กองวจยและพฒนางานสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร

17 มถนายน 2562

การวจยในงานประจา (R2R) ในงานสงเสรมการเกษตร

ความร ปญหา ความ สาเรจ

การสรางความร ๒ แนว

วจย KM

การวจย

หมายถง กระบวนการคนควา

หาความร ใหม ดวยวธการทเปน

ระบบหรอวธการท เชอถอได

• ทดลอง • จดเวท • สงเกต • สมภาษณ • สารวจ • PRA/PAR • ฯลฯ

• แบบสงเกต • แบบสมภาษณ • แบบบนทก • mind map • การประชมกลม

สงสย/ไมมคาตอบ

โจทย/คาถาม

วตถประสงคการวจย

วธการไดขอมล ขอมล วเคราะห สงเคราะห

ขอมล •ตวเลข

•ไมใชตวเลข ตวหนงสอ คาพด ภาพ

~เปรยบเทยบ ~ความหมาย ~หาเหตผล ~หาความสมพนธ ~จดหมวดหม

+ - × ÷

เครองมอเกบขอมล • ไดคาตอบโจทย • สรางความร • นาไปพฒนางาน

กองวจยและพฒนางานสงเสรมการเกษตร

การพฒนา (Development)

การพฒนา คอ การทาใหเกดการเปลยนแปลงหรอการดาเนนการเพอทาใหดขน

ลาดบขนของการพฒนา

ขนท 1 กาหนดเปาหมายของการพฒนา

ขนท 2 ประเมนสภาวะเบองตน

ขนท 3 กาหนดรปแบบการพฒนา

ขนท 4 ประเมนผลการพฒนา

การวจยและพฒนา

การพฒนารปแบบหนงทใชการวจยเปนเครองมอโดยผวจย หาวธหรอนวตกรรมมาแกปญหา/ปรบปรง/พฒนางานทรบผดชอบ

ผทาวจย : คนทปฏบตงานประจา ซงเขาใจปญหาในงานททาเปนอยางด

ความรอยในตวคนทางาน คนทางานเปนผคนหา และสรางความรใหมไดดวยตนเอง โจทยวจยมาจากงานประจา : มปญหาอะไรททาให

งานไมบรรลเปาหมาย หรองานททาอยสามารถพฒนาใหดข นกวาเดมไดอยางไรบาง

ผลลพธดท “ผลทเกดขนตอผมาใชบรการ/เกษตรกร”

การนาผลวจยไปใชประโยชน : ใชพฒนางาน ประจา

หลกการ R2R (Routine to Research)

• วธการเกบขอมล • วเคราะหขอมล • บนทกผล

Routine

Research

พฒนางาน

ความรใหม/ วธการใหม

พฒนาคนทางาน

๒.สงทตองการพฒนา/กาหนด

เปาหมาย/วตถประสงค

๑. ปญหาในงานท

รบผดชอบ/โจทยวจย

๓.คนหาขอมล/วางแผนพฒนาเพอตอบโจทย

วจย ๔.ดาเนนการ

(action)

๕.เกบขอมล/วเคราะหขอมล

๖.สรปผล/รายงาน/เผยแพร

R2R

จดเร มตนมอใหมทา R2R

ขอมล

เปาหมาย

ทาเปนทม

ปญหา ??

สภาพปจจบน

เปาหมาย

2

Problem tree

1

กางปลา 2

3

S W

O T

เครองมอในการวเคราะหปญหา/

คนหาโจทยวจยจากงานประจา

14

Smart A4 4

ปฏทนปลกพช 5

Mind Map 6

บตรคา 7

ปจจย (สาเหตหลก)

ปจจย (สาเหตหลก)

ปจจย (สาเหตหลก)

ปจจย (สาเหตหลก)

สาเหต

ปจจย (สาเหตหลก)

ปจจย (สาเหตหลก)

ปญหา • ควรกาหนดแบบชดเจน และเปนไปได • ควรกาหนดหวขอปญหา ในเชงลบ

สาเหตยอย สาเหตยอย

สาเหตยอย สาเหตยอย

เกษตรกร

ขาดแรงจงใจ ดานราคา

วตถประสงค

กระบวนการ

ขาดความร

ไมแตกตาง

ขาดการตดตามอยาง

ตอเนอง

ขาดความรความเขาใจ

จนท.จงหวดชแจงไมชดเจน

ขาดการคนควาหาความร เพมเตม

งานเยอะ

16

ทาไมเกษตรกรท

เขารวมโครงการ

GAP ไดรบใบ Q ไม

ครบตามเปาหมาย

เจาหนาท

ไมมแหลงรบซอ

โจทย ทบทวน

• คยกบเจาหนาท • คยกบเกษตรกร

โจทยเดม

โจทยใหม

แนวทางสงเสรม GAP ขาว จ.รอยเอด

ดาเนนการ (action)

เกบขอมล/วเคราะหขอมล

สรปผล/รายงาน/เผยแพร

แนวทางการสงเสรม GAP ขาวทม ประสทธผลของจงหวดรอยเอดควรเปนอยางไร

• โจทยใหญ : แนวทางการสงเสรม GAP ขาวและพชอน ทมประสทธผลของจงหวดรอยเอดควรเปนอยางไร ?

• โจทยยอย 1 : กระบวนการสงเสรม GAP ขาวและพชอนของเจาหนาทควรเปนอยางไร ?

• โจทยยอย 2 : กระบวนการปฏบตของเกษตรกรเพอใหได GAP ขาวและพชอน ควรเปนอยางไร ?

• หวขอวจย : แนวทางการสงเสรมสนคาเกษตรปลอดภยและไดมาตรฐาน GAP ขาวและพชอน ท มประสทธผลของจงหวดรอยเอด

• วตถประสงค 1 : เพอศกษากระบวนการสงเสรมการผลตสนคาเกษตรปลอดภยและไดมาตรฐาน GAP ขาว และพชอนของเจาหนาทสงเสรมการเกษตรในจงหวดรอยเอด

• วตถประสงค 2 : เพอพฒนากระบวนการปฏบตของเกษตรกรเพอใหไดใบรบรอง : GAP

สรปแนวทางการสงเสรม GAP ขาวและพชอน

นาแนวทางทไดไปใชในการสงเสรม GAP ขาวและพชอน

เกบขอมลเชงคณภาพ : วธปฏบตงานของ จนท. และการนาความรไปปฏบตของเกษตรกร เกบขอมลเชงปรมาณ : จากผลการตรวจรบรองของหนวยตรวจรบรอง

สรปผลและจดทารายงานการวจย จดเวทวพากษผลการดาเนนงาน

จดทารายงานฉบบสมบรณ

ข นปฏบต

ข นสงเกต

ข นสะทอนผลนาสการ

พฒนา

ถอดบทเรยนจาก จนท.สงเสรมการเกษตร

ถอดบทเรยน จากเกษตรกร

ข นถอดบทเรยน

ขอบเขตการวจย ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

การถอดบทเรยนจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร ในเวทสมมนา

เชงปฏบตการระดบอาเภอ (District Workshop : DW)

ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

ถอดบทเรยนจากเกษตรกรทผานการรบรองโดยใบรบรองคณภาพ GAP ขาวและพชอน

ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

สรปแนวทางการสงเสรม GAP ขาวและพชอนในเวทสมมนา

เชงปฏบตการระดบอาเภอ (District Workshop : DW)

ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

แนวทางสงเสรม

GAP ขาว จ.รอยเอด

สงเสรมใหเกษตรกรใชสารเคม

อยางถกตอง

สรางแรงจงใจ

การถายทอดความร

แกปญหาการไมจด

บนทก

ผลการวจย : เกษตรกร

ราคา

ความย งยน

สอหลากหลาย

การ

มสวนรวม

งาย

สบาย สนก

เครอ ขาย

ใหความร

รวม กลม

ให

ความร IPM

ใชสอ ใหเหน

อนตรายรายแรง

แนวทางสงเสรม

GAP ขาว จ.รอยเอด

จดทาแผนปฏบตงาน

บรหารจดการ

ศกษาหาความร ตามสอตางๆ

ทศนคตทด

ผลการวจย : เจาหนาท

ทมา : สนง.กษจ.รอยเอด

-แกไขปญหาเกษตรกรไมมผลผลต

-ใหหนวยตรวจรบรอง ตรวจผลผลตเกษตรกรทนตอรอบของการเกบเกยว

แผนสปดาห/ แผนเดอน

และแผนบรณาการหนวยงาน

การวจยเชงปฏบตการ แบบมสวนรวม

(Participatory Action Research :PAR)

การวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR)

R A P

Participatory + Action + Research ผสมผสาน การมสวนรวม+ การปฏบต + การแสวงหาความร 04/07/62 26

รวมคน/

รวมคด

รวม

ตดสนใจ/

วางแผน

รวมทา รวมตดตาม/

สรปบทเรยน

รวมรบ

ผลประโยชน

นกวจย/นกวชาการ

ชมชน ภาครฐ

ก

า

ร

ม

ส

ว

น

ร

ว

ม

ความสมพนธของทม 3 ฝาย 3 โลก

ทมสวนกลาง

ทมทองถน คนในชมชน

แสวงหาความจรง

มงแกปญหา การเรยนร

แสวงหาความจรง

แกปญหา การเรยนร

กอนทาวจย หลงทาวจย

ทองถน

สวนกลาง

คนในชมชน

04/07/62 28

เทคนคการทา PAR ใหประสบความสาเรจ

สาหรบนกสงเสรมฯ

มมมองผบรหาร

คดใหเปนวงจร

คดนอกกรอบ

ชวนคด-ชวนทา

กดไมปลอย

ทาอยางทเขยน

เขยนอยางททา

มมมองผปฏบต

- ตองเขาใจกระบวนการสงเสรมฯ

- เนยนไปกบเนองาน

- เขาใจพนท

- เกบคาวา “วจย” ใสกระเปา

- ใจตองพรอม (แมงานจะถาโถม)

- ตงธงไวปลายทาง

... จดหมายคอเกษตรกร

ผบรหาร ตองเขาใจ และ เอออานวย...???

กรณตวอยาง งานวจย PAR

เวท วตถประสงค เครองมอ

๑ วเคราะหสถานการณการผลต -คนหาปญหา-สาเหต -คนหาศกยภาพ -คนหาแนวทางแกไขปญหา กาหนดเปาหมาย/ประเดนพฒนา ทชดเจน

-แผนผงกางปลา, SWOT -ปฏทนการปลกพช -จดลาดบความสาคญของปญหา -บตรคา

๒ วเคราะหสถานการณการตลาด, การตรวจสอบยอนกลบ,สรางแบรนด

Business Model Canvas (BMC)

๓ จดทาแผนการดาเนนงาน จดทาแผนการทาแปลงทดสอบเทคโนโลย

แบบฟอรมการเขยนโครงการ แบบฟอรมจดเกบขอมล

๔ ศกษาดงานพนทตนแบบ/การถายทอดเทคโนโลยเพอเพมความร

ประเดนศกษาดงาน/ฝกอบรม

ลงมอทา (Action) แบบบนทกขอมล ๕

ตดตาม/วเคราะห สงเคราะห สรปบทเรยนรวมกน/คนขอมลสชมชน

Mind map, กราฟ

แผนการจดเวทชมชน

เวท # 4

เวท # 5

เครองมอในการทางานสงเสรมการเกษตร

เปาหมายหลก R2R : ส.ป.ก.

ส : ความสข ความสนก

ในการทางาน

ก : กาวหนา การสรางความรเพอพฒนาตนเอง/งาน/

องคกร

ป : ประเทองปญญา เกงข น ฉลาดขน เขาใจ

เร องตาง ๆ ไดดข น

ทมา : วจารณ พาณช

ความเปลยนแปลงทเกดขนเมอนา R2R มาใชในงานสงเสรมการเกษตร

องคกร

ชมชน

เจาหนาท

- วเคราะหสถานการณ

แกไขปญหาในงานท

รบผดชอบไดตรงจด

- พฒนาการคดเชงระบบ

- ไดเพอน/เครอขาย

- ภาคภมใจ

-ใหบรการทสะดวก

รวดเรว ตรงตามความ

ตองการของเกษตรกร

- พฒนาการทางานให

เปนทยอมรบของผมา

ใชบรการ มความ

นาเชอถอ

- พฒนาการคดเชงระบบ เพอแกปญหาของตนเอง

- ไดเพอน/เครอขาย

- พฒนาบนพนฐานการพงตนเอง

ขอถาม

นกสงเสรม/ ผนาการเปลยนแปลง

อยากมโอกาสไดคดและทาอะไรดวยตนเองหรอไม?

อยากทาอะไรใหมทแตกตางหรอไม?

อยากทางานดวยความสนกและเปนทมหรอไม?

อยากทาอะไรทดๆ มคณคาหรอไม?

อยากจะชวยใหชาวบานมความสขหรอไม?

อยากใหสงคม ชมชน เกษตรกรยอมรบหรอไม?

อยากพฒนาตนเองและสรางบทเรยนใหคนอนหรอไม?

อยากใหตนเองเปนนกสงเสรมมออาชพอยอยางมศกดศรหรอไม?

อยากสรางประโยชนตอชาวบานและองคกรหรอไม?

คาตอบ อยท เราจะตดสนใจ

และลงมอทาดวยตนเอง

ทมา : บาเพญ เขยวหวาน

ไมมอะไรเลกนอยเกนไปทจะร ไมมอะไรยงใหญเกนไปทจะพยายาม

การทางานใดๆ ไมเพยงแคทาได แตตองทาไดด

ขอใหมความสขกบการทา R2R