Vandens turizmo maršrutai

Water tourism routes

Wodne szLaKi turYstYCzne

ŠeŠupėKumiałKa, BrzozówKa, BieBrza

Detalesnė ir naujesnė informacija apie vandens turizmo maršrutus patalpinta svetainėse: www.nemunas.info, www.suvalkijos.info, www.vilkaviskisinfo.lt, www.biebrza.org.pl, www.kalvarija.lt

Bardziej szczegółowe informacje o szlakach wodnych turystycznych na stronach internetowych: www.nemunas.info, www.suvalkijos.info, www.vilkaviskisinfo.lt, www.biebrza.org.pl, www.kalvarija.lt

More detailed and up to date information about water tourism routes is available at websites:www.nemunas.info, www.suvalkijos.info, www.vilkaviskisinfo.lt, www.biebrza.org.pl, www.kalvarija.lt

2011

ŠeŠupėS upėS VaNDeNS Turiz-mo marŠruTaSPer Marijampolės regioną teka didžiau-sia šio krašto upė Šešupė, kuri yra ir vienas didžiausių bei ilgiausių Nemuno intakų. Ji yra laikoma antrąja pagal šva-rumą Lietuvos upe. Šešupės ištakos – Lenkijoje, Baltijos kalvynui priklausan-čioje Sūduvos aukštumoje, 18 km nuo Suvalkų miesto įsikūrusiame Šešupėlės (Szeszupka) kaime. Baseino plotas – 6 104,8 km², upės ilgis – 297,6 km, iš jų 27 km upė teka per Lenkiją, 158 km – per Lietuvą, 61 km – per Karaliaučiaus sritį ir 52 km ji žymi Lietuvos ir Rusijos Federacijos (Karaliaučiaus srities) vals-tybinę sieną (Šakių rajone, nuo Kudir-kos Naumiesčio iki Kirklių k.).Šešupės slėnis negilus, įmantriai vin-giuodama upė teka vaizdingomis ly-gumomis. Plaukimus šia upe rekomen-duojama pradėti Liubavo apylinkėse, buvusioje uždaroje „geležinės uždan-gos” apsaugos zonoje, kur netoli buvu-sios Reketijos pasienio užkardos upė pradeda įsibėgėti. Šiandien spygliuotos vielos likučiai tik primena kažkada čia galiojusius apribojimus. Šiose vietovėse upė yra siauresnė, bet sraunesnė, ir plau-kimai galimi be jokių buvusių pasienio apribojimų. Upės atkarpoje nuo Liubavo iki Kalvarijos yra trys dirbtiniai slenks-čiai, keletas kitų egzotiškų vietų. Kita plaukimo entuziastų pamėgta Šešupės

atkarpa yra nuo Antanavo link Pilviškių, kur upė labai vingiuota. Toliau plauki-mas yra ramesnis, aplink – natūrali gam-ta, laukai, lygumos, miškai. Vidurupyje (iki Kudirkos Naumiesčio) Šešupė teka per intensyvios žemdirbystės rajonus, kartais per miško plotelius, miestus ar mažesnes gyvenvietes. Siūlomo marš-ruto ilgis – apie 210 km, kelionės tru-kmė – maždaug 6 dienos. Maršruto ilgį ir trukmę gali pasirinkti patys turistai. Esant palankioms oro sąlygoms, iškylau-ti baidarėmis galima kone ištisus metus, o sezonas paprastai tęsiasi nuo gegužės iki rugsėjo. Dalis vandens turizmo maršruto veda per Aguonio geomorfologinį, Šešupės kraš-tovaizdžio, Aukspirtos hidrografinį ir Jotijos hidrografinį draustinius bei kitas vaizdingas saugomas teritorijas.

Plaukimas Lietuvos (Europos Sąjungos) ir Rusijos Federacijos pasienio zona suteikia maršrutui tam tikro išskirtinu-mo, o tuo pačiu ir apribojimų. Plaukimui pasienio zona reikalingi leidimai, kurie šviesiu paros metu greitai ir nemokamai išduodami pasienio užkardoje. Griežtai draudžiama siekti Rusijos Federacijos Karaliaučiaus srities krantą ar juo labiau jame išlipti.Šešupės pakrantėse ir netoli jų jau yra bei dar papildomai plėtojama nauja turizmo infrastruktūra (pontoninės ir stacionarios prieplaukos, tilteliai, laipteliai, stovykla-vietės, pavėsinės ir pan.), ženklinimui ruo-šiamas visas Šešupės vandens maršrutas.

3

woDNY SzLaK TurYSTYCzNY rzeKi SzeSzupa (ŠeŠupė)Region Mariampolski przecina jeden z największych i najdłuższych dopływów Niemna, największy w regionie wodny szlak turystyczny – rzeka Szeszupa. Po-czątek bierze w Polsce. Źródła rzeki usy-tuowane są na terenie Gór Sudawskich, niedaleko miejscowości Szeszupka, w od-ległości 18 km od miasta Suwałki. Zlew-nia rzeki obejmuje teren o powierzchni 6 104,8 km2, Długość rzeki: 297,6 km, w tym 27 km w Polsce, 158 km w Litwie, 52 km na granicy Litwy i Rosji (Rejon Szacki, od miasta Kudirkos Naumiestis do wsi Kirkliai) i 61 km w Obwodzie Ka-liningradzkim.

Szeszupa płynie nieznacznie wciętą do-liną przez malownicze równiny. Swo-ją przygodę ze szlakiem najlepiej roz-począć w okolicy miejscowości Liuba-vas, na terenie byłej strefy „żelaznej kur-tyny”, tu nieopodal byłej siedziby Straży Granicznej Reketija rzeka zaczyna nabie-rać tempa. Dzisiaj resztki pozostawione-go drutu kolczastego, przypominają o by-łych ograniczeniach. W tym miejscu rze-ka jest węższa, a nurt jest bardziej wartki, nie obowiązują żadne byłe ograniczenia. Na odcinku rzeki od Liubavas do Kalwa-rii są trzy sztuczne progi i wiele innych egzotycznych miejsc. Inny interesujący fragment Szeszupy – na odcinku Antana-vas – Pilviskes, rzeka na tym odcinku sta-je się głębsza i silniej meandruje. Dalej płyniemy już spokojnie, naokoło – natu-ralna przyroda, pola, równiny i lasy.Na śródrzeczu (do Kudirkos Naumiestis) Szeszupa płynie przez obszary intensyw-nego rolnictwa, mija nieduże laski, mia-sta i wsie. Długość trasy – około 210 km, czas podróży – około 6 dni. Każdy może wybrać coś dla siebie dostosowując dłu-gość trasy i czas podróży do swoich moż-liwości. W sprzyjających warunkach po-godowych spływy kajakowe mogą być organizowane prawie przez cały rok, a za-zwyczaj sezon trwa od maja do września.Część szlaku przebiega przez obszary chronione – Rezerwat Geomorfologiczny Aguonio, Rezerwat Krajobrazowy Rzeki Szeszupa oraz Rezerwaty Hydrograficzne

Aukspirtos i Jotijos.Na odcinku płynącym po granicy Litwy (Unia Europejska) i Federacji Rosyjskiej, w strefie granicznej podróż nabiera wyjąt-kowego uroku, ale jednocześnie są ogra-niczenia. Przepłynięcie tej przygranicznej części trasy wymaga zezwolenia, które w porze dziennej szybko i bezpłatnie można uzyskać w Placówce Straży Granicznej. Dobijanie do brzegu na terenie Obwodu Kaliningradzkiego Federacji Rosyjskiej i wysiadanie z łodzi jest niedozwolone.Na brzegach Szeszupy i na pobliskich terenach została stworzona infrastruktu-ra turystyczna, która jest stale rozwija-na (pontonowe i stałe pomosty, mostki, schody, pola namiotowe, altanki i t.d.) cały szlak wodny rzeki Szeszupy jest przygotowany do oznakowania.

4

waTer TouriSm rouTe oF ŠeŠupė riVerThrough Marijampolė region the largest river of that part Šešupė, which is one of the largest and longest tributaries of Nemunas river passes. It is considered as the second cleanest river of Lithu-ania. Headwaters of Šešupė – in Poland, in Sūduva hill, that belongs to Baltic mound, 18 km from Suwalki town locat-ed Šešupėlė (Szeszupka) village. Water-shed area – 6 104,8 km², the river length – 297,6 km, 27 km from the river flow-ing through Poland, 158 km – in Lithu-ania, 61 km – in the Kaliningrad region and 52 km it marks the Lithuanian and Russian Federation (Kaliningrad region) border (in Šakiai region, from Kudirkos Naumiestis to Kirkliai village).

The valley of Šešupė is shallow, intri-cately wandered river flows through scenic plains. The heat in this river it is recommended to start in Liubavas sub-urbs, in former secretive security zone of “Iron certain”, where not far from former Reketija post river starts to pick up steam. Today the remains of barbed wire only reminds about former force constraints. The river in areas is narrower, but more torrential, and kayaks swimming are available without any restrictions on the former border. At the river swatch from Liubavas to Kalvarija there are three arti-ficial thresholds, a number of other exot-ic locations. Another Šešupė section that is favourite for swimming enthusiasts is from Antanavas to Pilviškiai, where the river is very winding. Further the swim-ming is calmer, there are well-preserved nature, fields, plains and forests around. In the middle of the river (till Kudirkos Naumiestis) Šešupė is flowing through intensive farming areas, sometimes the forest sub-areas, smaller towns or villag-es. The length of proposed route is about 210 km, duration of the trip – about six days. The route and duration can choose tourists themselves. With favourable weather conditions the kayaking could go almost all year around, and the season usually last from May to September.Part of the water tourism route leads through Aguonis geomorphology, Šešupė landscape, Aukspirta and Jotija hydrograph

reserves and other scenic protected areas.The swimming in Lithuanian (European Union) and Russian Federation border zone provides the route with certain dis-tinctiveness and with some constrains at the same time. Permits for swimming in the border zone are required, which dur-ing daylight hours are fast and free of charge issued in the border station. It is strictly forbidden to reach the coast of Russian Federation Kaliningrad area or to step out there.Šešupė coast and the vicinity are already developed or in addition are expanded with new tourism infrastructure (pon-toon or fixed piers, small bridges, stairs, camps, arbours etc.), all Šešupė water route is prepared for marking.

5

KaLVarijoS KraŠTaS

Kalvarijos savivaldybė yra pietvakarinė-je Lietuvos dalyje. Pietuose ji ribojasi su Lenkijos Respublika. Savivaldybė buvo suformuota 2000-aisiais metais, jai pri-klauso Kalvarijos miestas ir 172 aplinki-niai kaimai. Per Kalvariją eina tarptautinė automagistralė „Via Baltica“ (Helsinkis–Varšuva), reikšminga geležinkelio linija Kaunas–Šeštokai–Suvalkai.Kalvarijos miesto istorinė dalis – valstybės saugomas urbanistikos objektas, susiforma-vęs XVII–XVIII amžiais. Dabartinį vaizdą senamiestis įgavo XIX amžiuje. Urbanisti-niame centre vyrauja XIX ir XX amžiaus pradžioje statyti vieno-trijų aukštų namai.Kalvarija garsi mieste esančia arklių paš-to stotimi, kuri pastatytas 1825 m. ir nuo to laiko buvo vienas iš arklių keitimo ir

paštininkų poilsio, nakvynės ir maitini-mo stočių prie Peterburgo-Kauno-Suval-kų-Varšuvos pašto linijos, taip pat 1840 metais statyta Švč. Mergelės Marijos baž-nyčia, Kalvarijos krašto etnografijos mu-ziejumi. Karališkajame miesto parke yra paminklas Lietuvei motinai.Kalvarijoje yra šeši tiltai ir tilteliai per čia vingiuojančią Šešupę. Savivaldybės apy-linkės vaizdingos – daug kalvų, piliakal-nių. Per savivaldybės teritoriją teka ne tik Šešupė, bet ir Kirsna, Gazda, Sūduonia, Vaiponė ir kitos upės bei upeliai, tyvu-liuoja daug gražių ežerų.Orijos, Jurgežerių ežerai bei Šešupės upės užtvanka ties Kalvarija yra tapę poilsinio turizmo traukos centru. Karštomis vasaros dienomis miesto gyventojus ir svečius trau-kia poilsiavietė Kalvarijos pakraštyje, ku-rioje yra Šešupės užtvanka, krentantis van-duo, poilsio parkas, paplūdimys, žaidimų aikštelės. Poilsiavietėje prie Orijos ežero poilsiautojams siūloma sutvarkytos mau-dymosi vietos, vandens dviračių nuoma. Savivaldybės teritorijoje yra Aguonio vals-tybinis ir 3 vietinės reikšmės draustiniai.

KraiNa KaLVarija

Samorząd Kalvarija jest położony w po-łudniowej części Litwy. Na południu gra-niczy z Polską. Samorząd został utworzo-ny w 2000 roku, obejmuje miasto Kalva-rija i tereny wiejskie – 172 okolicznych wsi. Przez teren samorządu biegnie mię-

dzynarodowa trasa Via Baltica (Helsinki–Kalvarija–Warszawa) i ważna linia kole-jowa Kaunas–Sestokai–Suwałki.Historyczna część Kalvarii jest chronio-na jako układ urbanistyczny XVII–XVIII wieku. Swój obecny wygląd stara część miasta zyskała w XIX wieku. Przeważa tutaj niska zabudowa, dwu – trzy piętrowe domki parterowe.Do najbardziej znanych i cenionych na-leży budynek dawnej poczty konnej, wy-

budowany w 1825 roku, gdy został zbu-dowany trakt, łączący Petersburg z War-szawą, idący przez Kaunas i Suwałki, w stacji pocztowej kurierzy mogli wymie-nić konia, odpocząć i kontynuować swo-ją misję. W centrum miasta znajduje się również Kościół Najświętszej Marii Pan-ny, wybudowany w 1840 roku i Muzeum Krajoznawcze Ziemi Kalvarija, a w Kró-lewskim Parku znajduje się jedyny w Li-twie pomnik Matki Litwinki.Na spokojnie płynącej przez miasto rze-

Liubavo bažnyčia / Kościół w Liubavas

Kalvarijos urbanistinis centras / Centrum urbanistyczne Kalvarii

6

ce Szeszupa jest sześć mostów i mostków. Samorząd Kalvarija to malownicze krajo-brazy – liczne wzgórza i grodziska. Przez teren samorządu płyną również rzeki Kir-sna, Gazda, Suduonia, Vaipone i wiele in-nych mniejszych rzeczek oraz strumy-ków, jest też dużo pięknych jezior.Jeziora Orija i Jurgezeriu oraz zapora na rze-ce Szeszupa stały się atrakcją turystyczną Kalvarii. Ulubionym miejscem letniego wy-poczynku okolicznych mieszkańców i tury-stów jest na obrzeżach Kalwarii, przy zapo-rze wodnej położony ośrodek wypoczynko-wy – spadająca przez przęsła jazów woda, park rekreacyjny, plaża, plac zabaw. Na brzegu jeziora Orija goście mogą korzystać

z plaży i wypożyczalni rowerów wodnych. Na terenie samorządu znajduje się Państwo-wy Rezerwat Przyrody Aguonio i trzy lokal-ne rezerwaty przyrody.

KaLVarija regioNKalvarija municipality is in the southwest part of Lithuania. In the south, it borders with the Republic of Poland. The munici-pality was established in 2000, it consists of the town of Kalvarija and 172 surround-ing villages. Kalvarija is crossed by the in-ternational highway “Via Baltica” (Helsin-ki–Kalvarija–Warsaw) and an important railway line Kaunas–Šeštokai–Suwalki.The historical part of the town of Kal-varija is an urban object protected by the state; it settled in the 17–18th centuries. The old town formed the way it is now in the 19th century. The urban centre is dominated by one–to-three-storey houses built in the 19th century and in the begin-ning of the 20th century.Kalvarija is famous for the horse post-office built in 1825, which since then was one of the stations where postmen could change horses, have a rest, find overnight accommodation and catering by the post line Petersburg–Kaunas–Suwalki–War-saw, also for Saint Mary the Virgin Church built in 1840, the Ethnographic Museum of Kalvarija region, and the monument to the Lithuanian Mother in the Royal Park of the town.

In Kalvarija, there are six bridges of dif-ferent size over the River Šešupė. The surroundings of the municipality are picturesque; there are a lot of hills and mounds. The territory of the municipal-ity is crossed by the River Šešupė as well as the Kirsna, the Gazda, the Sūduonia, the Vaiponė and other rivers and streams, there are a lot of beautiful lakes.Orija and Jurgežeriai Lakes and the dam of the River Šešupė beside Kalvarija have be-come the attraction centre of recreation tour-ism. During hot summer days, the residents and guests of the town are attracted to the re-sort on the edge of Kalvarija, where there is the dam of the River Šešupė, falling waters, recreation park, the beach and playgrounds. In the resort by Orija Lake, holidaymakers are offered tidied places for swimming and water bikes for rent. On the territory of the municipality, there is Aguonis state reserve and 3 reserves of local significance.

Jurgežerių ežeras / Jezioro Jurgežeriai

Deivoniškių koplyčia / Kościół w Deivoniškiai

Rasų šventė Kalvarijoje / Dzień św. Jana w Kalvarii

7

ViLKaViŠKio KraŠTaSVilkaviškio kraštas – tai nuostabus Su-valkijos (Suduvos) kampelis, vienur ki-tur paįvairintas kalvomis ir tautos istoriją menančiais piliakalniais. Čia gausu kultū-ros paveldo objektų, ekspozicijų salėmis kviečia muziejai. Pagrindinis turistų traukos centras – Višty-čio regioninis parkas. Tai viena įdomiau-sių ir vaizdingiausių Sūduvos vietų. Parke yra 14 ežerų. Vištyčio ežeras – ketvirtas pagal dydį Lietuvoje. Parke įrengti didy-sis ir mažasis Šilelio pažintiniai takai, kal-nų slidinėjimo trasos, apžvalgos aikštelės, poilsiavietės. Vištyčio miestelio centre iki šių dienų išlikusi 1829 m. statyta raudonų plytų ir akmens mūro bažnyčia, varpinė, evangelikų – liuteronų bažnyčia, 1925 m. statyta aliejinė ir vėjo malūnas. Prie kelio Kybartai – Vištytis guli trečias pagal dydį Lietuvoje Vištyčio akmuo.

Ožkabaliuose prikeltas iš nebūties moks-lininko, visuomenės ir kultūros veikėjo, Nepriklausomybės akto signataro J. Basa-navičiaus muziejus. Gyvenamajame name įrengta memorialinė ekspozicija.Čia kiekvienais metais vyksta įvairūs ren-giniai, parodos. Sodybą supa 40 ha Lietu-vos tautinio atgimimo ąžuolynas. Ąžuoly-ne įrengti pasivaikščiojimo takeliai, galima pasivažinėti brikele, vaikai gali suptis pasa-kų motyvais įrengtose sūpynėse. Paežerių dvaras – ypač gražus XVIII a. pab. architektūros pavyzdys, kurio pradžia galėtų siekti XVI–XVII a. Prieš rūmus yra ovalinė apvažiuojamoji veja, kurios deši-nėje stovi dvaro oficina su prie jos prisi-šliejusiu Belvederio bokštu. Dvare įsikūręs Vilkaviškio krašto muziejus bei Sūduvos regioninis kultūros centras. Čia rengiamos parodos, muzikos ir literatūros vakarai, or-ganizuojamos Sūduvių amatų šventės.

KraiNa ViLKaViSKiS Kraina Vilkaviskis – wspaniały zakątek Su-walkii (Suduva), urozmaicają go rozrzuco-ne pośród pól wzgórza i dawne czasy pa-miętające grodziska. Znajduje się tu dużo zabytków, muzeów i hal wystawowych.Główna atrakcja turystyczna – Wisztyniec-ki Park Regionalny (Vistycio regioninis parkas). To jedno z najbardziej interesują-cych miejsc w regionie. W parku znajduje się 14 jezior. Jezioro Vistytis – czwarte pod względem powierzchni jezioro w Litwie.

Na terenie parku wytyczono dwa szlaki po-znawcze – Duży i Mały Szlak Silelio, dzia-łają trasy narciarskie, punkty widokowe, miejsca wypoczynkowe. W centrum mia-steczka Vistytis, do dnia dzisiejszego prze-trwały, wybudowane w 1829 roku z czer-wonej cegły i kamienia kościół ewangelic-ko – luterański, dzwonnica, oraz olejarnia z 1925r. i stary wiatrak. Przy drodze Ky-bartai – Vistytis leży trzeci co do wielkości w Litwie głaz narzutowy – kamień Vistytis.W miejscowości Ozkabaliai znajduje się muzeum działacza politycznego i społecz-nego, sygnatariusza Aktu Niepodległości

Paežerių dvaro oficina / Oficyna dworu Paezeriai

Vištyčio akmuo / Kamień w Vistytis

Paežerių dvaro rūmai / Palac dworu Paezeriai

8

Litwy, J. Basanavicius. W domu działa wy-stawa poświęcona jego pamięci.W tym miejscu, co roku, odbywa się wie-le imprez i wystaw. Całe gospodarstwo zaj-muje powierzchnię 40 ha. Wokół malow-niczo rozciąga się Dębowy Gaj Odrodze-nia Litewskiego. Można tu pospacerować, przejechać się bryczką, jest również plac zabaw dla dzieci wyposażony w drewniane huśtawki z postaciami z ulubionych bajek.Dworek w Paezeriai – wyjątkowo piękny zespół dworski z końca XVIII wieku, hi-storia którego sięga XVI – XVII w. Przed pałacem rozciąga się owalny trawnik, a po jego prawej stronie znajduje się oficy-na z wieżą typu belwederskiego. Obecnie mieści się tu Muzeum Krajoznawcze Zie-mi Vilkaviskis i Centrum Kultury Regio-nalnej. Odbywają się tu wystawy, wieczo-ry muzyczne i literackie oraz festyny sztuki ludowej regionu Suduva.

ViLKaViŠKiS regioNVilkaviškis region is a beautiful corner of Suvalkija (Sūduva) with hills and mounds reminding the history of the nation here and there, which adds variety to the loca-tion. There are plenty of objects of cultural heritage; the museums invite to their expo-sition halls.Vištytis Regional Park is the main tourist attraction point. It is one of the most inter-esting and picturesque places of Sūduva. There are 14 lakes in the park. Lake

Vištytis is the fourth largest lake in Lithu-ania. In the park, the big and the small edu-cational paths of the Šilelis, downhill ski-ing tracks, viewing platforms and resorts are established. In the centre of the town of Vištytis, there is a remaining church of red bricks and stonework built in1829, a bel-fry, an Evangelic–Lutheran church, an oil-mill built in 1925 and a windmill. By the road Kybartai–Vištytis, there is the third largest stone in Lithuania, Vištytis Stone.In Ožkabaliai, there is a rebuilt museum of the scientist, public and cultural fig-ure, signatory of the Act of Independence, J.Basanavičius. In the dwelling house, a memorial exposition has been established.Different events and exhibitions take place here every year. The farmstead is surround-

ed by the oak-wood of Lithuanian national rebirth and covers 40 ha. In the oak-wood, there are walking paths established, one can have a ride in an old-fashioned carriage, children can swing on the swings created using the fairy-tale motifs.Paežeriai Manor is an exceptionally beau-tiful example of the architecture of the late 18th century; it might have been started back in the 16–17th centuries. In front of the man-or, there is an oval circuit lawn, to the right from which there is the manor storage house (officina), beside it there is the Belvedere tower. In the manor, Museum of Vilkaviškis Region and Sūduva Regional Culture Cen-tre have been established. Exhibitions, eve-nings of music and literature as well as the Sūduviai trade festivals are organised here.

Vilkaviškio katedra / Katedra w Vilkaviskis

Vištyčio kraštovaizdis / Krajobraz w Vistytis

9

SuTarTiNiai ŽeNKLai / LegeNDa / LegeND

parkas, miškas/park, las/ park, forest

vandens telkinys/zbiornik wodny/water body

pagrindinė gatvė/główna ulica/main street

kita gatvė/inna ulica/other street

geležinkelis/kolaje/railroad

asfaltas, žvyras/ asfalt, żwir/black-top, gravel

kitas kelias/inna droga/other road

automagistralė/autostrada/highway

geležinkelis su stotimi/droga kolejowa ze stacją/railroad with station

draustinių teritorija/teren rezerwatów/sanctuary area

atstatomas kelias/projektowana droga/road under reconstruction

planuojamas dviračių takas/planowana ścieżka rowerowa/scheduled bicycle route

muziejus/muzeum/museum

šaltinėlis/żródło/spring

turizmo informacija/informacja turystyczna/tourism information

medicinos pagalba/pomoc medyczna/medical aid

parduotuvė/sklep/shop

architektūros paminklas/zabytek/ architectural monument

magistralinis kelias su numeriu/autostrada z numeracją/numbered trunk-road

krašto kelias su numeriu/droga krajowa z numeracją/numbered local road

miško, lauko kelias/droga leśna, polna/forest, field road

saugoma teritorija/ obszar chroniony/protected area

parkas/park/park

piliakalnis, kalnas / kopiec, góra/mound, hill

dvaras, dvaro liekanos/dwór, pozostałości dworu/manor house, remains of manor house

paminklas/pomnik/monument

kaimo turizmo sodyba/gospodarstwo agroturystyczne/farmstead

viešbutis, motelis/hotel, motel/hotel, motel

maitinimo įstaiga/wyżywienie/catering

bažnyčia, koplyčia/kościół, kaplica/church, chapel

tėviškė, gimtinė/ojczyzna, miejsce narodzin/homeland, birthplace

poilsio vieta/miejsce wypoczynko-we/rest place

apskričių, savivaldybėių riba/granica okręgów, samorządów/region, municipality boundar

valstybės siena/granica państwo-wa/state borderline

apskrities, savivaldybės centras/centrum okręgu, samorządu/center of region, municipality

MARIJAMPOLĖKALVARIJA

1010

BaiDairiŲ Nuoma / wYNajem KajaKów / KaYaKS reNTaLBaidarių nuoma, S.Dariaus ir Girėno g. 24, Kudirkos Naumiestis, tel. +370 345 57374, +370 647 34166, vsimkonis@gmail.comjurgita girdauskienė, Armoniškių k., Liudvinavo sen., Marijampolės sav., tel.: +370 687 77476, jurgitag@erdves.lt, info@baidares-suvalkija.lt, www.baidares-suvalkija.ltKęstutis gurevičius, Gedimino g. 17, Marijampolė, tel. +370 699 29276,kgf@kgf.lt, www.saunaclub.ltpanovių bendruomenė, tel. +370 618 57385 panoviai@gmail.com

SoS iNFormaCija TeLeFoNu/ iNFoLiNia SoS/SoS pHoNe iNFormaTioN

BITĖ GSM

OMNI-TEL

TELE2

GaisrinėStraż pożarnaFire station

011 101 011

PolicijaPolicjaPolice

022 102 022

Medicinos pagalbaPomoc medycznaMedical aid

033 103 033

Pagalba telefonuTelefon pomocyHelp phone

112 112 112

Techninė pagalbaPomoc technicznaTechnical help

1414 1414 1414

Kudirkos Naumiesčio užkarda / Placówka straźy granicznej w Kudirkos Naumiestis / Border post of Kudirkos NaumiestisPr.Mašioto g. 90, Kudirkos NaumiestisTel./faks. +370 345 57162Leidimai išduodami visomis savaitės dienomis šviesiuoju paros metu / Zezwolenia wydava-ne są siedem dni w tygodniu w porze dziennej / Permits are issued seven days a week during daylight hours

mantas ir Vidmantas jusai, Marijampolės sav., tel. +370 686 33911, +370 687 15351, jusmantas@gmail.com, www.musubaidares.visiems.ltTautvydas juškaitis, Šilgalių k., Slavikų sen., Šakių r., tel. +370 624 53311, tautvydas.juskaitis@gmail.com, www.plaukbaidaremis.ten.lt„Sudava“, Egliniškių g. 4, Vištytis, Vilkaviškio r., tel.: +370 63090224, +370 61442744, sudava@sudava.lt, www.sudava.ltjuozas urbšys, Žalumynų g. 41, Vilkaviškis, tel. +370 69824753, juozasurbsys@yahoo.com, www.sesupesbaidares.lt

1111

Nearby there is a dam (not deep, perfect for swimming under the falling stream); it is best to transfer the canoes walking along the left bank. From the right side, the River Šelmenta flows into the Šešupė.On the right bank, there is the Aguonis Geomorphologic Reserve. It is followed by numerous river crooks and doubles. At 35.55 km, there is Juodeliai dam; canoes are to be transferred walking along the left bank. At 42.05 km, the sailing route goes under the bridge of the Via Baltica highway Helsinkis–Kaunas–Warsaw. The town limits of Kalvarija begin. At 42.35 km, there is a dam. Beyond it, on the left side of the river, there is a car park and a pedestrian suspension bridge, one of the many in the town. About 1 km away, on the right bank, there is a recreation park, play-grounds and a beach. On the right, there is a mobile dock (during the season). One can stop over and go sightseeing in the town. In the centre of the town, there are several grocery stores.

Šešupės Juodelių slenkstis / Próg Juodeliai na Szeszupie

Vaizdas nuo Kačergų kalno / Widok z góry Kačergas

Plaukiant Šešupe, jos 27,2 km yra Lie-tuvos – Lenkijos siena. Už tilto kairiame krante galima išlipti. 28,00 km – rokadinis kelias. Už 700 m – kelio Liubavas – Sala-peraugis tiltas. Kelionę geriausia pradėti nuo šio tilto. Upė čia iki 6 m pločio ir 1 m gylio. Netoliese yra užtvanka (puikios maudynės palindus po krentančia srove) – baidares geriausia persinešti kairiuoju krantu. Iš dešinės įteka Šelmenta. Dešiniajame krante – Aguonio geomorfolo-ginis draustinis. Toliau – daug upės vingių, staigių posūkių. 35,55 km – Juodelių už-tvanka, baidares reikia persinešti kairiuo-ju krantu. 42,05 km praplaukiama po Via Baltica automagistralės Helsinkis – Kaunas – Varšuva tiltu. Prasideda Kalvarija. 42,35 km – užtvanka. Už jos kairėje upės pusėje – automobilių stovėjimo aikštelė, kabantis pėsčiųjų tiltas, kurių miestelyje yra daug. Už maždaug 1 km dešiniame krante – po-ilsio parkas, žaidimų aikštelės, paplūdimys. Dešinėje – mobili prieplauka (sezono metu). Galima sustoti, apžiūrėti miestą. Miesto cen-tre yra maisto prekių parduotuvių.

Spływ rzeką Szeszupa, 27,2 km trasy – na granicy litewsko–polskiej. Za mostem, na lewym brzegu, można zatrzymać się. 28 km – droga rokadowa – doskonałe miejsce do rozpoczęcia spływu. Po przepłynięciu 700 m. – most na drodze Liubavas – Salaperau-gis. Szerokość rzeki w tym miejscu wyno-si 4–5 m., a głębokość ok. 1 m. Nieopodal znajduje się zastawka piętrząca (kąpiel w strumieniu spadającej wody) – przenoszenie kajaków – najwygodniej lewą stroną. Z pra-wej strony ujście rzeki Šelmenta. Na prawym brzegu – Rezerwat Geomorfo-logiczny Aguonio. Dalej rzeka silnie mean-druje wśród pól. 35,55 km – tama Juodeliu, konieczne jest przeniesienie kajaków le-wym brzegiem. 42,05 km most na trasie Via Baltica Halsinkis–Kaunas–Varšuva. Gra-nica miasta Kalvarija. 42,35 km – zapora. Na lewym brzegu rzeki – parking, jeden z wielu wiszących mostków dla pieszych. Na prawym brzegu, w odległości 1 km – park wypoczynku, place zabaw, plaża. Dalej – mobilny pomost (w sezonie). Można za-trzymać się, zwiedzić miasto. W centrum miasta znajdują się sklepy spożywcze.

Sailing along the River Šešupė, 27.2 km of it is the border between Lithuania and Po-land. One can get off on the left side shore behind the bridge. At 28.00 km, the rocade (ring road) is a perfect place to start one’s trip. 700 m away, there is the bridge of the road Liubavas–Salaperaugis. The river here is barely 4–5 m wide and 1 m deep.

12

Brazavas

Skaisčiai

1:100 000

13

giem. Dalej z nurtu wystaje duży głaz. 64,94 km, po prawej – rzeczka Zelsve-le, przed miejscem styku rzek, na terenie prywatnym, obszerne dogodne miejsce na biwak. 65,94 km – żelbetowy most Ma-riampole–Krosna. Za mostem, po prawej Šešupė Kalvarijoje / Szeszupa w Kalvarii

Karališkasis parkas / Park Królewski

Už jų – 60,02 km – betoninių blokų tiltas nuo Triobiškių kaimo, po juo praplaukti neįmanoma. 62,39 km – sugriuvusio til-to liekanos, baidares pernešti dešiniuoju krantu. Toliau upės vagoje didelis akmuo. 64,94 km dešinėje – Želsvelės upelis, prieš santaką įrengta privati vieta stovy-klauti. 65,94 km – gelžbetoninis tiltas Marijampolė–Krosna. Už tilto dešinėje – senvagė, kairėje – maudymosi vieta, ga-lima išlipti. Kiek paplaukus – lygus upės slėnis, galima išlipti stovyklauti. Toliau vaga negili. Priplaukiamas senas arkinis tiltas. Upės viduryje už tilto – sala. Prie jos labai patogu priplaukti ir išlipti.

50,70 km – mielizna na rzece. 52,30 km – wpada rzeka Kirsna. Koryto rzeki posze-rza się, nurt jest słaby. 53,41 km – zapora elektrowni wodnej Lakinskų we wsi Sly-nai. Przenoszenie kajaków– najwygod-niej prawą stroną. 54,75 km – most kole-jowy na linii Marijampole– Sestokai. Pod mostem – wysokie progi wodne, dużo głazów narzutowych, wymagane zacho-wanie szczególnej ostrożności. Za mo-stem dobre miejsce na zatrzymanie się na prawym brzegu. Tuż przed mostem, na le-wym brzegu, znajduje się dogodny dostęp do wody. Dalej rzeka jest płytka, nurt – cały czas dosyć szybki, dwa duże zakola. Za nimi – 60,02 km – nieopodal wsi Trio-biskiai – niemożliwy do pokonania beto-nowy most. 62.39 km – pozostałości mo-stu, przenoszenie kajaków prawym brze-

50,70 km upėje yra brasta. 52,30 km – įteka Kirsna. Yra patvanka, vaga išpla-tėja, srovė silpna. 53,41 km priplaukia-ma užtvanka – Lakinskų elektrinė Šlynų kaime. Baidares geriausia persinešti de-šiniuoju krantu. 54,75 km priplaukiamas geležinkelio tiltas Marijampolė–Šeštokai. Po geležinkelio tiltu upėje dideli slenks-čiai, daug akmenų, plaukti reikia atsar-giai. Slenkstį perplaukus, galima sustoti dešiniame krante – gera vieta poilsiauti. Kairėje, prieš pat tiltą, privažiavimas prie pat vandens. Toliau upė sekli, labai srauni, vingiuota, dvi nemažos kilpos.

Kalvarijos bažnyčia / Kościół w Kalvarii

14

Triobiškiai

Kalvarijos g. st.

1:100 000

15

stronie – stare koryto rzeki, po lewej – ką-pielisko, tu można się zatrzymać. Dalej rzeka płynie szeroką doliną, dobre miej-sce biwakowe. Nurt rzeki dalej jest dość slaby. Za kolejnym mostem na środku rze-ki wynurza się wyspa. Łatwy dostęp za-chęca do odkrywania jej uroków.

ing under it. At 62.39 km, there are the remains of a ruined bridge; the canoes are to be transferred walking along the right bank. Further on, in the river bed, there is a large stone. At 64.94 km, on the right side, there is the Želsvelė Stream; before the confluence, there is a private camp-site established. At 65.94 km, there is a reinforced concrete bridge Marijampolė–Krosna. Beyond the bridge, on the right, there is the wash, on the left, there is a place for swimming, and one can get out. Having sailed a little, there is a smooth valley of the river; one can get out and set up a camp. Further on, the bed is not deep. An old arch bridge is approached. In the middle of the river, behind the bridge, there is an island. It is very convenient to approach it and get out there.

Kalvarijos apylinkės / Okolice Kalvarii

Lakinskų dvaro liekanos / Pozostałości dworu Lakinskai

At 50.70 km, there is a wade in the riv-er. At 52.30 km, the River Kirsna flows into the River Šešupė. There is an afflu-ent, the river bed becomes wider, and the stream is weak. At 53.41 km, a dam is approached; it is Lakinskai power-station in the village of Šlynai. It is best to trans-fer the canoes walking along the right side bank. At 54.75 km, the bridge of the railway section Marijampole–Šeštokai appears. Under the bridge, in the river, there are big riffles and a lot of rocks, one should sail carefully. Having passed the riffle, one can stop on the right bank; it is a good place for having a rest. On the left, just before the bridge, there is a good approach to the water. Further on, the river is shallow, very swift and crooked; there are two rather big loops. Beyond them, at 60.02 km, there is a bridge made of concrete blocks from the village of Triobiškiai, it is impossible to pass sail-

Arklių pašto stoties pastatų kompleksas / Kompleks budynków stacji koni pocztowych

16

68,12 km – maudymosi vieta Buktos kai-me. 70,32 km dešinėje – upelis Ūdrupis. Toliau upė vingiuoja. 73,32 km kairiame krante privačioje valdoje – galimybė su-stoti, pailsėti. 77,82 km gelžbetoninis tiltas

Marijampolė – Krosna. Upėje yra patvanka, srovės beveik nėra. 79,12 km iš kairės įteka Sūduonia, reikia plaukti prie upelio žiočių kairiuoju pakraščiu, nes upės vagos vidu-ryje ir dešinėje pusėje – seno tilto liekanos. Kairėje ir dešinėje – Liudvinavo miestelis, kur yra maisto prekių parduotuvių. Šešupė čia sekli. 79,72 km – Liudvinavo užtvanka, baidares reikia persinešti kairiuoju kran-tu. 80,92 km kairėje – kolektyviniai sodai. 81,67 km iš dešinės įteka Dovinė. Čia Šešu-pė platesnė. Priplaukiamas tiltas. 81,92 km upės srovė sulėtėja, krantai aukšti, apaugę medžiais, išlipti neįmanoma. Šešupė plati,

prasideda Marijampolės marios. 89,3 km dešinėje – Marijampolės Marių parko sala. Šioje vietoje galima pailsėti, žvejoti, mau-dytis, statyti palapines. Įrengtos valčių prie-plaukos, žaidimų aikštelės, saloje – pėsčiųjų takai. Dar nepriplaukus salos, kairėje, yra pusiasalis, kuriame taip pat galima sustoti pailsėti, pasistatyti palapinę. Jeigu norima greičiau perplaukti marias, reikia laikytis dešinio krašto ir salą apiplaukti iš dešinės pusės, kur yra tiltelis į salą. Po juo galima išplaukti link Marijampolės užtvankos. Už 0,6 km nuo salos – užtvanka. Ją priplaukus, baidares reikia persinešti kairiuoju krantu. Užtvankos pabaigoje labai nepatogu iškelti baidares ir išlipti patiems turistams (krantai betoniniai ir statūs). Kairėje – nedidelė elek-trinė.

68,12 km – kąpielisko we wsi Bukta. 70,32 km po prawej stronie – rzeczka Udrupis. Dalej rzeka pięknie meandruje. 73,32 km na lewym brzegu prywatne miejsce posto-jowe. 77,82 km – żelbetowy most Mariam-pole – Krosna. Dalej rzeka płynie szeroką doliną, nurt – słaby. 79,12 km – lewy do-pływ Suduonia, w tym miejscu trzeba pły-nąc lewą stroną, na środku i z prawej stro-ny – pozostałości starego mostu. Po obu stronach – miasteczko Liudvinavas, skle-py spożywcze. Szeszupa w tym miejscu jest płytka. 79,72 km – zastawka Liudvi-navas, kajaki trzeba przenieść lewym brze-giem. 80,92 km – na lewym brzegu tereny ogródków działkowych. 81,67 km – prawy

dopływ Dovine. W tym miejscu Szeszupa jest szersza. Po niedługim czasie przepły-wamy pod mostem drogowym. 81,92 km – nurt rzeki staje się wyraźnie wolniejszy, brzegi wysokie, porośnięte drzewami. Da-lej rzeka rozlewa się szeroko tworząc za-lew Mariampolski. Z lewej półwysep, przy którym można się zatrzymać na biwak. 89,3 km po prawej – strefa wypoczynkowa Mariu Parkas, wyspa. W tym miejscu moż-

Lakinskų piliakalnis / Kopiec Lakinskai

Buktos gamtinis pažintinis takas / Ścieżka dydaktyczna w Bukta

Buktos dvaro pastatas / Budynek dworu Bukta

17

Kalvarijos g. st.

1:100 000

18

na odpocząć, rozbić namiot, wędkować, pływać. Wyposażona przystań dla łodzi, place zabaw, na wyspie – ścieżki spacero-we. Chcąc szybko przepłynąć zalew, trze-ba trzymać się prawej strony i przy mostku opłynąć wyspę z prawej strony. Przepły-wając pod mostkiem można dopłynąć do zalewu. 0,6 km od wyspy – tama. Kajaki trzeba przenieść lewym brzegiem. Wodo-wanie jest tu niewygodne z powodu wyso-kiego betonowego brzegu. Po lewej – nie-duża elektrownia.

At 68.12 km, there is a place for swimming in the village of Bukta. At 70.32 km, on the right, there is the Ūdrupis Stream. Further on, the river wanders. At 73.32 km, in the private domain on the left bank, there is a possibility to stop over and have a rest. At 77.82 km, there is a reinforced concrete

bridge Marijampolė–Krosna. In the river, there is an affluent; there is barely any stream there. At 79.12 km, from the left side, the River Sūduonia flows into the Šešupė, one has to sail close to the left side past the stream fall as in the middle of the river bed and on the right side there are the remains of an old bridge. On the left and right sides, there is the town of Liudvinavas, where there are some grocery stores. The Šešupė is shallow here. At 79.72 km, there is Liudvinavas dam; the canoes are to be transferred walking along the left bank. At 80.92 km, there are collective gardens. At 81.67 km, from the right, the River Dovinė flows into the Šešupė. The River Šešupė is wider here. A bridge is approached. At 81.92 km, the river stream is slower, the banks are steep, overgrown with trees, it is impossible to get out. The Šešupė is wide, the Marijampolė Sea begins there. On the right side, there is a peninsula, where one can stop over and have a rest or put up a tent. At 89.3 km, on the right, there is the is-land of the Marijampolė Sea Park. One can have a rest here, go fishing, have a swim or put up a tent. There are marinas and play-grounds established here; on the island, there are pedestrian paths. Before island, on the lest, there is penisula where you can re-lax, build a tent. If one wants to sail across the sea faster, one has to keep closer to the right side and sail round the island from the right side, where there is a small bridge to the island. Sailing under it, one can sail to-

wards Marijampolė dam. 0.6 km away from the island, there is a dam. Having sailed to it, the canoes are to be transferred walking along the left bank. At the far end of the dam, it is very inconvenient to hoist the ca-noes out of the river and for the tourists to get out (the banks are of concrete and steep). On the left, there is a small power-station.

Marijampolės užtvanka / Tama w Marijampole

„Baltaragio malūnas”„Dovinės vingio” parkas / Park „Dovinės vingis”

19

Būdviečių g. st.20

Įplaukiama į Marijampolę. 91,47 km – geležinkelio tiltas. 91,87 km gelžbetoni-nis tiltas Marijampolė – Kalvarija. 93,40 km – senoji užtvanka. Inventorių persi-nešti patogiau kairiuoju krantu. Toliau iš kairės įteka Uosupis, iš dešinės – Javonio upelis, kurio žiotyse įkurtas Poezijos par-kas. Už parko – miesto centras, maisto prekių parduotuvės. 93,88 km – tiltas Ma-rijampolė – Vilkaviškis, už 0,5 km pėsčių-jų tiltas, dar toliau – automobilių tiltas. Už tilto dešiniajame krante Pašešupio parkas – galima maudytis, ilsėtis. Už parko mies-tas baigiasi, upė vietomis sekli, vagoje priaugę žolių. Išplaukus iš Marijampolės 100,61 km vėl praplaukiama po Via Balti-ca automagistralės tiltu.

Dopływamy do Marijampole. 91,47 km – most kolejowy. 91,87 km żelbetowy most Marijampole – Kalvarija. 93,40 km – stara tama. Kajaki wygodniej jest przenieść lewą stroną. Dalej z lewej – dopływ Uosupis, z prawej – rzeczka Javonis, w ujściu której został założony Park Poezji – warto wybrać się na spacer po mieście. 93,88 km – most

Marijampole –Vilkaviskis, ok. 0,5 km da-lej – most dla pieszych i most samochodo-wy. Po prawej stronie mostu – park Pasesu-pio – można kąpać się i odpocząć. Za par-kiem – koniec miasta, rzeka jest tutaj płyt-ka, porośnięta roślinnością wodną. Po wy-płynięciu z Marijampole 100,61 km – most na trasie Via Baltica.

Marijampolė is entered. At 91.47 km, there is a railway bridge. At 91.87 km, there is a reinforced concrete bridge Marijampolė–

Kalvarija. At 93.40 km, there is the old dam. It is more convenient to transfer the inven-tory walking along the left bank. Further on, from the left side, the Uosupis flows into the Šešupė, and from the right side, the Ja-vonis stream flows into the Šešupė, and at the stream fall the Poetry Park has been es-tablished. One can get out and have a walk in the town centre. At 93.88 km, there is the bridge Marijampolė–Vilkaviškis, 0.5 km further on, there is a pedestrian bridge, and further on there is a bridge for auto traffic. Beyond the park, on the right bank, there is Pašešupio Park, one can go for a swim or have a rest there. Beyond the park, the town ends, the river is shallow in places; the river bed is overgrown with grass vegetation. Having sailed out of Marijampolė, at 100.61 km, Via Baltica highway bridge is being sailed under again.Marijampolės bazilikos bokštai / Wieży bazyliki

w MarijampoleGeležinkelio stotis / Stacja kalejowa

Marijampolės kareivinės / Koszary w Marijampole

Rygiškių Jono gimnazija / Gimnazjum Rygiškių Jonas

21

Būdviečių g. st.

Vinčų g. st.

1:100 000

22

Dešinėje pusėje – buvusios siurblinės liekanos, toliau – Marijampolės miesto valymo įrenginiai, dar kiek paplaukus – sodai. 101,16 km dešiniajame krante prasideda Šunskų miškas. 102,69 km priplaukiama buvusi Puskelnių užtvan-ka. Baidares tenka persinešti dešiniuoju upės krantu, nes upės dugne yra aštrių nuolaužų, kurios gali sugadinti inven-torių. Upė vietomis sekli. Dar paplau-kus upės srovė pradeda lėtėti. Artėjama prie Antanavo užtvankos: tėkmė lėtėja, upė plati ir gili, tęsiasi 7 km. Dešinėje įteka Sasna. Upės patvanką galima perp-laukti per 2 valandas. 122,75 km kairėje – molingas išlipimas į krantą. Valtys ar baidarės ištraukiamos per upės vingyje esantį nedidelį užutekį (buvusios senva-gės elementas). 133 km dešinėje matyti buvusios gamyklos tvora. Baidares pro Antanavo užtvanką persinešti dešiniuoju upės krantu.

Po prawej stronie – była przepompownia wody, dalej – oczyszczalnia ścieków mia-sta Marijampole, jeszcze dalej – ogródki działkowe. 101,16 km na prawym brzegu zaczyna się las Sunskai. 102,69 km – sta-ra zapora Puskelniu. Przenoszenie kaja-ków– najwygodniej prawą stroną, w wo-dzie znajduje się mnóstwo ostrych odłam-ków betonu, które mogą uszkodzić sprzęt. Rzeka, w wielu miejscach, jest płytka. Po kilkuset metrach zaczyna zwalniać. W miarę zbliżania się do tamy wodnej Anta-navo, rzeka jest tu szeroka i głęboka, jed-nak nurt znacznie spowalnia, tak płynie-my przez kolejne 7 km. Po prawej dopływ Sasna. Rzeka rozlewa się w nieduży staw, jego przepłynięcie zajmuje około 2 go-dzin. 122,75 km po lewej stronie – glinia-ny brzeg, miejsce na postój. Łodzie i kaja-ki są wyciągane z wody przy zakolu rze-ki (część starego koryta). 133 km po pra-wej stronie – murowane ogrodzenie daw-nej fabryki. Przy tamie Antanavo kajaki przenosimy prawym brzegiem.

On the right hand side, there are the re-mains of a former pump-house, further, there are the water treatment facilities of Marijampolė, and further, there are the gardens. At 101.16 km, on the right bank, the Šunskai wood begins. At 102.69 km, there is the former Puskelniai dam. The canoes are to be transferred walking along the right bank of the river as there are some sharp fragments on the river bed that

could damage the inventory. The river is shallow in places. Some further, the river stream starts to slow down. Antanavas dam is getting closer: the stream is slow-ing down; the river is wide and deep, this way it runs for 7 km. On the right side, the River Sasna flows into the Šešupė. The affluent of the river can be sailed across in 2 hours. At 122.75 km, on the left, there is a clayey landing on the bank. Boats or ca-noes are hoisted through a small backwa-ter in the river turn (element of the former wash). At 133 km, on the right, there is a fence of the former factory. The canoes are to be transferred past Antanavas dam walking along the right bank of the river.

Klojimo teatras „Gegnė” / Teatr „Gegne”

Mėgėjiškų filmų festivalis “Baltas kluonas” / Festival filmów a matorskich „ Baltas kluonas”

23

Vinčų g. st.

Bebruliškių g. st.

Bagotosios g. st.

Pilviškių g. st.

1:100 00024

Žemiau užtvankos upė sekli, vasarą bai-dares kartais tenka tempti. Upė vingiuota, krantai aukšti. Toliau vingių šiek tiek su-mažėja ir plaukti darosi lengviau. 133,55 km – kelio Antanavas – Bebrininkai tiltas. Už tilto patogu išlipti, pailsėti ar išsimau-dyti. Atkarpa nuo Antanavo iki Pilviškių labai vingiuota. 134,10 km kairėje – Be-brininkų kaimo sala. 136,95 km – kairysis intakas Žvirgždė, 142 km – kairysis Šešu-pės intakas Rausvė. 143,50 km dešiniame krante, posūkyje, yra įrengta poilsiavietė.

Poniżej tamy rzeka jest bardzo płytka, la-tem kajaki czasami trzeba przeciągać. Da-lej rzeka jest kręta, a brzegi wysokie. Jesz-cze dalej rzeka jest szersza, płynie spo-kojnie, wręcz leniwie. 133,55 km – most Antanavas Bebrininkai, dobre miejsce na krótki postój. Odcinek z Antanavas do Pi-lviskiai jest silnie meandrujący. 134,10 km po lewej stronie – wyspa Bebrinin-ku. 136,95 km – lewy dopływ Zvirgzde-le, 142 km – lewy dopływ Rausve. 143,50 km na prawym brzegu znajduje się miej-sce wypoczynkowe.

Below the dam, the river is shallow, in summer season sometimes canoes are to be pulled. The river is meandering, the banks are steep. Sailing further, there are fewer meanders, the river bed becomes wider, and sailing is quieter. At 133,55 km, there is the bridge of the road Anta-navas–Bebrininkai. Beyond the bridge, it is convenient to get out, have a rest or have a swim. The section from Antanavas to Pilviškiai is strongly meandering. At 134.10 km, on the left, there is an island of Bebrininkai village. At 136.95 km, there is a left affluent, the Žvirgždė; at 142 km, there is a left affluent of the Šešupė, the Rausvė. At 143.50 km, on the right bank, in the turn, there is a campsite established.

Pilviškių užtvanka / Tama w PilviskiaiAntanavo koplyčia / Kaplica w Antanavas

Žygis Šešupe / Spływ rzekę Szeszupą

25

Bobiai

Alksnėnai Pilviškių g. st.

Alksnėnų g. st.

1:100 00026

way Kaunas–Kybartai. At 152.19 km, there is a right affluent of the Šešupė, the Višakis. At 152.44 km, on the right bank, there is a pine wood with a ground for resting. The river bed has overgrown with epiflora in places; sailing along such places is compli-cated. At 157.39 km, there is a right afflu-ent of the Šešupė, the Vandupė. Beyond the turn on the left bank, there is a good place to have a rest, have a swim, go fishing or set up for the night. Beyond a small mean-der on the right, at 160.99 km, the Alnupis flows into the Šešupė. 2 km past it on the left bank, at the edge of the forest, there is a perfect place to stop over. There is a good approach from the road Alksnėnai–Didvydžiai through Starkai. At 164.79 km, there is a right affluent, the Stoškupis. On the left bank, the Grigaičiai wood begins, on the bank in front of it, there is a favou-rite place for camping. There is a good ap-proach through Didvydžiai, Bobiai, along the edge of the Gustaičiai wood. At 168.79 km, there is a left affluent, the Skriaudupis.

143,65 km – Pilviškių užtvanka. Baidarę geriausia persinešti kairiuoju upės krantu. 147,2 km – gelžbetoninis tiltas, 147,22 km – Šešupės ir Pilvės santaka, 149,02 km – kairysis Šešupės intakas Gulbinas. 149,39 km Kaunas – Kybartai geležinkelio tiltas. 152,19 km – dešinysis Šešupės intakas Višakis. 152,44 km dešiniame krante yra pušynas su aikštele poilsiui. Upės vaga vietomis užaugusi dugnine žole, plauki-mas tose vietose apsunkintas. 157,39 km – dešinysis Šešupės intakas Vandupė. Už po-sūkio kairiame krante gera vieta poilsiauti, maudytis, žvejoti ar įsikurti nakvynei. Už nedidelio vingio dešinėje 160,99 km įteka Alnupis. Už 2 km kairiajame krante, miš-ko pakraštyje, puiki vieta sustoti. Geras privažiavimas krantu iš kelio Alksnėnai – Didvyžiai per Starkus. 164,79 km – deši-nysis intakas Stoškupis. Kairiajame krante prasideda Grigaičių miškas, prieš jį krante mėgstama vieta stovyklavietei. Geras pri-važiavimas per Didvyžius – Bobius, Gus-taičių miško pakraščiu. 168,79 km – kairy-sis intakas Skriaudupis.

143,65 km – tama Pilviskiu. Kajaki naj-lepiej przenosić lewym brzegiem. 147,02 km – żelbetowy most, 147,22 km – styk rzek Szeszupa i Pilve, 149,02 km – lewy dopływ Gulbinas. 149,39 km most kolejo-wy Kaunas – Kybartai. 152,19 km – pra-wy dopływ Visakis. 152,44 km z prawej miejsce wypoczynku w borze sosnowym. Rzeka miejscami porośnięta roślinnością

wodną, trudna do przepłynięcia. 157,39 km – prawy dopływ Vandupe. Dobre miejsce biwakowe na lewym brzegu, pla-ża, można tu również łowić ryby. Za ko-lejnym zakrętem rzeki, 160,99 km prawy dopływ Alnupis. Po przepłynięciu 2 km, na lewym brzegu, na skraju lasu, doskona-łe miejsce na postój. Dobry dojazd z drogi Alksnenai– Didvyziai przez miejscowość Starkai. 164,79 km – prawy dopływ Sto-skupis. Na lewym brzegu zaczyna się las Grigaičiai, popularne miejsce obozowe. Dobry dojazd przez miejscowości Didvy-ziai – Bobiai. 168,79 km – lewy dopływ Skriaudupis.

At 143.65 km, there is Pilviškiai dam. The canoe is best to be transferred walking along the left bank of the river. At 147.02 km, there is a reinforced concrete bridge, at 147.22 km, there is the confluence of the Šešupė and the Pilvė, at 149.02 km, there is a left affluent of the Šešupė, the Gulbinas. At 149.39 km, there is a bridge of the rail-

Pilviškių bažnyčia / Kościół w Pilviskiai

Mažučių šaltinėlis / Źródło w Mazuciai

27

Bobiai

1:100 00028

się las. Dalej zaczyna się Kudirkos Naumie-stis. W mieście działa kilka sklepów spo-żywczych i przemysłowych. 182,89 km – lewy dopływ Juodupe. 1,1 km za miejscem styku rzek – wysoki próg, pozostałości byłej elektrowni wodnej. Na stromym progu po-wstał niewielki wodospad. Szerokość rzeki ok. 100 m, rzeka jest płytka silnie porośnięta roślinnością wodną. Na lewym brzegu znaj-duje się miejska plaża. Można wysiąść na brzeg, jest plac zabaw i WC. W odległości

stores. At 182.89 km, there is a left afflu-ent, the Juodupė. 1.1 km away from the fall of the Juodupė, there is a large riffle, the remains of the former dam of HPP. In that place, a small waterfall has formed. Beyond the dam, the river is 100 metres wide, the river bed is very shallow, over-grown with grass vegetation, and sailing is more complicated. Soon after, on the left bank, there is the town beach. One can get out on the bank; there are play-grounds and a WC. 1 km away from the former dam, there is a bridge named af-ter Vincas Kudirka. 350 metres away (at 185.4 km), there is the confluence with a left affluent, the Širvinta.

Kudirkos Naumiesčio tiltas / Most w Kudirkos Naumiestis

Sudavos krašto muziejaus ekspozicija / Ekspozycja muzeum krainy Sudava

P.Sederevičiaus skulptūros / Rzeżby P.Sederevicius

P.Stanaičio tiltas / Most P.Stanaitisa

170,49 km dešiniame Šešupės krante yra stovyklavietė, natūrali prieplauka valtims. 172,89 km – tiltas. 176,89 km – dešiny-sis intakas Nėnupė. 179,69 km dešiniame krante prasideda miškas. Kiek paplaukus, Kudirkos Naumiesčio pradžia. Mieste yra maisto prekių parduotuvių. 182,89 km – kairysis intakas Juodupė. Už 1,1 km nuo Juodupės įtekėjimo yra didelis slenkstis, buvusios HES užtvankos liekanos. Šioje vietoje susidaro nedidelis krioklys. Už už-tvankos upės plotis – 100 metrų, vaga la-bai sekli, priaugusi žolių, plaukti sunkiau. Netrukus kairiajame krante pasiekiamas miesto pliažas. Galima išlipti į krantą, yra žaidimų aikštelės, WC. Už 1 km nuo bu-vusios užtvankos – Vinco Kudirkos vardo tiltas. Už 350 metrų (185,40 km) – santaka su kairiuoju intaku Širvinta.

170,49 km na prawym brzegu jest dogodne miejsce na krótki wypoczynek, dobre miej-sce do zacumowania kajaków. 172,89 km – most. 176,89 km – prawy dopływ Nenupe. 179,69 km wzdłuż prawego brzegu ciągnie

1 km od byłej zapory – most Vincasa Ku-dirki. Po przepłynięciu 350 metrów (185,4 km) – lewy dopływ Sirvinta.

At 170.49 km, on the right bank of the Šešupė, there is a campsite, a natural pier for boats. At 172.89 km, there is a bridge. At 176.89 km, there is a right affluent, the Nėnupė. At 179.69 km, on the right bank, a wood begins. Having sailed a little, there is the beginning of Kudirkos Naum-iestis. In the town, there are some grocery

29

1:100 00030

Šešupė tampa valstybine siena su Rusija, prasideda pasienio zona. Plaukti galima Kudirkos Naumiesčio pasienio užkardoje gavus leidimus ir turint asmens dokumentus (tam užkardoje reikia pateikti plaukiančių asmenų sąrašą su asmens kodais, leidimai nemokamai išduodami visomis savaitės dienomis šviesiuoju paros metu). Baidarės būtinai turi būti registruotos Vidaus van-denų kelių direkcijoje. Plaukiant baidare, rekomenduojama laikytis Lietuvos pusėje esančio kranto ir griežtai draudžiama išlipti kitame krante, Rusijos Federacijos Kalinin-grado srities teritorijoje.Trasa nesudėtinga, neurbanizuotos pa-krantės, gyvena daugybė gyvūnų ir paukščių. Ši upės atkarpa labai žuvinga. Leidimas plaukti upe apima ir leidimą

joje žvejoti. 197,5 km prasideda Šešu-pės valstybinis kraštovaizdžio draustinis. Gluobių šile 198,6 km galima pailsėti ant upės kranto.Szeszupa płynie wzdłuż granicy z Rosją, zaczyna się strefa graniczna. Dalej płynąć można po otrzymaniu w Kudirkos Na-umiestis pozwolenia, które jest ważne tyl-ko z dokumentem tożsamości (potrzeb-na lista uczestników spływu z numera-mi PESEL, pozwolenia są wydawane nie-odpłatnie, siedem dni w tygodniu, w po-rze dziennej ). Kajaki muszą być zareje-strowane w Urzędzie Żeglugi Śródlądo-wej. Dalej płynąć zaleca się przy brzegu po stronie litewskiej, zabrania się dobija-nia łodzią do brzegu Federacji Rosyjskiej.Trasa jest łatwa do pokonania, niezurbani-zowane tereny, dużo dzikich zwierząt i pta-ków. Jest to szczególnie uroczy odcinek rze-ki. Wydane pozwolenie zawiera również ze-zwolenie na łowienie ryb. 197,5 km zaczy-na się teren Parku Krajobrazowego Rze-ki Szeszupa. 198,6 km można odpocząć na brzegu rzeki w borze sosnowym Gluobiu.The Šešupė becomes a state border with Russia, the frontier zone begins. One can sail after having acquired a permit at the frontier cordon of Kudirkos Naumiestis and holding identification (for that purpose, a list with personal identification numbers of the sail-ing persons has to be presented at the fron-tier cordon, permits are issued free of charge

7 days a week during daylight hours). The canoes have to be registered at the Internal Water Roads Directorate. While sailing in a canoe, it is recommended to keep close to the bank on the Lithuanian side and it is strictly forbidden to get out on the other bank, on the territory of the Kaliningrad Region of the Russian Federation.The route is not complicated, the river banks are not urbanized, and there are plenty of animals and birds. This section of the river is very rich in fish. The permit to sail along the river includes the permit to fish in it. At 197.5 km, the Šešupė State Landscape Reserve begins. In the Gluobiai pine wood, at 198.6 km, one can have a rest on the river bank.

Paminklas V.Kudirkai / Pomnik V.Kudirki

Kudirkos Naumiesčio bažnyčia / Kościół w Kudirkos Naumiestis

31

1:100 00032

Turčinuose (201,32 km) įrengta vadina-moji „tarzankė“ – lynas virš upės. 207,02 km įteka dešinysis intakas – Nova. 207,12 km – Panovių gyvenvietė, kur galima su-stoti pailsėti, yra maisto prekių parduotu-vė. 213,90 km iš dešinės įteka Aukspirta, yra Aukspirtos valstybinio hidrografinis draustinis. 214,90 km Šilgalių gyvenvietė, yra maisto prekių parduotuvė. Įrengta po-ilsiavietė su lauko tualetu ir židiniu, pavė-sine, laužaviete. 222,11 km dešinėje įteka Siesartis. 222,41 km prieš Slavikus, Šešu-pės pakrantėje, įrengta erdvi stovyklavie-tė su lauko tualetu, pavėsine, laužaviete. 229,76 km – graži vieta Šilininkų miške, galima sustoti, pailsėti. W miejscowości Turcinai (201,32 km) atrakcją jest lina zawieszona nad po-wierzchnią rzeki. 207,02 km – prawy do-pływ Nova. 207,12 km – miejscowość Pa-

noviu, można zatrzymać się na się na krót-ki postój, jest sklep spożywczy. 213,90 km – prawy dopływ Aukspirta, dalej Hy-drograficzny Rezerwat Aukspirtos. 214,90 km miejscowość Silgalis, jest sklep spo-żywczy. Popularne miejsce wypoczynku z WC, kominkiem, wiatą turystyczną, miej-scem na ognisko. 222,11 km – prawy do-pływ Siesartis. 222,41 km obok miejsco-wości Slavikai, na brzegu – dobre miejsce na odpoczynek, toalety, wiata turystycz-na, miejsce na ognisko. 229,76 km – do-bre miejsce do biwakowania na ładnym leśnym terenie Silininkai.

In Turčinai, (at 201.32 km) there is equipped a so called “tarzankė”, a rope above the riv-er. At 207.02 km, a right affluent the Nova flows into the Šešupė. At 207.12 km, there is Panovių village, where one can stop over and have a rest; there is a grocery store there. At 213.90 km, from the right, the Aukspir-ta flows into the Šešupė, there is the Auk-spirta State Hydrographical Reserve. At 214.90 km, there is Šilgaliai village; there is a grocery store there. There is a campsite with an outdoor lavatory, a fireplace, a sum-merhouse and a bonfire site established. At 222.11 km, on the right, the Siesartis flows into the Šešupė. At 222.41 km, before en-tering Slavikai, on the bank of the Šešupė, there is a spacious campsite with an outdoor lavatory, a summerhouse and a bonfire site established. At 229.76 km, there is a beauti-ful place in the Šilininkų wood, one can stop over and have a rest.

Šešupė / SzeszupaRegykla prie Šešupės vingio / Widok na zakręt Szeszupy

Paminklas šokiui / Pomnik tańca

33

1:100 00034

Prieš santaką su Jotija yra didelė seklu-ma, čia dažniausiai reikia persinešti bai-dares. Maždaug 1,5 km iki šios seklumos Šešupė daro didelę, beveik 3 km kilpą. 238,31 km – santaka su Jotija Kirkilų kaime, Jotijos valstybinis hidrografinis draustinis. Santakoje kelionė baigiama.

Toliau Šešupė įteka į Rusijos Federaci-jos Kaliningrado sritį, šioje vietoje kirsti valstybės sieną griežtai draudžiama.

Przed stykiem Szeszupy z rzeką Jotija – duża płycizna, kajaki często trzeba prze-nosić. Około 1,5 km wcześniej Szeszu-pa tworzy pętlę o łącznej długości 3 km. 238,31 km – styk rzek Szeszupa i Jotija we wsi Kirkilai, Rezerwat Hydrograficz-ny Jotijos. Miejsce zakończenia spływu. Tu Szeszupa przekracza granicę państwa i wpływa na teren Obwodu Kaliningradz-kiego Federacji Rosyjskiej, przekroczenie granicy, w tym miejscu, jest surowo za-bronione.

Before the confluence with the Jotija, there is a large swash, and canoes most often have to be transferred here. At about 1.5 km before this swash, the Šešupė makes a large, almost 3 km long, loop. At 238.31 km, there is the confluence

with the Jotija in Kirkilų village and the Jotija State Hydrographical Reserve. At the confluence, the trip ends. Beyond this point, the Šešupė flows through the Kalin-ingrad Region of the Russian Federation, it is strictly forbidden to cross the state border at this point.

Slavikų bažnyčia / Kościół w Slavikai

Laimikis pagautas Šešupėje/ Zdobycz wędkarska w Szeszupy

Šilgalių dvaro ūkinis pastatas / Budynek gospodarski dworu Silgaliai

Šešupė / Szeszupa Žvejyba Šešupėje / Wędkarstwo w Szeszupie

35

Bebros nacionalinis parkas

Bebros nacionalinis parkas buvo įkurtas 1993 metais. Jis yra didžiausias Lenkijos valstybinis parkas, kurio teritorija užima 59 223 ha. Parkas įsikūręs Palenkės vai-vadijoje. Šiaurės rytų parko riba yra netoli Lipsko miesto, o pietinę ribą žymi Bebros ir Narvos upių santaka Viznos vietovėje.Bebros nacionalinis parkas saugo vieną iš didžiausių durpynų teritorijų Vidurio Eu-ropoje. Pagrindinę hidrologinę parko ašį sudaro Bebros upė, kurios ilgis – 164 km. Tai tipiška gerokai vingiuota žemumų upė, kurios lygis nežymiai krenta. Bebros slėny-je yra rasta apie 950 rūšių induočių augalų ir 70 augalų grupių. Augalija pasižymi didele įvairove, retų augalų rūšių gausa ir aukštu natūralumo lygiu. Čia yra užfiksuota daug

gyvūnų rūšių, tarp jų žinduolių – 48, žuvų – 37, varliagyvių – 12, roplių – 5 ir daugiau kaip 2 000 bestuburių rūšių. Ypač gausus yra šio parko paukščių pasaulis. Čia randa-ma apie 283 paukščių rūšys, tarp jų apie 180 neišskrenda į šiltuosius kraštus. Čia galima pamatyti tokius ornitologinius „perliukus” kaip meldinę nendrinukę, baltasparnę žuvė-drą, didįjį erelį rėksnį, javinę ir pievų lingę, stulgį, gaiduką ar didžiąją kuolingą. Didelė Bebros slėnio vertybė yra aiškiai išsaugotas dideliems, natūraliems upių slėniams bū-dingas augalų vietovių zoniškumas.Bebros slėnis yra labai svarbi vieta vandens ir pelkių paukščiams lizdams sukti, maitin-tis ir ilsėtis, todėl 1995 metais jis buvo įra-šytas į RAMSAR konvencijos vadinamųjų pelkių teritorijų tarptautinės reikšmės sąra-šą, kaip vandens ir pelkių paukščių gyveni-

mo vieta. Todėl Bebros slėnis buvo pripa-žintas tarptautinės BirdLife International organizacijos kaip pasaulinės reikšmės gyvenimo vieta paukščiams.Bebros nacionalinio parko ir jo apylinkių teritorijose pažymėta daugiau kaip 600 km turizmo maršrutų. Parke įrengta 16 mokomųjų takų. Gausi ir pagalbinė inf-rastruktūra: yra daug apžvalgos bokštų, platformų, pėsčiųjų takų ir pavėsinių. Čia galima rasti pėstiesiems, dviratinin-kams, raiteliams ir baidarininkams skir-tus takus. Vandens maršrutų ilgis Bebros nacionaliniame parke sudaro 223,2 km, jie tęsiasi Bebros, Jegžnios, Elko, Visos, Bžozuvkos ir Sidro upėmis bei Augusta-vo, Vužnaviejskio ir Rudzkio kanalais.

Bebros parkas pavasarį / Biebrza wiosną

36

Biebrzański park Narodowy

Biebrzański Park Narodowy został utwo-rzony w 1993r. Jest największym parkiem narodowym w Polsce o powierzchni 59 223 ha. Położony jest w województwie podlaskim. Północno–wschodnia granica parku znajduje się w pobliżu miejscowości Lipsk, a południową wyznacza połączenie rzek Biebrzy i Narwi w okolicach Wizny.Biebrzański Park Narodowy chroni jeden z największych obszarów torfowiskowych w Europie Środkowej. Główną oś hydrolo-giczną parku tworzy rzeka Biebrza o dłu-gości 164 km. Jest to rzeka typowo nizinna o silnie meandrującym korycie i niewiel-kim spadku. W Dolinie Biebrzy stwierdzo-no występowanie ponad 950 gatunków ro-ślin naczyniowych oraz 70 zespołów ro-

ślinnych. Szata roślinna charakteryzuje się dużą różnorodnością, obecnością wie-lu rzadkich gatunków i wysokim stopniem naturalności. Stwierdzono tutaj występo-wanie wielu gatunków zwierząt, w tym: ssaków - 48, ryb - 37, płazów - 12, gadów - 5 i ponad 2 000 gatunków bezkręgow-ców. Niezwykle bogaty w BPN jest świat ptaków. Występuje tu ok. 283 gatunków, w tym ok. 180 lęgowych. Spotkać można tu takie „perełki” ornitologiczne, jak: wod-niczka, rybitwa białoskrzydła, orlik grubo-dzioby, błotniak łąkowy i zbożowy, dubelt, batalion czy kulik wielki. Ogromnym wa-lorem Doliny Biebrzańskiej jest wyraźnie zachowana strefowość siedliskowo-roślin-na, charakterystyczna dla dużych, natural-nych dolin rzecznych.

Dolina Biebrzy jest bardzo ważnym miej-scem gniazdowania, żerowania i odpoczyn-ku dla ptactwa wodno-błotnego, toteż w roku 1995 została wpisana na listę siedlisk konwencji RAMSAR tj. obszarów mokra-dłowych o międzynarodowym znaczeniu, zwłaszcza jako środowiska życia ptactwa wodno-błotnego. Dlatego też dolina Bie-brzy została uznana przez BirdLife Interna-tional za ostoję ptaków o randze światowej.Na obszarze BPN i jego otuliny wyznaczo-no ponad 600 km szlaków turystycznych. W parku urządzono 16 ścieżek edukacyjnych. Bogata jest infrastruktura pomocnicza: licz-ne wieże widokowe, pomosty, kładki i wiaty. Znajdą tu Państwo szlaki piesze, rowerowe, konne i kajakowe. Długość szlaków wod-nych w BPN wynosi 223,2 km, na które skła-

Vaizdas į slėnį nuo Skoblo kalno / Widok na dolinę z góry Skobla

Bebros parkas vasarą / Biebrza latem

37

dają się następujące rzeki: Biebrza, Jegrznia, Ełk, Wissa, Brzozówka i Sidra oraz kanały: Augustowski, Woźnawiejski i Rudzki.

Biebrza National park

The River Biebrza National Park was Bie-brza National Park was established in 1993. It is the largest national park in Poland with the territory covering 59,223 ha. The park is located in Podlaskie Voivodeship. The north-eastern border of the park is not far from the town of Lipsk, and the southern border is marked by the confluence of the Rivers Bie-brza and Narew in the area of Wizna.Biebrza National Park preserves the territo-ry of one of the largest peat bogs in Central Europe. The River Biebrza, the length of which is 164 km, is the main hydrological hinge. It is a typical rather devious lowland river, the level of which is insignificantly fal-ling. In the River Biebrza Valley, about 950 vascular plants species and 70 plant groups have been found. The vegetation can be characterized as greatly diverse with a lot of rare plant species and retaining high level of naturalness. There have been recorded a lot of animal species, among them 48 mammal species, 37 fish species, 12 amphibian spe-cies, 5 reptile species and more than 2,000 invertebrate species. The bird world of the park is especially plentiful. There have been found around 283 bird species, among them around 180 ones do not migrate. One can see such ornithological “pearls” as Aquatic

Warbler, White-winged Tern, Greater Spot-ted Eagle, Hen Harrier and Montagu’s Har-rier, Double Great Snipe, Ruff or Eurasian Curlew. A great value of the River Biebrza Valley is obviously preserved zonality of vegetation areas, inherent to large natural river valleys.The River Biebrza Valley is a very impor-tant place for making nests, feeding and res-ting for water and marsh birds, so in 1995 it was included in the list of so-called wetland territories of international importance of RAMSAR Convention as a habitat of water and marsh birds. That is why the River Bie-brza Valley was recognized as a bird habitat of global significance by the international

organization BirdLife International.There are more than 600 km of touristic routes marked on the territories of the Biebrza National Park and its vicinity. There are 16 educational paths establis-hed in the park. The numerous auxiliary facilities include a lot of viewing towers, platforms, pedestrian paths and arbours. One can find paths and treks designed for pedestrians, bikers, horseback riders and canoers. The length of water routes in the River Biebrza National Park is 223.2 km; they go along the Rivers Biebrza, Jegrz-nia, Ełk, Wisa, Brzozówka and Sidra and the Augustówski, Woznawieski and Ru-dzki Canals.

Bebros slėnis pavasarį / Dolina Biebrzy wiosną

38

Kumialkos, Bžozuvkos ir Bebros upių baidarių maršrutas

Siūlome naują 75 km ilgio trasą, vedan-čią iš Zabrodzės per Koryciną, Bžozovą, Karpovičius, Dolistovą ir Goniondzą iki Osoviec–Tvierdza. Plaukimų trasa yra padalinta į septynis etapus, pritaikytus stovyklavimui. Pirmoji trasos dalis tęsiasi vaizdingu Kumialkos upės slėniu Kory-cino valsčiuje, kuris yra garsus vietinio sūrio gamyba, taip pat įvairiais renginiais, tarp jų ir Lenkijos braškių dienomis. Su-chovola, geografinis Europos centras, yra susijęs su palaimintuoju kunigu Ježiu Popieliuška, kuris yra kilęs iš netoliese esančio Okopos kaimo. Musulmoniškuo-se parapijos namuose galima paragauti Lenkijos rytietiškos virtuvės patiekalų. Jašvilių valsčius kviečia į XVIII amžiaus bažnyčią Dolistove, čia yra gerai išvys-tyta turizmo infrastruktūra. Goniondzo valsčius su čia įsikūrusia Bebros nacio-nalinio parko būstine Osoviec–Tvierdza vietovėje patenkins kiekvieno turisto po-reikius. Šis maršrutas leis susipažinti su paminkliniais istorijos objektais bei kul-tūriniais renginiais ir nacionalinio parko vertybėmis.

Szlak kajakowy Kumiałki, Brzozówki i Biebrzy

Proponujemy nową trasę o długości 75 km, prowadzącą z Zabrodzia przez Ko-rycin, Brzozową, Karpowicze, Dolisto-

which is a famous for local cheese, as well as various events, including Polish straw-berries days. Suchowola, the geographic center of Europe, is associated with the blessed priest Jerzy Popieliuszko, which originated from the nearby village Okopy. At Muslim congregations home one can try Polish oriental cuisine. Jaswily gmina invites you to the XVIII century church in Dolistowo, there is a well-developed tourist infrastructure. Goniądz gmina with headquarters of the National Park of Biebrza in Osowiec–Twierdza area meet all the needs of tourists. This route will al-low to access to the historical objects, cul-tural events and values of National park.

wo i Goniądz do Osowca–Twierdzy. Tra-sa spływu podzielona jest na siedem eta-pów dopasowanych do możliwości biwa-kowania. Pierwsza część trasy przebie-ga malowniczą doliną Kumiałki w gminie Korycin, słynnej z produkcji Sera Kory-cińskiego oraz wielu imprez plenerowych, min.: Ogólnopolskich Dni Truskawki. Su-chowola, Geograficzny Środek Europy, jest związana z błogosławionym Jerzym Popiełuszko, który pochodził z pobliskiej wsi Okopy. W Muzułmańskim Domu Pa-rafialnym możemy skosztować kuchni Polskiego Orientu. Gmina Jaświły zapra-sza do zabytkowego kościoła z XVIII w. w Dolistowie i bogatej infrastruktury tury-stycznej. Gmina Goniądz z siedzibą Bie-brzańskiego PN, Twierdzą Osowiec i naj-bogatszą ofertą turystyczną zaspokoi każ-dego turystę. Szlak umożliwia poznanie zabytkowych obiektów historycznych i imprez kulturalnych oraz walorów przy-rodniczych parku narodowego.

Kayk route on Kumialka, Brzozowka and Biebrza rivers

We offer a new 75 km – long route lead-ing from Zabrodzie through Korycin, Brzozowa, Karpowicze, Dolistovo and Goniądz to Osowco–Twierdzy. The swim-ming route is divided into seven swathes, adapted for bivouacking opportunities. The first track is extending the scenic river valley Kumialka in Korycin district,

Stovyklavietė Dolistove / Pole namiotowe w Dolistowie

39

atkarpa zabrodzie – Korycinas – 8,7 km Trasos pradžia Kumialkos upe (didžiausiu dešiniakrančiu Bžozuvkos intaku, kurio ilgis – 38 km) yra Zabrodzie kaime; 6,3 km – tiltas Mielevščiznos kaime, XI–XIII a. gyvenvietė – planuojama jos rekons-trukcija ir XIX–XX a. palivarko liekanos, žemiau tilto – įlanka; 7,4 km – Rudka, XX amžiaus 5 dešimtmečio saugomas vandens malūnas ir vietinio kelio tiltas; 8,7 km – įrengta maudykla ir vieta stovy-klavimui Korycine, jame yra restauruotas vėjo malūnas, kuriame įsikūrusi regiono įstaiga. Kaime – neogotikinė 1899–1905 metų bažnyčia, maždaug 1900 m. statyta varpinė. Kasmet čia vyksta daug renginių, pavyzdžiui „Lenkijos braškių dienos Ko-rycine” paskutinį birželio savaitgalį. „Pie-no maratonas Korycinas–Janovas–Kory-cinas” rengiamas antrą birželio savaitgalį, jo pagrindinis prizas yra gyva karvė; po ja-vapjūtės organizuojama „Sūrio šventė” ir

„Korycino dienos”. Korycinas gerai aprū-pintas maisto produktais. Geras susisieki-mas autobusais su Balstoge ir Augustavu.

odcinek: zabrodzie – Korycin – 8,7 km Początek szlaku rzeką Kumiałką (naj-większy prawobrzeżny dopływ Brzo-zówki o dł. 38 km) zaczyna się we wsi Zabrodzie; 6,3 km – most we wsi Mie-lewszczyzna, grodzisko z XI–XIII w. – planowana jest rekonstrukcja oraz po-zostałości zespołu folwarcznego z XIX/XX w., poniżej mostu zalew; 7,4 km – Rudka, zabytkowy młyn wodny z lat 40 XX w. i most drogi lokalnej; 8,7 km –za-gospodarowane kąpielisko i miejsce do biwakowania w Korycinie. Na miejscu odrestaurowany, zabytkowy wiatrak, w którym powstaje Izba Regionalna. We wsi neogotycki kościół z lat 1899–1905, dzwonnica z ok. 1900 r. Corocznie od-bywa się wiele imprez promujących, jak: „Ogólnopolskie Dni Truskawki w Korycinie” w ostatnią sobotę i niedzie-lę czerwca; „Półmaraton Mleczny Ko-rycin–Janów–Korycin” zawsze w drugą niedzielę czerwca, którego atrakcją i na-grodą główną jest żywa krowa; „Święto Sera” i „Dni Korycina” – zawsze po żni-wach. Korycin zapewnia dobre zaopa-trzenie w środki żywnościowe. Dogod-ne połączenie autobusowe z Białymsto-kiem i Augustowem.

Swatch zabrodzie – Korycin – 8.7 kmRoute start at Kumialka river (the largest right coast tributary of Brzozovka, length – 38 km) in Zabrodzie village; 6.3 km – bridge in Mielewszczyzna village, XI–XIII century settlement – it is planned reconstruction and XIX–XX centuries manor remains; below the bridge – bay; 7.4 km – Rudka, water mill from fifth decade of XX century and bridge of the local road; 8.7 km – equipped camp-ing site and place for bivouacking in Kory-cin. There is restored windmill, with region-al office. In the village – a neo-gothic church from years 1899–1905, Bell tower, built in about 1900. Every year there are numerous events, such as “Poland’s strawberry day in Korycin” on last weekend of June, “Milk-marathon Korycin–Janow–Korycin”, held the second weekend in June, the main prize is cow, after harvesting organized “Cheese Fest “ and “Korycin day”. Korycin provides with good food. Good bus connections to Bialystok and Augustow.

Korycino vėjo malūnai / Wiatraki w Korycinie

Korycino užtvanka / Zalew w Korycinie

40

Kumiała

Zakale

KORYCIN

Brzozówka

0 1 2 3km

Rudka

Zabrodzie

Mielewszczyzna

°

Szumowo

Romaszkówka

Aulakowszczyzna

Białystok

Augustów

Gorszczyzna

Kumiałka

Kumiałka

k

k

$

$

!9

!2!́

!f!̧!́ !³k

!́

E

E

gyvenvietė / miejscowość gminna / commune

kaimas / wieś / village

gyvenamoji vietovė / obszar zabudowane / settlementmiškas / las / wood-land

pelkė / mokradło / wetland

vandens telkinys / zbiornik wodny / reservoirkaimo turizmo sodyba / kwatera agroturystyczna / farmstead

stovyklavietė / pole namiotowe / camping

viešbutis / hotel / hotel

parduotuvė / sklep / shop

baras, restoranas / bar, restauracja / bar, restaurant

degalinė / stacja ben-zynowa / petrol station

tvirtovė / grodzisko, twierdza / strongholdbankomatas / bankomat / ATM, cach dispencer

bažnyčia / kościół / church

vėjo malūnas / wiatrak / windmill

vandens malūnas / młyn / water mill

Bebros Nacionalinio parko būstinė/ Siedziba Biebrzańskiego Parku Narodowego / Biebrza National Park Headquarter

turizmo informacija / informacja turystyczna / tourist information

užtvanka / jaz / weir

šliuzas / śluza / lock

41

atkarpa Korycinas–Karpovičiai – 21,6 kmPlaukimas pradedamas nuo baidarių per-nešimo dešiniajame krante dėl užtvankos Korycino mariose. 1,9 km – krašto kelio Augustavas–Baltstogė tiltas; 2,5 km – užtvanka, pernešimas dešiniuoju krantu; 4,2 km – Kumialkos žiotys į Bžozuvką, kairiajame krante prieš tiltą tinkama vieta poilsiui. Bžozuvkos upė yra kairysis Be-bros intakas, jos ilgis – 56,76 km. Mazū-rijos ir Lietuvos Didžiosios Kunigaikštys-tės istorijoje ji turėjo svarbią reikšmę kaip pasienio ruožas, o kartu ir etninė riba; 7,3 km – brasta, esant žemam vandens lygiui reikia persinešti įrangą; 9,5 km – tiltas prie Bžozovos kaimo. Vietovėje yra parduotuvė ir kempingas; 10,2 km – slenkstis, nuslūgus vandeniui, pernešimas dešiniuoju krantu; 18,3 km – vietinio ke-lio Jatviežas–Pošvientnė tiltas; 21,6 km – Karpovičių tvenkinys, baidarės iške-liamos į kairįjį krantą. Prie tvenkinio yra maudykla ir vieta stovyklavimui, kaime – gerai įrengta parduotuvė, atostogų metu paplūdimyje veikia baras. Siūlomas pasi-vaikščiojimas pėsčiomis į už 4 km esančią Suchovolą, kur yra nemažai paminklų ir kunigo Ježio Popieliuškos namas.

odcinek: Korycin – Karpowicze – 21,6 km Rozpoczynamy spływ od przenoski pra-wym brzegiem z powodu jazu na zale-wie w Korycinie. 1,9 km – most drogi

krajowej Augustów – Białystok; 2,5 km – jaz, przy niskich stanach przenoska pra-wym brzegiem; 4,2 km – ujście Kumiał-ki do Brzozówki, na lewym brzegu przed mostem dogodne miejsce do wypoczyn-ku. Rzeka Brzozówka jest lewostron-nym dopływem Biebrzy o dł. 56,76 km. W dziejach Mazowsza, Korony i Wielkie-go Księstwa Litewskiego odegrała bardzo ważną rolę pasa granicznego, a jednocze-śnie etnicznego.; 7,3 km – bród, przy ni-skim stanie wody trzeba przeprowadzić sprzęt; 9,5 km – most przy wsi Brzozo-

wa. Na miejscu sklep i wiata turystycz-na.; 10,2 km – jaz, przy niskich stanach przenoska prawym brzegiem; 18,3 km – most drogi lokalnej Jatwieź – Poświętne; 21,6 km – zalew w Karpowiczach, kaja-ki wyjmujemy na lewy brzeg. Nad zale-wem zorganizowano kąpielisko i miejsce do biwakowania, we wsi dobrze zaopa-trzony sklep spożywczy, a w okresie wa-kacji czynny jest bar na plaży. Polecamy pieszy spacer do odległej o 4 km Sucho-woli z licznymi zabytkami i Izbą pamięci ks. Jerzego Popiełuszki.

Swatch Korycin–Karpowicze – 21,6 kmSwimming starts with transmission of kayaks on the right bank because of the dam of Korycin gulf. 1.9 km – the bridge of the road Augustow – Bialystok; 2.5 km – dam, in case of low water transportation by the right coast; 4.2 km – Kumialka – Brzozowka mouth, on the left bank before the bridge – appropriate place for rest. Brzozowka river is the left tributary of the Biebrza river, its length – 56.76 km. In the history of Mazowia and the Grand Duchy of Lithuania it had been important as a border strip and the ethnic boundary; 7.3 km – ford, at low water level equipment should be transferred. 9.5 km – bridge at Brzozowa village. A shop and camping are at the area; 10.2 km – dam, in case of sunken water transportation on right coast is necessary; 18.3 km – a bridge of local

Paminklas palaimintajam kunigui J.Popieliuškai / Pomnik b.ł. k.s. J.Popiełuszki

42

road Jatwiez – Poswiętne. 21.6 km – Kar-powicze pond, kayaks are brought into the left coast. Near the pond is a place for camping and bathing, in the village – a well-equipped shop, a beach bar during the holiday season is open. Possibility to take a walk for four km to Suchowola, where are a number of monuments and a priest Jerzy Popieliuszko house.

Dryga

Kumiała

Karpowicze SUCHOWOLA

PoświętneBr

zozó

wka

0 1 2 3km

Trzyrzecze

Dzięciołowo

Brzozowa

Mikicin

Kumiałka

°Jatwieź Duża

Zagórze

ChodorówkaNowaŻuchowo

Kol. Karpowicze

Skindzierz

Biał

ysto

k

Jatwieź Mała

Augu

stów

Goniądz

E

!́

!>

E

!>k

!́ !³!́ !³ !9 !> k

!³

Bžozuvkos upės trasa / Na szlaku Brzozówki

43

atkarpa Karpovičiai – Bebros upė – 14,3 km

Prieš plaukiant toliau, būtina pasirūpinti leidimais plaukti Bebros upe, kurie yra išduodami parduotuvėje. Plaukiant toliau praplaukiamas vietinio kelio Karpovi-čiai–Suchovola kelias; 1,0 km – vaivadi-jos kelio Goniondzas–Dombrova Bialos-tocka tiltas; 1,6 km – slenkstis, nuslūgus vandeniui, baidarės pernešamos kairiuoju krantu, 4,3 km – įplaukiama į Bebros na-cionalinio parko teritoriją; 6,8 km – vieti-nio kelio Karpovičiai – Jaglovas tiltas, tin-kama vieta ornitologiniams stebėjimams. Prasideda gražiausia ir natūraliausia tra-sos dalis; 13,3 km – vietinio Zabielų kelio tiltas, Bebros ir Bžozuvkos lankos; 14,3 km – Bžozuvkos žiotys į Bebrą.Toliau plaukiama Bebros upe. Yra gali-mybė plaukiant kairiau pasroviui pasiekti pirmąjį Augustavo kanalo Dembove šliu-zą (aprašymas žemiau).

odcinek: Karpowicze – rzeka Biebrza 14,3 km

Przed wyruszeniem w dalszą trasę mu-simy zaopatrzyć się w karty wstępu na spływ do Biebrzańskiego PN, dostępne w sklepie. Kontynuując spływ mijamy most drogi lokalnej Karpowicze – Sucho-wola; 1,0 km – most drogi wojewódzkiej Goniądz – Dąbrowa Białostocka; 1,6 km – jaz przy niskich stanach, przenoska prawym brzegiem; 4,3 km – wpływamy

na teren Biebrzańskiego Parku Narodo-wego; 6,8 km – most drogi lokalnej Kar-powicze – Jagłowo, dogodne miejsce do obserwacji ornitologicznych. Przed nami najbardziej urokliwy i naturalny odcinek szlaku; 13,3 km – most drogi lokalnej Zabiele – łąki nad Biebrzą i Brzozówką; 14,3 km – ujście Brzozówki do Biebrzy.Dalsza kontynuacja spływu rzeką Biebrzą. Istnieje możliwość dopłynięcia skręcając w prawo (pod prąd), do pierwszej śluzy Kan. Augustowskiego w Dębowie (opis poniżej).

Swatch Karpowicze – Biebrza river, 14,3 km

Before the passage below, it is necessary to have a entrance ticket to Biebrza na-tional park, which is issued in the shop.

Bridge of local road Karpowicze–Sucho-wola is passed, 1.0 km – bridge of district road Goniądz–Dąmbrowa Bialostocka, 1.6 km – a dam, when sunken water kay-aks are carried by the left coast; 4.3 km – entering to Biebrza national park terri-tory; 6.8 km – bridge of local road Karpo-wicze – Jaglowo, right place for ornitho-logical observation. Now most beautiful and natural part route begins; 13.3 km – a bridge of local road Zabiele – meadow by Biebrza and Brzozowka rivers; 14.3 km – Brzozowka mouth to Biebrza. Swimming is continued on Biebrza river. There is the possibility of passage down-stream of the left and to reach the first gateway of Augustow Canal in Debowie (description below).

Bžozuvkos upės trasa / Na szlaku Brzozówki

44

DzięciołowoZabiele

Karpowicze

Brzo

zówk

a

0 0,5 1 1,5km

DolistowoStare

Sucho

wola

Biebrza

°Brzozówka Dą

brow

a B.

JatwieźMała

Kol. Karpowicze

Kol. Karpiniec

Gon

iądz

Jaświły

Kol. Dolistowo Stare

Kol. Dolistowo Stare

JatwieźDuża

E

!³

!9

!́

!́!³!> k

!>

!9

!>

atkarpa Dembovas–Dolistavas – 8,8 kmDembove – pralaida, skirta reguliuoti vandens lygį Augustavo kanale, hidro-elektrinė, prie šliuzo vieta palapinėms statyti ir parduotuvė; 0,5 km – Augusta-vo kanalo žiotys – 350 metrų nuo Bebros Dembovo šliuzas (Augustavo kanalo, Juodosios Ančios ir Rospudos baidarių maršrutas). Augustavo kanalas pastaty-tas 1824–1839 metais, jis jungia Vyslą su Nemunu ir yra vienas iš svarbiausių pasaulinės reikšmės XIX amžiaus tech-nikos ir vandens architektūros paminklų; 1,9 km – Jasionovas, jame yra teritorija palapinėms statyti, tinkama vieta keliauti

Bebros upė prie Dolistavo / Biebrza przy Dolistowie

45

important XIX century engineering and architectural monuments of water of world importance; 1.9 km – Jasionowo, it is an area for tents to build, the right place to hike to Czerwone Bagno area; 3.7 km – Brzozowka mouth, 3.8 km – Wogzalski channel mouth, 8.2 km – a local bridge of road Dolistowo Stare – Jasionowo; 8.8 km – equipped tent area (showers, toilets, bar, rooms with fireplaces, camping ). In the village – a grocery store, observation tower, a number of suggestions for the sleeping.

Swatch Dębowo – Dolistowo – 8,8 kmIn Debowo – bandwidth to adjust the water level of the Augustow canal, hydroelectric power station, the place for tents and grocery at the lock; 0.5 km – the mouth of the Augustow Ca-nal – 350 meters from the Biebrza Dęmbowo gateway (kayaks route of the Augustow Canal, Czarna Hancza and Rospuda). Augustow Canal was built in 1824–1839, it connects Wisla and Nemunas and is one of the most

pėsčiomis į Červono Bagno vietovę; 3,7 km – Bžozuvkos žiotys; 3,8 km – Vog-zalskio kanalo žiotys; 8,2 km – vietinio kelio Dolistovo Stare – Jasionovas tiltas; 8,8 km – įrengta teritorija palapinėms (dušai, tualetai, baras, kambariai su židi-niais, kempingai). Kaime – maisto pre-kių parduotuvė, apžvalgos bokštas, daug pasiūlymų nakvynei.

odcinek: Dębowo – Dolistowo 8,8 kmDębowo – przepust odprowadzający nadmiar wody z Kanału Augustowskie-go, elektrownia wodna, przy śluzie pole namiotowe i sklep spożywczy; 0,5 km ujście Kanału Augustowskiego – 350 m od Biebrzy Śluza Dębowo (szlak kaja-kowy Kanału Augustowskiego, Czarnej Hańczy i Rospudy). Kanał Augustow-ski wybudowano w latach 1824–1839, łączący Wisłę z Niemnem, jest jednym z największych w skali światowej osią-gnięć techniki i architektury wodnej XIX w.; 1,9 km Jasionowo – pole na-miotowe, dogodne miejsce na wypra-wy piesze na Czerwone Bagno; 3,7 km ujście Brzozówki; 3,8 km ujście Rowu Wogzalskiego; 8,2 km Most na drodze lokalnej Dolistowo Stare – Jasionowo; 8,8 km zagospodarowane pole namio-towe (natryski, WC, bar, sale kominko-we, wiaty). We wsi sklepy spożywcze, wieża widokowa, bogata oferta nocle-gowa.

Šliuzai Dembove / Śluza w Dębowie

46

Dzięciołowo

Zabiele

Kopytkówka

Brzo

zówk

a

0 1 2 3km

Jasionowo

Dolistowo Stare

Kopytkowo

Such

owol

a, Dąb

row

a B.

Smogorówka

Biebrza

Bieb

rza

°

Biebrza

DolistowoNowe

Moniuszki

Kol. DolistowoStare

Kan. AugustowskiDębowo

Wroceń

Kol. Karpiniec

Gon

iądz

!³!9

!́!³!> k

!9

!>

!́!³!>

!9

!>!>

!9

!>!9

atkarpa Dolistavas – Vrocenas – 6,3 km0,5 km – upė šakojasi, kairiajame krante apžvalgos bokštas, pagrindinė upės vaga teka dešiniau; 1,8 km – kairėje pusėje Ko-pytkovkos upelio žiotys; 5,9 km – Vroce-nas, upė šakojasi, galima plaukti abejomis vagomis, kairioji vaga veda į kaimo turiz-mo sodybos „Bebros slėnis” privatų pala-pinių lauką. Vietoje yra apžvalgos bokštas, svečių kambariai, kempingai su laužavie-tėmis, dviračių, irklinių valčių ir plaustų nuomos punktas. Nuo aukšto Balstogės aukštumos kranto atsiveria puikus vaizdas į Červone Bagno. Tai puiki ornitologinė stebėjimo vieta bet kuriuo metų laiku.

Stovyklavietė Vrocene / Pole namiotowe we Wroceniu

47

odcinek: Dolistowo – wroceń 6,3 km0,5 km rzeka rozwidla się, wieża widoko-wa na lewym brzegu, główne koryto pro-wadzi w prawo; 1,8 km z prawej ujście Kopytkówki; 5,9 km Wroceń – rzeka roz-widla się, można płynąć obydwoma ko-rytami, lewe doprowadzi do prywatnego pola namiotowego gospodarstwa agrotu-rystycznego „Dolina Biebrzy”. Na miej-scu: wieża widokowa, pokoje gościn-ne, wiata z miejscem na ognisko, wypo-życzalnia rowerów, kajaków i kanadyjek oraz tratew. Z wysokiego brzegu Wyso-czyzny Białostockiej piękna panorama z widokiem na Czerwone Bagno. Doskona-łe miejsce na obserwacje ornitologiczne o każdej porze roku.

Swatch Dolistowo – wrocen – 6,3 km0,5 km – the river is branching, observa-tion tower on the left coast, main chan-nel is going to the right; 1,8 km – on the left side mouth of Kopytkowka, 5.9 km – Wrocen, the river forks, you can swim furrows in both forks, the left channel leading to the private village farmstead “Beaver Valley” tents. In the place an observation tower, guest rooms, camping sites with fireplaces, renting of bicycles, rowing boat and raft. From the high hills of Bialystok – breathtaking coastal views of the Czerwone Bagno. This is a great place for ornitology tracking at any time.

atkarpa Vrocenas – goniondzas – 11,7 km 0,7 km – upės atšakų susijungimas; 3,4 km – Jegžnos upės (baidarių maršrutas iš Olecko, Elko, Rajgardo) žiotys; 7,5 km – Davidovizna, kaimo turizmo sodybos; 9,2 km – upė išsišakoja, pagrindinė vaga veda tiesiai, kairiau už 0,7 km yra posūkis; 10,7 km – upės atšakų susijungimas; 10,8 km – upė vėl išsisakoja į tris atšakas, pagrin-dinė vaga lieka viduryje. 11,6 km – kelio Goniondzas–Vulka Piasečna tiltas; 11,7 km – Goniondzas, vietos poilsio ir rekre-acijos centras. Vietoje yra paviljonai su tualetais, dušais, židinio sale ir kempin-go nameliais. Goniondze yra viešbučiai, barai, restoranai, daug kaimo turizmo so-dybų, parduotuvių, čia turistinių maršrutų mazgas. Vietovė įsikūrusi ant aukšto šlai-to. Viduramžiais čia buvo gynybinė pilis, veikė upės uostas ir druskos kasyklos. Iki šių dienų išsaugotas XVI amžiaus gatvių išsidėstymas.

odcinek: wroceń – goniądz 11,7 km 0,7 km połączenie się ramion rzeki; 3,4 km ujście rzeki Jegrzni (szlak kajakowy z Olecka, Ełku, Rajgrodu); 7,5 km Dawido-wizna, kwatery turystyczne; 9,2 km rzeka rozwidla się – główne koryto wiedzie pro-sto, (w lewo skrót o około 0,7 km). 10,7 km połączenie się ramion rzeki. 10,8 km rzeka ponownie rozwidla się na trzy ra-miona – koryto główne to środkowe. 11,6 km most drogowy: Goniądz – Wólka Pia-

seczna. 11,7 km Goniądz – pole namio-towe Miejskiego Ośrodka Wypoczynku i Rekreacji. Na miejscu pawilon z sanita-riatami, natryskami, salą kominkową oraz domki campingowe. W Goniądzu hote-le, restauracje, bary, liczne kwatery tury-styczne, sklepy spożywcze, węzeł szla-ków turystycznych. Miasto położone jest na wysokiej skarpie. W średniowieczu był tu zamek obronny. Funkcjonował port rzeczny i żupy solne. Do dziś zachował się XVI – wieczny układ ulic.

Swatch wrocen – goniądz – 11,7 km0.7 km – the river branch merger; 3.4 km – Jegrznia River (kayak route from Olecko, Elk, Rajgard) mouth; 7.5 km – Dawidow-izna, agriculture farmsteads, 9.2 km – the river splits, the main channel leads right, (on the left at 0.7 km – turn); 10.7 km – the river branch merger; 10.8 km – the river again divides into three branches, Bebros upės trasa / Na szlaku Biebrzy

48

Dawidowizna

Klewianka

Dybła

0 0,5 1 1,5km

Ełk

Bieb

rza

°

Bieb

rza

Wroceń

Such

owol

a, Dąb

row

a B

.

GONIĄDZ

Krzecze

!>

!>

!>

!2

!2

!̧

!́!³!9 !f

!9

Mężenin

Szafranki

0 0,5 1 1,5km

Biebrza°

Męż

enin

Białystok

Budne

Budne-Żarnowo

GONIĄDZ

Grajewo, EłkOsowiec-Twierdza

Bieb

rza

Łazy

!́!³!>

!9 !2

!f

!̧

!2

!>

!>

!>

!>!³

Biebrzański Park NarodowyBiebrza National Park

!9

!] $!́

49

the main channel remains in the middle. 11.6 km – the bridge of road – Goniadz–Wolka Piaseczna; 11.7 km – Goniadz, tent place of local leisure and recreation center. On the place pavilion with toilets, showers, fireplace and camping cabins. In Goniadz – hotels, bars, restaurants, a lot of countryside tourism, shopping, hiking trails here node. The area is located on the high slope. In the Middle Ages there was a defensive castle, the river port and there were salt mines. To this day, the XVI cen-tury maintained street survived.

franki; 6,8 km most drewniany drogi Oso-wiec Twierdza – Osowiec wieś; 6,9 km ujście kanału doprowadzającego do pola namiotowego; 7,4 km pole namiotowe „BÓBR” Biebrzańskiego Parku Narodo-wego: sanitariaty z natryskami, wypoży-czalnia sprzętu wodnego, wiatrochrony i wiaty turystyczne (1 z kominkiem), bar „Karczma Wygoda”, ścieżki przyrodni-cze Terenowego Ośrodka Edukacyjnego (4 wieże widokowe, platformy widokowe, tablice edukacyjne ok.1500 m do Centrum Edukacji i Zarządzania BPN z salami eks-pozycyjnymi i Muzeum Twierdzy Oso-wiec – Osowieckiego Towarzystwa Forty-fikacyjnego.

atkarpa goniondzas – osoviec–Tvier-dza – 7,4 km

2,4 km – kairiajame krante Šafrankos kai-mas; 6,8 km – kelio Osoviec–Tvierdza – Osovieco kaimas medinis tiltas; 6,9 km – kanalo, vedančio į palapinių lauką, žiotys; 7,4 km – Bebros nacionalinio parko pala-pinių miestelis „Bebras”: tualetai su dušais, vandens inventoriaus nuoma, pavėsinės ir turistinis kempingas (1 su židiniu), baras – karčema, apylinkų švietimo centro gamtos takai (4 apžvalgos bokštai, apžvalgos aikš-telės, informacinės lentos), apie 1,5 km nuo švietimo centro ir Bebros nacionalinio par-ko įstaigos su ekspozicijų salėmis ir Tvier-dzy–Osovieco muziejus.

odcinek: goniądz – osowiec Twierdza 7,4 km

2,4 km na lewym brzegu rzeki wieś Sza-

Swatch goniądz – osowiec Twierdza – 7,4 km

2.4 km – on the left bank – Szafranka vil-lage; 6.8 km – wooden bridge of road Os-owiec Tvierdza–Osoviec village; 6.9 km – the mouth of channel, that leads into a field of tents; 7.4 km – tent field „Beaver” of Biebrza national park: restrooms with showers, water equipment rentals, touring and camping gazebos (one with fireplace), bar – tavern, District education center of nature trails (4 observation towers, obser-vation sites, information boards), about 1.5 km from the Center of education and office of Biebrza national park – museum of Twierdza–Osowiec.

Bebros nacionalinio parko būstinė / Siedziba Biebrzańskiego PN

50

projeKTo parTNeriai / parTNerzY projeKTu / parTNerS oF THe projeCT:

Nuotraukų autoriai / autorzy zdjęc / photos by

Audronė Mieščionaitienė, Gintaras Kandrotas, Mantas Jusas, Jurgita Girdauskienė, Almantas Matusevičius, Antanas Gudelevičius, Raimun-das Maruškevičius, Ričardas Pasiliauskas, Algis Vaškevičius, Iveta Dailidaitė, naudotos Nemuno euroregiono Marijampolės biuro archyvo, Bebros nacionalinio parko archyvo, svetainės www.dvylikakedziu.lt nuotrau-kos.

Bebros nacionalinis parkas / Biebrzański park NarodowyOsowiec-Twierdza 8,19–110 Goniądz, PolandTel. +48 85 7380620, faks. +48 85 7383021biebrza@biebrza.org.plwww.biebrza.org.pl

Kalvarijos savivaldybės administracija / aministracja Samorządu KalvarijaLaisvės g.2, LT-69214 Kalvarija, Lithuaniatel./faks. +370 343 23894admin@kalvarija.ltwww.kalvarija.lt

Vilkaviškio turizmo ir verslo informacijos centras / Centrum informaciji Turystycznej i Biznesowej w VilkaviškisJ.Basanavičiaus a.7, LT-70101 Vilkaviškis, LithuaniaTel. +370 342 20525, faks. +370 342 52216info@vilkaviskisinfo.ltwww.vilkaviskisinfo.lt

Suvalkijos turizmo ir verslo informacijos centras / Suwalkijskie Centrum informaciji Turystycznej i BiznesowejLaisvės g.2, LT-69214 Kalvarija, LithuaniaTel. +370 670 93708suvalkija.info@gmail.comwww.suvalkijos.info

SMALL PROJECT FUND

EUROPEAN UNIONEUROPEAN REGIONAL DEVELOPMENT FUNDNEIGHBOURS IN ACTION

Projektas „Vandens turizmo plėtra pasienio regione” vykdomas pagal Europos teritorinio bendradarbiavimo tikslo Lietuvos ir Lenkijos bendra-darbiavimo per sieną programos Smulkiųjų projetų fondą, skirtą skatinti tvarų Lietuvos ir Lenkijos pasienio regiono vystymąsi didinant ekono-minę, socialinę ir teritorinę sanglaudą. Programą iš dalies finansuoja Europos Sąjungos Europos regioninės plėtros fondas.

Projekt „Rozwój turystyki wodnej w regionie przygranicznym” jest wdrażany w ramach Celu 3: Europejska Współpraca Terytorialna Program Współpracy Transgranicznej „Litwa-Polska”, który ma na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju obszaru przygranicznego Litwy i Polski, poprzez podniesienie ekonomicznej, społecznej i terytorialnej spójności. Program jest współfinansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

The project „The developments of water tourism in border region“ is implemented under the Objective 3: European Territorial Cooperation Cross-Border Cooperation Programme “Lithuania-Poland”, which aims at fostering the sustainable development of the Lithuania-Poland border region through enhanced economic, social and territorial cohesion. The programme is part-financed by the European Union European Regional Development Fund.

VšĮ Nemuno euroregiono marijampolės biurasVytauto g. 28, LT-68296 Marijampolė, Lietuvatel./faks. +370 343 91538, biuras@nemunas.infowww.nemunas.info

LEIDINĮ IŠLEIDO / WYDAWCA / PUBLISHER: