Sllajdet Te Ekonomiski Menaxherial

8/19/2019 Sllajdet Te Ekonomiski Menaxherial

1/28

TREGU, OFERTA DHE KERKESA

• Tregu paraqet vendin ku ballafaqohet oferta dhe këkresa e mallrave,e kapitalit, e

fuqis punëtore, lëndëve të para, shërbimeve etj.

• Tregu ka karakter evolutiv.

• Roli i mekanizmave të tregut ndryshon varësisht nga sistemi ekonomiko-shoqëror.

• ë treg bëhet këmbimi i të mirave materiale, pra sigurohet riprodhimi i zgjeruar.

• Tregu nëpërmjet !mimeve, bën shpërndarjen parësore të produktit shoqëror dhe

të ardhurave kombëtare si në aspektin sektoral ashtu territorial.

• "unksioni i tregut sigurohet nëpërmjet ligjit të vlerës.

• Tregu bën metamorfozën e të mirave materiale.

• #rodhuesve tregu u ofron informata të rëndësishme.

• Tregu bën alokimin e faktorëve të prodhimit.

• ë ekonomin e hapur !mimet formohen në bazë të ofertës dhe kërkesës.

• #ër të qenë i sukseshëm $rma në biznesin e vet duhet të bazohet në tri parime

kryesore të ekonomive % rentabiliteti, produktiviteti, dhe ekonomizmi.

• Tregu ofron forma&ione për inova&ione tekniko-teknologjike.

• Tregu bën seleksionimin nëpër lëmenj dhe në degë ekonomike.

• 'lement esen&ial i tregut është paraja e &ila shërben si mjet për llogaritjen e

!mimit të një malli.

• #rona private është tipar esen&ial i ekonomisë së tregut.

• (ështja !farë të prodhohet zgjidhet në tregun e produkteve. #ra tregu i

transmeton prodhuesve kërkesat dhe preferen&at e konsumatorëve.

• (ështja si të prodhohet zgjidhet nga konkurren&a e kjo arrihet duke përdorur

metodat në e$!ente në prodhim.

• (ështja për kë të prodhohet zgjidhet në tregjet e faktorëve të prodhimit.

KERKESA DHE OFERTA )uptimi i kërkesës

• *igji i vlerës është ligji më i përgjithshëm dhe më i rëndësishëm që vepron nëekonomin e tregut.

• *igji i vlerës nëpërmjet ofertës dhe kërkesës ndëshkon prodhuesit që kanë

shpenzime më të mëdha të prodhimit dhe stimulon prodhuesit që kanë ekonomizëm

më të lartë.

• (mimi luan rol shumë të rëndësishëm në funksionimin e


2/28

tregut dhe është në propor&ion të zhdrejtë me ofertën dhe kërkesën.

• )ërkesa varet nga niveli i !mimeve të të mirave materiale dhe i shërbimeve të

ofruara në treg.

• gritja e standartit dhe ndryshimi i shijes së njerzëve ka ndikuar në rritjen e

nevojave për të mira materiale dhe shërbime.

• +allafaqimi në treg i shitësve dhe blerësve për&akton !mimin e tregut dhe sasin e

tregtuar.

• Termi sasi e kërkuar përfaqëson sasin që konsumatorët do të blejnë me një !mim

të &aktuar gjatë një periudhe kohe të dhënë

• ë një blerës të ketë kërkesë për një produkt nuk është e mjaftueshme të ketë

nevoj për të ai duhet njëkohësisht të jetë i gatshëm të blej kët produkt.

KERKESA DHE KURBA E KERKESES

• Raporti ndërmjet !mimit dhe sasinë e &ila blehet, quhet kurba e kërkesës.

• ë qoftë se blerësit blejnë më shumë vetëm sepse ulet !mimi i produktit, atëher

kemi një rritje të saisë së kërkuar. ë rast se blejn më shumë për !mim të

mundshëm, atëherë kemi një rritje në kërkesë.

ilët janë faktorët e tjerë që ndikojnë te kërkesa

/ë kryesorët janë %

0. Të ardhurat e konsumatorëve,

1. !mimet e mallrave 2zëvendësues dhe plotësues3,

4. prirjet e konsumatorëve lidhur me të ardhurat dhe !mimet,

5. umri i konsumatorëve,

6. 7hijet dhe preferen&at e konsumatorëve.

Të ardhurat e konsumatorëve, në 'konomiks njihen dy lloje të mirash

0. Të mira nromale 1. Të mira inferiore.

• (mimet e mallrave zëvendsues dhe plotësues,

• #ritjet e konsumatorëve

• umri i konsumatorëve

• 7hijet dhe preferen&at.

)ëta janë faktorët kryesore 2faktorë të tjerë me ndikim spe&i$k në mallra të ve!antë

janë faktorët stinor, klimaterikë etj.


3/28


4/28

EKUILIBRI I TREGUT'kuilibri i tregut paraqet një gjendje të till, në të &ilën si blerësit dhe shitsit nuk kanë

arsye të ndryshojnë sjelljen e tyre.

• )ëtu kemi situatën kur shumë blerës dhe shumë shitës paraqiten në mënyrë të

pavarur.

• ;snjë blerës apo shitës individual nuk kanë mundësi të ndikojn te !mimi i tregut.

• (mimi i ekuilibrit përfaqëson !mimin për të &ilin sasia e kërkuar dhe ajo e ofruar

janë të barabarta.

• është një kompromis midis interesave të shitësve dhe blerësve.

• #ër nivele !mimesh më të ulëta se !mimi i ekuilibrit saisa e kërkuar e tejkalon

sasin e ofruar duke krijuar mungesë.

• )ur nivelet e !mimit janë mbi !mimin e ekuilibrit sasia e ofruar tejkalon sasin e

kërkuar, duke krijuar tepri&ë.


5/28

OFERTA E DEGE (SEKTORIT) NE TREGUN

KONKURENIAL

)onkurren&a e plotë karakterizohet nga një sërë ve!orish %

0. 'gzisten&a e një numri të madh $rmash në treg

1. Të gjitha $rmat shesin produkte me karakteristika të njejta produkte homogjene .

4. +lerësit dhe shitësit janë të miniinformuar, kanë njohuri të plota për !mimet dhe

produktet në treg .

5. 'kzisten&a e lehtësisë së hyrjes dhe daljes se $rmave nga dega .

Tipari më i rëndësishëm i konkuren&ës së plotë që buron nga ve!oritë e mësipërme,

është se $rmat janë !mimpranuese

• )onkuren&a e plotë mund të përku$zohet si një lloj tregu, me të &ilin $rmat e

ve!anta nuk kanë kontroll mbi !mimet e produkteve që shesin .

• ë kushte konkurren&ës së plotë shpenzimet marigjinale janë të barabarta me

!mimin / < # .

• =ferta e përgjithshme do të jetë shuma e sasive individuale që ofrojnë

ndërmarrjet përkatëse për një !mim të dhënë të tregut .

Oferta e De!ës "ë #er$udhe Afat!%ate

#ër të analizuar dhe kuptuar më mirë sjelljen e $rmës dhe të degës, është e

nevojshme të dallojmë tre periudha kohore të mundshme të ekuilibrit të tregut %

• 'kuilibri momental, ku oferta është $kse

• 'kuilibri afatshkurtër, ku $rmat mund të rrisin prodhimin, /egjithëse kapitali

mbetet i pandryshuar .


6/28

• 'kuilibri afatgjatë kur të gjithë faktorët e prodhimit mund të ndryshojnë .


7/28

#ra midis periudhave afatgjate dhe periudha afatshkurta ekzistojnëndryshime, të

&ilat shfaqen në këto aspekte thelbësore %

• ë periudhat afatgjata $rma mund të ndryshojnë madhësinë e impianteve të saj,

kurba e kostos mesatare në këto periudha është me e shpeshtë se kurba e kostos

totale mesatare në periudha afatshkurta .

• ë periudhat afatgjata nuk ka kosto $kse, të gjitha kostot janë të ndryshueshme .

• ë periudha afatgjata kemi hyrje të $rmave të reja në degë kur $rmat ekzistuese

marrin $tim ekonomik . ga ana tjetër, kemi dalje të $rmave nga dega në qoftë se

ato nuk marrin të paktën $timin normal, pra pësojn humbje ekonomike .

• ë periudha afatgjata $timi ekonomik do të jetë zero, $rmat do të marrin vetëm

$tim normal .

K&"'urre"a e *&t dhe e+e"a e'&"&-$'

'$!en&a ekonomike, sipas për&aktimit të ekonomistit të mirënjohur italian 8ilfredo

#areto, përfaqëson atë situat ku prodhimi i një malli të dhënë nuk mund të rritet pa

ulur prodhimin e një malli tjetër dhe kur konsumi, i një konsumatori nuk mund të

rritet pa pakësuar konsumin e një tjetri .

0. ë kushte idelae ekonomia konkurren&iale arrin e$!en&ën alokative .

a.3 )ur konsumatorët maksimalizojnë kënaqësitë, dobia mari>hinale është e

barabart me !mimin .


8/28

b.3 )ur prodhuesit pjesmarrës të konkurren&ës së plotë ofrojnë të mira, ato

për&aktohen për atë sasi të prodhimit tek e &ila shpenzimet mari>hinale janë të

barabarta me !mimin .

e.3 )ur /? < # dhe / < #, pason edhe /? < / . prandaj, shpenzimet mari>hinale

shoqërore të prodhimit të një të mire në kushtet konkuren&iale janë të barabarta me

vlerën e asaj të mire, nga aspekti i dobisë së saj mari>hinale .

1. @anë tre kërkesa të &ilat tregjet duhet t9i plotësojnë për të qenë shoqërisht

optimale .

a.3 uk gu>on të jetë në asnjë masë konkurren&a jo e plotë !ka do të thotë se

prodhuesit individualë nuk mund të ndikojnë në !mimin e prodhimit .

b.3 uk gu>on të ketë ekstremitet, e me të &ilat ndërmarrja ia imponon shoqërisë

ndonjë shpenzim .

&.3 Tregjet e$kase konkurren&iale nuk mund të sigurojnë vetvetin shpërndarjen e të

ardhurave dhe të konsumit që do t9u përgjigjej shoqërisë .

.ONO#OLI

"jala monopol rrjedh nga greqishtja % mono që do të thotë i vetëm, dhe polien që do

të thotë me shitë .

• /onopoli përfaqëson një $rmë të vetme e &ila prodhon dhe shet gjith produktin e

një dege .

0. /onopoli dhe tiparet e tij .

Tipari themelor i tij % ekzisten&a e një shitësi të vetëm në degë . /ungesa e

zëvendësuesve të afërt . jë nga treguesit që përdoret për vlerësimin e pozi&ionit

monopol të një $rme është elasti&iteti i tërthort i kërkesës . #ra ekzisten&a e

monopolit nënkupton mungesën e zëvendësuesve të afërt . ;ftësia për të ndihmuar

mbi !mimin . /ë fuqi tregtare kuptojmë aftësinë që ka $rma për të ndikuar në

!mimin e prodhimit që shet, nëpërmjet ndyshimit të sasisë së tij . "irma monopol

nuk është !mimpranues për !mimpër&aktuese .

E'/$ste"a e e"!esa0e të h1r%e 2

a.3 /onopoli që mbështet në kontrollin e një inputi bazë të

prodhimit .

b.3 /onopoli që mbështetet në pengesat ligjore . )jo realizohet

nëpërmjet patentave, e drejtës së autorit dhe li&ensave . #ërveq

patentave dhe të drejtës së autorit, shteti mund të vendosë

pengesa të tjera ligjore për të ushtruar një aktivitet .


9/28

&.3 /onoploi që krijohet nga bashkimi i $rmave .

d.3 /onopolet natyrore . )ëto monopole, mbështeten në

ekzisten&ën e ekonomizmit të shkollës . )jo vlen në ato degë, të

&ilat kanë kosto $kse tepër të larta .

DISKRI.INI.I NE .I.

ë shumë raste $rmat mundohen të shesin të njejtin mall të klientë të ndryshëm

me &mime të ndryshme edhe pse kostot e prodhimit për të dy klientët janë tënjejtat. )jo praktikë quhet diskriminim me &mim.jë mënyrë që një $rmë të

diskriminojë në &mim duhet të kete fuqi ne treg

jë alegori për &aktimin e &mimit

#ërftyroni se ju jeni drejtor i përgjithshëm i Readalt#ublishing ompani. ;utori më i

shitur i Readalt sapo ka shkruar romanin e tij të fundit.*e te përftyrojnë se ju i


10/28

paguani autorit plot 1 milioneuro për të drejtat eksluzive për të botuar

librin.7upozojmë se kostoja e shtypjes së librit është zero

Aepartamenti i marketingut i Readalot ju thotë se libri do të terheq dy lloje

le>uesish. *ibri do te josh 0BB.BBB tifozët kokëngjeshur të autorit. )ta do të jenë

tëgatshëm të paguajn deri 4B euro për librin. #lus këtyre libri do tu drejtohet rreth

5BB.BBB le>uesve më pak entuzaste të &ilët do të jen të gatshëm të paguajnë derinë 6 euro për librin.

Cgjidhja e problemit të /e një &mim prej 4B euro Readalot : shet 0BB.BBB kopje

ka një të ardhur prej 4 milion euro dhe arrin një $tim prej 0 milion euro./e një &mim

prej 6 euro shet 6BB.BBB kopje ka një të ardhur prej 1,6 milion euro dhe arrin një

$tim prej 6BB.BBB euro. #ra, Readalt : i e maksimizon $timin duke &aktuar &mimin

4B euro dhe duke lënë të ikë shansin për t9u shitur 5BB.BBB le>uesve tjerë më pak

entuziastë.

Tani supozoni se departamenti i marketingut të readolot : it bën një zbulim të

rëndësishëm% këto dy grupe le>uesish janë tregje të ve&uara. #ër më tepër, është

vështirë për le>uesit e njerit vend të blejnë libra ne tjetrin.

ë këtë rast të ardhurat prej 4 milion euro në /bretërin e+ashkuar dhe 1 milion

euro në 7htetet e +ashkuara një total 6milion euro.;tëherë $timi është 4 milion euro

me masë të konsiderueshme më i madh sesa 0 milion euro që )ompaniamund të

$tonte duke kërkuar të njejtin &mim prej 4B euro tëgjithë klienteve. @o &uditrisht

Readalt : i zgjedh të ndjekëkëtë strategji të diskriminimit në &mim. /egjithëse

historia me Readalt #ublishing është hipotetike,ajo përshkruan me saktësu

praktikën e biznesit në shumëkompani botimesh.

ë këtë rast tri janë mësime për t9u mësuar mbidiskriminimin në &mim.

.ës$- $ arë2 ë thelb, një monopolist që diskriminonme &mim i kërkon se&ilit

klient që të paguajë një &mim më pranë gatishmërisë së tij ose të saj.

.ës$- $ d1të2 është që diskriminimi në &mim kërkon aftësi për të ve&uar kliente në

përputhshmëri me gatishmërinë e tyre për të paguar. ë shembull tonë klientet

qene të ve&uar gjeogra$kisht.

jë konkluzion për këtë është for&a e tregut mundt9i pengojë $rmat të diskriminojnë

në &mim. ë ve&anti një for&ë e tillë është shitja e një kohshme në disa vende. ë

fakt përdorimi në rritje i interesit për të blerë libra dhe mallra të tjera nëpërmjet

kompanive ka të ngjarë të ndikojë në aftësinë e kompanive për të diskriminuar në&mim në tregje ndërkombetare.

.ës$- $ trete ga alagoria e jonë është ndoshta më befasuesi% diskriminimi në&mim mund të rritë mirëqenien ekonomike. #ra, diskriminimi në &mim mund të

eliminojë mungesën e e$kasitetit që shoqëron natyrshëm &aktimin e &mimeve

monopol.


11/28

Auhet theksuar se rritja në mirëqenie nga diskriminimi në &mim si një tepri&ë më e

lartë e prodhuesit dhe jo si tepri&ë më e lartë e konsumatorit. Aiskriminimi i plotë në

&mim përshkruan një situatë në të &ilën monopolisti e di saktësisht gatishmërinë e

&do klienti për të paguar dhe mund t9i kërkoj se&ilit klient një &mim të ndryshëm.

7hembuj të diskriminimit në &mim

- +iletat e kinemase

- mimet e linjave ajrore

- =fertat lidhur me sasinë

Rrija e blerjes në internet e rrit sasinë e informa&ionit në dispozi&ion të

konsumatorit, duke u lejuar atyreqë të bëjnë zgjedhje më të informuara. #or në të

njejtënkohë, ajo u jep shitësve më shumë informa&ion rrethkonsumatorit duke e

bërë më të lehtë diskriminimin në &mim.

O*$!&&*$

=ligopoli përfaqëson të llojë tregu ku sundojnë një numër i vogël $rmash, vendimet

e të &ilave janë të ndërmarrura. Tiparet kryesore të një tregu oligopolistike .

'kzisten&a e një numri të vogël $rmash . dërvarësia e $rmave që sundojn në treg

është një karakteristik dalluese e oligopolit, krahasuar me konkurren&ën e plotë .

7tandardizimi ose diferen&imi i produkteve .

dërvarësia në kontrollin e !mimeve .

)onkurren&a nëpërmjet reklamës dhe &ilësis .

Dyrja me vështërësi në deg % Tregu monopolistik e ka bazën të pengesat e hyrjes, ku

mund të përmendim % 'konomia e shkallës . )ur për të arritur nivelin më të ulët të

kostos në një degë duhet një prodhim relativisht i madh, ku kërkohet ajo kapital

$llestar shum të madh .

• /ungesa e informa&ionit

• *i!ensat apo kontrolli mbi burimet kryesore .

OLIGO#OLI

jë oligopol është një treg me vetem pak shitës &donjëri nga të &ilët ofron një

produkt të ngjajshëm ose identik me të tjerët. )onkurren&ë monopolistike. jëstruktur tregut në të &ilën shumë $rma shesin produkte të &ilat janë të ngjajshme

por joidentike.

Erupi oligopolistëve është në pozitë më të mirë duke bashkëpunuar dhe funksionuar

si një monopolist duke prodhuar një sasi të vogël produkti dhe duke &aktuar një

&mim mbi koston marigjinale.


12/28

Auopoli është lloj më i thjeshtë i oligopolit.7e&ili oligopolist joshet ta rrit prodhimin

dhe të rrëmbejë një pjesë më të madhe te tregut. /eqë se&ili prej tyre përpiqet ta

bëjë kete, prodhimi total rritet dhe &mimi bie.mimi nga monopoli, është më i vogël

sesa &mimimonopol por më i madh sesa &mimi konkurrues 2i &ili barazohet3 me

koston marigjinale

S$ "d$'&" -adhës$a e "%ë &*$!&&*$ -b$ re/u*tat$" e tre!ut

jë oligopol i madh është në thelb një grup $rmash konkurruese. mimi i afrohet

kostos mari>hinale dhe sasia e prodhuar i ofrohet nivelit shoqërisht e$kas

*ejimi i tregtisë së lirë e rrit numrin e prodhuesve nga të &ilët &do konsumator mund

të zgjedhë dhe kjo konkurren&ë e rritur i mban &mimet më pranë kostos mari>hinale

jë nga karakteristikat e një tregu oligopolistik është prania e barrierave për hyrje.

jë nga barrierat më të ashpëra për hyrje është nevoja që të kesh pasuri.

TEORIA E LO3ES DHE EKONO.IKSI BASHKE#UNI.IT

Teoria e lojës është studimi i asaj sesi sillen njerëzit në situata strategjike. /estrategjike kuptojme një situatë më të &ilën &do person kur vendos &farë veprimesh

të ndërmarrë duhet të marr në konsiderat sesi mund t9i përgjigjen të tjerët këtij

veprimi.

Teoria e lojës është shumë e dobishme për të kuptuar sjelljen e oligopolëve.

jë lojë ve&anërisht e rëndësishme quhet dilema e të burgosurve. )jo lojë jep

kapa&itet për te

kuptuar të vërtetat e fshehura për vështëristë e ruajtjes së bashkëpunimit.

D$*e-a e të bur!&sur0e

jë lojë e ve&ant midis dy të burgosurve e &ila ilustron përse bashkëpunimi është i

vështirë të ruhet madje edhe kur ai është re&prokisht $timprurës.

D$s'r$-$"$-$ $ 4-$-e0e "ë Kushtet e .&"&&*$t

Cakonisht dallojmë tri lloj diskriminimesh !mimi .

a.3 Aiskriminimi !mimi i shkallës së parë . ryshimin e !mimeve e bënë monopolisti

prej rastit në rast . #ra, ndryshon !mimin e produktit sipas njerëzve .

b.3 Aiskriminimi !mimi i shkallës së dytë . (mimet ndryshojnë sipas njësisë së

produkteve, e jo sipas njerëzve .&.3 Aiskriminimi !mimi i shkallës së tretë . )emi atëherë kur monopolisti e shet

produktin e tij të konsumatorët e ndryshëm dhe me !mime të ndryshme .

ëllimi i !mimeve diskriminues është që të rritet $timi i $rmës .


13/28

• )riteri i destina&ionit ekonomik . #ër shembull, tregu i qumshtit mund të ndahet në

dy nëntregje në tregun . • )riteri i kohës kur realizohet shitja .• )riteri i natyrës së

produktit .

4. "irma duhet të jetë në gjendje të parandalojë mundësin e

rishitjes së produkteve .

#&*$t$'at Shtetër&re ër K&"tr&**$" e .&"&&*$t

ë në $llim, duhet të dallojmë se ndërhyrja shtetërore është e ndryshme për llojë të

ndryshme monopolesh .

#ër shembull, për monopolet që krijohen mbi bazën e shkrirjes së $rmave, në

shumë raste shteti ndërhyn me mjete ligjore, si! janë ligjet antitrust, për të lejuar

krijimin e tyre . #ër monopolet natyrore, të &ilat janë të domosdoshme për shkak të

ekonomizmeve të shkallës, shteti ndërhyn për t9i rregulluar to.

T$aret e K&"'urre"ës .&"&&*$st$'e

• umri i madh i $rmave

• Aiferen&imi i produktit . Aiferen&imi i produktit bëhet në disa mënyra %

0. 8endojsa

1. 7hërbimet

4. dryshimet e &ilësisë .

5. Fmazhi i prolduktit .

• )ontrolli i ku$zuar i !mimit . "irmat ushtrojnë një kontroll më të madh mbi !mimet

kur diferen&imi i produktit është më i lartë, kur numri i $rmave është më i vogël

dhe kur konkurrentët janë më larg njëri tjetrit .

• *ehtësira relative e hyrjes .

• )onkurren&ë jo vetëm nëpërmjet !mimeve . Rivalet ekonomikë

nuk mbështeten vetëm në !mimet, por edhe në &ilësinë e produktit, reklamën,

kushtet apo shërbimet që shoqërojn shitjen e produktit, etj .


14/28

F$r-at dhe De!aF$r-a dhe -et&dat e r&'ur&r$-$t te $"ute0e

jë mena>her mund t9i siguroj inputet e nevojshme per te prodhuar një produkt

përfundimtar, duke përdorur një nga tri mënyrat e nevojshme%

- t9i bleje inputet në treg me &mimet korrente

- t9i sigurojë inputet sipas një kontrate të lidhur

- T9i prodhojë inputet me kompanin e vet


15/28


16/28


17/28


18/28

Strate!$st e 5e"d&s%es së -$-e0e ër F$r-at -e

fu6$ tre!u

jë $rmë ka fuqi tregu, atëherë kur ka mundësi të vendosë një &mim më të lartë se

kostoja mari>hinale. ë këto kushte është e nevojshme që mena>heri të njohë

strategjitë baz të vendosjes së &mimeve që maksimizojnë $timet e $rmës.

ë praktikë nëse një $rmë ka apo jo fuqi tregu provohet pikërisht nga rezultati i

strategjisë të ndjekura lidhur më &mimet, të &ilat shpesh resultojnë si strategji

prove,testimi. ë këtë kontekst do të do ti &ekim disa prej këtyre rrethanave dhe

strategjive përkatëse të &mimeve

• "irma që e para ofron një produkt, të zbatoj strategjinë e 7sh'u-/$-$t të

-$-$t8 7trategjia e tillë ka si efekt pozitiv $time të konsiderueshme të $rmësdhe mbulimin në një masë të &aktuar, të kostove $llestare $kse të saj./egjithatë,

strategjia shoqërohet edhe me efekte negative, si& është n>itja e hyrjes së $rmave

tjera me degë.jë $rmë që synon të hyjë në në treg dhe të kapë një pjesë të &aktuar të tij mund të

zbatoj &mime të ulta 7-$-e e"etr$-$82 'dhe kjo strategji ka si anë të sajtë dobët ndër të tjera, vështërësitë për rritjen e &mimit në periudhat pasuese.

jë strategji e ngjajshme &mimesh është strategjia e 7-$-$t të 'u+/uar8 sipas së &ilës, një kompani .ë pozitën e monopolistit vendos &mimin e produktit

poshtë &mimit monopolist, për të dekurajuar konkurresit poten&ial që hyjnë në treg.

jë startegji e till mund të jetë e sukseshme në qoftë se monopoli pret një ulje të

kosotos, sipas së &ilës sa më shumë rritet përvoja edhe sasia e prodhon, aq mëshumë ulët kostoja mesatare.

jë strategji e ngjajshme, por më e fortë se ajo e &mimit të ku$zuar është strategjia

e 7-$-e0e !rab$t6are8,&mime e që janë nën nivelin e kosots mari>hinaleqësynojnë në n>jerrjen e $rmave konkurruese nga tregu.

mimi i shtresës so&iale të &ilës i takon blerësi. )ështu ndodh për shembull me

bizhuteritë dhe parfumet e &muara, automobilat luksoze etj. 7tratgjia e zbatuar në

këto rrethana synon në vendosjen e &mimeve të larta, që janë, 7-$-e

rest$!%$82

Strate!%$të "ë tre!%e -e '&"'urre"ë të ashër -$-$2

)ur $rmat janë të pamundura në strategjit reaguese mena>herëve të këtyre $rmave

u mbetet të mendojnë për strategji tjera që zbatojne konkurren&ën e &mimeve. Aisa

nga këto strategji janë (1) premtimi për ta ulur cmimin në nivelin e cmimit të

frmave tjera.(2) Nxitja e besnikërisë ndaj markës ; 3 ndryshimi i cmimit pa ndnjë

rre!ull


19/28

lja e cmimeve në nivelin e cmimeve të firmave

tjera

ë qoftë se një $rmë ul &mimin, $rmat rivale do ta ulin &mimin e tyre në të njejtin

nivel pikërisht për ta ruajtur pjesën e tregut. /egjithatë, ulja e &mimit nga një $rmë,

nuk sjell rritjen e pjesës së tregut për të.;jo thjesht n>it luftën e &imieve, duke

sjellur $time më të ulëta. #ra strategjia e barazimit të &mimeve me &mimin e $rmës

rivale jo vetëm që kalon koston e monitorimit tek konsumatorët por është

njëkohësisht strategji diskriminuese ndaj konsumatorëve.

N9$t%a e bes"$'ër$së "da% -ar'ës2

>ita e besnikërisë ndaj markës kërkon angazhim të posa&ëm në reklama&ion. #ër

shembull, një numër kompanish ajrore ofron kompensime në rast se pasagjerëtplotësojnë një kilometrazh të &akutar Iuturimesh ajrore etj. #ra kur produkti i ofruar

është homogjen nga kompanitë të ndryshme.

Ndr1sh$-$ a "d&"%ë rre!u** -$-$

)jo strategji konsiston në ndryshimet e &mimit nga dita në ditë apo nga ora në orë.

'fekt i mundshëm pozitiv i kësaj strategjie është paksimi F informa&ionit të

konsumatorit për të lëvizur në njëkompani tjetër. Ejithashtu, $rmat rivale të

kompanisë që zbatojnë këtë strategji janë pak të n>ituara të përfshihen në një luftë

&mimesh përderisa nuk janë të sigurta për &mimin e ardhshëm të kompanisë në

fjalë.

/egjithatë strategjia e ndryshuar pa ndonjë rregull të &mimeve ka kostot e veta. ;jo

ve&anërisht e kushtueshme, kur ndryshimi i &mimeve kërkon ndryshimin e etiketave

të mallrave.

Strate!%$ se+'e "ë O*$!&&*

=ligopoli përbën një strukturë tregu shumë të pasur në situata të ve&anta, spe&i$ke

pra edhe një hapsirë të gjerë për analizen e sjelljeve oligopolistike

.arrë0esh%et 'arte*2

ë kushte ideale &do $rmë do të dëshironte të ishte monopoli. #ër tregje të

&aktuara, një nga rrugët e ndjekura është diferen&imi i produkteve që kërkoninvestime me teknologji të avan&uara në kulturën e shërbimit etj.Auke n>itur kështu

zhvillimin e struktrës së )onkurren&ës monopolistike

një situatë oligopli, ku ka disa $rma të fuqishme në treg është vështirë apo e

pamundur që një $rmë të eliminojë konkurrentët e saj. ë një situatë të tillë, ato

mund të bien dakord të kooperojnë me njera-tjetërën, të fromojnë një kartel.


20/28


21/28

merret me përpunimin e mëtejshëm të inputit,në mënyr që të maksimizohet $timi i

përgjithshëm për $rmën.

jësia furnizuese do të shfrytëzonte pozitën e saj monopol për të diktuar një &mim

më të lartë se kostoja mar>hinale, njësia tjetër do të ishte e detyruar të bënte të

njejtën gjë.

#ëra't$-$ $ -$-e0e ër d1 &se -ë shu-ë r&du'te

)a shumë produkte. #roduktet në shumi&ën e rasteve janë të lidhura produktet.

*idhja mund të ekzistojë në anën e kërkesës me anën e kostos apo në anën e

kërkesës dhe atë të kostos njëkohsisht. +azuar në natyrën e lidhjes, mund të

dallojmë të paktën

katër rastë%

a.) "rduktet janë pltësuese n!a pikëpamja e #ërkësës.

b.) "rduktet janë $ëvendësueshme n!a pikëpamja e kërkesës.

c.) "rduktet prdhhen së bashku

d.) "rduktet knkurrjnë për të njejtat burime

5e"d$--arr%a "ë Kushtet e #as$!ur$së dhe të

R$s'ut

#as$!ur$a dhe R$s'u

7hpesh rezultatet e një vendimi mena>herial nuk mund të njihen paraprakisht.

;ndaj është e nevojshme të bëjnë dallimin midis riskut dhe pasigurisë.

Risku përfaqëson një situat të tillë, kur mena>heri nuk është i sigurt për rezultatin e

një vendimi mena>herial por ai mund të parashikojë të gjitha rezultatet e

mundshme dhe të për&aktojë probalitetin e ndodhjes së se&ilit prej këtyre

rezultateve.

#asiguria përfaqëson një situat të tillë ku mena>heri jo vetëm që nuk është i sigurtpër rezultatin e vendimit mena>herial, por as nuk mund të parashikojë të gjitha

rezultatet e mundshme pra probalitetin e se&ilit rezultat. ë të dyja situatat siguria

nuk është e plotë, por informa&ioni është më i madh në situatat e riskut.

#o i ve&ojmë disa burime që lidhen pikërisht me Riskun e biznesit

- +urimet e riskut janë me uljet dhe ngritjet &iklike të ekonomisë, si asaj

kombëtare ashtu edhe asaj ndërkombëtare. #ër shembull )riza $nan&iare


22/28


23/28


24/28

&.3 7hpenzimet mesatare 2;T3 , paraqesin suksesin e afarizmit, a eshte

pro$tablile sa kushton prodhimi për një njësi të produktit ;T < T


25/28

7hpenzimet e pë rgjithshme pë rbë n prej shpenzimeve $kse Ahe variabël .

0. 7hpenzimet mesatare $kse 2;"3

1. 7hpenzimet mesatare variabë l

f.3 7hpenzimet oportune


26/28

Oferta dhe #ë ra't$-$ $ 4-$-$t "ë Tre!%et

K&"'urre"$a*e

)onkurren&a e plotë

• #ër marrjen e vendimeve për sasin e prodhuar, apo nivelin e !mimeve, $rmat

ndahen para dy ku$zimeve kryesore %

0. )u$zimi teknologjik dhe 1. )u$zimi i tregut .

• *idhja midis !mimit që vendos një $rmë dhe sasisë që ajo shet, në literaturën

bashkëkohore ekonomike quhet )urb kërkes që e përballon një $rmë .

)u$zimet që pë rballon një $rmë individuale do të jenë të ndryshme që

rezulton nga konkurren&a .

• (ka kuptojmë me konkurren&ë të plotë në ekonomi % kuptojm se ndërmarrja

mund ta shes produktin vetëm me !mimin e tregut .


27/28

• ë konkurren&ën horizontale ofertuesit nuk të shesin sasin e produkteve me

!mimin e tregut .

• )urba e kërkesës së tregut varet nga sjellja e konsumatorë ve .


28/28

Documents

Sllajdet Te Ekonomiski Menaxherial