STOJANU NOVAKOVIĆU                     

Uz hridi života i studene jave Pod svojijem krstom i ti si se peo,No pred mrazom nisi saginjao glave,Jer bog tvome srcu dade oganj vreo.

Ko orlovi jaki iz rodnih gnijezda,Čija srca nigda zadrhtala nisu,Letio si gori... I sada na visuStojiš, ko hrast jedan, pod spletom zvijezda...

Kako li nas toplo tvoja duša grijeUsred ovih kobnih i sumornih dana!Nad nama ko stablo blagoslova bdije,I mi svi plod zlatan beremo joj s grana...

Nek je blagosloven onaj trenut mioKad te sjajna rodi njedro srpske grude!Ta ti jedan, starče, dostatan bi bioPa da srpski narod vazda slavan bude!

Po gorama našim, po polju i luciProsuo si uma svijetle planete...I mi danas, evo, ko ocu dijete,Svi stupimo tebi sa kapom u ruci.

Blagoslovi, starče! Nek naraštaj cioVelik djelom bude ko ti što si bio!

Aleksa Šantić, 1912.godine   

BIOGRAFIJA

Stojan Novaković, književnik, naučnik, prevodilac, diplomata i političar, i

akademik, rođen je 13. novembra 1842. godine u Šapcu, pod imenom Kosta. Njegovi preci su,po mišljunju nekih istoričara, najverovatnije, početkom 19. veka, doseljeni iz Trebalja u Hercegovini. Stojanov otac, Jovan, koji je rođen 1812. godine u Šapcu, bio je siromašni stolar. Oženio se Šapčankom Janjom, sa kojom je imao troje dece: sina Kostu i kćeri Ljubicu i Jelenu. Oba njegova roditelja bila su dugovečni i doživela su duboku starost.

Svoje detinjstvo Kosta je proveo u Šapcu, u današnjoj Masarikovoj ulici, nedaleko od raskrsnice sa ulicom Braće Nedića. U Šapcu je završio osnovnu školu i Nižu gimnaziju. O školovanju u osnovnoj školi nema sačuvanih podataka, dok je Šabačku gimnaziju pohađao od 1853. do 1857. Godine. Bio je među najboljim đacima.

Za vreme njegovog školovanja u gimnaziji, najistaknutiji profesori Šabačke gimnazije bili su Stojan Bošković, istoričar i prevodilac, profesor i rektor Velike škole, ministar prosvete i diplomatski predstavnik, i Jovan Ilić, tada već afirmisani pesnik. Oni su imali znatnog uticaja na Kostin razvoj i formiranje. Za nastavak njegovog školovanja posebno se založio profesor Bošković, koji je, kao autoritetna ličnost, uspeo da ubedi njegovog siromašnog oca Jovana da ga pošalje u Beograd na dalje šklolovanje.

Višu gimnaziju u Beogradu upisao je 1857. godine. Živeo je u teškim uslovima i siromaštvu, izdržavajući se od stipendije i sopstvenog rada. Najviše se družio sa imenjakom Kostom Popovićem iz Ježevice, najboljim učenikom generacije. Sa njim je, u početku, delio sobu u blizini Kalemegdana. Nešto kasnije, preselio se u oskudni sobičak u susedstvu, da bi mogao više učiti i raditi.

Mada su stanovali odvojeno, imenjaci su se hranili i radili zajedno, kao ekspeditori Srpskih novina, tri dana nedeljno. Delimično su se bavili i prevođenjem. Novembra 1858. godine, Popović i Novaković pokrenuli su rukopisni list Ocenitelj, koji je izlazio četvrtkom i nedeljom, danima kad u školi nije bilo nastave. Ubrzo su im se pridružili i drugi nadareni učenici.

2

U novembru 1859. godine, Novaković je bio među osnivačima Đačkog književnog (učenog) društva, koje je pred svoje članove, buduće istaknute kulturne i javne radnike, postavilo prilično visoke zahteve — svaki je nedeljno morao predati bar po jedan tabak prevoda ili originalnog rukopisa.Đačko književno društvo ugasilo se u junu 1861. godine, nakon održanih 46 redovnih sednica, na kojima je čitan veliki broj đačkih radova i vođena o njima žučna polemika.

Novaković se pokazao kao prevodilac već u VI razredu Gimnazije, kada je, u zemunskoj Podunavci, 1858. godine, objavio svoje prve prevode — Metastazio i Arapi u pustinji.

Njegov književni rad započeo rukopisnim delima Ocenitelj i Đačko učeno društvo. U Ocenitelju je "objavio" prve pesme, kritike i novele, a na sastancima Đačkog ućenog društva čitao je svoje prevode iz publicistike i književnosti, pored pesama i novela.

Godine 1860. kada je završio Gimnaziju Novaković se, upisao na Licej,na pravni odsek. Tamo su tada kao profesori radili istaknuti naučni radnici onoga vremena: Josif Pančić, Janko Šafarik, Đuro Daničić koji je imao presudan uticaj na Novakovića. Daničić je umeo da zapazi sklonosti i sposobnosti svojih studenata i da ih podržava i usmerava u radu, čak i kad završe školovanje na Liceju.

Tokom studija Novaković se, 1862. godine, priključio opštoj modi toga vremena i umesto "nesrpskog" imena Kosta, uzeo "srpsko" — Stojan.

Studije na Liceju je završio 1863. godine i potom počeo da radi u državnoj službi kao činovnik u Ministarstvu finansija, da bi uskoro postao pisar u Državnoj štampariji.

Oženio se vrlo mlad,sa 22 godine, 1864. godine sa Jelenom, kćerkom Jovana Kujundžića Valjevca, nekad terzije i imućnog čoveka, odnosno sestrom svog dobrog prijatelja Milana Kujundžića.

3

Godine 1865., postao je suplent, a od 1866. i profesor Prve beogradske gimnazije. U decembru 1865. godine, postao je redovan član Srpskog učenog društva, na predlog predsednika Društva Jovana Gavrilovića i koji je jednoglasno prihvaćen. U januaru 1867. godine jednoglasno je izabran za sekretara Srpskog učenog društva. Zastupa Društvo na otvaranju Jugoslovenske akademije u Zagrebu i na otkrivanju spomen-ploče Dositeju Obradoviću u Čakovu, 1867. godine.

Iz Prve beogradske gimnazije biva premešten 1869.godine na mesto bibliotekara Narodne biblioteke i kustosa Muzeja u Beogradu. U te svrhe, 1872. godine je putovao u Berlin, Lajpcig, Beč, Grac i Prag, da bi upoznavao organizaciju rada inostranih biblioteka i muzeja. Ubrzo nakon toga.u septembru te godine, postavljen je za profesora Visoke škole, na mesto smenjenog Jovana Boškovića. U to vreme je bio i nastavnik srpskog jezika i književnosti maloletnom Knezu Milanu.

Aprila 1873. godine postao je ministar prosvete u kabinetu Jovana Ristića. Prvi put je bio ministar nepunih sedam meseci. Drugi put je imenovan za ministra prosvete i crkvenih poslova, posle mesec dana, 25. novembra 1873. godine, i ovoga puta je na toj dužnosti proveo nepunih 11 meseci. U periodu od 1875 — 1880. godine, ponovo je profesor na Velikoj školi, da bi, 19. oktobra 1880, po treći put bio izabran za ministra prosvete,na toj dužnosti je bio nepune tri godine.

Novaković je bio jedan od osnivača Napredne stranke 1880.godine. Posle smrti Garašanina bio je i lider ove Stranke.

Tada je pod pokriviteljstvom Ministarstva prosvete i crkvenih dela, pored crkve, potpadale su i: osnovne škole, gimnazije i realke, učiteljske škole, Bogoslovija, Velika škola, Narodna biblioteka, Muzej, Državna štamparija i Narodno pozorište.

Kao ministar prosvete i crkvenih poslova, Novaković je čvrsto rešio da unapredi rad prosvetnih i kulturnih institucija. U te svrhe, za vreme njegovog mandata, donet je velik broj zakona i zakonskih propisa, od kojih su najznačajniji: Zakon o osnovnim školama (1882), Zakon o učiteljskim platama (1881), Izmene i

4

dopune Zakona o ustrojstvu gimnazija (1873, 1881. i 1882.), Zakon o regulisanju plata profesorskih (1875), Izmene u Zakonu o ustrojstvu učiteljske škole (1881), Zakon o nadziravanju škola (1881), Izmene u Zakonu o ustrojstvu Bogoslovije (1873), Izmene Zakona o ustrojstvu Velike škole (1873, 1880), Zakon o Narodnoj biblioteci i Muzeju (1881), itd.

Zakon o osnovnim školama iz decembra 1882. godine je bio veoma cenjen i hvaljen, pre svega od prosvetnih radnika. Njime je ograničeno vreme trajanja osnovnog školovanja na šest godina, pohađanje nastave je postalo obavezno, svaka škola je morala imati svoju knjižnicu i zbirku nastavnih sredstava. Zakonom o učiteljskim platama prilično je popravljen socijalni i materijalni položaj učitelja, čije su prinadležnosti dobrim delom vezane za rezultate rada.

Reforma gimnazija usledila je u decembru 1873. godine. Gimnazijsko učenje je produženo sa šest na sedam godina, a uveden i je prijemni ispit iz srpskog jezika, istorije, računa i zemljopisa, kao i ispit zrelosti. Materijalni položaj profesora srednjih škola, Velike škole i Vojne akademije znatno je popravljen i ovakvo stanje je ostalo sve do 1898. godine.

Godine 1873, na Novakovićevu inicijativu, otvoreno je drugo odeljenje Bogoslovije, koje je imalo zadatak da priprema učitelje i sveštenike za srpske zemlje pod turskom vlašću. Zakonom o uređenju, usvojenim prethodne godine, je znatno je popravljen materijalni položaj sveštenika, naročito seoskih. Po tom zakonu je sveštenik od svakog oporezovanog dobijao po dva dinara godišnje.

Novakovićev je na Velikoj školi otvaranjao nove katedre, drugačijem grupisanju nauka i potenciranju na učenju stranih jezika.

Zakonom o Narodnoj biblioteci i Muzeju, određeno je da Bibliotekom rukovodi bibliotekar, a Muzejem profesor arheologije, koji je istovremeno kustos Muzeja. Ustanovljen je Odbor, čije članove bira zbor profesora Velike škole koji se brine o načinu korišćenja knjižnog fonda i muzejskih zbirki.

Godine 1883, Stojan Novaković postaje član Državnog saveta, a 1884. ministar unutrašnjih poslova u Garašaninovoj vladi, ali je već iduće godine dao

5

ostavku jer mu se činilo da Garašanin isuviše popušta Kralju Milanu i stranim bankama. Zatim je ponovo postao član Državnog saveta. Oktobra 1886. godine, postavljen je na mestu poslanika u Carigradu od strane Kralje Milana. Već do kraja 1886. godine, na osnovu međunarodnog prava, zaključio je privremenu konzulsku konvenciju sa Turskom. Godinu dana kasnije je otvorio naše konzulate u Solunu i Skoplju, čime je omogućen aktivniji rad među srpskim življem na teritorijama pod turskom upravom. Godine 1888. uspostavljen je železnički saobraćaj sa Turskom, preko Ristovca i Caribroda; iste godine, stupio je na snagu i naš prvi trgovinski ugovor sa Turskom. S. Novaković se starao i o otvaranju srpskih škola u Makedoniji, sa našim nastavnicima i udžbenicima. U Carigradu, Solunu i Skoplju, uz saglasnost turskih prosvetnih vlasti, otvaraju se srpske knjižare i prodaju srpske knjige.

Novaković je ponovo postavljen za poslanika u Carigradu krajem 1897. godine,, gde je nasledio neuspešnog dr Vladana Đorđevića. Zbog izmenjenih okolnosti, sada Novakovićem nisu bili zadovoljni ni u Beogradu ni u Carigradu, nalazeći "da je krut, da sa Turcima zateže i da mnogo popuje". Zato je u martu 1900. godine, premešten u Pariz radeći kao poslanik nekoliko meseci. Nakon toga mu je Kralj Aleksandar dao uputstva za poslaničku službu u Petrogradu. U Petrograd je stigao u jesen 1900. godine gde se bavio diplomatijom. Posvetio se studijama o postanju Srbije, izvlačeći iz ruskih arhiva nove i nepoznate dokumente.

Na političkom planu, Novaković je bio veoma cenjen, poštovan i uvažavan zbog svoje izuzetne radne snage, metodičnosti i istrajnosti, dubokog poznavanja naših kulturnih, nacionalnih i istorijskih pitanja i primernog patriotskog držanja. Ostavio je značajnog traga kako u spoljašnjoj, tako i u unutrašnjoj politici naše zemlje.

KNJIŽEVNI RAD STOJANA NOVAKOVIĆA

Kao što je već rečeno, počeci Novakovićevog književnog rada vezani za gimnazijsko školovanje, rukopisni list Ocenitelj i Đačko učeno društvo. Prve dve pesme — Zločinac i Junak, objavio je u Danici 1860. godine. Nadalje, pesme je obajvljivao u Danici, Javoru, Letopisu, Licejki i Vili. Jedinu zbirku pesama štampao je 1862. godine, pod naslovom Pevanija.

6

Kao prevodilac je bio veoma produktivan. Prevodio je Petrarku, Hajnea, Getea, Gajbela, Puškina, Ljermontova, Koljcova, Kozlova, Tolstoja, Ščerbinu, Ševčenka, Mickijeviča, Pjenjkovskog, Rankea, Šera, Voltera, Čajkovskog, Gogolja, Družinjina, Feđkoviča i Ćešekovskog, kao i delove Mahabharate, a prevode je uglavnom objavljivao u Danici, Vili, Licejki, Vidovdanu i Javoru Rankeovu Srpsku revoluciju, Šerovu Istoriju opšte književnosti, Volterovog Karla XII, kao i dva oveća slovenska speva — Puškinovog Kavkaskog roba i Mickijevičevu Gražinu

Pisao je pripovetke, putopise i romane. Pripovetke Junački grob, Nesrećni anđelak, Kob, Lepa Nerećanka, Vampir, Kaluđer i Leposava, objavljivao je u Licejki, Vidovdanu, Javoru i Vili, u periodu od 1862—1865. godine; putopisne beleške S Morave na Vardar, Brusa i Pod zidinama Carigrada, objavio je u Godišnjici i Letopisu, a 1913. godine i jedini roman — Kaluđer i hajduk.

Zbirku pesama Pevanija je objavio 1860.godine i ona je označila prekretnicu u Stojanovom r adu. Njegovom poezijom pozabavio se Kosta Ruvarac, čija je kritika bila "poražavajuća" i predstavljala "hladan tuš za Novakovića". Mladom poeti se, na uljudan način, skoro prijateljski, savetuje da se okane "pojanja" i da se lati kakvog drugog posla na knjizi. Novaković je ovakve ocene stoički podneo, a zabeleženo je da je Kostu Ruvarca i docnije jako cenio i uvažavao.

Iste godine, svoj rad Lak pogled na razvitak srpske književnosti, Novaković je odneo na ocenu svom profesoru i prijatelju Đuri Daničiću, ali su i njegove ocene bile poražavajuće. Daničić je sav rukopis "ižvrljao pisaljkom", nalazeći gole tvrdnje umesto dokazivanja i "aroganciju i obrecivanje" umesto skromnosti. Zabrinut i ožalošćen, Daničić pita: "Je li pisac izgubio volju biti izvanredan čovek?".

Na sreću, Novaković je ove negativne kritike pravilno shvatio, polako zapostavljao svoje angažovanje u lepoj književnosti i sve više se okretao nauci. Spektar njegovog naučnog interesovanja je veoma širok. Agilni i pedantni biografi i bibliografi su došli do zamašne i impozantne cifre od oko 400 objavljenih naučnih radova.

7

U oblasti istorije književnosti, dva su glavna Novakovićeva dela: Istorija srpske književnosti (1867. i 1871.) i Srpska bibliografija (1869). Oba dela su veoma obimna i sintetična. U svojoj Bibliografiji, ogromnim trudom, popisao je sve srpske knjige objavljene od 1741. do 1867. godine. Pošto je izdao knjigu 1869, nastavio je dalje da radi, godinu po godinu, od 1868-1876., i sve to publikovao u Glasniku Srpskog učenog društva. Sem ovih kapitalnih dela, objavio je veliki broj rasprava, članaka i zasebnih dela najrazličitije vrste, posvećenih istoriji srpske književnosti, nauci o jeziku, životu naših svetaca i mučenika, slovenskoj mitologiji, etnografiji i arheologiji i opštekulturnim pitanjima. Objavljivao je i narodne umotvorine (pesme, priče i zagonetke).

Njegovo angažovanje je vrlo značajno i obimno u istorijskoj nauci, mada su ga, generalno, posebno privlačili nemanjički period i Prvi srpski ustanak. Novakovićeva značajnija dela iz ove sfere su: Zakonik Stefana Dušana, cara srpskog (1870), Zemljište radnje Nemanjine (1877), Novo Brdo i Vranjsko Pomoravlje u istoriji srpskoj XIV i XV veka (1879), Srpske oblasti X i XII veka (1880), Poslednji Brankovići u istoriji i u narodnom pevanju (1886), Srbi i Turci XIV i XV veka (1893), Ičkov mir (1903), Ustanak na dahije (1904), Vaskrs države srpske (1904), Tursko carstvo pred srpski ustanak (1906), Ustavno pitanje i zakoni Karađorđevog vremena (1907), Nemanjićke prestonice (1911) i Zakonski spomenici srpskih država srednjeg veka (1912).

Stojan Novaković je umro 1915.godine, sa perom u ruci , pišući svoje memoare.

BIBLIOTEKARSTVO STOJANA NOVAKOVIĆA

Rad Stojana Novakovića na istoriji srpske književnosti je veoma značajan za bibliotekarstvo i bibliografiju uopšte. On ,u uvodnom tekstu Istorije srpske književnosti o ovoj temi kaže : “ Dva su uzroka koja su me namerila da se latim posla ovog, o kome sam najradije mislio više vremena, a naročito poslednjih godina. Prvi je krajnja oskudica ovakove knjige u našoj književnosti. Drugi je, što

8

predajući sam u beogradskoj gimnaziji ovu nauku, smtrah za dužnost popuniti ovim ogledom današnju našu oskudicu i u školi i u književnosti… neka posluži za temelj ili meni ili drugome za bolje delo - pa sam zadovoljan. Smatrao sa se poglavito,da bude koliko je mogućno jasnije pregled celine i da budu što življi na vidiku glavni momenti razvitka u našoj istoriji književnosti i misli u njima.stoga sam se u novijoj književnosti svuda klonio bibliografijskog ređanja dela,koliko je to moglo podneti.Kad dočekamo te izađe bibliografija srpska u hronologijskom redu, oko koje sam i sam namislio raditi, neće biti teško njome se poslužiti za pobrajanje koje bi sve bilo sa ovim neudesno,”1

Stojan Novaković je istovremeno radio na Srpskoj bibliografiji i Istorije srpske književnosti, tako da su ove dve knjige usko povezane i uslovljene. Istraživači njegovog rada naročito naglašavaju da je drugo izdanje Istorije iz 1871.godine plod njegovih bibliografskih istraživanja objavljenih u Srpskoj bibliografiji.

Autori poput Jovana Subotića , Jovana Ristića i Lukijana Mušickog svoj rad na biobibliografijama i bibliografijama smatrali radom na istoriji književnosti, dok je Stojan Novaković sačinio prvu pravu istoriju književnosti kod Srba.

Istoriju srpske književnosti S .Novaković je želeo da sastavi tako što će sistematizovati ranija istraživanja stranih i domaćih autora o istoriji srpske književnosti. Njegova Istorija književnosti iz 1867.godine je podeljena na dva dela: prvi u kome se radi o staroslovenskom jeziku i njegovom odnosu prema srpskom jeziku, i drugi koji govori o istoriji književnosti i podeljen je na tri dela: 1) stara književnost pravoslavnih Srba, 2) književnost srba katolika i dubrovačka književnost, 3)nova književnost Srba. U ovom izdanju on iznosi samo elementarne ,opšte poznate činjenice o porekliu glagoljice i ćirilice i reformi ruske ćirilice Petra Velikog, dok u drugom izdanju iz 1871.godine mnogo potpunije i sa naučnim argumentima iznosi različite stavove naučnika i svoja gledišta o postanku glagoljice i ćirilice odbacujući laička tumačenja o katoličkoj glagoljici i odvajanju crkvene službe katoličkih od pravoslavnih Slovena.

Najveća razlika između prvog i drugog izdanja Istorije srpske književnosti je u tome što u drugom delu piše o svom istraživanju starih srpskih štamparija,njihovih izdanja,izdavača i majstora još od 40 godina posle Gutemberga mnogo obimnije i detaljnije nego u prvom delu.1 Stojan Novaković: Istorija srpske književnosti, Državna štamparija, Beograd, 1867,str, 3-4.

9

Istorija srpske književnosti je preko trideset godina bila udžbenik i priručnik koji su koristili đaci i studenti, domaći i strani naučnici i književnici koji su se interesovali za srpsku kulturu i književnost, i kao takva, jedna od ključnih knjiga srpske kulture.

RETROSPEKTIVNA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIĆA

Svoj bibliografski Stojan Novaković započinje u jod 1865.godine u časopisu Vila, na kom je radio kao urednik tri godine. Tada je radio i kao profesor srpskog jezika i književnosti u Beogradskoj gimnaziji. Tada je došao na ideju da napiše za školske potrebe Istoriju srpske književnosti i u njenom predgovoru najavljuje izradu srpske retrospektivne bibliografije.

S.Novaković je svakodnevno popisivao bibliografsku građu u Narodnoj biblioteci u Beogradu.

Rukopis Bibliografije je bio završen u januaru 1868.godine. Predao ga je Odseku za nauke literature,jezikoslovne i moralne Srpskog učenog društva koje je odmah prihvatilo rukopis i odobrilo ga za štampanje, i ona je odštampana već naredne godine pod nazivom Srpska bibliografija za noviju književnost 1741 – 1867.

Srpska bibliografija za noviju književnost 1741 – 1867. Stojana Novakovića sadrži 3 291.jedinicu raspoređenu hronološki, odrednica je prezime i me pisca,ali i ime prevodioca, priređivača i prerađivača ako je Srbin. Za opisivanje svake jedinica, koristio je pravilo vernog preslikavanja naslovne strane, dok je za stariju građu koja mu nije bila dostupna preuzimao opise od drugih uvek navodeći izvor. U ovoj bibliografiji su obuhvaćene knjige i periodična publikacija: novine, časopisi i kalendari. Ova bibliografija je imala i svoje registre: autorski,imenski, stručni, registar anonima i pregled po godinama.

10

“ Stojan Novaković je bibliografiju posmatrao u funkciji sitorije književnosti, za razliku od Mušickog, Šafarika, Arnota i verovao je da ona mora da obuhvata sve struke i svaku štampanu publikaciju, bez obzira je li ona dostojna imena struke ili svoje vrste.”2

TEKUĆA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIĆA

U Srpskoj bibliografiji popisane su publikacije zaključno sa1867.godinom, a od 1868.godine u Glasniku Srpskog učenog društva Stojan Novaković nastavlja da izdaje tekuću nacionalnu bibliografiju, kojom se bavio i ranije kao urednik Vile. Novaković je u ovom listu objavljivao vesti o novim naslovima i u anotacijama redovno beležio svoja zapažanja o ovim delima, a publikacije je opisivao prema formalnim i prema sadržinskim elementima. U listu Glasnik se bavio tekućom nacionalnom bibliografijom objavljujući podatke o publikacijama izdatim u periodu od 1867.do 1876.godine.

U tekućoj bibliografiji, Novaković je nastojao da realizuje svoje ideje o analitičkoj obradi članka. On je u tekuću bibliografiju uveo veoma značajnu noviu,a to je beleženje upitne odrednice kojima pruža informacije o člancima sadržanim u naučnoj publikaciji ili u zborniku radova. Novaković je , svojim komentarima prvi pokušao da zavede pravila, odnosno da teorijski pojasni pojedina bibliografska pitanja.

“Od zapisa u ranijoj periodici, u kojoj je često za jednu knjigu javljeno, a deset je propušteno bez reči, odskakala je najviše po pomenutim Novakovićevim komentarima, kojima se korak po korak izgrađivala teorija bibliografije, kao i po dopunama preuzimanim iz zagrebečkog Književnika i novosadske Matice, ali i iz lista Bosiljak. Iz njih se postupno definisao i krug elememata, koje opis neizostavno treba da sadrži, a čiju je važnost, naročito podataka o izdavanju, za život jedne knjige i sveukupnu bibliografiju istakao tek Stojan Novaković.”3

2 Dragan Barać: Bibliotekarstvo Stojana Novakovića, Srpska književna zadruga, Beograd,2002,str.100.3 Aleksandra Vraneš: Srpska bibliografija u periodici 1776 – 1941,Beograd,1997str.66.

11

PERSONALNA BIBLIOGRAFIJA STOJANA NOVAKOVIĆA

Kako se Stojan novaković nije bavio sopstvenom biografijom,popisom njegovih radova su se bavili drugi autori. Bibliografija njegovih radova sastavljana je u više navrata. Prva je izrađena kada je izabran za člana srpske kraljevske akademije od strane Svetislava Vulovića i objavljena je u Godišnjaku SKA 1887.godine.

Drugu bibliografiju radova Stojana Novakovića je sastavio Momčilo Ivanić 1899.godine i objavio je u Novoj iskri, u kojoj nisu uneta sva dela već samo najvažnija u okviru selektivne personalne bibliografije.

Treća bibliografija Stojana Novakovića objavljena je u okviru Godišnjaka SKA 1910.godine. Ona sadrži 379 jedinica i nije potpuna.

“Mladi Novaković” je bibliografija koju je sastavio Pavle Popović i koja je objavljena 1921.godine u Spomenicima Stojana Novakovića , a doprinos u upotpunjavanju ove bibliografije dao je Radmilo Dimitrijević radom Prilozi bibliografije radova S.Novakovića objavljenim u časopisu Prilozi za književnost, jezik, istoriju i folklor u Beogradu 1958. Godine.

Bibliografiju posebnih izdanja Stojana Novakovića objavio je Miodrag Živkov u Bibliotekaru 17 1965.godine , a dopunio ju je Ljubomir Nikolić u radu “Prilozi bibliografiji izdanja radova Stojana Novakovića” 1979.godine.

Ni do danas nije izrađena potpuna i sveobuhvatna bibliografija Stojana Novakovića.

12

ZAKLJUČAK

Doprinosi Stojana Novakovića srpskoj kulturi, istoriji, istoriji književnosti i jezika, bibliografiji i bibliotekarstvu, arheografiji i pravnih propisa iz ovoh oblasti , nažalost, ni dan danas nisu sveobuhvatno istraženi i sagledani. Mnogi istraživači njegovog dela smatraju da je objavljeno nesrazmerno malo radova u odnosu na njegov značaj.

Literatura :

Znameniti šapčani i podrinci / Branko Šašić. – Šabac : Dragan Srnić,1998.

Portreti iz novije srpske istorije/ Dimitrije Đorđević. – Beograd : BIGZ, 1997.

13

Bibliotekarsvo Stojana Novakovića/ Dragan Barać. – Beograd : Srpska književna zadruga, 2002.

Istorija srpske književnosti/ Stojan Novaković . - Beograd : Državna štamparija, 1867.

Srpska bibliografija u periodici1776 -1941/ Aleksandra Vraneš . -Beograd,1997.

14