Prawo cywilne

Ochrona własności

Uwagi ogólne

• Ochrona własności wypływa wprost z art 140 k.c.

• Brak zróżnicowania ze względu na formę własności

• Środki ochrony– Bezpośrednie (petytoryjne i posesoryjne)– Pośrednie

Pośrednia i bezpośrednia ochrona własności

• Ochrona pośrednia– Powództwo o

• ustalenie stosunku prawnego• Uzgodnienie treści księgi wieczystej

– Postępowanie rozgraniczeniowe• Ochrona bezpośrednia

– Obiektywna (niezależna od winy)– Roszczenia – korelat uprawnień

właściciela

Roszczenie windykacyjne

• Chroni prawo posiadania• Nieposiadający właściciel przeciwko

posiadającemu właścicielowi• Nie obejmuje obowiązku wydania

rzeczy wynikającego z innych stosunków prawnych

• Możliwy zbieg roszczeń z obu tytułów

Roszczenie windykacyjne II

• Ochrona rozszerzona na niektóre inne prawa

• Istota roszczenia: wydanie rzeczy– w naturze– według aktualnego stanu

• Wydanie pożytków itd. – odrębne roszczenie

• Utrata rzeczy = wygaśnięcie roszczenia

Roszczenie windykacyjne III

• Legitymacja– czynna: pozbawiony posiadania właściciel– Bierna: osoba, która faktycznie włada

rzeczą• Problem dowodu własności

– Zasada jawności praw rzeczowych– Domniemania związane z posiadaniem– Ciężar dowodowy spoczywa na właścicielu

Roszczenie windykacyjne IV

• Obrona pozwanego– Zaprzeczenie tytułu własności powoda– Przeciwstawienie prawu powoda własnego

prawa rzeczowego lub obligacyjnego– Zarzut przedawnienia

• Skuteczny przy ruchomościach• Nieskuteczny przy nieruchomościach

– Nadużycie prawa podmiotowego

Uzupełniające roszczenia właściciela

• Wyrównują szkodę poniesioną przez to, że właściciel nie mógł korzystać z rzeczy

• Roszczenia samodzielne• Problem związane z własnością czy

właścicielem (zwykłe czyrealne)?• Zależne od dobrej lub złej wiary

posiadacza

Roszczenia uzupełniające II

• Posiadacz w dobrej wierze do chwili, kiedy dowiedział się o wytoczeniu powództwa– Nie jest zobowiązany do wynagrodzenia za

korzystanie z rzeczy– Nie odpowiada za jej pogorszenie lub

utratę– Nabywa własność pożytków

Roszczenia uzupełniające III

• Posiadacz w dobrej wierze od chwili, kiedy dowiedział się o wytoczeniu powództwa– Jest zobowiązany do

• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy• Zwrotu pożytków

– Odpowiada za zawinione pogorszenie rzeczy lub utratę pożytków

Roszczenia uzupełniające III

• Posiadacz w złej wierze:– Jest zobowiązany do

• Wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy• Zwrotu pożytków• Zwrotu pożytków nie uzyskanych na skutek złej

gospodarki– Odpowiada za pogorszenie rzeczy lub

utratę pożytków, chyba że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także, gdyby była w posiadaniu uprawnionego

Roszczenie posiadacza o zwrot nakładów

• Przeciwstawiane roszczeniu windykacyjnemu i uzupełniającym

• Ius retentionis• Zależy od

– Dobrej lub złej wiary posiadacza– Rodzaju nakładów

• Konieczne• Inne (użyteczne i zbytkowne)

Zwrot nakładów II

• Posiadacz w dobrej wierze:– Zwrot nakładów koniecznych, o ile nie

miały pokrycia w pożytkach– Zwrot innych nakładów: jeżeli zwiększają

wartość rzeczy– Możność zabrania części składowych

• Posiadacz w złej wierze: zwrot nakładów koniecznych, w granicach bezpodstawnego wzbogacenia

Zwrot nakładów III

• Posiadacz w dobrej wierze po wytoczeniu powództwa– Zwrot nakładów koniecznych – Właściciel może zatrzymać przyłączone

przedmioty za zwrotem kosztów• Przedawnienie – rok od wydania rzeczy• Odpowiednie stosowanie do rozliczeń z

posiadaczem zależnym

Roszczenie negatoryjne

• Posiadający właściciel przeciwko nieposiadającemu niewłaścicielowi

• Naruszenie w inny sposób, niż przez pozbawienie faktycznego władztwa

• Zazwyczaj działania trwałe i powtarzalne.

• Przywrócenie stanu poprzedniego i zaniechanie dalszych naruszeń

Budowa na cudzym gruncie

• Przesłanki– Wzniesienie budynku lub budowli

naziemnej lub podziemnej– Znacznie przekraczającej wartość zajętej

na ten cel działki– Budowa na cudzym gruncie

• Roszczenie o zwrot vs roszczenie o wykup

Budowa na cudzym - roszczena

• Samoistny posiadacz w dobrej wierze: roszczenie o przeniesienie własności za wynagrodzeniem

• Właściciel: roszczenie o wykup działki przez osobę, która wzniosła budynek

• Roszczenie nie zależy od cech podmiotowych budującego

• Odróżnić: przekroczenie granic przy budowie