Prawo Rzymskie (Skrypty)_ Prawo Rzymskie - Prawo Rzeczowe (Skrypt)

15.04.2015 PrawoRzymskie(skrypty):PrawoRzymskiePraworzeczowe(skrypt)

http://jaroslawklis.blogspot.com/2012/11/praworzeczoweskrypt.html 1/15

Prawo Rzymskie (skrypty)

c z w a r t e k , 1 l i s t o p a d a 2 0 1 2

Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt)

Moja fascynacja prawem ma swoje rdo w prawie rzymskim 2 i p tysica lat temu (z okadem)rozpoczy si jednoczenie dwa procesy: tworzenie zrbw przyszego cesarstwa rzymskiego izarazem systemu prawnego.Cesarstwo rzymskie nie byo jedynym imperium, jakie powstao w czasach staroytnych czynowoytnych. Imponujce jest jednak to, e zostawio trway lad ktry wci odnajdujemy wnaszym codziennym yciu...

Wystarczy sobie uwiadomi, jak wiele wypracowanych wczas zasad prawnych obowizuje bezzmiany do dzisiaj.

Zachcam do poznania skryptw z prawa rzymskiego, jakie opracowaem w okresie moich studiwprawniczych. Pocztkowo suyy mi do lepszego przygotowania si do egzaminu. Potemudostpniem je koleankom i kolegom z macierzystej uczelni, a jeszcze pniej podzieliem sinimi na serwerze Lex dla studentw. Z iloci wywoa ich za porednictwem Googlewywnioskowaem, e cieszyy si sporym zainteresowaniem. Poniewa ju ich na serwerze Lex dlastudentw nie znalazem, publikuj je tutaj.

Jednoczenie jednak zastrzegam, e powstay one w oparciu o notatki pochodzce z pasjonujcychwykadw ksidza prof. Franciszka Lempy (serdeczne pozdrowienia dla Pana Profesora!) oraz lekturypodrcznikw, zatem prezentowana wiedza ma charakter podstawowy i moe by obarczonaniecisociami.

Res rzeczyres corporales przedmioty materialne (take zwierzta, oddzielone czci czowieka, jak wosy)res incorporales (quae tangi non possunt ktrych nie mona dotkn) prawa, np. wierzytelnoci,uytkowanie.

to samoistny przedmiot materialny dostpny i przeznaczony do obrotu lub ograniczony twr

Wstp

Mimo to, liczc na to, e pomagajc w poznawaniu Prawa Rzymskiego 'zara'swoj pasj innych zapraszam do lektury.

Prawo rzeczowe resRes

Rzeczy materialne, dostpne, przeznaczone do obrotu (pojedyncze, zoone,zbiorowe) res corporalis

Natejstronieuywamyplikwcookie,bymcwiadczyCiusugi.Korzystajczniej,zgadzaszsinato.



przyrody, ktry mona opanowa lub zawaszczy. Podzia na:pojedyncze, stanowice organicznie zwizan lub jednorodn cao pod wzgldem

gospodarczym i prawnym;zoone corpus ex cohaerentibus jedna cao skadajca si z czci skadowych; elementy

wchodzce w skad caoci trac swoj odrbno i staj si czci skadowzbiorowe corpus ex distantibus zbir rzeczy oznaczonych wspln nazw (biblioteka, trzoda)

res humani iuris rzeczy suce wszystkim ludziomres imnium communes rzeczy suce wszystkim (powietrze, morze, soce, ksiyc)res publicae nalece do pastwa rzymskiego, w uytku publicznym (drogi, porty, rzeki

spawne)res divini iuris rzeczy boskiego prawa, zwizane z kultem i religi

res sacre rzeczy wite, powicone bogom, tj. wyczone z obiegu ludzkiego (witynie,otarze)

res sanctae mury i bramy Rzymu, supy graniczne, okopy wojenne, niedotykalne ze wzglduna dobro wsplne

res religiosae miejsca otoczone czci, np. pochwku.

Res mancipio (mancipii) grunty pooone w Italii, suebnoci gruntowe wiejskie, niewolnicyoraz zwierzta pocigowe i juczneRes nec mancipio (nec mancipii) rzeczy, nad ktrymi wadzy nie przenosi si, tylko oddaje si wuywanie (take drb)Res nullius rzeczy niczyje, nie nalece do niczyjego majtku prywatnego (dzikie zwierzta,zwierzta oswojone ktre ucieky bez skonnoci do powrotu; mienie cudzoziemcw, z ktrychpastwami Rzym nie prowadzi stosunkw umownych). Szczeglnym rodzajem rzeczy niczyich byy:res derelictae rzeczy porzucone przez dotychczasowego waciciela z zamiarem pozbycia sithesaurus skarb; wartociowy przedmiot ukryty od tak dawna, e w chwili znalezienia nie

mona ustali osoby waciciela.

res mobiles a contrario ruchome, tj. dajce si przenie bez naruszania swojej istotyres immobile, immobilia nieruchomoci grunty i wszystko trwale z nimi zwizane (ager,

fundus) w sposb naturalny lub sztuczny stanowice jego cz skadow (superficies solo cedit to, co poczone z powierzchni (gruntu) naley do gruntu). Prawo rzymskie nie znaoodrbnych nieruchomoci budynkowych czy lokalowych.ager rusticus grunt przeznaczony pod uprawager urbana grunt zabudowany (przeznaczony pod zabudow)

ager naturalis nieruchomo o granicach wytyczonych przez natur (strumie, las, urwisko)ager granice sztuczne, wyznaczone przez mierniczegoTryb nabycia i przenoszenia wasnoci wedle tych samych regu , rnice objawiay si w drobnychsprawach np. w innym okresie zasiedzenia (2 lata dla immobili, 1 rok dla mobili) oraz innychinterdyktw chronicych posiadanie.

species (in specie) rzeczy oznaczone indywidualnie, rzeczy odrbnie kwalifikowane zewzgldu na ich cechy indywidualne (obraz, rzeba), niezamienne

genus, (in genere) rzeczy zamienne, rodzajowo oznaczone, tj. oznaczone co do gatunku,iloci, miary, wagi; gatunek nigdy nie ginie (odpowiednik umowy sprzeday dokonanej podwarunkiem)

Przyjcie podziau zalene od woli kontrahentw, jednak zwyczajowo pewne kategorie rzeczy(podlegajce mierzeniu czy waeniu) okrelano jako genus rzeczami zamiennymi. Przyjty podziaistotny dla zachowania poprawnej formy obrotu: poyczk mogy by objte wycznie genus, zaprzedmiotem uyczenia wycznie in specie.

Rzeczy wyczone z obrotu res extra commercium

Klasyfikacja rzeczy

Wg moliwoci przemieszczania

Wg oznaczenia indywidualnie lub gatunkowo(species, genus)



Rzeczy zuywalne podlegajce zuyciu podczas ich uycia (np. ywno, opa, pienidze),Rzeczy niezuywalne wszystkie inne rzeczy w rozumieniu prawnym.Rzeczy zuywalne nie mogy by przedmiotem uywania usus, uytkowania ususfructus, a takekontraktu uyczenia lub najmu.

Rzeczy podzielne te, ktre przez podzia nie traciy nieproporcjonalnie na swojej wartociRzeczy niepodzielne rzeczy tracce przez podzia swoj istot (zwierzta) lub zmieniajceistotnie swoj warto (kamienie szlachetne).Podzielno lub niepodzielno rzeczy miaa wpyw na moliwo podziau wspwasnoci (podziaprawa na tzw. czci idealne przy wspwasnoci); niepodzielno powodem powstaniazobowizania solidarnego.

dochd pochodzcy od posiadanej rzeczy, organiczne pody jakiej rzeczy lub odczone czciskadowe, uzyskiwane w ramach jej naturalnej eksploatacji jako przychd z niej.

przychody cywilne uzyskane z rzeczy na podstawie stosunku obligacyjnego, kiedy rzecz (lubprawo) przynosi dochd (dochd z czynnoci prawnej, np. czynsz).

rzeczy gospodarczo zwizane z rzecz gwn, wsplnie umoliwiajce uzyskanie rezultatugospodarczego (klucze przynaleno do zamka, agle przynaleno do statku).WASNO

Ulpian: Rozrni naley wadztwo faktyczne od prawa do rzeczy (szczeglnie posiadanie odwasnoci) separata esse debet possessio a proprietatePaulus: Posiadanie jest kwesti faktu, a nie prawa rem facti, non iuris esseWasno nie ma nic wsplnego z posiadaniem Nihil commune habet proprietas cum possessioneWadztwo nad rzeczami mogo mie charakter faktyczny (posiadanie possessio i dzierenie detentio)lub prawny (wyraone w prawach rzeczowych wasno i prawa na rzeczy cudzej iura in realiena). Ograniczonymi prawami rzeczowymi na rzeczy cudzej byy suebnoci, prawo zastawu,emfiteuza (dzierawa wieczysta) i superficies (prawo zabudowy). Wszystkie prawa rzeczowe miaycharakter bezwzgldny (skuteczne erga omnes), objte ochron procesow za pomoc actiones inrem.

Prawem przedmiotowym jest og przepisw obowizujcych w danym pastwie.Prawem podmiotowym uprawnienie np. wasno

Prawo wasnoci dawao nieograniczone prawo bezporedniego korzystania z rzeczy i rozporzdzaniani z wyczeniem innych osb.prawo bezwzgldnie skuteczne erga omnes prawo wasnoci, odnosio si to do wszelkich prawrzeczowych ale i do prawa rodzinnego wadza ojcowska, manus, spadkowe.prawa wzgldne w przeciwiestwo do prawa wasnoci prawa obligacyjne, odnoszce si dokonkretnych osb.Prawo wasnoci dawao pene wadztwo nad rzecz (plena in re potestas) nieograniczone co dotreci, ograniczenia mogy wynika jedynie z okolicznoci zewntrznych i obejmowao m.in.:prawo posiadania rzeczy wasnej (ius possidendi)prawo do uywania rzeczy wasnej (ius utendi)

Wg trwaoci

Wg moliwoci podziau

Poytki naturalne fructus naturales

Poytki cywilne fructus civiles (loco fructus)

Wg przynalenoci (rzecz gwna res generalis, przypado)

Rodzaje wadztwa nad rzeczami

Pojcie wasnoci



prawo zuycia (ius abutendi)prawo do pobierania poytkw (ius fruendi)prawo do rozporzdzania rzecz wasn (ius disponendi)

sfera obyczajowa w przypadku zaniedbywania uprawy roliprawo ssiedzkie zakaz zmiany naturalnego spywu wody, przycinania usuwania drzew na

granicy dziaek, prawo zbioru owocw z wasnego drzewa opadych na dziak ssiadaprawa publiczne ograniczenia o charakterze:

sanitarnym grzebania i palenia zmarych w Rzymiebudowlanymkomunikacyjnym zapewnienie dostpu do drg i rzekadministracyjnym wywaszczenie pod budow i konserwacj drg, placw, akweduktw

ciary publiczne (munera publica) obowizek utrzymania drg publicznych ssiadujcych zgruntem (LXIIT), obowizek przekazywania poczty, pacenie podatkw (tributia)

przysugujca wycznie obywatelowi rzymskiemu, dokonywana na mocy prawa cywilnego,obejmujca zarwno res mancipi (rzeczy nabyte w trybie mancipio lub in iure cessio), dla res necmancipi wystarczajce take nieformalne wydanie rzeczy w trybie traditio. Przedmiotem wasnocikwirytalnej byy wycznie grunty w Italii, niewolnicy i rzeczy ruchome. Tylko takiej wasnociprzysugiway pretoryjne rodki ochrony wasnoci: rei vindicatio oraz actia negatoria.

rodzaj wasnoci powstajcy w przypadku przeniesienia wasnoci na res mancipi w trybietraditio; pozbywca pozostajc nadal wacicielem kwirytarnym traci realne prawo dysponowaniarzecz (nudum ius Quiritium goe prawo Kwirytw); nabywca posiada possessio civilis , awacicielem kwirytalnym stawa si przez zasiedzenie usucapio (po 1 lub 2 latach).W przypadku sporu nabywcy przysugiwao prawo ochrony prawnej (pretorskiej) w trybie exceptioiustii dominii a take actio Publicana z prawem egzekucji przy pomocy venditio bonorum, a takeprawo dziedziczenia pretorskiego bonorum possessio, ktremu pretor udziela ochrony procesowej(skargi i ekscepcji) std te nazwa wasno pretorska.Dualizm rodzajw wasnoci znika w prawie justyniaskim.

jako wasno ludu rzymskiego nie mogy stanowi wasnoci indywidualnej; pozostaway one wrkach prywatnych z prawem posiadania i uytkowania, a w rzeczywistoci wadztwo byodziedziczne, zbywalne, bezwzgldne mimo to nie okrelone jako wasno! Likwidacja pojcia powprowadzeniu opodatkowania nieruchomoci przez ces. Dioklecjana (292 n.e.)

peregryni mogli by wacicielami w swoich miastach na podstawie prawa narodowego. Nabycieod obywatela rzymskiego rzeczy nie dawao peregrynowi wasnoci kwirytarnej, ale podlegaopretorskiej ochronie za pomoc actiones utiles. Wasno peregrynw stracia na znaczeniu poedykcie Karakali.

nastpowao na podstawie faktycznego wadztwa nad rzecz przez okres: 1 roku dla rzeczyruchomych, 2 lat dla nieruchomoci (nie dotyczyo rzeczy skradzionych, nabytych przemoc,wyjtych z obiegu, pniej take zbiegych niewolnikw i rzeczy nalecych do skarbu pastwa);ponadto nabywca winien dziaa w dobrej wierze (bona fides); nadzwyczajne sposoby zasiedzenia:usurpatio pro hedere dotyczyo prawa zasiedzenia (po 1 roku) majtku spadkowego wprzypadku nie objcia go przez heredes extraneiusureceptio fiduciae causa odzyskanie przez zasiedzenie rzeczy, ktra zastaa fiducjarnieprzeniesiona na inn osob, celem zabezpieczenia wierzytelnoci (fiducia cum creditore contracta),

Ograniczenia uprawnie waciciela

Rodzaje wasnoci

Wasno kwirytarna (dominium ex iure Quiritium, proprietas)

Wasno bonitarna (in bonis) pretorska

Nieruchomoci w prowincjach

Wasno peregrynw (peregryni certe civitatis)

Pierwotne nabycie wasnoci

Usucapio zasiedzenie



bd w celu uyczenia lub przechowania rzeczy (fiducia cum amico contracta); gdy rzecz znalazasi ponownie w posiadaniu poprzedniego waciciela, wwczas bez wzgldu na tytu i dobr wiarodzyskiwa on dan rzecz przez zasiedzenie (dla fiducia cum amico) lub po spacie dugu (dla fiduciacum creditore).

res habilis rzecz musi si nadawa do zasiedzenia (wyczeni zbiegli niewolnicy, rzeczy wyjte zobiegu, wasnoci skarbu pastwa)titulus posiadanie prowadzce do zasiedzenia oparte na susznym i prawdziwym tytule(bona) fides dobra wiara, przekonanie, e wydajcy jest wacicielem rzeczy (wymagana przyzawarciu umowy i wydawaniu rzeczy)possessio wadanie rzecz z wol zatrzymania jej dla siebie, sprawowane w sposb nieprzerwany(utrata posiadania powodowaa przerwanie zasiedzenia)tempus odpowiedni czas: 1 rok dla ruchomoci, 2 dla nieruchomoci; od reformy Justyniana 3 /10 lub 20 (spadkobierca moe kontynuowa zasiedzenie spadkodawcy, o ile spenia pozostaeprzesanki potrzebne dla zasiedzenia; od czasw Sewerw rwnie kupujcy mg doliczy czasposiadania przez zbywc)W prawie archaicznym zasiedzenie usuwao braki formalne (brak odpowiedniej formy przyprzenoszeniu wasnoci); oprcz tego dla spadkobiercw przywaszczajcych sobie rzecz ze spadkunie wiedzc, e bya ona zdeponowana lub oddana w komodat, usuwao take braki materialne(wymg, by zbywajcy by wacicielem rzeczy).

zawadnicie dzikimi zwierztami, zowienie ryby, ptaka a take zawadnicie rzeczamiwyrzuconymi przez morze (muszle, drogie kamienie), mienie nalece do nieprzyjaciela iznajdujce si na terenie pastwa rzymskiego w czasie wojny, rzeczy porzucone wiadomie przezwacicieli z zamiarem pozbycia si ich.

Rzecz o mniejszej wartoci poczona z rzecz o wikszej wartoci stawaa si wasnociwaciciela rzeczy gwnej; a takeavulio przymuliskoavulsio osuwiskoalveus derelictus koryto rzeki zmieniajcej swj bieg przypada wacicielom po obu brzegachinsula in flumine nata wyspa powstaa na rodku rzeki przypada wacicielom nieruchomoci naobu brzegach, jeli po jednej stronie, wasno nabywa waciciel nieruchomoci lecej bliejwyspysuperficies solo cedit poczenie ruchomoci z nieruchomoci (staje si wasnoci wacicielanieruchomoci z chwila trwaego poczenia z ni) inaedificatio wzniesienie budynku implantatio zasadzenie roliny satio zasianie roliny

przy wykonaniu z cudzego materiau innej rzeczy; sabianie nowa rzecz wasnoci wacicielamateriau, wg prokulian do przetwrcy; z biegiem czasu nabycie praw uzalenione od tego,czy mona przwrci poprzedni stan; jeeli tak, to wacicielem stawa si waciciel materiau,jeeli nie, to przetwrca drugiej stronie przysugiwao roszczenie odszkodowawcze.

wartociowej rzeczy, ktra miaa waciciela, ale tak dugo bya ukryta, ze nie mona ustali, ktonim by. Pocztkowo skarb wasnoci waciciela nieruchomoci, w czasach Augusta skarb rzeczniczyj bona vacantia i jako taki jest wasnoci skarbu pastwa (aerarium, fiscus). KonstytucjaHadriana wprowadzia zasad, e skarb znaleziony na cudzym gruncie przypada po poowiewacicielowi gruntu i znalazcy. Skarb znaleziony na gruncie znalazcy i miejscu powiconym wcaoci naleny znalazcy.

Staj si odrbnymi rzeczami dopiero po naturalnym odczeniu od rzeczy i ich wasno przypadawacicielowi rzeczy gwnej; wyjtki posiadacze w dobrej wierze za upraw i trosk (pro

Przesanki niezbdne do zasiedzenia rzeczy:

Occupatio zawaszczenie

Accesio poczenie

Specificatio przetworzenie

Thesaurus znalezienie skarbu

Fructus poytki



cultura et cura) i emfiuteucie z chwil odczenia od rzeczy macierzystej (separatio),usufruktuariuszowi i dzierawcy z chwila ich objcia (perceptio).W niektrych przypadkach przy rei vindicatio brano pod uwag, czy owoce zostay zebrane (fructuspercepti), czy zaniedbano je zebra (fructis neglecti lub fructis percipiendi) lub czy zostay zuyte(fructus consumpti) czy te jeszcze istniej (fructus extantes).Uwaga: Dziecko niewolnicy partus ancillae nie byo poytkiem w tym rozumieniu i podlegaoodrbnemu uregulowaniu.

uroczysty akt sprzeday, dostpny wycznie dla obywateli rzymskich, dokonywanej w trybiejawnym (wymaga obecnoci 5 wiadkw + libripensa) z waeniem i przekazaniem rzeczy orazzapaty, w pniejszym okresie z zastosowaniem symboli; akt pozornej sprzeday (imaginariavenditio) stosowany take przy darowiznach, ustanowieniu posagu, fiducjarnym przeniesieniuwasnoci jak te przeniesieniu praw osb alieni iuris w mancipium, przy wprowadzaniu ony podwadze ma coemptio oraz przy dokonywaniu adoptio i emancipatio w kodyfikacjijustyniaskiej zastpione przez sowo traditio

przeniesienie wasnoci res mancipii jak i res nec mancipii w trybie pozornego procesuwindykacyjnego w oparciu o postpowanie confessio in iure przed pretorem (namiestnikiem)

nieformalne przeniesienie wasnoci, oparte na ius gentium, w prawie klasycznym polega na:1) przeniesieniu posiadania z waciciela (pozbywcy ) na nabywc2) w nastpstwie uzasadnionej, zgodnej woli,3) wrczenie nastepowao na podstawie susznego tytuu iusta causa traditionis. Konieczne byo

spenienie zasady nemo plus iuris ad alium transfere..., a take posiadanie zdolnoci dorozporzdzania rzecz.

traditio brevi manu nabywajcy jest ju posiadaczem naturalnym rzeczy (komodatariusz,depozytariusz, usufrukruariusz) wola zbywcy (traditione nuda voluntas) jest wystarczajcaconstitutum possessorium zbywca przenosi wasno rzeczy na nabywc bez jej wydania (soloanimo) (bo umowa przewiduje jednoczenie np. czasowe wykorzystanie danej rzeczy przez zbywc)traditio longa manu przeniesienie wasnoci rzeczy przez ich wskazanie, bez fizycznegozetknicia z nitraditio symbolica przeniesienie wasnoci rzeczy przez wrczenie kluczy do skadu, magazynu, wktrym s one zawarte

Iusta causa traditionis istot (czynnoci poprzedzajcej sprzeda w formie) traditio jest wola przyczyna wynikajca z czynnoci prawnej zawartej przed dokonaniem traditio, a zobowizujcejdo przeniesienia wasnoci.

Samo wrczenie nie musiao powodowa przeniesienia wasnoci, a nawet posiadania (np. depozyt dzierenie; zastaw rzeczy przez dunika u wierzyciela, daje wycznie posiadanie).Nieporozumienie co do iusta causa traditionis tradent (poprzednik) dawa poyczk, a nabywcamyla, e otrzymuje darowizn lub causa nie bya iusta (np. czynno zabroniona przez prawo)powodowao brak przeniesienia wasnoci. iusta causa traditionis bya konieczna obok zgodnej woli do przeniesienia wasnoci. Bya czynnoci prawn kazualn (przyczynow).Pozbywca nie musia nawet by wacicielem rzeczy wierzyciel zastawniczy (zastawnik), ktrydziaa z upowanienia zastawcy, na podstawie umowy o sprzeda rzeczy zastawionej (pactum devendento) mg sprzeda rzecz. Musiao jednak nastpi przekazanie rzeczy, pierwotnie z rki dorki, pniej symbolicznie prawo justyniaskie (traditio ficta). W prawie klasycznym traditio

Pochodne nabycie wasnoci przeniesienie wasnoci

Mancipatio

In iure cessio

Traditio

Przeniesienie wasnoci bez faktycznego wrczenia rzeczy:

Causa traditionis

Ochrona wasnoci



pozwalao przenie wasno res nec mancipi, dla res mancipi wymagana forma przeniesieniawasnoci w oparciu o normy prawa pretorskiego (edykty). Prawo justyniaskie dao tu swobod,take co do iusta causa, co czynio traditio czynnoci prawn abstrakcyjn (oderwan).longi temporis praescriptio ochrona quasiwacicieli gruntw prowincjonalnych (oddawanychw uywanie osobom, ktre zachowyway si jak waciciele) skuteczna tak dugo, jak dugopozwany by w posiadaniu gruntu

ochrona pretoryjna za pomoc skarg skutecznych wobec kadego erga omnes, kto naruszaprawa waciciela; wacicielowi przysugiwao zawsze prawo do odparcia bezprawnego naruszeniaposiadania si vim vi repellere licet.

rei vindicatio powdztwo waciciela kwirytalnego przeciwko kademu, kto pozbawi goposiadania rzeczy zmierzajce do jej odzyskania, na powodzie spoczywa ciar udowodnienia ejest wacicielem kwirytalnym rzeczy; po rozstrzygniciu wyroku zwrot rzeczy obejmowa zwrot(dla pozwanegoposiadacza w zej wierze) caoci poytkw; pozwany upowaniony do otrzymaniazwrotu poniesionych nakadw koniecznych (impensae necessariae) i uytecznych (impensae utiles),pozwany z dobrej wierze (w czasach justyniaskich take w zej wierze) take nakadwzbytkowych (impensae voluptuariae)contravindicatio przeciwpowdztwo; sacramentum sdowa kaucja gwarancyjna; probatiodiabolica dowd diabelski potwierdzenie faktu legalnego nabycia rzeczy bdcej przedmiotemsporuactio negotia powdztwo waciciela kwirytalnego przeciwko kademu, kto naruszawykonywanie uprawnie waciciela twierdzc, e ma do tego prawo (np. powdztwo przeciwkossiadowi roszczcemu sobie prawo do suebnoci ); na powodzie spoczywa ciar udowodnienia ejest wacicielem kwirytalnym rzeczy oraz faktu naruszania jego uprawnie. Wyrok stwierdza faktposiadania, nakazywa wstrzymanie si od narusze w przyszoci a take umoliwia zasdzenieprzywrcenie rzeczy do stanu pierwotnego lub wypaty odszkodowania oraz zabezpieczenia, epowtrne zakcenia nie nastpi w przyszoci skadane w formie stypulacji, w przypadkunaruszenia wystarczao wytoczy ju tylko actio ex stipulatu.Actio Publicana dotyczya ochrony wasnoci bonitarnej, tj. nabytej w trybie traditio, ktrejwacicielnabywca nie posiada uprawnie waciciela kwirytalnego skarga z zastosowaniemfikcji, aby powoda traktowa tak, jak gdyby wacicielem kwirytalnym si sta przez zasiedzeniespornej rzeczy. Powd zobowizany do udowodnienia przesanek zasiedzenia. Powdztwo stanowiceochron wzgldn, tzn. skuteczn tylko wobec osoby gorzej uprawnionej; 2 wacicieli bonitarnychktrzy zakupili od tej samej osoby pierwszy nabywca, przy zakupie od rnych osb nie bdcychwacicielami posiadacz spornej rzeczy; stosowane take przez peregrynw (stosowano formuzawierajc fikcj is civis Romanus esset)actio aquae pluviae arcendae skarga przeciwko wacicielowi nieruchomoci, ktry zmieninaturalny odpyw wody deszczowej ze szkoda dla gruntu ssiedniegoactio finium regundorum skarga o wytyczenie zatartych granic pasa rozgraniczajcegonieruchomoci (confinium); sprawa rozstrzygana przez 3 arbitrwcautio damni infecti zabezpieczenie przed szkod zagraajc z gruntu ssiedniegooptis novi nuntiatio zakaz dalszego wznoszenia nowej budowli na gruncie ssiada z powoduzagroenia szkod, niemonoci wykonywania suebnoci lub zamania przepisw regulujcychkwestie zabudowy.

actio furti ochrona prawna byego waciciela ruchomoci poczonej z nieruchomoci lub innruchomoci (przy dokonaniu poczenia w zej wierze)conditio furtiva patrz actio furti

Posiadanie faktyczne wadztwo osoby nad rzecz, na ktre skaday si:corpus (corpore possidendi) posiadanie rzeczy w fizycznym wadaniu (fakt, ktry mona

zobaczy), symbolicznie wymagao dotknicia, dzierenia (abprehentio)

actiones in rem (skarga skuteczna)

powdztwa petytoryjne

Posiadanie possessio



animus possidendi (animus rem sibi habendi) subiektywna wola wadania dan rzecz jakwaciciel, dla siebie, w swoim interesie (nie wymaga tytuu prawnego np. kradzie)

Detentio (dzierenie) posiadanie naturalne (possessio naturalis), bez woli zatrzymania rzeczy dlasiebie; detentor posiadajcy animus rem alieni habendi wada rzecz w cudzym imieniu(depozytariusz, komodatariusz, zastawnik, najmobiorca, usufruktariusz, usuariusz, emfiuteuta isuperficjariusz).Pojcie uksztatowane dla ochrony dzierycieli gruntw stanowicych wasno pastwow, aoddawanych pod upraw obywatelom nazywanych possessiones w stosunku do tej ziemi. Pastwozaczo chroni ich posiadanie posesoryjnie, co objo take ruchomoci. W prawie klasycznympowstao take pojcie posiadania prawa quasi possessio iuris.possessio civilis wymaga zachowania si jak waciciel (wejcie w posiadanie poprzez usus lubuzurpatio zasiedzenie)possessio naturalis patrz: detentio (dzierenie bez woli zatrzymania rzeczy dla siebie)possessio interdicta posiadanie wg prawa pretorskiego, chroniona interdyktami; dotyczyaposiadajcych w dobrej i zej wierze, zastawnikw, depozytariuszy sekwestrowych (u ktrychzdeponowano rzecz na czas rozstrzygnicia sporu dot. danej rzeczy, emfiteutw (dzierawcwziemi), wacicieli budynkw na cudzym gruncie dopiero wygrana w procesie uzaleniona odposiadania niewadliwego Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest nikt nie moe sam sobie zmieni podstawyposiadania tzn. posiadanie nie zaley od faktu posiadania, a jego podstawy

possesio iusta (sprawiedliwe) na podstawie kupna, darowizny itp.possessio iniusta (niesuszne) posiadanie wadliwe (possessio vitiosa) nabyte si (vi),potajemnie (clam), zatrzymanie rzeczy poyczonej (precario) itp.

bona fidei posiadanie w dobrej wierze (uprawnia do korzystania z poytkw)monare fidei posiadanie w zej wierze, np. kradzie, zawaszczenie (obowizek zwrotu poytkw)

Dla nabycia posiadania rzeczy wymagane corpus + animus; forma nabycia zalena od:rodzaju rzeczy: ruchomo czy nieruchomo,czy posiadanie miao charakter pierwotny czy pochodny (od innej osoby)osoby waciciela, okresu historycznego na przeomie dziejw nastpoway zmiany.

posiadanie byo konieczne dla nabycia wasnoci przez zasiedzenie, zawaszczenie lub tradycj,korzystao z ochrony prawnej ochrony posesoryjnej (dla przeciwdziaania samowolnym

egzekucjom wasnoci mimo tytuu prawnego)w procesie petytoryjnym (o wasno) posiadacz by zawsze pozwanym i nie na nim spoczywa

ciar dowodu.

interdictum retinendae possessionis (nalece do interdicta duplicia pooenie obu stronsporu jednakowe) do utrzymania naruszonego posiadania, wydawane w formie zakazujcejstosowania przemocy: interdicta uti possidetis dot. nieruchomoci; pretor nakazywa, aby przy posiadaniupozostawa posiadacz niewadliwy interdicta utrubi dot. ruchomoci; przy posiadaniu pozostawa ten, kto w okresie 1 rokuposiada rzecz duejinterdicta recuperandae possessionis suce do odzyskania utraconego posiadania

interdicta unde vi przysugujce niewadliwemu posiadaczowi nieruchomoci, ktregowyzuto z posiadania przemoc (w okresie 1 roku, o ile wyzuty nie naby posiadania odprzeciwnika wadliwie)interdicta de vi armata przysugujce wadliwemu posiadaczowi nieruchomoci, ktregowyzuto z posiadania przemoc (nawet po okresie 1 roku)interdicta de precario przeciwko prekarzycie, ktry nie zwrci rzeczy oddanej w

Posiadanie w dobrej wierze, posiadanie w zej wierze

Nabycie posiadania

Znaczenie prawne posiadania

Ochrona posiadania



prekariuminterdicta adipiscendae possessionis do uzyskania (nabycia) posiadania

interdictum Salvianum dot. np. wejcia w posiadanie (przy umowie dzierawynieruchomoci) inwentarza stanowicego zastaw umownyinterdictum quorum bonorum umoliwia spadkobiercom wejcie w posiadanie rzeczyspadkowych

Nabycie corpus na ruchomoci mogo wymaga uycia siy w celu trwaego zawadnicia rzecz(szczeglnie w przypadku rzeczy niczyjej np. dzikie zwierzta) lub zastosowania innych metod jakzamknicie rzeczy w magazynie, czy nawet zabranie klucza od magazynu jako traditio longamanu. Nabycie corpus na nieruchomoci niczyjej wymagao wejcia na ni i dokonania pewnychczynnoci np. ogrodzenia; nabywajc prawo od innej osoby trzeba byo wkroczy na grunt, w prawieklasycznym wystarczyo obejrze go np. z pobliskiej wiey w towarzystwie obecnego posiadacza,ktry na mapie pokazywa granice i owiadcza, e daje grunt do dyspozycji byo to nabycie oculiset affectu oczami i wol. W prawie przedklasycznym istnieje moliwo nabycia prawa zaporednictwem drugiej osoby ; moliwe nabycie przez depozytariusza traditio brevi manu lub przezniewolnika filius familias, podobnie w prawie klasycznym, gdzie posiadanie mona naby poprzezzarzdc majtku lub opiekuna co umoliwiao bezporednie zastpstwo w nabyciu corpus.

W przypadku wejcia w prawa corpus dla rzeczy niczyjej, animus nastpowa automatycznie, wprzypadku przeniesienia posiadania o animus decydowaa causa possessionis czynno prawna, napodstawie ktrej nabyto posiadanie (ale np. dzierawa nie daje dzierawcy animus); czynnobezprawna np. kradzie te oznacza animus(!). Nie miaa tu znaczenia subiektywna wola animus(dzieryciel przez sam ch wadania rzecz dla siebie nie nabywa animus), wyraao si to wzasadzie nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest nikt nie moe sam sobie zmienipodstawy posiadania. Nabycie animus uzalenione byo od istnienia obiektywnej, waciwej causaepossessionis (nawet bezprawnej przywaszczenie).Nabycie animus zasadniczo nie byo moliwe za porednictwem drugiej osoby (animus musia mienabywajcy). Wyjtkowo uznano objawienia animus mogo nastpi przez prokuratora, opiekuna, anawet niewolnika tylko w przypadku nabycia rzeczy na podstawie czynnoci prawnej, tylko na rzeczpeculium (pater stawa si posiadaczem bez swej wiedzy nabywajc corpus przez niewolnika), wodniesieniu do dbr nabytych poza peculim pater musia wyrazi zgod na nabycie posiadania przezwyraenie animus. Moliwo nabycia animus za porednictwem osb trzecich poszerzona w prawiepoklasycznym.Utrata posiadania nastpowao przez utrat corpus i/lub animus przejciowa utrata corpus nie jesttraktowana jako utrata posiadania (np.: zbiegych niewolnikw), animus ustawaje przezdobrowolne porzucenie rzeczy (ale nie w wypadku zapomnienia o niej lub wskutek chorobyumysowej). Posiadanie wygasa z chwil mierci (spadkobierca nie dziedziczy posiadania) orazprzez wyczenie rzeczy z obrotu (np. przez przeznaczenie rzeczy na przedmiot kultu res divini iurislub jeli staa si res extra commercium).

prawo na rzeczy cudzej nie polegajce na sueniu, a dziaaniu; uprawnienie do korzystania zcudzej rzeczy w ograniczonym zakresie, jej waciciel musia znosi (pati) ingerencj osobyuprawnionej do suebnoci lub powstrzyma si od pewnych dziaa non facere (wstrzymanie si odbudowy na wasnym gruncie budynku przekraczajcego pewn wysoko lub znosi cigeprzechodzenie przez niego innej osoby). Brak byo zobowiza (facere) pozytywnych nakazuokrelonego dziaania poza servitus oneris ferendi suebnoci oparcia budynku o cian nalecdo ssiada, ktry by zobowizany o ni dba, aby utrzymaa ciar na niej cicy.Zasady odnoszce si do suebnoci:servitus faciendo consistere nequit suebno nie moe polega na dziaaniu ze strony

waciciela nieruchomoci obcionej (za wyjtkiem servitus oneris ferendi sytuacji utrzymaniaciany budynku, na ktrej wsparto budynek ssiada),

nemini res sua servit nie mona mie suebnoci na wasnej rzeczy, jako e jest ona prawem

Posiadanie rzeczy w faktycznym wadaniu corpus

Subiektywna wola (zamiar) posiadania rzeczy dla siebie animus

Suebno



na rzeczy cudzej,servitus servitutis esse non potest nie mona ustanowi suebnoci na suebnoci,servitutibus civiliter utendum est suebno naley wykonywa w sposb jak najmniej

uciliwy dla waciciela,praedia debent esse vicina nieruchomo obciona winna ssiadowa z nieruchomoci

wadnc,servitutis causa debet esse perpetua suebno winna przynosi gruntowi wadncemu stae

korzyci

jeden grunt tzw. suebny, suy drugiemu gruntowi (tj. kadoczesnemu wadajcemu drugimgruntem), nie ma znaczenia zmiana wacicieli gruntw; grunty winny ze sob ssiadowa; korzyprzypadajca gruntowi wadajcemu powinna by trwaa (servitutis causa perpetua esse debet celustanowienia suebnoci musi mie charakter stay).Suebno jest niepodzielna, zawsze dziedziczna i zbywalna.

prawo przechodu (iter servitus itineris), przepdzenia byda (servitus actus), przejazdu (servitusviae), przeprowadzenia wodocigu przez cudzy grunt (servitus aquaeductus), pniej czerpaniawody, wypasu byda, kopania piasku na cudzy gruncie.

oparcie domu o cian ssiada (servitus oneris ferendi), wpuszczenie belki w mur ssiada, prawookapu, wysunicia czci budowli w sup powietrza ssiada, zabronienie budowania ponad okrelonwysoko (servitusaltius non tollendi).

prawa na rzeczach cudzych przysugujce tylko okrelonej osobie, niezbywalne i niedziedziczne kocz si wraz ze mierci tej osoby (charakter alimentacyjny).

suebno dajca uprawnionej osobie doywotne prawo uywania uti i/lub pobieranie owocwfrui z cudzej rzeczy bez naruszenia jej substancji (salva rei substantia). Cautio usufructuaria stypulacyjna gwarancja dla waciciela.

doywotnie uytkowanie rzeczy bez naruszania jej substancji i korzystania z owocw (wniektrych wypadkach dozwolono na korzystanie z owocw w ograniczonym zakresie na wasnepotrzeby, a nie na odsprzeda); Gwarancja dla waciciela cautio usuaria.

doywotnie prawo mieszkania w czyim domu.

rzeczowe prawo korzystania z usug cudzych niewolnikw lub zwierzt pocigowych.

Tryb nabycia suebnoci w prawie najdawniejszym i klasycznymin iure cessio dla suebnoci gruntowych i uytkowania. Przy in iure cesio waciciel mg

zastrzec sobie na nim suebno przez deductio servitutismancipio mancypacja dla gruntw wiejskich bdcych res mancipi. Przy mancypacji

waciciel mg zastrzec sobie na nim suebno przez deductio servitutis.pactionibus et stipulationibus w prowincjach nabywano suebnoci drog umowy

umocnionej stypulacj karn. W prawie justyniaskim z racji braku in iure cessio i mancipio byto sposb nabywania suebnoci.

Zasiedzenie suebnoci nastpowao po 2 letnim wykonywaniu (zniesienie tej moliwoci w okresiepryncypatu).Zganicie suebnoci osobistych nastpowao przez mier lub capitis deminutio uprawnionego (wprawie justyniaskim nie dotyczyo dla capitis deminutio minima). Inne suebnoci gasy z chwilzniszczenia rzeczy lub jej zasadniczej zmiany (np. nabycie prawa wasnoci przez uprawnionego).

Suebno gruntowa (servitutes praediorum)

Suebno gruntw wiejskich

Suebnoci gruntw miejskich

Suebnoci osobistealimentacyjne (servitutes personarum)

ususfructus uytkowanie

usus uywanie

habitatio

operae servorum vel animalium

Nabycie, zganicie suebnoci



Uprawniony mg zrzec si suebnoci w trybie in iure cessio, a w prawie justyniaskim zwykumow.Niewykorzystywanie suebnoci gruntw wiejskich, prawa uytkowania (ususfructus) i prawauywania (usus)przez okres 2 lat wygaszao ich wano. W suebnociach miejskich wymaganebyo jeszcze tzw. usucapio libertatis pozytywne dziaanie waciciela gruntu obcionego.

Przysugiwaa skarga in rem wysuwana przeciwko kademu erga omnes, kto przeczy lubuniemoliwia wykonanie suebnoci. Suebnoci prowincjonalne chronione byy odpowiednimiactiones utiles, niektre rodzaje suebnoci interdyktami.vindicatio servitutis, w prawie przedjustyniaskimactio confessoria w okresie justyniaskim

moga zaistnie niezalenie od woli communio incidens (wspdziedziczenie lub poczenie rzeczyprzez confusio), albo przez owiadczenie woli. Prawo wasnoci podlegao podziaowi na czciidealne (partes pro indiviso), ktrymi kady ze wspwacicieli mg swobodnie dysponowa przezczynnoci prawne, dyspozycje co do caoci rzeczy wymagay zgody wszystkich wspwacicieli.Kady ze wspwacicieli mg uywa rzeczy w normalny sposb, nie naruszajc jednak prawadrugiego. Mogli si oni porozumie co do wsplnego korzystania z rzeczy (podzia quoad usum),owoce przypaday proporcjonalnie do udziau, naprawy mogy by rozkadane na pozostaych.Rodzio to stosunki midzy wspposiadaczami quasi ex contractu.Mona byo ubiega si o zniesienie wspwasnoci, rzeczy podzielne byy fizycznie dzielone,niepodzielne sprzedawane lub przez spacenie obejmowane przez jednego. W braku porozumieniakademu przysugiwaa skarga dziaowa actio familiae erciscundae (podzia spadku); actiocommuni dividundo(podzia wspwasnoci); actio finium regundorum (o rozgraniczenie)

prawo rzeczowe do cudzej nieruchomoci o szerokiej treci; prawo rzeczowe bezwzgldne, oznacznie szerszych uprawnieniach od suebnoci (np. uytkowania). Powstawaa na podstawiecontractus emphyteuticarius midzy wacicielem a emfiteut, ktry nabywa podobne prawa dowaciciela: korzystanie z gruntu, pobieranie owocw, jako posiadacz podlega ochronieinterdyktw posesoryjnych, mia take prawo do wszystkich skarg chronicych wasno actionesutiles z fikcj. Mg zbywa emfiteuz i przekazywa j w spadku; w przypadku planowaniasprzeday emfiteuta zobowizany do zawiadomienia waciciela (waciciel mia prawopierwokupu); jeeli waciciel nie skorzysta z prawa pierwokupu, mia prawo do 2% laudeniumliczonego od wartoci sprzeday. Obowizkiem emfiteuty byo: niepogarszanie gruntu, paceniepodatkw, rocznego czynszu w pienidzu lub naturze (canon). Wyegzekwowanie tych obowizkwnastpowao drog actio emphyteuticaria.Emfiteuza wygasaa:po odebraniu ziemi przez waciciela w przypadku niepacenia przez 3 lata podatkw lub

czynszu,niedopenienia obowizkw przy dokonywaniu sprzeday.Ostateczny ksztat emfiteuzy ustali si w prawie justyniaskim.

Prawo zabudowy dawao ograniczone prawa rzeczowe do budynku wybudowanego na cudzymgruncie, ktre w myl zasady superficies solo cedit przypadyby wacicielowi gruntu. Pocztkowoodnosio si to do gruntw pastwowych lub miejskich, pniej take do prywatnych.W prawie justyniaskim dziedziczne, zbywalne prawo rzeczowe do korzystania z domu,wzniesionego na cudzym gruncie. Posiadanie superficiariusza byo ad interdicta, dawao praworozporzdzania rzecz, ustanawiania suebnoci etc.; stanowisko podobne do waciciela, musiapaci jedynie czynsz solarium.Superficies wygasao w przypadku:upywu terminu kontraktu (jeli taki by ustalony),

Ochrona suebnoci

Wspwasno

Emfiteuza wieczysta dzierawa

Prawo zabudowy (superficies)



niepacenia solarium,porzucenia domu,konfuzj (poczenie) superficies z prawem wasnoci.Rnica midzy superficies a najmem jest analogiczna jak przy emfiteuzie.

ograniczone prawo rzeczowe przysugujce wierzycielowi dla zabezpieczenia jegowierzytelnoci. W razie jej niewykonania, wierzyciel mia prawo do nabycia posiadania rzeczy i jejsprzeday. Jest to prawo akcesoryjne. Wierzyciel zastawniczy, zastawnik, wydzierawiajcy wierzyciel biorcy rzecz w zastaw; dunik, zastawca, dzierawca oddajcy w zastaw.Pierwotne formy zastawufiducia cum creditore contracta zastawca oddawa rzecz w zastaw zastawnikowi w drodzemancypacji lub in iure cessiozastaw rczny,oba pozbawiay dunika moliwoci korzystania z rzeczy zastawionej.Rozwizaniem byo ograniczone prawo rzeczowe dajce mu mono objcia go w posiadanie isprzeda w razie nie spenienia zobowizania przez dunika hypotheca. Pocztkowowykorzystywane w okresie Republiki przy dzierawie gruntw przez zastawienie inwentarzagospodarczego invecta et illata. Na podstawie interdictum Salvianum pretor zezwala na objcietych rzeczy przez wierzyciela, gdy dunik nie paci czynszu. W okresie pryncypatuwydzierawiajcy (wierzyciel) uzyskiwa ochron zastawu na invecta et illata za pomoc skargiServiniaskiej, udzielanej przeciw dzierawcy i osobie trzeciej o wydanie przedmiotu zastawu. Wkodyfikacji ces. Hadriana rozszerzono actio Serviana na kad form zastawu bez przenoszeniaposiadania. W prawie justyniaskim skarga ta w odniesieniu do hipoteki pozadzierawnej nazywaasi actio hipotecaria,Przypadki wyganicia zastawu:zganicie wierzytelnoci, poza przypadkiem wyganicia wierzytelnoci po litis contestatio,zupene zniszczenie przedmiotu zastawu,sprzeda rzeczy przez pierwszego wierzyciela, likwidowaa prawa kolejnych wierzycieli

kupujcy stawa si wacicielem rzeczy,zrzeczenie si prawa zastawu przez wierzyciela,nabycie wasnoci rzeczy przez wierzyciela np. przez dziedziczenie,wniesienie skargi przeciw osobie trzeciej posiadajcej rzecz w dobrej wierze, na podstawie

iustus titulus przez 10 lat (inter praesentes) lub 20 lat (inter absentes) powoujc si na longitemporis praecsriptio,

przedawnienie actio hypothecaria nastpowao po 40 latach.Zastaw by niepodzielny (pignoris causa est indivisa) nie zwracano czstkowych rzeczy wraz zsukcesywnym spacaniem wierzytelnoci. Spacenie dugu zabezpieczonego zastawem nie zmuszaowierzyciela do jego zwrotu, jeli posiada inne wierzytelnoci nie zabezpieczone zastawami.Moliwe to byo na podstawie specjalnego zastrzeenia w umowie zastawnej; od czasw ces.Gordian III w. n.e. moliwo taka istniaa z mocy ustawy tzw. pignus Gordianum.

zaleny od istnienia i losw prawnych wierzytelnoci gwnej (np. najmu dzierawy lub innegokontraktu gwnego). Musiaa istnie wierzytelno, ktr zastaw zabezpiecza.

zastaw rczny, powstawa na podstawie kontraktu realnego zastawnik otrzymywa przedmiotzastawu detentio, ale bez przeniesienia wasnoci;pignus irregulare zastaw rczny, nieprawidowy w przypadku uycia jako zastawu rzeczyzuywalnych (pienidze itp.) z prawem ich zuycia

zastaw umowny nieformalna umowa dajca wierzycielowi prawo posiadania rzeczy w razie

Zastaw

Zastaw jako prawo akcesoryjne

Pignus, pignus irregulare

Hypotheca



niewykonania zobowizania. Jako prawo akcesoryjne doczana bya do kontraktu najmu(dzierawy) lub innego kontraktu gwnego. W prawie poklasycznym i justyniaskim wykonywana wformie hipoteki ustawowej, powstajcej z mocy samego prawa (np. wynajmujcy na meblachlokatora jako zabezpieczenia czynszu; fiskus na majtku dunika uprzywilejowanezabezpieczenie wierzytelnoci skarbu pastwa; ona na majtku ma w razie pretensji o zwrotposagu uprzywilejowana w prawie justyniaskim; legatariusz i fideikomisariusz na majtkuspadkowym wypata legatu (fideikomisu).

pierwotnie mogy nimi by rzeczy materialne, indywidualnie oznaczone, ruchome lubnieruchome, istniejce ju w chwili umowy o zastaw.W II w. p.n.e. powstaa hipoteka generalna (zastaw na caym majtku dunika obejmowa ontake rzeczy przysze, jak owoce), pnej moliwa take na rzeczach niezmysowych resincorporales zastaw na prawach (serwitutach), wierzytelnociach (pignus nominis), a take naprawie zastawu podzastaw subpignus.

Zastawnik mia prawo uzyskania posiadania rzeczy (za pomoc interdictum Salvianum, actioServiana hypothecaria). Mia te prawo sprzeda rzecz, pierwotnie na podstawie oddzielnegopactum vendenti, a od III w. n.e. prawo wynikajce z zastawu. Nabywca stawa si wacicielemmimo, e nie by nim sprzedajcy; w razie braku chtnych na kupienie rzeczy wierzyciel mguzyska wasno na rzeczy drog impetratio dominii.Zastaw by niepodzielny (pignoris causa est indivisa) nie zwracano czstkowych rzeczy wraz zsukcesywnym spacaniem wierzytelnoci. Spacenie dugu zabezpieczonego zastawem nie zmuszaowierzyciela do jego zwrotu, jeli posiada inne wierzytelnoci nie zabezpieczone zastawami.Moliwe to byo na podstawie specjalnego zastrzeenia w umowie zastawnej; od czasw ces.Gordian III w. n.e. moliwo taka istniaa z mocy ustawy tzw. pignus Gordianum.

lex commisoria (przepadku) w przypadku nieuregulowania wierzytelnoci zastawnik miaprawo do zatrzymania zastawu na wasno ale jednoczenie zastawnik jest zaspokojony, tzn.nie moe dochodzi ew. rnicy (klauzula stosowana do pocz. IV wieku, zakazana przez ces.Konstantyna Wielkiego)

pactum de vendeo zastawnik ma prawo sprzeda przedmiot zastawu (nadwyka pozostajcapo sprzedaniu rzeczy i zaspokojeniu innych wierzycieli powinna powrci do zastawcy) wprzypadku niezaspokojenia wierzytelnoci, pozostae residuum pozostaje do zwrotu przezzastawc;

pactum antichreticum umowa antychrezy zastawnik pobiera owoce na poczet odsetek (beztego zastrzeenia owoce rzeczy zastawionej przypadaj zastawcy),

pignus Gordianum spacenie dugu zabezpieczonego zastawem nie zmuszao zastawnika dojego zwrotu, jeli posiada inne wierzytelnoci nie zabezpieczone zastawami moliwe to byona podstawie specjalnego zastrzeenia w umowie zastawnej; od czasw ces. Gordian III w. n.e.moliwo taka istniaa z mocy ustawy.

Zastaw rczny jako, e od razu nastpowao przeniesienie posiadania mg by ustanowionywzgldem jednego waciciela.Zastaw umowny hypotheca, umoliwia wielokrotne zastawienie jednej rzeczy (nie byo systemurejestrowania zastaww).

Spory midzy wierzycielami regulowaa zasada prior tempore potior iure pierwszy czasem, lepszyprawem. W prawie poklasycznym odstpstwa od tej zasady nastpiy za spraw zastawuuprzywilejowanego zawsze znajdujcego si na pierwszym miejscu. Pierwszemu wierzycielowiprzysugiwao prawo sprzeday, kolejny mg skorzysta jedynie z nadwyki superfluum, hyperocha

Przedmiot zastawu

Tre i realizacja prawa zastawu

Klauzule dodawane do zastawu.

Kilka zastaww na jednej rzeczy

Prior tempore, potior iure



Nowszy post Starszy postStrona gwna

Subskrybuj: Komentarze do posta (Atom)

Autor: Jarosaw Kli o 12:40

Etykiety: Prawo Rzymskie

po sprzedaniu rzeczy.

Drugiemu wierzycielowi przysugiwao tzw. ius offerendi et succedendi zaspokojenie pierwszegowierzyciela i zastpienia jego miejsca.

Ius offerendi et succedendi

Pole to w Google

Wpiszkomentarz...

Komentarzjako: KontoGoogle

Opublikuj Podgld

Przelij komentarz

Brak komentarzy:

Przelij komentarz

2012 (5)listopad (5)

Prawo Rzymskie Zobowizania (skrypt)

Prawo Rzymskie Prawo spadkowe (skrypt)

Prawo Rzymskie Prawo rzeczowe (skrypt)

Prawo Rzymskie Prawo osobowe (skrypt)

rda Prawa Rzymskiego (skrypt)

Archiwum bloga

Jarosaw Kli

Realista w domieszk idealisty :) W yciu cenisobie szczero, lojalno i bezinteresowno.

O mnie



Wywietl mj peny profil

Szablon Simple. Technologia Blogger.

Documents

Prawo Rzymskie (Skrypty)_ Prawo Rzymskie - Prawo Rzeczowe (Skrypt)