Prawo rzymskie - ćwiczenia · Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz Kraków, 8 października 2014 r. Materiały na zajęcia. Materiały na zajęcia. Warsztaty prawnicze

Prawo rzymskie - ćwiczenia

Prawo rzymskie - ćwiczeniamgr Grzegorz Blicharz



Kraków, 8 października 2014 r.

Materiały na zajęcia


Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier,wyd. 2 Kraków 2013


Warsztaty prawnicze. Prawo rzymskie, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier,wyd. 2 Kraków 2013


Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, W. Dajczak, T. Giaro, F. Longchamps de Berier, wyd. 2 Warszawa 2014

Analiza źródeł

Analiza źródeł

Rozwiązywanie problemów prawnych w postaci kazusów

Analiza źródeł


Myśl prawna

Analiza źródeł


Myśl prawna

Analiza źródeł


Myśl prawna

Analiza źródeł


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


Darowizna - dozwolona czy zakazana? D. 24,1,16

Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł



Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50100


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2

Rozstrzygnięcie Tryfoninusa: mąż może odzyskać 50


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2

Rozstrzygnięcie Tryfoninusa: mąż może odzyskać 50Dlaczego?


Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2



Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł


Szczegółowa dyskusja

mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2



Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł



Utrwalenie materiału

mąż żona100

dłużnik 1 50

50100

dłużnik 2



Myśl prawna Kazus

Analiza źródeł



Utrwalenie materiału

!D. 1,1,7 pr. Papinian w księdze drugiej Definicji !Ius autem civile est, quod ex legibus, plebis scitis, senatus consultis, decretis principum, auctoritate prudentium venit. !Toteż prawo cywilne pochodzi z ustaw, postanowień zgromadzeń p l e b e j s k i c h , u c h w a ł s e n a t u , konstytucji cesarskich, opinii biegłych prawników.

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty• 05.11.2014: skargi i proces formularny; budowa formuły procesowej

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty• 05.11.2014: skargi i proces formularny; budowa formuły procesowej• 12.11.2014: kolokwium I; zasady procesowe na przykładzie paremii

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty• 05.11.2014: skargi i proces formularny; budowa formuły procesowej• 12.11.2014: kolokwium I; zasady procesowe na przykładzie paremii• 19.11.2014: osoby: zdolność prawna osób fizycznych

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty• 05.11.2014: skargi i proces formularny; budowa formuły procesowej• 12.11.2014: kolokwium I; zasady procesowe na przykładzie paremii• 19.11.2014: osoby: zdolność prawna osób fizycznych • 26.11.2014: osoby: zdolność do czynności prawnych

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr pierwszy• 08.10.2014: prawo publiczne i prywatne, elementy trwałe ustroju i systemu źródeł• 15.10.2014: historia i tradycja prawa rzymskiego: tabele synoptyczne• 22.10.2014: tytuł pierwszy księgi pierwszej Digestów justyniańskich (D. 1,1)• 29.10.2014: ciąg dalszy D. 1,1, oraz ochrona pretorska: interdykty• 05.11.2014: skargi i proces formularny; budowa formuły procesowej• 12.11.2014: kolokwium I; zasady procesowe na przykładzie paremii• 19.11.2014: osoby: zdolność prawna osób fizycznych • 26.11.2014: osoby: zdolność do czynności prawnych• 03.12.2014: rodzina: agnacyjna i kognacyjna; władza ojcowska; obliczanie stopni

pokrewieństwa


pokrewieństwa• 10.12.2014: rodzina: małżeństwo – zagadnienie darowizn


pokrewieństwa• 10.12.2014: rodzina: małżeństwo – zagadnienie darowizn• 17.12.2014: kolokwium II; spadki: hereditatis petitio oraz hereditatis petitio

fideicommissaria



fideicommissaria• 07.01.2015: kazusy Juliana i Marcellusa: ustanowienie dziedzica i wydziedziczenie



fideicommissaria• 07.01.2015: kazusy Juliana i Marcellusa: ustanowienie dziedzica i wydziedziczenie• 14.01.2015: kazus Tryfoninusa: substytucja pupilarna i zasada favor testamenti



fideicommissaria• 07.01.2015: kazusy Juliana i Marcellusa: ustanowienie dziedzica i wydziedziczenie• 14.01.2015: kazus Tryfoninusa: substytucja pupilarna i zasada favor testamenti• 21.01.2015: kazusy Gaiusa i Scewoli oraz Jawolenusa i Labeona: zapisy

testamentowe



fideicommissaria• 07.01.2015: kazusy Juliana i Marcellusa: ustanowienie dziedzica i wydziedziczenie• 14.01.2015: kazus Tryfoninusa: substytucja pupilarna i zasada favor testamenti• 21.01.2015: kazusy Gaiusa i Scewoli oraz Jawolenusa i Labeona: zapisy

testamentowe• 28.01.2015: kazus miasta Cirta: fideikomis jako uelastycznienie prawa spadkowego

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr drugi

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr drugi• 24.02.2015: kazusy Scewoli i Juliana: interpretacja legatów; powtórka

Syllabus ćwiczeń 2014/2015 – semestr drugi• 24.02.2015: kazusy Scewoli i Juliana: interpretacja legatów; powtórka• 04.03.2015: kolokwium III; prawo rzeczowe: kazusy Juliana i Ulpiana – przeniesienie

własności na przykładzie tradycji


własności na przykładzie tradycji• 11.03.2015: kazus Wenulejusza: charakter instytucji zasiedzenia; kazusy Jawolenusa

i Cerwidiusza Scewoli: pierwotne nabycie własności – superficies solo cedit



i Cerwidiusza Scewoli: pierwotne nabycie własności – superficies solo cedit• 18.03.2015: kazus Ulpiana: ochrona publicjańska nabywcy od niewłaściciela – „spór

pretendentów”




pretendentów”• 25.03.2015: kazus Ulpiana – służebności gruntowe; kazus Juliana – służebności

gruntowe a tzw. konfuzja; kazus Ulpiana – służebności osobiste





gruntowe a tzw. konfuzja; kazus Ulpiana – służebności osobiste• 01.04.2015: kazusy Paulusa: zastaw i wygaśnięcie zastawu; kazus Cerwidiusza

Scewoli: pierwszeństwo zastawów






Scewoli: pierwszeństwo zastawów• 08.04.2015: kolokwium IV; zobowiązania: kazusy Ulpiana, Gaiusa i Neracjusza –

nominalizm kontraktowy







nominalizm kontraktowy• 15.04.2015: kazusy Ulpiana i Papiniana: nienależyte wykonanie kontraktu a

bezpodstawne wzbogacenie








bezpodstawne wzbogacenie• 22.04.2015: kazusy Ulpiana, Paulusa i Celsusa: umorzenie zobowiązania i przekaz

oraz kazus Gaiusa: odpowiedzialność za szkodę – wina









oraz kazus Gaiusa: odpowiedzialność za szkodę – wina• 29.04.2015: konstytucje Dioklecjana i kazus Ulpiana: świadczenie na rzecz osoby

trzeciej; kazusy Ulpiana i Pomponiusza: odpowiedzialność w kontrakcie emptio venditio









oraz kazus Gaiusa: odpowiedzialność za szkodę – wina• 29.04.2015: konstytucje Dioklecjana i kazus Ulpiana: świadczenie na rzecz osoby

trzeciej; kazusy Ulpiana i Pomponiusza: odpowiedzialność w kontrakcie emptio venditio

• 06.05.2015: kazusy Pomponiusza i Ulpiana: odszkodowanie z tytułu niewykonania kontraktu

semestr drugi cd.

13.05.2015: kazusy Ulpiana i Gaiusa: kontrakt pożyczki20.05.2015: kazusy Tryfoninusa i Ulpiana: klauzula dobrej wiary i interpretacja kontraktów27.05.2015: kazusy Prokulusa, Pomponiusza, Gaiusa, Ulpiana i Celsusa: bezpodstawne wzbogacenie03.06.2015: kazusy Ulpiana, Gaiusa, Paulusa i Alfenusa: wina akwiliańska i odpowiedzialność za szkodę niezależna od winy10.06.2015: kolokwium IV; podsumowanie

Zasady zaliczenia

Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:

Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:

kartkówka z paremii łacińskich - 19 listopada 2014 r.

Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:


58 paremii, do pobrania z www.law.uj.edu.pl/users/kprz/docs/paremie.pdf

Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:



kartkówka z lektury (jedna do wyboru) - 14 stycznia 2015 r.

Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:




Zasady zaliczenia

Ścieżka wspólna:




kwietniowe kolokwium - fakultatywne

Ścieżka ćwiczeniowa:


obecność na zajęciach



(0,5 oceny wyżej za komplet; 2 nieobecności nieusprawiedliwione w semestrze)




aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)




aktywność na zajęciach (odnotowywana plusami)

kolokwia (2 w semestrze: I - prawo osobowe i rodzinne, prawo spadkowe, II - prawo rzeczowe, prawo zobowiązań)

Dodatkowe punkty:

Dodatkowe punkty:

testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu)

Dodatkowe punkty:

testy i zaliczenia samosprawdzające (historia źródeł, formuły procesowe, pisanie testamentu)

lektorat z łaciny dla prawników - Jagiellońskie Centrum Językowe, 60 godz., 2 semestry; zajęcia z dr Krzysztofem Pawłowskim – poniedziałek: 15:00-16:30; 16:45-18:15

dst 61-76 + 5 pkt do egzaminu


db 77-84 + 10 pkt do egzaminu



db + 85-92 + 12 pkt do egzaminu




bdb 93-98 + 15 pkt do egzaminu





cel od 98 pkt





cel od 98 pkt

Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomutrudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść

studentów.





cel od 98 pkt

Punktacja, w zależności od wyników grupy i poziomutrudności kolokwiów może ulec zmianie na korzyść

studentów.

Ocena dobra/bardzo dobra - umożliwia podejście doegzaminu ustnego na początku maja 2015 r.

mgr Grzegorz Blicharz: wtorek, godz. 16:00 - 17:00, pok. 9, ul. Gołębia 9

e-mail: [email protected]

!

DYŻURY SŁUŻĄ RÓWNIEŻ DO INDYWIDUALNEGO WYJAŚNIENIA KWESTII NIEJASNYCH,

DLATEGO SZCZEGÓLNIE NA NIE ZAPRASZAMY JUŻ OD POCZĄTKU ROKU AKADEMICKIEGO!

Dyżury i kontakt

Konkursy prawa rzymskiego


• Konkurs Wydziałowy – możliwość zaliczenia egzaminu przez laureatów i

wyróżnionych już na początku kwietnia 2015 r.




• Międzynarodowy konkurs „Prawo rzymskie a świat współczesny” dla

laureatów konkursów wydziałowych - czerwiec 2015 r.




• Międzynarodowy konkurs „Prawo rzymskie a świat współczesny” dla

laureatów konkursów wydziałowych - czerwiec 2015 r.

szczegóły: www.konkursprawarzymskiego.pl

D. 1,1,1,1 Ulpian w księdze pierwszej Instytucji!Cuius merito quis nos sacerdotes appellet: iustitiam namque colimus et boni et aequi notitiam profitemur, aequum ab iniquo separantes, l icitum ab il l icito discernentes, bonos non solum metu poenarum, verum etiam praemiorum quoque exhortatione efficere cupientes, veram nisi fallor philosophiam, non simulatam affectantes. !Z tego to powodu ktoś mógłby nazwać nas kapłanami. Strzeżemy bowiem sprawiedliwości i głosimy wiedzę na temat tego, co dobre i s łuszne, odróżniając sprawiedliwe od niesprawiedliwego, dozwolone od niedozwolonego, pragnąc uczynić ludzi dobrymi, nie tylko strachem przed karami, lecz pokazując im także możliwość osiągnięcia korzyści, dążąc przy tym, jak mniemam, do prawdziwej, nie pozornej filozofii.

Digesta justyniańskie

D. 1,1,1,2

D. 1,1,1,2

Huius studii duae sunt positiones, publicum et privatum. publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem: sunt enim quaedam publice utilia, quaedam privatim. publicum ius in sacris, in sacerdotibus, in magistratibus constitit. privatum ius tripertitum est: collectum etenim est ex naturalibus praeceptis aut gentium aut civilibus. !Dwa są obszary studium prawa: publiczny i prywatny. Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatne zaś korzyści jednostek. Są bowiem rzeczy przynoszące tak korzyść państwu, jak i jednostkom. Prawo publiczne dotyczy obrzędów, kapłanów oraz magistratur. Prawo prywatne dzieli się na trzy części, składa się bowiem z norm wywodzących się albo z prawa naturalnego (ius naturale), albo z prawa narodów (ius gentium), albo z prawa cywilnego (ius civile).

D. 1,1,7 pr. Papinian w księdze drugiej Definicji

Ius autem civile est, quod ex legibus, plebis scitis, senatus consultis, decretis principum, auctoritate prudentium venit. !

Toteż prawo cywilne pochodzi z ustaw, postanowień zgromadzeń plebejskich, uchwał senatu, konstytucji cesarskich, opinii biegłych prawników.

D. 1,1,1,3Ius naturale est, quod natura omnia animalia docuit: nam ius istud non humani generis proprium, sed omnium animalium, quae in terra, quae in mari nascuntur, avium quoque commune est. Hinc descendit maris atque feminae coniunctio, quam nos matrimonium appellamus, hinc liberorum procreatio, hinc educatio: videmus etenim cetera quoque animalia, feras etiam istius iuris peritia censeri. !Prawem naturalnym jest to prawo, którego natura nauczyła wszystkie stworzenia, ponieważ nie jest ono właściwe tylko rodzajowi ludzkiemu, lecz wspólne wszystkim stworzeniom, jakie rodzą się na ziemi, w morzu, a także ptakom. Stąd wywodzi się także związek mężczyzny i kobiety, który my nazywamy ma łżeństwem; stąd też poczynanie i wychowywanie dzieci. Widzimy więc też, że wszystkie inne zwierzęta, także dzikie bestie, uważa się za znające to prawo.

D. 1,1,1,4

D. 1,1,1,4

Ius gentium est, quo gentes humanae utuntur. Quod a naturali recedere facile intellegere licet, quia illud omnibus animalibus, hoc solis hominibus inter se commune sit. !

Prawo narodów jest w łaściwe rodzajowi ludzkiemu. Łatwo zrozumieć, w jaki sposób różni się ono od naturalnego, ponieważ jedno wspólne jest wszystkim stworzeniom, drugie samym tylko ludziom.

D. 1,1,2 Pomponiusz w swoim Podręczniku

Veluti erga deum religio: ut parentibus et patriae pareamus: !

N a p r z y k ła d p o w i n n ośc i religijne wobec boga i uległość wobec rodziców czy ojczyzny.

D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji

D. 1,1,3 Florentinus w księdze pierwszej Instytucji

Ut vim atque iniuriam propulsemus: nam iure hoc evenit, ut quod quisque ob tutelam corporis sui fecerit, iure fecisse existimetur, et cum inter nos cognat ionem quandam natura const i tu i t , consequens est hominem homini insidiari nefas esse. !I możliwość odparcia bezprawnej siły, bowiem z tego prawa wywodzi się zasada, że cokolwiek ktoś uczynił dla ochrony swego ciała, uważa się za uczynione zgodnie z prawem i odkąd według praw natury należymy do rodzaju ludzkiego, godzenie w drugiego człowieka jest zawsze czynem naruszającym prawa boskie.

D. 1,1,4 Ulpian w księdze pierwszej InstytucjiManumissiones quoque iuris gentium sunt. est autem manumissio de manu missio, id est datio libertatis: nam quamdiu quis in servitute est, manui et potestati suppositus est, manumissus liberatur potestate. quae res a iure gentium originem sumpsit, utpote cum iure naturali omnes liberi nascerentur nec esset nota manumissio, cum servitus esset incognita: sed posteaquam iure gentium servitus invasit, secutum est beneficium manumissionis. et cum uno naturali nomine homines appellaremur, iure gentium tria genera esse coeperunt: liberi et his contrarium servi et tertium genus liberti, id est hi qui desierant esse servi. !Wyzwolenia są także instytucją prawa narodów. Wyzwolenie jest bowiem wypuszczeniem z ręki to jest nadaniem wolności, bowiem dopóki ktoś jest w niewoli, podporządkowany jest władztwu, wyzwolony zaś zostaje spod niego uwolniony. Wywodzi się to z prawa narodów, jako że według prawa naturalnego wszystkie dzieci rodziły się wolne i nie znano wyzwolenia, gdyż nie znana była niewola; lecz od czasu, gdy prawem narodów została wprowadzona niewola, przyjęte zostało dobrodziejstwo wyzwolenia. Jako że w naturze zostaliśmy nazwani jednym wspólnym mianem – ludzie, prawem narodów został wprowadzony podział na trzy rodzaje: na wolnych, ich przeciwieństwo – niewolników oraz na wyzwoleńców. Ten trzeci rodzaj stanowią ci, którzy przestali być niewolnikami.

D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszejStreszczeń

D. 1,1,5 Hermogenianus w księdze pierwszejStreszczeńEx hoc iure gentium introducta bella, discretae gentes, regna condita, dominia distincta, agris termini positi, aedificia collocata, commercium, emptiones venditiones, locationes conductiones, obligationes institutae: exceptis quibusdam quae iure civili introductae sunt. !

Z prawa narodów pochodzą wojny, podział na narody, suwerenność państw, formy władztwa, zakreś lanie granic gruntom, sytuowanie budynków, handel, kupno-sprzedaż, najem, poszczególne zobowiązania, z wyjątkiem tych, które są wprowadzone prawem cywilnym.

D. 1,1,6 pr Ulpian w księdze pierwszej Instytucji

Ius civile est, quod neque in totum a naturali vel gentium recedit nec per omnia ei servit: itaque cum aliquid addimus vel detrahimus iuri communi, ius proprium, id est civile efficimus. !

Prawem cywilnym jest to prawo, które ani w całości nie ustępuje prawu naturalnemu i prawu narodów, ani też im we wszystkim nie służy. Ponieważ, gdy cokolwiek dodajemy albo odejmujemy prawu wspólnemu, tworzymy prawo własne, czyli cywilne.

D. 1,1,6,1

D. 1,1,6,1

Hoc igitur ius nostrum constat aut ex scripto aut sine scripto, ut apud Graecos: ton nomon hoti men eggrafoi, hoti de agrafoi. !

To więc prawo nasze składa się albo z p r a w a p i s a n e g o , a l b o z p r a w a niepisanego, jak u Greków: jedne prawa są pisane (έγγραφοι), inne niepisane (άγραφοι).

D. 1,1,7,1

D. 1,1,7,1

Ius praetorium est, quod praetores introduxerunt adiuvandi vel supplendi vel corrigendi iuris civilis gratia propter utilitatem publicam. quod et honorarium dicitur ad honorem praetorum sic nominatum. !

Prawem pretorskim jest to, które z uwagi na pożytek publiczny wprowadzili pretorzy dla wspomagania, uzupełniania lub poprawiania prawa cywilnego. Nazywa się je także urzędniczym (ius honorarium), z uwagi na urząd (honos) pretora.

D. 1,1,8 Marcjan w księdze pierwszej Instytucji

Nam et ipsum ius honorarium viva vox est iuris civilis. !

Albowiem i samo prawo urzędnicze jest żywym głosem prawa cywilnego.

D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji

D. 1,1,9 Gaius w księdze pierwszej Instytucji

Omnes populi, qui legibus et moribus reguntur, partim suo proprio, partim communi omnium hominum iure utuntur. Nam quod quisque populus ipse sibi ius constituit, id ipsius proprium civitatis est vocaturque ius civile, quasi ius proprium ipsius civitatis: quod vero naturalis ratio inter omnes homines constituit, id apud omnes peraeque custoditur vocaturque ius gentium, quasi quo iure omnes gentes utuntur. !Wszystkie ludy, które rządzone są ustawami i zwyczajami, posługują się częściowo swoim własnym prawem, częściowo prawem wspólnym wszystkim ludziom. Albowiem to, co naród sam dla siebie ustanawia, jest właściwe jego państwu i nazywa się prawem cywilnym, jako prawo właściwe tylko dla jego państwa. To zaś prawo, które porządek naturalny ustanowił między ludźmi, u wszystkich na równi jest przestrzegane i nazywa się prawem narodów, jako to prawo, którym posługują się wszystkie narody.

D. 1,1,10 pr. Ulpian w księdze pierwszej Instytucji

Iustitia est constans et perpetua v o l u n t a s i u s s u u m c u i q u e tribuendi. !

Sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznawania tego, co się komu należy.

D. 1,1,10,1

D. 1,1,10,1

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,alterum non laedere, suum cuique tribuere.

D. 1,1,10,1

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere,alterum non laedere, suum cuique tribuere.

Zalecenia prawa są następujące: żyćuczciwie, nikomu nie szkodzić, każdemuprzyznawać to, co należne.

D. 1,1,10,2

Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia. !

Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich, wiedza o tym co słuszne i niesłuszne.

D. 1,1,11 Paulus w ks. 14. Do Sabinusa

Ius pluribus modis dicitur: uno modo, cum id quod semper aequum ac bonum est ius dicitur, ut est ius naturale. altero modo, quod omnibus aut pluribus in quaque civitate utile est, ut est ius civile. nec minus ius recte appellatur in civitate nostra ius honorarium. praetor quoque ius reddere dicitur etiam cum inique decernit, relatione scilicet facta non ad id quod ita praetor fecit, sed ad illud quod praetorem facere convenit. …





Słowo prawo jest wieloznaczne. Za jednym razem prawem określamy to, co zawsze jest dobre i sprawiedliwe – jak w przypadku prawa naturalnego. Innym razem uważamy za prawo to, co jest pożyteczne dla wszystkich lub większości danego państwa – jak w przypadku prawa cywilnego. Nie mniej słusznie prawem nazywamy w naszym państwie prawo urzędnicze. O pretorze mówi się jako o tworzącym prawo również, gdy orzeka niesłusznie, co odnosi się oczywiście nie do tego, co pretor robi, lecz do tego, co powinien czynić. …


alia significatione ius dicitur locus in quo ius redditur, appellatione collata ab eo quod fit in eo ubi fit. quem locum determinare hoc modo possumus: ubicumque praetor salva maiestate imperii sui salvoque more maiorum ius dicere constituit, is locus recte ius appellatur.



W innym znaczeniu słowem „prawo” określane bywa miejsce, w którym sprawuje się jurysdykcję (w określeniu tym istotne jest nie co, lecz gdzie się czyni). Miejsce to w taki sposób możemy określić: gdziekolwiek pretor ważnie wykonuje jurysdykcję, powołując się na majestat swej władzy oraz zwyczaje przodków, to miejsce słusznie nazywane jest prawem.


Nonnumquam ius etiam pro necessitudine dicimus veluti " est mihi ius cognationis vel adfinitatis.





Niekiedy mówimy o prawie dla okazania więzów między osobami , na przyk ład: „przys ługuje mi prawo pokrewieństwa lub powinowactwa”.


Documents

Prawo rzymskie - ćwiczenia · Prawo rzymskie - ćwiczenia mgr Grzegorz Blicharz Kraków, 8 października 2014 r. Materiały na zajęcia. Materiały na zajęcia. Warsztaty prawnicze