TARIM MAKİNELERİ SEKTÖR RAPORU€¦ · Kaynak: Agrievolution WG 16 T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) 17 2008 yılında AB’de

Mutlu Yaşam BölgesiBatı Akdeniz

TARIM MAKİNELERİ SEKTÖR RAPORU

Aralık, 2012

T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) 3

ÖNSÖZBatı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) Antalya, Isparta ve Burdur illerinin ekonomik kalkınmasını

sağlamak amacıyla kurulmuş bir kamu kuruluşudur. Bölgesel düzeyde kamu kesimi, özel kesim ve

sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını

sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda

öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini

sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmak amacıyla kurulan 26 bölgesel

kalkınma ajansından birisi olan BAKA, kuruluşundan bu güne kadar Batı Akdeniz Bölgesi’nin

kalkınması yönünde faaliyetlerine devam etmektedir.

2010 yılında faaliyete geçen Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı, bölgenin kaynak ve yatırım potansiyelini

tespit ederek sektör raporları hazırlamakta ve bu kaynakları kullanarak ulusal ve uluslararası tanıtım

faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Bölgede yatırım yapmak isteyen yatırımcıların ilk durağı haline

gelen BAKA, yatırımcılara yol göstermekte ve hazırlanan bu raporlarla kaynakların ve potansiyelin en

doğru şekilde kullanılmasına olanak sağlamaktadır.

Bölgenin ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlandırılması ve rekabet gücünün arttırılmasına

yönelik faaliyetler yürüten BAKA, kuruluşundan bugüne geçen kısa sürede yapmış olduğu tanıtım

faaliyetleriyle bölgeye birçok yatırım kazandırmanın yanısıra, iş adamlarının yatırım sürecinde

karşılaştığı engellerin aşılmasında da aktif rol oynamıştır.

Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı hazırlamış olduğu bu sektör raporlarıyla bölgenin yatırım fırsatlarını

tanıtmaya devam edecektir. Hazırlanan bu raporların bölgemizin kalkınması adına faydalı olması ve

yatırımcılara yol göstermesini ümit ediyoruz.

Tuncay ENGİN BAKA Genel Sekreteri

Memduh OĞUZIsparta Valisi

BAKA Yönetim Kurulu Başkanı

T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA)4 T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) 5

GİRİŞ

Son yıllarda tarımda mekanizasyon kavramı önem kazanmıştır. Tarımsal mekanizasyon sayesinde birim alandan elde edilen verim artmaktadır. Daha da önemli bir sonuç ise çiftçilerin ve tarım işçilerinin çalışma koşullarının iyileşmesidir. Buna ek olarak, tarımsal üretim hızlanmakta ve tarımsal üretimde önemli bir kapasite artışı sağlanarak, tarım ürünleri sadece geçimlik olarak tüketimden sıyrılarak ulusal ve uluslararası ekonominin önemli çıktılarından olmakta ve ülkelerin ihracat hacimlerini arttırarak önemli bir ihracat kalemi olmaktadır.

Bu çalışmada tarım makineleri sektörünün Dünya ve Türkiye’deki durumu incelenecek ve özellikle Batı Akdeniz Bölgesi’ndeki tarım makineleri sektörü, sektörün durumu ve potansiyeli ele alınacak, bölgemizdeki tarım makineleri sektörü hakkında girişimcilere yararlı olacak bir rehber oluşturmak amaçlanmaktadır.

Tarımsal Mekanizasyon, tarım makineleri sektörü, tarım alanlarını daha sağlıklı hale getirmek, tarımsal üretim çeşitliliğini arttırmak ve tarımsal ürünlerin daha etkin ve çeşitli olarak kullanılmasını sağlamak ve bu doğrultuda da birçok farklı mekanik dizaynın tasarlandığı, yapıldığı, geliştirildiği ve pazarlamasının, satışının ve işletilmesinin yapıldığı, imalat sektörünün yatırım malları üreten alt sektörlerinden biri olarak tanımlanabilir.

Tarım makineleri imalat sektörü, temelde tarımsal mekanizasyon girdisi için; güç kaynağı, makine ve ekipmanların üretildiği sektördür. Avrupa Birliği içindeki ekonomik faaliyetlerin genel endüstriyel sınıflaması, tarım makineleri ve traktörler olarak iki dalda kodlanmış bulunmaktadır.

Bir başka deyişle, bu sınıflama içinde tarım ile ilgili kurallar yerine, endüstri kurallarının geçerli olduğu bir sektör konumundadır ve sektör kapsamında yer alan ürünler için CCCN kodlama numaraları geçerlidir. Sektör bu tanıma uygun olarak, kendi içinde traktör ve tarım makineleri şeklinde iki dala ayrılmaktadır.

TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ


GTİP (4) Madde adı 2009 2010 2011/10

8701 Traktörler 34.649.531 271.158.032 267.478.335

8424

Sıvı, tozları püskürtmeye, dağıtmaya mahsus mekanik cihazlar

34.932.597 40.208.748 41.557.976

8432

Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makine, cihazlar

44.513.447 39.527.075 55.254.708

8433

Hasat, harman, biç-me; ürünleri ayırma, temizleme makine, cihazları

16.995.208 49.095.187 40.548.807

8436

Tarım, ormancılık, kümes hayvancılığına mahsus makine, cihazlar

33.696.541 38.188.047 41.998.570

8478

Tütünün hazırlanması, işlenmesine mahsus makine ve cihazlar

2.444.276 3.277.024 3.150.358

Tarımsal ürünler ihracatında ülkelerinin verileri karşılaştırılmalı olarak incelendiğinde, gelişmiş ülkelerin çok önde olduğu görülecektir. Bunun nedeni, gelişmiş ülkelerin tarımsal mekanizasyon seviyelerinin de çok ileri de olmasıdır. Mekanizasyon sayesinde birim alandan alınan verim arttığı için yüksek kaliteli ürünler ortaya çıkmaktadır.

DÜNYA TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ

20

30

40

50

60

70

2005 2006 2007 2008 2009 2010EUR 52,0 53,8 58,7 68,5 59,4 64,6

2010 Dünya Ekipman ve Traktör Üretim Hacmi (65 Milyar Euro)

Türkiye Tarım Makineleri İhracatı

Europen Union%35

North America %28

China %10

Latin America %7

India %6

Eastern Europe %4Turkey %3

Japan %3

65 Bn.Euro

Others%4


GTİP (4) Madde adı 2009 2010 2011/10

8434 Süt sağma, sütçülükte kullanılan makine ve cihazlar

259.547.198 21.190.645 16.854.075

8716

Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksam-parçaları

154.415.632 179.648.653 158.283.761

TOPLAM 581.194.430 642.293.411 625.126.590 55.254.708

Türkiye Tarım Makineleri İhracatı

2007 yılında tüm ülkelere yapılan ihracat değeri bazında ilk sırada yer alan Almanya, 2008 yılında ihracatını %33 artırarak 11,7 milyar $ seviyesine yükseltmiş ve konumunu korumuştur. Bu ülkeyi 9 milyar $ ile A.B.D. ve 5,9 milyar $ ile İtalya takip etmiştir. Tarım ve ormancılık makineleri ihraç eden ilk 10 ülke arasında en fazla ihracat artışını %74,6 ile Çin Halk Cumhuriyeti göstermiş olup düşüş yaşayan ülke olmamıştır.

2008 yılında gerçekleştirdiği 379,7 milyon $ ihracat ile sektörün dünya ihracatından %0,67 pay alan ülkemiz sıralamada 19. konuma yerleşmiştir.


Türkiye Tarım Makineleri İthalatı

GTİP (4) Madde adı 2009 2010 2011/10

8701 Traktörler 202.700.491 724.837.533 1.028.841.744

8424

Sıvı, tozları püskürtmeye, dağıtmaya mahsus mekanik cihazlar

114.729.284 143.627.837 177.356.042

8432

Tarla, bahçe tarımında, ormancılıkta kullanılan makine, cihazlar

16.839.234 32.410.272 47.161.165

8433

Hasat, harman, biç-me; ürünleri ayırma, temizleme makine, cihazları

73.251.646 122.239.869 182.719.822

8436

Tarım, ormancılık, kümes hayvancılığına mahsus makine, cihazlar

18.614.812 46.137.802 40.286.840

8478

Tütünün hazırlanması, işlenmesine mahsus makine ve cihazlar

23.862.008 36.383.874 28.375.001

GTİP (4) Madde adı 2009 2010 2011/10

8434 Süt sağma, sütçülükte kullanılan makine ve cihazlar

11.311.657 27.887.616 30.293.272

8716

Taşıtlar için römorklar, yarı römorklar vb. ile aksam-parçaları

69.484.292 128.407.036 224.368.100

TOPLAM 530.793.424 1.261.931.839 1.759.401.986 55.254.708

Türkiye Tarım Makineleri İthalatı


2007 yılında 39,4 milyar $ olan toplam sektör ithalatı %20,6 oranında artış göstererek 2008 yılında 47,5 milyar $ değerine ulaşmıştır. 2008 yılında sektör ithalatı %15,1 artarak 5,8 milyar $’a yaklaşan A.B.D., dünya sıralamasında lider konumunu korumuştur. A.B.D.’yi 4,6 milyar $ ile Fransa ve 4 milyar $ ile Almanya izlemiştir.

2008 yılında, dünya ithalatında önemli ülkelerde yaşanan değişimler incelendiğinde; %55,4 ile Avustralya’nın en fazla artış kaydeden ülkeler arasında ilk sırada yer aldığı ve bu ülkeyi Rusya(%46,7) ile Belçika’nın (%39,3) takip ettiği görülmektedir. Bu ülkeler arasında ithalatında düşüş kaydedilen ülke olmamıştır.

2008 yılı sektör ithalatında önemli ülkeler sıralamasında 32. konumda bulunan Türkiye, 379,9 milyon $ değerinde ithalat gerçekleştirerek, dünya geneli ithalattan %0,8 pay almıştır. Türkiye, sektörün küresel ithalatında ihracata kıyasla daha fazla paya sahiptir.

Tarım ve Ormancılık Makineleri İthalatında Başlıca Ülkeler: 2007-2008Kaynak: VDMA (Almanya Mühendislik Federasyonu) Ekonomik Raporu 2007

2.000.000.000

ABD

FRANSA

ALMANYARUSYA

KANADA

İNGİLTERE

BELÇİKA

HOLLANDA

DANİMARKA

AVUSTRALYA DİĞER0

4.000.000.000

6.000.000.000

8.000.000.000

10.000.000.000

12.000.000.000

14.000.000.000

16.000.000.000

18.000.000.000

2007 $

2008 $


Aşağıdaki tabloda bazı önemli üretici ülkelerin üretim miktarı ve parasal olarak üretim hacimleri görülmektedir. Tablo incelendiğinde özellikle Çin’in üretim konusunda, diğer bütün üretim kalemlerinde olduğu gibi, çok büyük bir sıçrama içinde olduğu, 2009 küresel ekonomik krizine rağmen üretim hacmini arttırdığı görülecektir. Çin’in ihracat rakamlarında ise ilk sırada olmayışının temel nedeni önemli ölçüde iç piyasaya olan satışların fazlalığına bağlıdır.

Bazı Ülkelerin Traktör ve Traktör Dâhil Tarım Mak. Üretimleri

2008 2009 2010

Adet USD(mil) Adet % Adet % Adet % USD(mil) %

BrezilyaTraktör 66.504 3.084 55.024 -17% 2.344 -24% 78.675 43% 3.615 54%

Toplam Tar. 6.629 4.864 -27% 7.032 45%

JaponyaTraktör 212.224 2.534 140.095 -34% 2.166 -15% 144.298 3% 2.231 3%

Toplam Tar. 5.100 4.992 -2% 5.142 3%

ÇinTraktör 209.000 4.129 219.000 5% 5.007 21% 240.000 10% 5.449 9%

Toplam Tar. 14.043 17.265 23% 20.412 18%

Rusya Fed.

Traktör 12.196 478 6.099 -50% 265 -45% 54.89 -10% 231 -13%

Toplam Tar. 2.265 1.077 -52% 876 -19%

Bazı Ülkelerin Traktör ve Traktör Dâhil Tarım Mak. Üretimleri

2008 2009 2010

Adet USD(mil) Adet % Adet % Adet % USD(mil) %

TürkiyeTraktör 29.000 18.000 -38% 34.000 89%

Toplam Tar.

ABTraktör 256.000 14.907 192.000 -25% 11.272 -24% 180.000 -6% 10.137 -10%

Toplam Tar. 40.701 31.403 -23% 27.808 -11%

FransaTraktör 32.829 2.000 20.076 -39% 1.435 -28% 18.269 -9% 1.096 -24%

Toplam Tar. 5.674 4.414 -22% 3.658 -17%

AlmanyaTraktör 65.507 5.218 46.517 -29% 3.797 -27% 47.000 1% 3.630 -4%

Toplam Tar. 11.047 8.167 -26% 7.397 -9%

İtalyaTraktör 93.042 4.146 59.497 -36% 2.783 -33% 56.000 -6% 2.466 -11%

Toplam Tar. 12.087 9.158 -24% 8.466 -8%

İngiltereTraktör

Toplam Tar. 2.509 1.863 -26% 1.686 -10%

Kaynak: Agrievolution WG


2008 yılında AB’de (AB–27) tarımsal mekanizasyon pazarı 25,7 milyar € iken 2009 da 20,9 milyar € olmuştur. Almanya, küresel üretim değerinin %11’ini karşılamaktadır. Ortalama kapasite kullanım oranı %76’dır. Üretim, traktör ve hasat makinelerine odaklanmıştır. AB traktör üretiminde Almanya’nın payı %34 dür. Traktör, Batı Avrupa pazarın öncü makinesidir. 2008 de %5 büyüme ile 181 bin adet traktör satılmıştır. 2009 yılında pazarın %14 daralma yaşanmış ve pazar 156 bin adede düşmüştür.

Çin ise daha çok çim biçme makinesi ve küçük traktörler imalatına odaklanmıştır. Çin 1,4 milyar Avro’luk ihracat pazarında en büyük pay %20 ile ABD’ye aittir. 2009 yılında ihracatta %18 daralma yaşanmıştır. Bununla birlikte ulusal desteklemelerle iç talebin artması söz konusudur. Hindistan’ın üretim değerlerine göre ihracatı son derece azdır. Bunun nedeni iç piyasanın büyüklüğü ve bazı ülkelerde firmaların kendi üretim birimini kurmalarıdır.

Rusya tarım makineleri pazarı 2004-2008 döneminde 4,3 milyar $ ile zirve yapmış, 2008 de Avrupa’nın en önemli üç pazarından biri olmuştur. Rus imalatçılar bu pazarın üçte birini karşılamaktadır. Rusya, küresel kriz döneminden büyük ölçüde etkilenmiş olup 2009 da pazar %45 den fazla daralmıştır.

ABD 2007 ihracatı 6,7 milyar dolardır. ABD’nin Rusya, Ukrayna, Kazakistan, Brezilya, Arjantin gibi ülkelerden yapılan büyük güçlerdeki traktör ithalatı, ABD için üretimde belirleyici bir etmendir. Güney Amerika’da ise Brezilya imalatın ana merkezidir. 2007 de Brezilya’da 3 milyar dolarlık makine satılmıştır. 2009 traktör üretimi 55 bin adet, biçerdöver üretimi 4.500 adettir. (TARMAK sektör raporu)

Tarım sektörünün ülkemizde son yıllarda yakaladığı büyüme performansı, sektörün geçirdiği yapısal dönüşüm ile yakından ilişkilidir.

Bu büyüme potansiyelini besleyen ve destekleyen en önemli unsurlar; tarımsal desteklerin artırılması, tarımsal ihracatın artması, tarımsal kredi faiz oranlarının düşmesi, özel sektör kredilerinin ve yatırımlarının artması, tarım sigortasının başlaması, sertifikalı tohum kullanımının artması, iyi tarım uygulamalarının yaygınlaşması, tarla içi modern sulama tesislerinin yaygınlaşması olarak sayılabilir.

Türkiye tarımında makineleşme yaklaşık elli yıllık bir geçmişe sahiptir. Bu süre zarfında traktör ve tarım makineleri varlığında ve bunların kullanımında önemli kazanımlar elde edilmiştir. Değerleriyle dünya ortalamasının üzerinde mekanizasyon düzeyleri sağlanmıştır. Ancak, ulaşılan düzey gelişmiş ülke değerlerinin henüz çok gerisindedir. Ayrıca, mevcut parkın yaş ortalaması çok yüksek (16 yaş), güç ortalaması çok düşük (42 KW)’tür; traktör başına düşen makine sayısı ancak 4 kadardır.

Bunların yanı sıra tarımsal yapının elverişsizliği nedeniyle mekanizasyon etkinliği düşüktür. Tarımsal nüfus ve işletme sayısı fazla, dolayısıyla işletme başına düşen gelir ve alan değerleri küçüktür. Ayrıca, işletmelerdeki parsel sayısı fazladır. Bu nedenlere bağlı olarak mekanizasyon araçları edinimi zor ve

TÜRKİYE TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ


tarımsal üretiminde verimlilik düşüktür.

Öte yandan tarım makineleri sektörünün gerçekleştirdiği ihracat miktarlarındaki artış, sektörünün geleceği hakkında ümitli tahminler yapılmasını ve geleceğe yönelik pozitif bir projeksiyon tutulmasını sağlamaktadır.

Türkiye’nin 2008 yılındaki sektör ihracatı ürün bazında incelendiğinde, 221,5 milyon $ ile birinci sırada Zirai Traktörler ve Ormancılıkta Kullanılan Traktörler kaleminin yer aldığı, bu ürünü 52,4 milyon $ ile Tarla, Bahçe Tarımında, Ormancılıkta Kullanılan Makine, Cihazlar ve 51,7 milyon $ ile Hasat, Harman, Biçme, Ürünleri Ayırma, Temizleme Makine, Cihazları grubunun izlediği görülmektedir.

Tarım Bakanlığı kayıtlarında 1020 adet imalatçı (2007 kayıtları) görülmesine rağmen bunların yarısından fazlası, birkaç kişi çalıştıran torna/kaynak atölyesi niteliğinde olan son derece küçük işletmelerdir.

Yaklaşık 400 adedi kabul edilebilecek ölçekte ve normlarda tarım makineleri imalatçısı ve ithalatçısı ile birlikte otuzdan fazla firma, kırkın üzerinde marka ile traktör sektöründe çalışmaktadır.

2009 yılı sonu itibariyle, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Sicil Belgesi sahibi olan, Tarımsal Amaçlı Traktör İmalatının yer aldığı 29.31 NACE Kodu altında 30 firma ve Diğer Tarım ve Ormancılık Makinelerinin İmalatının yer aldığı 29.21 NACE Kodu altında 469 firma mevcuttur. Traktör sektöründe 8 firma imalatçı olarak resmi kayıtlarda yer almaktadır.

Bu firmalardan 4 tanesi yerli marka altında üretim yapmakta olup pazar payları %25’dir. Lisanlı üretim yapan firmalarla birlikte yerli traktörlerin pazar payı %80’dir. İthalatçı firmaların bazıları CBU

(Completely Build Unit) formunda “Komple Traktör” ithal ederken, diğerleri SKD (Semi-Knock Down), CKD (Completely-Knock Down) v.b. aksam ve parça formlarında ithal etmekte ve bunları Türkiye’de kurdukları basit montaj hatlarında birleştirmek suretiyle pazara sunmaktadırlar.

Sektörde 130 civarında farklı tarım makinesinin imalatı yapılmaktadır. Sektör yaklaşık olarak 15.000 kişiye direkt istihdam sağlamaktadır. Traktör grubu 2.500 kişi ile toplam istihdamdan pay almaktadır. İşçi/toplam personel oranı %70 civarındadır.(TARMAK sektör raporu)

Aşağıdaki grafikte son dört yıla ait traktör imalat, ihracat, ithalat ve iç satış rakamlarına ulaşılabilir.

Kay

nak:

TÜ

İK5.000

02006 2007 2008 2009 2010

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

40.000

45.000 İmalat

İhracat

İthalat

İç Satışlar


2007 yılında 274 milyon $ ihracat gerçekleştiren sektör, 2008 yılında genel makine ve aksamları ihracat artış oranının (%18,2) üzerinde bir performans sergileyerek ihracatını %38,6 oranında artırmış ve 379,7 milyon $ seviyesine yükseltmiştir. Böylelikle, 2008 yılında traktör ve ekipman ihracatımız en yüksek değerine ulaşmıştır. Bu dönemde ekipman ihracatımız 153 milyon $, traktör ihracatımız 224 milyon $ olmuştur.

Sektörün 2010 yılı ihracatı 335 milyon $ olmuştur. 2010 yılında traktör ve ekipman grubunda en fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz 10 ülke sırasıyla ABD, Irak, Fas, İtalya, İran, Fransa, Avustralya, KKTC, Bulgaristan ve Azerbaycan’dır. ABD, Fas ve Irak’a yapılan ihracatın genel ihracat içindeki payı %43’dür.

Aşağıdaki grafikten de son dört yıla ait traktör ihracatı ve ekipman ihracatı rakamlarına karşılaştırmalı olarak ulaşılabilir. Görüldüğü gibi 2008 yılında tepe noktasına çıkan ihracat rakamları, 2009 yılında küresel krizin etkisiyle gerilemişte de olsa, 2010 yılında tekrar toparlanma göstererek, kriz öncesi rakamlara yaklaşmıştır.

Aşağıdaki grafikten de traktör ve ekipman ithalat rakamlarına karşılaştırmalı olarak ulaşılabilir.

0

50

100

150

200

250

2007 2008 2009 2010

Traktör İhracatı (Mil. Dol.)

Ekipman İhracatı (Mil. Dol.)

Traktör İhracatı (Mil. Dol.)

Ekipman İhracatı (Mil. Dol.)

0

50

100

150

200

250

2007 2008 2009 2010

Kaynak: TARMAKBİR sektör raporu

Kaynak: TARMAKBİR sektör raporu


En fazla ithalat yaptığımız ülkelerin başında İtalya, Almanya, Polonya, Hindistan ve Belçika gelmektedir. Bu ülkelerden yapılan ithalatın, genel ithalat içindeki payı % 65’dir. Dünyada en fazla ithalat yapan ilk 5 ülke (%40,6) ihtiyaçlarının sadece %0,6’sını Türkiye’den karşılamışlardır. Traktör grubunda ithalat 2010 yılında en yüksek seviyeye ulaşmış ve 198 milyon $ olmuştur. Traktör grubunda en çok ithalat yaptığımız ilk 10 ülke; İtalya, Hindistan, Fransa, Almanya, Meksika, Güney Kore, Japonya, İngiltere, Avusturya ve Japonya’dır.

Potansiyelinin zenginliği ve ekolojik koşulların uygunluğu sebebiyle Batı Akdeniz Bölgesinde tarım, bölge ekonomisinde büyük önem taşımaktadır. Bölgede özellikle turizm sektöründe meydana gelen gelişmeler ve hızlı kentleşme sonucu tarımsal ürün talebinde önemli artış olmuştur.

Batı Akdeniz Bölgesi’nin iç bölümleri öncelikle elma olmak üzere meyve türleri yetiştirmeye elverişlidir. Ayrıca hububat, anason, patates, şeker pancarı, nohut gibi tarla ürünleri hâkimdir. Bu bölgede hayvancılık ve bağcılık gelişme göstermektedir.

Antalya’da seracılık, Burdur’da çeşitli tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği, özellikle hayvancılık ve süt sağımı ve bunun yanında ceviz yetiştiriciliği, Isparta ilinde ise genel anlamda meyve yetiştiriciliği ağırlıktadır. Özellikle elma ve kiraz üretilmektedir, Isparta’nın simgesi olan gül ve gülyağı üretimi de yine ağırlığını korumaktadır. Hayvansal üretim de Isparta’da kayda değer düzeydedir.

Aşağıdaki haritalarda hem düzey 2 bölgelerindeki tarım istihdam oranlarını hem de bölgenin illerindeki tarım makineleri imalatçı firma sayılarını bulabilirsiniz:

BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE TARIM MAKİNELERİ SEKTÖRÜ


0,3 - 20,2 (5)

20,2 - 32 (7)

32 - 46,4 (8)

46,4 - 70,2 (6)

TARIM İSTİHDAM ORANI

0-1

2-4

5-12

13-21

22-29

İMALATÇI SAYISI

Kaynak: TÜİK HİA Sonuçları

Kaynak: Güzel ve diğerleri, 2007.

Batı Akdeniz Bölgesi’nde Antalya ilindeki turizm potansiyeli hariç en önemli sektörün tarım sektörü olduğu söylenebilir. Fakat burada tezat oluşturan nokta; tarımsal istihdam oranı yüksek olmasına rağmen tarım makineleri imalatçı sayısının azlığıdır.

Aşağıda Batı Akdeniz Bölgesi’ndeki tarım aletleri sayısını ve bu aletlerin Türkiye toplamına oranının gösteren tabloyu bulabilirsiniz.


Tarımsal Alet ve Makineler Antalya Isparta Burdur TR61 Batı Akdeniz Bölgesi Türkiye TR61/Türkiye

Karabasan 5460 733 183 6376 125335 5,09

Hayvanpulluğu 11555 4790 1654 17999 233708 7,70

Kulaklıtraktörpulluğu 25345 12530 12484 50359 930943 5,41

Arkaçmapulluğu 1596 443 440 2479 54421 4,56

Disklitraktörpulluğu 1852 445 256 2553 64076 3,98

Disklitraktörpulluğu (Vanvey) 1036 805 69 1910 37960 5,03

Kulaklıanızpulluğu 768 192 35 995 26536 3,75

Dipkazan 191 13 41 245 15993 1,53

Toprakşrezesi (Rotovatör) 1576 687 213 2476 33413 7,41

Rototiller 5 29 43 77 7187 1,07

Kültüvatör 5950 1604 2420 9974 421455 2,37

Merdane 1179 469 349 1997 64195 3,11

Disklitırmık(Diskaro,Goblediskvb) 12602 798 1010 14410 190739 7,55

Dişlitırmık 479 692 2879 4050 348911 1,16

Kombikürüm(Karmatrmık) 367 40 109 516 20604 2,50

Ottırmığı 197 395 305 897 63944 1,40

Taştoplamamakinesi 3 3 - 4 330 1,82

Topraktesviyemakineleri 370 20 856 1246 13177 9,46

Setyapmamakinesi 340 338 23 701 11582 6,05

Toprakburgusu 20 33 15 68 2388 2,85

Hayvanvetraktörleçekilenaraçapamakinesi 9527 878 380 10785 141315 7,63


Hayvanileçekilenhububatekimmakinesi 5 20 - 25 1619 1,54

Traktörleçekilenhububatekimmakinesi 1179 1182 373 2734 89441 3,06

Kombinehububatekimmakinesi 784 1207 477 2468 162763 1,52

Pnömatikekimmakinesi 27 12 14 53 15908 0,33

Universalekimmakinesi 3082 46 45 3173 66216 4,79

Anızaekimmakinesi 140 - 12 152 2154 7,06

Patatesdikimmakinesi 23 10 5 38 11830 0,32

Şidedikimmakinesi - 2 6 8 10727 007

Çiştlikgübresidağıtmamakinesi 2 40 - 42 1717 2,45

Kimyevigübredağıtımmakinesi 8362 1901 3980 14243 314660 4,53

Orakmakinesi 1254 1309 3715 6278 64434 9,74

Biçerbağlarmakinesi 9 12 5 26 5072 0,51

Balyamakinesi 55 34 94 183 8999 2,03

Sapdöverharmanmakinesi(Batöz) 2498 2721 4368 9487 193963 4,89

Saptoplamalısamanyapmamakinesi 32 - 217 249 10084 2,47

Samanaktarma-Boşaltmamakinesi 235 309 42 586 9218 6,36

Tınazmakinesi 64 6 32 102 16627 0,61

Döven 125 247 105 477 46417 1,03



Patatessökmemakinesi 29 1 2 32 15794 0,20

Kombinapataeshasatmakinesi - - 3 3 515 0,58

Pancarsökmemakinesi 89 132 444 665 9606 6,92

Kombinapancarhasatmakinesi 86 13 6 105 3056 3,44

Hayvanlaçekilençayırbiçmemakinesi - - - 0 2155 0,00

Traktörleçekilençayırbiçmemakinesi 64 43 177 284 39682 0,72

Motorlutırpan - - - 0 6134 0,00

Otsilajmakinesi 24 18 30 42 1984 3,63

Mısırsilajmakinesi 52 37 88 177 6327 2,80

Yerfıstığıhasatmakinesi 4 - - 4 164 2,44

Pamuktoplamamakinesi 1 - - 1 31 3,23

Yerfıstığıharmanmakinesi 1 - - 1 174 0,57

Fındıkharmanmakinesi - - - 0 5603 0,00

Ürünkurutmamakinesi - - 0 303 0,00

Mısırdanelememakinesi 41 - 4 45 5766 0,78

Mısırhasatmakinesi 5 1 - 6 542 1,11

Meyvehasatmakinesi - - - 0 122 0,00

Ürünsınıflandırmamakineleri(Selektörhariç) 1 10 - 11 5972 0,18

Selektör(Sabitveyaseyyar) 35 41 52 128 4092 3,13


Yemhazırlamamakineleri 501 282 473 1256 18508 6,79

Yemdağıtıcırömork - - - 0 354 0,00

Sapparçalamamakinesi 132 - 250 382 12170 3,14

Sırtpülverizatörü 29360 10194 8179 47673 580927 8,21

Sedyelipulvarizatör,kombineatamizör 5611 506 65 6182 16281 37,97

Kuyrukmilindenhareketlipülverizatör 10288 4532 2982 17802 229497 7,76

Motorlupülverizatör 6925 1543 801 9269 72618 12,76

Tozatar 1752 37 180 7969 34671 5,68

Atomizör 8968 1012 931 10911 103812 10,51

Santrişüjpompa 4767 1432 1133 7332 92359 7,94

Motopomp(Elektrikmotorlu) 13532 1133 1746 16411 147909 11,10

Motopomp(Termikmotorlu) 5005 1745 1897 8647 197888 4,37

Derinkuyupompa 8222 310 852 9384 95604 9,82

Yağmurlamatesisi 4485 1318 850 6653 188258 3,53

Damlasulamatesisi 59617 285 147 60049 124036 48,41

Kremamakinesi 7510 615 1962 10087 253086 3,99

Yayıkmakinesi 3125 510 75 3710 234950 1,58

Kuluçkamakinesi 4 - 4 8 978 0,82

Civcivanamakinesi 4 - 3 7 1511 0,46

Sütsağmamakinesi(Sabit) 65 162 37 264 5618 4,70



Sütsağmamakinesi(Seyyar) 1944 2511 6615 11070 109728 10,09

Tarımarabası(Römork) 23675 10704 12064 46443 966596 4,80

Sutankeri(Tarımdakullanılan) 4984 431 428 5843 171469 3,41

Kepçe(Tarımdakullanılan) 85 105 155 345 21441 1,61

Tarımsalmücadeleuçağı 4 - - 4 57 7,02

4,71

Yukarıdaki tablo incelendiğinde bölgede kullanılan bütün tarıma aletlerinin tüm Türkiye’de kullanılan tarım alet ve makinelerine oranlarına ulaşılabilir. Bölge damla sulama tesis bakımından yaklaşık Türkiye’deki tüm tesislerin yarısını içinde barındırmaktadır. Bölge içinde de Antalya 59.617 damla sulama tesisi ile esasen Türkiye içinde açık ara önde bulunmaktadır. Yine sedyeli pulvarizatör, kombine atamizör rakamları incelendiğinde bölgenin tüm Türkiye’de yaklaşık %40’lık bir paya sahip olduğu görülmektedir.

Fakat en dikkat çekici ve üzerinde durulması gereken nokta; bölgedeki tarımsal istihdam oranı yüksek olmasına rağmen, yukarıdaki tabloda da görüldüğü gibi, TR61 Bölgesinin tarım alet ve makineleri toplamı, Türkiye’nin toplamına göre, sadece %4,71’lik bir orana sahip olduğu gözükmektedir.

Tarım Makineleri imalatı Batı Akdeniz Bölgesinde öne çıkan sektörlerden birisidir. Bölgede tarım ve hayvancılığın güçlü olması, tarım makineleri imalatını da güçlendirmiştir. Sektör daha çok Burdur ve Isparta’da yoğunlaşmıştır. Antalya Türkiye’de tarımın başkenti konumundaki illerden biri olmasına rağmen, tarım makineleri imalatına yönelik sektör ilde hiç varlık gösterememiştir. Antalyalı üreticiler ihtiyaç duydukları makine ve ekipmanları başta Konya olmak üzere Türkiye’nin diğer bölgelerden temin etmektedirler.

Burdur, bölgenin bu sektörde en çok öne çıkan ilidir. Sektörde faaliyet gösteren büyük ve küçük çapta 17 firma vardır. Bu firmalardan iki tanesi başta Orta Asya ülkeleri olmak üzere Mısır ve Libya’ya ihracat gerçekleştirmektedir.

Sektörde faaliyet gösteren firmaların ürettikleri ürünler de çeşitlilik arz etmektedir. Hasat ve harman makineleri, mısır silaj makinesi, balya makinesi, ot silaj makinesi, yem kırma ve karma makinesi, nohut biçme makinesi, çapa makinesi çayır biçme makinesi, traktör römorku bunlardan bazılarıdır.

Bölgenin bu alanda öne çıkan diğer ili Isparta’da ise altı firma faaliyet göstermektedir. Sadece bir firma ürünlerini yurtdışına ihraç etmektedir. Tarım makineleri ihraç edilen ülkeler arasında İran,

SONUÇ VE ÖNERİLER


• Batı Akdeniz Bölgesinde en önemli sektörlerin başında tarım sektörünün gelmesi

• Batı Akdeniz Bölgesinde tarımsal istihdamın yüksek olmasına karşı bölgedeki tarım makineleri üreticilerin azlığı

• Antalya bölgesinde yoğun şekilde seracılık faaliyetlerinin yapılıyor olması

• Burdur’da yoğun şekilde yapılan tıbbi ve aromatik bitki ve ceviz yetiştiriciliği

• Isparta bölgesindeki özellikle elma ve kiraz başta olmak üzere yoğun meyvecilik faaliyetleri

• Son yıllarda tarım faaliyetlerine verilen devlet teşvikleri ile tarımsal faaliyetlerin her geçe gün artması

• Bölgedeki üniversite ve teknokent altyapısının güçlü olması

• Bölgenin lojistik imkanları ve liman kullanımı ile yurtdışı piyasalara, özellikle Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesine ihracat kolaylığı

Batı Akdeniz Bölgesi’nde tarım makineleri yatırımlarını cazip hale getirmektedir.

Burdur Isparta

Kayhan Ertuğrul Makine Gençgüç-San Tarım Makineleri

Çokcanlar Makine Gülsan Tarım Aletleri

Teknik İş Zirai Makine Basmacıoğlu

Güzeliş Tarım Makineleri Özdemir Tarım Makineleri

Makersan Makine Çanakoğlu Metal

Ormak Tarım Makineleri Levent Tarım Makineleri

Batmaz Tarım Makineleri

Uslumak Makine

Aca Metal Makine

Ali Özçelik

Aytaçlar Tarım Makineleri

Başkal Tarım Makineleri

Hastarım Tarım Makineleri

Kocapınar Mühendislik

Çok Tarım Makineleri

Özteknik Zirai Makine

İnci Gün Metal

Bölge Tarım Makineleri Üreticileri

Irak, Azerbaycan, Özbekistan, Kazakistan ve Bulgaristan yer almaktadır. Isparta’da üretilen ürünlere baktığımızda ise yine çok çeşitlilik olduğu göze çarpmaktadır. Meyve boylama makinesi, pülverizatör, atomizör, püverizatör, tesviye küreği, çayır biçme makinesi, gübre serpme makinesi, çapa makinesi ve traktör römorku bunlardan öne çıkanlarıdır.

Aşağıdaki tabloda bölgede faaliyet gösteren firmaların isimleri verilmiştir:

T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA)34

KAYNAKLAR

DTM - Dış Ticaret Müsteşarlığı

TÜİK, Türkiye İstatistik Kurumu

CAD/CAM Araştırma ve Uygulama Merkezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Tarım Makineleri Sektörü Sunumu

Elif Çakır, Tarımsal Aletler ve Makineler Sektör Profil Araştırması, İstanbul Ticaret Odası, 2005

Hakan Köse, İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi, Tarım Alet ve Makineleri, 2010

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Kırsal Kalkınma Planı( 2010-2013), Ankara, 2011

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, Strateji Geliştirme Başkanlığı, TR6 Akdeniz Bölgesi Tarım Master Planı, 2007

Türk Tarım Alet ve Makineleri İmalatçıları Birliği (Tarmakbir) - Sektör Raporu

VDMA (Almanya Mühendislik Federasyonu) Ekonomik Raporu 2007

Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, AR-GE Şubesi, “Tarım makineleri ihracatı %92 oranında arttı”

Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, AR-GE Şubesi, “Tarım ve Ormancılıkta Kullanılan Makineler Sektör Raporu”, Kasım 2007

www.batem.gov.tr/yayinlar/kitapciklar/mekanizasyon/mekanizasyon.pdf

Documents

TARIM MAKİNELERİ SEKTÖR RAPORU€¦ · Kaynak: Agrievolution WG 16 T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) T.C. BATI AKDENİZ KALKINMA AJANSI (BAKA) 17 2008 yılında AB’de