53 10400 0 10400 0 0 0.00 0.00 zelenilo

UKUPNO : 155750 13770 141980 26540 0.09 0.17

BRUTO GRAĐEVINSKA POVRŠINA

BRGP /m²/ % 13.420,00 50,95% individualno stanovanje - vile

3.540,00 13,44% hotelski kompleks 6.830,00 25,93% sport 1.380,00 5,24% golf 1.020,00 3,87% vinarija sa ugostiteljstvom

150,00 0,57% prijemni punkt 26.340,00

ODNOS POVRŠINA

m² 141.462,00 82,63% ZELENE POVRŠINE m² 13.770,00 8,04% IZGRAĐENE POVRŠINE m² 15.968,00 9,33% POVRŠINE POD SAOBRAĆAJEM m² 171.200,00 UKUPNO

- Broj stanovnika:

individualno stanovanje 45 objekta - 70 % za povremeno stanovanje 32 objekata - 30 % za stalne stanovnike 13 objekata Stalni stanovnici 13 x 3.50 (prosječna porodica) = 46 Povremeni stanovnici 32 x 3.50 (prosječna porodica) = 112 Ukupno: 158 stanovnika + 125 gostiju - Gustina stanovanja po hektaru : - van turističke sezone ............................. 10 st / ha - u toku turističke sezone.......................... 17 st / ha Broj stanovnika je sračunat po metodologiji prognoze pa se kao takav mora uzeti sa rezervom. 3.1.3. C e n t r a l n i s a d r ž a j i Centralni sadržaj se planira izgradnjom jednog objekta uz saobraćajnicu. Planirani objekat je prijemni punkt, koji predstavlja jedini ulaz na lokaciju (kroz naselje u sjevero-zapadnom dijelu lokacije prolazi seoska staza koja u budućnosti može biti još jedan ulaz zavisno od urbanizacije okolnog prostora). 3.1.4. S p o r t s k i s a d r ž a j i U okviru sporta i rekreacije planirana je izgradnja dijela budućeg golf terena koji zauzima 2.26 ha, a nalazi se na samom ulasku u zonu zahvata i sukcesivno bi se širio na okolne prostore van zahvata ovog plana. Predviđa se i izgradnja sportskog centra (sa salom za male sportove, zatvorenim bazenom, teretanom, salom za trening i restoranom), tereni na otvorenom (3 teniska terena i teren za košarku, odbojku i sl.), svlačionice i zelene površine sa trim stazama.

3.1.5. T u r i s t i č k i s a d r ž a j i Osnovna funkcionalna orijentacija sela jeste kombinacija specifičnih vidova turizma. U okviru zone zahvata planirana je izgradnja hotela visoke kategorije kapaciteta 25 soba i 5 apartmana sa svim pratećim sadržajima (restoranom, kuhinjom, univerzalnom salom, wellnes centrom sa bazenom i saunom, prodavnice, restorane, ambulanta, pošta, banke i sl. ), sportskog kluba sa pratećim sadržajima ( 10 apartmana, restoran, magacin, servis za vozila i sl. ) i sportskih smještajnih kapaciteta ( 20 smještajnih jedinica, zabavni i ugostiteljski sadržaji ).

3.1.6. Kapaciteti, struktura i distribucija turističkih sadržaja

Osnovna funkcionalna orijentacija tretirane zone „Rvaši“ jeste kombinacija specifičnih vidova turizma što obuhvata planiranje izgradnje:

1. hotela visoke kategorije kapaciteta max 30 soba i 5 apartmana sa svim pratećim sadržajima (restoranom, kuhinjom, univerzalnom salom, wellnes centrom sa bazenom i saunom, prodavnice, restorane, ambulanta, pošta, banke i sl.), na UP 2

2. sportskog kluba sa pratećim sadržajima (10 apartmana, restoran, magacin, servis za vozila i dr.) na UP 3 i

3. smještajnih kapaciteta za sportiste (20 smještajnih jedinica, zabavni i

ugostiteljski sadržaji) na UP 50.

Obavezna je primjena ograničenja koja propisuje ”Pravilnik o klasifikaciji, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata” koji je objavljen u “Službenom listu RCG”, broj 23/2005 od 12.04.2005. po kome slobodan, zeleni prostor koji se koristi za rekreaciju, sport i druženje po kategorijama hotela iznosi:

• hoteli sa 5 ( pet) zvjezdica – najmanje 100 m² po jednom krevetu, • hoteli sa 4 (četiri) zvjezdice - najmanje 80 m² po jednom krevetu, • hoteli sa 3 (tri) zvjezdice - najmanje 60 m² po jednom krevetu.

U hotelima udio smještajnih kapaciteta mora biti najmanje 70% u osnovnom objektu hotela, a najviše 30% u “vilama” ili depadansima. Planirani turistički sadržaji iskazuju se sljedećim pokazateljima: - broj smještajnih jedinica (“ključeva”) i/li broj ležaja; - struktura postojećih evidentiranih i planiranih turističkih smještajnih kapaciteta (hotel, vila, turističko naselje i dr.); - prostorni pokazatelji (indeks izgrađenosti, indeks iskorišćenosti, gustina u broju ležaja po hektaru, neizgrađena površina, prirodan teren i dr.). Broj postelja po smještajnoj jedinici obračunava se na sljedeći način, i to: - smještajna jedinica u hotelima obuhvata 2 ležaja; - smještajna jedinica u turističkom naselju obuhvata 3 ležaja; - smještajna jedinica u vilama obuhvata 6 ležaja. Prosječena bruto razvijena građevinska površina po jednom ležaju u hotelima (T1) je 100 m² u objektima sa 5 zvjezdica, 80 m² u objektima sa 4 zvjezdice i 60 m² u objektima sa 3 zvjezdice. Prosječna bruto razvijena građevinska površina po jednom ležaju u turističkim naseljima (T2) je 80 m² u objektima sa 5 zvjezdica, 60 m² u objektima sa 4 zvjezdice i 40 m² u objektima sa 3 zvjezdice. Pripadajuća zelena odnosno slobodna površina, u novoformiranim turističkim područjima izvan urbanih naselja, po jednom ležaju je 100 m² u objektima sa 5 zvjezdica, 80 m² u objektima sa 4 zvjezdice i 60 m² u objektima sa 3 zvjezdice. Vezom u lukama nautičkog turizma smatra se vez za plovilo standardne dužine 12 m, a plovilo je ekvivalent jedne smještajne jedinice od 3 ležaja. 3.1.7. U g o s t i t e lj s k i s a d r ž a j i Od zasebnih ugostiteljskih sadržaja predviđen je veći restoran u sklopu vinarije, kao i kafe bar na vidikovcu uz trim stazu a sve na UP7. Obavezna je primjena ograničenja koja propisuje ”Pravilnik o klasifikaciji, minimalnim uslovima i kategorizaciji ugostiteljskih objekata” koji je objavljen u “Službenom listu RCG”, broj 23/2005 od 12.04.2005.

3.2. OZELENJAVANJE – UREĐENJE ZELENIH POVRŠINA Zelenilo Rvaša pripada kontinentalnom flornom elementu pa je neophodno napraviti poseban izbor vrsta zelenila, što svakom prostoru daje kako oblikovne tako i funkcionalne specifičnosti. U zoni zahvata možemo razlikovati: - zelenilo individualnih parcela - parkovski uređeno zelenilo - zaštitno zelenilo pored saobraćajnica. Zelenilo individualnih parcela nalazi se neposredno uz i oko objekata. Doprinosi stvaranju mikro-klimatskih i sanitarno-higijenskih uslova sredine a ispunjava i dekorativno-estetske funkcije. Pošto ova kategorija služi za odmor samih stanovnika, preporučuje se gajenje voća i to smokava, dudova, limuna, nara, badema i sl. Parcele oivičiti živom ogradom. U kompozicionom smislu prostori se rješavaju slobodnim pejsažnim stilom, kombinujući grupacije drveća različitih visina i različitih faza listanja, cvjetanja i plodonošenja čime bi se stvorila ritmika u prostoru. Prilaze ka objektima naglasiti parternim rješenjem pomoću dekorativnih cvjetnica, perena i poleglih četinara. Parkovski uređeno zelenilo predviđeno je oko hotelskog kompleksa, i u okviru zone sporta – oko sportskih terena, sportskog centra i sportskih smještajnih kapaciteta. Planirano je sađenje drveća koje pripada mediteranskom području, listopadnog i četinarskog žbunja kao i različitih cvjetnih vrsta. Zaštitno zelanilo pored saobraćajnica utiče na poboljšanje sanitarno higijenskih uslova, mikroklimatskih i estetskih karakteristika. Zbog obezbjeđenja ritmike u prostoru, likovnog bogatstva oblika i kolora, treba primjenjivati sve tri visine zelenila (visoko, srednje i nisko) koje bi istovremeno omogućilo pravilno strujanje zagađenog vazduha. Parkirališta ozeleniti drvoredima sadnica, tako da bi on bio zasjenjen ili vertikalno ozelenjenim pergolama. Predlog vrsta za ozelenjavanje:

Lišćarske vrste: ~ akacija (Acacia longifolia) ~ planika, maginja (Arbutus unedo) ~ žutika (Berberis thunbergii) ~ šimšir (Buxus sempervirens) ~ bijelograbić (Carpinus orientalis) ~ košćela (Celtis australis) ~ rogač (Ceratonia siliqua) ~ limun (Citrus limon) ~ magnolija (Magnolia x soulangeana) ~ murva (Morus alba, Morus nigra) ~ oleander (Nerium oleander) ~ maslina (Olea europea) ~ zelenika (Phyllirea latifolia) ~ pitosporum (Pittosporum tobira) ~ badem (Prunus amygdalus) ~ mandarina (Citrus nobilis) ~ pomorandža (Citrus sinensis) ~ eukaliptuse (Eucaliptus globulus) ~ smokva (Ficus carica) ~ hibiskus (Hibiskus syriacus) ~ lovor (Laurus nobilis) ~ nar (Punica granatum) ~ crveni hrast (Quercus borealis) ~ hrast crnika,česmina (Quercus ilex) ~ hrast medunac (Quercus pubescens) ~ zinzula (Ziziphus jujuba)

Četinarske vrste: ~ čempres (Cupressus sempervirens) ~ crni bor (Pinus nigra) ~ primorski bor (Pinus pinaster) ~ tuja (Thuja globusa) ~ kuglasta tuja (Thuja occidentalis)

Puzavice: ~ bugenvila (Bougenvillea spectabilis)

Perene: ~ vliki vrijes (Erica arborea) ~ lavanda (Lavandula spicata, Lavandula officinalis) ~ divlja ruža, šipak (Rosa canina) ~ ruže (Rosa sp.) ~ ruzmarin (Rosmarinus officinalis) ~ žukva (Spartium junceum)

3.3. MJERE ZAŠTITE I UTICAJ NA ŽIVOTNU SREDINU Planiranom izgradnjom po ovoj studiji koja je malog inteziteta ničim nije ugrožena čovjekova okolina. Najvažnija mjera zaštite bila bi dosledno sprovođenje studije, čiji je osnovni cilj da zadovilji potrebe stanovništva a da istovremeno obezbijedi optimalne uslove turizmu i sportu u naselju. Održavanje i unapređenje šumskog fonda, formiranje zaštitnog zelenog pojasa uz granicu zone, sađenje drvoreda duž saobraćajnica, predstavlja važan planski zahtjev na povećanju fonda zelenila koji je od značajnog uticaja na kvalitet sredine u kojoj se živi i radi. Neophodno je pristupiti izradi novih ulica i pješačkih staza, kako bi se obezbijedili optimalni tokovi saobraćaja a istovremeno regulisalo odvodnjavanje površinskih voda i smanjilo spiranje materijala sa strmih padina. Prostorna organizacija, tipologija objekata (individualne porodične kuće), njihove relativno male dimenzije i razmještaj u prostoru, stvaraju mogućnost formiranja ''naselja u zelenilu''. 3.4. FAZNOST REALIZACIJE I OCJENA TROŠKOVA U dogovoru sa Investitorom usvojena je faznost realizacije zahvata i to kroz 3 faze. I FAZA realizacije - U okviru ove faze planirana je izgradnja dijela saobraćajnice, pješačkih staza parkinga, prijemnog punkta koji predstavlja i jedini ulaz u lokaciju, golf terena i golf kluba sa pratećim sadržajima, hotela visoke kategorije sa svim pratećim sadržajima. Predviđena je i izgradnja tri ekskluzivne vile, sa pogledom na sportski teren. II FAZA realizacije - U okviru ove faze planirana je izgradnja 45 vila, preostalog dijela saobraćajnice, vinograda sa vinarijom i restoranom, kao i izgradnja trim staze i vidikovca, i pješačkih staza. II FAZA realizacije – A u okviru ove faze planirana je izgradnja sportskog centra ( sa salom za male sportove, zatvorenim bazenom, teretanom, salom za trening i restoranom ), tereni na otvorenom (3 teniska terena i teren za košarku, odbojku i sl.), sportskih smještajnih kapaciteta, svlačionice i zelene površine sa trim stazama. Finansijska procjena troškova mora se uzeti sa rezervom zbog datuma početka izrade plana i datuma usvajanja a realizacija je uvijek neizvjesna pa je potrebno uraditi detaljnu procjenu investicije. Naša procjena je rađena u maju 2011. i podjeljena je na zone. 1. Prijemno - servisna zona ( 0,25 ha ) ............................................... 143.500,00 2. Turistička zona ( 3,30 ha ) .............................................................. 7.857.660,00

3. Zona vinograda ( 2,40 ha ) .............................................................. 1.209.000,00 4. Zona vila ( 5,50 ha ) .................................................................... 14.943.200,00 5. Sportsko - rekreaciona zona ( 3,05 ha ) ..................................... 5.143.000,00 6. Zona zelenila ( 1,05 ha ) ............................................................. 312.000,00 Uređenje pješačke staze u okviru LSL "Rvaši" ............................... 360.000,00 _______________ UKUPNO: 29.968.360,00 Finansijska procjena saobraćajne infrastrukture 1. Izgradnja saobraćajnice kroz naselje ........................................... 1.062.000,00 2. Izgradnja parking mjesta i stajališta za autobuse ...................... 252.000,00 _______________ UKUPNO: 1.314.000,00 Finansijska procjena elektroinstalacija unutar zone 1. 10 kV kablovski podzrmni vod ................................................... 38.500,00 2. MBTS 10/04 kV .......................................................................... 100.000,00 _______________ UKUPNO: 138.500,00 Finansijska procjena hidrotehničke infrastrukture unutar zone 1. Vodovodni sistem ....................................................................... 377.500,00 2. Sistem fekalne kanalizacije ........................................................ 285.000,00 3. Atmosferska kanalizacija ............................................................ 225.000,00 _______________ UKUPNO: 887.500,00 Finansijska procjena telekomunikacione infrastrukture unutar zone 1. Materijal ..................................................................................... 47.520,00 2. Radovi ....................................................................................... 51.320,00 _______________ UKUPNO: 98.840,00 Rekapitulacija troškova UKUPNO: 32.407.200,00

3.5. EKONOMSKO - TRŽIŠNA PROJEKCIJA Razvoj turizma ima najviši prioritet među privrednim granama Crne Gore, posebno na crnogorskom primorju. Zahvaljujući brojnim pozitivnim razvojnim trendovima, turistička delatnost se svrstava među najdinamičnije i najpropulzivnije privredne grane, sa višestrukim efektima koji turizmu daju pokretačku funkciju u širokom spektru delatnosti, tako se turizam uključuje u prioritete razvoja brojnih zemalja. Prema podacima Svetske turističke organizacije (WTO) turizam se smatra fenomenom 21. veka sa megatrendovima razvoja i napretka: - od 1975. do 2000. godine svetska stopa rasta turizma bila je 7%, tj. za 35% veća od stope rasta DP, - u DP sveta turizam ostvaruje 11%, zapošljava 9% radnika, i stvara 8% svetskog izvoza, - u 2003.g u svetu je bilo 697 miliona turista, sa prometom od 467 milijardi US dolara. - u Evropi je 2003.g. bilo 403 miliona turista ili 58% od sveta, - u tome prednjače Južna Evropa i Sredozemlje, - WTO do 2020. godine predviđa u Evropi 717 miliona turista, Aziji i Pacifiku 397 milona i SAD oko 282 miliona, te je Evropa i dalje najatraktivnija turistička destinacija, - očekuje se razvoj i porast novih oblika turizma:

* održivi turizam, segmentacija tržišta, nove tehnologije, dijagonlna integracija, * povezivanje mora i planina, * male grupe, specijalizovana interesovanja, * tematski turizam sa posebnim specijalnostima - etno zabave, * avanturistički turizam sa brojnim uzbuđenjima, opasnostima i dr. Utvrđivanje osnovnih ciljeva razvoja turizma je centralno pitanje u okviru strategijskog planiranja turizma na makro nivou. Njihova važnost je posebno naglašena potrebom za usklađivanjem odnosa između svih djelatnosti koje učestvuju u zadovoljavanju potreba turista. Heterogenost ovih djelatnosti čini neophodnim postojanje institucionalizovanog okvira koji definišu država i njeni organi. Osnovni, odnosno prioritetni ciljevi razvoja turizma, u okviru strategijskog planiranja, mogu biti veoma brojni, raznovrsni i česti konfliktni. Prema istraživanju u okviru zemalja OECD, većina država smatra osnovnim strategijskim ciljevima razvoja turizma: - podsticanje ekonomskog razvoja, - povećanje deviznog priliva, - povećanje zaposlenosti. Uz ove, osnovne ciljeve, navode se i sledeći ciljevi: - stvaranje povoljnog imidža zemlje, - zaštita prirode, - zaštita kulturno-istorijskog nasleđa, - poboljšanje kvaliteta života, - podsticanje privrednog razvoja. Definisani strategijski ciljevi razvoja turizma podložni su promeni. Pravac i obim ovih promena zavisiće, prije svega, od društveno-ekonomskog razvoja zemlje, odnosa koji država ima prema turizmu, promena u okruženju i stepena razvoja turističke privrede. Posebna oblast planiranja, koja je dugo bila zanemarivana u vezi sa razvojem turizma, odnosi se na urbanističko i prostorno planiranje. Ova vrsta planiranja, koja se posebno koristi u zemljma sa tzv. indikativnim planiranjem, zasniva se, sa jedne strane, na odgovarajućem uređenju prostora uz zaštitu životne sredine, i sa druge strane, na projekcijama obima i strukture turističke tražnje. U suštini teži se integralnom posmatranju turizma, u skladu sa mogućnostima i karakteristikama prostora. Krajnji cilj bi trebalo da bude skladan i uravnotežen, odnosno održiv razvoj turizma u odnosu na sve aktere u tom procesu i celokupno okruženje. Turizam postaje način života turističke regije. Turističku delatnost Budvanske rivijere treba razviti komplementarno sa pratećim delatnostima na postojećim i potencijalnim lokalitetima i to afirmisanjem položaja i atraktivnosti Rvaša, ekološkog potencijala zasnovanog na konceptu održivog razvoja i u skladu sa međunarodnim standardima kvaliteta. Osnovni preduslov za planski razvoj turizma i namensko korišćenje prostora je izrada, donošenje i sprovodjenje PP opštine, GP, formiranje katastra nepokretnosti, katastar infrastrukture, razviti GIS i elektronsku komunikaciju, definisati vlasničke odnose zemljišta i objekata, uraditi i usvojiti lokalni plan zaštite životne sredine (LEAP) i lokalni akcioni plan zaštite zdravlja (LEHAP). Sa aspekta prostornog i urbanističkog planiranja na području opštine Cetnje prioritet je: - procena turističkih efekata postojećih turističkih programa, - utvrditi detaljan plan razvoja, ciljeve i smernice, ukazati na šanse i dati podsticaje, osigurati i odrediti prioritete, - sistematizacija kulturnih, sportskih, zabavnih i rekreativnih potreba, radi definisanja zajedničkih zona aktivnosti, - određivanje zona turističke izgradnje i turistčke rekreacije, sa smernicama za definisanje lokacija turističkog sadržaja (smeštajni kapaciteti turista, sport i rekracija, ugostiteljski objekti, javne službe), - sprovesti međunarodne standarde za turističku privredu i infrastrukturu, - težiti stvaranju hotelskih kapaciteta sa kategorizacijom od 3 do 5 zvezdica, kako bi se stvorila kvalitetna mešovita ponuda na višem nivou. - definisanje lokacija za informativne punktove, naročito na putnim pravcima, - aktivirati turističke veze Cetnja sa susjednim opštinama, kao i na širem, nacionalnom i evropskom nivou, radi definisanja zajedničke turističke razvojne strategije,

- uspostaviti intersektorske odnose različitih resora na nivou lokalne, regionalne i državne uprave - kultura, turizam, obrazovanje, transport, sport, saobraćaj, ekonomija, - multidisciplinarno sprovesti edukaciju kadrova i stanovništva u skladu sa principima održivog razvoja. Osnovni prioritet treba orjentisati po sledećim principima: * Trajnost razvoja - Ekonomsku orjentaciju područja Rvaša uslovljava tržište. Ona nije prednost u odnosu na konkurenciju, ona se ne podrazumeva, to treba stvoriti. Konkurenciju treba bazirati na atraktivnim osobinostima ili specijalnim dodatinim prednostima za korisnike. * Izdvajanje od konkurentskih destinacija kvalitetom, karakteristikama tipičnim za zemlju (regionalni stilovi gradnje, građevinski materijali, tipične boje, vizuelno uklapanje predela, gastronomija, muzika, tradicija, legende, ličnosti, istorijski događaji, folklor, tradicionalno zanatstvo itd.) kao jedinstven ukupan proizvod. * Definisanje ponude: Turistički kompleks Rvaša treba da ima vlastiti koncept sa jednom osnovnom ponudom, koju treba odrediti prema ciljnim grupama, a kojoj će planeri dati individualne crte. * Oblikovanje predela kao najednostavnijeg, finansijskih najpovoljnijeg, pri tome dugoročnog načina da turistički kompleksi postanu atraktivniji. * Individualizacija ponude - Potrebno je onemogućiti uniformisanost planiranih kapaciteta kako bi se ne može ukloniti, ali se može smanjiti. * Pomaganje privatne inicijative - Bez obzira na svu profesionalnost glavnih nosioca usluga, privatna inicijativa ima veliku prednost. U centru profesionalnosti, finansijske moći i tržišne efikasnosti, privatna inicijativa unosi privatnu notu, fleksibilnost, raznolikost kao i direktan kontakt. Ali preduslov za privatnu inicijativu je da mogu da žive od turizma. Zato su neophodni propisi, najčešće poreske olakšice za vreme otvaranja preduzeća, povoljni krediti za finansiranje investicija i dovoljno duga sezona. * Ponudu treba bazirati - Sa aspekta cijene povoljan proizvod za domaće tržište i Istočnu Evropu, koji se bazira na postojećim kapacitetima, koje treba sukcesivno poboljšavati i poskupljavati. Turizam visoke kategorije koji je namenjen turistima Zapadne i Severne Evrope, koji će postepeno potiskivati jeftinu ponudu i na kraju jedini predstavljati turističku ponudu Crne Gore. Da bi ovaj proizvod opstao, on mora da se orjentiše na zahtevne motive putovanja turista Zapadne i Severne Evrope, mora da prati tendencije tržišta, koliko to dozvoljavaju prirodni potencijali Crne Gore.

4. USLOVI ZA UREĐENJE PROSTORA 4.1. USLOVI U POGLEDU PLANIRANIH NAMJENA Planirane namjene su pretežne a ne isključive, što znači da podrazumijevaju i postojanje drugih, komplementarnih namjena. Osnovne namjene površina na prostoru ovog plana su:

individualno stanovanje centralne funkcije uređene zelene površine (linearno ili parkovsko zelenilo) saobraćajne površine (kolsko-pješačke saobraćajnice,pješačke saobraćajnice, parkinzi)

4.2. USLOVI ZA REGULACIJU I NIVELACIJU Položaj, gabarit, spratnost i kote prizemlja svih objekata utvrđuju se na osnovu grafičkih priloga. Instrumenti za definisanje osnovnog sistema regulacija: 1. Regulaciona linija

Regulaciona linija u ovoj studiji je definisana u odnosu na saobraćajnice, a prikazane su u grafičkom prilogu broj 7: Plan parcelacije i regulacije.

2. Visinska regulacija Visinske regulacije definisane su označenom spratnošću na svim objektima na grafičkom prilogu broj 6: Spratnost objekata gdje se jedan nivo računa u prosječnoj vrijednosti od približno 2,5 m za stambeni objekat i dogradnju, odnosno 3,2 m za objekte poslovnih prostora, dok je visinska kota prizemlja data na grafičkom prilogu broj 8: Plan nivelacija objekata. Za sportske objekte visina je veća prema normativima za tu vrstu sadržaja. 4.3. USLOVI ZA PARCELACIJU Ovom studijom lokacije djelimično su zadržane granice urbanističke parcele date geodetskom podlogom a parcelacija je data na grafičkom prilogu broj 5: Nacrt parcelacije i regulacije. Ukoliko u sprovođenju studije dođe do neslaganja između zvaničnog katastra i plana, mjerodavan je postojeći katastar. 4.4. URBANISTIČKO-TEHNIČKI USLOVI Da bi se obezbijedilo dosledno sprovođenje Lokalne studije lokacije Rvaši, pored tekstualnog dijela i grafičkih priloga daju se dopunski podaci. Prostorno-funkcionalna i organizaciona šema naselja je formirana kao evokacija na autohtonu matricu crmničkih naselja transponovanu kroz savremeni arh. izraz uz poštovanje savremenih tehničkih i tehnoloških mogućnosti. Ovaj princip je dosledno sproveden kroz sve elemente ovog naselja, od tretmana uređenja terena, organizacije objekata i arhitektonske forme. Traženje mogućnosti izraza u tradicionalnom graditeljstvu ovog područja je zasnovano na potrebi da se u ovim prostorima sačuvaju prednosti i neposredni kvaliteti koji odlikuju specifični urbanizam i arhitekturu ovog kraja, ali ne nipošto prostim ponavljanjem već nadogradnjom i novim kvalitetima obezbjediti kontinuitet dobre graditeljske tradicije ovog područja. Osnovni cilj projektovanja ovog kompleksa je bio da se kreira tako da svojom uklopljenošću u neposredni teren i šire okružuje i svojom prostornom funkcionalnom organizacijom otvara mogućnost formiranja identifikacionih i komunikacionih procesa kod korisnika, djelujući kao integralni dio sredine u kojoj je smješten. 4.4.1. OPŠTI USLOVI Gabariti naznačeni u planu ne predstavljaju ograničenje u smislu veličine i položaja ( poželjno ih je ispoštovati zbog “nepoštovanja” paralelnosti i sl.), oni su dati samo kao predlog vlasnicima/investitorima, dok indeksi dati u tabeli, spratnosti, namjene objekata i položaj u odnosu na ulicu ili susjedne objekte obavezuju. Nije poželjna upotreba tipskih/kataloških projekata. Prije izrade tehničke dokumentacije investitor je obavezan, shodno članu 7 Zakona o geološkim istraživanja izraditi Projekat geoloških istraživanja tla za predmetnu lokaciju /sve objekte iznad 1000 m²/ i elaborat o rezultatima izvršenih geoloških istraživanja. Objekati moraju biti projektovani prema važećim propisima, tehničkim normativima i standardima za projektovanje određene vrste objekata. Prije izrade tehničke dokumentacije za nadogradnju obavezno je provjeriti i priložiti dokaz konstruktivne i seizmičke stabilnosti objekta. Za potrebe proračuna koristiti podatke Hidrometeorološkog zavoda o klimatskim i hidrološkim karakteristikama u zoni predmetne lokacije. Potreban broj parking mjesta obezbjediti u okviru sopstvene parcele, na otvorenim parkinzima ili kao garažna mjesta u podzemnim etažama a prema normativu:

- apartman - 1.1 parking mjesto / apartmanu - administrativno-poslovne djelatnosti – 1.0 parking mjesto / 75 m² bruto površine - ugostiteljski sadržaji – 1.0 parking mjesto / 4 stolice

- trgovinski sadržaj – 1.0 parking mjesto / 75 m² bruto površine ili 1.0 parking mjesto / 1 poslovni prostor. Neophodan parking, odnosno garažni prostor mora da se obezbjedi istovremeno sa izgradnjom objekata. Svaka parcela koja ima kolski prilaz može parkiranje rješavati podzemnim garažama. Krovne površine podzemnih garaža moraju se urediti kao pješačke površine sa značajnim učešćem specijalnog krovnog zelenila. Podzemne eteže mogu zauzimati veću površinu od gabarita objekata i u tom slučaju građevinska linija se ne odnosi na te etaže. Takođe podzemne etaže sa namjenom garažnog prostora, tehničkih i pomoćnih prostorija ne ulaze svojom površinom u ukupnu bruto građevinsku površinu. Pri projektovanju podzemne garaže moraju biti zadovoljeni prije svega protiv požarni uslovi predviđeni odgovarajućim zakonom, pravilnicima i standardima, kao i ostali uslovi u pogledu bezbjednosti. Ne dozvoljava se prenamjena garaža, pomoćnih i tehničkih prostorija u stambene, turističke i druge namjene, kao i prenamjena otvvorenih prostora za parkiranje. Otvoreni bazeni ne ulaze svojom površinom u bruto građevinsku površinu objekata i kao takvi su dio spoljnog uređenja parcele. 4.4.2. POSEBNI URBANISTIČKO-TEHNIČKI USLOVI Urbanističko-tehničkim uslovima treba predvidjeti sledeće:

omogućiti izgradnju podrumskih i suterenskih etaža tamo gdje to uslovi tj. visinske kote terena dozvoljavaju, a u suprotnom može potkrovna eteža sa početnom visinom od 1,80m;

krovovi jednovodni ili dvovodni nagiba 18-23o sa pokrivačem od ''ćeramide'' ili ''mediteran'' uvijek sa sljemenom paralelno sa dužom stranom krova, u kombinaciji sa ravnim krovovima kojih ne bi trebalo da bude više od 25%;

Kod svih objekata potrebno je ispoštovati građevinsku liniju i predloženi pravac pružanja a položaj na parceli određuje projektant zavisno od želje investitora i uslova terena.

parcelama koje imaju kolski prilaz sa više strana projektant određuje prilaz , a samim tim ni visinske kote objekta nisu strogo obavezujuće;

insistira se na izduženosti oblika i masa (gdje je god moguće stvaranje „grozdova“) i time doprinijeti autohtonosti i podržavanju arhitektonskog nasljeđa;

prilikom projektovanja vila ne smije se dozvoliti upotreba tipskih projekata već svaki mora biti različit (ako je unutrašnji raspored prostora i sličan treba da se razlikuje u spoljnom izgledu). Na ovo obratiti posebnu pažnju jer je to preduslov autohtoničnosti ambijenta;

fasade - kamene ili malterisane sa min 50% fasade obrađene prirodnim, autohtonim kamenom, isključiti upotrebu fasadne opeke;

za vanjsku stolariju na objektima planirati drvenu građu ili PVC, sa ''griljama'' ili ''škurama'';

isključuje se mogućnost rađenja balkona iznad prizemlja, sem lođe koja ne izlazi iz ravni fasade više nego oluk ( 30 cm );

spoljne stepenice uz objekta treba da budu pune-podzidane; poželjne su pergole ''tremovi'' ; ograde i podzide raditi od kamena; ograde na balkonima i terasama raditi pune ili od kovanog gvožđa i balustrade; postojeće kvalitetno visoko rastinje na parceli maksimalno sačuvati.

Pješačke površine obraditi prirodnim materijalom (kamene ploče, kulir i sl.). Odvođenje površinskih voda u principu treba regulisati otvorenim kanalima. Ozelenjavanje površina vršiti prema preporukama iz studije.

5. SAOBRAĆAJ

Za LSL Rvaši saobraćajna infrastruktura rješavana je na osnovu: Postojeće planske dokumentacije:

PPO Cetinje iz 1992.god., Mreže postojećih saobraćajnica,

Glavnih projekata saobraćajnica, Zakona o putevima ("Službeni list RCG", br. 42/04), Pravilnika, normativa i standarda koji regulišu predmetnu oblast.

POSTOJEĆE STANJE

Poljane se nalazi na KO Cetinje .Putevi koji se nalaze u Rvašima su nedovoljne širine i ne uređeni za bilo kakav motorni saobraća. Pješački saobraćaj se odvija postojećim putevima. 5.2. PLANIRANO RJEŠENJE 5.2.1. SAOBRAĆAJNICE Saobraćajnica A je dolaznog karaktera i njena širina je b= 2x 3.00m=6.00m .Maximalni nagib nivelete je i=1.99% . Ova saobraćajnica je pristupnog karaktera i glavna je veza za buduće naselje. Ona je urađena u skladu sa JUS U.C4.301, JUS u.C4.307 , JUS U.C4.306, JUS U. C4 305 , JUS U. C4.304, JUS C4.302, JUS C4.310, JUS C4.105, JUS C4.100, JUS C4.110 i JUS C4.123. Na ovu saobraćajnicu je naslonjen sav saobraćaj sa ove lokacije. Saobraćajnica B je sabirnog karaktera i njena širina je b= 2x 2.75m=5.50m. Maximalni nagib nivelete je i=18% i ne prelazi 100m dužine. Ova saobraćajnica je pristupnog karaktera i glavna je veza za ovu lokaciju. Ova saobraćajnica je urađena u skladu sa JUS U.C4.301, JUS u.C4.307 , JUS U.C4.306, JUS U. C4 305 , JUS U. C4.304, JUS C4.302, JUS C4.310, JUS C4.105, JUS C4.100, JUS C4.110 i JUS C4.123. Na ovu saobraćajnicu su naslonjene sve saobraćajnice na ovoj lokaciji. Na kraju ove saobraćajnice postoji okretnica za kamionski saobraćaj. Saobraćajnica C kolsko-pješačkog karaktera njena širina je b=5.0m. Maximalni nagib ove saobraćajnice je In=11.93%. Na kraju ove saobraćajnice postoji okretnica za kamionski saobraćaj. Saobraćajnica D je kolsko-pješačkog karaktera njena širina je b=5.50m. Maximalni nagib ove saobraćajnice je In=18.00%. Na kraju ove saobraćajnice postoji okretnica za kamionski saobraćaj, 5.2.2. STACIONARNI SAOBRAĆAJ Područje Lokalna studija lokacije “Rvaši” namijenjeno je izgradnji turističkih I sportskih objekata sa odgovarajućim poslovnim sadržajima . Parkiranje u granicama urbanistički projekat „ Rvaši” rješavano je u funkciji planiranih namjena.Preporuka GUP-a su da zadovoljenje potreba za parkiranje vozila rješava na svojoj urbanističkoj parceli u podzemnim etažama objekta ili na slobodnoj površini parcele,što je osnovni polaz za planirano stanje.

UP-om je predviđeno da svaki objekat koji treba da se gradi mora da zadovolji svoje potrebe za stacioniranjem vozila na urbanističkoj parceli na kojoj se objekat gradi u dvorištima objekata i/ili u garažama u objektima (u suterenskom i/ili podrumskom dijelu) po normativima iz GUP-a. Ne dozvoljava se prenamjena garaža i prostora za parkiranje u stambene, turističke ili druge namjene (npr. prodavnice, auto – radionice i sl.).Uslov za izgradnju objekta je obezbjeđivanje potrebnog broja parking mjesta. Tačan broj potrebnih parking mjesta za svaki objekat(urbanističku parcelu) biće određen nakon dostavljanja projektne dokumentacije, a uz poštovanje već navedenih normative GUP-a. Planirane kapacitete za parkiranje projektovati na bazi sledećih normativa:

Funkcija Broj vozila

STAMBENA IZGRADNJA 1 PM za 1stan APARTMANI 4 PM za 5 apartmana HOTELI I TURISTIČKA NASELJA (u kompleksima) 1 PM za na 6 ležajeva tj.na 3 sobe ADMINISTRATIVNO - POSLOVNI OBJEKAT 1 PM na 100 m2 bruto površine UGOSTITELJSKI OBJEKTI 1 PM na 4 stolice

- Parkiranje vozila u zoni vila treba obezbjediti u okviru svake parcele po min. 2 parking (garažna) mjesta. - U zoni hotelskog kompleksa je obezbjeđen parking za 20 mjesta ( plus alternativnih 25 mjesta preko puta saobraćajnice ). - Zona golf kluba, vinarije i restorana pokrivena je sa 28 parking mjesta. - Sportski centar ima 24 parking prostora. - Parking za autobuse obezbjeđen je uz prijemni punkt (2 mjesta) i u zoni sportskog centra jedno mjesto.

Kod formiranja otvorenih parking prostora koristiti sistem upravnog (izuzetno kosog) parkiranja, tako da veličina jednog parking mjesta bude 2.50(2.30)X5.0m Obrada otvorenih parkinga treba da je takva da omogući maksimalno ozeljenjavanje. Koristiti po mogućnosti zastor od prefabrikovanih elemenata (beton-trava), a ako ima mogućnosti poželjno je u sklopu parkinga obezbijediti prostor za visoko zelenilo,kontejnere i osvetljenje.Ukoliko se u nekom objektu ili na lokaciji planira garaža obavezno iskoristiti nagibe I denivelaciju terena kao povoljnost. Garaže se mogu izvesti kao klasične ili mehaničke. Ukoliko se gradi klasična garaža rampa za ulaz u garažu mora početi od definisane građevinske linije. Rampe za ulazak u garaže ispod objekata projektovati sa podužnim nagibom za otkrivene max.12% a za pokrivene max.15%. Širina praverampe po voznoj traci min.2.75m, širina rampe u krivini po voznoj traci min. 3,70m, slobodna visina garaže min.2.30m, dimenzija parking mjestamin5.0mx2.5m, a širina prolaza min5.5m. Prilikom projektovanja i izgradnje garaže pridržavati se pravilnika o tehničkim zahtjevima za zaštitu garaža za putničke automobile od požara i eksplozija.

5.3. TEHNIČKE KARAKTERISTIKE SAOBRAĆAJNICA

5.3.1. ELEMENTI SITUACIONOG PLANA Na saobraćajnicama u naselju zanemarljivi su vozno-dinamički efekti a primaran zahtjev je da se obezbjedi prohodnost vozila uz minimalno zauzimanje prostora.Osovine saobraćajnica sastoje se iz pravaca i kružnih krivina.Radijusi krivina samo izuzetno su manji od Rh = 25.0m da bi se izbjegla upotreba posebnog oblikovanja istih. U raskrsnicama su korišćene krivine manjih radijusa ( pravilno je koristiti trocentrične krivine ). Širine saobraćajnica i trotoara date su u grafičkim prilozima: 10.Stanje i plan saobraćajnih površina – Nivelacija i 12.Stanje i plan saobraćajnih površina - Poprečni profili. Na grafičkom prilogu 11. Stanje i plan saobraćajnih površina - Regulacija su i tabelarno

prikazane sve koordinate tjemena i ostale elemente horizontalnih krivina. U uzdužnim profilima su dati vertikalne sa potrebnim elementima. Širine svih saobraćajnica date su u pravcima i krivinama radijusa manjih od Rh = 200m.U krivinama radijusa između 25 i 200m proširenje izvršiti prema propisima a u krivinama radijusa manjih od 25m proširenja treba izvršiti koristeći krivu tragova. I za oblikovanje spoljašnjih ivica kolovoza u raskrsnicama potrebno je koristiti krivu tragova, odnosno zamjenjujuću trocentričnu krivinu. 5.3.2. ELEMENTI NIVELACIONOG PLANA Obzirom da su Rvaši lociran na dobrom mjestu nagibi nivelete su u dozvoljenim granicama .Kod novoprojektovanih saobraćajnica gdje ima ograničavajućih uslova za vođenje trase nagibi nivelete su u dozvoljenim granicama. Poprečni nagibi kolovoza kreću se u granicama od ip = 2.0 – 4.0%, a prelaz sa jednog poprečnog nagiba na drugi ostvaruje se vitoperenjem kolovoza oko osovine saobraćajnice. Na planu nivelacije prikazani su svi nagibi niveleta i prelomi istih za sve saobraćajnice. Niveleta je prilagođena terenu ali će se na pojedinim lokacijama javiti potreba za izgradnjom potpornih zidova koje treba graditi kao gravitacione u betonu sa obaveznim korišćenjem lokalnog materijala.Sve kosine usjeka i nasipa potrebno je ozeleniti zelenilom kako bi se što manje narušio prirodni ambijent na mjestu izgradnje saobraćajnica.

5.3.3. PJEŠAČKE KOMUNIKACIJE

Za bezbjedno kretanje pješaka je predviđena izgradnja sistema pješačkih komunikacija koja se sastoje od trotoara i pješačkih staza.Širina trotoara uz ulicu 1.5m. Položaj trotoara dimenzije i prateća oprema treba da omogući punu fizičku zaštitu pješaka od mehanizovanog saobraćaja. Trotoari uz saobraćajnice omogućavaju pješačku vezu sa širim okruženjem. Postojeće pješačke staze između parcela treba urediti. Pješačke staze unutar zona kompleksa će biti obrađene Glavnim projektom u fazi uređenje terena i omogućiće prilaz objektima i sadržajima u kompleksu. Bankine uz ulice gdje nijesu planirani trotoari izvesti stabilizovane kako bi mogle da služe za kretanje pješaka, odnosno mimoilaženje vozila. Planirana mreža pješačkih komunikacija (staza, trotoara i sl) garantuje zadovoljenje potreba turista i stanovnika za ovim vidom kretanja i čini jedan od osnovnih faktora povezivanja obale i prostora u zaleđu. TrotoarI se mogu raditi od montažnih betonskih elemenata(behaton ploča) ili od betona liveni na licu mjesta. Na svim djelovima staza gdje može doći do padanja pješaka niz veće padine potrebno je postaviti zaštitne ograde. Odvodnjavanje sa pješačkih površina-trotoara ostvariti prirodnim padom poprečnim nagibom trotoara ip=2% prema kolovozu.

5.3.4. BICIKLISTIČKI SAOBRAĆAJ

Pri projektovanju i građenju saobraćajnih površina potrebno je pridržavati se zakona, standarda i propisa koji karakterišu ovu oblast (Pravilnik o uslovima za planiranje i projektovanje objekata u vezi sa nesmetanim kretanjem dece, starih, hendikepiranih I invalidnih lica). Osnovni elementi poprečnih profila saobraćajnica dati su u odgovarajućem grafičkom prilogu (Plan saobraćaja).

5.3.5. JAVNI MASOVNI PREVOZ PUTNIKA

Autobuski saobraćaj nije predviđen.

5.3.6. USLOVI ZA KRETANJE LICA SMANJENE POKRETLJIVOSTI

Pri projektovanju i građenju saobraćajnih površina potrebno je pridržavati se zakona, standarda i propisa koji karakterišu ovu oblast (Pravilnik o uslovima za planiranje i projektovanje objekata u vezi sa nesmetanim kretanjem dece, starih, hendikepiranih I invalidnih lica). Osnovni elementi poprečnih profila saobraćajnica dati su u odgovarajućim grafičkim prilozima ( Saobraćaj - Nivelacija, Regulacija, Poprečni profili ). Rampe za pješake i invalidna lica Savladavanje visinskih razlika do 76 cm između dvije pješačke površine i na prilazu do objekata vrši se primjanom rampi tako da: -nagib rampe nije veći od 1:20, a izuzetno može iznositi 1:12 za kratka rastojanja ; najveća ukupna dužina u posebnom slučaju je 15m; rampe duže od 6m, a najviše do 9m u slučaju da su manjeg nagiba, razdvajaju se odmorištima najmanje dužine 150cm (izuzetno 140cm), - najmanja širina rampe za jednosmijeran prolaz iznosi 90 cm, -rampe su zaštićene sa spoljnih strana ivičnjacima visine 5cm ,širine 510 cm I opremljene sa obe strane dvovisinskim rukohvatima podesnog oblika za prohvatanje na visini od 70 cm, odnosno 90 cm; rukohvati treba da budu neprekidni I da se protežu najmanje 30 cm ispod početka I iza završetka rampe; rukohvat treba biti dobro pričvršćen za zid (nosač), a završetci rukohvata da budu okrenuta prema zidu, odnosno prema nosaču; boja šipki treba da bude u kontrasu sa bojom pozadine, -površina rampe mora biti čvrsta, ravna i otporna na klizanje; ako su rampe predviđene za učestalo korišćene od strane lica sa oštećenim vidom, površine rampe mogu biti u bojama koja su u kontrastu sa podlogom i -savlađavanjem većih visinskih razlika mogu posebnim slučajevima iz navedenog primjeniti dvokrake rampe sa odmorištem između suprotnih krakova, obezbijeđene ogradom, rukohvatima , ogradom ili zidovima.

5.3.7. KOLOVOZNA KONSTRUKCIJA Kolovozna konstrukcija na saobraćajnicama je planirana za težak saobraćaj a na prilaznim saobraćajnicama za lak do srednji saobraćaj.Ova problematika se rješava geomehaničkim elaboratom i glavnim projektom za sve saobraćajnice.

6. ELEKTROENERGETSKA MREŽA

6.1. POSTOJEĆE STANJE 6.1.1. OSNOVNE POSTAVKE Elektro energetski sistem treba da se razvija tako da predstavlja osnovu za ukupan privredni razvoj Crne Gore, kao i da snadbijevanje el. energijom bude bezbjedno i dovoljno u svim oblastima i naseljima u Crnoj Gori. Takođe mora da ispuni i međunarodne standarde i preporuke u pogledu sigurnosti i kvaliteta snadbijevanja el. energijom. Razvoj energetike treba da slijedi realizaciju ciljeva prostornog razvoja, ekološke zaštite okoline i prostornog planiranja u Crnoj Gori. Razvoj i korišćenje infrastrukturnih sistema (proizvodnja, prenos, disribucija i upotreba energije) treba sprovoditi u skladu sa principima i kriterijumima održivog razvoja. Principi održivosti postaju prije svega linije vodilje za ostvarivanje projektnih rešenja, a potom ključ za čitanje pri

primjeni direktiva iz plana. Regulativa, elaboriranje po ovim principima, pri njihovoj pravilnoj primjeni, dozvoljavaju početak procesa razvoja teritotije na sistematičan način. Koncept održivosti je zasigurno bazičan kada je u pitanju ušteda energije, a on se postiže redukcijom rasipanja energije. Bitno je djelovati na infrastrukturu i na kraju na odabir što efikasnijeg i funkcijonalnijeg rešenja. Sve ovo nas obavezuje da kod izrade studije lokacije damo tehno- tehnološko optimalno rešenje.

6.1.2. POSTOJEĆE STANJE Na području koje obuhvata LSL “Rvaši” ne postoji el. energetska infrastruktura. Na širem podrucju Rvaša postoji vazdusna 10KV i NN niskonaponska mreža. Rijeka Crnojevića sa okolinom napaja se el. energijom iz TS 35/10KV, 4MVA “Rijeka Crnojevića”.Iz ove trafostanice izlazi četri 10KV vazdušna voda. Područje Rvaša napaja se el. energijom preko 10KV vazdušnog voda “Meterizi”. Ovaj 10KV vazdušni vod je izgrađen na željezno rešetkastim stubovima, betonskim i drvenim stubovima, sa miješanim presjecima provodnika od 25,35,50mm2 AlFe. Predmetni dalekovod je dug više kilometara i na njega je priključeno 19 trafostanica 10/04KV. U blizini naselja LSL “Rvaši” nalazi se stubna trafostanica “Pod uba” na betonskom stubu. Dio ovog voda od TS 35/10KV “Rijeka Crnojevića “ pa do TS 10/04 “Kokošica” je rekonstruisan u bliskoj prošlosti za provodnicima 3x50mm2 AlFe. U cjelini gledano postojeći vod 10KV “Meterizi” je u lošem stanju sa lošim karakteristikama. U dosadašnjem radu i eksploataciji nije bio pouzdan i kvalitetan snadbjevač potrošaca el. energijom zbog svoje dužine, lošeg stanja , teškog terena kao i zbog visokog izokerauničkog nivoa područja tj, pojačanih atmosferskih pražnjenja, potrošaci el. energije ostaju često bez napona. Sve ovo opisano stanje postojećeg voda ukazuje da budući investitor LSL “Rvaši “ ne moze računati na kvalitetno kontinuirano snadbijevanje el. energijom svojih potrošača. Obrađivac ove studije lokacija predlaže da se na istoj trasi postojećeg voda 10KV “Meterizi” iz praktičnih i finansijskih razloga, zbog imovinsko pravnih odnosa, zadrži ova trasa jer smatra da je ona nesporna i da nema problema za rekonstrukciju i izgradnju novog voda. 6.2. PLANIRANO STANJE

6.2.1. DISTRIBUTIVNA MREŽA Uslovi za priključenje potrošaca na distributivnu mrežu definisani su zakonom o energetici(sl.list cg br. 28 od 14 maja 2010 g. i pravilima za snadbijevanje el.energijom(sl.list cg br. 54 od 10 avgusta 2009 g.) i distributivnim kodeksom. Shodno obavezama iz navedenih zakonskih propisa novi potrošač el.energije kao i investitori koji grade nove objekte, dužni su da urade nacrt studije lokacije i da od isporučioca el. energije pribave: - Uslove za izradu tehničke dokumentacije, - Elektro energetsku saglasnost, - Ugovor o priključenju na distributivnu mrežu, - Ugovor o korišćenju distributivne mreže.

Distributivna mreža mora biti dimenzijonisana tako da je u stanju raspoloživosti svih elemenata mreže(normalni pogon) vrijednosti osnovnih parametara(napon,struja) da budu unutar dozvoljenih granica, bez obzira na nivo opterećenja i angažovanosti proizvodnih subjekta.

Distributivna mreža mora biti tako dimenzionisana da u slučaju pogonskog poremećaja

u što kraćem roku postigne ravnotežno stanje.Tehnički kriterijumi pouzdanosti se primjenjuju u svim razmatranjima kod izrade studija i planova razvoja. Značajno poremećaji u mreži označavaju se oznakom(N-1).Sposobnost mreže da zadovolji kriterijum(N-1) ispituje se na dva načina ,zavisno od uzroka poremećaja,vršno opterećenje u razmatranom vremenskom presjeku i na prosječno opterećenje u vrijeme minimalnog opterećenja. Pri planiranju razvoja distributivne mreže nužno je analizirati sva moguća rešenja sa kojima se zadovoljavaju tehnički i ekonomski kriterijumi planiranja.Osnovna rješenja pojačanja distributnivno srednjeg napona su: - Izgradnja novog voda ; - Izgradnja nove trafostanice za napajanje mreže srednjeg napona; - Povećanje prenosne moći postojećih vodova i trafostanica kroz privremenu i nužnu konstrukciju; -Prijelaz dijela mreže na pogon na većem naponskom nivou, - Korišćenje posebnih uređaja (daljinsko vođenje linijskih sklopki ili prekidača, linijski regulatori napona); -Promjena uklopnog stanja mreže u kombinaciji sa odlaganjem nekog od gore navedenih rešenja. Kod izbora osnovnih rešenja, tehnički kriterijum opredjeljuje vrstu rešenja dok ekonomski kriterijum nalaže najpovoljnije rešenje. U našem slučaju rešenje poboljšanja distributivne mreže kao što su izgradnja nove trafostanice 10/04 KV i povećanje prenosne moći postojećeg voda ne zadovoljava potrebe novih potrošača. Studijom razvoja el. energetike Republike Crne Gore do 2025 g. za Opstinu Cetinje a što se odnosi na ovaj lokalitet planirano je sledeće: 2005-2010 g. rekonstrukcija 13,5km vazdusnog 35KV voda sa provodnicima AlFe 95mm2 od TS 35/KV Cetinje „Humci“ do TS 35/KV „Rijeka Crnojevića“, Od 2015 do 2020 g. rekonstrukcije 13,5 vazdušnog 35 KV voda sa provodnicima AlFe mm2 od TS 35/10 „Rijeka Crnojevića“ do TS 35/KV „Podgor“, 2015-2020 rekonstrukcija TS 35-10KV „Rijeka Crnojevića“ sa ugradnjom transformatora snage 2 x 4 NVA. Ovim planom je predviđena izgradnja punpnog postrojenja „Karuč“ i njegovo snadbijevanje el. energijom izvorišta za regionalni vodovod. S obzirom da je došlo do izmjene plana za snadbijevanje pitkom vodom Crnogorskog primorja, umjesto „Karuča“ određeno je izvorište „Bolje sestre“, pa će ovo vjerovatno imati odraza i na navedeni planirani objekat. Za naselje LSL Rvaši treba predvidjeti sledeće: Rekonstrukcija-izgradnja DV 10 KV „Meterizi“ od TS 35/10 KV „Rijeka Crnojevića“ do STS 10/04 „Pod Uba“. Izgradnja u samom naselju dvije trafostanice MBTS 2x400 KVA. Obrađivač predlaže da se isprojektuje i izgradi dupli 10KV vod na postojećoj trasi iz praktičnih i ekonomskih razloga.Obrađivač smatra da je postojeća trasa 10KV voda „Meterizi“ nesporna i da neće biti imovinsko pravnih problema kod rekonstrukcije izgradnje predmetnog voda. Predmetni vod kao dupli izgraditi do STS 10/04 KV „Pod uba“ sa željezno rešetkastim stubovima i predjekom 95 mm AlFe.Postojeće provodnike starog voda prebacite na jednu stranu stuba a novi 10KV vod na drugoj strani stuba sve do STS 10/04 „Pod Uba“. Dužina ovog voda bi bila oko 4950m. Obrađivač smatra da bi ovo rešenje obezbjedilo kvalitetno snadbijevanje potrošača el. energijom naselja LSL „Rvaši“.STS „Pod Uba“ je krajnja tačka vazdušnog 10KV voda a od ove trafostanice islo bi kablovsko priključenje do MBTS 10/04 u samom naselju. Kao što je dato na crtežu u prilogu, presjek i tip kabla daće nadležna ED. Ovim planom se predviđaju potrebe naselja LSL „Rvaši“ za električnom snagom i energijom u zavisnosti od strukture i namjene objekata. Ukupni pokazatelji planiranog stanja na zahvatu LSL „Rvaši“:

- Prijemno servisna zona UP1 350m2 BRGP, - Turistička zona, hotel UP2 3540m2 BRGP, - Golf tereni sa klubom UP3 1380m2 BRGP, - Eksluzivne vile UP4,UP5,UP6 630m3 BRGP, - Zona vinograda sa vinarijom i restoranom UP7 1020m2 BRGP, - Zona vila od UP8 do UP48 12440 m2 BRGP Vršna opterećenja objekata odradiće se analitičkom metodom koja je bazirana na standardu elektrificiranosti kao i preporukama za vršna opterećenja stambenih prostora, hotelskog kompleksa sportskih objekata i restorana. 6.2.2. VRŠNO OPTEREĆENJE OBJEKATA U daljem tekstu biće data vršna opterećenja za sve kategorije potrošača. Vršna opterećenja za navedene objekte obrađivač ove LSL smatra da će svi objekti pretežno koristiti el. energiju za grijanje prostora. Ukoliko se investitor opredijeli za korišćenje čvrstih,tečnih ili gasovitih goriva, dobijeni podaci o vršnim snagama će se korigovati. Za naselje LSL „Rvaši“ su definisani bruto razvijene građevinske površine svih objekata. Proračun će biti urađen na osnovu tih površina i specifičnog vršnog opterećenja u zavisnosti od vrste i namjene objekta u skladu sa standardima. Za hotel Psvh=100W/m2 Za lokale i sportske sadržaje Psvs=90W/m2 Za eksluzivne vile Psvv=90W/m2 Za vile Psvv=70W/m2 Za vinariju, prijemne objekte, golf klub i svlačionice Psv=70W/m2 Na osnovu ovih specifičnih vršnih opterećenja Psv i površina S(m2) i faktora jednovremenosti K izračunavaju se vršne snage Pv=Psv(W/m2) x S(m2) x K=W. Vršno opterećenje spoljašnjeg osvetljenja tj. javne rasvjete se uzima da ona učestvuje sa 1,5% na ukupno vršno opterećenje pa je Pvrj=0,015 x Puv(W).

6.2.3. PRORAČUN VRŠNOG OPTEREĆENJA

Objekti prijemno servisne zone Bruto razvijena građevinska površina S = 350 m2 Faktor jednovremenosti K= 0,7 Specifično vršno opterećenje Psvsz= 70/m2 Pa je Pvsz = Psvsz x S x K = 70 x 350 x 0,7= 17 150W Turistička zona hotel Bruto razvijena građevinska površina S= 3540m2 Faktor jednovremenosti K= 0,8 Specifično vršno opterećenje Psvh= 100W/m2 Pa je Pvh= 100 x 3540 x 0,8 = 283 200 W Golf tereni sa klubom Bruto razvijena građevinska površina S= 1380m2 Faktor jednovremensti K= 0,7 Specifično vršno opterećenje Psvgk= 70W/m2 Pvgk= 70 x 1380 x 0,7= 67 620 W Eskluzivne vile Bruto razvijene građevinske površine S= 630m2 Faktor jednovremensto K= 0,6 Specifično vršno opterećenje Psvev= 90W/m2 Pveve=90 x 630 x 0,6=34 020 W

Zona vinograda sa vinarijom i restoranom Bruto razvijena građevinska površina S= 1020m2 Faktor jednovremenosti K= 0,6 Specifično vršno opterećenje Psvvr= 70W/m2 Pvvr= 70 x 1020 x 0,6 = 42 840 W Zona vila Bruto razvijene građevinske površine S= 12 440 m2 Faktor jednovremenosti K= 0,5 Specifično vršno opterećenje vila Psvv= 80 W/m2 Pvv = 80 x 12 440 x 0,5= 497 600 W Sportsko rekreacijona zona Bruto razvijena građevinska površina S= 6 830 m2 Faktor jednovremenosti K= 0,7 Specifično vršno opterećenje sporstsko rekracione zone Psvsr= 90W/m2 Pvsrz = 90 x 6 830 x 0,7= 430 290 Pa je ukupno vršno opterećenje Pvu= a + b + c + d + e + f + g =1 372 720

6.2.4. JAVNO OSVETLJENJE Vršno opterećenje javnog osvjetljena smo već rekli da učetsvuje u ukupnom vršnom opterećenju sa 1,5 % pa je Pjo= Pvu x 0,015= 41 182 W Ukupno vršno opterećenje sa javnom rasvjetom na zahvatu LSL „Rvaši“ iznosi Puv= 1 413 902W. Ukupno vršno opterećenje za sve objekte na lokaciji LSL „Rvaši“ je: Pvu= Kj x Pv/cos Fi gdje je faktor jednovremenosti Kj = 0,9 i faktor snage cos Fi=0,98 pa je ukupna vršna snaga na nivou naselja Pvu = 1,298 KVA. Na osnovu dobijenih podataka donosimo zaklučak da je za napajanje el. energijom naselja LSL „Rvaši“ potrebno izgraditi dvije nove trafostanice snage 2 x 400KVA.

6.2.5. IZBOR LOKACIJA TRAFOSTANICA

Pri iboru lokacija trafostanice treba voditi računa da : -Trafostanica bude što bliže centru opterećenja tj. potrošnje -Priključni vodovi visokog i niskog napona budu što kraći, a njihov rasplet što jednostavniji

-Da do trafostanice postoji prilazni put radi montaže građevinskih djelova i opreme, kao i u toku eksploatacije eventualne intervenicije i izmjene opreme.

6.2.6. TIP TRAFOSTANICE Na osnovu procijenjene snage na zahvatu plana, postojeće stanje i planirane gradnje objekata a sa obzirom da cijelo područje ne može biti obuhvaćeno jednom trafosstanicom, vodeci računa o sigurnosti i fleksibilnosti rada el. energetskog sistema , za potrebe snadbijevanja el. energijom planiranih objekta je predviđena izgradnja dvije trafostanice 10/04KV. Kod definisanja potrebih instalisanih snaga trafostanice računalo se i sa gubicima u mreži oko 10% i rezervom u snazi 10% zbog eventualnog proširenja kapaciteta. Na posebnom prilogu urbanističkog plana prikazane su mikro lokacije planiranih trafostanica kao i planirana trasa napojnog 10KV kabla. Trafostanice su definisane tehničkim preporukama Tp1b FC ED CG dok se njihov arhitektonski oblik može nesmetano prilagođavati zahtjevima arhitekture.

6.2.7. 10Kv MREŽA

Novo iskazane potrebe u snazi i energiji moguće je obezbijediti iz TS 35/10KV „Rijeka

Crnojevića“. Na ovu trafostanicu je priključen 10KV vazdušni vod „Meterizi“. Ovaj vod treba izprojektovati i izgraditi kao dupli vod sve do trafostanice 10/04KV „Pod Uba“. Jedan vod ovog dalekovoda sa lijeve strane gledano od Rijeke prema Rvašima predvidjeti za napajanje potrošača na predmenoj lokaciji, a drugi vod sa desne strane da preduzme postojeće potrošače. Ovo rešenje prilažem kao dobro i jedino racijonalno moguće tehničko rešenje. Od STS 10/04 KV „Pod uba“ položiti 10KV kabl do MBTS 1 i od ove do MBTS 2 kao što je dato na crtežu u prilogu.

6.2.8. NISKONAPONSKA MREŽA Kompletna niskonaponska mreža treba da bude kablovska (podzemna). Razvod, broj i presjek niskonaponskih izvoda kao i sistem napajanja će se definisati projektom za svaki objekat posebno, tako da se u svakom momentu obezbijedi sigurno i kvalitetno napajanje potrošača el. energijom.

6.2.9. OSVJETLJENJE OTVORENIH PROSTORA I SAOBRAĆAJNICA

Izgradnjom novog javnog osvjetljenja otvorenog prostora i saobraćajnica unutar naselja obezbijediti foto metriske parametre date međunarodnim preporukama CIE. Pri projektovanju instalacija osvjetljenja u sklopu uređenja terena oko planiranih objekata posebno značaj dati estetskom izgledu instalacije i osvjetljenja. Komadovanju uključenja i isključenja javnog osvjetljenja obezbijediti preko uklopnog sata ili preko fotorelej. 6.3. ZAŠTITNE MJERE 6.3.1. ZAŠTITA NISKOG NAPONA

Mrežu niskog napona treba štiti od struja kratkog spoja i od preopterećenja sa NN visokoučinskim osiguračima, ugrađenim u NN polju pripadajuće TS 10/04KV. U priključnim ormarima zaštiti izvode za objekte odgovarajućim osiguračima. 6.3.2. ZAŠTITA TS 10/04 KV

U TS 10/04KV za zaštitu transformatora od unutrašnjih kvarova ( kod uljnih tranformatora) predvidjeti Buholcov relej, zaštitu od kvarova između 10KV i 04KV koristi prekostrujni zaštitu kao i prekidače sa termičkom i prekostrujnom zaštitom.

6.3.3. ZAŠTITA OD VISOKOG NAPONA DODIRA

Uzemljenje instalacija svih objekata povezaće se na združeno uzemljenje trafostanica javne rasvjete, tako da se dobije sistem zajedničkog uzemljenja i da se pri tome postigne jedan od sistema zaštite TN-C-S a sve uz saglasnost nadležne distribucije radi postizanja uslova iz tehničkih propisa od izjednačavanju potencijala.Sva uzemljenja svi TS i svih objekata mueđusobno povezat.

6.3.4. ZAŠTITA MREŽE VISOKOG NAPONA Pitanje zaštite VN mreže treba riješiti u sklopu čitave mreže 10KV na ovom području, posebno u pogledu kapacitivnih struja, zbog velikih dužina 10KV kablovske mreže. Za rešavanje ovih problema nadležna je lokalna ED. 6.4. ALTERNATIVNI IZVORI I MJERE ENERGETSKE

EFIKASNOSTI

Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju i primjenu niskoenergetskih zgrada, unapređenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode, korišćenje solarnih panela za zagrijavanje, unapređenje rasvjete upotrebom izvora svjetlosti sa malom instalisanom snagom ( led,štedne sijalice ili HPS za spoljašnje osvjetljenje), koncepta inteligentih zgrada ( upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošača sa jednog centralnog mjesta). Sve nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti prije izgradnje objekata na predmetnoj lokaciji. Od svih alternativnih izvora el. energije za ovo područje je najinteresantnija energija sunčevog zračenja. Svaki investitor trebalo bi da bude i dobar domaćin da dio energije za svoje objekte koristit iz alternativnih izvora. Mogućnost korišćenja sunčeve energije, zavisi o vremenu trajanja insolacija. Insolacija na našim geografskim širinama iznosi oko 4 470h u kalendarskoj godini. Treba znati da intenzitet zračenja varira i da zavisi od doba godine i doba dana. Prosječna godišnja dozračena energija iznosi oko 1570 KVh/m2. Samo ovaj podatak dovoljno govori o kolikoj se količini energije radi. Za iskorišćenje ove ogromne količine sunčeve energije postoji više načina:

Korišćenje sunčeve energije za zagrijavanje vode i prostorija, Korišćenje sunčeve energije za visoko temperaturno zagrijavanje vode za proizvodnju

el. energije, Korišćenje sunčeve enrgije za direktnu konverziju u el. energiju.

Na lokalitetu LSL „Rvaši“ moguće je realizovati sva ova varijantna rešenja . Prednost ipak treba dati prvoj i trećoj varijanti. Svi prirodni uslovi postoje, lokacija je prisojna , teren na samoj lokaciji u jednom dijelu je pod nagibom tako da solarni paneli mogu imati prirodnu ugaonost.

6.5. TELEKOMUNIKACIONA PRISTUPNA MREŽA

6.5.1. UVOD

Planirano naselje locirano je sa desne strane magistralnog puta Cetinje – Podgorica, blizu raskrsnice na Carevom Lazu za Rijeku Crnojevića. Na predmetnoj Lokalnoj Studiji Lokacije Rvaši planirana je izgradnja 47 individualnih stanbenih objekata, jedan hotel, teniski i golf tereni.Na planiranoj lokaciji ne postoji nikakva telekomunikaciona infrastruktura i treba kroz izradu ovog planskog dokumenta planirati izgradnju nove telekomunikacione infrastrukture. Telekomunikacionu pristupnu mrežu planirati isključivo sa kablovskom telekomunikacionom kanalizacijom duž svih važnijih saobraćajnica, do svake urbanističke parcele. Ukoliko se duž saobraćajnica planiraju trotoari to je napovoljnije rješenje da se telekomunikaciona kanalizacija radi u trotoarima. Izgradnjom telekomunikacione kablovske kanalizacije, zadovoljavajućeg kapaciteta, dugoročno se obezbjeđuju potrebe ovog naselja za raznim telekomunikacionim servisima. Telekomunikacionu kablovsku kanalizaciju planirati do svake urbanističke parcele u naselju. Izgradnjom kvalitetne telekomunikacione infrastrukture stvaraju se tehnički uslovi za razvojem optikih pristupnih mreža ( FTTH – Fiber To The Home ) koje omogogućavaju širokopojasni pristup krajnjem korisniku na najkvalitetniji način. Imajući u vidu činjenicu da je duž magistralnog puta Cetinje – Podgorica urađen optički spojni put, to se planirano naselje može na jednostavan način povezati na mrežu Crnoggorskog Telekoma. U današnje vrijeme digitalni gradovi se razvijaju u cijelom svijetu. Oni će građanima omogućiti stvaranje informacijonog prostora za svakodnevno korišćenje. Ključni element u razvoju digitalnih gradova i povećanja kvaliteta života građana su širokopojasne usluge. Lokalna uprava je u poziciji da podstiče rast širokopojasnog pristupa omogućujući građanima korišćenje online usluga te definišući politike i programe koje će stimulisati uvođenje prihvatljivih širokopojasnih usluga na lokalnom nivou.

6.5.2. OPIS POSTOJEĆEG STANJA Postojeća telekomunikaciona pristupna mreža na području LSL – Rvaši ne postoji. Crnogorski telekom je duž magistralnog puta Podgorica – Cetinje izgradio optički spojni put, pa se u saradnji sa telekomom planirano naselje može povezati na telekomunikacionu mrežu Crnogorskog Telekoma. Postojeća telekomunikaciona infrastruktura ( Optički spojni putevi ) omogućit će da se u predmetnom naselju montira istureni pretplatnički stepen RSS – Rvaši zadovoljavajućeg kapaciteta koji će dugoročno riješiti problem pružanja telekomunikacionih usluga.

6.5.3. OPIS USVOJENOG TEHNIČKOG RJEŠENJA

Na planiranoj LSL – Rvaši planirana je izgradnja jednog komutacionog čvorišta RSS - Rvaši koje će na mrežu Crnogorskog Telekoma biti povezano preko optičkog spojnog puta Cetinje - Podgorica, na osnovu tehničkih uslova koje će dati Crnogorski Telekom. RSS je lociran na urbanističkoj parceli br1 gdje je planirana izgradnja hotela. U naselju je planirana da se gradi kablovska kanalizacija duž svih važnijih saobraćajnica. Izgradnjom telekomunikacione kablovske kanalizacije u čitavom naselju do svakog stanbeno – poslovnog objekta stvaraju se pretpostavke za dugoročni i sistematski razvoj telekomunokacione pristupne mreže u ovom naselju. Planom je predviđena da se radi kablovska kanalizacija kapaciteta 2XPVCØ110mm kao i odgovarajuća TK kablovska okna. Projektant je predvidio tri dimenzije kablovskih okana i to: 60X60X80cm, 80X80X90cm i 150X110X100cm. Trasa kablovske kanalizacije i pozicije okana su tako odabrane da se maksimalno vodilo računa da se kanalizacija radi u trotoarima osim na mjestima gdje to nije bilo moguće, prelazi preko saobraćajnica i saobraćajnice bez trotoara. Sam način izrade TK kablovske kanalizacije, što podrazumijeva iskop rova, polaganje cijevi, zatrpavanje rova, iskop rupe za okno i sve ostale građevinske radnje definisane su u okviru Opštih i tehničkih uslova za izvođenje građevinskih radova za pristupne telekomunikacione mreže. Izdate od strane ZJPTT. Odgovorajućim izborom trase i kapaciteta kablovske kanalizacije omogućen je pristup do svake urbanističke parcele. Dalji razvoj TK kablovske kanalizacije do samog objekta je definisn svakim pojedinačnim projektom prilikom izgradnje objekta. Što znači da je ovaj plan obuhvatio distributivni kanalizacioni sistem do tačke do koje je moguće razvijati primarnu i sekundarnu telekomunikacionu pristupnu mrežu, a da je dalji razvoj razvodne distributivne mreže stvar između pojedinačnih investitora izgradnje objekata i pružaoca telekomunikacione usluge sa kojima investitor sklapa ugovor, a koji je dužan da izda posebne tehničke uslove o priključenju na svoju pristupnu mrežu. U bliskoj budućnosti će se raditi optičke telekomunikacione pristupne mreže (FTTH – Fiber To The Home) do svake zgrade odnosno stana. Izgradnjom optičkih pristupnih mreža stvaraju se mogućnosti za širokopojasnim uslugama. Postavljanje optičkih kablova u pristupnim mrežama može se ostvariti na nekoliko načina. Razne pristupne tehnologije koje kombinuju optičke kablove i bakarne parice predstavljaju arhitekturu FTTx, gdje je x tip krajnjeg priključka --- Optička vlakna do stana – Fiber to the Home (FTTH) --- Optička vlakna do zgrade – Fiber to the Bulding (FTTB) --- Optička vlakna do pločnika – Fiber to the Curb (FTTC) --- Optička vlakna do kabineta – Fiber to the Cabinet (FTTCab) Pristup optičkim vlaknima je oduvijek predstavljao najkvalitetniju varijantu širokopojasnog pristupa jer omogućava postizanje velikih prijenosnih brzina i dometa prijenosa. Jedina prepreka masovnijeg uvođenja FTT-x tehnologija je njihova cijena i regulatorni uslovi u većinz zemaljka . U sistemu FTTH i FTTB optički linijski terminal ( OLT- Optical line Terminal ) povezan je pomoću optočkih vlakana s optičkim mrežnim završecima ( ONT – Optikal Network Termination ) instaliranim u kućama i zgradama. U FTTC-u i FTTCob-u je pomoću optičkih vlakana OLT povezan s optičkim mrežnim jedinicama ( ONU – Optical Network Unit ) smještenim u blizini grupe kuća ili zgrada koje su nekom od DSL tehnologija ( ADSL ili VDSL ) povezane sa mrežnim završecima ( NT – Network Termination ) unutar samih kuća ili zgrada .

FTTH širokopojasne mreže podržavaju najveće moguće kapacitete preko velikih udaljenosti gdje se aktivna oprema može smjestiti na srednjoj lokaciji smanjujući troškove održavanja i složenosti same mreže. Telekomunikacioni sistemi u današnje vrijeme je jedan od najvažnijih infrastrukturnih sistema od koga malte ne zavisi funkcionisanje svih životnih aktivnosti u naselju. On je posebno važan za turistička područja u koje spada i područje obuhvaćeno ovim planom. Usljed toga je planom predviđena koncepcija i izgradnja takvg telekomunikacionog sistema koji je u skladu sa današnjim i budućim razvojem telekomunikacija u svijetu. Osnovna karakteristika telekomunikacija u narednom periodu će biti daljnja digitalizacija i integrisanje mreže. Sadašnja izgrađenost mreže sa digitalnim komutacijama i prenosnim sistemima poprima karakteristike integrisane digitalne mreže ( IDN ). Nastavak procesa digitalizacije stvorit će uslove integrisanja telekomunikacija i informatike u telematiku i razvoja digitalne mreže sa integrisanim službama ( ISDN ). Dakle očekuje se postavljanje novih širokopojasnih digitalnih komutacija sa digitalnim pretplatničkim vodovima čime će integrisana digitalna mreža prerasti u univerzalnu digitalnu mrežu sa integrisanim službama ( ISDN ) koja će uz primjenu kablovske tehnike prenosa sa optičkim vlaknima, omogućiti sasvim nove usluge ( videofonija, kablovska televizija,telemetrija, muzička biblioteka, telesignalizacija, telekomande, konverzija glas takst, stereofonski radio kanali, sporoanalizirajuća televizija , pisanje na daljinu , medicinske dijagnostike i td. ) Da bi se takva mreža mogla ponuditi neophodno je preduzeti sledeće mjere pri planiranju i izgradnji telekomunikacione infrastrukture: --- digitalne komutacione elemente približiti što bliže korisniku. --- u pristupnim mrežama koristiti što više optičke kablove. --- skratiti pristupne bakarne mreže na najviše 1,5km, kako bi mogle da prihvate širokopojasne usluge. --- svakom komutacionom elementu omogućiti radni i rezervni put sa automatskim prebacivanjem obzirom da će se sve više prenositi podaci preko istih.

6.5.4. RADIO - DIFUZNI ( BEŽIČNI ) SISTEMI

U fazi planiranja lokalne studije nije moguće planirati lokaciju za bazne stanice radio-difuznih sistema, jer to prevashodno zavisi od provajdera takvih usluga i njihivih mjerenja i zahtjeva za realizaciju konkretnih projekata. Međutim, mogu se, kao što je u daljem tekstu urađeno, dati smjernice i tehnički zahtjevi za davanje urbanističko- tehničkih uslova za svaki projekat te vrste. Osnovna koncepcija GSM sistema mobilne telefonije bazirana je na klasičnoj arhitekturi ćelijske radio-mreže. Osnovna jedinica ovakve mreže je ćelija. U cilju pokrivanja željene teritorije, servisne zone osnovnih ćelija se udružuju i na taj način formiraju jedinstven sistem. Svaka ćelija ima svoju baznu stanicu ( BTS – Base Transcevier Station ) koja radi na dodijeljenoj grupi radio-kanala. Radio-kanali dodijeljeni jednoj ćeliji u potpunosti se razlikuju od radio-kanala dodijeljenih susjednim ćelijama. Sve savremene GSM bazne stanice koncipirane su tako da se za njihovo normalno funkcionisanje ne zahtijeva stalna ljudska posada, što znači da u okviru uređenja bazne stanice ne treba da se radi dovod za vodu, kanalizaciju i td. Razlikujemo tri tipa baznih stanica, u zavisnosti od toga da li na planiranoj lokaciji bazne stanice postoji ili ne postoji odgovarajuća prostorija za smještaj opreme bazne stanice. Shodno tome imamo: --- INDOOR bazne stanice ( za montažu u okviru postojećeg objekta ili kontejnera ), --- OUTDOOR bazne stanice ( za instalaciju na otvorenom ), i --- MICRO bazne stanice ( za pokrivanje manjih zona, kao što su hoteli, tržni centri i sl.) Što se tiče zaštite životne sredine, bazne stanice svojim radom ne zagađuju životno i tehničko okruženje. Ni nakoji način ne zagađuju vodu, vazduh i zemljište. U manjoj mjeri i u ograničenom prostoru eventualno može doći do pojave nedozvoljenog nivoa elektromagnetskog zračenja baznih stanica, što se pravilnim planiranjem i projektovanjem , te testnim mjerenjima može preduprijediti, kao da se i u svemu pridržava Zakona o procjeni

uticaja na životnu sredinu ( Sl.listRCG br. 80/05 ) i Zakona o životnoj sredini ( „Sl.list RCG“ br.12/96 i 55/00 ). Maksimalni nivo izlaganja stanovništva za frekfencijski opseg od 10Mhz – 300Ghz dati su „ Pravilnikom o najvećim dozvoljenim snagama zračenja radijskih stanica u gradovima i naseljima gradskog obilježja“ Agencija za radio - difuziju RCG (br.01-932) iz 2005 god.

7. HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA 7.1. OPIS POSTOJEĆEG STANJA Područje zahvata Urbanističkog projekta nema izgradjenih objekata. Zemljište je donjem dijelu ravno sa nešto zasada vinograda dok je u većem dijelu u nagibu prema istoku obraslom makijom i nešto šumom. U zoni lokacije ,bližem i daljem okruženju nema otvorenih izvorišta pa se obližnja naselja snabdijevaju vodom iz cistijerni koje se pune kišnicom ili dovozom autocistijernama. U zadnje vrijeme u široj zoni su vršene odredjene istrage sa bušotinama većih dubina u cilju iznalaženja rješenja kvalitetnog i trajnog vodosnabdijevanja. Istrage su dale pozitivne rezultate koji garantuju da se adekvatnim bušotinama iz podzemlja mogu zahvatiti zadovoljavajuće količine kvalitetne potke vode. U razmatranoj zoni,ukupne površine 17,12ha, urbanistički je planirano nekoliko zona izraženog sadržaja:

-Prijemno-servisna zona / prijemni punkt,parking,servis vozila/, -Turistička zona /hoteli,golf,ekskluzivne vile/, -Zona vinograda sa vinarijom i restoranom, -Zona vila, -Sportsko rekreativna zona, -Zona zelenila.

7.2. PLANIRANE HIDROTEHNIČKE INSTALACIJE Za buduće – planirano stanje jasno je da se prostor navedene zone mora opremiti sa sve tri uobičajne vrste hidroinstalacija. Vodovodnu mrežu neophodno razvijati duž planiranih saobraćajnica novim cjevovodima adekvatnih profila i od savremenog materijala Fekalni kanalizacioni sistem takodje je neophodno izvesti i omogućiti na tehnički ispravan način priključenje svih objekata ,prihvat svih upotrebljenih voda,njihov tretman i konačnu dispoziciju. Buduće propisno gradjenje ulica ,sa ivičnjacima i trotoarima,zatim veća pokrivenost naselja sa krovovima,asfaltom,betonom i takvim nepropusnim površinama,,dovesti će do znatnog povećanja koeficijenta oticanja odnosno koncetracije padavina i formiranja površinskih tokova. To se može riješiti jedino sa izgradnjom atmosferskih kanala sa kontrolisanom odvodnjom kišnih voda.

7.2.1. Vodovodna mreža

Osnovno pitanje za rješavanje vodosnabdijevanja naselja jeste pronalazak adekvatnog lokaliteta i načina zahvata pitke vode u podzemlju. Sobzirom na do sada izvedene aktivnosti susjednih naselja postoji opravdani optimizam da se odredjenim istražnim radnjama,istražnim i eksploatacionim bušotinama mogu iz podzemlja zahvatiti zadovoljavajuće količine pitke vode. U tom smislu se planiraju izvršiti programirana istraživanja na osnovu kojih će se utvrditi lokalitet i način zahvata vode. Lokalitet tih istaživanja je odredjen u niskom – ravnom dijelu

urbanističke zone gdje bi se locirao objekat vodozahvata sa crpnom stanicom. Kao polazni zaključak treba navesti da se planirani objekti u zahvat ovog plana nalaze ,u visinskom smislu, izmedju kota 140,00 i 230,0 m.n.m. Položaj visokih objekata uslovljava kotu planiranog distributivnog rezervoara na 250,0 m.n.m. U skladu sa ovakvim koncepcijskim opredjeljenjem predvidjeno je izvesti : - Objekat vodozahvata sa crpnom stanicom - distributivni rezervoar zapremine 200 m3 sa kotom dna 250,0 i kotom preliva 253,0 m.n.m. - Potisni cjevovod profila 150 mm od crpne stanice do rezervoara - distributivna mreža svim saobraćajnicama profila 150 do 80 mm - priključenje na takvu mrežu svih planiranih objekata - opremanje ukupne mreže protivpožarnim hidrantima Procjena potreba u vodi Važećim generalnim rješenjem razvoja vodovodnih sistema,a u skladu sa Vodoprivrednom osnovom Crne Gore definisane su okvirne specifične norme potrošnje prema kategoriji potrošača : Gradski vodovodi Domaćinstva Privreda Ostali korisnici Gubici Ukupno 2011. god. 200 90 60 110 460 2021. god. 230 100 80 110 520 Za turističke kapacitete planirano je : - Hoteli sa pet zvjezdica .................... 650 l/kor./dan - Hoteli sa četiri zvjezdice .................... 450 « - Niže hotelske kategorije .................... 350 « - Privatni smještaj .................... 350 « Za koeficijent dnevne neravnomjernosti predložen je Kd = 1,30 , dok za časovnu neravnomjernost, prema kojem se dimenzioniše mreža distributivnog sistema preporučen je koeficijent Kč = 1,8. Tendencije u svijetu ugradjene u kriterijume svjetskih finansijskih institucija idu ka smanjenju specifičnih normi potrošnje te shodno tome preporučuje se : - prosječna bruto potrošnja ..................... 350 l/st.dan - u seoskim naseljima ..................... 300 « - u turističkim naseljima : u hotelima ..................... 500 l/dan/tur. u domaćoj radinosti ..................... 400 « u kampovima ..................... 200 « U razmatranom prostoru planira se sljedeća struktura potrošača: - u hotelu ............ 65 gostiju - golf klubu ............ 30 gostiju - sportski objekti ........ 30 gostiju - vile ............ 155 stanovnika Shodno usvojenim normama bruto potrošnje i strukturi i broju korisnika dnevna potreba u vodi naselja će iznositi: - hoteli 65 x 500 = 32,5 m3/dan

- sportski objekti i golf klub 60 x 200 = 12,0 m3/dan - vile 155 x 300 = 46,5 m3/dan P max = 90,0 m3/dan q max = 1,10 l/sec. S’obzirom da distributivna mreža treba da obezbijedi tzv. maksimalnu časovnu potrošnju na-selja,koja je uglavnom zavisna od broja priključenih objekata,odnosno potrošača, ranije smo kazasli da je GUP-om preporučen koeficijent časovne neravnomjernosti od Kč = 1,8 . No kako se radi o relativno malom broju potrošača ,a ovaj koeficijent je u direktnoj zavisnosti od broja korisnika,prihvatili smo sljedeću veličinu časovnog koeficijenta neravnomjernosti : - do 200 stanovnika ............... Kč = 4,0 - od 200 – 500 st. ............... Kč = 3,0 - od 500 – 1000 st. ............... Kč = 2,5 - od 1000 - 5000 st. ................ Kč = 2,0 - preko 5000 st. ............... Kč = 1,6 Shodno navedenim koeficijentima maksimalna časovna potrošnja u zoni iznosi : q max.čas = 1,10 x 3,0 = 3,30 l/s Shodno navedenom potrebno je obezbijediti vodozahvat kapaciteta cca 1,10 do 2,0 l/s ,dok će se rezervoarskim prostorom pokrivati dnevna i časovna neravnomjernost potrošnje. U tom smislu je planiran rezervoar nešto veće zapremine od V=100,0 m3. Što se tiče vrste materijala za izradu distributivne mreže dva su materijala koja se zadnjih godina koriste u vodovodnim sistemima primorskih opština i to PEHD cijevi i cijevi od daktila.

7.2.2. Fekalna kanalizacija Za sistem kanalizacije prihvaćen je osnovni koncept sa sljedećim strateškim odrednicama : - Ukupni kanalizacioni sistemi se rješavaju kao separacioni,odnosno nezavisni fekalni i atmosferski sistemi - Fekalni sistemi se rješavaju kao grupni sistemi za pojedine grupe obližnih naselja sa postepenim povezivanjem u veće cjeline. - Obaveznost svih korisnika da se priključe na kanalizacionu mrežu - U višim zonama,gdje nije opravdano povezivanje sa udaljenim kolektorskim sistemima, kanalizacije se rješavaju kao manje zaokružene hidrauličke cjeline sa PPOV u vidu «Bio- diskova»,»Putok-sa» i drugihmalogabaritnih uredjaja za prečišžavanje otpadnih voda. U dijelu razvoja kanalizacionog sistema ovog naselja planira se izvesti nezavisni manji sistem fekalne kanalizacije sa uredjajem za biološki tretman otpadnih voda kapaciteta do 300 ES. Prečišćene vode će se upuštati u ponirući bunar ili koristiti za zalivanje vinograda i ostalog rastinja. Posebnu pažnju obratiti kod izbora postrojenja koje treba da obezbijedi adekvatne izlazne parametre efluenta kako bi se mogao slobodno ispuštati u otvoreni bujični tok.

Proračun količina otpadnih voda Jedinični rashodi otpadne vode su detaljno analizirani u brojnim prethodnim elaboratima i projektima kanalizacija naselja i gradova u Crnoj Gori . U principu se preporučuju norme 10-15 % niže od normi vode za piće što će za planiranu strukturu korisnika maksimalna dnevna količina otpadnih voda iznositi :

Q max.dan = 100 x 0,85 = 85,0 m3/dan q max dan = 0,98 l/s Proračun maksimalnih časovnih protoka , mjerodavnih za dimenzioniranje kanalizacionih objekata takodje zavisi od tzv.koeficijenta časovne neravnomjernosti za koji smo prihvatili sljedeće vrijednosti : do 1000 stanovnika ............... Kč = 5,0 do 2000 « ................ Kč = 4,0 do 3000 « ................ Kč = 3,5 do 5000 « ................ Kč = 3,0 do 8000 « ................ Kč = 2,7 Na osnovu prednjih vrijednosti maksimalna časovna protoka za cijelo područje iznosi : q max. čas = 0,98 x 5 = 4,9 l/s Rješenje kanalizacije

Planira se izvodjenje kanalizacione mreže duž svih planiranih saobraćajnice čime će se omogućiti priključenje svih postojećih i planiranih objekata. Shodno terenskim uslovima i položaju postojećih i planiranih objekata opredjelili smo se za sljedeći koncept rješenja : - svim saobraćajnicama izvesti uličnu kanalizacionu mrežu kako bi se omogućilo priključenje gravitirajućih objekata - kanalizacione krakove izvesti i drugim slobodnim površinama radi priključenja objekata koji se ne mogu priključiti na uličnu mrežu - kompletna mreža ima pad prema nižim zonama naselja i uredjaju za prečišćavanje Što se tiče same kanalizacione mreže preporučuje se da minimalni profil kanala bude DN 200 mm sa standardnim revizionim oknima na mjestima koja propisuju tehnički uslovi za ove vrste instalacija.

7.2.3. Atmosferska kanalizacija U sklopu rješenja prihvata i odvodnje atmosferskih voda sa krovova objekata,saobraćajnih i drugih uredjenih površina planirana je izgradnja sistema atmosferske kanalizacije duž svih postojećih i planiranih saobraćajnica u naselju. Smjerovi i podužni padovi kanala prilagodjeni su projektovanim podužnim padovima saobraćajnica. Minimalni profil kanala planiran je DN 250 mm . Voda se sa površina prihvata kišnim uličnim slivnicima sa priključenjem na kanali-zaciju u revizionim kanalizacionim šahtama. Oborinske vode iz kanalizacije usmjeravaju se bočno prema nižim zonama i povremenim vodotocima . 7.3. RAZMJEŠTAJ INSTALACIJA Projektovane ulice su uglavnom širine 5,0 bez pješačkih staza. Unutar tog prostora treba smjestiti instalacije : kablove visokog i niskog napona,telefonski kabl,vodovod,fekalnu i atmosfersku kanalizaciju. Kao neki načelan raspored za polaganje hidrotehničkih instalacija može se prihvatiti : - postavljanje atmosferskih kanala shodno saobraćajnom rješenju u samom trupu saobraćajnice a prema poprečnom padu saobraćajnice

- vodovodnu mrežu polagati sa strane atmosferske kanalizacije bliže objektima priključenja

- fekalnu kanalizaciju polagati sa suprotne strane vodovodne mreže a istu prilagoditi postojećim fekalnim izlazima iz objekata,odnosno omogućiti priključenje svih objekata.

Detaljna analiza položaja instalacija svakako će se sagledavat kod izrade gloavnih projekata saobraćajnica ,kada će se trebati uzeti u obzir svi parametri bitni za adekvatni raspored svih instalacija.

izgradnja objekataprojektovanje nadzor

LLOOKKAALLNNAA SSTTUUDDIIJJAA LLOOKKAACCIIJJEE „„ RRVVAAŠŠII ““

-- GGRRAAFFIIČČKKII PPRRIILLOOZZII ––

SADRŽAJ GRAFIČKIH PRILOGA:

POSTOJEĆE STANJE

1. IZVOD IZ PROSTORNOG PLANA CRNE GORE 2. IZVOD IZ IZMJENA I DOPUNA PPO CETINJE - predlog 3. TOPOGRAFSKO - KATASTARSKI PLAN 4. STANJE I PLAN ZELENIH I SLOBODNIH POVRŠINA

PLANIRANO STANJE

5. PLAN NAMJENE POVRŠINA I OBJEKATA 6. SPRATNOST OBJEKATA 7. PLAN PARCELACIJE I REGULACIJE 8. PLAN NIVELACIJE 9. PLAN SA SMJERNICAMA ZA SPROVOĐENJE PLANSKOG DOKUMENTA 10. KOORDINATE PRELOMNIH TAČAKA 11. STANJE I PLAN ZELENIH I SLOBODNIH POVRŠINA

12. STANJE I PLAN SAOBRAĆAJNIH POVRŠINA - NIVELACIJA 13. STANJE I PLAN SAOBRAĆAJNIH POVRŠINA - REGULACIJA 14. SAOBRAĆAJ - POPREČNI PROFILI 15. STANJE I PLAN ELEKTROENERGETSKE INFRASTRUKTURE 16. STANJE I PLAN HIDROTEHNIČKE INFRASTRUKTURE 17. STANJE I PLAN TELEKOMUNIKACIONE INFRASTRUKTURE