Upload
rafaela-dantes
View
21.267
Download
14
Embed Size (px)
Citation preview
WIKA
BAHAGI NG PANANALITA
MGA BAHAGI NG PANANALITA:1. PANGNGALAN 7. PANGATNIG2. PANGHALIP3. PANG-URI4. PANG-ABAY5. PANDIWA6. PANG-UKOL
TAYUTAY (FIGURE OF SPEECH)- TINATAWAG DIN ITONG “PATALINGHAGANG
PAHAYAG”- LUMALAYO ANG NAGPAPAHAYAG SA
KARANIWANG PARAAN NG PAGSASALITA UPANG SA GANOON ANY MAGAWANG HIGIT NA MAGANDA AT KAAKIT-AKIT ANG KANYANG SINASABI.
- NAGBIBIGAY SA BUMABASA NG DAGDAG NG KAKAYAHANG MAGBIGAY KAHULUGAN SA KANYANG BINABASA.
MGA URI NG TAYUTAY:1. PAGTUTULAD (SIMILE)2. GINAGAMIT SA PAGHAHAMBING NG
DALAWANG MAGKAIBANG BAGAY, TAO, PANGYAYARI, AT IBA PA.ITO AY GINAGAMITAN NG MGA SALITANG TULAD NG:GAYA NG PARA NG KAPARAKAWANGIS TILA KATULAD
HALIMBAWA:
ANG UGALI NG BATANG IYON AY KAWANGIS NG PANAHON, MADALING MAGBAGO.
2. PAGWAWANGIS (METAPHOR)
ITO AY NAGHAHAMBING DIN GAYA NG PAGTUTULAD NGUNIT ITO AY TIYAKANG PAGAHAHAMBING.
HALIMBAWA:
ANG KAMAY NG AMA AY BAKAL SA TIGAS
3. PAGMAMALABIS (HYPERBOLE)
SADYANG PINALALABIS O PINAGKUKULANG ANG KALAGAYAN O KATAYUAN NG TAO O BAGAY NA TINUTUKOY.
HALIMBAWA:BUMAHA NG LUHA SA BUROL NG AMA DAHIL
SA MATINDING PAGSISISI NG ANAK.
4. PERSONIPIKASYON
PAGSASALIN NG TALINO, GAWI, AT KATANGIAN NG TAO SA MGA BAGAY-BAGAY SA PALIGID NATIN.
HALIMBAWA:
LUMUHA ANG LANGIT NANG MASAWI ANG KANYANG AMA.
5. PAGPAPALIT-TAWAG (METONOMIYA)
PAGPAPALIT NG KATAWAGAN NG MGA BAGAY NA MAGKAKAUGNAY, HINDI KAHAMBINGAN KUNDI SA MGA KAUGNAYAN.
HALIMBAWA:
NAGNGALIT ANG BAGANG (MATINDING GALIT) NG AMA NANG SUMUWAY SA KANYANG UTOS ANG NAG-IISANG ANAK.
6. PAGPAPALIT-SAKLAW(synecdoche)
SA PAGPAPAHAYAG NA ITO, MAARING BANGGITIN ANG BAHAGI NG BILANG PAGTUKOY SA KABUUAB AT MAARI NAMANG ANG ISANG TAO AY KUMATAWAN SA ISANG PANGKAT.
HALIMBAWA:DALAWANG MAPAGPALANG KAMAY ANG
HUMUBOG SA PAGKATAO NG BATANG IYAN.
7. PAGTATANONG (RHETORICAL QUESTION)
GINAGAMIT UPANG TANGGAPIN O DI TANGGAPIN ANG ISANG BAGAY.
ANG PAGPAPAHAYAG NA ITO AY HINDI NAGHIHINTAY NG SAGOT.
HALIMBAWA: MATIIS MO KAYANG NAGHIHIRAP ANG IYONG MAGULANG HABANG IKAW NAMAN AY NAGPAPAKALIGAYA SA MARAMING BAGAY?
(APOSTROPHE)
PAKIKIPAG-USAP SA KARANIWANG BAGAY O ISANG DINARAMANG KAISIPANG PARA BANG NAKIKIPAG-USAP SA ISANG BUHAY NA TAO O ISANG TAONG GAYONG WALA NAMAN AY PARANG NAROO’T KAHARAP.
HALIMBAWA:PAG-IBIG, HALIKA AT PUNUIN MO NG
PAGMAMAHAL ANG LAHAT NG PUSO NG TAO.
8. PAGTAWAG
9. PAGTANGGI (LITOTES)
GUMAGAMIT ITO NG PANANGGING “HINDI” UPANG MAGPAHIWATIG NG ISANG MAKABULUHANG PAGSANG-AYON.
HALIMBAWA:HINDI KO SINASABING MATAAS KA, LAMANG
NAPAPANSIN KO NA HINDI KA MARUNONG TUMANAW NG UTANG NA LOOB.
10. PANG-UYAM (IRONY)
GINAGAMITAN NG PANANALITANG NANGUNGUTYA SA PAMAMAGITAN NG MGA SALITA KUNG KUKUNING LITERAL ANG KAHULUGAN AY TILA KAPURI-PURI.
HALIMBAWA:KAY BAIT MONG ANAK. PAGKATAPOS KITANG
TULUNGAN SA IYONG MGA KAGIPITAN AY NAGAWAN MO PA AKONG PAGSINUNGALINGAN.
BAHAGI NG PANANALITA: PANG-ABAY
PANGUNGUSAP A:NAKATULOG NANG MAHIMBING
UMIHIP NANG BANAYAD
PANGUNGUSAP B:PAGOD SI APO
MAGANDA ANG LAYUNIN
TANONG:ANO ANG NAPAPANSIN MONG PAGKAKAIBA SA
DALAWANG PANGUNGUSAP?
PANG-ABAY
Pangungusap APandiwa ang inilalarawan kaya ang mga
salitang “mahimbing” at “banayad” ay ginamit bilang pang-abay
Pangungusap BPangangalan ang isinasalarawan kaya
ang mga salitang “Pagod” at “maganda” ay ginamit bilang pang-uri.
Pang-uriNaglalarawan o nagbibigay turing sa
pangngalan o panghalip
Samantalang…
Pang-abayNaglalarawan o nagbibigay-turing sa
pandiwa, pang-uri at kapwa pang-abay
HALIMBAWA:HALIMBAWA (1)MAINGAT NA NILUTO NI BATHALA
ANG LAHING KAYUMANGGIHALIMBAWA (2)TOTOONG MAPALAD ANG ATING LAHI
HALIMBAWA (3)TALAGANG MASAKIT SA BUTIHING
BATHALA ANG PAGKASUNOG NG KANYANG NILUTO.
PANG-ABAYKAPAG NAKAKAKITA TAYO NG SALITANG
NAGLALARAWAN AY “HINDI” NATIN AGAD NASASABING ITO’Y PANG-URI O PANG-ABAY.
KAILANGAN MUNANG SURIIN ANG SALITANG INILALARAWAN O BINIBIGYAN NG TURING.
MGA URI NG PANG-ABAY
1. PAMANAHON- NAGSASAAD NG PANAHON ANG URING ITO. SUMASAGOT SA TANONG NA KAILAN.
HALIMBAWA: Nakamtam ng Pilipinas ang ganap na kasarinlan noong Hulyo 4, 1946.
Kasama ko si Jasfer na magsisimba bukas.
2. PANLUNAN
NAGSASAAD NG POOK O LUNANG KINAROROONAN O PINAGGAGANAPAN NG KILOS. SUMASAGOT ITO SA TANONG NA SAAN AT NASAAN.
HALIMBAWA:Kakanta kami sa entablado nang
maipakita ang aming kakayahan.
Sa look ng Maynila naganap ang labanan.
3. PAMARAANNAGSASAAD KUNG PAANO GINAGANAP ANG KILOS NA SUMASAGOT SA TANONG NA PAANO.
HALIMBAWA:Dahan-dahang iminulat ni Diane ang kanyang mata.
Ang masigasig na pagsisikap ng mga pinuno sa Senado ang nagpasimula ng ligal na paglakad ng kalayaan ng bansa.
4. PANG-AGAM- NAGSASAAD ITO NG WALANG KATIYAKAN O PAG-AALINLANGAN.
HALIMBAWA:Marahil ang pinakabantog sa mga ito
si Manuel L. Quezon.
Marahil ay hindi na niya uulitin ang ginawang pagkakamali.
5. KUNDISYUNAL- NAGSASAAD NG KUNDISYON PARA MAGANAP ANG KILOS NA ISINASAAD NG PANDIWA.
ITO AY MAY MGA SUGNAY O PARIRALANG PINANGUNGUNAHAN NG “KUNG”, “KAPAG O PAG” AT “PAGKA”
HALIMBAWA:Magmamahal lamang ulit ako kung
handa na akong masaktan.
6. BENEPAKTIBO- NAGSASAAD NG BENEPISYO PARA SA ISANG TAO. ITO AY KARANIWANG BINUBUO NG PARIRALANG PINANGUNGUNAHAN NG “PARA SA.”
HALIMBAWA:
Isang monumento ang ipinatayo para kay Manuel L. Quezon bilang pagkilala sa kanyang kabayanihan.
7. KAWSATIBO- NAGSASAAD NG DAHILAN NG PAGGANAP SA KILOS NG PANDIWA. ITO’Y MAKIKILALA SA PARIRALA O SUGNAY NA “DAHIL SA.”
HALIMBAWA:Dahil sa tydings McDuffie Law ay
nabigyang daan ang kasarinlan ng Pilipinas.
8. PANANG-AYON- NAGSASAAD ITO NG PAGSANG-AYON. ITO’Y MAY MGA PANG-ABAY NA OO, OPO, OHO, TUNAY, TALAGA AT IBA PA.
HALIMBAWA:Talagang makupad kumilos sina Elijah at
Alvin.
9. PANANGGI- NAGSASAAD ITO NG PAGTANGGI O PAG-AYAW TULAD NG HINDI, AYAW, AT DI.
HALIMBAWA:Hindi inamin ni Albert ang tunay na
nararamdaman.
10. INKLITIK- 11. PANGGAANO- NAGSASAAD NG SUKAT O
TIMBANG.HALIMBAWA: TUMAGAL NANG DALAWANG ORAS ANG
TALUMPATI NG PANGULO.
PAGSASANAY:PANUTO: TUKUYIN KUNG ANONG URI NG
PANG-ABAY ANG GINAMIT SA SUMUSUNOD NA MGA PANGUNGUSAP.
1. PATALUN-TALONG TUMUKA NG PALAY ANG MGA TANDANG.
2. KAGABI AY NADATNAN KONG MALUNGKOT SI JULIET
3. AYAW KONG MATULAD SA MGA BABAENG NIYAYAPAKAN ANG KARAPATAN.
4. ANG KADAYAWAN AY ISANG PAGDIRIWANG SA DAVAO.
5. HINDI PINAHIHINTULUTAN NG PULIS SI AMA NA UMALIS.
SEATWORKSAGUTAN SA KWADERNO ANG
“MADALI LANG YAN” AT SUBUKIN PA NATIN NA MAKIKITA SA PAHINA 370 AT 371 NG INYONG PLUMA.
POKUS NG PANDIWAPOKUS ANG TAWAG SA RELASYONG
PANSEMANTIKA NG PANDIWA SA SIMUNO O PAKSA NG PANGUNGUSAP.
NAGKAKAROON NG IBA’T IBANG POKUS AYON SA PAKSA AT PANLAPING IKINAKABIT SA PANDIWA.
1. POKUS SA TAGAGANAP O AKTORANG SIMUNO O PAKSA ANG
GUMAGANAP NG KILOS NA ISINASAAD NG PANDIWA.
MGA HALIMBAWA:KAKANTA SI ANNA SA PALUTUNTUNAN
BUKASLUMAGDA SI PANGULONG NOYNOY NG
KAUTUSAN NA NAGBABAWAL SA PAGGAMIT NG WANGWANG SA SASAKYAN NG MGA OPISYALES NG GOBYERNO.
2. POKUS SA TAGATANGGAP1. ANG PAKSA SA PANGUNGUSAP AY ANG
TAGATANGGAP O PINAGLALAANAN NG KILOS NA IPINAHIHIWATIG NG PANDIWA.
MGA HALIMBAWA:
Ipinagtitimpla ko ng gatas si Inay araw-araw
Ipinagkumpini ko siya ng sasakyan.
3. POKUS SA GANAPAN1. ANG PAKSANG BINIBIGYANG-DIIN AY
ANG LUGAR O GANAPAN NG KILOS.
MGA HALIMBAWA:
Sa Davao ay nilagdaan ng Pangulo ang kanyang mga kautusan.
Pagdarausan ng marangyang pagtitipon ang bagong gusali.
4. POKUS SA LAYON1. ANG LAYON ANG PAKSA O
BINIBIGYANG-DIIN SA PANGUNGUSAP.
MGA HALIMBAWA:
Inihanda ko ang mga pagkain para kay Inay.
Ang isang kasunduan ay nilagdaan ng Pangulo.
5. POKUS SA SANHI1. ANG SANHI O DAHILAN ANG PAKSANG
BINIBIGYANG-DIIN SA PANGUNGUSAP.
MGA HALIMBAWA:
Ikinalungkot ng dalaga ang pag-alis ng binata
Ikinahiya niya ang maraming basurang nagkalat sa daan sa araw ng pagbisita ng mga dayuhan sa bansa.
6. POKUS SA KAGAMITAN1. ANG BAGAY NA GINAMIT O NAGING
KAGAMITAN SA PAGGANAP NG KILOS ANG PINAGTUTUUNAN NG PANDIWANG NASA POKUS NA INSTRUMENTAL.
MGA HALIMBAWA:
IPINAMBILI NG BIGAS ANG BUWIS NG PAMAHALAAN.
IPINAMBAYAD NG UTANG PANLABAS ANG KITA NG MGA OFW.
7. POKUS SA DIREKSYUNAL1. PINAGTUTUUNAN NG PANDIWA ANG
DIREKSYON O TINUTUNGO NG KILOS.
MGA HALIMBAWA:
PUNTAHAN NATIN ANG MGA BANSANG MAY MAITUTURO SA ATING MAGANDA
TINUNGO NG MARAMING TAO ANG LUNETA UPANG MAKIISA SA KAMPANYA NG PAMAHALAAN LABAN SA KAHIRAPAN.
Seatwork:
1. Si Mang Marlon ay bibili ng isang malaking bag sa SM kasaman ang kanyang anak. Ito ay gagamitin niya sa kanilang paglalakbay kasama ang asawa. Ipapasyal niya ang asawa sa Isla ng Bohol upang kahit papaano ay makapagpahinga mula sa isang taong pagtatrabaho. Subsob kasi ang asawa sa trabaho kung kaya marapat lamang na bigyan niya ito ng pagkakataong magpahinga kasama siya sa isang lugar na tila paraiso sa ganda.
Seatwork:1. Ang bolo ay ipinabungkal ni Mar sa lupa.2. Sumusulat ng kwento si Bb. Mora3. Ang karetela ay sasakyan ng mga diyos at
diyosa.4. Binili ni Meljoy ang bagong usong bestida.5. Pinagtapatan ni Carlos ng pag-ibig si
Johanna.6. Ipinagluto niya ng cake ang kanyang ina.7. Pinaglalaruan nila ang gym ng aming
paaralan.8. Ang palayok ang kanyang ginamit sa
pagluluto.9. Ikinabahala niya ang patuloy na paglakas ng
ulan.10. Ang labis niyang pagpapalayaw sa
panganay na anak ay ikinalalayo naman ng loob ng dalawa pa niyang anak sa kanya.
Magandang Umaga!1. PAGPAPALITAN
2. PAGPAPALIWANAG3. NAGSASABI
4. TINATALAKAY5. NAKIKIPAG-TSISMISAN
6. NAKIKIPAG-USAP7. TUMANGGAP
TANONG: ANO ANG NAPAPANSIN MO SA MGA SUMUSUNOD NA SALITA?
PANDIWA O SALITANG KILOS1. SALITANG NAGSASAAD NG KILOS O
GAWA NA NAGBIBIGAY BUHAY SA ISANG PANGUNGUSAP.
KADALASAN, TINATAWAG DIN ITONG SALITANG KILOS NA SIYANG PINAKAKALULUWA NG PANGUNGUSAP.
ASPEKTO NG PANDIWA1. 1. PERPEKTIBOKUNG ANG SALITANG KILOS AY NANGYARI
NA, TAPOS NA, O NAGANAP NA.GINAGAMITAN ITO NG MGA PANLAPING
UM, NAG, IN/AN, AT IBA PA.HALIMBAWA:TUMAKBO NAGLABAUMINOM
NAGSAMPAYLUMAKAD NAG-ARALUMAWIT NAGLAROLUMUNOK NAGLUTO
2. IMPERPEKTIBO1. KUNG ANG SALITANG KILOS AY
NANGYAYARI PA LAMANG, O NAGAGANAP PA LANG. GINAGAMITAN ITO NG MGA PANLAPING UM, NAG, AT IBA PA, NGUNIT INUULIT ANG UNANG PANTIG NG SALITANG-UGAT.
HALIMBAWA:Tumatakbo Naglalaba umiinomNagsasampay lumalakad nag-
aaralUmaawit naglalaro lumulunoknagluluto
3. KONTEMPLATIBO1. KUNG ANG SALITANG KILOS AY
MANGYAYARI PA LANG, HINDI PA NAGAGAWA, O MAGAGANAP PA LANG. GINAGAMITAN ITO NG PANLAPING MAG AT INUULIT ANG UNANG PANTIG NG SALITANG-UGAT.
HALIMBAWATatakbo iinom lalakadAawit lulunok maglalabaMagsasampay mag-aaral
maglalaromagluluto
PAGSASANAY1. PANUTO: BILUGAN ANG SALITANG
KILOS O PANDIWANG GINAMIT SA MGA SUMUSUNOD NA PANGUNGUSAP. ISULAT SA PATLANG ANG P KUNG PERPEKTIBO, I KUNG IMPERPEKTIBO, AT K KUNG KONTEMPLATIBO ANG ASPEKTO NITO.
PAGSASANAY:1. Nagsasayaw ang batang babae ng Cha-Cha.2. Ang mga mag-aaral ay nakikinig sa guro.3. Hinugasan mo ba ang mga plato.4. Hindi ako pwede mamaya kasi magbabasa pa
ako ng aking mga leksyon.5. Ikinadena ni Carlo ang pintuan ng kanilang
bahay.6. Ang punong-guro namin ay nagtatalumpati sa
entablado.7. Magtatayo kami ng isang samahan para sa
kalinisan ng ating barangay.8. Isiniwalat ni Jun Lozada ang anumalya sa ZTE
contract sa pagitan ng Pilipinas at Tsina.9. Ang punong-guro namin ay magtatalumpati sa
entablado10. Ang mga pinuno ng mga kadete ay humuhudyat
na.
PAGSASANAY:1. Nagsasayaw ang batang babae ng Cha-Cha.2. Ang mga mag-aaral ay nakikinig sa guro.3. Hinugasan mo ba ang mga plato.4. Hindi ako pwede mamaya kasi magbabasa pa
ako ng aking mga leksyon.5. Ikinadena ni Carlo ang pintuan ng kanilang
bahay.6. Ang punong-guro namin ay nagtatalumpati sa
entablado.7. Magtatayo kami ng isang samahan para sa
kalinisan ng ating barangay.8. Isiniwalat ni Jun Lozada ang anumalya sa ZTE
contract sa pagitan ng Pilipinas at Tsina.9. Ang punong-guro namin ay magtatalumpati sa
entablado10. Ang mga pinuno ng mga kadete ay humuhudyat
na.