Ridna Mowa 12

3

? 4

6 . 12

20

24Witold Cyba

Podstawoweproblemyzorganizacjiedukacjukraiskichdzieciwzakresie

naukijzykaojczystegonaPomorzuZachodnim 28

p

35

..

43 48

Rozporzdzenie

MinistraEdukacjiNarodowej 49MENinformuje:Naukacudzoziemcw

wPolsce 52

Anna MazurProgramnauczaniajzykaukraiskiegodlaklasgimnazjalnychIIII 54 67 71 77. ,... 79 86o. 91 93,,, 98 117 , - 121 128

:()()()()()()()

()

-()

()

:()

--()

().()-()

:

:

:78-600WaczDolneMiasto10/80tel.(67)2589887e-mail:[email protected]://www.interklasa.pl/portal/

dokumenty/r_mowa/

,

,.-,-,.,30%.22%.,,(-

).,--.,,-..-.,?,., ,, , ().,,(-

)-..78%

,,.-:,

(!),(,).,, 17-().,.()78%,.,-

, 23 24 -()-.,-.2008.

- .. ,.-,,. ,

,.- ().,-,., ( - ), ?,.

,.

,??.,,, ,,,,,,, -,,.,,, .,.-

, .- ,.,, (,,-,..).,(-,, ,,-..).

- ,:(-), . , , -,,,,, -. -..

: ? , (.)? , , ( , ,,),, ., , (), (), ,,(,). ,().

?(

)

(

, , , ,)., , ,

, , -,[],[] , - , , ,,[]!*.-..,:

( ,,,,,,.10);

(,,,); -

(- ,,-,).,

,(, , ), ,(--, , , ,:-,,,

,-,..).-

, , , . -(),. (,-)--,,.,- ,(-)(),.,-

,.,,.,,-,, ().(, ,).() .,-

,-, (!),(,,,-).,,-.

* , 1989, . . http://izbornyk.org.ua/.

1. ??

: , : , , ,,, -. : .

2. (..-, .. ,.., 1993,.174):-,.,,,(.174).?

: , . ,(),,,(.).

3.-., , ..?

: ,-, : , ,, .-.,

.--..-, -

..,.,.

4.,,.?

: , , - -- , , , .. -- -:--, --,-- .;- -- -- :, .

5. - , .,. (-), (), (), ().

. .. .

( )

: - ,-

.: ; - ; ; - .

1.?-?

: -.Sufixus, , - : -,--, --, . ,, :- ( -);().,-,,,.,.

2.,-.,?)--, --, --, --, --, --, --,--,--;

)--,--,--,--,--,--,--,--;)--, --,--,--,--,--,--.:--, --,-

, -, -, , -,--,,-. --, --,

--,--,--, --,--,--.--, --, --,

--,--,--,--.

3.--:--,--,--,--,--,--,--,--,--,--.

:1):--(

--),--(),--(--),--(-;.2) :

-- ( --), -- ( ).

4. ,..

, ,,,-,,,.

: , ,.

5.,-,.?

: , , (-,-,-..),- (-).

6.-(,, .) -- (-), -- (--), -- (-), -- (--), --(--),-- (--)?

: ,. -, ,.

7. -, -- (-, -, --).??

: ,,,-,(,, ) (-, ,-). .-,--(,,,.;,,..),- .

- : , -,(- , ,-,),( ,

8

,,-,-, -).-,(, ), ,-- (-,-). ,--.

8. (..,1994, . 185),,,-,--, --, -- .?

: ,:-,-;-,,-:;-,

-;,-,,--- (--),-- (--), -- (--).,,.

1. ? ?

: praefixus,--., ,(,:---)., . , , .

2., ,,,-:)-,-,-,-,-,-;

)-,-,-.:

.

-, -, -, -, ,., : - ; - ; ; : , : .-, - - -

:-(,-),- ().

3. , , :-, -, -, -, -, -, -, -, -, -, -, -, -, -.

: ):- (),- (),- (),- ();)-:- (),- (),- ();):- (-),- (),- (),- (-),- (),- ().

4.()-?

: , . , ,.:- (,-),- (,),- (,),-(,).

5. ,?

: , : -, -, - (,, ); -, -(, ),-, - (,).

6..

9

: 1.: ) ,;

,;)-; ) ,-(.).2.:)-

,;),,-, ; , .. : ,..;),,-.

7.-(..): , , - .?

: ,.--:-,,;-,,,,..: ,, ., . , -(.).

()

1.??

: -flexio,,(-).,-.. -

().

2. ??

: .-,- ,-.: , ;- , ,- .: , .

-:);), , (.).,,,,-.

3.,.

: 1. : ) ,,,-,;),-, . ;),,,,-..,.2. : )

,,-, , -,:-, -, - , , .;), ,..-: -, -, -, -, - (,,,,);-,-,-(,,);) -,,,.- (-),; ) , ,.:-, , .-- ,-- ,

10

.-,-(.).

4.-??

: :,,-,,.: .

5. ?,.

: , (,,-,),,,-, -.

6.,,,?

: , ,,,.

7.-?

: 1) , ,, , - (, , ..., , , ..., , ..., , , ... ..). (, , ... ..).2)-

(, ..., , ..., , ..., , ); : (,), (), (), (,);: , .

8.-?

: ,.-,, .

,,,-,,, ., - -, --().-...,, .. .- : .( . ,1973,.87).

1.??: - (-),

( -: )(-: ). post fixus (,:).

2.-?

: - ,.

3. , , , - -,.

: - -(, , , ),(, , ):- (.), (.), (.), () ().- .

4.--?

: -, ,

11

(),(),

-. : . (-),,, , ( . ,1978,.131).

5., -,.

, , , , , , , , , , , , , , , , , , , .

: 1) : , , , , , , , , , .

2) :, , , , -, , , , , .

6.,( ,-?

, , , , , , , , , , .

: - ( -, , :, , , -, , , , , ).

. ,- (-, -); . -, - (-,-)(..,- ,1978,.39).

http://www.ukr-in-school.edu-ua.net/id/180

12

, ..? , .,-,,,:-, ,,, () ... . .-?,,,,. ,

, , . , . ,,,..,,,.- ,,-.[1]

, -, , ,.[2],,

, -,.[1]

[2]:

()--

()(

)

-[2]:1.2.-3.

,,-, . -. ,.

.

1

,.-

-, . --,.

-,.[1]

.,,.

.,-. --..,.:1.

,,.,.-.,..,

,.,, -., ,,, -..,, , , .2.

, (). - , .-

..3. ,

,, .- ,. , ,, :, . .

.,. ,

, --.-, :- (,, , . .), .

,-.

,-,.--.,.

.-. :, .. , .,,-

,

1

., , ,.

.,, . . - . .-.

. , - , ,.-,, ,-,.

, . , -()., (). -,-.,,.

.-(-)().

--, --, .

,,

, , -. ,

,,,. ,.-

.,. -,- . -.[1]

.-

,,-,.,.

,,,-,.[2]

.

., -,.,,,.,,

1

, , -.

. ,,, .

. ,()-().-,. -. -.,,..

. --. :?,?,?. .--

,,,.-, , . ,(,),. . ,,,,- .

.-,,-

,.

, ,.-,.,,-

.

. , ,.,-- , , , ,.--,,.

. .?,..,- , ,., , - .- .

..,,-., ,,,...-,. ,

,-, .

1

. - , , .- ., , -.[1]

... [3]: ,

,-,; (), -

, , ;,

- .

- -,,.-. , ,, ,,,.-. ,-,-..

.-,.

:1. ,

, .

2..3.

-4.

, - ,.5..6.

,.

-:1.,

.2. , -

.3.

,,.4.

,-.5.,

, -.6.,,

,-().

() -. :1. .

, , ;,.2.-

. -,-,-.,--

1

,.

3.,. -,,, . ,,. ,,,., - , .4..,

,,.,-.

5- , :1.. ,

, .,-, -(,),, .2..

,.-,,.,-..,.- ,,.3..,-

,-;-.,,,.

,,. , , .-.4.. -

,. -.-,,. , ,,.5. ().

,, ,,. , .,,.

:1. .

-.2.,-

,-. , : .3.,.

:-;-,,;.4.

-

18

.,:,-, , .. , .5..

().- , .6.

.,,7.-

.,.. -

, ,,,,..

,, .,-,.

,-,,,,.

,, (),.,, -.,.8. ,

, , .9. ,

. - . ,.10.,

,.-.

11.,-,.,, -,. ,,-.,-

,,,,-,,, , . --.(),-,..,, , .12. -

, - , .13.

. -.,-- ,. , .14.

,-,.[1]- ,

.

,-.

. , .- ,

19

-.[4]

..- : (), (), (), (), (), -(). ,-

.-, , ., . - . . - ().[5]

,-,. -

- - .[4]

:

1. , 199, 28 .

2. : , . - .., 1998, 9 .

. .., , 1991, 200 .

. .., : . -, - 2000, 9 .

. .., - -

20

,, .,,;,;,,;,,, .,,,.,. -

, , .,. 5 .. -4 . . ,

,,-.,, (,-), ,,.-,(,-,)., ,

, . -

, :-, ; .,.

- -, ,. , - , ,.,,-., . , . , , -,,.,. ,- , . ,.,..- ;,

.

21

,;;

, -., . , ,.,-.-

(-),.

, . ,,,.-,(-) . ,.,.-,.,,;, ; ., ,;., , . , . :,,,,.,, , . ,., ;,.

,,. ,,, , .(), ., , . ,

,.,.-, . , .,-,.!!!

-,,.:,-,.--. ., ,.-?,.-.,.,,,,,. .,,, . , -,;,-.,,.,,.-(,). , .

.,,- , .,-,, . , .,,-.-,.-, ;,

22

,-,,-.,,.,-,,.(,,),,.

-- .,.,-,, .-,,,..,,. , -. , , ,.,.-,,-.-,,-.,,,,,.,-,., ., , ,. , .,,:,,.,., ., ,, .,-

(,-) (, ), -,,,.,,.,.

?

.-,,.-,. ,

.

,-,.:1..2..3..4..5.,.6.,.7. ,.

8..9..10..11. -

.12..13..14..15..16.,.17..18.

.19. -

.20.,,

.21.

,.

22. -.

23.,.

2

24..25.-

,.26..27.,-

.28.,.29..30.

.31..32.,.33., -

.34.,.35. ,

.36.,

.37.,

.38.

.39. ,

.40.,.41.-

,.42.,.43..44. -

.45.,.46..47.-

.48.

.49.,-

.50.,.

51. .

52..53.,

.54.-

.55..56.,,-

.

. 4 ,

14.14(-

). , 15- 28-

.,2942

.,4356

.

10,-. 59, . 4,.

, . , ,.,,,-,.

http://www.ostrovskogo.org.ua/temperament-osnova-povedinki.html

2

1945, , -, -.1944., .,1946.-480520.. 1947 ., ,

,,,-.., . 1947.,,:[]4.Zasadniczymcelemprzesie-dleniaosadnikwWjestichasymilacjawnowymrodowiskupolskim, dooynaleywszelkichwysikw,abyceltenbyosignity.NieuywawstosunkudotychosadnikwokreleniaUkra-iniec.WwypadkuprzedostaniasizosadnikaminaZiemieOdzyskane elementu inteligenckiego,naley taki bezwzgldnie umieszcza osobnoi zdalaodgromad,gdzie zamieszkujosadnicyzakcjiW.[]5.Swobodaruchuosadnikwz akcji W zasadniczoma by ograniczona.WszczeglnociniedopuszczalnejestopuszczenieZiemOdzyskanychipowrtnadawnetereny.

, .

-. -,,,, . , ().-..--,.-

.- 19471952,.-,. ,161-. ,,-, , ,-,,,.

. . 1944.

2

222 -,,

50.. 1951. - .1952.-.....-.50-,-

,,--. , ,-.,,:,-,, . -,-,.. -

1955. 1952.,, ,,1952..,,

,,-...,.-, , . 1956. -

-(), -. 1956 ., ,

. , - .-.-

1956 . . -.1956. -- , ,- .

1956.,, , , ., ( , ), , ,, , -.,,,,-,-,.., -,-.-

?-,?-

.....??., , ,-,,, ,

2

-. , 1956.

. 1956.- .,:,,,,,-,,,,,,,, . .- , - , ,1974..,. 1956 . 16

. , , .1956/57 .19581962.,-. 1956/57 -

12. - 5. 1958 . 98, 2015 . 1960.1965.6-40820.,-

-,1957.-. . , .(-):,,,.:-, ,,-,,,,,,,,,-,,,

,.,-:,,,. -

.1958.,..-,., , 50.-,,,,.-,1962/6323,,15.1958.., 60 ,.,. ,-(7090%). , , ,,.

,.--,. -

,,1957.,,.:,-,.-,. -, ,

2

50-.,

-,1965.600,. ,

.. , . - -.:W1958r.ZWUTSKwKoszaliniejaknajpowaniejpostulowa rehabilitacj bandUPA, jako armiiwalczcej owolnoUkrainy. PlenumwMia-stku postulowao utworzenie autonomicznychpowiatwoukraiskimskadzienarodowym...1959. .OdwoanieSerkizazestanowiskabyoefektemniewaciwej postawypolitycznej, jakonreprezentowa.

., .-, ,: Nadmienia si, erodowiskoukraiskie,szczeglniezaelementynacjonalistyczneorazteosoby,ktrewostatnimokresiedaywyrazswojejwrogocidoPRL,spodstaobserwacjsiecitajnychwsppracownikwikontaktwobywatelskich,dlabiecegooriento-

waniasiwsytuacjiinastrojachwtymrodowisku.Ozanotowanych zjawiskachbdziemy systema-tycznieinformowaDepartamentIIIMSW.1957.

.- , ..,-, -., -Marzyciele.-

,-... Ulana. ,Luba.

,-, -.,, , . , ,,-,,.

28

Powstajceszkolnictwoukraiskie,takwduymuoglnieniumoemytonazwa,naPomorzuZa-chodnimborykaosizpodstawowymiproblema-mi,ktrepowodoway,ewniektrychpowiatachbyytrudnocizeorganizacjpunktwnauczaniajzyka.Najwaniejszeznichto:brakwykwalifikowanychnauczycieliwzakre-

siejzykaukraiskiego1, brak odpowiedniej aktywnoci rodzicw,

ktrzy nie zgaszali potrzeby zorganizowaniadodatkowychzaj2,nieprzychylny stosuneknauczycieli iwadz

owiatowychdowprowadzenia jzyka ukrai-skiego czyliw dalszym cigu utrzymujce sinegatywnestanowiskowobecUkraicw3,baaganorganizacyjny,brakjednolitegopro-

gramuszkolnego.Problembrakuwykwalifikowanej kadry by

bardzo istotny, gdywwielumiejscowociach,anawetpowiatachz tejprzyczynynieudaosizorganizowalekcjijzykaukraiskiego4.Wpo-wiecieczuchowskimnieprowadzononauczaniajzykawrodowiskachtegowybitniewymaga-jcychjakCierzno,Prusinowo,BarkowoiUnie-chw5.Monabytuwylicza,alenajlepiejzobra-zujepotrzebywypowiedB.SerkizaJestjeszcze47miejscowoci,wktrychniemalekcjizpowodubrakunauczycieli6. Opuszczenie szkoy przeznauczyciela powodowao zamkniecie punktu7lubprzerwanienauki8.Wceluwyksztaceniana-uczycieliMinisterstwoOwiatypowoaow1953r.katedrfilologiiukraiskiejprzyUniwersytecieWarszawskim.Katedrabyaniewielkazatrudniaa5pracownikwnaukowych.Nabrodbywasi,

codrugirokwliczbienieprzekraczajcej15stu-dentw9.Jednaktamoliwoksztaceniakadrypedagogicznejniezostaawpeniwykorzystana,gdyUniwersytetksztacipracownikwnauko-wych,zktrychniewielkacztrafiadoszk10.PonadtowikszostudentwstanowiliPolacy11.KsztaceniemkadrzajosidwuletnieNauczy-cielskieStudiumwSzczecinie,ktreprowadzioswoj dziaalno zaledwie 6 lat (19571963)iczniewyksztacio99nauczycielijzykaukra-iskiego12.Oficjalnprzyczynzamkniciabyonikezainteresowanie.Wostatnimrokuzgosiositylko4kandydatw.PodobnabyaprzyczynaniepowoaniaprzyUniwersytecie Szczeciskimzaocznejukrainistyki.Wpunktach zajcia prowadzili nauczyciele

wykwalifikowani i niewykwalifikowani. Dlaucilenia kwestii nauczycieli wykwalif iko-wanychmusz dokona istotnego podziau,amianowicie nauczycieli wykwalifikowanychdonauki jzykaukraiskiego oraznauczycieliposiadajcy kwalifikacje oglne. Pierwsza gru-pa bya dobrze przygotowana do realizowaniaprogramu.Druga to nauczyciele posiadajcyuprawnieniadonaukiwszkole.Najczciejznalijzykzracjiswojegopochodzenia.Jakstwierdzajwadzewojewdztwaszczeciskiegospecjalnychkwalifikacji do nauki jzyka ukraiskiego niemaj13.NauczycieluczcywpunktachWodarka,GrzysawiBieczynonieposiadakwalifikacjidonauczania jzyka ukraiskiego, pisa bdniei niewymawia poprawnie14.WmiejscowociBrzezie, powiat czuchowski nauczycielka pro-wadzia lekcje jzykaukraiskiego cakowicie

Witold Cyba Borzytuchom

Podstawowe problemy z organizacj i edukacj

ukraiskich dzieci w zakresie nauki jzyka ojczystego

na Pomorzu Zachodnim

29

w jzyku polskim

15.Wielu nauczycieli o po-chodzeniuukraiskimchtniepodejmowaosiprowadzenia lekcji jzykaukraiskiego.Wyni-kao to z ich dobrejwoli i poczucia zwizaniaznarodem. Jednak ich znajomo jzyka i lite-ratury bya niewystarczajca do prowadzeniazaj.Niemogc sobie poradzi z programemrezygnowalizdalszegoprowadzenialekcji16.By-wao,egrupyprowadzonebyyprzeznauczycieliPolakw,ktrzyznalijzykukraiski17.Zpowodubrakunauczycieli posikowano si

osobamiznajcymijzyk,alenieposiadajcychod-powiednichkwalifikacji18.Taformazatrudnianiatzw.spoecznychnauczycieliumoliwionazostaaprzezMinisterstwoOwiaty19. Zrezygnowanozichpomocydopierowrokuszkolnym1961/62.DaneopublikowanenakonferencjiMinisterstwaOwiaty16marca1957 r. stwierdzay:na tereniewojewdztwa szczeciskiego na 11 punktwnauczaniakwalifikacjedonauki j.ukraiskiegoposiadazaledwie2nauczycieli20.Wwojewdztwiekoszaliskimna48nauczycieli 28byo spoecz-nymi21.Aby stworzy dobrze wyksztacon kadr

nauczycielsk organizowano kursy i sekcjeprzy okrgowychplacwkachmetodycznych22.NaPomorzutakasekcjapowstaawKoszalinie23.ProwadzilijO.KutinskijiJHryckowian24.Celembyametodycznapomocnauczycielomwzakresiesposobuprowadzenia lekcji, doborzemateriauiwskazwekorganizacyjnych.Odlistopada1956r.okresowoorganizowano rwnie kurso-konfe-rencjemetodycznewSzczecinieiwKoszalinie25.Sekcjakoszaliskazakoczyadziaalnowrazzezmniejszeniemsiilocipunktwnauczaniajzy-kaukraiskiegow1965r.OdczuwajcniedobrkadrypedagogicznejUTSKwpynonawadzewojewdzkie, aby te stworzyy odpowiedniewarunkidoksztacenianauczycielijzykaukra-iskiego.Powoanokursynauczycielskie jzykaukraiskiegowPastwowymLiceumPedago-gicznymwSupskuiwKoszalinie.Wrokuszkol-nym1956/57wkursieuczestniczyowSupsku30 suchaczy, a wKoszalinie 20 suchaczy26.WSupskupodejmowano jeszcze prb zorga-nizowaniakursuw1959 r. ale zpowodubrakunauczycielazwyszymwyksztaceniemniedoszodoskutku27.WLiceumPedagogicznymwBytowienieutworzonokursu zewzgldunama ilouczcychsitamUkraicw28.Od1957r.namocyporozumieniaMinisterstw

OwiatyPolski iUSRRorganizowanow trakciewakacjimiesicznekursydlanauczycieli.Odby-waysionewKijowie iprowadzonebyyprzez

tamtejszych filologw, pisarzy i naukowcw.Rocznieszkolonojedngrupwiloci1520osb.Uczestnictwowkursiewarunkowaaodpowiedniapostawa polityczna imoralna uczestnika.Co-roczniewkursachtychuczestniczylinauczycielezPomorzaZachodniego29.W1958r.zterenuwoje-wdztwakoszaliskiegodoKijowaoddelegowano4nauczycieli30.Nauczycieli jzykaukraiskiegodoksztacano

podczas konferencji i seminariwwspczesnejliteraturyukraiskiej31.Metodycy,m.in.J.Hryc-kowianprowadzilipokazowelekcjejzykaukrai-skiego,wktrychwykorzystywanodowiadczeniecaego gremium pedagogicznego32. Ponadtoorganizowano doranie kursy dla nauczycielispoecznych izawodowychwWarszawie33,Mi-dzyszynie34iLegnicy35.

Kurs dosKonalCy jzyKa uKraisKiego dla nauCzyCieli W Midzyszynie 198 r.

Drugabardzoistotnkwestijestpostawaro-dzicwdzieciwwiekuszkolnym.Problemnaleyrozpatrzyw szerszymaspekcie. Spoeczestwoukraiskie byo rozproszonew spoeczestwiepolskim.Wizyrodzinne,kulturoweinarodowezostaypoddanekilkuletniej prbie.W trakcie,ktrej zaszo zjawiskoukrywania swojej naro-dowociw obawie przed szykanami. Rodzicezabraniali swoim dzieciom przyznawa siwszkoledopochodzenia36.Wiemy,eantagoni-zmydorosychPolakwiUkraicwprzenoszonebyynadzieci,choniewieleztegorozumiay.Po-stawaUkraicw,wlwiejczci,wynikaazchciuchronieniadzieciprzedproblemami.Wzajemnerelacje i trudnociwodnalezieniusi spowodo-way, e spoeczno ukraiska nie afiszowaasinarodowociowo37. Przykad z jednej zewsiwpowiecieDrawskojestcharakterystyczny:dzieciwszkolepodaynarodowoukraisk,leczichrodziceniewyrazilizgodynanaukjzykaukra-iskiego38.TozachowanieUkraicwpodkrelajniemalwszystkiesprawozdaniawadzterenowychiwojewdzkichPomorzaZachodniego:ludnoukraiska lekcewaysprawnauki jzykaukra-iskiego39, WydziaOwiatyniemoeustaliliczbydzieciukraiskichw szkoach [...]Dzieciwadensposbniechcsiprzyzna,epochodzz ludnociukraiskiej, tak samoosobydorose[...]uwaam,esprawamusibyujawnionaprzezwydziaOwiaty,bodajbiorcpoduwagimionai nazwiska danych obywateli, ktrew gruncie

0

rzeczybrzmiinaczej,np.Dymitr40,rodziceniewykazuj adnego zainteresowanianauczaniemjzykaukraiskiego41bdnieprzywizujdotegoadnejwagi42.L.Turek-Kwiatkowskasupo-nuje, e tapostawaprzedewszystkimmaswojepodoewnieufnoci i obawie bardzomocnougruntowanejprzez represyjny systemw latach1947195243.PostawaUkraicwbrakentuzja-stycznegoprzyjcianaukijzykaukraiskiegowynikaarwniezchcioszczdzeniadzieciomprzykroci.Zgoszeniedzieckananauk jzykaukraiskiegowizaosizprzypomnieniems-siadom swojejnarodowoci.Deklaracjawasnejnarodowoci,przywczesnymnegatywnymna-stawieniusporejczcispoeczestwapolskiegodoUkraicw,byanaraeniemsinarneprzykro-ci.Powyszeprzytoczeniazesprawozdawadzwojewdzkichniestanowiobrazureprezentatyw-negodlacaegorodowiskaukraiskiegozterenuobjtegoniniejszprac.Postawarodzicwbyanaog przychylnanauce jzykaukraiskiego,czegodowodemjestfunkcjonowanienaPomorzuZachodnimw1958 r. 68punktwnauczania44.Stefan Zabrowarny podaje, e 99% rodzicwchciaobyabyichdziecimogysiuczywszkoachzapewniajcychimnaukjzykaukraiskiego45.Wikszorodzicwjednaknieposyaadziecidoszkzukraiskimjzykiemnauczaniazpowodunietolerancji,szykanistrachuprzednajbliszymotoczeniem46.UczePastwowegoLiceumPe-dagogicznegowKoszalinietakoceniawczesnerelacje modzieukraiska czstowyrzeka siswojego pochodzenia ukraiskiego bojc siczstychnieporozumieorazprzeladowaniazestronymodzieypolskiej47.Niewszyscyrodziceodrazudeklarowalipotrze-

buczenia ichdzieci jzykaukraiskiego.Wtejkwestiidoskonailustracjjestpowiatbytowski,wktrymwrokuszkolnym1955/56nieprowadzo-nozajzjzykaukraiskiego.WydziaOwiatywyda zalecenie kierownikom szk,wktrychnajwikszyodsetekstanowiliUkraicybyustalililiczbchtnychchccychuczysijzykaukrai-skiego.Tdrognieuzyskanoadnychdanych.PRN tumaczya tobrakiemzainteresowania zestronyuczniwirodzicw48.Wrokunastpnymrodzice zgosili potrzeb organizacji punktw.Wicmonasuponowa,ekwestiapotrzebynaukiojczystegojzykaurodzicwewoluowaa.Jednakeskutekbyefemeryczny.

Tabela nr 12. Punkty nauczania jzyka ukrai-skiego na terenie powiatu Bytw w wybranych latachL.p. Szkoa 1957/58 19661/62 1962/63 1965/661. Tuchomie 13 27 132. Jutrzenka 6 23 143. Udorpie 13 25 9 124. Dbrwka 7 125. Gostkowo 66. Koczygowy 217. Grzmica 88. Modrzejewo 69. Borzytuchom 1610. Niearzyno 911. Chotkowo 7

rdo: Pismo PPrn Bytw z zakresu zagadnie ludno-ci ukraiskiej za i procze 192; aPK, PWrn, sygn. 91, k. 9, Pismo PPrn Bytw z zakresu zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 192; aPK, PWrn, sygn. 91, k. 1, M. syrnyk, Szkolnictwo Ukraiskie w wojewdztwie koszaliskim 19522005 [w:] ridna Mowa 200, nr 8, s. 9; aPK, PWrn, sygn. , k. 8, informacja o sytuacji w szkolnictwie ukraiskim w wojewdztwie koszaliskim.

Nieprzychylne stanowiskowadz szkolnychirodowiskaniebyobezznaczeniadlarozwojuifunkcjonowaniapunktwnauczaniajzykaukra-iskiego49.NaamachczasopismaNaszeSowostarano si zachcaUkraicwbyuczyli swojedzieci ojczystego jzykaw systemie szkolnym,atakeabywyzbylisilkuiobawwynikajcychz ujawnienia narodowoci.O istocie problemuwiadczy tekst: Wikszopolskichnauczycieliserdecznieodnosi sido szkolnictwamniejszo-ci.Wielu z nichuczy si jzyka ukraiskiegoi czuje sidumnych z tego, epolska likwidujedawnekrzywdy iniesprawiedliwociuczynionemniejszociomnarodowym50.Nie bez znacze-nia byy,wic relacje pomidzy rodowiskiemnauczycielskimaukraiskimidziemi.Bardzoistotne jest rwnie indywidualne podejcie.Po analiziedokumentacji archiwalnychnasuwasi ref leksja, amianowicie,mechaniczne trak-towanie zagadnieniaprzezurzdnikw.Wydajesi, e stworzeniemwarunkwdonauki jzykaukraiskiego dla dzieci nie zawracano sobiegowy.PrezydiumPRNwKoobrzeguwsposbbardzo banalnywyjaniaPWRNwKoszalinieprzyczynyniezorganizowaniapunktwnauczaniajzykaukraiskiego.MimootrzymanejlistydzieciwmiejscowociachObrotyiCharzynoniepodjoadnychdziaa51.Wprowadzenie jzykaukra-iskiegodoszkprzyjmowanowrnysposb.

1

Zdarzaysiprzeszkodynaturynarodowociowej.WojujcyPolacyuwaali zaniedopuszczalne

udzielaniemniejszociom swobdkulturalnychiowiatowych.Bardzo trafnymprzykadem jestwypowied jednegozpowiatowych inspektorwowiatowych Nauczaniew jzykuukraiskimwymylaWarszawa i Koszalin, a le u mniewpowiecietegoniebdzie52.WDebrzniedyrektorZbiorczej SzkoyGminnejniewyrazi zgodynaotwarciepunktuwCierzniach, argumentujc tokoniecznoci rozwizaniapunktuwUniecho-wie.Zupenieniebrapoduwagfaktu,edzieciukraiskiebyywobumiejscowociach53. Wwo-jewdztwieszczeciskimmiaymiejsceostrzejszeformyprzeciwdziaaniatejformieksztacenia.Abyniedopucidopowstaniakompletu zwolnionozpracynauczycielaUkraica54.W innymprzy-padkubyamoliwozorganizowaniakompletu,lecz poprostunie zatrudnionoodpowiedniegonauczyciela55.Przenoszononauczycieliuczcychjzykdo innych szk likwidujcw ten sposbkomplet bd zatrudniano ich,nawetpokilku,w szkoachgdzieniebyodzieci ukraiskich56.ZarzdWojewdzkiUTSKwSzczeciniezajednz najistotniejszych przyczyn zmniejszenia siiloci punktwnauczania jzyka ukraiskiegowszkoachuwaaniezdrowystosunekszowini-stycznychelementwdo ludnociukraiskiej57.WLiceumPedagogicznymwKoszalinienastawieniekadrypedagogicznejdouczestnikwkursujzykaukraiskiegobyonieprzychylne.Uczestniczcymwzajciachutrudnianozdanieegzaminwzinnychprzedmiotw.TodziaaniewefekcieodstrczyopozostamodzieukraiskwLiceumPedago-gicznymodchcinauczaniasijz.ukr.58.Chccprzeciwdziaatakiejpostawieprowadzonowrdnauczycieliikierownikwszkakcjwyjaniajccelepracyzludnociukraisk59.Jaktodziaaniebyoskutecznetrudnodzioceni.

Fakultatywnezespoynaukijzykaukraiskie-godziaajceprzy szkoachorazklubachUTSKw Szczecinie iTrzebiatowie prowadziy zajciawwymiarzetrzechgodzintygodniowo.Najczciejw danympunkcie nauczania jzyka tworzonodwakomplety, rzadziej trzy.Uczniowiewkom-plecie rnili sinie tylkowiekiem, ale rwnieznajomoci jzykaukraiskiegoorazmoliwo-ciamipoznawczymi.To tworzenie kompletwzoonych z uczniwdwch, a nawet czterechklaswymagaoprowadzenianauczaniajzykanakilkupoziomach,cofatalnieodbijaosinajakociksztacenia. Ponadtowikszo podrcznikwpochodziazUSRR,niebyajednolita,byyniewa-

ciwiedobraneinieodpowiadayprogramowo60.Wwikszociszkbrakowaopodrcznikwiele-mentarzywjzykuukraiskim(bukwarykw)61.Naposzczeglneszkoyprzeznaczonozaledwiepokilkasztuk,couniemoliwiaoprowadzenielekcjiwwikszychgrupachklasowych.Ponadtodzieciuczce si jzykawpunktach byy dodatkowoobcione.rodowiskonauczycielskiepostulowaoodcieniedziecipoprzezzwolnienieichznaukijzykarosyjskiego.Wadzeszkolneniezezwoliynatoargumentujc,epoznaniejzykarosyjskiegojestniezbdnedodalszej edukacji62.Nauczaniejzykaodbywaosiwduejmierzewguznanianauczyciela.InstrukcjaprogramowawydanaprzezMinisterstwoOwiatybyatakoglna,ewaciwieniezobowizywaanauczycielido jakichkolwieknorm.Kuratoriumnadkompletaminie sprawo-waoodpowiedniejkontroli63.WwikszociszknaPomorzuZachodnimpoziomnauczaniajzykaukraiskiego wcaejpeninie spenia swojegozadania64,czylinieodpowiadazakadanymnor-mom65.Wwojewdztwiekoszaliskimw1957r.nauczaniew10punktach.byonanieodpowiednimpoziomie66.W celu kontroli prowadzonych zaj jzyka

ukraiskiegoorazcaocioworealizacjiuchwayPWRNnr328wKoszaliniepowoanow1956r.wWydzialeOwiatyprzyPWRN inspektoradosprawukraiskich67.PierwszyminspektorembyJzefRomaniukwieloletninauczycielposiadajcykwalifikacjedonauczania jzykaukraiskiego.Powoanieinspektorads.szkolnictwaukraiskiegowwojewdztwieumoliwioszerszespojrzenienajegoproblemy.Mgkierowaistniejckadrpe-dagogicznzgodniezpotrzebami.Topozwalaobywykorzystajbardziejracjonalnieistworzypo-litykkadrow.Jegodziaalnoniespeniaocze-kiwainadzieirodowiskaukraiskiego.W1967r.ZWUTSKwKoszaliniedomagasizatrudnieniaopiekunadosprawszkolnictwaukraiskiegoprzyWojewdzkimOrodkuMetodycznymwKoszali-nie68.Wyznaczanomunastpujcyzakrespracy:czuwanienadwaciwymprzebiegiemnaucza-

niajzykaukraiskiegowszkoachipunktach,udzielaniemetodycznejpomocynauczycie-

lom,spenianierolidoradcyiopiniodawcydlaku-

ratoriumiZWUTSKwsprawienauczaniadzieciimodziey jak rwnie przygotowania kadrynauczycielskiej, czuwanienadwaciwymrozmieszczeniem

kadrynauczycielskiej,skadanieokresowychsprawozdaosytuacji

wszkolnictwie69.

2

Niemal identyczne postulaty przedstawiaZWUTSKwSzczecinie70.Jakkolwiekbynieoceniawdziaalnociwadz

zauwaalna jestniekonsekwencja i brakdaleko-sinychplanwwzakresieowiatyUkraicw.Wprawdzie umoliwiono,wpodstawowymza-kresie, nauk jzyka ukraiskiego, lecz tylkow ograniczonym zakresie. Stworzonewarunkidonaukiojczystegojzykawsystemieszkolnymumoliwiy71,itownajlepszymokresie,korzysta-nieztegocodziesitemuukraiskiemudziecku.Natomiast analogicznenauczaniewmniejszocibiaoruskiej objo, codrugie dzieckowwiekuszkolnym.GeneralnieUkraicw ksztaconowszkoachpolskich,cowefekcieistotniewpywaona postpujcy proces polonizacji i zatracaniaetnograficznej,zwyczajowejiduchowejspuciznykulturyukraiskiej.

PrzyPisy1 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 11, sprawozdanie opisowe

PWrn Wydzia spoeczno-administracyjny Koszalin w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r.; Ibidem, sygn. 8, k. 102, spra-wozdanie Prn w Czuchowie z zakresu zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r.; Ibidem, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie PWrn w Koszalinie z pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z 2 i 19 r.; aP w Koszalinie, PWrn, sygn. 8, k. , sprawozdanie Wydziay spoeczno-administracyj-nego z realizacji uchway PWrn numer /2 z dnia 2 Vii 192 r. w sprawie pracy wrd ludnoci ukra-iskiej zamieszkaej na terenie wojewdztwa kosza-liskiego; Ibidem, k. 10, sprawozdanie Prn drawsko z zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r.; aPK, PWrn, sygn. 88, k. 8, sprawozdanie PWn Koszalin z zakresu pracy z ludnoci ukraisk za ii procze 198 r. z 18 i 199 r.; Ibidem, sygn. 8, k. 9, informacja o realizacji uchway KC PzPr z kwiet-nia 192 r., listu sekretariatu KC PzPr z czerwca 19, oraz realizacji uchway PWrn nr 28 z dn. 1 iX 19 w sprawie zada zarzdw i Wydziaw Prezydiw Wrn i Prn dotyczcej wzmoenia pracy politycznej i kulturalno-owiatowej wrd ludnoci ukraiskiej osiedlonej na terenie wojewdztwa koszaliskiego z 2 iii 19 r.; Ibidem, k. 10, sprawozdanie z Prn w drawsku z zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z dn. i 19 r.; nasze sowo, Vi 191, nr 2; aPsz, PWrn, sygn. 18, k. , sprawozdanie z dziaalnoci zW uTsK w szczecinie za 19 r.; Ibidem, sygn. 28, k. 1, Pismo PPrn Ko-obrzeg do PWrn w Koszalinie w sprawie przyczyn niedowoania punktw nauczania jzyka ukrai-skiego, aPK, PWrn, sygn. 29, k. 88, informacja ze wsplnej narady zW izP uTsK w supsku, ktra odbya si ii 199 r.; aPK, PWrn, sygn. 90, k. 9, sprawozdanie z zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 191 r.

2 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie PWrn w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci

ukraiskiej za ii procze 19 r.; nasze sowo, 1 i 198; aPsz, PWrn, sygn. 1, k. 1, sprawozdanie z dziaalnoci zW uTsK w szczecinie za 198 r.; nasze sowo, Vi 191, nr 2; aPsz, PWrn, sygn. 1 k. 09, referat na uroczyste Plenum zW uTsK w szczecinie 0 X 19.

aPK, PWrn, sygn. 8, k. 1, sprawozdanie opisowe Wydziau spoeczno-administracyjnego Wojewdz-kiego zarzdy spraw wewntrznych w Koszalinie w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z dn. ii 19 r.

aPK, PWrn, sygn. 8, k. 11, 12. aPK, PWrn, sygn. 8, k. 12. nasze sowo, 1 i 198. aPK, PWrn, sygn. 9, k. 218, sprawozdanie Prn

w Czuchowie z zagadnie ludnoci ukraiskiej na terenie powiatu czuchowskiego za rok 19.

8 aPK, PWrn, sygn. 9, k. 11, sprawozdanie opisowe PWrn Wydzia spoeczno-administracyjny Koszalin w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r.

9 nasze sowo, 19, nr 2, W centrii uwahy szkli-nyctwo.

10 nasze sowo, 2 X 198.11 M. Truchan, Ukrainci u Polszczi..., s. 18.12 Ibidem, s. 1.1 aPsz, PWrn, sygn. 120, k. 10, nauka jzyka ukrai-

skiego w szkoach wojewdztwa szczeciskiego.1 aPsz, PWrn, sygn. 1, k. 1, notatka subowa

o szkolnictwie ukraiskim na terenie wojewdztwa szczeciskiego.

1 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 11, sprawozdanie opisowe Wydziau spoeczno-administracyjnego Wojewdz-kiego zarzdu spraw Wewntrznych w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z ii 19.

1 Ibidem, sygn. 8, k. 10, informacja o realizacji uchway KC PzPr z kwietnia 192 r., listu sekretariatu KC PzPr z czerwca 19 r., oraz realizacji uchway PWrn nr 28 z dn. 1 iX 19 w sprawie zada zarz-dw i Wydziaw Prezydiw Wrn i Prn dotyczcej wzmoenia pracy politycznej i kulturalno-owiato-wej wrd ludnoci ukraiskiej osiedlonej na terenie wojewdztwa koszaliskiego z 2 iii 19, aPK, PWrn, sygn. 28, k. 1, Pismo PPrn Koobrzeg do PWrn w Koszalinie w prawie przyczyn niepowoania punktw nauczania jzyka ukraiskiego.

1 W wierznie powiat miastecki jzyka ukraiskiego uczya kierowniczka szkoy jzefa jankowska, ktra z pochodzenia bya Polk, aPK, PWrn, sygn. 8, k. 12.

18 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 102.19 M. Truchan, Ukrajinci u Polszczi..., s. 128.20 nasze sowo, 1 iV 19, s. 121 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie PWrn

w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci ukrai-skiej za ii procze 19 r.

22 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 12.2 M. Truchan, Ukrajinci u Polszczi..., s. 10.2 jarosaw Hryckowian by bardzo aktywnym dzia-

aczem owiatowym. W latach 19 kadego miesica publikowa w naszym sowie materiay do metodyki nauczania jzyka ukraiskiego w pol-skich szkoach.

2 s. zabrowarny, Ridna Mowa, Ridna Szkoa [w:] ukra-jiskij almanach 199, Warszawa 199, s. 2.

2 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 12; Ibidem, sygn. 8, k. 10, informacja..., z 2 iii 19 r.

2 aPK, PWrn, sygn. 29, k. 88, informacja ze wsplnej narady zW izP uTsK w supsku, ktra odbya si ii 199 r.

28 W latach 19/19 w szkole uczyo si zaledwie kilku ukraicw. z informacji uzyskanych od byych uczniw pochodzenia ukraiskiego wynika, e pro-wadzono w tym zakresie badania sondaowe.

29 aPK, PWrn, sygn. , k. , notatka subowa z narady zW uTsK z dn. 20 i 19 r.; aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie Wydziau spoeczno-ad-ministracyjnego PWrn w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci ukraiskiej za i procze 19.

0 aPK, PWrn, sygn. 88, k. 8, sprawozdanie PWrn Koszalin z zakresu pracy z ludnoci ukraisk za ii procze 198 r. z 18 i 199 r.

1 aPK, PWrn, sygn. , k. , notatka subowa z narady zW uTsK z dn. 20 i 19 r.

2 aPK, PWrn, sygn. , k. 19, notatka PWrn Kosza-lin z konferencji nauczycieli wykadowcw jzyka ukraiskiego odbytej w dniu 2 X 19, sporzdzona 28 Xi 19 r.

aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie Wydzia-u spoeczno-administracyjnego PWrn w Koszali-nie z zakresu pracy wrd ludnoci ukraiskiej za i procze 19.

aPK, PWrn, sygn. 88, k. 8, sprawozdanie PWrn Koszalin z zakresu pracy z ludnoci ukraisk za ii procze 198 r. z 18 i 199 r.; s. zabrowarny, Ridna Mowa, Ridna Szkoa [w:] ukrajiskij almanach 199, Warszawa 199, s. 2.

aPsz, PWrn, sygn. 1, k. 00, referat na uro-czyste Plenum zW uTsK w szczecinie 0 X 19.

aPK, PWrn, sygn. 8, k. , sprawozdanie PWrn za i procze 19 r.

aPK, PWrn, sygn. 88, k. 21, sprawozdanie opi-sowe PPrn drawsko z zakresu zagadnie ludnoci ukraiskiej za ii procze 198 r.; nasze sowo, 2 ii 19, nr 8.

8 aPK, PWrn, sygn. 9, k. 28, sprawozdanie Prn w drawsku dotyczce zagadnie narodowoci za ii kwarta 19 r., lipiec 19 r.

9 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie PWrn w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci ukrai-skiej za ii procze 19 r.

0 Ibidem, sygn. 82, k. 19, sprawozdanie roczne Wydziau spoeczno-administracyjnego PWrn w Koszalinie dotyczce spraw narodowociowych 1 i 19.

1 aPK, PWrn, sygn. 92, k. 120, informacja PWrn Koszalin o rodowisku ukraiskim w wojewdztwie, z dn. 2 Viii 19.

2 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 9. l. Turek-Kwiatkowska, Szkolnictwo ukraiskie na

Pomorzu Zachodnim w latach 19471965 [w:] Akcja Wisa na tle stosunkw polsko-ukraiskich w XX wieku, pod redakcja j. Farysia, j. jakiea, szczecin 199, s. 19.

aPsz, PWrn sygn. 1, k. 00, referat na uroczyste Plenum zW uTsK w szczecinie 0 X 19 r.; aPK, PWrn, sygn. 8, k. 0, sprawozdanie PWrn w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci ukrai-skiej za ii procze 19 r.

s. zabrowarny, Tosamo narodowa a. Asymilacja polskiej kultury politycznej [w:] Opinie na temat swojej

grupy narodowociowej, Badanie ankietowe, s. , tablica 291.

M. Kmita, Wpyw Akcji Wisa..., s. 202; Ukraicy w Polsce 19891993, red. M. Czech, Warszawa 199, s. 08.

aPK, PWrn, sygn. 28, k. 19, Protok ze wsplnej narady zMW i uTsK odbytego 1 V 19 r.

8 aPK, PWrn, sygn. 8, k 9, Sprawozdanie PRN w Bytowie z zaatwiania spraw ludnoci ukraiskiej z dn. 13 III 1956 r.

9 r. drozd, Wadze polskie wobec ludnoci ukraiskiej w latach 19521959, s. 1.

0 nasze sowo, nr 0, 19.1 aPK, PWrn, sygn. 28, k. 1, Pismo PPrn Koobrzeg

do PWrn w Koszalinie w prawie przyczyn niepowo-ania punktw nauczania jzyka ukraiskiego.

2 s. Mauersberg, Zasada: rwny start, Trybuna ludu 199, nr 2.

r. drozd, Szkolnictwo ukraiskie w Polsce w latach 19441989 prba periodyzacji, [w:] rocznik lubu-ski, t. XXX, cz. i, 200, s. 2.

aPsz, PWrn, sygn. 18, k. 2, sprawozdanie z zebrania uTsK w szczecinie 29 iX 19 r.

Ibidem, k. 21. aPK, PWrn, sygn. , k. 122, Protok z kon-

ferencji sprawozdawczo-wyborczej 2 ii 19 w Czuchowie.

aPsz, PWrn, sygn. 11, k. 1, Program dziaanie uTsK na terenie wojewdztwa szczeciskiego w 190 r.

8 aPK, PWrn, sygn. 29, k. , Pismo PPrn w Kosza-linie Wydzia owiaty do PWrn w Koszalinie, z dn. 2 iX 19 r.

9 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 9, informacja o realizacji uchway KC PzPr z kwietnia 192 r., listu sekretariatu KC PzPr z czerwca 19, oraz realizacji uchway PWrn nr 28 z dn. 1 iX 19 w sprawie zada zarz-dw i Wydziaw Prezydiw Wrn i Prn dotyczcej wzmoenia pracy politycznej i kulturalno-owiato-wej wrd ludnoci ukraiskiej osiedlonej na terenie wojewdztwa koszaliskiego z 2 iii 19.

0 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 11, sprawozdanie opi-sowe Wydziau spoeczno-administracyjnego Wojewdzkiego zarzdu spraw Wewntrznych w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z ii 19; Ibidem, sygn. 8, k. 9, informacja o realizacji uchway KC PzPr z kwietnia 192 r., listu sekretariatu KC PzPr z czerwca 19, oraz realizacji uchway PWrn nr 28 z dn. 1 iX 19 w sprawie zada zarzdw i Wydziaw Prezydiw Wrn i Prn dotyczcej wzmoenia pracy politycznej i kulturalno-owiatowej wrd ludnoci ukraiskiej osiedlonej na terenie wojewdztwa koszaliskiego z 2 iii 19.

1 aPK, PWrn, sygn. 8, k. 102, sprawozdanie Prn w Czuchowie z zakresu zagadnie ludnoci ukra-iskiej za ii procze 19 r.; Ibidem, sygn. 8, k. 9, informacja o realizacji uchway KC PzPr z kwietnia 192 r., listu sekretariatu KC PzPr z czerwca 19, oraz realizacji uchway PWrn nr 28 z dn. 1 iX 19 w sprawie zada zarzdw i Wydziaw Prezydiw Wrn i Prn dotyczcej wzmoenia pracy politycznej i kulturalno-owiatowej wrd ludnoci ukraiskiej osiedlonej na terenie wojewdztwa koszaliskiego z 2 iii 19.

2 nasze sowo, 199, nr 19. nasze sowo, 199, nr 2.

aPK, PWrn, sygn. 8, k. 1, sprawozdanie opisowe Wydziau spoeczno-administracyjnego Wojewdz-kiego zarzdu spraw Wewntrznych w zakresie pracy wrd ludnoci ukraiskiej za ii procze 19 r. z ii 19.

aPsz, PWrn, sygn. 18, k. 21, 2, sprawozdanie z zebrania zW uTsK w szczecinie z dn. 29 iX 19.

nasze sowo, 1 iV 19, s. 1. aPK, PWrn, sygn. 8, k. 12, sprawozdanie opiso-

we Wydziau spoeczno-administracyjnego PWrn

w Koszalinie z zakresu pracy wrd ludnoci ukrai-skiej za ii procze 19 r. z dn. ii 19 r.

8 aPK, PWrn, sygn. , k. 20, Wniosek Prezydium zW uTsK przedoony do zatwierdzenia na Plenum zW uTsK w Koszalinie dnia Xii 19.

9 Ibidem.0 aPsz, PWrn, sygn. 11, k. 12, Postulaty zW uTsK

w szczecinie do miejscowych i terenowych wadz wojewdztwa szczeciskiego.

1 Chc podkreli umoliwiy, gdy nie wszystkie dzieci korzystay z nauki ojczystego jzyka.

, ----..,. , .,.,.,.,. . ., - ,[5,1718,2122,2933]., , -.,-.,--,,[11,28].90--

- .-- 10 1893. -,,

,.,-

-, ,[17,c.103].

., ,-,-. -

.-21892.,..

..-,-.-, , - [23,c.13].-

-

p

( XX .)

.181893. .:,,,,,-.;,-,[25,c.2].1893.

,i: c - .,-.-, , - - [35,c.23]. XIX .

-..-,., 1891. - -. -,,., .1892.,--, --..., ,,, -... -,...,[24,c.23]..,

,70-. ,,.-, 90-.,,

, , .,-.

. ., -,. ...-?, . , [12,c.24].,, ,,...,, . ,,.,,[12,c.27]..,-

. . ,. .,

,,,, , ,-.,o-

1900.,.-:,:,,,-,.,,,.,,,-[1,c.6].,,

. ,. ..,

,

-.,,,,-.:,[1,c.7].90-.XIX.-

.-90-.,-18871898. .,,, .-[19,c.143].XX.-

[ ..] - ,.-

,--.,,-,-.,,1901.,1903.[15,c.127].-

-,,. ,-, , , , ,

...[10,c.7].--

.1902....- , , ... , , , ,. , , -.,[10,c.8].-

--:-.-.,-.,,.,-.1905.

. . -.., [ ..][10,c.17].

-.,28108.

8

-.,-.,XX.

--.: (1907)-.

: . -

, ,-[10,c.19].

, .,-, , .-

, .-

, - 1905., .,,,., -

, , ., -.-: , ,

,.,,-. 1907. -

. 28 23 5.5---[16,c.432].,

, ,.,-...,.,-,,,[17,c.104]. - -

(9VII1907),, -.,- 151907. [4,c.34].

-., - .--,[36,c.6].19--499.728152.327. -

, , , 62-, - .,-,

9

[36, c. 1517; 14, c. 118119]. ,

,.--,,241908.,,,,, , ,,...--,, [4,c.35].

,--., , -, ,XX.[..].,,--, . .-

.-,-.,,--,.-,,-...,- , [10,c.31].

. 1908 .

. (1908) ,--. .,.-.,:.,.-,.,.,.. , ,1909.(19091915)-(19091914)[4,c.36].

.-,.,.,., ., .,..-,, ,.-

,--,1909..-,.-..- -,[4,c.36].,

.,,-,.. , .

0

1914.,.,., ,-[27,c.2].-

, , -. ,-- [13, c. 133]. 19021905. --,,-.-[20], ,.

-.,1913.--. XX .

( - )[6, . 4649], , -,,,-.[7,.3537]. -

., ,.,,-:,,C, ,,-[17,c.102].

-, -,. ,.,

, , , -..-1907. , [8,.67].,

:-,,..,, , ... -,[17,c.104].

- . , ,,,,....,,,,,.[17,c.105].

, , . ,[9,.6].-

. : 1913 ., -1913.,

1

,

,i.-.-,-,. 5[17,c.106].-

.,., ,,,.,- , , ,-.,-, ... -, 1848.,1848....,., ,,,- , ...[34,c.261262]., -

,-.-,.--, , .- .

:

1. ., -, 191, . , c. .

2. ., - ( ), 19, 8 .

. ., -, 19, . 8.

. ., ( 70- pp. XIX ), 19, . 10, c. 1.

. ., ., .: , , , -. , . , 1999, . 2128.

. , . 2, . 1, . 211, . 9. . , . 2, ., . , . 29, . . 8. , . 22, . 1, . 9, . . 9. , . 22, . 1, . 18, . . 10. - ., -

19031913, 198, 128 .

11. .., . . . [:] . ., 200, . , . 11212.

12. ., , . , 1901, 18 . 1. ., .. (18761956),

19, , . 11.1. . - -

, -, . 8, 198.

1. ., - 191, . 8, 2 c.

1. ., 18481914, 192, 2 .

1. ., . . XX . [:] . : - , . 1, 1990, . 10110.

18. ., : - ( . 1914 .), [:] . , . 2, 199, . 8298.

19. ., , 19, 1 .

20. , .. , 1909, 19 .

21. ., : [:] : , , , . 9: . , 2001, . 2280.

22. ., - [:] . , . , 2002, . 00.

2. 1892, . , c. 2. 2. 1892, . 8, c. 12.

2

2. 189, . 11, . 2. 2. .,

[:] . - . , . , 199, . 2.

2. 191, . . 28.

. . . [:] . . . . , 200, . 2, . 28290.

29. ., (- - - ), 200, 98 .

0. ., : [:] : -, 2001, . .

1. ., ( -

) [:] . 2629 1996 . -. , . 1, 199, . 10112.

2. ., [:] . , . 29, 199, . .

. ., 18481849 .: - [:] , . 2, 1999, . 18.

. ., - [:] . . 50- , 198, . , . 2, . 2829.

. ., , 189, . 1920.

. ., . - , 190, .

http://kolomyya.org/histpub/historypub87.htm

-2-..,,. .

,-.,.

.-,.-, -- .....- -,,.-

-XIX.-,

.--,-. - 1890 .: -,-.,... , , - [1, 258].

,-.-. .,.-,.,.,. .- , .60-..-

,

, .

. .

(- ) .,-,-,.,-,,-.,,-

.- 90-.. . - , - , -. .

2-.. . ,,-..-:1864.. ., ,, .-, , .,-.,-.

. , - , ,. , [2,c. 103].

.,,-. -

.. , ., -,.

,. (1854.):-, . . : , - ...[3,.155].:,[3,.155]..

, , : , , -,[3,.158].

, .. - , , ,-.-

,, .-, 1869.

,-.

. , 1869..- . .- (,9(21)), ..

:.-,., .

, -,.: , 80,,-,-,,. [4,.199200]. .1868.. : - , [5,.8586].. ,

.-,.-: , ,,N.-;, ; -,...;..-:,,,

, [6, . 195]. : ,[6,.195].,:,-.-

, ,:. [6,.195].

.-. .:-,..-,, ,,,-,,...[6,.175].,,,.-.

.:,...,-,,. . ., -,...[6,.199].

.-.., : , ,,,

,- , [6, . 190].,, , , , ,..-

, , . -. ..181869.:. ,...[3,.209].., . ..-

.,--,.,. .

1869. . .,.,.-

., -: ., .-, ., ,.,.,,...

(.1,.24), , ,-,-,,-.

... - : , ,, , ,,,,-,,.,.

.,.,, ,.-;:,[6,.204]. ,

, -.,,-...1870..-

,..271871..:, , ...[6,.219].-.

.18701871.(. ,. ).

- .,.-,.,.-,.,.,.-,.,.,.,.,.().

.,,.-,,.,.,.,., .,.,.,.,., .,.,.,,.,.- .,.,.,.,.,.,.-

, (.),.

.,.,. ., .-.,- ( )..-

,-()1892..-

, .-,,... , [7, . 2]. ..,-,.

-..:... , ,--[3,.161].. . -

,-. - ,,.

.-.:,,

, ..,,,...-,,, [1,.365]., ,-

,-,-. ,-.. -

: - , , (II,192021)..- ,-(,,).

, .,.,.,., .,.,. ..--.

1. ., - 1890 [:] 50- , . 1.

2. ., - 191, . 8.

. ., . , 1912.

. ., [:] . - , - 1989.

. . 1868 ., 8 [:] ., . 18601880 . , 191.

. ., -, . ., . , 180.

8

:

/

1

.. . .

2009/2010 2 3 8 4 7 192008/2009 2 3 1 10 4 7 22

:.

():

/

1

.. . .

2009/2010 3 3 3 16 9 282008/2009 3 3 3 16 9 28

:.

:

/

1

.. . .

2009/2010 3 3 15 9 242008/2009 3 3 15 9 24

:.

:

/

1

. . . .

2009/2010 3 2 1 12 10 232008/2009 3 2 2 13 10 25

:.

:

2009/2010

/

()

. . .

1. 5 12 24 7 3 342. 3 9 11 6 2 193. 1 2 2 2 - 44. 3 9 13 4 - 17

12 50 19 5 74

:,

9

Na podstawie art. 94a ust. 6 ustawy z dnia7wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz.U.z 1996r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496,z1997r.Nr28,poz.153iNr141,poz.943,z1998r.Nr 117, poz. 759 iNr 162, poz. 1126, z 2000 r.Nr12,poz.136,Nr19,poz.239,Nr48,poz.550,Nr104,poz.1104,Nr120,poz.1268iNr122,poz.1320orazz2001r.Nr111,poz.1194)zarzdzasi,conastpuje:

1. Rozporzdzenieokrela:1)warunkiitrybprzyjmowaniaosbniebd-

cychobywatelamipolskimidopublicznychprzed-szkoli,szk,wtymszkartystycznych,zakadwksztacenianauczycieliiplacwek.2)wysokoodpatnoci zanaukwpublicz-

nych szkoachponadgimnazjalnych,dotychcza-sowych szkoachponadpodstawowych, szkoachartystycznych,zakadachksztacenianauczycieliiplacwkachorazsposbwnoszeniaopat,3)sposborganizacjidodatkowejnaukijzyka

polskiegoorazjzykaikulturykrajupochodzenia,oktrychmowawart.94aust.4i5ustawyzdnia7wrzenia1991r.osystemieowiaty,4)wysokostypendiumdlaosbniebdcych

obywatelamipolskimi, ktrekorzystaj znaukijako stypendyciotrzymujcy stypendiumprzy-znaneprzezministrawaciwegodosprawowiatyiwychowania,orazprzypadki,wktrychstypen-diummoebyobnionelubzawieszone.

2. 1.Osobyniebdceobywatelamipolskimi,zwanedalejcudzoziemcami,sprzyjmowane:1)doprzedszkoli,szkpodstawowychiszkar-

tystycznychnawarunkachiwtrybiedotyczcychobywatelipolskich,zzastrzeeniempkt2,

Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowejz dnia 4 padziernika 2001 r. (Dz.U. z 2001r. Nr 131, poz. 1458)

w sprawie przyjmowania osb niebdcych obywatelami polskimi do publicznych przedszkoli, szk, zakadw ksztacenia nauczycieli i placwek

2)dogimnazjw, szkponadgimnazjalnych,dotychczasowych szk ponadpodstawowych,szk artystycznych realizujcych ksztacenieoglne,zakadwksztacenianauczycieliiplac-wek,jeeli:a)legitymujsizalegalizowanymwiadectwem

lubinnymdokumentemstwierdzajcymukocze-nieszkoyzagranic,ktryuprawniadopodjciatakiejnaukiwkrajuwydania,uznanymzgod-nie z odrbnymiprzepisami za rwnowanepolskiemuwiadectwuukoczeniaodpowiedniejszkoy publicznej lub wiadectwu dojrzaoci,a take innymidokumentamiumoliwiajcymizakwalifikowaniecudzoziemcadoodpowiedniejklasylubnaodpowiednisemestr,b)przedstawizawiadczenielekarskiestwier-

dzajcebrakprzeciwwskazadopodjcianaukiwdanymtypieszkoy.2.Dyrektorszkoy,zakaduksztacenianauczy-

cielilubplacwkiprzyjmujeikwalifikujecudzo-ziemcadoodpowiedniejklasylubnaodpowiednisemestr na podstawie dokumentw, o ktrychmowawust.1.3. Jeeli cudzoziemiec niemoe przedoy

dokumentw,oktrychmowawust. 1, lubgdyprzyjmowanieuczniwdoszkoy,zakadukszta-cenianauczycielilubplacwkiodbywasinapod-stawiepostpowaniakwalifikacyjnego,zostajeonprzyjtydoodpowiedniejklasylubnaodpowiednisemestrnapodstawieprzeprowadzonegoegzami-nuwstpnego, sprawdzianuwiedzy lubbadaniaprzydatnocialboinnychwarunkwokrelonychwodrbnychprzepisach.

3. 1. Cudzoziemcy podejmujcy naukwszkoach,zakadachksztacenianauczycielilub

0

placwkachnawarunkachodpatnociwnoszopatzakadyroknaukiwwysokocinieniszejniplanowanykosztksztacenia,ktraniemoewynosimniejni:1)wszkoleponadgimnazjalnejidotychczasowej

szkoleponadpodstawowejrwnowarto1.200euro,zzastrzeeniempkt2,2)w szkolepolicealnej i szkolepomaturalnej

orazzakadzieksztacenianauczycieliiplacwcerwnowarto1.500euro,3)wszkoleartystycznej:a)muzycznej i plastycznej rwnowarto

3.000euro,b)baletowej, sztukicyrkowej,policealnejoraz

pomaturalnejbibliotekarskiej i animatorwkul-turyrwnowarto4.500euro.2.Wpierwszymrokunaukiopaty,oktrych

mowawust. 1, podwysza si o rwnowarto200euro.3.Zaokresnaukitrwajcejkrcejnirokszkolny

opatnaliczasiproporcjonalniedofaktycznegoczasutrwanianauki.

4. 1.Wysokoopat,oktrychmowaw3,ustalaorganprowadzcyszko,zakadksztacenianauczycielilubplacwk.2.Wprzypadku trudnej sytuacjimaterialnej

cudzoziemca,podejmujcegonauknawarunkachodpatnoci, organ prowadzcy szko, zakadksztacenianauczycielilubplacwk,nawniosekcudzoziemca lub jegorodzicwalboopiekunw,moeobniyopat, o ktrejmowaw3, lubzwolnizniejcakowicie.

5. 1.Opaty,oktrychmowaw3,wnoszoneszacay rokszkolny lubokresnauki trwajcejkrcejnirokszkolny,wterminiedodniarozpo-czcianauki.2.Wuzasadnionychprzypadkachorganpro-

wadzcy szko, zakad ksztacenianauczycielilubplacwkmoeprzeduyterminwniesieniaopaty lubwyrazi zgodnawniesienie opatywdwchratach,zapierwszeidrugieprocze.3.Opaty,oktrychmowaw3,wnoszones

narachunekbiecysubkontodochodworganuprowadzcegoszko,zakadksztacenianauczy-cielilubplacwk,wprzeliczeniunazotepolskiewedug kursu redniego eurowNarodowymBankuPolskimwdniuwpaty.4.Opatyzanaukniepodlegajzwrotowizarok

szkolnylubokresnauki,wktrymcudzoziemieczosta skrelony z listy uczniw lub suchaczyalbo zrezygnowa znauki, chyba e rezygnacjanastpiazpowodwzdrowotnychpotwierdzonychzawiadczeniemlekarskimlubzinnychwanychprzyczynlosowych.

6. 1.Dla cudzoziemcwpodlegajcychobo-wizkowi szkolnemu, ktrzy nie znaj jzykapolskiegoalboznajgonapoziomieniewystarcza-jcymdokorzystaniaznauki,gminaorganizujewszkole lubplacwcedodatkowbezpatnnaukjzykapolskiegowformie:1)kursuprzygotowawczego, jeelidoudziau

w zajciach zgoszonych zostanie co najmniej15cudzoziemcw,2)dodatkowychlekcjijzykapolskiego,jeelido

udziauwzajciachzgoszonychzostaniemniejni15cudzoziemcw.2.Cudzoziemiecmoepobieranauk jzyka

polskiegowformachokrelonychwust.1przezokresnieduszynijedenrokszkolny.3.Nauka prowadzona jestwwymiarze po-

zwalajcym na opanowanie jzyka polskiegowstopniuumoliwiajcymudziawobowizko-wych zajciach edukacyjnych, nie niszymni2godzinylekcyjnezajtygodniowo.4.Tygodniowy rozkad orazwymiar godzin

zajz jzykapolskiegoustala,wporozumieniuzgmin,dyrektor szkoy lubplacwki,wktrejorganizowanajestnaukajzykapolskiego.

7. 1.Zagranicznaplacwkadyplomatycznalubkonsularna albo stowarzyszeniekulturalno-owiatowedanejnarodowocimogorganizowawszkolenaukjzykaikulturykrajupochodzeniacudzoziemcw,jeelidoudziauwtymksztaceniuzgoszonychzostanieconajmniej15cudzoziem-cwpodlegajcychobowizkowiszkolnemu.2.cznywymiargodzinnaukijzykaikultury

krajupochodzeniacudzoziemcw,oktrejmowawust.1,niemoeprzekroczy5godzinlekcyjnychtygodniowo.3.Dyrektorszkoyustaladnitygodniaigodzi-

ny,wktrychmoeodbywasiwszkolenaukajzykaikulturykrajupochodzeniacudzoziemcw,oktrejmowawust.1.

8. 1. Stypendiumministrawaciwego dosprawowiatyiwychowaniamoebyprzyznanecudzoziemcowimiesiczniedowysokoci:1)dlauczniwszkpodstawowych,gimnazjw,

szk ponadgimnazjalnych, dotychczasowychszkponadpodstawowych, szk artystycznychorazplacwekstanowicejdwukrotnostypen-diumPrezesaRadyMinistrw,oktrymmowawprzepisachwydanychnapodstawieart.91ust.2ustawyzdnia7wrzenia1991r.osystemieowiaty,zzastrzeeniempkt2,2)dlauczniw szkpolicealnych i szkpo-

maturalnych, artystycznych szk policealnychiszkpomaturalnychbibliotekarskichianimato-rwkulturyorazsuchaczyzakadwksztacenia

1

nauczycieli stanowicej trzykrotno stypen-diumPrezesaRadyMinistrw,oktrymmowa

wpkt1.2.Stypendia,oktrychmowawust.1,finanso-

waneszbudetupastwazczci,ktrejdyspo-nentemjestministerwaciwydosprawowiatyiwychowania.

9. 1.Stypendium,oktrymmowaw8,moebyobnionewprzypadku,gdycudzoziemiec:1)osiganiezadowalajcewynikiwnauce,2)otrzymapoprawnlubnieodpowiedniocen

zachowanianawiadectwieszkolnym.2.Stypendium,oktrymmowaw8,moeby

zawieszone:1)jeelicudzoziemiecpodanieprawdziweinfor-

macje,napodstawiektrychzostaomuprzyznanestypendium,2) jeeli cudzoziemiecnieotrzymapromocji

do klasy programowowyszej lub na semestrprogramowowyszy,3)jeelicudzoziemiecprzebywaduejnimie-

sicpozagranicamiRzeczypospolitejPolskiej,4)wokresieferiiletnich,zzastrzeeniemust.3,5)zinnychwanychprzyczyn.

3.CudzoziemcyzamieszkalipozaEuropmogotrzymastypendiumwokresieferiiletnich,jeeliprzebywajwRzeczypospolitejPolskiej.

10. 1.Dyrektor szkoy, zakaduksztacenianauczycieli lub placwki informuje organpro-wadzcyo liczbie cudzoziemcwkorzystajcychz nauki nawarunkach dotyczcych obywatelipolskichoraznawarunkachodpatnoci,atakeo liczbie cudzoziemcw,oktrychmowaw6ust.1i7ust.1.2. Informacj, o ktrejmowawust. 1, organ

prowadzcy szko, zakad ksztacenianauczy-cielilubplacwkprzekazujekuratorowiowiatyi ministrowi waciwemu do spraw owiatyiwychowania, awprzypadku szkoy iplacwkiartystycznej rwnieministrowiwaciwemudosprawkulturyiochronydziedzictwanarodo-wego.

11. Rozporzdzenie wchodzi w ycie poupywie14dnioddniaogoszenia,zwyjtkiem6i7,ktrewchodzwyciezdniemuzyskaniaprzezRzeczpospolitPolskczonkostwawUniiEuropejskiej.

MinisterEdukacjiNarodowej:E. Wittbrodt

2

na jaKiej zasadzie CudzozieMCy Mog PodejMoWa nauK

W PolsKiCH szKoaCH?

Warunki podejmowanianauki przez cudzo-ziemcwwpolskichszkoachorazwysokopo-bieranychzanaukopatsokreloneprzepisamiart.94austawy z dnia 7 wrzenia 1991 r. o systemie owiaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)orazrozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 4 padziernika 2001 r. w sprawie przyjmowa-nia osb niebdcych obywatelami polskimi do pu-blicznych przedszkoli, szk, zakadw ksztacenia nauczycieli i placwek (Dz. U. Nr 131, poz. 1458)

Wszyscy cudzoziemcy na warunkach doty-czcych obywateli polskich korzystaj znaukiiopieki:wpublicznychprzedszkolachoraz(podlegajcyobowizkowiszkolnemu)wpu-

blicznych szkoachpodstawowych, gimnazjach,publicznychszkoachartystycznychorazwplacw-kach,wtymplacwkachartystycznych.Obowizekszkolnytrwadoukoczenia16rokuycialubdoukoczeniaprzezdzieckogimnazjum.Natomiast z naukiw szkoachponadgimna-

zjalnych,dotychczasowychpublicznychszkoachponadpodstawowych, publicznych szkoach ar-tystycznych, publicznych zakadachksztacenianauczycieli i publicznychplacwkach takena warunkach dotyczcych obywateli polskichkorzystajnastpujcycudzoziemcy:

1. osoby pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisw o repatriacji,

2. obywatele pastw czonkowskich Unii Eu-ropejskiej, pastw czonkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej i czonkowie ich rodzin, posiadajcy prawo staego pobytu,

3. pracownicy migrujcy i osoby pracujce na wasny rachunek, bdcy obywatelami pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej, pastwa czonkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, posiadajcy prawo pobytu, a take czonkowie ich rodzin, o ile zamieszkuj na terytorium RP,

4. uchodcy oraz dzieci osb posiadajcych status uchodcy,

5. dzieci osb ubiegajcych si o nadanie sta-tusu uchodcy,

6. osoby, ktrym udzielono:zezwolenia na osiedlenie si,zgody na pobyt tolerowany,zezwolenia na zamieszkanie na czas ozna-

czony,zezwolenia na pobyt rezydenta dugotermi-

nowego Wsplnot Europejskich,7. osoby korzystajce z ochrony czasowej na

terytorium RP,8. osoby, dla ktrych uprawnienie takie wynika

z umw midzynarodowych9. stypendyci otrzymujcy stypendia Mini-

stra Edukacji Narodowej, organu prowadzcego szko lub dyrektora szkoy,

MEN informuje: Nauka cudzoziemcw w Polsce

10. osoby posiadajce Kart Polaka (od 29 marca 2008 r.).

W wietle przepisu art. 94a ust. 3 ustawy,pozostali cudzoziemcymog pobiera naukwszczeglnociwszkoachponadgimnazjalnychwszystkich typwna warunkach odpatnoci. Wysoko odpatnoci oraz sposbwnoszeniaopat, uwzgldniajcy przewidywane kosztyksztacenia orazmoliwo cakowitego lubczciowegozwolnieniaztejodpatnociokrelarozporzdzenie.Cudzoziemcypodlegajcyobowizkowiszkol-

nemu,ktrzynieznajjzykapolskiegoalboznajgonapoziomieniewystarczajcymdokorzystaniaznauki,majprawodododatkowej, bezpatnejnaukijzykapolskiego.Dodatkownaukjzyka

polskiegodlatychosborganizujegminawaciwazewzgldunamiejscezamieszkaniacudzoziemcaprzezokresnieduszynijedenrokszkolny.Dla cudzoziemcw podlegajcych obowiz-

kowi szkolnemu, placwka dyplomatyczna lubkonsularna kraju ich pochodzenia dziaajcawPolscealbostowarzyszeniekulturalno-owiato-wedanejnarodowocimogorganizowawszkole,wporozumieniuzdyrektoremszkoy izazgodorganuprowadzcego,naukjzykaikulturykrajupochodzenia.

http://www.men.gov.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=462%3Anauka-cudzoziemcow-w-polsce-&catid=108%3Anauka-jzyka-polskiego-jako-obcego&Itemid=144

anna Mazur

Program nauczania jzyka ukraiskiego dla klas

gimnazjalnych IIII

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU

Program nauczania jzyka ukraiskiego dla klas gimnazjalnych iiii jest zgodny z Podstaw programow ksztacenia oglnego dla szk podstawowych i gimnazjw (jzyk mniejszo-ci narodowej lub grupy etnicznej wydanej przez Men [zacznik 1 do rozporzdzenia Ministra edukacji narodowej i sportu z dnia listopada 200 r., poz. 201]). Program zrodzi si w wyniku obserwacji zmian zachodzcych w edukacji oraz potrzeb i oczekiwa nauczy-cieli jzyka ukraiskiego w Polsce. Moe by realizowany jako kontynuacja dowolnego programu nauczania dla drugiego etapu ksztacenia. skierowany jest do nauczycieli jzyka ukraiskiego w gimnazjach organi-zujcych nauk tego jzyka jako ojczystego i zakada jego realizacj w wymiarze czterech godzin tygodniowo w kadej klasie. Program ten mona realizowa w systemie klasowo-lekcyjnym lub pozaklasowym i pozalekcyj-nym, ale wtedy nauczyciel, majc na uwadze potrzeby i moliwoci uczniw, powinien zredukowa treci ksztacenia. Program zosta wzbogacony o treci cieek edukacyjnych: edukacj filozoficzn, czytelnicz, medialn i regionaln.

Treci nauczania podporzdkowane s ksztace-niu umiejtnoci ukrainistycznych i komunika-cyjnych niezbdnych do funkcjonowania we wspczesnym wiecie, a take ksztatowaniu systemu wartoci jako podstawy kierowania wasnymi zachowaniami uczniw. gw-

nym celem jest pobudzenie samodzielnoci i aktywnoci modziey w zdobywaniu kolej-nych umiejtnoci. dla jak najlepszej efektyw-noci ksztacenia wskazane jest opanowanie przez nauczyciela aktywizujcych metod nauczania oraz odejcie od encyklopedycz-nego przekazu wiadomoci. Treci uoone s spiralnie i wzajemnie si przenikaj. W klasie pierwszej najwikszy nacisk pooono na wzbo-gacenie osigni ze szkoy podstawowej oraz wiczenie i wyrwnywanie niezadowalajco opanowanych umiejtnoci, a w klasach star-szych zakada si powracanie w rozszerzonym zakresie do treci najwaniejszych z punktu widzenia zaoonych celw.

nauczyciel jzyka ukraiskiego winien posiada wiedz na temat sytuacji jzykowej swych uczniw, a w szczeglnoci podopiecznych z klasy pierwszej gimnazjum. Bywa, i staje on przed prawdziwym wyzwaniem, gdy w zespole klasowym znajduj si uczniowie, ktrzy nie znaj jzyka oraz ci, ktrzy wadaj nim bardzo dobrze.

Tabelaryczny ukad treci zapewnia ich przejrzy-sto. zostay one przedstawione w koncepcji czynnociowej oraz podzielone na cztery podstawowe umiejtnoci: suchanie, czytanie, mwienie i pisanie oraz nauk o jzyku. ze wzgldu na rnice i stopie zaawansowania wiedzy jzykowej gimnazjalistw w dziale nauka o jzyku szczeglny nacisk pooono na opanowanie pisowni ukraiskiej. Ksztacenie jzykowe nie zawsze musi by realizowane na osobnych jednostkach lekcyjnych, niektre tre-

ci mona integrowa z ksztaceniem literackim i kulturowym.

W doborze lektur program pozostawia swobod nauczycielowi i uczniom, dlatego w wielu przypadkach podane s tylko nazwiska auto-rw bez wskazywania konkretnych utworw. realizacja lektur na poziomie danej klasy nie jest konieczna. nauczyciel moe dopasowy-wa omawiane teksty do zainteresowa oraz dojrzaoci czytelniczej uczniw, przesuwajc je z klasy do klasy. Wane jest, aby pod koniec iii klasy gimnazjum omwi proponowany dla trzeciego etapu zestaw lektur. dla uatwienia pracy z lektur proponowane s nastpujce krgi tematyczne:

wiara jako motywacja dziaania; poszanowanie i kultywowanie tradycji narodo-

wych, patriotyzm, bohaterstwo; zwizki czowieka z natur, szacunek dla ludzi

i przyrody; postawy yciowe i wybory moralne: prawda

i kamstwo, dobro i zo, mio i nienawi, cnoty i wady, przyja i wrogo, wartoci materialne i duchowe;

dojrzewanie; proces dorastania do ycia spo-ecznego, rodzinnego i uczuciowego;

upyw czasu, przemijanie; wyobraenia i ma-rzenia.

CElE wYCHOwAwCzE I EdUKACYjnE

Poszukiwanie korzeni kultury narodowej. Budowanie wiadomoci zwizkw z narodem,

pogbianie z nim wizi uczuciowej i dumy z przynalenoci do niego.

Wyrabianie poczucia dumy z dokona najwybit-niejszych przedstawicieli swego narodu.

Wyrabianie szacunku dla jzyka ojczystego i tradycji narodowych, tworzenie wizi uczu-ciowych z tradycj.

odnajdywanie swojego miejsca w warunkach wielokulturowoci, a jednoczenie uwiadamia-nie zwizkw z cywilizacj europejsk.

Ksztatowanie postaw umoliwiajcych ak-tywne uczestnictwo w yciu rodziny, szkoy, rodowiska i narodu.

Kierowanie si tolerancj i szacunkiem dla drugiego czowieka w kontaktach midzy-ludzkich.

uczestniczenie w kulturze, zwaszcza w jej wymiarze symbolicznym i aksjologicznym tak, by stawaa si wewntrzn i osobist wasno-ci modego czowieka, wyrabianie postaw zgodnych z przyjtymi normami spoecznymi i moralnymi.

Ksztacenie umiejtnoci komunikowania si w zespole z zachowaniem zasad dyscypliny.

Wyrabianie poczucia wasnej wartoci i godno-ci z poszanowaniem tych wartoci u innych.

Ksztacenie kompetencji interpretacyjnych i umiejtnoci czytania rnych tekstw kultury.

Ksztacenie umiejtnoci komunikowania si z otoczeniem (w rnych formach i sytuacjach) z wykorzystaniem wiedzy o jzyku.

rozbudzanie zainteresowania rnymi tekstami kultury.

Ksztacenie umiejtnoci odbioru rnych tekstw kultury.

zachcanie do prezentowania wasnych pogl-dw i opinii na forum publicznym.

Przysposabianie do uczestnictwa w kulturze. rozbudzanie motywacji do zdobywania i posze-

rzania wiedzy oraz samoksztacenia. Wyrabianie nawyku przemylanego i krytycz-

nego korzystania z rnych rde informacji (sowniki, encyklopedie, internet itp.).

umoliwienie odkrywania i rozumienia wartoci uniwersalnych w literaturze, sztuce, tradycji i yciu codziennym.

Ksztatowanie wraliwoci estetycznej, wy-obrani oraz zachcanie do wasnej kreatyw-noci.

Motywowanie i przygotowanie do dalszego ksztacenia.

TreCi nauCzania

Treci ksztacenia Klasa I Klasa II Klasa III

S UCH A N I ESuchaniewypowiedziinnychosb

kulturalneiuwanesucha-niewypowiedzikolegw,rwniepodczaspracywgrupach

wyraneprobyopowtrze-nielubuzupenienie,wyja-nienieczego,wolniejszemwienie

suchanienagrawzorcowejrecytacjitekstu

jakwklasieI podejmowanieprbjedno-czesnegosuchaniainotowania

Rozumieniesuchanegotekstuwrnychsytuacjachkomunikacyjnych:rozmowa,dyskusja

okrelenietematykiwysu-chanegotekstu

rozumieniepolece odrnianietekstuinforma-cyjnegoodperswazyjnego

okrelenieintencjinadawcy,dostrzeganiewgosiem-wicegosmutku,alu,rado-ci,kpiny,ironii,gniewu

uczestniczeniewrozmowiekoleeskiej,dyskusjinarozmaitetematy

odrnianieinformacjiodkomentarzaioceny

aktywneuczestniczeniewrozmowachidyskusjach

wykazywanietolerancjidlacudzychopinii

stosowaniesownychprzeja-wwaktywnegosuchania,wyraanieodmiennegopogldu,wtpliwoci,nie-zgody

selekcjainformacjiwsucha-nymtekcie

jakwklasachpoprzednich

Przemwienie analizowaniecudzychwypowiedzipodwzgldemlogicznym

odnajdywanieukrytejper-swazji,odrnianiesubiek-tywizmuodobiektywizmu,celuwypowiedzi

wskazywanierodkwjzykowychtypowychdlaprzemwienia

ocenianieprzemwieniawedugsamodzielnieopraco-wanychkryteriw

Wywiad uwanesuchaniewceluprecyzyjnegoformuowaniapyta

suchaniekrytyczne,prze-widywanieodpowiedzirozmwcy

wyciganiewnioskwiuoglnianienapodstawiewywiadu

prowadzeniewywiadureagowanienawypowiedzirozmwcy

inspirowaniewypowiedzirozmwcy

Wysuchiwaniereklam suchaniekrytycznerno-rodnychreklam

dostrzeganiejzykowychipozajzykowychrodkwperswazyjnych;zauwaanieichetycznegowymiaru


CZ Y TA N I E T E K STW PISA N YCH I ODBIR I N N YCH T E K STW K U LT U RYGoneczytanie czytanietekstwwspcze-

snychidawnych,przestrze-ganiezasadinterpunkcji,prawidoweakcentowanieiintonacja

doskonalenietechnikiczy-tania

prbyinterpretacjigosowejtekstu

pynneipoprawneczytaniepodwzgldemdykcjiipauzowania

doskonalenietechnikigo-negoczytania

interpretacjagosowatekstu


Cicheczytaniezezrozumieniem

odczytywanietekstunapoziomiedosownym

wybieranieztekstunajwa-niejszychinformacji

odpowiadanienapytaniadotyczcetreciprzeczyta-negotekstu

wskazywaniezwizkwczasowychiprzyczynowo--skutkowychmidzywyda-rzeniami

okrelanieadresata,funkcjitekstuiintencjinadawcy

wyjanianietytuutekstu wyjanianiepsychologicz-nychmotywwpostpowa-niabohaterw

wartociowaniezachowaipostaw,aniebohaterw

dostrzeganiezoonocinaturyludzkiej,wskazywa-nieoglnieaprobowanychwartoci(przyja,wier-no,patriotyzm)

zadawaniepytadotycz-cychprzeczytanegotekstu

precyzyjneitrafneokrela-nietematutekstu

zaznaczaniecytatwnazadanytematwduszejlekturze

posugiwaniesiterminemsatyrawomawianiuutworu

analizatekstunapoziomieprzenonymisymbolicznym

ocenianiewartociinforma-cyjnejtekstu

dostrzeganiealuzjiliterackiej wskazywaniewtekcieironii

Czytanieutworwlirycznych

okrelaniecechlirykijakorodzajuliterackiego

odrnianieosobymwicejwwierszuodautora

okrelanienastrojutekstu,wyodrbnianieobrazwpoetyckich

wyjanianieznaczesymboliialegorii

wskazywanieepitetw,porwna,przenoni,wyra-zwdwikonaladowczych,pytaretorycznych

posugiwaniesiterminamiwiersz stroficznyi cigy, wiersz bezrymowy, wiersz wolny

nazywanieukadwrymw omawianiezwizkutrecidzieazokolicznociamijegopowstaniaibiografiautora

rozpoznawaniecechga-tunkowychpsalmu,pieniihymnu

rozpoznawanielirykipo-redniejibezporedniej

okrelaniefunkcjirodkwstylistycznych

Czytanieutworwepickichidramatycznych

wskazywanieelementwkonstrukcyjnychwiataprzedstawionegowutworze(fabua,akcja,wtek,motyw)

odrnianiefikcjiliterackiejodrzeczywistoci

posugiwaniesiterminamirealizm i fantastyka

uzasadnianieprzynalenocigatunkowejopowiadaniaipowieci

rozrnianienarracjipierw-szo-itrzecioosobowej

wskazywaniewtekcieepickimfragmentwopo-wiadaniaiopisu

dostrzeganiewutworzecechgatunkowychbajki;uzasad-nienieprzynalenocitekstudoliteraturydydaktycznej

wskazywaniecechgatun-kowychlegendy,podania,przypowieciipowieci

odrnianiedziennikaodpamitnika

rozrnianiecechliteraturyfaktu,powieciautobiogra-ficznejihistorycznej

uzasadnianieobecnocinarratorawszechwiedzcegowutworze

rozpoznawaniecechdrama-tujakorodzajuliterackiego

posugiwaniesiterminamitragedia, komedia, tekst gwny, tekst poboczny (dida-skalia), dialog, monolog

rozrnianieepikiwsp-czesnej,historycznejifanta-stycznej

odszukiwaniewutworzewtkugwnegoiwtkwpobocznych

rozrnianierodzajwliterackich:epiki,liryki,dramatu

odczytywaniefunkcjitekstupobocznego

8

Treci ksztacenia Klasa I Klasa II Klasa IIICzytanieinnychtekstwpisanych

korzystaniezencyklopediiisownikw:jzykaukra-iskiego,wyrazwobcych,polsko-ukraiskiego,ukra-isko-polskiegoiortogra-ficznego

posugiwaniesispisemtreci,indeksem,przypisami

korzystaniezesownikaakcentologicznego

wskazywaniecechcharakte-rystycznychdlawywiadu

odkrywaniesensupowszech-nieznanychprawdfilozo-ficznych

wyszukiwanieinformacjiwtekciepopularnonau-kowym

korzystaniezesownikaterminwliterackich

wyjanianienajczstszychskrtwsownikowych

wyszukiwaniewsownikujzykaukraiskiegowzoruodmianyrzeczownikw

szybkiewyszukiwanieinfor-macjipodczaspobienegoczytania

oddzielanieinformacjiodkomentarzaiopinii;wy-janianierolitytuuirdty-tuwwtekcieprasowym

posugiwaniesibibliografi wskazywaniecechcharakte-rystycznychdlareportau

zdobywanieinformacjizwykorzystaniemrnychrde

Odbirinnychtekstwkultury

wskazywaniejzykowychipozajzykowychrodkwperswazjiwreklamiepra-sowej

interpretacjasymboliwy-stpujcychwmalarstwie(symboliczneznaczeniebarw,przedmiotw,usytu-owaniapostaci)

posugiwaniesiterminamiadaptacja filmowa i teatralna

okrelanierolireysera,ak-tora,scenografa,charaktery-zatorawprocesiepowstawa-niafilmulubprzedstawieniateatralnego

wykrywaniezwizkwmi-dzydzieemliterackimaplastycznym

wyszukiwaniejzykowychipozajzykowychrodkwperswazjiwreklamietele-wizyjnej

odrnianiefilmudoku-mentalnegoodfabularnego;dostrzeganiefunkcjiilu-stracyjnejiinterpretacyjnejdzieamalarskiego

wyszukiwanieinformacjiwInternecieiencyklope-diachmultimedialnych

ocenianieprogramwtele-wizyjnych(gierkomputero-wych)zewzgldunawartopoznawcz,kulturalnietyczn

wiadomeikrytyczneod-bieraniereklamy,obronaprzedjejmanipulacyjnymdziaaniem

dostrzeganiecechswoistychdlakomiksu

wykorzystaniernychrodkwprzekazujakrdainformacjiiopiniiwsamo-dzielnymdochodzeniudowiedzy

MW I E N I EEtykaiorganizacjawypowiedzi

pynnemwienienatemat,zzachowaniemspjnociilogicznegouporzdkowaniatreci

unikaniezbdnychpowt-rzewyrazowych

dbaoopoprawnogra-matycznwypowiedzi

wyraneipoprawnewyma-wianiewyrazw

utrwalaniewiadomocina-bytychwklasiepoprzedniej

modulowaniegosuwcelunadaniawypowiedziodpowiedniegosensu(tonuroczysty,parodystyczny,szyderczy)

unikaniewwypowiedziwul-garyzmw,agresji,szablo-nw,slangumodzieowego

waciwestosowanieakcentuwyrazowegoizdaniowego

ukadaniewypowiedziotrjdzielnejkompozycji

przewidywanieskutkwwypowiedziwrnychsytu-acjachkomunikacyjnych

dbaookulturjzyka posugiwaniesijzykiemliterackim,unikaniedia-lektyzmworazkalekjzy-kowych

Wypowiedkilkuzdaniowa

uzasadnieniewaciwegozdaniazapomocrzeczo-wychargumentw

porzdkowanieargumentwwedugichwanoci


Oficjalneinieoficjalnesytuacjemwienia

dobieranierodkwjzyko-wychwzalenociodadre-satawypowiedziuywaniezwrotwgrzecznociowych,posugiwaniesijzykiemliterackimipotocznym,gwaruczniowsk

jakwklasiepoprzedniej wygaszanieprzemwieniawedugzapisanegowczeniejplanu

9


Dyskusja uczestniczeniewdyskusjizgodniezzasadamikultury

uywanierodkwjzyko-wychwyraajcychstosunekmwicegodoprzedstawia-nychtreci,nawizywaniedowypowiedziprzedmwcw

popieraniewasnejwypowie-dzicytatami

formuowaniepodsumowa-niawynikwdyskusji

powoywaniesinaauto-rytety

deniedoosigniciakompromisu

wyczerpujceudzielanieod-powiedzinapytaniainnych

Opis opisywaniewygldupostaci,krajobrazu,przedmiotu,sytuacji

posugiwaniesiprzy-miotnikamiiwyraeniaminazywajcymistosunkiprzestrzenne

jakwklasieI jakwklasachpoprzednich

Opowiadanie opowiadanietreciutworujedno-iwielowtkowego

spontaniczneibarwneopowiadaniezzachowaniemwaciwejkompozycji

opowiadanietreciutworuwielowtkowego

wzbogacanieopowiadaniaopisem

Streszczenie ustnestreszczanieutworufabularnego,filmu

zachowaniechronologiiwydarzeiporzdkuprzy-czynowo-skutkowego,doko-nywanieuoglnie

analizowaniemotywwpostpowaniapostaci

Charakterystyka ustnecharakteryzowaniepostacifikcyjnej;ocenianiepostaw,aniebohatera

stosowaniesownictwanazywajcegocechy,wadyizalety

charakteryzowaniepostacirzeczywistej

charakteryzowaniepostacifikcyjnej

ukadanieautocharakte-rystyki

prbyukadaniacharaktery-stykiporwnawczej

ukadaniecharakterystykiporwnawczej

deniedoobiektywizmuwoceniezachowapostaci

Wywiad przeprowadzeniewywiaduzosobznajbliszegooto-czenia

przeprowadzeniekrtkiegowywiaduzpostacifikcyjn(uczewrolipytajcegoiodpowiadajcegonapytania,zgodnieztrecilektury)

nagraniewywiaduzosobrzeczywistwedugprzygo-towanegowczeniejplanu(uczewrolidziennikarza)

Wypowiadaniesinatematuczupostaciliterackichiswoich

mwienieouczuciachswo-ichibohaterwliterackich

mwienieouczuciachwsytuacjachkonfliktowychrzeczywistychisymulowa-nych


Recytacja opanowaniepamicioweiwygaszanietekstupoetyc-kiegozuwzgldnieniemzasadinterpunkcji,wewaciwymtempieizodpo-wiedniintonacj

prbyinterpretacjigosowej

interpretacjagosowatekstu jakwklasachpoprzednich

Ocenianieczyjejwypowiedzi

kulturalneiyczliweoma-wianierecytacjiiwypowie-dzikolegw

obiektywnaocenarecytacjiiwypowiedzikolegw

uwzgldnianiezawartocimerytorycznejwypowiedziijejpoprawnocijzykowejorazartykulacyjnej

prbasamoocenyswojejrecytacjiiwypowiedzi

samoocenaswojejrecytacjiiwypowiedzi

0


PISA N I EEstetykaiorganizacjawypowiedzi

sporzdzanieplanudu-szychformwypowiedzi

redagowanietekstwzgod-nychztematemologicznymukadzieiprzejrzystejkom-pozycji

zachowanieproporcjimidzywstpem,rozwiniciemizakoczeniem

unikaniepowtarzaniawy-razwikonstrukcjigrama-tycznych

wykazywaniedbaocioestetykzapisu,popraw-noortograficzniinter-punkcyjn

jakwklasieI jakwklasachpoprzednich

Tekstykilkuzdaniowe ukadanietestu,ktryzawie-raprob,przeprosiny

uzasadnianiewasnegozdania

ukadanietekstureklamowe-go,informacjiikomentarza


Opis redagowanieopisupostaci,krajobrazu,dzieamalar-skiego

wiadomestosowanieprzy-miotnikwisownictwanazywajcegostosunkiprzestrzenne

posugiwaniesiwopisiedzieasztukipodstawowwiedzdotyczcczasupowstaniadziea

wyjanianiewopisiesym-bolicznychznaczebarw,przedmiotwiusytuowaniapostaci

redagowanieopisuwzbo-gaconegooelementyinter-pretacji

Opowiadanie redagowanieopowiadaniaodtwrczego

przedstawianiewydarzezpunktuwidzeniarnychbohaterw(wiadka,uczest-nikawydarze)

redagowanieopowiadaniawnarracjipierwszo-itrze-cioplanowej

uwzgldnianieznajomocirealiwepokiwopowiadaniutwrczym,ktregoakcjarozgrywasiwprzeszoci

wzbogacenieopowiadaniaopisemprzeybohateraicharakterystykapostaci

Rozprawka redagowanierozprawkidowodzcejpodanejtezy

ukadanietekstuotrjdziel-nejkompozycjinatematybliskieuczniowi

redagowanierozprawkinatematyzwizanezlektur

przedstawianiewrozprawceargumentwuporzdkowa-nychwedugwanoci

dobieraniewrozprawcenaj-trafniejszychargumentw,ilustrowanieichcytatami

Charakterystyka redagowaniecharakterystykipostacirzeczywistejifikcyjnej

redagowanieautocharakte-rystyki

prbaredagowaniacharakte-rystykiporwnawczej

redagowaniecharakterystykiporwnawczej

List redagowanielistuprywatne-gonapodstawielekturyisytuacjizycia

redagowanielistuwzbogaco-negoopisemprzey

redagowanielistuzelemen-tamiopisu,charakterystyki,opisuprzey

Dziennik,pamitnik redagowaniekartkizdzien-nikaipamitnika

prbywzbogacaniatekstuopisemprzey

redagowaniekartkizdzien-nikaipamitnikazelemen-tamiopisuprzey

redagowaniekartkizdziennikaipamitnikazelementamiopisuprzeyicharakterystyki

Recenzja gromadzeniesownictwaoceniajcegoorazprecyzo-waniestosunkupiszcegodowyraanychtreci

redagowanierecenzjiksiki,filmu,przedstawieniate-atralnego

wiadomedobieraniewrecenzjirodkwjzy-kowychuwypuklajcychwasnopini

redagowanierecenzjizeszczeglnymuwzgldnie-niemczcikrytycznej

Notatka redagowanienotatkiwpo-stacistreszczeniaiplanu

redagowanienotatkiwformiewykresu,tabeli,schematu

sporzdzanieopisubiblio-graficznegoksiki

Wywiad zapisywaniewywiaduzoso-brzeczywistifikcyjn(napodstawielektury)

1


Sprawozdanie pisaniesprawozdaniazwy-cieczkiklasowej

redagowaniesprawozdaniazzawodwsportowychzza-stosowaniemtypowychdlategorodzajurelacjirodkwjzykowych


Streszczenie redagowaniestreszczeniautworufabularnegozza-chowaniemchronologiiiporzdkuprzyczynowo--skutkowego

redagowaniestreszczeniakrtkiegotekstuliterackiegoipopularnonaukowegonapodstawiesporzdzonegowczeniejplanu

redagowaniestreszczeniatekstuliterackiegooachro-nologicznymukadziewydarze

Pismauytkowe redagowaniezaproszenia,ogoszenia,instrukcji,przepisukulinarnego,po-zdrowie

redagowaniededykacjiiregulaminu

redagowaniepodania,ycio-rysuiCVorazprzemwienia

NAU K A O J Z Y K UFonetyka omwienieprocesupo-

wstawaniaspgosek, ;rnicawwymowiepolskiejiukraiskiej

omwieniernicymidzygoskaliter;alfabetukra-iski

rozrnianiesamogosekispgosek,gosekdwicz-nychibezdwicznych

wyjanieniemechanizmupowstawaniaupodobniepodwzgldemdwicznociiuproszczegrupspgo-skowych

wyjanieniesposobwzmikczaniaspgosekwjzykuukraiskim,pisow-niamikkiegoznaku

pisownia-, - wyjanieniepotrzebysto-sowaniaapostrofuijegopisownia

wymianay b, i

wykorzystywaniewiedzyzfonetykiwdbaociopoprawnwymowuni-kaniebdnychuproszczewyrazowych

wymianaspgosek, , , na, , oraz, , , na, ,

mawianiecechwymowycharakterystycznychdladanegoregionu

Sowotwrstwoisownictwo

wskazywaniepodstawysowotwrczej,formantuirdzenia

rozpoznawaniewyrazwna-lecychdotejsamejrodzinywyrazw

odrnianiewyrazwpo-krewnychodsynonimw

posugiwaniesiwyrazamibliskoznacznymidlaunik-niciazbdnychpowtrzewtekcie

okrelanienaprzykadachfunkcjiformantwsowo-twrczych,rozpoznawaniewtekciefunkcjiwyrazwzdrobniaych,zgrubiaychoraznacechowanychemo-cjonalnie

rozpoznawanieantonimwiuywanieichwewasnychtekstach

poprawnezapisywanieprzedrostkw-, -, -, -

poprawnetworzenieizapisy-wanieskrtw

poprawnapisowniawyrazwzoonych

poprawnapisowniaprzy-swkw

klasyfikowaniezwizkwfrazeologicznychwedugkryteriumpochodzenia

okrelaniefunkcjizwizkwfrazeologicznychwwypo-wiedzi

waciweposugiwaniesizwizkamifrazeologicznymiwceluwzbogaceniawypo-wiedzi

wyszukiwanieeufemizmwwtekstachpisanych

zastpowaniewyraeizwrotwdosadnycheufe-mizmami

2

Treci ksztacenia Klasa I Klasa II Klasa IIIFleksja przypomnienieoglnych

wiadomociorzeczowniku prawidoweuywanier-nychformrzeczownikw,zaszeregowywanieichdoodpowiednichdeklinacji

odmianarzeczownikwzuwzgldnieniemgrupymikkiej,twardejimieszanej

rozrnianierzeczownikwwystpujcychtylkowlicz-biemnogiejlubpojedynczej

stopniowanieprzymiot-nikw uywaniezwizkuprzy-miotnikazrzeczownikiem;dbaoowaciwyszyk

wzbogacenietekstuprzy-miotnikami

rozrnianiezaimkwrzeczowych,przymiotnych,liczebnych

stosowaniezaimkwwtek-ciewceluusuniciazbd-nychpowtrzewyrazowych

czeniewyrazwwzdaniuizdazapomocrnychspjnikwstosowaniesidozasadinterpunkcji

poprawnezapisywanienazwwasnych

przypomnieniewiadomocioprzymiotnikach

cechydeklinacyjneprzy-miotnikw;grupatwardaimikka

rozrnianieprzymiotnikwoformiepenejikrtkiej

poprawnezapisywaniepartykuyniezrnymiczciamimowy

odrnianiewyrazwabs-trakcyjnychodkonkretnych

rozrnianieliczebnikwgwnych,porzdkowych,zbiorowychiuamkowych

prawidowezapisywanieliczebnikw

poprawneuywanieliczeb-nikwwdatach

uywanieliczebnikwwod-powiedniejformie

poprawneuywanieipisow-niazaimkwosobowych

powtrzeniewiadomocioczasownikach;tryb,cza-sownikidokonaneiniedoko-nane,czas

odmianaczasownikwwczasieteraniejszym,przeszymiprzyszym

poprawnezapisywaniepartykuy,

rozpoznawanieitworzenieimiesoww

rozrnianiezaimkw poprawneuywanie,odmia-naipisowniazaimkw

przeksztacaniekonstrukcjiczynnychnabierneiod-wrotnie

prawidowezapisywanieprzyimkwzoonychiwyraeprzyimkowych

Skadnia rozrnianiezdaniairwno-wanikazdania

przeksztacaniewypowie-dzezawierajcychpodmiotnabezpodmiotoweiod-wrotnie

rozpoznawanieibudowaniezdazoonychpodrzdnie

poprawnestosowanieinter-punkcjiwzdaniuzoonym

oddzielaniezapomocznakwinterpunkcyjnychwyrazwiwypowiedzewtrconych

przeksztacanietekstuwceluunikniciapowtrzeska-dniowych

Jzykjakotwrspoeczny objanianiesposobwwzbo-gacaniazasobusownikowe-gojzyka

ocenianieprzydatnociwyrazwzapoyczonych;wyjanianieznaczeniaczstouywanychzapoycze;analizowanieokolicznocizapoyczaniawyrazwzin-nychjzykwdawniejidzi

rozrnianieneologizmwiocenaichprzydatnoci

rozrnianieterminwgwara i dialekt;wskazywaniewtekstachdialektyzmw

redagowaniesownikagwaryuczniowskiej;tworzenietekstwstylizowanychnagwaruczniowsk

rozrnianiearchaizmwwtekstachliterackich

przeksztacanietekstwstylizowanychnajzykoglnonarodowy

PROPOnOwAnA lITERATURA

KlASA I.-. ( ) ( ). () . (

). , . ( ). , ( ) ( : ). . . ( ). . ( ). . . ( ). . . (). , .

KlASA II. . - ( ) . (). () . (). ?. ( ). ().

. (). . . , (

) . . , ...

KlASA III. -

() ( XXiii). (). . (

). (). . (). ( -

). (). (). ( ). (). () . . . . . ( ) () Contra spem spero. ().

SPOSOBY OSIGAnIA CElw

Wedug najnowszych tendencji w dydaktyce nauczyciel nie jest przywdc, lecz przewod-nikiem i doradc w procesie dydaktycznym. dlatego w celu osignicia oczekiwanych wyni-kw wychowania i ksztacenia naley stosowa rnorodne metody i formy pracy, aby zdoby-wanie kolejnych umiejtnoci byo dla ucznia atrakcyjne. Warto rozwija samodzielno wy-chowankw przy kadej okazji, proponujc na przykad znalezienie potrzebnych materiaw w bibliotece, internecie.

Wskazane jest czste stosowanie aktywizujcych uczniw metod i technik nauczania: poszukiwa, dyskusji, dramy, projektu, grup eksperckich, burzy mzgw, przekadu intersemiotycznego, debaty, niegowej kuli, drzewa decyzyjnego.

grupowe formuowanie i rozwizywanie pro-blemw odgrywa istotn rol wychowawcz, gdy pozwala zintegrowa uczniw oraz -czy nauczanie z wychowaniem. Proponuje si rwnie zadawanie nadobowizkowych prac domowych wymagajcych udziau kilku osb (przygotowanie wystawy, gazetki szkolnej).

Wybierajc okrelon metod pracy, nauczyciel musi uwzgldnia specyficzne potrzeby ze-spou klasowego. organizowanie na lekcjach pracy zarwno indywidualnej, jak i grupowej umoliwi uczniom twrcze uczestniczenie w zajciach, zmusi ich do aktywnego uczenia si. uwzgldnienie rnych moliwoci intelek-tualnych i emocjonalnych uczniw pozwoli na indywidualizowanie nauczania i rnicowanie zada dydaktycznych w zalenoci od tempa pracy uczniw.

Celem nauczania powinno by przede wszystkim ksztacenie zaoonych w programie umie-jtnoci uczniw, nie tylko realizacja treci programowych. dlatego zaleca si powica-nie na dany materia czasu odpowiadajcego potrzebom uczniw. su temu rwnie systematyczne wiczenia ksztacce zaoone w programie umiejtnoci.

Program zakada integracj treci wewntrz przedmiotu, korelacj z innymi przedmiotami oraz zwizek z pozaszkolnymi dowiadczenia-mi uczniw.

jzyk ukraiski jest przedmiotem, ktry uczy funkcjonowania w kulturze, zatem w naturalny sposb obejmuje wikszo zagadnie przewi-dzianych w ciekach edukacyjnych, edukacji filozoficznej, czytelniczej i medialnej oraz regionalnej. Przy realizacji poszczeglnych ce-lw nauczania jzyka ukraiskiego niemoliwe jest pominicie problemw, ktrych dotycz powysze cieki edukacyjne.

realizujc cele programu naley korzysta z r-norodnych form pomocy dydaktycznych: sow-nikw, encyklopedii, internetu, nagra audio i wideo, reprodukcji dzie sztuki. W redagowa-niu tekstw uytkowych (podanie, CV, zapro-szenie) nauczyciel powinien wykorzystywa programy komputerowe, np. edytory tekstu.

zadaniem nauczyciela, rwnie wanym jak kszta-cenie umiejtnoci, jest motywowanie uczniw do czytania, rozbudzanie zainteresowa lite-ratur i jzykiem oraz szeroko pojt kultur, poniewa ma to duy wpyw na wzbogacenie ich sownictwa, sposb ich wypowiadania si w mowie i pimie.

Prac nad lektur naley zawsze czy z realiza-cj celw wychowawczych. Tekst literacki to doskonay materia do uwiadomienia modym ludziom, e lepiej jest ocenia postaw, zacho-wanie ni osob. nauczyciel powinien unika moralizowania, niech raczej skania uczniw do samodzielnego wycigania wnioskw i dostrzegania w literaturze uniwersalnych wartoci.

Ksztacenie jzykowe naley podporzdkowa sprawnoci w posugiwaniu si jzykiem ukra-iskim w rozmaitych sytuacjach komunikacyj-nych. zaleca si take czste przeprowadzanie wicze, a nawet caych jednostek lekcyjnych wzbogacajcych sownictwo uczniw. Przy sprawdzaniu prac naley poprawia bdy, a nie jedynie je zaznacza.

szczegln uwag naley zwrci na ortografi, poniewa praktyka nauczania jzyka ukrai-skiego wykazuje du skal trudnoci zwi-zanych z prawidowym zastosowaniem norm ortograficznych.

PlAnOwAnE OSIGnICIA UCznIw PO UKOCzEnIU TRzECIEGO ETAPU EdUKACYj-

nEGO

Poziom podstawowy

ucze: redaguje przewidziane w programie formy

wypowiedzi zgodnie z tematem; pisze z reguy poprawnie pod wzgldem orto-

graficznym, interpunkcyjnym, gramatycznym i stylistycznym;

redaguje teksty spjne, o logicznym ukadzie treci i wiadomej kompozycji;

dba o estetyk zapisu; posuguje si bogatym zasobem sownictwa; redaguje tekst o charakterze informacyjnym; wiadomie przeksztaca tekst, dokonujc zabie-

gw redakcyjnych; swobodnie i pynnie wypowiada si na rne

tematy w zwizku z sytuacjami prywatnymi oraz lektur;

mwi, czyta i recytuje zgodnie z zasadami kultury ywego sowa;

wyraa i uzasadnia wasny punkt widzenia; przestrzega zasad kultury, suchajc wypowie-

dzi innych; w sposb kulturalny i taktowny ocenia wypo-

wiedzi kolegw; wyciga wnioski na podstawie tekstu; wskazuje rnice midzy jzykiem swojego

regionu a jzykiem oglnonarodowym; wyszukuje informacje w alfabetycznym i rze-

czowym katalogu bibliotecznym, sownikach, encyklopediach;

selekcjonuje zdobyte informacje; zauwaa cechy swoiste dla rnych tekstw

kultury; posuguje si podstawow terminologi spe-

cyficzn dla nauk humanistycznych; wykorzystuje rne rodzaje notatek jako pomoc

w zapamitywaniu i zdobywaniu wiedzy; ocenia zachowanie postaci rzeczywistej i fikcyj-

nej pod wzgldem etycznym; grzecznie i stanowczo reaguje na niepodane

zachowania innych; przestrzega norm moralnych i zasad prawa; czyta rne teksty kultury na poziomie dosow-

nym, przenonym; wykorzystuje wiedz o jzyku do oceny tekstw

wasnych i cudzych; aktywnie uczestniczy w yciu klasy; pynnie i gono czyta; rozumie oglny sens czytanych tekstw.

Poziom rozszerzony

ucze: pisze poprawnie pod wzgldem ortogra-

ficznym, interpunkcyjnym, gramatycznym i stylistycznym;

posuguje si zwizkami frazeologicznymi; posuguje si cytatami w mowie i pimie; redaguje tekst o charakterze komentarza

i opinii; wiadomie przeksztaca tekst, dokonujc zabie-

gw stylistycznych; swobodnie i pynnie wypowiada si na rne te-

maty w sytuacjach prywatnych i oficjalnych; wykazuje si aktywnoci w rnych sytuacjach

mwienia, respektujc zasady jzykowego savoir-vivreu;

wypowiada si na tematy dotyczce ycia kulturowego regionu i kraju;

samodzielnie dokonuje uoglnie na podsta-wie rnych rodzajw tekstw;

odczytuje utwory literackie z perspektywy wspczesnoci i z odniesieniem do przeszo-ci;

wyszukuje informacje w internecie, czaso-pismach specjalistycznych i innych publika-cjach;

podejmuje dziaania zespoowe suce wyko-naniu zadania i rozwizaniu problemu;

wiadomie dokonuje oceny i wyboru ksiek, czasopism, programw telewizyjnych i radio-wych;

sytuuje w czasie postaci najwybitniejszych twrcw kultury;

czyta rne teksty kultury na poziomie sym-bolicznym;

nazywa intencj autora, okrela funkcje tekstu i rodkw jzykowych w nim zastosowanych;

zauwaa zalenoci midzy utworami, czasem ich powstania i biografi autora;

planuje wasne dziaania; dyskutuje na rne tematy; krytycznie odbiera informacje i reklamy prze-

kazywane przez massmedia; aktywnie uczestniczy w yciu szkoy i rodo-

wiska; czyta biegle, poprawnie, gono, z odpowiedni

intonacj; czyta ze zrozumieniem rne teksty kultury; odkrywa w literaturze wartoci uniwersalne

i przenosi je do wasnego wiata wartoci.

KOnTROlA I OCEnA OSIGnI UCznIw

Tworzc system oceniania z jzyka ukraiskie-go, naley oprze si na wewntrzszkolnym systemie oceniania, ktry wyznacza pewne ramy i systemy wartoci danej szkoy, a take uwzgldnia oglnie obowizujce podstawy programowe, standardy osigni oraz spe-cyfik rodowiska lokalnego.

ocenianie osigni uczniw jest wanym skad-nikiem procesu ksztacenia. Peni ono rno-rakie funkcje: diagnozuje umiejt

Documents

Ridna Mowa 12