Embed Size (px)
Citation preview
R2R Volume 2Issue 1 2 0 1 5
R2R…มอำ�น�จกบนด�ลไมได
สปสช และ R2R รวมขบเคลอนเพอประชาชนมสขภาพด
ผลของ R2R
น�มว� เบญจมาศ
ความเบงบานของง�น R2R
สขภาวะชาวอสาน ยงตองก�ร R2R
ความมหศจรรยของโครงการ “ยาใจถงใจ สานสายใย
ถงครอบครว”
R2R แกปญหา COPDผ�น พลงคดบวก
ใช R2R ขยบเขาสหวใจคนหนางาน
กาวไปกบคณอำ นวยผเปยมรก...
2
สวสดครบ R2R Newsletter
ฉบบท 9 นมาพรอมกลนไอ
ของความสขสงทายปเกา
ตอนรบปใหม พ.ศ.2558 ฉบบน
ทมงานขอมอบของขวญใหกบ
ชาว R2R ทกทานดวยเนอหา
พเศษจากบทสมภาษณของ
นพ.สมศกด ชณหรศม รมช.
กระทรวงสาธารณสข ซงทานเปนหนงในผทรวมขบเคลอน R2R ประเทศไทย
ตงแตชวงเรมตน ทานไดใหสมภาษณเกยวกบมมมองการขบเคลอนงาน R2R
ของกระทรวงสาธารณสข ซงผมคดวานาจะชวยเตมพลงใจใหคนหนางานท
ก�าลงท�า R2R ไดแนนอนครบ นอกจากนเรายงจะไดรบฟงมมมองดดเกยวกบ
การขบเคลอนงาน R2R จากอก 2 ภาค คอ ส�านกงานหลกประกนสขภาพ
แหงชาต (สปสช.) ท นพ.วนย สวสดวร ไดใหสมภาษณในเรอง R2R กบ
สปสช. และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล ซงเรา
จะไดรบฟงมมมองและความรสกทมตอการขบเคลอนงาน R2R กวา 10 ป
ของ ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร คณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
อ. นพ.อครนทร นมมานนตย ประธานคณะกรรมการด�าเนนงานหนวย
พฒนางานประจ�าสงานวจย รวมถงตวผมเองทจะมโอกาสมาแลกเปลยน
กบทกทาน หวงเปนอยางยงวาจะท�าใหทกทานไดเหนจดมงหมายและ
ภาพฝนของการขบเคลอนงานตอไปในอนาคตครบ
นอกจากเรองราวในขางตนแลว ยงมภาพความประทบใจในงาน R2R
Forum ครงลาสดในป 2557 มาฝากทกทานดวยครบ ส�าหรบตวผมเองมอง
วา งานประชมวชาการฯ ครงนไดสรางความประทบใจใหทกทาน รวมถง
จดไฟฝนใหผทจะเรมตนทองยทธจกร R2R และเตมพลงใหกบจอมยทธท
ก�าลงมงพฒนางาน R2R เหมอนกบผมทรสกไดรบก�าลงใจเพมขนมากมาย
เพราะในงานนท�าใหเราเหนวา R2R มคณคาตอคนหนางานและผรบบรการ
ทงในแงของการท�างานและจตใจ ในกาวตอไปผมหวงอยากเหน R2R เขาไป
เปนสวนหนงทชวยสงเสรมบคลากรในองคกรใหอยากเรยนรเพอพฒนาตนเอง
พฒนางานและองคกรจนกลายเปนองคกรแหงการเรยนรตอไป ส�าหรบ
คอลมนอนๆ ในฉบบนกนาสนใจไมแพกน เนอหาจะเปนอยางไร อยากให
ทกทานไดตดตามกนนะครบ
R2R Newsletter ฉบบหนา เราจะพาทกทานไปเทยว รพ.ทาวงผา
จ.นาน ครบ รบรองไดวาจากการถอดบทเรยนเยยมเยยนชาว R2R จ.นาน
ในครงน ทกทานจะไดรบความร ความสนกสนานและประทบใจไปกบความ
เปนธรรมชาตของการท�างาน R2R ในแบบฉบบทาวงผาอยางแนนอนครบ
กอนจะจากกนไปในฉบบน หากสมาชกทานใดมขอคดเหนหรอขอเสนอแนะ
เพมเตมเกยวกบ “วฒนธรรมชาว R2R” หรออยากใหมคอลมนอนๆ ใน R2R
Newsletter สามารถแนะน�ามาได หรอจะมารวมแลกเปลยนประสบการณ
ตอบค�าถามชงรางวล และสงผลงานเขาประกวดกไดเลยครบ ตดตอมา
พดคยกนไดนะครบท [email protected] หรอ http://www.r2rthailand.org
หรอ Facebook “R2R Thailand Fanpage” ครบ
รศ. นพ.เชดชย นพมณจ�ำรสเลศ
25-26R2R Clinic
(Blooming Secret)
27-28R2R พาเทยว
(R2R Relax Zone)
ทปรกษำ: ศ. นพ.วจารณ พานช นพ.สมศกด ชณหรศม ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร ศ. ดร. พญ.รวงผง สทเธนทร
ศ. พญ.ดวงมณ เลาหประสทธพร ศ. นพ.สมบรณ เทยนทอง รศ. นพ.สมพนธ ทศนยม นพ.วศษฎ สงวนวงศวาน พญ.พชร ยมรตนบวร
ผศ. (พเศษ) นพ.ไพโรจน บญลกษณศร นพ.ทนง ประสานพานช นพ.สรชย โชคครรชตไชย นพ.สรนทร สมนาพนธ นพ.สนย จนทรฉาย
บรรณำธกำร: รศ. นพ.เชดชย นพมณจ�ารสเลศ กองบรรณำธกำร: อ. นพ.อครนทร นมมานนตย สรนยา งามทพยวฒนา รววรรณ กตพลวงษวนช
ประสำนงำน: ณฐกฤตา เกลยงสน วนดา ศรสงวาลย อรสา โพธชยสาร สถำนทตดตอ: โครงการสนบสนนการพฒนางานประจ�าสงานวจยระดบประเทศ
อาคารเฉลมพระเกยรต ๘๐ พรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๐ ชน 2 ถนนพรานนก แขวงศรราช เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700
โทรศพท 0-2419-2661, 08-0459-8170 แฟกซ 0-2418-3296 e-mail: [email protected] website: www.r2rthailand.org
พมพท: บรษท ยเนยน ครเอชน จ�ากด โทร. 0-2866-3002, 0-2848-9704-5
31-32เครอขาย R2R(R2R Network)
2บรรณาธการขอเลา(Editor’s Garden)
29-30กระจายขาว
(R2R’s Update)
Content15-17กาวไปกบคณอ�านวย(Inspiring Flower)
2
บรรณาธการขอเลา
(Editor’s Garden)
3-14มอง R2R ผานสายตาผบรหาร
(Butterfly View)
18-24เปดหองนกวจย
(Flower Gallery)
3
R2R…มอำ นาจกบนดาลไมได
“อยางไรกตาม ในฐานะฝายนโยบายกคงมหนาท
สนบสนนใหเขาสามารถเดนไปขางหนาได พวกเรากคงทราบ
ดวาภายใตแนวคดทจะท�าให R2R เปนวถชวต เรากคงตอง
ระมดระวงเรองการสนบสนน การสรางของปลอมมากเกน
ไปมนกคงจะไมเกดของจรงในระยะยาว ยกตวอยางเชน ไป
สงวาตองท�า R2R ทวประเทศ ‘การมนโยบาย’ กเทากบวา
‘การสงใหท�า’ มนกคงไมท�าใหเกดของจรง พดงายๆ กคอ
เคยท�ามาอยางไรกท�าตอไปใหมนมคณภาพทเขมขนมากขน
อยาไปหวงในเชงปรมาณ เพราะเรารวาของแบบนมนสง
ไมได แตถาเขาไดเหนวามรฐมนตรคนหนงทเคยสนบสนน
เรอง R2R แลวท�าใหเกดแรงบนดาลใจและความเชอมนทจะ
เรยนรและท�า R2R ใหดขน กคงถอไดวาเปนแบบอยางและ
ท�าใหเกดแรงบนดาลใจได หรอใชอางองไดวา เหนไหมวา
รฐมนตรคนนเคยเชอในเรอง R2R นะ เพราะฉะนนเรามาท�า
R2R กนเถอะ ผมคดวาแบบนมนนาจะดกวาไปสงใหเขาท�า”
“พวกเราคงจะทราบดวาการเรยนรมหลายหลายแบบ
แบบหนงกคอการแลกเปลยนประสบการณในการท�างาน
เหนเรองอะไรดๆ กไปเลาสกนฟง แลวลงมอท�า แลวกกลบ
มาแลกเปลยนกนใหมวา ใครท�าแลวไดผลเปนอยางไร ถาใน
ภาษาวชาการกคอเปนการแลกเปลยนเรยนรประสบการณ
ตรง แตถาเราท�า R2R เรากลองเอาขอมลของคนอนไปท�า
แลวกท�าวจยดวย เกบขอมลอยางเปนระบบ ประเมนดซวา
มนจรงหรอไมจรง ไดผลหรอไมไดผล เปนการเรยนรจาก
ประสบการณตรงของคนอนและตวเอง เราตองสงเสรมกน
ดวยการบอกดวยการเชยรใหผทมหนาททงหลายในระบบ
ไมวาจะเปนระดบผใหญในกระทรวง ในจงหวด ในเขต
หรอแมกระทงหวหนาในหนวยใหบรการตางๆ ของแบบน
เรารกนมาตงนานแลววามนจะไดผลแบบยงยนตองเรม
จากคนในระดบลาง ไมใชระดบบน ถาระดบลางไมเรมตน
อยากท�าดวยตวเอง ไมวาขางบนไปสงอยางไรกจะเปนของ
ปลอมหมด คอเกดนะเกด แตมนจะเปนของปลอม”
เปนททราบกนดวานายแพทยสมศกด ชณหรศมเปนหนงในผบกเบกแนวคด R2R เมอหลายปกอน และยงเปนผสนบสนนทงเบองหนาและเบองหลงงาน R2R ตอมาอกหลายป เรยกไดวานายแพทยสมศกดอยเคยงขาง R2R เสมอตงแตยงเปนแนวคดลอยฟงอยในอากาศจนเปนรปธรรมทจบตองไดอยางเขมแขงและยงยน
ปจจบน ทานตองสวมหมวกใบใหมใน
ฐานะรฐมนตรชวยวาการกระทรวง
สาธารณสข ท�าใหเราอยากรวา
บทบาท R2R ในกระทรวงสาธารณสข
เปนอยางไร ไปฟงมมมองของทาน
พรอมกนเลยคะ
“ในกระทรวงสาธารณสขเราไมไดประกาศ R2R เปน
นโยบาย เพราะถาประกาศเปนนโยบายมนจะกลายเปนเรอง
เฉพาะครงเฉพาะคราว เหมอนกบวารฐมนตรคนนเขามา
ด�ารงต�าแหนงกประกาศเปนนโยบาย พอรฐมนตรคนนนออก
ไปกเลกนโยบาย แตพวกเราเลน R2R มานาน เราเขาใจด
ตงแตเรมท�าเรอง R2R มา กอยากเหนมนเปนวถชวตของ
คนท�างาน พดงายๆ กคอ ตอนทเรมตน เรากมความเชอ
อยางหนงวา คนท�างาน คนทใหบรการ หรอดแลสขภาพ
ประชาชน จะท�างานไดดและมความสข เมอเขาสามารถ
ผนวกงานวจยเขามาชวยปรบปรงในการท�างานของเขา
ได เพราะฉะนนถาพดเรองของวถชวตมนกคงจะลกกวา
การประกาศนโยบายชวครงชวคราว”
นายแพทยสมศกด ชณหรศม
3
มอง R2R ผานสายตาผ
บรหาร
(Butterfly View)
4
“การสงใหท�า R2R ไมได มนเกดจากเหต
ปจจย 2 ประการคอ หนง ระบบไมไดงายดายแบบ
ฟงปบกเกดเลย แตในทางตรงขาม
ถาเราอยากใหมนเกด มเพยงวธเดยว
คอ คณตองสรางแรงบนดาลใจ
สรางฉนทะ สรางความอยากให
เกดขนในตวเขา ถาผมจะท�าอะไร
บางอยางใหคนทอยในระบบท�า
คอผมจะพดใหเขาเหนความ
ส�าคญแลวกไปท�า พอเราคดอยางน
บางทการทเรามานงอยต�าแหนงน
เราไมตองบอก แตคนท�างานเขาเหนเรา
เขาจะเกดความรสกเชอมน อยากท�า ฝากคนท�างาน
ทกคนทท�างานในพนทและเชอมนเรองการเรยนร
ไดเกดความเชอมนจนทดลองท�า R2R ทกวางขวาง
มากขน ชกชวนผคน เกลยกลอมหวานลอม
เจานายใหเหนความส�าคญ อางของจรงนะ
อยาไปอางของปลอม (หวเราะ)”
“สอง ในบรรดาผมอ�านาจหนาทในระดบหนวยบรการ
หากจะไดชวยกนดวาเรามคนดๆ มโอกาสใดบาง
ไหมทจะสนบสนนคนท�างาน กหาทาง
สนบสนนเถอะ เพราะประสบการณ
ทเราผานมาหลายปมนชดเจน
วาการท R2R มนเกดขนได
ไมตองมาตงงบประมาณมากมาย
ทสวนกลาง ในฐานะทผมเคย
ใหการสนบสนน ผมจะขอแนะน�าวา
หากทานเกดตดขดกอยารอชา
ส�านกวชาการทกระทรวงสาธารณสข
มทมงานทพรอมและตงใจทจะสงเสรมเรองน
อยแลว จะไดมาชวยกนระดมก�าลงครงใหญของคนระดบ
ทจะมารเรมและสานตอใหวฒนธรรมการเรยนรจากการ
ท�างานและการตงค�าถามและการหาค�าตอบอยางเปนระบบ
ในการท�างาน R2R มนเกดขนทวประเทศอยางแทจรง ไมใชเพราะ
คนมอ�านาจมาสง เพราะ R2R ตอใหมอ�านาจกบนดาลไมได”
นายแพทยสมศกดกลาวทงทายไวอยางนาคด
5
“เรามเจตนารมณรวมกนวา เราตองชวยกน สรางสขภาวะใหกบประชาชน หรอภาษาฟงงายๆ คอทำ ใหประชาชนมสขภาพด”
น�าเสยงของ นพ.วนย สวสดวร เลขาธการส�านกงาน
หลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ทเอยนน หนกแนนราวกบ
ก�าลงบอกถงปณธานทตงมน ส�านกงานหลกประกนสขภาพ
แหงชาต (สปสช.) เปนอกหนวยงานหนงทไดรวมลงนามความรวมมอ
ทางวชาการ R2R เมอถามถงคณคาของงาน R2R ในความคดของ
นพ.วนย สวสดวร ไดกลาวไวอยางนาสนใจวา
“การท�างานทกอยางมนควรจะมหลกฐานเชงประจกษวา
สงทเราท�า หรอลงทนไปมนคมคาและไดประโยชนกบประชาชน
หรอไม ดงนนการท�าวจยหรอความพยายามในการหาขอเทจจรง
เปนกระบวนการทส�าคญในการท�างาน กระบวนการเหลานซงเปน
งานประจ�าของเรา คอแทนทเราจะท�าไปเรอยๆ เวลาท�าอะไรกเกบ
ขอมลไวใหด เอาขอมลมาเรยบเรยง มาวเคราะหสงเคราะหใหเปน
ระบบ ใชองคความรในดานสถตมาชวยในการจดการ เพราะฉะนน
การใหเจาหนาทไดเขาใจสวนทวาก�าลงท�าอะไรแลว ตองประเมน
ตองวดผล นนผมคดวาเปนการท�า research ผมคดวาเปนเรอง
ทฝกคนใหมวฒนธรรมขององคกรแบบน หรอวฒนธรรมของคน
ท�างานมนเปนเรองทดนะ”
สปสช และ R2R รวมขบเคลอน
เพอประชาชนมสขภาพด
“เราสนบสนนใหภาคสวนมาชวยกนคดชวยกนท�า
เปนหลกการทส�าคญของการท�างาน สงเสรมใหเจาหนาท
ของเรา มความรในการท�าวจย อบรม แลวกมการก�าหนด
เรองนใหเปนสวนหนงของการวดผลงานของส�านกงาน
แตละแหง แลวกจดเวทใหเขามโอกาสไดน�าเสนองาน
วจยของเขา แลวกชวยกนคดเลอกสงเขาไปประกวด
ในเวทตาง ๆ”
“กระบวนการในการท�าใหคนท�างานไดรจกวเคราะห
ขอมล เกบขอมลอยางเปนระบบ ผมวาเปนเรองส�าคญมาก
เราท�าแบบนมนท�าใหบรรยากาศในการท�างานในระบบมน
เกดการตนตว ในเรองของการทจะเกบขอมลม idea แลว
เอา idea ของเราไปลองดสวาเปนยงไง แลวกไปวดผลเปน
เรองทดมากนะส�าหรบการท�างาน”
“ผมคดวาองคกรทมกระบวนอยางนนะ จะเปนองคกร
ทมประสทธภาพ ไมเสยเงน เสยเวลา เสยงบประมาณ
โดยไมเกดประโยชน R2R จะยงยนไดกตอเมอคนทท�า
เหนประโยชนของมน แตวาถา R2R ท�าแลวเปนภาระ
เหนอยดวยไมมประโยชนอะไร ผมคดวาท�าไปแลวมนไม
ยงยนโดยตวของมนเอง”
R2RR2RR2R
นพ.วนย สวสดวร เลขาธการส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.)
5
มอง R2R ผานสายตาผ
บรหาร
(Butterfly View)
6
และเมอต นป มการ
ลงนาม MOU รวมกนระหวาง
5 ภาค สขภาพระดบแนวหนา
เพอขบเคลอน R2R ในระดบ
ประเทศ มมมองของทาง สปสช.
นนมองเหน “แรงเสรม” ในการท
จะไดจากการรวมมอกน หากองคกร
ตางๆ รวมมอกนอยางเปนระบบ ยอมท�าให
สขภาพของประชาชนดขนอยางไมตองสงสย
“ปจจบนผมคดวาการท�างาน เราตองท�าแบบ
มสวนรวม มภาคเครอขาย ไมมองคกรไหนทสามารถ
ท�างานอยอสระโดยทไมยงเกยวกบคนอนหรอก สปสช.
เองเปนองคกรทมบทบาทตอระบบสขภาพของประเทศ
เราบรหารเงนหนงปกวาแสนลานบาท โรงพยาบาลและ
ประชาชนทเราดแลประมาณ 48 ลานคน คดเปน 75%
ของประชากร เพราะฉะนนเรารวาสงทเราท�า ตดสนใจ
หรอออกแบบ มผลกระทบตอประเทศอยางใหญหลวง
องคกรทเกยวของทเราไปคยกเปนองคกรทเกยวของในแง
ของในมมมองตาง ๆ โดยเฉพาะกระทรวงสาธารณสขเปน
หนวยงานทส�าคญมาก คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
หรอวา สสส. ซงเราชวยกนด�าเนนงาน ขบเคลอนงาน
ผมคดวาความรวมมอกน โดยเอาศกยภาพทกดานมา
รวมกนเอาสงทเปนขอดขอเดนของแตละแหงมาชวยกน
ท�า” จะเปนประโยชนกบประชาชนอยางยง
“ทเรามารวมกนในวนน ผมคดวาทกภาคสวนอยากท�าเพอ
สขภาพของประชาชนดขน เราไมตองการเหนประชาชนตายใน
โรคทไมควรจะตาย ตองการเหนประชาชนเขาถงบรการ แลวก
บรการทประชาชนไปใช ตองเปนบรการทมคณภาพกคอมมาตรฐาน
แลวกปลอดภย เราไมตองการเหนคนไทยตองยากจนหรอลมละลาย
จากการเจบไขไดปวย”
ในชวงทายของการสนทนา
นพ.วนย ยงกลาวสนบสนน
ความคดกอนหนานอกครง
ดวยน�าเสยงจรงจงวา
“ผมคดวาคนทท�างานใน
ดานสขภาพหรอดานสาธารณสข
ต องเชอมนว าเราก�าลงท�า
คณประโยชนใหกบประชาชนมากมาย
ถงแมเราจะเปนฟนเฟองเลกๆ อยทไหน
กแลวแต แตงานของเราจะสงผลตอคณภาพชวต
ของประชาชน หลายคนอาจยงไมรหลายครงเวลาเราท�าอะไรให
คนไขเรองเลกนอย เขากลบไปมความสข ครอบครวกมความสข
เราอาจจะไมรไมเหนแตผมเชอวาสงเหลานนจะท�าใหชวตของเราม
ความสขเชนกน กใหก�าลงใจทกคนนะครบ ขอใหตงใจ ส�านกงาน
ยนดสงเสรมสนบสนนใหความรวมมอและใหการสนบสนนใหเรอง
เหลานครบ”
7
เมอตนปทผานมาวงการสขภาพไทยมเรอง นายนดเกดขน เมอ 5 ภาคสขภาพระดบแนวหนา จบมอกนลงนามความรวมมอทางวชาการ MOU รวมกน ประกอบไปดวย กระทรวงสาธารณสข สสส. สปสช. สรพ. และคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล ผทเปนแมแบบในการด�าเนนงานดาน R2R พรอมทงท�าหนาทเชอมประสานและรวมขบเคลอนงาน R2R ในระดบประเทศ หวเรอใหญอยาง ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร คณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล คดเหนอยางไรกบการเตบโตและเบงบานของ R2R ไปฟงพรอมกนเลยคะ
R2R ในนามของความสขศ.คลนก นพ.อดม คชนทร กลาวดวยน�าเสยงภาคภมใจ
ทศรราชสามารถท�าให R2R เปนเครองมอทส�าคญอยางหนงใน
การยกระดบพฒนาเรองทงคณภาพบรการและเปนเครองมอ
ทสงเสรมการเรยนรของบคลากรจนทกฝายไดรบประโยชน
จากการท�า R2R ตามเจตนาของตนแบบในการเรมตน R2R
กอนจะขยายความตอวา
“เมอคนท�างานเหนผลดของการท�า R2R เขากไดน�า
เครองมอ R2R มาใชเพอแกปญหาในการท�างาน กลาวคอ ผลท
เกดขนจากการท�า R2R ท�าใหคนท�างานเหนไดชดวาเขาสามารถ
แกไขปญหาของเขาไดดวยตนเอง และเมอแกปญหาไดกเกด
ความสข ความภาคภมใจวาสามารถท�าไดส�าเรจ ซงผลเหลาน
ไมเพยงแตเกดขนกบคนท�างานเทานน แตยงแผ
ความงดงามใหกบผรบบรการ อนจะเหนไดจากการไดรบ
บรการทสะดวก รวดเรว มคณภาพและประสทธภาพมากขน
จนเกดความพงพอใจตามมา”
R2R ในรวศรราช ส�าหรบ R2R ในคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร มองวา การท�า R2R เปนการ
สงเสรมการเรยนรรวมกน ซงมความส�าคญมากตอ
กระบวนการท�างานดานสาธารณสข
“การท�า R2R ของศรราชมหลกฐานเชงประจกษให
เหนเปนรปธรรม จากนนคนหนางานกไดน�าความรใหมท
เกดขนมาปรบใชและตดตามดผลลพธวาไดผลดจรงหรอไม
ในบางครงอาจจะไดผลลพธทดกวาวถการปฏบตแบบเดม
นอกจากนหากมปญหาอนเกดขนตามมาคนหนางานกใช
กระบวนการแกปญหาแบบ R2R ด�าเนนการตอไปเหมอนเปน
PDCA บางครงจดหนงอาจมการวจยซอนกน 2–3 รอบ
เลยดวยซ�า ซงเปนการเรยนรรวมกนระหวางคนท�างานท�าให
สงเสรมบรรยากาศของการเรยนรใหดขน นบวาเปนการ
สรางองคกรแหงการเรยนรและผมเองคดวานเปนพลวต
ทส�าคญในการขบเคลอนกระบวนการเรยนรในองคกร”
“จากประสบการณทศรราชท�าโครงการ R2R ผมคด
วาสงทท�าให R2R ทศรราชประสบความส�าเรจ คอ การท
คนท�างานเรมตนท�างานดวยตนเองไมใชค�าสงจากผบรหาร
เพยงแตเราตองมการสนบสนนจากทมผบรหารและทม
พเลยง R2R จงท�าใหนคอจดเดน เพราะคนหนางานสามารถ
แสดงศกยภาพเพอแกปญหาหนางานของตนเอง เราเปน
เพยงตวชวยใหผลลพธเกดขนอยางรวดเรว ซงการท�างาน
แบบนจะท�าใหคนท�างานมความสข”
ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร คณบดคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
มอง R2R ผานสายตาผ
บรหาร
(Butterfly View)
ความเบงบานของงาน R2R
7
8
“เราอยากใหกระบวนการตรงน
เปนสวนหนงของระบบพฒนาคณภาพ
ของทกโรงพยาบาล เพราะเราเชอวา
กระบวนการไมไดยงยากแตสามารถ
ชวยคนหนางานแกปญหา เพมคณภาพงานและศกยภาพของ
ตนเองได และทส�าคญคอคนท�างานจะมความสขในการท�างาน”
MOU 5 ภาคขบเคลอน R2R ระดบประเทศศ.คลนก นพ.อดม แสดงทศนะตอกรณ 5 ภาค MOU วา
“ในเบองตนเรากขายความคดใหกบ สรพ. ซง สรพ. กรบ
ลกตอและชวยท�าให R2R แพรกระจายออกไป ในวงกวาง
ขณะเดยวกนเรากคยกบกระทรวงสาธารณสขวามคนสนใจน�าแนวคดน
ไปใชหรอไม รวมทงม สปสช. ทจะเขามาชวยกนผลกดนดวย
สงทผมคดวาไดผลอกประการหนงซงเปนผลโดยออมกคอ
การประหยดคาใชจาย เพราะถาการท�างานทกขนตอนมคณภาพ
และประสทธภาพตองมความคมคาเกดขนดวยแนนอน ซงสอดคลอง
กบหลกการท�างานของ สปสช.และ สสส. ทเนนการสงเสรมสขภาพ
และปองกนปญหาดานสขภาพ รวมคณะแพทยศาสตรศรราช
พยาบาลทมประสบการณของการสงเสรมการท�า R2R จงเปน
5 องคกรจบมอกนเพอขบเคลอนงาน R2R ตอไป”
“ส�าหรบบทบาทของศรราช หลกๆเราเปนผสนบสนนเรองทาง
วชาการและเทคนคตางๆในการท�างาน ขณะเดยวกนคนท�างาน
หรอคนทอยหนางาน ไมวาจะเปนคนของกระทรวงสาธารณสข
สปสช., สสส. หรอ สรพ. กสามารถรวมกนเปนผสงเสรมใหเกด
ความเขมแขงและยงยนขนได ผมคดวาคณะแพทยศาสตรศรราช
พยาบาลไมไดคดวาเราเปนเจาของแนวคด R2R เพยงแตถาแนวคด
R2R สามารถทจะไปชวยประเทศเราใหแกไขปญหาตางๆ ไดเรา
กยนดสนบสนนเตมทและผมเชอวาพวกเราในฐานะคนท�างาน
กจะมความสข”
“แตละองคกรทมารวมมอกนกมความส�าคญตางกน และ
มพลงสรางสรรคกนคนละดานอยาง สปสช. กมพลงในดานการ
ขบเคลอนสการเปนนโยบายเพราะ สปสช. เองกตองการใหผรบ
บรการไดรบการดแลทดและมความคมคา จงเขามาชวยกนผลกดน
ใหเกดเปนนโยบาย ขณะท สรพ. กมพลงแหงการสงเสรมและ
ควบคมเรองคณภาพการบรการ เพราะเปนองคกรทสงเสรม
และรบรองดานคณภาพ ซงนบวามส�าคญมากเชนกน
ดานหลกการท�างานของ สสส. กสอดคลองกบแนวคดนดวย
เพราะเกยวของกบการสงเสรมสขภาพโดยตรง ซงหลาย
โครงการของ สสส. เนนเรองการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค
ทส�าคญทสดคอเราตองปองกนไมใหประชาชนเปนโรคและ
ชวยลดปรมาณผเขารบบรการในโรงพยาบาลใหนอยทสด
นนคอการท�าใหระบบสขภาพเรามประสทธภาพมากทสด”
เหลยวหลงแลหนากบการพฒนางานสาธารณสข
หวใจของการบรการคอ Service Mind หลกของการ
บรการของงาน R2R กเชนกน ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร
กลาวถงภาพฝนทก�าลงจะกลายเปนจรงของ R2R ในอนาคต
อนใกลวา
“คนไทยทกคน แมวาคณจะอยทไหนกตาม คณควรได
รบการบรการทางดานสขภาพทเทาเทยมกนทกดาน ไมวา
จะเปนคณภาพ ประสทธภาพ และการเขาถงการบรการ
การท 5 องคกรรวมลงนามความรวมมอทางวชาการ R2R
ผมคดวาเปนสงทจะชวยเสรมพลงกนไดอยางมาก ซงจะ
สงผลให R2R เกดกระจายไปใหมากทสดและท�าใหเหนผล
ไดเรวทสดอกดวย ทงนกเพอประโยชนของคนไขเปนส�าคญ
โดยย�าวาตองการใหเกดความเทาเทยมดานสขภาวะโดยรวม
ของคนไทยทกคน ซงนบวาเปนหวใจส�าคญทเราตองการให
R2R แผขยายไปทวประเทศ ”
“การจะเกดสขภาวะไดตองท�าใหคนเปนปกตมากทสด
ใหเขามความเสยงตอการเปนโรคหรอเปนโรคใหนอยทสด
ผมคดวานคอแนวคดส�าคญของการสรางเสรมสขภาพและ
การปองกนโรคในการดแลโดยองครวมของการสาธารณสข
ของประเทศ” ศ.คลนก นพ.อดม คชนทร กลาวทงทาย
9
หากพดถงบรรยากาศภายในงาน R2R Forum หนงใน
เรองราวประทบใจของผรวมงาน คอ ชวงพธเปดทมการ
ถายทอดวดโอเรองราว R2R ของบคลากรสาธารณสขจาก สสอ.
โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล
อ.ค�าเขอนแกว จงหวดยโสธร ทชกชวนกนท�า R2R โครงการ
ความดนเบาหวานสดซอย เพอแกปญหาสขภาพในพนทโดยใช
แพทยทางเลอกเปนตวชวยในการสรางเสรมสขภาวะ จนเกด
ความเปลยนแปลงในเชงคณภาพ โดยผสานเครองมอ R2R
เขาเปนหนงในกระบวนการเรยนร ซงสรางแรงบนดาลใจให
กบผทไดรบชมจ�านวนมาก เรามาฟงการสะทอนมมมองของ
คนขบเคลอนงาน R2R ระดบประเทศคะ
“ผมมองวา การท�างานของ คปสอ.ค�าเขอนแกว ท�าใหเหน
วาการขบเคลอน R2R สามารถบรณาการกบสวนทเปนโครงสราง
เชงทางการไดมากขน โดยมการผสมผสานโครงสรางของเครอขาย
เกาและเครอขายใหมเขาดวยกน ซงเปนการรวมกนขบเคลอนภายใต
โครงสรางของกระทรวงสาธารณสข ท�าใหเหนภาพไดชดเจนขน
วางาน R2R ถกยกระดบใหเปนงานทชวยพฒนาสาธารณสขไทย
นบวาเปนความกาวหนาของการขบเคลอนงาน R2R ประเทศไทย
กลาวไดวา R2R เปนเครองมอและตวกลางทท�าใหคนท�างาน
ไดเกดการเรยนร ไมเพยงแคเปนการเรยนรเฉพาะบคคลเทานน
แตเปนการเรยนรรวมกนเปนทม
ท�าใหเกดการยอมรบ การฟง การเขาใจคณคาของผอน
และมเปาหมายเดยวคอ การพฒนางานบรการใหดขนเพอให
ผปวยไดรบสงดๆ”
ธรรมชาตอนโดดเดนของ R2R ททกคนค นชนและยอมรบ คอ ความงาย งาม มคณภาพ สะสมกระบวนการเรยนร คนหนางานท�าเองรเองและเปนวงรอบการพฒนาทไมจบ เหลานคอกลไกส�าคญทท�าใหเครองมอทเรมจากจดเลกๆ
จาก 10 ปกอนจน R2R กลายเปนเครองมอทแผขยายไปทว
ประเทศในปจจบน จากธรรมชาตดงกลาว พฒนามาสความสข
ในการท�างาน โดยม “ดอกเบญจมาศ” เปนตวแทน
อนสอถงการเบงบานทเปรยบไดกบการออกดอก ออกผล
ของตนไมใหญ
รศ. นพ.เชดชย นพมณจ�ำรสเลศ คณะแพทยศาสตร
ศรราชพยาบาล มความคดเหนอยางไรเกยวกบการเตบโต
และความเบงบานของงาน R2R ไปฟงพรอมกนเลยคะ
“R2R ด�าเนนงานตอเนองมาหลายปแลว R2R ศรราช
ด�าเนนงานมา 10 ป ในสวนของ R2R ประเทศไทย ไดกาวเขาส
ปท 7 ตอนนเตบโตขนถงขนทเรามองวา R2R เปนเครองมอหนง
ทจะไปเสรมพลงการเรยนรใหกบบคลากรสาธารณสข
ซงการเรยนรในสวนนน�าไปสการสรางคณภาพงานและการ
พฒนางาน นอกจากน เราจะเนนเรองการสงเสรมสขภาพ
และปองกนโรค เพราะเรามองวาการสงเสรมสขภาพคอการ
เสรมสรางสขภาวะใหประชาชนอยางแทจรงและสามารถ
ตอบสนองตอปญหาสาธารณสขไทยได”
รศ. นพ.เชดชย นพมณจ�ำรสเลศ คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
9
ผลของ R2Rนามวา
เบญจมาศ
มอง R2R ผานสายตาผ
บรหาร
(Butterfly View)
10
“ในสวนของคณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มองวา R2R เปนสวน
หนงทท�าใหเราสามารถสรางประโยชนตอสงคมผานกระจายองคความรท
เราม รวมถงการท�าใหเกดความเคลอนไหวหรอการเปลยนแปลงในเรองการ
เรยนรของบคคลและองคกร ซงผมมองวา นคอ คณคาของ R2R นอกจากน
คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาลไดสนบสนนใหบคลากรของทม
R2R ศรราช เขามาชวยในการขบเคลอนงาน R2R ประเทศไทย
เพอท�าใหการขบเคลอนงานมประสทธภาพและทศทางทชดเจน
ในดานของภาคเครอขายอนๆ เชน สสส. ไดเขามามบทบาทสนบสนน
งบประมาณใหกบ R2R ประเทศไทย สรพ. ไดสนบสนนใหองคกรภายใน
และภายนอกของกระทรวงสาธารณสขไดใชแนวคด R2R ในการพฒนา
คณภาพงานบรการ และดานกระทรวงสาธารณสขไดมการรบ R2R เขาไป
เปนสวนหนงของงานโดยการเชอมโยงในเชงโครงสราง”
R2R ในวนนเดนทางเขาสปท 7 แลว หวเรอใหญของ R2R ประเทศไทย
ทคอยขบเคลอนงาน R2R ใหกระจายไปทวประเทศจะมมมมองเกยวกบ
การเตบโตของเครอขาย R2R อยางไร และเปนอยางทคาดหวงไวหรอไม
ตองลองมาฟง
รศ.นพ.เชดชย เลาถงเรองนกนคะ
“ทกๆครงทเราไปเยยมหรอไปรวมแสดงความชนชมงาน R2R ในแตละ
ภาคสวน หลายครงทไดคยกบ อ.อครนทร วา จรงๆ เราไมไดไปใหก�าลงใจ
หรอไปชนชมบคลากรเหลานนเลย แตเราตางหากเปนผทไดรบก�าลงใจ
จากผทเราไปเยยม เพราะสงทบคลากรเหลานนท�าเหนอความคาดหมาย
ของเรา ทงการท�างานในบรบททแตกตางแตท�าไดอยางลงตว เรารสกไดถง
คณคาทสะทอนมาใหก�าลงใจเรามากกวาทคดหรอคาดหวงไว”
“ความงาย ความงาม และกระบวนการเรยนรสงใหมๆ คอ
สงทท�าให R2R ขบเคลอนไปไดอยางสงางาม และเขาถงทกบรบท
เพราะ R2R ไมไดจ�ากดเฉพาะในโรงพยาบาลขนาดใหญ หรอในเรองของ
ทางคลนกหรอการรกษาเทานน แตสามารถใชกบทกภาคสวน ทงในสวน
โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล โรงพยาบาลชมชน ทงเรองการสรางเสรม
สขภาพและการปองกนโรค เพยงแตคนหนางานตองมองใหออกวาโจทย
คออะไร เมออยากพฒนากใชเครองมอ R2R คนหาปญหาทอยากจะแกไข
มการตงเปาหมายในการแกป ญหาแลวน�าเครองมอ R2R มาคนหาความร
และรวบรวมคนเพอนงคยกนและเรยนร ไปดวยกน”
“R2R เปนตวเชอมทท�าใหเกดการพดคยกน
ทกภาคสวนไมวาจะเปนผรบบรการ ผใหบรการ
เมอมาอยในสภาวะททกคนพรอมทจะเรยนร
จะท�าใหเกดการเปดใจและปรบมมมองเพอท�าสงใหม
เปนการเสรมพลงซงกนและกน ดงปรากฏการณท
เราไดเหนในหลายๆ ทม คอ ทกฝายมโอกาสเขา
มาพดคยและเรยนรรวมกนท�าใหเหนโจทยเดยวกน
จากนนจงเกดกระบวนการหาค�าตอบรวมกน
การเรยนรรวมกนทกฝายท�าใหมองเหนความจรงท
เกดขนและเรมรบทบาทของตนเองรวมถงขอสรป
ทวาควรท�าอยางไรตอไป ผลสดทายคอ เกดการ
พฒนาคณภาพงานจากคนหนางานอยางแทจรง”
แนวคดส�าหรบยทธศาสตรการขบเคลอน
งาน R2R ระดบประเทศในกาวตอไปเพอให
เกดความยงยนทงในตวบคคล ระบบเครอขาย
ในทกภาคสวนของงานสาธารณสข จะเปนอยางไร
เชญตดตามกนไดเลยคะ
“ผมคดวาววฒนาการของแตละทอาจจะ
ไมเทากน บางท R2R ยงเปนงานสวนตวใน
แผนกของตนเอง แตหลายทกเรมเชอมโยงไปส
นอกแผนกหรอภาคสวนอนๆ และบางครง R2R
ไดลงไปถงชมชน ท�าใหเกดการเรยนรระหวาง
ชมชน ตรงนเปนปจจยส�าคญทท�าให R2R
เกดการเตบโตและมคณคาในตวของตวเอง”
“แตละเครอขายมการจดอบรมเพอ
ถายทอดองคความร ดวยตนเอง ท�าใหเรา
พบวาการพงพาทางสวนกลาง ทงในแง
องค ความร และงบประมาณลดลง แต
อยางไรกตามภาระงานของสวนกลางยงมอย
เนองจากเกดการขยายเครอขายมากขน
ตวอยางทเหนไดชดของการพงพาตนเอง
ของเครอขาย คอ หลงจากการจดอบรม Advance
Facilitator พบวา เกดกลมคนทมความมงมนใน
การท�างาน R2R ซงมศกยภาพในการกระจาย
องคความรและใหค�าแนะน�าบคลากรในเครอขาย
มากขน เนองจาก Facilitator หรอ คณอ�านวย
ไดเรยนร ทกษะใหมๆ ทไม ใช เพยงการ
เรยนร เฉพาะระเบยบวธวจย จงท�าใหเกด
11
องคความรทสามารถน�าไปใชไดจรงกบการแกปญหาและการ
พฒนาบรการ ซงตรงนนเปนจดทท�าใหเขารสกวาท�า R2R แลว
สนก เกดการเรยนร”
“อยางไรกตามเราจะตองไปสงเสรมใหเครอขายมศกยภาพ
เพมมากขนจนเขาสามารถทจะด�าเนนการทงหลายดวยตวของ
เครอขายเอง จากนนกจะเรมเกดการเชอมโยง แลวท�าใหเกด
R2R ทม impact มากขนนอกเหนอจากงานของตวเองแลวอาจ
จะเปนการตอบโจทยในเชงระดบปญหาของพนท ตอบโจทยใน
เชงนโยบายไดมากขน”
สดทายอยากใหอาจารยฝากถงคนหนางานทพงเรมตน
ท�างาน R2R เพอเปนการจดประกายฝนใหชาว R2R มอใหม
รวมไปถงชาว ทกทาน R2R คะ
“จากประสบการณเดมของผท�างานวจย ทมกจะมอง
วาการท�าวจยตองเนนความรความเขาใจเรองระเบยบวธวจย
เทานน อยากใหเปดใจเรยนรสงใหมแลวจะพบวา การท�างาน
วจยแบบเดมแตกตางกบการท�างาน R2R เพราะ R2R มมต
ทหลากหลาย ไมจ�าเปนตองรระเบยบวธวจยมากมาย เปน
ระเบยบวธวจยทไมซบซอนกสามารถแกปญหาไดเชนกน ซง
ในสวนนจะท�าใหผท�าวจยรสกสนก เพราะเขาใจความหมาย
ของการท�างาน R2R อยางแทจรง (Personal Mastery)
จากนนจงเกดการขยายความเขาใจทถกตองสบคลากร
คนอนๆ ตอไป ท�าใหเกด R2R ทงองคกร (Mental Model) เมอกอน
อาจจะมองวาเราท�าไมไดหรอก แตถาหากลองเปลยนมมมองวา
มนมทางออกถาเราท�างานรวมกน เปลยนมมมองของตวเอง
สการกระบวนการคดเชงระบบทเราเรยกวา System Thinking
วาปญหาทเกดตองมตนเหต เพยงแตเราตองมองใหเปน
ระบบวามใครเกยวของกบปญหานบาง จากนนชวยกนระดม
ความคดวาจะชวยกนแกไขอยางไร ซงเปนการเรยนรทจะ
ท�างานเปนทม (Team Learning) และรวมแบงปนมมมอง
(Share Vision) เพอแสดงใหเหนวาตนเองมแนวคดเกยวกบ
ปญหาเหลานนอยางไรซงความคดนนอาจจะเปนประโยชน
ในการแกปญหา แตในทางกลบกนหากความคดดงกลาว
ไมไดถกพดออกมา แมจะเปนความคดทเปนประโยชน
แตกไมมการด�าเนนการตอ” นายแพทยเชดชยกลาว
นพ.อครนทร นมมำนนตย กลาวถงการทคนหนางาน
ในหลายพนทไดน�าเครองมอ R2R เขามาผสานเปนหนง
ในกระบวนการเรยนร จนเกดความเปลยนแปลงในเชงคณภาพวา
“เครองมอ R2R เกดประโยชนไดในหลากหลายบรบท
เรมตงแตสวนหนางานถงภาคชมชนสงคม จากระดบปฐมภม
สระดบทตยภมและระดบตตยภม แลวโอกาสในการสราง
งานหรอใชประโยชนจากงาน R2R ไมใชเฉพาะแคงานบรการ
เพยงอยางเดยว แตบรบทการสรางเสรมสขภาพกมโอกาสน�า
แนวคด R2R ไปใชงานไดเชนกน เพราะ R2R จะชวยท�าให
การสรางเสรมสขภาพแขงแรงมากขนผานการวดผลลพธและ
ประเมนผลไดอยางเปนรปธรรม ในแงการถายทอดองคความร
จากทหนงไปสทหนง จากรนสรนสและยกระดบขนไปเรอยๆ
นอกจากน R2R ยงใชในเรองการบรการจดการไดอกดวย”
เมอถามถงมมมองเกยวกบการเตบโตของเครอขาย R2R
ทวประเทศ วาตรงความคาดหวงไวหรอไม นพ.อครนทร
ไดพดถงเรองราวการเตบโตของ R2R ดวยน�าเสยงชนชมวา
“การท R2R เตบโตมาไดจนถงทกวนน ตองขอบคณ
คณอ�านวยของเราทมอยทวทกภมภาค รวมถงคณเออหรอ
ผบรหารทใหการสนบสนนการท�างาน R2R เปนอยางด รวมทง
คนหนางาน ตลอดจนผทอยในระดบตางๆทเกยวของกบการ
มองเชงระบบ เกนความคาดหวง
ทไดเหน R2R น�ามาใชประโยชน
ไดจรง สามารถยก
ระดบการท�างานได
และท�าใหคนท�างาน
มความสขเพมขน
นพ.อครนทร นมมำนนตย คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล
12
“ตอนนเกดเครอขาย R2R ทเหนยวแนน มการสนบสนน
กจกรรม และสรางบรรยากาศแหงการเรยนรอยางตอเนองใน
หลายพนทครอบคลมเกอบทกภมภาคทวประเทศ เราเดนมา
ไกลเกนความคาดหมายแลวนะครบ เราไดเรมเหนวาสงส�าคญ
ทสดคอ Concept ตองขอบคณคณอ�านวยและคณเออของเราท
ชวยกนขยาย Concept น ท�าใหมนคงมากขน ท�าวจยแบบ R2R
ท�าแลวตองไดพฒนางาน และพฒนาคนท�างานควบคกนไป”
“นอกจากน ผมยงตองขอบคณความรวมมอของ 5 ภาค
ทเปนฟนเฟองส�าคญในการขบเคลอนงานสาธารณสขไทย
ทงงานบรการ งานสรางเสรมสขภาพ เปาหมายท 5 ภาคมรวมกน
คอการสนบสนนใหผปฏบตงานประจ�าซงมจ�านวนมากในวงการ
สาธารณสข สามารถสรางความรจากงานประจ�าและน�ามาใช
เพอยกระดบงานของตนเองใหดขน รวมถงความตองการในการ
พฒนาบรการระบบสขภาพไทย ซงวธการสนบสนนของ 5 ภาค
จะสอดคลองและสงเสรมซงกนและกน โดยมคณะแพทยศาสตร
ศรราชพยาบาลเปนแกนกลางในการขบเคลอนทศทางการบรหาร
จดการภายใน และสงส�าคญท 5 ภาคเนนย�าและขบเคลอนไป
ทศทางเดยวกน คอ concept ของ R2R”
เมอถามถงหวใจส�าคญทท�าใหเบญจมาศงามอยาง R2R แพรกระจาย
ไปทวประเทศ นพ.อครนทร ไดใหแงคดทนาสนใจไว ดงน
“จดเดนของ R2R คอความงาย งาม มคณภาพ สะสม
กระบวนการเรยนร คนหนางานท�าเองรเอง และเปนวงรอบการ
พฒนาทไมจบ R2R เปนเครองมอทชวยสะทอนและแกปญหาหนา
งานได แถมยงเปนแวนขยายทชวยเปดศกยภาพของคนท�างานให
มความละเอยดออน มองเหนและใสใจความเปนมนษยมากขน
รวมถงท�าใหทบทวนไดวาเราสามารถท�าสงทดอยแลวใหมนดกวา
นไดหรอไม เชน ถาเราน�าการแพทยทางเลอกมาประยกตใชกบ
การแพทยแผนปจจบนมนจะดไหม เปนโอกาสดของคนหนางาน
ทจะหาค�าตอบใหกบค�าถามดงกลาว ดงเชนเรองราวของแพทย
แผนไทยหรอแพทยทางเลอก”
“แพทยแผนไทยหรอแพทยทางเลอกมการใชกนมานานแลว
เพยงแตยงไมการสรางหลกฐานเชงประจกษขนมา โดยหลกฐาน
เชงประจกษเหลานเราสามารถท�าไดหลายระดบ คอ การประเมน
ผลการรกษาพยาบาล ถาหาวธการประเมนผลแบบเปดใจเปนกลาง
โดยใชหลกการของ R2R เขาไปชวยประเมนผลอยางรอบดานมาก
ขน จะท�าใหไดผลทชดเจนขน ทงผลดและผลทไมไดคาดหวง
ผมวานเปนโอกาสทดในการสรางความรออกมา ซงความรตรงน
จะสามารถยกระดบการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกขน
ได ถาเรามหลกฐานทชดเจนวาสามารถใชไดดเราจะไดน�าไปใช
และขยายผลตอไป ในทางกลบกนหากมหลกฐานทบอกวายงใชได
ไมคอยด เราจะไดปรบปรง
เพอใหสามารถน�ามาใชแลว
ไดผลมากขน นอกจากน ผม
มองวานเปนการจดการความรเปนการดงองคความรเรอง ภมปญญาไทย
ภมปญญาชาวบาน หรอการแพทยแผนไทย ทฝงลกอยในตวคนออก
มาใหเปนความรทสามารถจบตองไดเพอสอสารกนรเรอง และตอย
อดไปไดอกในอนาคต”
“นอกจากเรองแพทยแผนไทยแลว การท�างานในสวนอนๆ ก
สามารถท�าไดเชนกน หากเรายดหลกการสรางความรเพอน�ามาใช
ในการท�างาน สวนไหนทเรารสกวายงไมคอยมความร เรากยกระดบ
การท�างานดวยสรางความรออกมาเพอตอบค�าถามเหลานน ซงจะเปน
งานประจ�าสงานวจยจรงๆเพยงแตเราเรมตนจากปญหาเหมอนกน ปญหา
ของผรบบรการคออะไร ความขนของหมองใจคออะไร ปญหาทางดาน
สขภาพคออะไร ถาเรามองแบบเปดใจใหกวาง เรากจะพบวธแกปญหา
และไดความรเชงประจกษทสามารถสอสารกบผอนจากรนสรนได”
จากกาวแรกทรวมเดนในเสนทาง R2R ประเทศไทย นพ.อครนทร
ไดกลาวถงความประทบใจทมตอคนหนางาน คณอ�านวย และความคาดหวง
ทมตอ R2R ดวยแววตาทเปนประกายและน�าเสยงทเตมไปดวยพลงวา
“ตอนนเราเรมเหนพฒนาการของคนท�างาน คอจากทเคยแกปญหา
หนางานงายๆ ตอนนคนหนางานเหลานนเรมแกปญหาทซบซอนมาก
ขน ซงนบเปนววฒนาการของงานวจย R2R ทกาวจากการพฒนางาน
บรการไปถงเรองการสรางเสรมสขภาพขณะนเหนเปนรปธรรมมากขน
คนหนางานเองกท�าวจยดวยความสนกสนาน และเกดความรใหมๆ
ขนมา สามารถน�าไปถายทอดสทอนๆและถายทอดจากรนสรนได”
“หากไมมคณอ�านวยทเปนหวใจส�าคญในการสนบสนนการท�า R2R
ของคนหนางาน เราอาจจะเดนมาไมถงจดน ในกาวตอไปผมอยากให
คณอ�านวยมโอกาสทจะเรยนรและพฒนาตวเองเพอยกระดบการเปน
คณอ�านวยมากขน คณอ�านวยเมอหลายปทแลวตองเปนคณอ�านวยท
มความรความสามารถมากขนในวนน”
“สดทายน ผมมความคาดหวงอยางหนงวา R2R จะแพรกระจาย
ไปนอกวงการสาธารณสข ขณะนแนวคดเรอง R2R เกดปรากฎการณ
ทท�าใหหลายภาคสวนรสกวาใชแลวไดประโยชน แมแตคนนอกวงการ
สาธารณสขกยงมคนสนใจน�า R2R ไปใชงาน เชน ภาคเกษตรกรรม
ภาคอตสาหกรรม ภาคการศกษา ผมคดวาในอนาคต R2R เราอาจจะ
มการเสนอขายแนวคดนอยางจรงจง แตหลงจากเสนอขายแนวคดแลว
เราควรเรยนรและศกษารวมกนกบองคกรนอกภาคสาธารณสข เพอให
เกดความครกครนและเกดสงคมแหงการเรยนร ผมคดวาสงคมไทยจะ
ยกระดบขนไปเรอยๆ เปนสงคมททกคนสามารถสรางความรดวยตวเอง
จนสามารถพดไดเตมปากวาเปนสงคมอดมปญญา” นพ.อครนทร
กลาวทงทาย12
13
การจดประชมประจ�าป R2R ปท 7 ทเมองทองธาน ในชอการประชม “R2R เสรมพลง สรางคณภาพ ส สขภาวะ” ไดเสรจสนไปแลวเมอ 23-25 กรกฎาคม 2557 ดวยความ
ประทบใจของผเขารวมประชมไมนอยไปกวาปกอนๆ
ในความยงใหญของผลงานวชาการ โดยทกภาคสวนทใหการ
สนบสนนการประชมในครงนมงหวงทจะชวยกระตนและ
ผลกดนใหผใหบรการไดใสใจประชาชนใหมสขภาวะทดขน
ในหลายพนทดเหมอนจะบรรลตามวตถประสงค
ทตงไว ดงปรากฏใหเหนจากผลงาน R2R ทสงเขารวม
น�าเสนอในการประชมทกลาวมา แตเปนทนาสงเกตวา
สขภาวะของประชาชนทน�าเสนอสวนใหญเปนไปตาม
นโยบายระดบชาตทก�าหนดหรอถายทอดลงไป เชน
นโยบายเรอง เลอดออกในสมอง โรคหวใจขาดเลอด
เฉยบพลน หรอการเลยงลกดวย
นมแม เปนตน
เมอยอนมองด
สขภาวะของชาวอสาน
ซงเปนภมภาคท
มประชากร
มากทสด
ในประเทศ
หากแตม
บ ร บ ท ท
แตกตางไปบางในเรอง ความแหงแลง ความยากจน และระดบ
การศกษา จงพบปญหาสขภาพ คอ มะเรงตบและทอน�าด ทมความ
สมพนธกบวฒนธรรมการรบประทานปลารามาอยางยาวนานและ
น�ามาซงพยาธใบไมตบ อยางททราบกนดอยแลว
ความชกของโรคมะเรงทอน�าดมแนวโนมเพมขน ไมไดลดลง
ตามความชกของโรคพยาธใบไมตบอยางทควรจะเปน โดยประมาณ
การวามผปวยใหมระหวาง 10,000-20,000 รายตอป (ณรงค
ขนตแกว ศรนครนทรเวชสาร 2012)
กระทรวงสาธารณสข ไดใหการสนบสนนมาโดยตลอด
และ สปสช ไดจดสรรงบประมาณลงสพนทอ�าเภอโดยตรงเพอเนน
การสรางเสรมสขภาพ แตผลงานหรอหลกฐานการดแลผปวยใน
กลมนยงมไมมากเทาทควร จากการวเคราะหผลงานทสงเขารวม
ประชม R2R ประจ�าป 2557 ทงประเทศ 498 เรอง ซงมผลงาน
ของนกวจยจาก 20 จงหวดในเขตภาคอสาน
ทงหมด 220 เรอง (44%)
มอง R2R ผานสายตาผ
บรหาร
(Butterfly View)
ศ. นพ.สมบรณ เทยนทอง คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
สขภาวะชาวอสาน ยงตองการ R2R
13
14
ผลงาน R2R ทงสเรองน จะเปนขอมลเบองตนใหมการศกษา
ตอยอดไดอกมาก โดยเฉพาะผลงานจากจงหวดหนองบวล�าภ
ทไดจดเกบขอมลเบองตนไวไดดมาก จงตองคอยตดตามวา
ประชาชนในจงหวดหนองบวล�าภในป 2559 จะมการตดเชอ
พยาธใบไมตบลดลงหรอไม และในอก 10 ปถดไปจะมผปวย
โรคมะเรงทอน�าดลดลงหรอไมเพอเปนรปแบบใหแกจงหวดอนๆ
ไดใชตอไป โดยเฉพาะเครอขายอสานทง 4 เครอขายจะสามารถ
ผลกดนใหเกด “R2R มะเรงตบและทอน�ำด” หรอก�าหนดเปน
นโยบายระดบชาตเพอชวยขบเคลอนใหสขภาวะของประชาชน
ชาวอสานดขนไดหรอไม
การส�ารวจประชาชนทมความเสยงใน อ�าเภอเพญ จงหวดอดรธาน จ�านวน 150 คน เรองการ
บรโภคปลาดบ พบวา 84% เหนดวยกบการกนปลาสกเพอลดการตดพยาธใบไมตบ แตพฤตกรรม
การบรโภคปลาดบยงสงถง 63%
การศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคพยาธใบไมตบของประชาชนอาย 40 ปขนไป อ�าเภอ
เกษตรวสย จงหวดรอยเอด จ�านวน 73 คน พบวาประชาชนมความรเรองโรคพยาธใบไมตบดแต
พฤตกรรมการปองกนยงไมดเทาทควร
การศกษาการใชโปรแกรมสขศกษาเพอพฒนาความร การปฏบตตวตอการเลกกนปลาดบ
ของประชาชนกลมเสยง อ�าเภอจตรส จงหวดชยภม ชวยใหประชาชนมความรเพมขนและตงใจ
จะเลกกนปลาดบมากขน
การศกษาการแกปญหาพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดในจงหวดหนองบวล�าภ
ทครบวงจรในป 2555-2559 โดยรณรงคใหสขศกษา ตรวจอจจาระหาไขพยาธใบไมตบ
ประชาชนอาย 30 ปขนไป 2 แสนกวาราย ใหการรกษาและตรวจอจจาระซ�าหลงกน
ยา 6 เดอน สงกลมเสยงตรวจวนจฉยโรคมะเรง และใหการรกษาตามความเหมาะสม
1.
2.
3.
4.
พบมผลงานทเกยวของกบการปองกนพยาธใบไมตบและมะเรงทอน�าดเพยง 4 เรอง ไดแก
14
15
กาวไปกบคณอำ นวยผเปยมรก...
ใช R2R ขยบเขาสหวใจคนหนางาน
คณสทธพร ชมภศร นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ งานพฒนาคณภาพระบบบรการปฐมภม สสจ.พะเยา
กาวไปกบคณอ�านวยในฉบบน เราจะไดพบกบคณอ�านวยผซงน�า R2R ไปบรณาการกบงานพฒนาคณภาพไดอยางลงตว เพราะมผลงาน ดดเกดขนมากมาย ผลงานเหลานนไมเพยง แตพฒนาคณภาพงานประจ�าทสงผลดตอผรบบรการและคนหนางานเทานน แตยงสามารถน�าไปเชอมโยงกบการประเมน PCA (Primary Care Award) ไดอกดวย เปนกลยทธแบบ ยงปนนดเดยวไดนกสามตวเพราะชวยใหคนหนางานไดแกไขปญหาทเกดขนจากงานประจ�า พฒนางานบรการและน�าผลงานไปใชในการประเมนคณภาพไดแบบไมตองท�างานซบซอน นอกจากนคณอ�านวยทานนยงมเทคนคพเศษในการสรางแรงบนดาลใจ กระตนและตดตามผลงานของคนหนางานท�าใหงาน R2R ของ ส�านกงานสาธารณสขจงหวดพะเยา (สสจ.พะเยา) มผลงานออกมาอยางตอเนองและคณภาพคบแกว เลามาถงตรงนเชอวา หลายทานคงอยากรจกคณอ�านวยทานนแลว ขอเชญทกทานท�าความรจกคณอ�านวยคนพเศษ คณสทธพร ชมภศร นกวชาการสาธารณสขช�านาญการ งานพฒนาคณภาพระบบบรการปฐมภม สสจ.พะเยา ไดเลยคะ
กาวไปกบคณอ�ำนวย
(Inspiring Flower)
จดเรมตนและเหตผลในการเลอกเปนคณอ�านวย (FA) ของ
คณสทธพรเปนอยางไรเชญรบฟงมมมองของเธอไดเลยคะ
“จดเรมตนของการมาเปนคณอ�านวย ในงาน R2R ทจรง
แลวไมไดเรมจากการมาเปนคณอ�านวย R2R เพราะถอวาตวเอง
ยงเปนมอใหมมากกบเรอง R2R และอกอยางเราไมใชนกวจย
เปนแตเพยงผทเคยไดเรยนเกยวกบงานวจย ตวเองมบทบาทเปน
คนท�างานดานการพฒนาคณภาพระบบบรการปฐมภม ลงพนท
เพอนเทศตดตามงาน ดงนนการจะมาเปนคณอ�านวยเลยเปนเรองท
คอนขางไกลตว แตมนกมเหตการณทเปนจดเปลยนเกดขนกบเรา”
“เมอลงพนทเพอนเทศตดตามงาน การประเมนสวนใหญ
จะมงเนนไปทเรองเกณฑการวดและมาตรฐานตางๆ วายงขาดอะไร
ควรเพมอะไร ตองท�าแบบนน ตองท�าแบบน จงจะผานเกณฑ
มนมเพยง ค�าวา ตองท�า ตองท�า ตองท�าอยตลอดเวลา คนหนางาน
เองกเกดความเครยดเพราะสงทคยกนดเหมอนเปนค�าสง
ใหท�า ไมใชสงทคนหนางานอยากท�าดวยตนเอง เขาจงไมมใจให
กบการพฒนางาน บรรยากาศทเกดขนดเครยด ไมมความเปน
กนเอง ฟงกนแบบแกนๆ ไมมความตนเตนหรอความรสกอยาก
ท�า ตวเราเองกรสกไดและเหนใจคนหนางานแตตอนนนกยงไมร
วาควรจะท�าอยางไร”
16
“จนไดมารจกกบ R2R จากการเขารวมประชมกบ
เครอขาย North R2R ประมาณป 2556 หลงการประชมครง
นนเรมปรบมมมองใหม เมอลงพนทเพอนเทศตดตามงาน
ทางทมจะเรมรบฟงเรองราวการท�างานคนของหนางานมาก
ขนท�าใหสมผสไดวา เวลาทคนหนางานไดเลาเรองราวการ
ท�างานของเขาใหเราฟงเขาดมความสข ตนเตน นอกจากนน
ยงไดเหนแนวคดดดทคนหนางานอยากท�าตออกมาก จงม
ความคดวาจะชวยตอยอดสงดดเหลานอยางไร เพอใหคน
ท�างานเกดการเรยนร และพฒนาสงทท�าอยใหเกดคณภาพ
สามารถเชอมโยงกบการพฒนาคณภาพในระบบงานตางๆ
ทมอยได จงเปนจดเรมตนของการกาวเขามาเปนคณอ�านวย”
ส�าหรบมมมองทไดน�า R2R เขามาเปนเครองมอพฒนา
งาน คณสทธพรเลาใหฟงดวยน�าเสยงอบอนวา
“เราเหนวา R2R เปนเครองมอทจะชวยใหนองๆ
คนท�างานในพนทท�างานดวยความสขและภาคภมใจ ทส�าคญ
เครองมอนจะเปดโอกาสในการสรางความรทเกดจากการ
ท�างานภายใตบรบทของตวเอง ท�าใหคนหนางานรจก และ
พฒนาตนเอง รวมถงพฒนางานจนทายสดเปนการรอยตอ
เขากบการพฒนาคณภาพและมาตรฐานของระบบบรการท
เราตงเปาหมายวาเราอยากได อยากเปน อยากม”
“ทางทมจงเชอมนวาการสนบสนนใหคนหนางานใช
เครองมอ R2R จะเปนการชวยเปดมมมองและความคด
พลกหากระบวนการใหมๆ เพอใหไดผลลพธงานทดและ
เปนประโยชนกบทกคน นแหละหนทางทเตมไปดวยพลงท
จะชวยกนแกไขปญหาหนางานโดยทคนหนางานมความสข
และสนกกบงาน”
เมอถามถง Key Success ทท�าใหประสบความส�าเรจในการ
เปนคณอ�านวย คณสทธพรเลาดวยใบหนาเปอนยมวา
“เรามองวา เราเปนคณอ�านวยทมองความสขของคน
หนางานมากกวารางวล เราไมไดมองวาทมทท�า R2R จะตองได
รางวลแตหากไดรางวลมากถอวาเปนเครองหมายการนตผลลพธ
และผลส�าเรจของงานทท�าวา วนนบคคลอนๆ ไดรบร เหนประโยชน
และมารวมชนชมยนดไปกบเรา แต Key Success ทแทจรง คอ
ความสขของคนท�างานทเหนคณคาและประโยชนในงานทตนเองท�า
ในฐานะพเลยงกสมผสไดถงความสขนนจากรอยยมทเตมไปดวย
ความภาคภมใจในตวเอง และแววตาทสอออกมาใหเรารวานองๆ
คนหนางานและทมงานมความสขจากการท�างาน”
เชอวาหลายทานทอานมาถงตรงน คงอยากทราบเคลดลบ
ในการสรางแรงบนดาลใจทคณสทธพรใชสรางแรงกระตนให
คนหนางานอยากท�า R2R วาเธอมวธการอยางไรทท�าใหคนหนางาน
ทมเทแรงกายแรงใจมาลงเรอ R2R ของเธอ
“ในการกระตนใหคนท�างานอยากเรยนร อยากท�า R2R
ไมใชแคการใชค�าพดเทานน แตตองใชใจดวยคะ ความจรงใจท
แสดงออกมาเปนตวชวยส�าคญทนอกเหนอจากค�าพด เรามกจะ
บอกกบนองๆคนตวเลกๆ ในระบบบรการปฐมภมเสมอวา หาก
จะสรางและยกระดบการท�างานใหมคณภาพ เพอใหผคนไดเหน
ถงศกยภาพ คณคาและศกดศรของคนท�างานในระดบปฐมภม
เรามาชวยกนท�า R2R เพอเปนเครองพสจนวา เรามงมนท�าเพอ
ประชาชนผรบบรการมากเพยงใด นกเปนหนงในวธการสราง
แรงกระตนใหคนหนางานอยากท�า R2R ได”
นอกจากสรางแรงบนดาลใจใหคนหนางานแลว คณสทธพร
ยงเผยกลวธทท�าใหงานประสบผลส�าเรจไมตกหลนระหวางทาง
และไดผลงานทมคณภาพวา
“ตองอยขางๆตดตามงานของเขา เพอใหเขารสกวาไมไดโดน
ทงใหท�างานเพยงล�าพง ยงมเราเปนทปรกษาและคอยชวยเหลอ
ตลอด การท�าเชนนอยางสม�าเสมอจะท�าใหคนท�างานอยากท�างาน
ใหส�าเรจ ผลทเกดขนตามมาคอ ไดงานทดและมคณภาพ แนนอน
วาเราไมสามารถท�าคนเดยวได เราตองท�างานกนเปนทมหาก
เราเปนคณอ�านวยทท�างานเพยงคนเดยว งานคงไมส�าเรจแบบน
คณอ�านวยแตละคนมทกษะทตางกน เราชวยสนบสนนและเตมเตม
ซงกนและกนเพอชวยเหลอดแลนองๆ ใหเกดการเรยนรและท�างาน
16
17
อยางตอเนอง นอกจากน
เรายงชวยกนสราง
เครอขายการท�างาน ทง
การเชญชวนใหนกวจย
รนพทเคยผานการท�า
R2R มผลงานยอด
เยยมระดบเขต
ระดบประเทศ
มาชวยใหค�า
แนะน�านอง
การช วยกน
แสวงหาเครอขายอนๆ ใหชวยชแนะแนวทางทถกตองใน
การเรยนรและเตมเตมในสวนทเราขาดหาย เชน เครอขาย
NORTH R2R รวมถงเครอขายทมอาจารยจากมหาวทยาลย
ทชวยเหลอดานระเบยบวธวจยและสถตตางๆ ท�าใหผลงาน
สมบรณแบบมากขน”
อยากใหคณสทธพรฝากขอความถง คนหนางานทก�าลง
เรมตนในยทธจกร R2R เพราะหลายคนอาจจะกลวและกงวล
วาจะท�าอยางไรใหส�าเรจ รวมถงคนทเรมท�าแลวแตในวนน
ผลงานอาจจะยงไมส�าเรจตามทคาดหวงไว
“อยากบอกหลายๆ คนวา R2R เปนเครองมอทชวยให
คนท�างานทอยากเรยนรเพอพฒนาตนเองและอยากท�าวจย
เพอเปนการยกระดบงานของตนเองใหไดท�าวจยตามทหวงไว
ส�าหรบผทพงเรมตนอยากบอกวา คนท�า R2R ไมจ�าเปนตอง
รจกการท�าวจย เคยท�าวจยหรอเปนนกวจยมากอน ลองมา
ท�าดเพราะถาหากเรากลวหรอไมกาวเขามาสมผส มาลงมอท�า
เราจะไมรถงพลงของ R2R เลย การลงมอท�าจะท�าใหเรา
เขาใจ R2R มากขน วามนไมใชแคงานท�างานประจ�าใหเปน
งานวชาการหรองานวจย แตมนคอการท�างานประจ�าอยาง
มความหวง มชวต เหมอนตนไมทคอยๆเตบโต คนปลกเอง
ตองคอยปรบปรงดน ทดลองใหน�า ใสปยจนไดสตร
ทเหมาะกบตนไมนน เพอใหตนไมนนออกดอก
ออกผลใหประโยชนกบทกคน”
สดทายขอใหคณสทธพรใหก�าลงใจคณอ�านวยหนาใหม
ทก�าลงเดนในเสนทาง R2R คะ
“จากจดเรมตนทใครๆตางถามถงเหตผลในการเลอก
มาเปนคณอ�านวย เมอกอนอาจจะยงไมชดเจนแตในวนนเรา
รแลววาไมมเหตผลอะไรเลยทเลอกมาเปนคณอ�านวย แตอย
ทใจทอยากท�ามากกวา เพราะบทบาทการท�างานทแทจรงเรา
รบบทเปนพอยแลว ซงนองๆจะเรยกเราวา พเลยง ส�าหรบ
ตวเองใหความหมายกบการเปนคณอ�านวยวาม 3 บทบาท
คอ บทบาทของการเปนพเลยง โคช และคณอ�านวย ถาเรา
รบหนาทเปนพเลยง เรากสงเสรมดแลนองๆใหเตบโตอยาง
เขมแขง มความกาวหนาและมความสขในการท�างาน ถารบ
หนาทเปนโคช เรากจะท�าหนาทชวยปรบ เชอม ชแนะ แกไข
เตมพลง และกระตนใหทมของเรากาวขนสความส�าเรจเพอ
ยกระดบการเรยนรและเผยแพรสผอน เมอรบหนาทเปน
คณอ�านวย เรากมบทบาทหนาทในการบรหารจดการ ดแล
อ�านวยความสะดวก สนบสนนสงเสรม เพอใหเกดการเรยนร
อยางตอเนอง รวมถงท�าใหเขาเกดความภาคภมใจและมพลงใจ
ทพฒนาการท�างานตอไป”
“อยากใหคณอ�านวยหนาใหมกลาเขามาเรยนร พฒนา
ตอยอดการเรยนรไปแบบไมรจบ ชวยกนสรางทมและเครอขาย
ทแขงแกรง เพอสรางสรรคองคความรใหมๆ ทสามารถแกไข
ปญหาอปสรรคของการท�างานจากหนางานภายใตบรบทของ
ตนเอง และน�าพาเรองราวดดน
สการเรยนรทเปนทยอมรบ
ของผคนตอไป ดวยใจท
ไมยอมแพ”
17
18
R2R แกปญหา COPDผานพลงคดบวก
หากเอยถงงานประจ�า ใครหลายคนคงสายหนา เพราะเปนงานทตองท�าซ�าซากทกวนจนจ�าเจ แตหนงในนนไมใชคณนอยหนา จฬารตน สรยาทย พยาบาลวชาชพช�านาญการแหง รพ.ทาวงผา จ.นาน แนนอน เพราะผหญงคนนมความสขทกวนทไดท�างานทเธอรก และมพลงงานลนเหลอ ส�าหรบพฒนางานของตวเองอยางไมหยดยง แถมเธอยงมบคลกสนกสนานและมองโลกแงด ขณะพดคยกบเธอเราสมผสไดถงพลงงานดานบวก ทเธอสงออกมา
แลวเสนทางของเธอกบ R2R มาบรรจบกนไดอยางไร
เธอพรอมเลาใหฟงแลวคะ
ใช R2R แกปญหา COPD ททาวงผางานวจยทท�าใหคณนอยหนาภมใจมาก และถอเปน
จดเปลยนส�าคญของการการแกปญหาโรคปอดอดกนเรอรงของ
อ�าเภอทาวงผาคอการพฒนารปแบบการมสวนรวมของชมชน
ในการปองกนและดแลผปวยโรคปอดอดกนเรอรงอยางตอเนอง
ในชมชน เธอเลาใหฟงถงจดเรมตนของการท�าวจย R2R ดวย
น�าเสยงสดใสและกระตอรอรนวา
“โรคปอดอดกนเรอรง (COPD) ไมไดเปนเพยงปญหา
ในอ�าเภอทาวงผาเทานน แตเปนปญหาของภาคเหนอทงหมด
โดยเฉพาะจงหวดนาน ในอดต อ.ทาวงผาเปนแหลงปลกยาสบ
ท�าใหผเฒาผแกสบบหรกนเยอะมาก และสภาพแวดลอมใน
พนททเปนปาจงมการเผาปาคอนขางเยอะ รวมถงมการใช
ฟนในการหงหาอาหาร ท�าใหผปวยถงลมโปงพองมมากกวา
ในภมภาคอน ผปวยตองเขาออกโรงพยาบาลบอยๆ เพราะ
มอาการเหนอย ท�าใหมคาใชจายในการดแลโรคปอดเปน
อนดบหนงของโรงยาบาลทาวงผา เราพยายามหาวธการตางๆ
มาดแลผปวยตงแตป พ.ศ. 2549
“ปกตเมอดแลคนไขจนอาการดขน กท�าการสงตอคนไข
ไปตามระบบโดยใหโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล (รพสต.)
เปนผดแลตอ ซงเราไมทราบวา เมอคนไขกลบไปอยบานเขา
กลบไปอยในสภาพแวดลอมแบบใด แตพบวาคนไขกลมทม
อาการคอนขางรนแรง ตองกลบมารกษาตวทโรงพยาบาล
นานกวา 1 อาทตย เดอนละ 1-2 ครง เราจงมองวาคนไข
กลมนเปนกลมส�าคญทเราจ�าเปนตองลงไปแกไข”
“เรมตนโดยการลงพนทเพอสอบถามขอมลจากครอบครว
ผปวยและคนในชมชนโดยใช Patient Experience คอ การ
รบฟงเสยงสะทอนจากผปวย และ Community Dialoque
คอการลงไปทชมชนแลวดวาเปนอยางไร เราจงไดพบสาเหต
ของปญหาหลายอยางทงทเกดจากรปแบบการด�าเนนชวต
สภาพแวดลอม สงคมและเศรษฐกจ เชน ผปวยทอยบาน
ตามล�าพง เมอเกดอาการเหนอยหอบขนมา กไมสามารถ
ดแลตวเองไดและไมมยาพนขยายหลอดลมท รพ.สต.ใกลบาน
ตองมารกษาทโรงพยาบาล หลงอาการดขนจงกลบบาน
อกหนงกรณคอ เราไดมการแนะน�าใหครอบครวคนไข
บางรายใชทจ�าเปนตองใชออกซเจนไดซอออกซเจนมาไว
คณจฬารตน สรยาทย พยาบาลวชาชพช�านาญการ แหง รพ.ทาวงผา จ.นาน
เปดหองนกวจย
(Flower Gallery)
19
ทบาน ซงครอบครวคนไขบางรายไมสามารถดแลเรองการใช
ออกซเจนได เพราะการดแลขนถายล�าบากหรอไมกคนแกอยบาน
ตามล�าพงสองคนจงยากตอการใชงาน นอกจากนในชมชนยงม
การเผาขยะ บมยาสบ และมผปวยบางคนทยงสบบหร ซงใน
ชมชนไมรวาสภาพแวดลอมแบบนกระตนใหผปวยอาการก�าเรบ
ทกสาเหตของปญหาทกลาวมาขางตนเราไมเคยทราบมากอน
เราจงคดตอวาจะท�าใหคณภาพชวตคนไขกบครอบครวดขน
อยางไร เพราะใน 365 วน คนไขอยชมชนมากกวาโรงพยาบาล
ไมอยากเหนวฏจกรชวตหมนเวยนอยแบบน”
“ เราไดปรกษาชมชนและใหขอมลถงจ�านวนคนไขทมปญหา
ซบซอน ขณะเดยวกนใหผปวยกบญาตมาพดใหชมชนฟงวาเขา
มความยากล�าบากอยางไรในการด�ารงชวต ถาเพอนบานเผาขยะ
แลวเขาอาการก�าเรบจนตองไปโรงพยาบาล ซงคนขางบานไมเคย
ทราบเลยวาทคนไขตองไปโรงพยาบาล เกดจากทเขาเผาขยะหรอ
บมยาสบ เมอเราคนขอมลใหชมชน เขาจงไดรบรสาเหต จากนน
จงชวยกนหาแนวทางในการจดการปญหารวมกนจากทรพยากร
ทมในชมชนทงงบประมาณและ อสม. นกเปนวธทเราจะฝกเขา
ใหรวาจะมสวนรวมในการดแลตรงนอยางไรบาง ผลทไดคอ
นอกจากชมชนจะมารวมดแลปญหา เชน การจดการสงแวดลอม
บางหมบานเลกเผาขยะเปลยนมาใชการขนสงสขาภบาลของ
เอกชน หรอหมบานทจ�าเปนตองเผาขยะกจะมการจดพนทส�าหรบ
เผาขยะขนมา ในการสวนของการบมยาสบ จะมการเปลยนวสด
จากถานหนลกไนตมาใชไฟฟาแทนเพราะถานหนจะมกลนเหมน
รวมทงจดเวลาการบมยาสบและแจงใหผปวยและครอบครวทราบ
ผปวยกจะปดบาน กลน หรอควนกจะไมเขา”
“เมอมกรณฉกเฉน ชมชนจะชวยขนยายออกซเจนหรอการน�า
สงผปวยมาโรงพยาบาล ซงชมชนจะมแผนทผปวยทงหมดเพอจะ
ไดเขามาชวยเหลอเมอเกดเหตฉกเฉน ไมเพยงแตผปวยโรค COPD
เทานน ยงมการดแลรวมไปถงผปวยโรคอนๆดวย เราจะเขามาฝก
เพอนบานทเปน อสม. เราไมไดหมายถงใหเขามาพยาบาลแตให
เขาชวยดแลในการเปลยนถายออกซเจน ชวยดแลฟนฟสมรรถภาพ
ปอดใหกบคนไข รวมถงการชวยดแลสภาพแวดลอมในหมบาน
นอกจากนมการสนบสนนใหชมชนและกลมผปวยชวยเหลอกนเอง
เชน ม ผปวยประมาณ 3−4 คน เรากใหเขามาเจอกน แนะน�า
ใหรจกกนคนไหนเปนมากคนไหนเปนนอย ท�าไมคนนนดแล
ตวเองไดดหรอท�าไมคนนนอาการไมคอยด ใหเขามาแลกเปลยนกน
ทงเรองการจดสภาพแวดลอมทบาน การกนอาหาร การปฏบตตว
และมการสอนใหออกก�าลงกายเพอฟนฟสมรรถภาพปอด
โดยม อสม. และครอบครวมารวมออกก�าลงกายดวยกน
ปรากฏวาชมชนน�าไปขยายตอใหชมรมผสงอายและวด
กอนทพระจะเทศนจะมผน�ากจกรรมไปชกชวนใหออกก�าลงกาย
เชน การบรหารการหายใจ การออกก�าลงกายงายๆ ในทานง
โดยการผวปาก เรยกวาเปนการบรหารปอดซงใชไดทง
คนปกต คนทเจบปวยและผสงอาย นอกจากนยงมกจกรรม
ใหแพทยและผสงอายในชมชนสอนเดกเยาวชนเพอปองกน
นกสบบหรหนาใหมอกดวย”
“ปกต เราเปดคลนกเลกบหรในโรงพยาบาล ชวงเวลา
8.00-16.00 น. พบวา มผรบบรการมารบบรการนอยมากและ
มเพยง 1-2% ทเลกบหรไดส�าเรจ ผน�าชมชนจงมาคยกบเราวา
เวลาทคลนกเปดท�าการนนเปนเวลาทตองท�ามาหากน เพราะ
คนกลมนคอวยแรงงานทงนน ดงนนจะท�าอยางไรเพอไมให
คนกลมนกาวไปเปนผปวย COPD ในอนาคต ทางผน�าชมชน
จงเสนอใหทมเราเขามาท�ากจกรรมเลกบหรในชมชนในชวงเยน
โดยผน�าจะไปเชญชวนคนกลมนรวมถงจดสถานท และคอย
ก�ากบตดตามให ทางทมจงปรกษากนวาจะสรางแรงจงใจ
ใหคนเขารวมไดอยางไร นพ.ดเรก สดแดน ผอ�านวยการ
โรงพยาบาลทาวงผา จงเสนอแนวคดวา เราไมควรใชค�าวา
คลนกเลกบหรในชมชนเพราะจะเปรยบเสมอนการตราหนาเขา
อาจไมไดรบความรวมมอ ขอใหใชค�าวาคลนกปองกนโรคปอด
อดตนเรอรง โดยคณหมอพยายามพดถงโรคมะเรงและถงลม
โปงพอง ไมพดถงเรองบหรโดยตรงแตจะคอยๆตะลอมและโยง
วาสาเหตของโรคดงกลาวเกดจากการสบบหร เมอครอบครว
และชมชนมาเหนกเชญกลมเปาหมายมาฟงและมพนธะสญญา
รวมกนวาจะเลกบหร เมอเราจดทมลงไปปรากฏวามคนมา
ลงชอดวยความสมครใจเพราะตองการเลกบหรจ�านวนมาก
ซงมากกวาทเราเปดคลนกในโรงพยาบาลดวยซ�า”
“หลงจากนนเราใชสงชกจง คอ เครองประเมนสมรรถภาพ
ปอด (Spirometry) เมอเราน�าไปใหกลมผทตองการเลกบหร
เปา เราพบผปวยใหมจ�านวน 6-7 ราย เปนผทเคยสบบหร
และมอาการของโรคถงลมโปงพองนดหนอยแตไมเคยไป
โรงพยาบาล เราจงน�าเขาสระบบรกษา สวนผปวยเกาทมอาการ
ดขนเรากแจงใหทราบ ส�าหรบคนทสบบหรเมอเปาและไดผล
ออกมาเรากไดแจงไปวาปอดเขาเรมแยลงแลวแตยงไมถง
19
20
กบเสยและใหค�าแนะน�าในการดแลตนเองตอไป ทางทม
รพ.ทาวงผา ด�าเนนการคลนกนอกเวลาในชมชนประมาณ
3 ครง หลงจากนนเราให รพสต. ประเมนตอสามครงและ
ตดตามตอโดยชมชน เรามองวาการรวมมอกนท�างานระหวาง
รพ.ทาวงผาและ รพสต. จะท�าใหงานเกดความยงยนได
มากกวา ซงผลลพธทไดคอ มผทสามารถเลกบหรตอเนอง
เปนระยะเวลานานกวา 12 เดอน ถอวาประสบส�าเรจมาก
มากกวาจ�านวนทเขามาทโรงพยาบาล”
ประเมนคณภาพงานดวยเครองมอวจย 8 ชน หลงจากวางแผนและลงมอท�าเปนขนเปนตอนแลว
กมาถงการประเมนผล ซงจดเดนของการประเมนอยท
เครองมอวจย 8 ชน คณนอยหนาอธบายใหฟงดวยน�าเสยง
สดใสเชนเดมวา
“การประเมนคณภาพของเราม 2 อยาง คอเชงคณภาพ
กบเชงปรมาณ ส�าหรบ 8 ชน คอเชงปรมาณ สวนมากเรา
จะวดในกลมของคนไขและวดในกลมของคนทสบบหร
อกเครองมอหนงทใชประเมนในเชงคณภาพ คอ Focus Group
กบ In-Depth Interviews จากนนเราน�าขอมลทไดจาก
การประเมนทงสองแบบมาสมพนธกน ซงเราเลอกเครองมอ
เหลานเพราะสามารถประเมนกลมของ COPD ไดคอนขาง
ชดเจน บางตวดขนอยางมนยส�าคญ แตบางตวไมมแนวโนม
วาดขน อาจเปนเพราะระยะเวลาในการประเมนคอนขาง
จ�ากด เพราะการประเมนคณภาพชวตตองอาศยระยะเวลา
พอสมควร แตในขณะนเราไดตดตามประเมนคณภาพชวต
โดยประเมนปละครง ปรากฏวาคณภาพชวตดขนอยางม
นยส�าคญหลงจากเสรจสนโครงการ”
“ในสวนเชงคณภาพ เราใช Focus Group เขาไป
ในกลมผน�าชมชน ผทมสวนไดเสย และกลมของเยาวชน
เราพบวา ทกฝายมองวาสงเหลานมประโยชนตอชมชน
และชมชนไดมการประยกตใชในการดแลผปวยโรคอนๆ
เชน เบาหวานกบความดนโลหตสง ซงตอนนเราไดเตรยม
เจาหนาทออกไปชวยดแล เชน เจาะเลอดตรวจน�าตาล
และไขมน ซงจะมการตรวจปละ 1-2 ครง นอกจากน
ยงมการดแลคนไขโรคความดนโลหตสงทมาโรงพยาบาล
ไมได โดยเจาหนาท รพสต.และ อสม. จะไปเจาะเลอด
วดความดนโลหตและสงผลมารายงาน ซงทางเราจะลงไปใน
กรณทมปญหา หากผปวยรายใดไมมปญหาเราจะให รพสต.
ดแล ซงผปวยกลมน Lost Follow up นอยลง มการรบยา
ตอเนองและมปญหาสขภาพนอยลง นคอผลของการขยายผล
และตอยอดจากกจกรรมของผปวยโรค COPD ไปยงผปวย
โรคอนๆ รวมทงคนพการดวย”
ถาคาหาตวเองเจอกส�าเรจแลวครงหนงส�าหรบปจจยส�าคญทท�าใหการวจยนส�าเรจ คณนอยหนา
เลาใหฟงดวยความภมใจวา
“อนดบแรก เราตองคนหาปญหาของเราใหเจอกอนวา
คออะไร มจดบอดตรงไหน ปญหาของทาวงผา คอ การเชอม
รอยตอระหวางชมชนกบโรงพยาบาล เราคดวาโรงพยาบาลม
ความพรอมทงบคลากรและเครองมอเพอทจะดแลใหใหบรการ
คนไข แตเมอคนไขกลบบานไปแลวสขภาพกลบแยลง เราจง
ตองคนหาสาเหตใหเจอวาเปนเพราะเหตใด
อนดบสอง คอ หากเราลงไปชมชนเราตองสรางแรง
จงใจใหเขาและท�าใหรบรถงความส�าคญวานคอปญหาชมชน
เราตองรวมมอกนและอยากใหคณมาชวยเพราะคณคอคนส�าคญ
อนดบสามคอ เราตองใหเขาเขามามสวนรวมในการเสนอ
ความคดเหนทกครง หากเขาไมเขาใจเราจะไดใชโอกาสตรงน
ในการอธบายขอมลทถกตองใหเขาเขาใจ ควรใหเขามสวนรวม
ในทกขนตอนเพอเปนการสรางการมสวนรวมจากชมชนอยาง
จรง และสดทายซงส�าคญมากคอ ความตอเนอง เราไมควร
ปลอยใหเขาด�าเนนการดวยตนเองทงหมด เราตองเปนพเลยง
ระยะยาวให เราอาจจะเขมขนในชวงแรกแลวคอยๆ ถอยออก
มา แตอยาทงเขา เมอไรทเขาตองการความชวยเหลอเราตอง
เปนพเลยงใหเขาทนท”
“ความคาดหวงตอนนเราอยากใหชมชนยนไดดวยตวเอง
โดยเฉพาะการจดการสขภาพดวยตวเอง เมอชมชนเขมแขง
กเขาไปขอการสนบสนนดานจดการสขภาพจาก สสส. จากนน
กสามารถเชญเราเขาไปเปนคณอ�านวยได ตอนนมหลายหมบาน
ในอ�าเภอทาวงผาเสนอตวเองเขามา เมอเหนโครงการชมชน
กอยากเสนอ สสส. ชมชนเลกอาจจะเรมจากเรองเหลากอน
21
แลวคอยขยายสเรองอนๆ แตถาเปนชมชนใหญอาจจะไปเรอง
หมบานจดการสขภาพเลย ซงเราจะชวยเปนพเลยงให และ
ให รพสต. เขาไปชวย ภาพฝนของเราคอ การเหนชมชนยน
ไดดวยตวเองและกลมคนไขของเรากไดรบการชวยเหลอดวย”
“ค�าวา Home Ward ไมไดหมายความวาคนไขจะตองไป
นอนตดเตยงทบานเทานน แตจะตองเปนผปวยตดเตยงอยางม
คณภาพชวตทด ไมมภาวะแทรกซอน เราเหนคนไขกลบไปอยท
บานเพราะการทคนไขอยทบานเปนผลดตอตวคนไขเอง เพราะ
ลดการตดเชอในโรงพยาบาล ลดคาใชจาย รวมถงเปนการ
ลดภาระของโรงพยาบาลไดดวย แตเราตองมการจดทมลงไป
ดตรงนอยางตอเนอง ใหความชวยเหลอ สนบสนน ไมทงเขา
ไวล�าพง อนนเปนสงส�าคญใหชมชนไมรสกวา เขาโดดเดยว”
คดอยากจะท�า R2R อยาลงเล ทผานมามหลายโรงพยาบาลอยากท�า R2R แตตดวา
ไมกลาเรมเพราะนกกลวไปกอนเรม หรอบางแหงเรมไปไดนดเดยว
กพบโครงการไปกลางคน คณนอยหนาในฐานะทเปนรนพ
บนถนนสายยาวทชอ R2R เสนน แสดงทศนะเกยวกบประเดนน
ไดอยางนาสนใจวา
“สาเหตทโรงพยาบาลอนๆท�า R2R ไมถงไหน หรอไม
กลาท�าเพราะเขาเอาค�าวา ‘วจย’ มาน�าหนา พอเจอค�าน
คนจะกลว แตทาวงผาเราจะเอาคนมานงคยกน มานงกนขาว
เลาสกนฟง ไมใชการประชม เอาผลงานวจยคนอนทเขาตพมพ
แลวทมความคลายคลงกบงานของเรามาศกษา จากนนน�าไป
ใหคนหนางานในสวนนนๆด และพดคยกนวาสนใจอยากท�า
R2R หรอไม หลายคนตอบวา เขาท�าไดแถมท�าไดดกวาอกดวย
แตวาเขาเขยนวจยไมเปน เราจงเสนอใหเขาเขยนเปนเรองเลา
โดยใหเขาเขยนสามเรองทดทสดในชวตวามเรองอะไรบาง จากนน
ลองเขยนวาท�าเรองนจะมปญหาอะไร มเปาหมายอยางไร
ผลลพธเปนอยางไร ไมตองมตวเลขกได ชวงแรกๆ ทเรม
ท�าอาจจะมผดถกกนบางแตเราจะคอยใหค�าแนะน�าและ
ใหก�าลงใจ แตเมอลงมอท�าจรงกจะมวทยากรมาสอน
อกครง”
“เมอเขาเรมท�าวจยเราจะใหทนประมาณ 1,500
บาท สงสดไมเกน 3,000 บาท แลวใหเขามาลอง
นงเขยน เรากมาชวยปรบแก เราจะเจอกนเดอนละหนง
หรอสองครง มทมคณอ�านวยคอยชวย ซงทมคณอ�านวย
จะลงไปถงหนางานผานทางหวหนางานใหหวหนางาน
ชนชมเขา แลวเรากมการตดตามการท�างานดวย
เราคดวาปจจยหนงทท�าให รพ.ทาวงผา ท�า R2R ได
ส�าเรจเพราะเราจะมพเลยงคอยดแลอยางตอเนอง
ทกปเราจะมนโยบาย หนงหนวยงานหนงผลงานวจย
แตในตอนน แตละหนวยมงานวจยมากกวาทก�าหนด
บางหนวยงานทไมเขยนออกมาเปนงานวจยกม คอเราท�าได
รอยละกวา 90 เรมจากเราไปกระตนใหเขาเขยนเปน
เรองเลาพฒนางานจากหนางาน พฒนานวตกรรม แลว
คอยเปน R2R คนทเขยนผลงานมาตองน�าเสนอ จะดวย
โปสเตอรหรอน�าเสนอปากเปลากได จากนนเราจะเชญ
อาจารยทใหก�าลงใจคนท�างานไดดมาวพากษผลงานให
กบพวกเรา ทกผลงานทน�าเสนอจะไดรบเงนรางวลมาก
บางนอยบางแลวแตจ�านวนทสง สงส�าคญตองมพเลยง
อยาท�าให R2R เปนยาขมดวยค�าวา ‘วจย’ ใหใชค�าวา
ผลงานคณภาพ ผลงานวชาการ เรองไหนดเราคดเปน
R2R เราไดรางวลมา 3 ปบางผลงานเปน Continuous
Quality Improvement (CQI) อกอยางกนวตกรรม
จะพฒนากไดหรอท�าเปนชนงานกได หรอจะเรองเลากได
เรองเลาเพยงหนงหนากระดาษกเกดการเปลยนแปลง
คณภาพงานได” แมจะเปนเรองเลกๆ แตเราใหความส�าคญ
กบวธการคดของบคลากรทกระดบเพอพฒนางานท
หนางานตนเองมากกวา
“จากบทเรยนทผานมา อยากจะบอกหนวยงาน
อนวาคณกท�าได ไมตองกงวล เรมตนจากสงงายๆ อยา
ท�าใหเปนเรองยาก ท�าแบบสบายๆ ทกทมคนทร คนท
เกงแตไมไดแสดงบทบาทออกมา บางแหงมบคลากรท
ส�าเรจการศกษาระดบปรญญาโทมากกวาทาวงผาอกนะ
ผบรหารและหวหนางานตองผลกดนและชประเดนให
โอกาสเขาขนมาเปนผน�า และตองมพเลยง ตองตดตาม
หากเขาเหนอยทอกใหก�าลงใจเขา” คณนอยหนากลาว
ทงทายอยางอารมณด
22
ความภมใจของคนท�างานตวเลกๆ คอการไดท�างานทกวนอยางมความสข ยงเมองานนนสงผลใหคนอนมความสขตามไปดวยแลว คนหนางานกยงภมใจและหายเหนอย คณฝาย พนาวรรณ ไมตร พยาบาลวชาชพช�านาญการ โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชธาตพนม กเปนหนงในนน ในวนอากาศโปรงใสทคณฝายวางเวนจากงานอนรดตว R2R ฉบบนไดรบโอกาสดๆใหมาจบเขาพดคยกบเธอในบรรยากาศสบายๆผอนคลาย และเปนกนเองเราฟงเธอเลาถงงานประจ�าอยางมความสข จนเราอยากแบงปนใหคณผอานสขไปดวยกน
การเดนทางของ “ยำใจถงใจ สำนสำยใยถงครอบครว”
คณฝายเปนหญงสาวบคลกมนใจ นาผกไมตรดวย เธอเลา
ถงทมาทไปของโครงการ “ยำใจถงใจ สำนสำยใยของ
ครอบครว” ใหเราฟงดวยน�าเสยงนาฟง ทมนมและรนหวา
“ผปวยสขภาพจตและจตเวชทมาใชบรการในโรงพยาบาล
สมเดจพระยพราชธาตพนม มแนวโนมสงขน เมอปรมาณ
ผปวยสงขน อตราการขาดนดกสงตามไปดวย อกทงอตราการ
ก�าเรบซ�ากสงขนถงรอยละ 33.69 และท�ารายตวเองไดส�าเรจดวย
เราเลยมาวเคราะหระบบในการดแลผปวย วาเพราะอะไรถงเปน
แบบนน จากผลการทบทวนและวเคราะหพบวา สวนหนงทผปวย
ไมมาตามนดเพราะวาเขาอยไกล ไมมคาใชจายในการเดนทาง
มาพบแพทย หรอไมมผดแล เพราะปกตแลวผปวยจตเวชจะ
ดแลตวเองไดนอย ไมใสใจตวเอง เขาคดวาเขาไมไดปวย เมอ
พบปญหาเราจงวางระบบ โครงการ ‘ยำใจถงใจ สำนสำยใยถง
ครอบครว’ จงเกดขน”
ความมหศจรรยของโครงการ “ยาใจถงใจ
สานสายใยถงครอบครว”
“หลงจากนนทางทม
จงจดประชมคณะท�างานซงประกอบ
ดวยแกนน�าชมชนและ อสม. เพอพดคยกนเกยวกบ
การชวยเหลอผปวยหรอครอบครวผปวย ในการ
พดคยกนครงนเรากพบปญหาเพมวา มชาวบานบาง
สวนกลวผปวยจตเวช เนองจากไมมความรในดานน
ซงทางทมไดเลอกวธการใหความรกบคนเหลานน
เพอใหเกดความเขาใจกบผปวยมากขน ล�าดบตอมา
เรากระดมสมองวาจะมสวนรวมอยางไรในการ
ออกแบบระบบดแลผปวย จงเปนทมาของการ
พฒนาระบบการดแลผปวยสขภาพจตละจตเวชผาน
โครงการ ‘ยาใจถงใจสานสายใยถงครอบครว’ ซงเรา
ไปเปดศนยสขภาพใจใกลบานทดเรองนอยท รพสต.
โดยใชแนวคด “การมสวนรวม”
“ถาเปนสาธารณสขอยางเดยวการท�างานอาจ
จะไมยงยนใชไหมคะ มแตหมอและพยาบาลให
อยางเดยว จงเกดแนวคดการท�างานแบบบรณการ
รวมคน รวมเงน รวมงาน เชน อบต. ชวยสนบสนน
กองทนฟนฟ บางสวนไมมงบประมาณกสนบสนน
ก�าลง ‘คน’ บางสวนสนบสนนเปน ‘สถำนท’
ซงกระบวนการในการท�างานของเราคอยดผปวย
และครอบครวเปนศนยกลาง สวนภาคเครอขายของ
เราไมวาจะเปน บาน วด โรงเรยน องคกรในชมชน
รพสต. โรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร
และ สปสช. ไดมสวนรวมในการด�าเนนงานรวมกน
คณพนาวรรณ ไมตร พยาบาลวชาชพช�านาญการ โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชธาตพนม
เปดหองนกวจย
(Flower Gallery)
23
12 เดอน 12 กจกรรมนวตกรรมชน�าชมชนคณฝายเลาใหเราฟงถงนวตกรรม “12 เดอน 12 กจกรรม”
ใหเราฟงดวยความภมใจ เพราะเปนนวตกรรมทเธอและเพอน
รวมงานชวยกนคดคนและพฒนาเพอน�ามาพฒนาผปวยจตเวช
ในชมชม โดยเธอแจกแจงทละกจกรรมอยางตงใจ
กจกรรมประกอบดวย1) กจกรรม Supportive group หรอกจกรรม
จตบ�าบดประคบประคองใจ “เรมจากท�ากลมใหความร
เรองวธการดแลผ ปวย เชน วธการสงเกตเมอผ ปวย
อาการก�าเรบ”
2) กจกรรมกลมยาใจ คอ น�าผปวยอาการดมาเปนผชวยหมอ
ผชวยเภสชกร “เนองจากบางชวงทมสหวชาชพไมสามารถ
ลงไปท�ากจกรรมได โดยพยาบาลจะจดเตรยมยาจาก รพ.
จากนนจะใหเขาสงยาใหเพอน และเขาตองเปนคนแนะน�า
ใหเพอนกนยาสม�าเสมอ พรอมกบแจงวนนดครงตอไป
กจกรรมกลมยาใจเปนกจกรรมเลกๆ แตผปวยจตเวชท�าแลวม
ความสขและเปนการสรางคณคาในตวเองใหผปวย”
3) กจกรรมกลมเพอนใจ “เปนกจกรรมเพอนชวยเพอน
ย�าเตอนความจ�า เชน บานใกลกนชวนกนมารบยา ผปวยท
อาการดหนอยกจะถกฝากฝงจากเรา สมมตวาผปวยชอ‘คด’
เรากจะบอกวา ‘พคดเดอนหนาชวนมานมาดวยนะ’ซงผลท
เกดตามมาขนอยกบศกยภาพของผปวย”
4) กจกรรมสงบใจ เปนกจกรรมสรางเสรมสมาธ ผานเกม
“กอนรบยาจะพาเลนเกมสรางสมาธ เกมจบห จบตา จบจมก“
5) กจกรรมมวนอกมวนใจ “ผอนคลายรองร�าท�าเพลง
สนกสนานเลนเกม ทงผปวย ญาต เจาหนาท ใชเวลาประมาณ
1 ชวโมง”
6) กจกรรมยดกายยดใจ “เราจะใหนอง
พนกงานแพทยแผนไทย รพสต. เขามาชวย
พาออกก�าลงกาย โยคะบาง ฤาษดดตนบาง”
7) กจกรรมพบหมอซอมใจ “เพอใหได
มาตรฐานในการดแลผ ป วยจตเวช
ผ ปวยตองไดพบจตแพทยอยางนอย
6 เดอนครง เพอประเมนอาการ
การรกษา และประเมนคณภาพการดแล
ผปวยของทมเรา”
เชน การท�าผาปาชวยผยากไร ชมชนกจะเขามามสวนรวม
กบศนยสขภาพใจใกลบาน ชวยกนท�างานอยางตอเนอง
ในชวงแรกทเปดศนยฯ เราพยายามคนผ ปวยส ชมชน
โดยใหชมชนเขามามสวนรวมในงาน เชน จดพธบายศรผกแขน
ทกคนกจะมาผกแขน เพอเปนการใหก�าลงใจผปวยเปรยบสมอน
การรบผปวยกลบสชมชน
“แตเราคดวาถามแคสงไปรบยาแลวกลบบานแคนจะ
ไมยงยน เราจงมาพฒนาตอดวยการจดกระบวนการเปน
12 เดอน 12 กจกรรม จนตอนนเรามศนยขยายเตมพนทอ�าเภอ
ม รพสต.16 แหง เราสามารถขยายศนยได 9 แหง บางศนย
สามารถดแล รพสต. ไดหลายแหงรวมกน แตละศนยกจะ
มก�าหนดการในการท�างาน ปกตเราจะลงพนทสปดาหท 2
และ 3 ใหศนยละหนงครง ออกตารางเปนรายปไป พอเปด
ศนยไดแลว เรากจะมรายชอผปวยสงไปใหวาศนยไหนไดไป
กคน ตอนนเราม 9 ศนย กรบผปวยทมอาการทางจตสงบได
319 คน ซงในศนยฯ ของเราจะมพยาบาลวชาชพ หรอบาง
ศนยฯ มพยาบาลเวชปฏบตดแลผปวยรวมกบพยาบาลจตเวช
โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชธาตพนม ท�างานรวมกบพยาบาล
พนท รพสต. พอเราจดศนยฯและน�าผปวยลงพนทไดแลว
เรากมาจดกจกรรม น�านวตกรรม 12 เดอน 12 กจกรรม
มาหมนเวยนในศนยสขภาพใจใกลบานของเรา โดยท�างานผาน
ทมสหวชาชพ มแพทย จตแพทย พยาบาลจตเวช พยาบาล
วชาชพดานจตวทยา เภสชกร จากโรงพยาบาลเครอขายและ
จากโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร ใน 12 เดอน
12 กจกรรม แตกไมไดตายตววาเดอนนตองท�าอยางน
เราสามารถปรบเปลยนไดหมด”
23 23
24
8) กจกรรมปลกผกปลกใจ โดยใหคนไขรบผดชอบปลกผก
ชนดใดกไดอยางนอยหนงชนด และน�าผกทปลกมาใหเพอนและทม
สาธารณสขดในวนนด “กจกรรมนเปนกจกรรมเลกๆ ทมความสข
หลายทานอาจมองวาเปนกจกรรมทงายๆ ใครๆ กท�าได แตคนไข
จตเวชบางคนปลกตนไมแบบเอารากชขนบนฟา กจกรรมนจงสามารถ
ใชประเมนอาการของผปวยได”
10) กจกรรมซมเศราเฝาใจ “เราจะประเมนอาการทางจต
ของคนไขเปนประจ�าดวามอาการซมเศราทแทรกเขามาหรอไม
ซงมการประเมนทงผปวยและญาต เพราะบางครงทงสองฝายกเกด
ความเครยด ซงกจกรรมนสามารถท�าไดทกเดอนตามเหมาะสม”
11) กจกรรมเพอนบานเพอนใจ เปนจตอาสาดแลผปวยทไมมญาต
“โดยทางทมจะไปคยกบเพอนบานทใกลทสด และขอใหเขาเปนจต
อาสาเพอคอยสงขาวใหทางทมและคอยดแลเรองการรบยาใหผปวย”
12) กจกรรมเยยมบานเยยมใจ “ทางทมจะออกเยยมเมอ
ผปวยไมมารบยาตอเนองสองเดอน โดยเราจะใหภาคเครอขาย เชน
อบต. เขามามสวนรวมในการเยยมบานดวยกน เพอชวยกนดแล
ปญหา ทงหมดนคอ กจกรรมหลกๆใน ศนยสขภาพใจของเรา ซงจะ
เหนไดวาหลายกจกรรมสามารถท�าควบคกนไดตามความเหมาะสม
ไมจ�าเปนจะตอง 1 เดอน 1 กจกรรม”
กจกรรมดๆ ท�าทงปไมมวนหยดคณฝายย�ากบเราวา 12 เดอน 12 กจกรรม เปนนวตกรรมดๆ ทม
ตลอดทงป จะหยบกจกรรมไหนขนมาท�ากได แตทตงใหเปน 12 เดอน
กเพอใหรสกชดเจนเทานน จากนนเธอกเลาถงกระบวนการตางๆ
ในการท�างานใหเราฟงอยางออกรส
“กอนทจะเรมโครงการน เรามเวทประชาคมกอนน�าผปวยกลบ
สชมชน ผานการพดคยกบภาควาฝายไหนตองเตรยมงานอยางไร
เชน การจดอบรมใหความร และก�าหนด อสม.ผดแลผปวยทอย
ใกลบานหรอเลอกดแลตามความสมครใจ นอกจากนระหวางด�าเนน
โครงการไดมกจกรรมอนๆรวมดวยเพอเปนการทบทวนความรและ
เพมการเขาถงผปวยโรคจตใหกบ อสม.”
“ระหวางด�าเนนกจกรรมเรากมการรวบรวมขอมล เพอน�ามา
วเคราะหถงผลดผลเสยทเกดขน แมกระทงเรองคาใชจายในการ
เดนทางทเราไปท�ากจกรรมวาสามารถลดคาใชจายไดจรงหรอไม เราพบ
วา มอตราการดแลผปวยตอเนองทรบยาทโรงพยาบาลประมาณ 60%
หลงสงผปวยไปรบยาใน ศนยสขภาพใจ ใกลบาน มผปวย
ไดรบยาตอเนอง
เพมขนเปน 97.7%
ซงเพมขนกวา 20 %
ดานอาการก�าเรบซ�า ป 2555 ผปวยมอาการก�าเรบซ�า
33.69% ป 2556 และ 2557 หลงการด�าเนนโครงการลดลง
เหลอรอยละ 1.48 ดานคาใชจายในการเดนทางมารบยาลดลง
จาก 178 บาทตอคน เปน 22 บาทตอคน ซงผปวยบางคนไมม
คาใชจายเลย เนองจากบานใกลจงสามารถเดนมารบยาทศนย
สขภาพใจ ใกลบาน ดานการมสวนรวม ในการดแลผปวยระหวาง
ครอบครวกบชมชนซงอสม. ผน�าชมชน ตองเขามาชวยกนดแล
ถอวาการมสวนรวมสงขนจากรอยละ 59 เปนรอยละ 95 ท�าให
ญาตผปวย หรอเจาหนาท รพสต. มความพงพอใจมากขน”
ใจถงใจ กาวไกลไปดวยกนกอนจากกนเราถามย�ากบคณฝายวา เหตใดเธอถงใช
R2R เปนเครองมอในการท�างาน เธอยมละไมตอบเสยงใสวา
“ฝายมองวา R2R กคอหนางานของเรา การท�า R2R ไมไดเพม
ภาระงานของเราเลย เพราะเปนการพฒนางานประจ�าของเราให
ดขน บางคนอาจจะมองวา โอย...ท�าเรองพวกนมนเพมภาระงาน
แตเรามองวานคอการท�าใหเราท�างานสะดวก มระบบ ระเบยบ
ไดพฒนาตวเอง ท�างานไดงายขน บางอยางเราไมรกปรกษา
ผร เราเปนหนาใหมส�าหรบ R2R เราไมเคยผานการอบรม แตท
โรงพยาบาลเรามแหลงเรยนร มหลายคนทประสบความส�าเรจ
ในเวท R2R เรากเขาไปเรยนรแลวน�ามาปรบใช สอบถามจาก
ผทมประสบการณในเรองของการรวบรวมภาคเครอขาย พนท
พระธาตพนมโชคดตรงทเครอขายภาคเขมแขง เราตดตอกนได
ทกชองทาง หลายครงทเราตดตอกนผานไลนและเฟซบกคะ”
“ส�าหรบ key success ของ R2R ฝายคดวาเปนภาค
เครอขายคะ โดยเฉพาะภาคเครอขายภาคชมชน มความส�าคญ
มากทท�าใหงานประสบความส�าเรจ ถาชมชนไมเลนดวยเราก
เหนอย จะโครงการไหนกเหนอย แตชมชนตอบรบปบยมไดเลย
จะวางแผนอะไรกราบรน“
“ถงตอนนฝายดใจทผปวยของเราคณภาพชวตดขน ดใจ
เมอเราลงชมชนเราไดรบความอมใจ ในการทเหนเขาไดกลบมา
ใชชวตตามศกยภาพของเขา บางคนไดกลบมาเลกนอย บางคน
ดมาก สขใจทกครงเมอเดนลงไปสชมชน ส�าหรบคนทยงไมเคย
ท�า R2R มาท�าเถอะคะ R2R ไมไดสรางภาระงานใหเราแตสราง
ระบบ แมคณจะเปนมวยวดแตกสามารถเขามาสเวทนอยาง
มออาชพได ไมตองกลว ถาเราสามารถพดคยกบผบรหารใหเหน
ความส�าคญงานงานได เราจะไดรบการสนบสนนทดแลวงานเรา
จะไปไดไกลคะ” คณฝายกลาวดวยน�าเสยงสดใสใบหนาระบาย
ไปดวยรอยยมเปนมตรอนเปนเอกลกษณเฉพาะตว
24
25
การเลอกและวดผลลพธของงานวจย
(Outcome measurement)(ตอนท 1)
ชาว R2R ทกทานคงรสกคนเคยกบค�าศพทหรอ
ค�าเรยกตางๆ ในวงการ R2R ของเราแลวใชไหมครบ
แลวทานทราบไหมวา “การเลอก และวดผลลพธของงานวจย (Outcome measurement)” คออะไร ถาทานไมทราบ เดยวผมจะอธบายใหฟงอยางละเอยดในบรรทดขางลางตอไปน แตถาทานไหนทราบแลว ถอวาเรามาทบทวนความรรวมกนนะครบ
สงสยหรอไมวา...ทำ ไมจงใหความสำ คญกบการวดผลลพธ
ค�าตอบเดยวคอ เพอความถกตองของงานวจย
(validity) ค�าถามตอมาคอวดตวอะไรดและวดอยางไร
การเลอกดชนชวดทถกตองตรงกบเรองนนจรงๆ (relevant)
วดไดโดยมความคลาดเคลอนนอยทสดหรอเชอมนไดมาก
ทสด สเกลการวดถกตองตรงกบชนดของดชนนน และ
น�าไปวเคราะหไดเหมาะสม กจะท�าใหงานนนม validity
สง และถกน�าไปใชเปนประโยชนตามมา
ผศ. (พเศษ) นพ.ไพโรจน บญลกษณศร ประธานเครอขาย R2R ภาคใต
รปแบบของผลลพธ (Types of outcome)งานวจยทดคอสามารถน�าผลการศกษาใชประโยชนได
นนหมายถงตววดผลการศกษานนๆ ควรเปนดชนทใชในงานนนๆ
อยแลวและสามารถวดเปนรปธรรมทางคลนกไดสะดวก (clinical
outcome) ในทนจะใชการวดผลดานการบรการสขภาพ (Healthcare
outcome measurement) ในงานวจยเชงปรมาณเปนตนแบบ
โครงสรางของเรองทจะวดมกแบงไดเปน 6 หวขอ (ดงตาราง 1)
ไดแก อตราปวย อตราตาย ความเจบปวดของโรค สภาพความ
สมบรณของรางกาย ความพงพอใจ และคาใชจาย เปนตน
อยางไรกตาม ในบางกรณเราไมสามารถวดผลลพธจรงทตองการ
ได เชน เบาหวานขนตา (diabetic retinopathy) เพราะใชเวลา
Category Examples
Morbidity Chronic diseaseComplications
Mortality Ten-year mortality/survivalIn-hospital mortality
Pain AcuteChronic
Functional Status Physical functionSocial function
SatisfactionOverall satisfactionSatisfaction with qualtity of health care
Cost Resource utilizationCost-effectiveness, cost-benfits
Table 1. Outcomes Categories and Exampies
25
R2R Clinic(Blooming Secret
)
26
ตดตามนาน แตเรากตดตามอาการผปวยอยางสม�าเสมอและใหการดแลปองกนหรอรกษาในระยะแรกทตรวจพบ จงตองหา
ตวแทนวดผลอนทสามารถแทนไดรวมไปดวย เราเรยกวา surrogate outcome เชน ใชคา HbA1c or blood sugar แทน
clinical (patient-oriented) outcome
ในบางเรองมตววดผลไดหลายตว เราอาจจะตองเลอกวาตวใดเปน ผลลพธหลก (primary outcome) และทเหลอเปน
ผลลพธรอง (secondary outcome) เพอเอาไวอธบายตวผลหลกตอไป ในบางครงผลลพธหลกเกดขนไดนอย เราอาจจะน�า
เอาผลหลกและผลรองทเปนเรองเดยวกนมารวมกนและวดวาเกดอะไรอยางไดอยางหนง กถอวาผลลพธเปนบวกได เรยกวา
ผลลพธประกอบ (composite outcome)
ระดบมาตรวดผลลพธ (Scale of measurement)
เมอเราตดสนใจไดแลววาจะเลอกตวใดมาเปน
ผลลพธหลกของงานวจย ขนตอไปในงานวจยเชงปรมาณ
จะตองพจารณาวาจะเกบขอมลนนมาไดอยางไรทเปน
รปธรรมทสด ผลลพธทเปนนามธรรมสามารถแปลงเปน
รปธรรมไดหรอไม และตองมความถกตองและนาเชอถอ (validity
and reliability) เชน การเปลยนความรสกปวด เปนคะแนน
ความปวด (pain score) วดโดยใช visual analog scale
เปนตน การวดผลลพธจะตองก�าหนดสเกลการวดดวย
แบงเปน 4 แบบ (ดงภาพ) ไดแก
1. นามบญญต (nominal scale) ไดแก การวดทจด
เปนกลม ถาลงขอมลในแตละคนจะอยกลมไหนของคนคนนน
เชน เพศ (หญง/ชาย) กจะเปน ใชหรอไมใช (0/1) ในตารางเกบ
ขอมล เรยกวา dichotomous data หรอจดเปนกลมทมแยก
ยอยมากกวา 1 อยาง เชน สถานะสมรส เปน โสด สมรส หยา
( บางครงอาจแทนเปนเลข 1, 2, 3) เรยกวา polytomous data
ตวเลขทแทนขอความกลมไมมความหมายทางคณตศาสตร
แตจะสะดวกในการเขาโปรแกรมวเคราะหทางสถตตอไป
2. มาตรล�าดบ (ordinal scale) ไดแก การวดเปนกลม
คลายกบนามบญญตแตมล�าดบขนของขอมล เชน ความพง
พอใจนอย (1) ปานกลาง (2) มาก (3) เราอาจใชตวเลขแทน
ขอความกได แตไมมความหมายทางคณตศาสตรอกเชนกน
3. อนตรภาคชน (interval scale) ไดแกขอมลทเปนตวเลข
มความหมายทางคณตศาสตร มกหมายถงตวเลขท
เราสมมตขน ไมมศนยทแทจรง บางคนอาจ
จะสมมตเรองเดยวกนแตคาตางกน
ได เชน คาระดบอณหภม
เปน C หรอ F
คาคะแนนสอบ
ทเราสมมต
วาจะใหเปนเทาไร มตดลบหรอไม เนองจากเปนคาสมมตจง
อาจจะเปนคาไมตอเนอง มแตจ�านวนเตมเทานน (discrete
data) หรอคาตอเนองกได (continuous data)
4. มาตรอตราสวน (ratio scale) ไดแก คาจรงทเรา
ก�าหนดมาตรวดขนมา จงมคาศนยทแทจรง แตชอมาตรวดและ
สเกลอาจจะตางกนออกไป เชน ความสงเปน ซม., เมตร, ฟต
เปนตน คาชนดนเปนคาตอเนองเสมอ (continuous data)
เมอไดผลลพธจากกระบวนการวดทถกตองแลว จะตอง
น�าไปวเคราะหใหถกตองตรงกบเนอหาและสเกลการวดดวย
การใชสถตวเคราะหโดยนกสถตจะชวยแนะน�าตอไปวาจะตอง
ใชวธการใดไดบางเพอตอบวตถประสงคการวจยนนๆ ตอไป
ผมขออนญาตยกยอดตอนท 2 ไปตอฉบบหนานะครบ
เอกสำรอำนเพมเตม1. M.A. Krousel-Wood. Practical Considerations in the Measurement
of Outcomes in Healthcare. The Ochsner J. 1999; 1(4): 187–194.
26
27
ส�าหรบฤดหนาว ใครก�าลงมองหาเมองทเตมไปดวยธรรมชาต
เงยบสงบ กลางขนเขาธรรมชาต แวดลอมไปดวยวฒนธรรมท
หลากหลาย และรองรอยของแหลงประวตศาสตรสงครามโลก
ครงท 2 ขอแนะน�าใหรจกกบ “เมองขนยวม” คะ
ขนยวม เปนอ�าเภอหนงของจงหวดแมฮองสอน ชอขนยวม
ไดมาจาก แมน�ายวม ทมตนน�าอยในอ�าเภอน และเปนแมน�าทยาว
ทสดของจงหวดแมฮองสอน ขนยวมเปนเมองเกาแกทมผมาอาศย
อยตงแตสมยลานนา ท�าใหมหลกฐานทางโบราณคดใหศกษาเปน
จ�านวนมาก นอกจากนในสมยสงครามโลกครงท 2 ยงถกใชเปน
เสนทางเดนทพของทหารญปนผานไปยงประเทศพมา เสนทางน
มความแตกตางกบเสนทางททหารญปนทใชเดนทพ คอ มการ
สรางความสมพนธอนดของคนในพนท กบทหารญปน ทงการ
ชวยเหลอ และแลกเปลยนวฒนธรรมของทหารญปนกบชาวบาน
อกทง ไมมการกดขขมเหง เปรยบเสมอนการเขามาขอพงพาอาศย
เสนทางทองเทยวแหงใหม...
ยอนรอยประวตศาสตรสงครามโลกครงท 2
ณ ขนยวม จ.แมฮองสอน
โดย คณวนดา ศรสงวาลย
ภาพทหารญปนชวยงานชาวบาน, ภาพชาวบานขายขนมใหทหารญปน
จงขอแนะน�าสถานทพกผอนส�าหรบนกเดนทาง ดงนคะ
“อนสรณสถานมตรภาพไทย-ญปน” เปนจดเรมตน
ของผสนใจส�าหรบทองเทยว เปนสถานทรวบรวมสงของ
และเลาเรองราวความเปนมาของชาวขนยวม
นอกจากยงมอาสาสมครไกดตวนอย หรอคณลง
คณปา คณตา คณยาย มาเลาเรองราวของชาว
ขนยวม และแนะน�าสถานททองเทยวกนอกดวย
ภาพดานหนาอนสรณสถานมตรภาพไทย-ญปน
27
R2R พาเทยว
(R2R Relax Zone)
28
“ทงดอกบวตอง” เลากนวา ระหวางททหารญปนเดนทพมายงขนยวม ไดน�าดอกบวตอง
มาดวย และไดโปรยไวระหวางทาง ท�าใหพนทการเดนทางระหวางอ�าเภอปาย ถงอ�าเภอ
ขนยวม จะเตมไปดวยดอกบวตอง และมจ�านวนมากทดอยแมอคอ ในอ�าเภอขนยวมนเอง
ภาพดอกบวดอง เตมสองฝากถนนของดอยแมอคอ
ภาพเสนทางเดนทพสมยสงครามโลกครงท 2 บานตอแพ-หวยตนนน
เสนทางเดนทพสมยสงครามโลกครงท 2 บานตอแพ-หวย
ตนนน มความยาวประมาณ 13 กโลเมตร ระหวางทางเตมไป
ดวยธรรมชาตทงดงาม และเสนทางเดนทยงมสภาพสมบรณมาก
นอกจากนยงมหลกฐานสมยสงครามโลกครงท 2 ทงหมดโทรเลข
รถจป หมวกทหารญปน เหมาะส�าหรบผรกการเดนปา ชมธรรมชาต
และสามารถศกษาประวตศาสตรไดในเวลาเดยวกน ในการเดนทาง
นน มโปรแกรมส�าหรบเดนโดยไกดพนถน ใชเวลา 1 วน หรอ 2 วน
ส�าหรบผทตองการพกผอนคางคน และส�าหรบผมเวลาไมมาก
สามารถทองเทยวดวยรถมอเตอรไซดได เสนทางนเปนการแสดงให
เหนวา แมวาสงครามจะเปนประวตศาสตรอนเลวราย แตการเรยน
รสงครามเปนบทเรยนทท�าใหทกคนไมกลบไปท�าซ�าอก
หากเทยวกนจนเหนอยแลว ยงมอาหารของชาวไทใหญ ซงม
รสชาตหลากหลายใหไดลมลองทตลาดขนยวม กอนกลบสามารถ
แวะทานอาหาร พรอมพดคยแลกเปลยนความรกบคนในพนทท
พรอมจะพดคย และบอกเลาเรองราวบานเมองอนเปนทรก และ
ภาคภมใจ แกผมาเยยมเยยนทกทาน
ส�าหรบทานทตองการสมผสธรรมชาต และแหลงประวตศาสตร
สามารถเดนทางไปยงขนยวม มทงรถปรบอากาศ กรงเทพฯ-แมฮองสอน
หรอรถสวนตวกสามารถชมทศนยภาพสองขางทาง อกทงยงเครองบน
กมบรการเชนกน ในเทยวบน เชยงใหม-แมฮองสอน และนงรถ
ตอมายงอ�าเภอขนยวม ซงใชระยะเวลาประมาณ 45 นาทเทานน
การเดนทางอาจดไกลไปสกหนอย ขนยวมมบรการทพกในหลากหลาย
รปแบบใหเลอก ทงโรงแรม รสอรท และโฮมสเตย ใหเลอกไดตาม
ความตองการ
หนาวน ไปพกผอน ศกษาธรรมชาต ประวตศาสตร วฒนธรรม
เพอเตมแรงกาย แรงใจ กลบมาท�างาน ธรรมชาตยมตอนรบคณ
อยาลมไปยมใหธรรมชาตกนนะคะ
28
29
เรมตนดวยการกลาวปาฐกถาเปดงานโดย ศ.เกยรตคณ นพ.ประเวศ วะส
ในหวขอ “R2R เครองมอเสรมพลง สรางคณภาพ สสขภาวะ” ทถอวาเปนการสราง
พลงใจใหกบคนหนางานไดมงมนพฒนาคณภาพงานประจ�าอยางไมยอทอ จากนน
ผเขารวมงานกไดเลอกเรยนรภายในหองแลกเปลยนเรยนรตางๆตามความสนใจ
ซงผจดงานไดอ�านวยความสะดวกใหกบผเขารวมงานในการคนหา session ทใช
หองแลกเปลยนเรยนรทชอบไดงายขนผาน Road Map สมดเสนทางการเดนฉบบ
มอถอ ทมรายละเอยดในงานอยางครบครน ผานการน�าทางจากไอคอนสดนารกเพอ
ใหค�าแนะน�าในการเลอกหองส�าหรบ 3 กลม ไดแก แรกพบสบตา สรรหากระบวนยทธ
และใชสนกทกวงการ ซงวทยากรในแตละหองกไดเตรยมเนอหาทเขมขนและค�านง
ถงประโยชนทผเขารวมงานจะสามารถน�าไปประยกตใชได
ตองยอมรบวา ประสบการณจากการประชมครงน นอกจากท�าใหผรวมงาน
หลายทานไดเรยนรเคลดลบเพอพฒนางาน R2R แลว ยงเปนโอกาสอนดทท�าใหเรา
ไดรจกเพอนใหมทงในวงการสาธารณสข การเกษตร และการศกษา รวมถงการได
เรยนรมมมองและวธการกาวเขาสการเปน คณเออ คณอ�านวย คณกจ อยางเตมตว
นอกจากนทางผจดงานหวงเปนอยางยงวา ผเขารวมงานทกทานจะประทบใจและ
เกดพลงใจในการพฒนาคณภาพงานประจ�าผานเครองมอทเรยกวา R2R ตอไปคะ
พรอมกนนขอแสดง
ความยนดกบผลงาน
วจยทไดรบรางวล
ปดฉากอยางงดงามกบงาน R2R Forum ครงท 7
29
กระจายขาวR2R
(R2R’s Update)
30
มาแลวจา...วนนเหยยวขาวสาวจะมากระจายขาว R2R แบบจดเตมเลยคะ เรมตนขาวแรก
กบงาน R2R Forum ประจ�าป 2558 ทชาว R2R รอคอย ขอแจงใหทราบวา งาน R2R Forum
ครงท 8 จะจดขนในชวงเดอนกรกฎาคม-สงหาคม 2558 พรอมกบเนอหา R2R ทเขมขนมากขน
รบรองวาทกทานจะไดพบกบวทยากรทหลายทานรอคอย และสดยอดผลงาน R2R ดเดนคะ
หากมความคบหนาอยางไรจะรบมาแจงใหทราบโดยดวนเลยคะ
กระจายขาวR2R
(R2R’s Update)
หากพดถงงาน R2R Forum แลวนนหนงในสสนของงานทขาดไป
ไมไดเลย คอ การประกวดผลงาน R2R ดเดน ทคนหนางานมงมนตงใจ
ท�างานวจย R2R เพอแกปญหาในงานประจ�า ขอแจงขาวให ทราบวางาน
วจย R2R เจงๆ เตรยมตวกนไดเลยคะ เพราะทาง R2R ประเทศไทย
จะเปดรบสมครผลงำนเขำประกวดตงแตวนท 1-30 เมษำยน 2558 นะคะ
ส�าหรบคนหนางานผมความคดสรางสรรค “มำท�ำ MV ประกอบ
เพลง R2R กนเถอะ” ทาง R2R ขอเชญชวนรวมประกวด R2R Music
Video Award โดยสงผลงานการท�า Music Video ประกอบเพลง R2R
เพอชงของรางวล มลคารวมกวา 10,000 บาท ประกอบดวยเงนรางวล
จ�านวน 5,000 บาท, คาลงทะเบยนเขารวมงาน R2R ครงท 8 จ�านวน
5,000 บาท พรอมรบโลรางวลในงาน ซงผลงานทไดรบรางวลจะไดรบ
การประชาสมพนธไปยงเครอขายทวประเทศอกดวย
สวนทานใดไมถนดในเรองของการท�า MV แตชอบงานเขยน เรากม
กจกรรมใหทานรวมสนกโดยการ “แชรเรองเลำ...เตมใจ เตมฝน เตมพลง
จำกคนหนำงำน” ขอเชญชาว R2R ทงคณเออ คณอ�านวย คณกจ
รวมแชรประสบการณการท�างาน R2R ผานเรองเลา ในหวขอ “เตมใจ เตม
ฝน เตมพลง จากคนหนางาน” ความยาวประมาณ 1 หนากระดาษ โดยจะ
เปนเรองราวสดประทบใจจากการท�างาน R2R หรอแนวทางสดเจงทชวยให
ท�า R2R ไดส�าเรจ กสามารถสงกนเขามาตามความชอบความถนดไดเลย
เพอรวมกนเปนหนงในพลงทจะชวยสรางแรงบนดาลใจใหกบคนหนางาน
ทก�าลงท�า R2R กนอยางขะมกเขมน โดยทาง R2R จะจดสงของรางวลสด
พเศษแบบ Limited Edition ใหกบเจาของเรองราวทไดรบการตพมพคะ
สดทายน อยากขอน�าเสนอ “เพจ R2R Thailand
Fanclub ไลค...ละ...ยง จะไดใกลกนมำกขน” เพราะนาทน
เชอวาคงไมมใครทไมรจกหรอไมเคยใช Social Media อยาง
Facebook นะคะ เพอใหการสอสารของเรากระชบฉบไวและ
สอสารกนไดทนใจมากขน เราจงไดเปดชองทางใหมใหแฟน
คลบชาว R2R สามารถตดตามขาวสาร บทความนานาสาระ
เรองเลาเราพลง และรวมท�ากจกรรมชงรางวลมากมายผาน
ทาง เพจ R2R Thailand Fanclub (https://www.facebook.
com/pages/R2R-Thailand-Fanclub/1455923567983100)
ทานใดทยงไมไดเขาไป Like หรอไปเยยมชม...ลองเขาไปด
สกครงนะคะ รบรองไดวาจะตดใจ
นอกจากชองทาง http://www.r2rthailand.org , R2R
Thailand Fanclub แลว ทานสามารถตดตอสอสาร และ
สงผลงานเขารวมสนกกบ R2R ประเทศไทย ไดท อเมล
[email protected] หรอโทร. 080-459-8170
คะ หวงวาทกทานจะสงผลงานเขารวมสนกและตดตอกน
มาเรอยๆ นะคะ
30
R2R ขอเชญรวมแบงปนเรองราวสถานททองเทยว
แหงใหมทไมเคยมในแลนดมารคใดมากอน สถานทจะ
เลกหรอใหญไมส�าคญ ขอเพยงเทยวแลวไดแรงบนดาลใจ
ในการท�างาน เหมอนไดชารจแบต
ใหชวต ในหวขอ “สรางแลนดมารคใหม เทยวเมองไทย
เตมไฟคนท�างาน” ความยาว 1 หนากระดาษ
พรอมภาพประกอบ 5-10 ภาพ ส�าหรบผทได
ตพมพทาง R2R จะจดสงรางวลกระเปาเปให
ถงบานเลยคะ...แลวเราจะตามไปเทยวนะคะ
มาเปนนกเขยนใน Inside R2R กนเถอะ
เพราะคอลมนของเรา
คอคอลมนของคณ
(ภาพของรางวล)
31
เครอขาย R2R ภาคตะวนตกหรอเครอขาย R2R
เครอขายบรการสขภาพท 5 (นครราชสกาญจน
เพชรสมทรครขนธ) ไดมการเรมขยบเขามาเรยนร
R2R ในเดอนสงหาคม 2553 โดยมบคลากรเขารวม
หลกสตร อบรมเชงปฏบตการ การผลกดนงาน
ประจ�าสงานวจย จากนนกกาวตอไปดวยการ
เขารวมเวทแลกเปลยนเรยนร “เคลดลบส�ำหรบ
คณอ�ำนวย” ในเดอนสงหาคม
กระทงในป 2554 มการสงบคลากรเขาอบรม ศกษาดงานดาน R2R ทศรราช
ซงบคลากรศนยการแพทยกาญจนาภเษกไดสงผลงานเขารวมประกวดและรบรางวล
R2R ดเดน จากผลงาน “การพฒนากระบวนการรบ-สงผาดวยระบบ Lean กรณ
ศกษาศนยการแพทยกาญจนาภเษก (ยทธการทงบอมบ)” ในงาน R2R National
Forum ครงท 4
ซงในชวง 2 ปน ยงเปนการขบเคลอนกนในรปแบบของหนวยงาน กระทงม
การรวมกลมกนเพอท�างานเปนเครอขายครงแรกในเดอนกนยายน หลงการจดงาน
R2R Forum ป 2544 เพอเชอมโยงเครอขาย R2R ภาคตะวนตกซงในขณะนนมเพยง
4 จงหวด คอ นครปฐม ราชบร สพรรณบร กาญจนบร ท รพ.ศนย นครปฐม จงไดชอ
เมอแรกจดตงวา “นครราชสกาญจน” โดยมการด�าเนนงานภายใตรมของเขตบรการ
สขภาพท 4 มกจกรรมแรกในการขบเคลอนคอ ใหมการจดอบรมใหบคลากรเขาใจ
แนวคด R2R ทถกตอง โดยในการประชมครงดงกลาวไดมแผนการด�าเนนงานของ
เครอขายในโครงการตางๆ ไมวาจะเปน โครงการอบรมคนท�า R2R อบรม Facilitator
ของเครอขาย อบรม Ethic โครงการ Facilitator สญจร การจดงานมหกรรม
เครอขาย การจดท�าเวบไซตและวารสาร R2R ภมภาคตะวนตก โดยมศนยการแพทย
กาญจนาภเษก มหาวทยาลยมหดล และ โรงพยาบาลเมตตาประชารกษ (วดไรขง)
เปนแกนหลกในการจดกจกรรมดานการสรางองคความร และยงคงด�าเนนอย
จนปจจบน รวมเปนจ�านวนโครงการทด�าเนนการตงแตปงบประมาณ 2555-2558
เปน 22 โครงการ 120 ครง
เพอใหบคลากรในเครอขายไดพฒนาศกยภาพในการเปนคณอ�านวย ในป 2555
จงสงบคลากรไปอบรม R2R Facilitator advance course I หรอเรยกกนในชอ
เลนๆ วา “Facilitator ขนเทพ” ทจดโดยสถาบนพฒนาระบบสาธารณสข (สวรส.)
และ ทม R2R ของโครงการสนบสนนการพฒนางานประจ�าสงานวจยระดบประเทศ
คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล เพอกลบมาเปนก�าลงในการขบเคลอน R2R
ของเครอขาย เปนรนแรก และเมอมการจดรนท 2 ในป 2556 กสงบคลากรไปอบรม
อกครง เปนอนวาเครอขายเราไดคณอ�านวย ทจะมาชวยขบเคลอนเครอขาย 2 รน
เรองเลา...จากชาว R2R ภาคตะวนตก
31
เครอขำย R2R
(R2R Network)
32
ทงนในเดอนมกราคมปเดยวกน เครอขายโดยศนยอนามยท 4 ราชบร
ไดมการฝกอบรมจรยธรรมการวจย โดยความรวมมอจากส�านกผตรวจ
ราชการประจ�าเขตตรวจราชการท 4 และสถาบนพฒนาการคมครองการ
วจยในมนษย (สคม.) ณ ศนยอนามยท 4 ราชบร และในป 2557 ยงได
สงบคลากรไปอบรม “การเปนคณอ�านวย” ของกรมวชาการ กระทรวงสาธารณสขอกดวย ผลจากการอบรม Facilitator ใน
โครงการตางๆ มผลโดยตรงกบโครงการ Facilitator สญจร โดยแตละจงหวดเมอทราบวา เครอขายม Facilitator คอยอ�านวย
ความสะดวก จงมการรวมตวกนของผสนใจในการพฒนางาน และแจงความประสงคมายงทม Facilitator ขนเทพ เพอใหไป
ชวยใหค�าแนะน�าในการเรมตนท�า R2R มากขนตามล�าดบ
การท�างานของ Facilitator ไดเรมขนทนท ตงแต
Facilitator ขนเทพรนท 1 กลบจากการอบรมแลว โดยรวมกน
วางแผนเพอด�าเนนการตามแผนทตงไว ซงงานแรกทจดขนใน
นามของเครอขาย คอ การจดงาน R2R region forum ครงท 1
ปงบประมาณ 2555 ในชอ “มหกรรม R2R เครอขายนครราช
สกาญจน เรยนรรวมกน สรรคสรางองคการ” ณ ศนยการแพทย
กาญจนาภเษก มหาวทยาลยมหดล ศาลายา ถอเปนการ
เปดตวเครอขายอยางเปนทางการ และเปนกจกรรม
ครงส�าคญในการประสานเครอขายทง 4 จงหวดเขาดวยกน
ซงมหกรรม R2R นไดจดขนอยางตอเนองทกปโดยใน
ป 2556 จดขน ณ โรงพยาบาลราชบร ในชอ R2R Valentine
รกเธอมานาน แตงงานกนไหม? และในป 2557 กมการจด
มหกรรม R2R เปนครงท 3 ของเครอขาย ณ โรงพยาบาล
ราชบร ในชอ R2R Valentine season II
ซงการจดงานครงนมการเปลยนแปลงหลายประการ
ไมวาจะเปนการเปลยนชอจากชอมหกรรม R2R ไปเปน R2R
regional forum และยงเปนครงแรกทมการขยายเครอขาย
เปน 8 จงหวด โดยจงหวดทเพมมาไดแก เพชรบร สมทรสาคร
สมทรสงคราม ประจวบครขนธ ตามเขตบรการสขภาพ
ซงรวมเปนเขตบรการสขภาพท 5 จากวนนนเครอขาย R2R
เขตบรการสขภาพท 5 หรอเครอขาย R2R ภาคตะวนตก
จงมนามสกลวา เพชรสมทรครขนธ รวมเปนชอใหมคอ
นครราชสกาญจน เพชรสมทรครขนธ รวมถงรปแบบใน
การจดทไดเชญเครอขายอนๆ มารวมในงานมหกรรมของ
เครอขายเราดวย มใชเปนการจดอยแตในเครอขายเทานน
ซงกอนการจดงาน ทางเครอขายไดโอกาสในการไปศกษา
รปแบบการจดงาน R2R ทเปนแบบ regional forum จาก
เครอขายนครชยบรนทร เพอน�ามาประยกตใชกบจดงานใน
ครงน นบเปนการขยายความรวมมอในการแลกเปลยนเรยนร
อยางดเยยม และกอใหเกดการตนตวในเครอขายมากขน
นบเปนก�าลงใจส�าคญของคนท�างานเครอขายอยางมาก
ทไดเหนการเตบโตของกระบวนการพฒนางาน
สงเหลานท�าใหคณะท�างานเครอขายเหนวา ควรมการ
จดท�าแนวทางในการด�าเนนงานของเครอขาย ใหสามารถ
ปฏบตไปในทางเดยวกน เนองจากเครอขายเรามหลายจงหวด
และคอนขางเปนพนทกวาง จงรวมกนจดท�าแผนยทธศาสตร
แผนแรกของเครอขายขนในเดอนกนยายน 2557 ณ โรงแรม
เวสเทอรนแกรน ราชบร เพอใชในการด�าเนนงานโครงการ
ตงแตปงบประมาณ 2558 โดยไดรบความชวยเหลอจาก
R2R ประเทศไทยจนการเขยนแผนลลวงไปไดดวยด โดยทาง
เครอขายจะไดด�าเนนการตาม
แผนยทธศาสตรนตอไป
