Politechnika Poznańska Wydział Elektryczny

40 – lecie specjalności Technika Świetlna

na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej

Wydanie II

Poznań 2010

3

4

Szanowni Państwo, Drodzy Absolwenci Techniki Świetlnej

Technika Świetlna jako dziedzina nauki i oferta edukacyjna na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej ma wieloletnią historię. Z pojedynczego – wykładanego w ramach prowadzonych juŜ w okresie przedwojennym zajęć na kierunku Elektrotechnika – przedmiotu Technika Świetlna stopniowo wyrastała nowa dziedzina nauki. W okresie powojennym, w ciągu wielu lat przechodząc kolejne zmiany i reorganizacje, w ramach Zakładu, grupa pracowników skupiająca swoje zainteresowania zawodowe i dydaktyczne w obszarze techniki świetlnej stworzyła zespół specjalistów. W połowie lat pięćdziesiątych, kiedy to formowała się organizacyjnie i programowo Politechnika Poznańska, przy zaangaŜowaniu pracowników naukowych i błyskawicznym rozwoju tej części elektrotechniki – Technika Świetlna zaistniała jako samodzielna specjalność w roku 1970.

Dzięki grupie pracowników naukowych zgłębiających przez lata wiedzę

z zakresu techniki świetlnej (technika oświetlania, fotometria i kolorymetria, fizjologia widzenia, sprzęt oświetleniowy, iluminacja obiektów, etc.) - kilkuset absolwentów studiów stacjonarnych, niestacjonarnych i wieczorowych z dyplomem inŜyniera elektryka ma wpisaną specjalność Technika Świetlna. Pierwsze dyplomy otrzymali nasi absolwenci w roku 1972.

Oddając do Waszych rąk to opracowanie, chcieliśmy przywołać wspomnienia dawnych chwil spędzonych wspólnie w okresie studiów oraz choć w zarysie przedstawić dzień dzisiejszy. Wierząc, Ŝe będziemy spotykali się nadal, Ŝyczymy wszystkim absolwentom Techniki Świetlnej WE PP wszelkiej pomyślności w Ŝyciu osobistym i zawodowym. Mamy takŜe nadzieję, Ŝe nasze dzisiejsze spotkanie umoŜliwi nam nawiązanie wszechstronnej współpracy i przyczyni się do dalszych owocnych kontaktów.

Konrad Domke

Kierownik Zakładu Techniki Świetlnej i

Elektrotermii Poznań, wrzesień 2010

5

Władysław Golik Wacław Kędziora

Technika Świetlna w Politechnice Poznańskiej w latach 1927 – 19961

Po uzyskaniu niepodległości, w 1927 r. utworzona została Państwowa WyŜsza Szkoła Budowy Maszyn w Poznaniu, którą w 1929 r. przekształcono w Państwową WyŜszą Szkołę Budowy Maszyn i Elektrotechniki. W Szkole tej na Wydziale Elektrotechniki w programie nauczania znajdował się przedmiot pod nazwą „O świetlenie elektryczne”. W latach 1932 - 1934 przedmiot ten prowadził inŜ. E. Jezierski (późniejszy profesor Politechniki Łódzkiej), a następnie aŜ do 1939 r. inŜ. Jankowski.

Na podstawie wykładów inŜ. E. Jezierskiego w 1932 r. opracowany został przez studentów Z. Bitnera i R. Czaplickiego skrypt p.t. „O świetlenie elektryczne”, który wydany został przez Komisję Wydawniczą Koła Elektry-ków Bratniej Pomocy na powielaczu ręcznym. We wstępie do tego skryptu czytamy jakŜe aktualne słowa – „W ostatnich czasach zaczęto zdawać sobie sprawę z korzyści płynące z dobrego oświetlenia. Złe oświetlenie zmniejsza wydajność pracy zarówno pod względem jakościowym jak i ilościowym, utrudnia kontrolę, jest szkodliwe dla zdrowia pracowników i często bywa przyczyną nieszczęśliwych wypadków. Dobre oświetlenie jest jednym z warunków nowoczesnej produkcji”. Skrypt ten zawiera pięć części (wg oryginalnej pisowni) – podstawy teorii techniki oświetleniowej, armaturę, oświetlenie zewnętrzne, oświetlenie wewnętrzne i źródła światła.

1 Tekst pierwszego wydania autorstwa pp. W. Golika i W. Kędziory został uzupełniony o dostrzeŜone błędy i opuszczenia. Wprowadzone uzupełnienia redakcyjne zaznaczono w tekście.

Rys 1. Strona skryptu z 1932 r.

6

Teoria techniki oświetleniowej rozpoczyna się od stwierdzenia, Ŝe źródło światła wysyła w przestrzeń pewną ilość energii świetlnej Q. Moc promieniowania świetlnego jako F=Q/t jest tak zwanym strumieniem świetlnym. Jednostką strumienia świetlnego jest lumen. Strumień świetlny padając na pewną powierzchnię oświetla ją z mniejszą lub większą jasnością. Miarą tej jasności jest luks. Światłość jest stosunkiem strumienia F do kąta przestrzennego ω. Jednostką jest świeca międzynarodowa. Średnia światłość w określonych kątach jest wyznaczana metodą Rousseau lub metodą krzywej całkowej. Armatura to według obecnego nazewnictwa - oprawa oświetleniowa. Oświetlenie zewnętrzne i oświetlenie wewnętrzne (według ówczesnych stwier-dzeń) powinno czynić zadość następującym warunkom – być dostatecznie silne, być nie raŜące, być moŜliwie równomierne, być ekonomiczne i być estetyczne. Dostatecznie silne to znaczyło zapewnić odpowiednią jasność, a być nie raŜą-cym to znaczyło Ŝe nie powinno oślepiać, czyli jak byśmy obecnie powiedzieli nie powinno olśniewać. Metody projektowania oświetlenia to metoda punk-towa, metoda skutku uŜytecznego (czyli metoda sprawności oświetlenia) i me-toda krzywej całkowej. Źródła światła – omawiane są trzy rodzaje, a mianowi-cie lampy łukowe z elektrodami węglowymi, lampy Ŝarowe i lampy rtęciowe z bańką zawierającą rtęć. Jako powszechnie stosowane uwaŜane są lampy Ŝarowe próŜniowe i gazowane.

W 1945 r. w gmachu działającej przed wojną WyŜszej Szkoły Budowy Ma-

szyn i Elektrotechniki utworzono Szkołę InŜynierską. Na Wydziale Elektrycz-nym tej Szkoły proble-matykę oświetlenia elek-trycznego wykładał doc. K.L. Szymański w ra-mach przedmiotu „In-stalacje elektryczne”. W 1954 r. w programie na-uczania wyodrębniono przedmiot „Oświetlenie elektryczne”, a wykładał go prof. S. Seidel. W 1958 r. w ramach tego przedmiotu zorganizo-wano laboratorium oświetleniowe. Przyrzą-dami fotometrycznymi były – fotometr ra-mienny, fotometr prze-strzenny i ława fotome-

Rys.2 Fotometr przestrzenny o średnicy 2m

7

tryczna. Przyrządy te zostały zbudowane przez mgr inŜ. Mieczysława Banacha i mgr inŜ. Władysława Golika. Fotometr ramienny wyposaŜony był w ramię o długości ok. 2m. Fotometr ten po dalszych modernizacjach ramienia, zamocowania lampy i pomiaru kątów C i γ nadal słuŜy potrzebą dydaktyki i badaniom naukowym.

Fotometr przestrzenny o średnicy kuli 2mzostał wykonany z blachy stalo-wej, spawanej z pasów o określonych promieniach i długości. Zwijanie i spa-wanie tych pasów wykonywane było na półkuli betonowej w Zakładach Meta-lowych H. Cegielski. Ten fotometr do chwili obecnej jest jednym z podstawo-wych przyrządów wykorzystywanych do celów dydaktycznych i badań nauko-wych. Ława fotometryczna wykonana była z kątowników drewnianych o dłu-gości 2m, na których ustawiane były lampy, przesłony i fotometr. Tak wyko-nana ława ustawiona była na stolikach szkolnych. Po kilku latach wykonana została równieŜ własnym wysiłkiem ława fotometryczna o długości 5m, która zastąpiła tę 2m ławę. Ława 5m miała prowadnice z rurek stalowych, na których były wózki przystosowane do zamocowania lamp, przesłon i fotometru. Ta ława fotometryczna była jeszcze uŜywana w laboratorium przy ul. Piotrowo. Tu dopiero po kilku latach udało się nam zakupić ze Związku Radzieckiego dwie profesjonalne ławy fotometryczne.

W marcu 1962 r. na Wydziale Elektrycznym Politechniki Poznańskiej w ramach Katedry Urządzeń Elektrycznych i Wysokich Napięć utworzony został Zakład Techniki Świetlnej i Instalacji Elektrycznych. Przedmiot „Oświetlenie elektryczne” przekształcony został w „Podstawy techniki świetl-nej”, który obejmował juŜ wykłady, ćwiczenia audytoryjne i laboratoryjne. Rozpoczęto wykonywanie pierwszych prac dyplomowych z zakresu oświetlenia elektrycznego. W tym czasie pracownikami naukowo dydaktycznymi Zakładu byli – mgr inŜ. Mieczysław Banach (kierownik Zakładu) i mgr inŜ. Władysław Golik, a od 1964 r. mgr inŜ. Aleksander Gandecki i od 1965 r. mgr inŜ. Wacław Kędziora. Wszyscy ci pracownicy naukowo-dydaktyczni z wykształcenia nie byli specjalistami z zakresu techniki świetlnej. Prowadzenie badań naukowych i w perspektywie kształcenie w zakresie specjalności techniki świetlnej wyma-gało gruntownego przekwalifikowania się i to na zasadzie samokształcenia. Trzeba było zgłębić wiedzę nie tylko z zakresu podstaw techniki świetlnej, ale równieŜ z zakresu fizjologii widzenia, techniki oświetlania, materiałów lampo-wych, fizyki i konstrukcji lamp, materiałów oświetleniowych, konstrukcji i projektowania opraw oświetleniowych, fotometrii, spektrofotometrii i kolory-metrii. RównieŜ baza laboratoryjna była zbyt skromna. Konieczne było zwięk-szenie powierzchni laboratoryjnej i potrzebnej aparatury pomiarowej. Jeszcze przy Pl. C. Skłodowskiej 5 zaadaptowany został do potrzeb laboratoryjnych pokój nr 3 i podjęte starania o środki na zakupienie oraz wykonanie własnym sumptem potrzebnych przyrządów pomiarowych. Badania w zakresie ogniw fotoelektrycznych, których wyniki w części zostały objęte patentem nr PL

8

47318 p.t. „Sposób pomiaru czasu Ŝycia nośników generowanych światłem w ogniwach fotoelektrycznych” - autor Wł. Golik, pozwoliły ustalić ich optymalne warunki pracy w układach pomiarowych i w efekcie umoŜliwi ć opracowanie elektronicznych mierników prądu fotoelektrycznego. W konsekwencji pozwo-liło to, po przeprowadzce do pomieszczeń przy ul. Piotrowo, zastąpić uŜywane dotychczas galwanometry o pomiarów prądów fotoelektrycznych, tymi mierni-kami. W międzyczasie opracowano zestawy ćwiczeń laboratoryjnych i apara-turę do pomiarów podstawowych wielkości fotometrycznych, widmowych i kolorymetrycznych, badania sprzętu oświetleniowego, fizjologii widzenia i techniki oświetlania.

W tym teŜ okresie dwa patenty jako współautorzy uzyskali: M. Banach i A. Gandecki: patent nr 58832 „Elektryczna lampa wyładowcza” oraz nr 58949 „Miernik tętnienie światła”. (dopisek red.)

Uzyskanie odpowiedniego poziomu przygotowania kadry naukowo-dy-daktycznej i bazy laboratoryjnej pozwoliło wreszcie podjąć starania o urucho-mienie specjalności technika świetlna. W 1969 r. ówczesne władze Politechniki Poznańskiej wystąpiły do Ministerstwa Oświaty i Szkolnictwa WyŜszego z wnioskiem o utworzenie specjalności technika świetlna na Wydziale Elek-trycznym Politechniki Poznańskiej. Kształcenie w ramach tej specjalności rozpoczęto w lutym 1970 r.

Opracowano wtedy oryginalny program nauczania dla tej specjalności. ZałoŜeniem wyjściowym tego programu była w (naszej wyobraźni) sylwetka specjalisty w zakresie techniki świetlnej. Uznaliśmy, Ŝe specjalista w zakresu techniki świetlnej powinien znać wielkości świetlne i określające je zaleŜności, posiadać znajomość materiałów lampowych, fizykę wytwarzania światła, pro-jektowanie i technologię produkcji lamp, znać materiały słuŜące do kierowania strumienia świetlnego, znać zadania, budowę i projektowanie opraw oświetle-niowych, znać problemy związane z fizjologią widzenia oraz technikę oświe-tlenia wnętrz i obiektów zewnętrznych, posiadać umiejętność wykonywania pomiarów wielkości świetlnych i widmowych oraz posiadać wiedzę z zakresu kolorymetrii. Opracowany wtedy program kształcenia specjalistycznego z za-kresu techniki świetlnej obejmował początkowo cztery bloki programowe - podstawy techniki świetlnej, fotometrię i kolorymetrię, technikę oświetlania i budowę i badanie sprzętu oświetleniowego. Później uruchomiliśmy jeszcze piąty blok – zastosowania promieniowania optycznego. Podstawy techniki świetlnej obejmowały – wielkości energetyczne i świetlne, obliczanie wielkości świetlnych, związki pomiędzy wielkościami świetlnymi. Fotometria i kolory-metria - pomiary wielkości świetlnych, spektrofotometrię i kolorymetrię. Technika oświetlania – zagadnienia fizjologii widzenia, oświetlenie sztuczne i naturalne. Budowa i badanie sprzętu oświetleniowego – materiały lampowe i słuŜące do kierowania strumienia świetlnego, fizykę wytwarzania światła, bu-dowę, projektowanie, technologię produkcji oraz badanie lamp, projektowanie i

9

badanie opraw oświetleniowych. Zastosowanie promieniowania optycznego – skuteczności działania promieniowania optycznego, promienniki oraz ich zasto-sowania. KaŜdy blok programowy obejmował wykłady, ćwiczenia audytoryjne i laboratoryjne.

Plan studiów w zakresie przedmiotów specjalistycznych na specjalności technika świetlna

na studiach dziennych magisterskich (1991r) Lp Nazwa przedmiotu Razem Wykłady Ćwiczenia Laboratoria Projektowanie 1 Komputeryzacja

projektowania 90 90

2 Podstawy techniki świetlnej 120 60 30 30

3 Fotometria 105 30 15 60

4 Sprzęt oświetleniowy 225 120 45 60

5 Technika oświetlania 195 75 60 60

6 Współczesne problemy oświetlenia 75 30 45

7 Zastosowania pro-mieniowa optycznego 75 30 45

8 Projekt przejściowy 45 45

9 Pracownia problemowa 60 30 30

10 Seminarium dyplomowe 60 60

11 Praca magisterska

(30)

Układ zajęć został tak zaprogramowany, aby przekaz wiadomości stanowił

dla studentów ciąg logiczny, zharmonizowany czasowo. Zajęcia obejmowały 5 semestrów (od VI do X sem.) w jednolitym systemie magisterskim, łącznie 1050 godzin dydaktycznych. W załączniku wykazujemy, Ŝe od 1972 r. tytuł magistra inŜyniera w specjalności technika świetlna na studiach stacjonarnych magisterskich uzyskało ok. 500 absolwentów. RównieŜ w tym czasie wyko-nywane były prace dyplomowe z zakresu techniki świetlnej na wieczorowych i zaocznych studiach inŜynierskich.

Na specjalności technika świetlna działało studenckie koło naukowe. W ramach tego koła studenci w okresie wakacyjnym przeprowadzali róŜna bada-nia, w znacznej części finansowane przez jednostki gospodarki narodowej. Wymienić tu moŜna między innymi badania stanu oświetlenia szkół w powiecie wrzesińskim oraz badania stanu oświetlenia pomieszczeń produkcyjnych ZNTK w Pile i opracowanie dokumentacji dotyczącej modernizacji tego oświetlenia.

10

Dwukrotnie liczne grupy studenckie odbyły praktykę specjalnościową w Ilmenu (NRD).

W 1970 r. utworzona została w Politechnice Poznańskiej struktura instytu-towa. W składzie Instytutu Elektrotechniki Przemysłowej utworzony został Zakład Techniki Świetlnej z Pracownią Elektrotermii. Kierownikiem Zakładu Techniki Świetlnej został - prof. M. Banach do końca lutego1972 r., a od 1 marca 1972 r. do końca września 1996 r. funkcję tę pełnił doc. Władysław Golik. Zakład Techniki Świetlnej otrzymał nowe pomieszczenia w budynku Wydziału Elektrycznego przy ul. Piotrowo 3A. Pomieszczenia laboratoryjne, w znacznej mierze własnym wysiłkiem, wyposaŜone zostały w unikalną apara-tur ę pomiarową. Zbudowano drugi fotometr ramienny z napędem za pomocą silnika krokowego i automatyczną rejestracją wyników pomiarów. Do badania właściwości fotometrycznych materiałów zbudowano przyrządy, za pomocą których moŜna było wykonywać pomiary współczynników przepuszczania i odbicia przy określonych geometriach pomiarowych oraz wyznaczać charakte-rystyki krzywych światłości strumienia przepuszczonego lub odbitego. Zbudo-wano sztuczny nieboskłon do badania oświetlenia naturalnego we wnętrzach. Zbudowano urządzenie do przeprowadzania badań fizjologicznych w określo-nych warunkach adaptacji wzroku. Zbudowano ramy do badania trwałości róŜ-nych lamp. W rezultacie badań nad zjawiskiem tętnienia światła lamp zasila-nych prądem przemiennym, opracowano i zbudowano róŜne mierniki do po-miaru wskaźnika tętnienia światła, a takŜe publikacja ksiąŜki autorstwa prof. M. Banacha – Tętnienie światła. Efektem tych prac był teŜ patent nr PL 65245 – „Miernik współczynnika tętnienia światła” autorstwa M. Banacha i A. Gandeckiego. (dopisek red.)

Zakupiono dwie ławy fo-tometryczne wyposaŜone w fotometry wizualne z moŜli-wością wykonywania pomia-rów przy równej luminancji lub przy równym kontraście, fotometr migający umoŜli-wiający wykonywanie pomia-rów wielkości świetlnych lamp istotnie róŜniących się barwą, miernik luminancji dający moŜliwość wykonywa-nia pomiarów przy róŜnych kątach obserwacji, kolorymetr trójchromatyczny do bezpo-średniego pomiaru składowych i współrzędnych barwy światła, spektrofotome-

Rys. 3 Mierniki tętnienia światła

11

try z pryzmatycznymi i siatkowymi elementami rozszczepiającymi, precyzyjny luksomierz, krzemowe ogniwa fotoelektryczne skorygowane do V(λ) oraz wzorce światłości, strumienia świetlnego, rozkładu widmowego i długości fali.

W Zakładzie Techniki Świetlnej uruchomiono równieŜ produkcj ę unikal-

nej aparatury pomiarowej dla potrzeb róŜnych krajowych laboratoriów foto-metrycznych. Lumenomierze z kulą o średnicy D = 2m, spawaną z pasów bla-szanych, identyczne jak wykonany dla potrzeb naszego Zakładu, zostały wyko-nane dla Fabryki śarówek w Pile (1961 r.) i dla Szkoły InŜynierskiej w Szcze-cinie (1963 r.). W następnych latach, we współpracy z Zakładem Tworzyw Sztucznych Politechniki Poznańskiej, budowane były lumenomierze z kulą fotometryczną wykonaną z tworzyw sztucznych. Takie fotometry przestrzenne zbudowane zostały dla Fabryki śarówek w Pile (D = 1m), Fabryki Lamp Wy-ładowczych w Warszawie (2 szt. o D = 2m), Fabryki Świetlówek w Rzeszowie (D = 2,5m), Instytutu Włókiennictwa w Łodzi (D = 2m) i Zakładów Sprzętu Oświetleniowego w Gostyninie (D = 2m). Dla Zakładów Sprzętu Oświetlenio-wego w Gostyninie zbudowany został fotometr ramienny do pomiarów rozsyłu światłości ulicznych opraw oświetleniowych. Dla Zakładu Techniki Świetlnej Politechniki Warszawskiej zbudowany został zautomatyzowany fotometr ra-mienny, który samoczynnie zmieniał płaszczyzny pomiaru i rejestrował wyniki pomiarów. Dla Fabryki śarówek w Pile wykonane zostało urządzenie pomia-rowe do pomiarów odchyłek mocy i strumienia świetlnego Ŝarówek według wymagań normy oraz wykonano przyrząd do badania trwałości Ŝarówek. W wyniku tych badań uzyskano 2 patenty – nr PL 48067 p.t. „Układ do pomiaru strumienia świetlnego źródeł światła metodą kompensacyjną”- autorzy M. Banach (dopisek red.), Wł. Golik i nr PL 156622 p.t. „Sposób sprawdzania trwałości Ŝarówek”- autorzy Wł. Golik, M. Ołubczyński. (dopisek red.) Dla wymienionych laboratoriów fabrycznych oraz dla potrzeb Zakładów Techniki Świetlnej Politechnik Warszawskiej i Białostockiej oraz Instytutu Włókiennictwa w Łodzi wykonano mierniki prądu fotoelektrycznego. Dla Zakładów Radiowych w Kołobrzegu zbudowano kilka urządzeń do pomiarów wielkości charakterystycznych lamp błyskowych.

Reasumując moŜna powiedzieć, Ŝe w pewnym momencie prawie wszystkie laboratoria fotometryczne w Polsce funkcjonowały w oparciu o aparaturę po-miarową zbudowaną w Zakładzie Techniki Świetlnej Politechniki Poznańskiej. Ta unikalna, często prototypowa, aparatura była równieŜ eksponowana na MTP przez Ministerstwo Nauki, Szkolnictwa WyŜszego i Techniki.

Pracownicy Zakładu Techniki Świetlnej realizowali badania naukowe we

wszystkich obszarach techniki świetlnej. O ich aktywności świadczą liczne publikacje, patenty, czynne uczestnictwa w zagranicznych i krajowych konfe-rencjach oraz zdobyte stopnie naukowe.

12

Wspomniane juŜ badania tętnienia światła pozwoliły poznać zjawisko tęt-nienia światła, ustalić wskaźniki tętnienia światła, ustalić ich wartości dla róŜ-nych lamp i układów zasilania, opracować sposoby ograniczania tętnienia światła oraz ustalić moŜliwości pomiaru tętnienia światła i opracować odpo-wiednią aparaturę pomiarową, ustalić zmiany w czasie rozkładów widmowych róŜnych lamp zasilanych prądem przemiennym i związane z tym, sprawy tęt-nienia barwy światła tych lamp. W wyniku tych badań uzyskano patent nr PL 52898 p.t. „Modulator natęŜenia oświetlenia”- autor Wł. Golik.

RównieŜ wspomniane juŜ opracowanie optymal-nych warunków pracy ogniw fotoelektrycznych w układach pomiarowych po-zwoliły opracować układy pomiarowe z zastosowa-niem wzmacniaczy opera-cyjnych na wiele lat przed wejściem ich do powszech-nej praktyki pomiarowej.

Badania dokładności pomiarów w fotometrze przestrzennym pozwoliły ustalić zalecenia konstruk-cyjne dla tego fotometru, które umoŜliwiają osiągnię-cie wysokiej dokładności pomiarowej przy wykonywaniu pomiarów strumienia świetlnego źródeł zestawu pomiarowego istotnie róŜniących się kształtem brył fotometrycznych.

Badania w zakresie technologii produkcji Ŝarówek oraz moŜliwości obli-czania Ŝarników Ŝarówek pozwoliły opracować algorytmy projektowania Ŝarni-ków Ŝarówek próŜniowych, gazowanych z Ŝarnikiem jednoskrętnym i dwu-skrętnym. Według tych algorytmów moŜliwe jest projektowanie Ŝarników Ŝa-rówek bez korzystania z archiwalnej bazy danych (programy obliczeniowe zostały wdroŜone w Fabryce śarówek w Pile).

Badania mechanizmu przepalania się Ŝarników Ŝarówek pozwoliły poznać proces tworzenia się gorących punktów na Ŝarniku i w efekcie ustalić czynniki wpływające decydująco na trwałość Ŝarówek. W tym zakresie opracowano równieŜ sposób pomiaru oraz stanowisko do badania jednorodności średnicy drutów wolframowych i ustalono wpływ procesu technologicznego produkcji drutów wolframowych na jakość wytwarzanych Ŝarówek. Badania Ŝarówek przy napięciach wyŜszych od znamionowego, pozwoliły na opracowanie me-tody i stanowiska do skróconego pomiaru trwałości Ŝarówek. Badania zwar-

Rys. 4 Mierniki prądu fotoelektrycznego SMP

13

ciowe bezpieczników Ŝarówkowych róŜnego typu pozwoliły ustalić optymalna wersję tego bezpiecznika (badania te wdroŜono w Fabryce śarówek w Pile).

Badania zjawisk fizycznych w świetlówkach pozwoliły juŜ w latach 70-tych ustalić moŜliwość regulacji strumienia świetlnego świetlówek oraz cha-rakterystyki regulacyjne układów ze świetlówkami. W tym zakresie wykonane zostało oświetlenie jednej z sal Politechniki Poznańskiej, w której świetlówki pracowały w tradycyjnym układzie bezzapłonnikowym, a regulacja realizowana była za pomocą tyrystora. Trzeba zauwaŜyć, Ŝe układy regulacji strumienia świetlnego świetlówek weszły do praktycznego zastosowania dopiero około 2008 roku, kiedy to pojawiły się elektroniczne układy stabilizacyjno-zapłonowe wysokiej częstotliwości (układy 1-10V i DALI). Jest godnym zauwaŜenia, Ŝe ustalone przez nas charakterystyki regulacyjne układów świetlówkowych pozo-stają nadal w pełni aktualne.

Opracowany został sposób pomiaru współczynnika przepuszczania rurek polikrystalicznych stosowanych jako jarzniki w wysokopręŜnych lampach so-dowych. UmoŜli-wiało to uczestni-czenie w technolo-gii produkcji tych lamp.

Badania impul-sów świetlnych emitowanych przez lampy błyskowe pozwoliły opraco-wać analogową metodę i mierniki do pomiaru chara-terystyk świetlnych lamp błyskowych. Metoda ta była pre-zentowana w 1989 r. na VI Europejskim Kongresie Światła Lux - Europa w Budapeszcie. Wg wypowiedzi prof. J. Krochmanna (przewodniczącego CIE) prezentowa-na przez nas metoda pomiaru była pierwszym w świecie sposobem pomiaru cha-rakterystyk świetlnych lamp błyskowych. Opracowana przez nas metoda po-miaru stała się inspiracją do opracowania przez prof. J. Krochmanna metody pomiaru charakterystyk świetlnych lamp błyskowych techniką cyfrową.

Badania zjawisk fizycznych w lampach rtęciowych pozwoliły ustalić wa-runki lokalizacji stopy łuku elektrycznego w lampie na czole wystającego rdze-nia elektrody. Uzyskano w ten sposób ustabilizowanie parametrów elektrycz-nych i fotometrycznych oraz istotne zwiększenie trwałości lampy w efekcie

Rys. 5 Miernik impulsów świetlnych MIŚ 4

14

zmniejszenia parowania pasty emisyjnej. W wyniku tych badań uzyskano pa-tent nr PL 245484 p.t. „Elektroda główna do wysokopręŜnych lamp rtęcio-wych”- autor Wł. Golik i T. Krzeszowiak. (dopisek red.)

Opracowanie metodyki, algorytmów i programów komputerowych projek-towania odbłyśników i kloszy pryzmatycznych do opraw oświetleniowych umoŜliwiających wyznaczenie krzywej światłości oprawy przy znanej formie odbłyśnika lub klosza i na odwrót – wyznaczenie kształtu odbłyśnika lub klosza na podstawie załoŜonej krzywej światłości. Wyniki tych badań przedstawione są w ksiąŜce p.t. Kształtowanie brył fotometrycznych światłości opraw oświetleniowych – autor M. Banach.

Opracowanie metody prognozowania trwałości świetlówek na podstawie ubytku emitera na elektrodzie, która pozwala ocenić trwałość świetlówek na podstawie pomiarów wykonywanych po 1000 godzinach świecenia, a nawet z mniejszym prawdopodobieństwem po 500 godzinach świecenia. W wyniku tych badań uzyskano 2 patenty: nr PL 158465 p.t. „Sposób badania spadku katodowego w świetlówkach dla oceny jakości elektrod i trwałości świetló-wek”- autor W. Kędziora oraz nr PL 143852 p.t. „Sposób skróconego pomiaru trwałości świetlówek i układ do pomiaru trwałości świetlówek”- autor W. Kędziora.

Opracowano kryterium widoczności do projektowania oświetlenia urządzeń oświetleniowych. Kryterium to pozwala zoptymalizować rozwiązanie urządze-nia oświetleniowego i uwzględnić wszystkie parametry wpływające na dobre widzenie przy oświetleniu sztucznym.

Opracowano metodę i sposób pomiaru charakterystyk świetlnych materia-łów fotoluminescencyjnych, co pozwoliło m.in. uzyskać Certyfikat DET NORSKE VERITAS (DNV) No. GDA 05-138 na badania kontrolne Systemów LLL (Low Location Lightning Systems) na jednostkach pływających.

Zakład Techniki Świetlnej rozwijał współpracę naukową z wieloma euro-

pejskimi i poza europejskimi znaczącymi ośrodkami techniki świetlnej, a mia-nowicie z: Moskiewskim Energetycznym Instytutem ( prof. Gutorow i prof. Mieszkow), Rosyjską Akademią Nauk (prof. Ajzenberg), Instytutem Energe-tycznym w Sofii (prof. Wasilew), Uniwersytetem Technicznym w Pradze (prof. Habel), Uniwersytetem Technicznym w Bratysławie (prof. Horniak), Uniwersytetem Waterlo w Ontario Kanada (prof. Adrian), WyŜszą Szkołą Techniczną w Ilmenau (prof. Riemann), Uniwersytetem Technicznym w Karl-sruhe (prof Bodmann), Uniwersytetem Technicznym w Berlinie (prof. Krochnann i prof. Stolzenberg).

W latach 1976 – 1989 Zakład Techniki Świetlnej prowadził Program

Badawczy Ministerstwa Edukacji Narodowej nr PM I.4 p.t. „Optymalne rozwiązania urządzeń oświetleniowych”. W ramach tego programu badania

15

naukowe realizowali oprócz pracowników Politechniki Poznańskiej równieŜ pracownicy Politechnik – Warszawskiej, Łódzkiej i Białostockiej, Akademii Medycznej w Szczecinie, Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi, Instytutu Ochrony Pracy w Warszawie i Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Techniki Świetlnej w Warszawie. Realizacja zadań badawczych przewidywała organizowanie corocznych konferencji podsumowujących wyniki badań oraz omawianie tematyki badań na rok następny. Koordynatorem tego Programu Badawczego w latach 1976 – 1987 był prof. Mieczysław Banach, a w latach 1988-1989 doc. Władysław Golik.

Prof. M. Banach w 1982r. opublikował ksiąŜkę pt. „Podstawy techniki oświetlania” będącą jedną z nielicznych pozycji literaturowych na polskim rynku z zakresu techniki świetlnej. (dopisek red.)

Zakład Techniki Świetlnej zorganizował dwie Mi ędzynarodowe Konfe-rencje Oświetleniowe. W 1978 r. p.t. „Kształtowanie brył fotometrycznych urządzeń oświetleniowych” i w 1989 r. p.t. „Technika świetlna ‘89”. W obu tych konferencjach uczestniczyli znaczący uczeni z kraju i z zagranicy. W tej drugiej konferencji udział wzięli między innymi Przewodniczący Międzynaro-dowej Komisji Oświetleniowej (CIE) prof. H.W. Bodmann z małŜonką i prof. J.Krochmann (były przewodniczący CIE).

W omawianym okresie w Zakładzie Techniki Świetlnej2 zatrudnieni byli i

są następujący współpracownicy: - naukowo-dydaktyczni:

• Prof. dr hab. inŜ. Mieczysław Banach (1952 – 1988) • Doc. dr inŜ. Władysław Golik (1958 – 1996) • Dr inŜ. Aleksander Gandecki (1964 – 2006) • Dr inŜ. Wacław Kędziora (1965 – 2006) • Dr inŜ. Zdzisław Chojnacki* (1970 – 1990) • Dr hab. inŜ. Jacek Hauser, prof nadzw* (1970 – do dziś) • Mgr inŜ. Maria Sczaniecka (1972 – 1980) • Dr hab.inŜ.Konrad Domke,prof. nadzw*(1975 – do dziś) • Mgr inŜ. Marek Starzak (1976 – 1980) • Dr inŜ. Mariusz Ołubczyński (1977 – 1991) • Dr inŜ. Paweł Baranowski (1978 – 1986) • Dr inŜ. Tadeusz Krzeszowiak (1981 – 1988) • Dr inŜ. Małgorzata Górczewska (1987 – do dziś) • Dr inŜ. Krzysztof Wandachowicz (1990 – do dziś)

2 W skład Zakładu Techniki Świetlnej wchodziła takŜe Pracownia Elektrotermii. Pracowników tej Pracowni oznaczono w wykazie *.

16

• Dr inŜ. Małgorzata Zalesińska (1994 – do dziś)

- naukowo-techniczni: • Mgr inŜ. Izabela Ofierska (1974 – 1976) • Dr inŜ. Włodzimierz Sładkowski (1977 – 1992) • Mgr inŜ. Łukasz Gogolewski (1980 – 1983) • Mgr inŜ. Henryk Ostrykiewicz (1981 – 1993) • Mgr inŜ. Kazimierz Jańczuk • Mgr inŜ. Aleksander Juchacz

- techniczni: • Krystian Witaszak • Andrzej Wawrzyniak (1965 – 1975) • Zygmunt Skrzypiński (1966 – do dziś) • Wojciech Blachowski (1977 – 1980) • Piotr Walczak (1981 – 1989) • Jerzy Walisiak* (1982 – 2002)

Osoby te wniosły swój znaczący wkład w rozwój bazy materialnej, warsztatu naukowego i poziomu dydaktycznego Zakładu Techniki Świetlnej Politechniki Poznańskiej oraz rozwój techniki świetlnej w kraju i na świecie, a takŜe w wyposaŜenie krajowych laboratoriów fotometrycznych w unikalną aparaturę pomiarową. Za Ich wysiłek i zaangaŜowanie chcemy Im serdecznie podziękować.

Chcemy równieŜ podziękować Absolwentom specjalności technika świetlna za Ich wkład w rozwój Zakładu Techniki Świetlnej Politechniki Poznańskiej, nie zawsze świadomych, Ŝe w ramach pracy przejściowej lub dyplomowej wy-konywali rozpoznanie określonej tematyki badawczej lub opracowywali coś, co moŜna by nazwać wstępem do realizowanej następnie większej pracy badaw-czej, wymagającej juŜ znacznie większego zaangaŜowania merytorycznego i czasowego.

17

ZałoŜyciele specjalności Technika Świetlna

Prof. dr hab. inŜ. M. Banach Doc. dr inŜ. Wł. Golik

Dr inŜ. A. Gandecki Dr inŜ. W. Kędziora

Stopnie naukowe uzyskane przez pracowników Zakładu w specjalności Technika Świetlna (do 1996 r.)

Lp. Imię i Nazwisko Rok uzyskania

Stopień

naukowy

Tytuł rozprawy Promotor

1 Mieczysław Banach

1964

1968

Dr

Dr hab.

Ocena wpływu przestrzennego rozmieszczenia wysokopręŜnych lamp rtęciowych na tętnienie światła.

Promieniowanie elektrycznych źródeł światła zasilanych prądem przemiennym.

Prof.

T. Oleszyński

2 Władysław Golik

1967 Dr Ustalenie schematu zastępczego selenowego ogniwa fotoelektrycznego dla potrzeb analizy własności fotometrycznych ogniwa.

Prof.

T. Oleszyński

3 Aleksander Gandecki

1973 Dr Ocena wraŜeń wzrokowych przy działaniu światła zmiennego w czasie.

Doc. dr hab.

M. Banach

4 Wacław Kędziora

1974 Dr Wyznaczenie rozkładu temperatury wzdłuŜ Ŝarników inkandescencyjnych źródeł światła w okresie ich wyświecania

Doc. dr hab.

M. Banach

5 Mariusz Ołubczyński

1983

Dr

Analityczne wyznaczenie rozsyłu światłości odbłyśników opraw oświetleniowych z uwzględnieniem dowolnego kształtu źródła światła i rozkładu luminancji na jego powierzchni.

Doc. dr inŜ.

Wł. Golik

6 Małgorzata Górczewska

1984 Dr Redukcja błędu pomiaru strumienia świetlnego w lumenomierzu przez zmianę warunków propagacji strumienia wewnątrz kuli fotometrycznej.

Doc. dr inŜ.

Wł. Golik

7 Tadeusz Krzeszowiak

1984 Dr Stabilizacja przestrzenna łuku elektrycznego w obszarze przy-elektrodowym wysokopręŜnej lampy rtęciowej.

Doc. dr inŜ.

Wł. Golik

8 Paweł Baranowski

1987 Dr Zastosowanie regulatorów strumienia świetlnego jako środka dla zmniejszenia zuŜycia energii elektrycznej.

Prof. dr hab. inŜ.

M. Banach

9 Włodzimierz Sładkowski

1991 Dr Sztuczne nieboskłony o rozkładzie luminacji nieba całkowicie zachmurzonego.

Prof.dr hab. inŜ.

J. Bąk

Pierwsi absolwenci specjalności Technika Świetlna

20

Absolwenci Techniki Świetlnej w latach 1972 - 2010 (studia stacjonarne)

Rocznik 1972 - DM TŚ 1. Gawęcki Michał 2. GiŜewski Jarosław 3. Gładyszewska Teresa 4. Józefiak Aleksander 5. Kola Ryszard 6. Lalak Jacek 7. Lipczyński Paweł 8. Marcinkowski Jacek 9. Olszewski Andrzej 10. Poniatowski Andrzej 11. Przybylski Roman 12. Schweiger Krystyna 13. Stachowiak Michał 14. Szczaniecka Maria 15. Szulc Kazimierz 16. Schmidt Jacek 17. Śliwi ński Ryszard 18. Trejster Danuta 19. Zbierska Stefania 20. Zwolińska Maria Rocznik 1973 - DM TŚ 1. Andrzejewski Jerzy 2. Barczak Jolanta 3. Boroń Piotr 4. Drachal Lech 5. Nitecki Ryszard 6. Tomkiewicz Danuta 7. Tundak Maciej 8. Wyrwas Henryka

Rocznik 1973 - DM TŚ 1. Asman Władysław 2. Bosak Teresa 3. Chwierut Jacek 4. Cieślewicz Zygmunt 5. Jankowiak Izabela 6. Klessa Hanna 7. Offierska Izabela 8. Mossakowska Małgorzata 9. Muszyńska ElŜbieta 10. Przychodzień Teresa 11. Sadowska Alina 12. Skrzypczyk Maria 13. Stachowiak Marek 14. Stępień Iwona 15. Szałajko Jolanta 16. Szmytke Zofia 17. Wojnowski Zygmunt 18. śebrowski Andrzej Rocznik 1974 - DM TŚ 1. Glapiński Andrzej 2. Góralski Henryk 3. Jankojć Małgorzata 4. Judzińska Jolanta 5. Kasprowicz Maria 6. Kaźmierczak Roman 7. Koc Emilia 8. Strumińska Krystyna 9. StróŜyński Walerian 10. Susła Jan

21

Rocznik 1975 - DM TŚ 1. Akosah Stephen Yaw 2. Grabski Krzysztof 3. Jasiak Aleksandra 4. Kowalkowski Jacek 5. Kraus Wiesław 6. Lubierski Krzysztof 7. Morawski Krzysztof 8. Mroczkowski Wojciech 9. Roszczak Maria 10. Stachowiak Marek Rocznik 1976 - DM TŚ 1. Baranowski Paweł 2. Grześkowiak Danuta 3. Kantak Wiesława 4. Konieczna Barbara 5. Krajna Adam 6. Lorkowski Marek 7. Rydlewicz ElŜbieta 8. Starzak Marek 9. Wiencek Przemysław 10. Zalaszewski Waldemar 11. Zimny Zbigniew Rocznik 1977 - DM TŚ 1. Ber Wojciech 2. Chojecki Jan 3. Drzewiecka BoŜena 4. Garczyńska Iwona 5. Gorgolewski Łukasz 6. Grabowska Urszula 7. Milkiewicz Wiktor 8. Ołubczyński Mariusz 9. Sładkowski Włodzimierz 10. Wielewski Eugeniusz

Rocznik 1978 - DM TŚ 1. Adamczak Roman 2. Barszczewski Ireneusz 3. Bieniaszewska Irena 4. Czamańska Renata 5. Duda Mieczysław 6. Durak Jan 7. Jasińska Maria 8. Jurkiewicz Aleksander 9. Moczyński Roman 10. Pawlaczyk Leszek 11. Pietras Teresa 12. Przybylski Henryk 13. Słomko Aleksander 14. Szymandera Hanna 15. Wejman Konstanty Rocznik 1979 - DM TŚ 1. BoŜełko Romuald 2. Jasiński Jerzy 3. Krzeszowiak Tadeusz 4. Kudzin GraŜyna 5. Olszewski Jarosław 6. Ossowski Zbigniew 7. Pieprzycka Anna 8. Podhajecki Marian 9. Śmierzchała Adam 10. Świdziński Teodor 11. Utecht Hanna Rocznik 1980 - DM TŚ 1. Ciotrowski Piotr 2. Koszewski Jan 3. Kubiak Jerzy 4. Nowak Krzysztof 5. Piątek Zygmunt 6. Ruszkowski Krzysztof 7. Tucholski Jan

22

Rocznik 1981 - DM TŚ 1. Borowiak Józef 2. Bedyński Krzysztof 3. Czarnecki Leszek 4. Kappel Anna 5. Kujawa Maciej 6. Marcinkowski Zygmunt 7. Ptaszyński Lech 8. Szymanowicz ElŜbieta 9. Rzetelska Urszula Rocznik 1982 - DM TŚ 1. Adamska Halina 2. Chojnacki Piotr 3. Ewertowski Zbigniew 4. Heinz Maria 5. Jamal Abdallach 6. Kasińska Lucyna 7. Mechliński Wiesław 8. Szuwała Dariusz 9. Wolniewicz Danuta 10. Wolniewicz Rafał Rocznik 1983 - DM TŚ 1. Glapka Grzegorz 2. Jaskuła – Szuster Maria 3. Jarczykowski Grzegorz 4. Jaruszewski Jerzy 5. Gorzelak Donat 6. Kędzierski Mariusz 7. Krzyśków Lech 8. Nawrotek Krzysztof 9. Nitschke Aleksander 10. Stępniak Sławomir 11. Walczak Piotr

Rocznik 1984 - DM TŚ 1. Arnold Marek 2. Berkowski Roman 3. Czekalska Brygida 4. Drankiewicz Artur 5. Dudek Jan 6. Kolenda Hanna 7. Polowczyk Maria 8. Safiańska Barbara 9. Sobiś Mirosław 10. Szuster Maria 11. Śniedziewska Jolanta 12. Wojtowicz Lech 13. Zajdel Zygmunt 14. Zielińska Maria Rocznik 1985 - DM TŚ 1. Chlebik Krzysztof 2. Góreczka Jadwiga 3. Kołaczyk Tomasz 4. Koszlajda ElŜbieta 5. Kucharski Karol 6. Kuliński Tadeusz 7. Magerer Joseph 8. Mechliński Wiesław 9. Mokracki Janusz 10. Poprawa Ewa 11. Rybkowska Maria 12. Szal Małgorzata 13. Szymański Jacek 14. Ziółkowski Krzysztof Rocznik 1986 - DM TŚ 1. Czaja Roman 2. Garczarek Zenon 3. Marcyanek Katarzyna 4. RóŜycki Krzysztof 5. Tomaszewski Sławomir 6. Sadik Ericha Musa 7. Konopacki Zygmunt 8. Jasiński Robert 9. Pydynowski Lesław 10. Rybkowska (Hnatyk) Maria 11. Koszlajda ElŜbieta

23

Rocznik 1987 - DM TŚ 1. Andrysiak Alina 2. Grześ Michał 3. Konieczna Danuta 4. Lech Piotr 5. Rydian Marek 6. Sławiński Piotr Rocznik 1988 - DM TŚ 1. Babska Alicja 2. Dolata Krzysztof 3. Mazurek Aneta 4. Osicki Paweł 5. Prinz (Fraś) Anna 6. Stachowiak Ewa 7. Chwiałkiewicz Jan Rocznik 1989 - DM TŚ 1. Antczak Sławomir 2. Ali Ghariebek 3. Faliński Wojciech 4. Kaczmarek Krzysztof 5. Prokopiak Stanisław 6. Sikorski Witold 7. Czukowicz Leszek Rocznik 1990 - DM TŚ 1. Babiaczyk Sławomir 2. Jankowska Hanna 3. Ludwiczak Bogna 4. Olejniczak Paweł 5. Wandachowicz Krzysztof Rocznik 1991 - DM TŚ 1. Baliński Dariusz 2. Gościński Piotr 3. Lorczyk Marek 4. Miśkowiak Marek 5. Popłonyk Cezary 6. Pupiec Krzysztof

Rocznik 1992 - DM TŚ 1. Adamczak Piotr 2. Belka Krzysztof 3. Kosowski Adam 4. Poćwiardowski Aleksander 5. Sobański Maciej 6. Urbański Andrzej 7. Wasielewski Robert 8. Zajda Maciej Rocznik 1993 - DM TŚ 1. Forycki Mirosław 2. Juźwiak Jarosław 3. Skrzypczak Piotr 4. Wojciechowski Lech 5. Zboralski Michał 6. Zwierzchowski Piotr Rocznik 1994 - DM TŚ 1. Jackowski Radosław 2. Jóźwiak Zyta 3. Oziemblewski Przemysław 4. Pośpiech (Miętka) Hanna 5. RóŜycka Małgorzata 6. Sadowski Maciej 7. Stadnicki Jacek 8. Szlachtowski Jarosław 9. Zalesiński Andrzej Rocznik 1995 - DM TŚ 1. Konieczny Jarosław 2. Mazurek Jacek 3. Norkowska Arleta 4. Nowicki Sławomir 5. Szablewski Jacek 6. Urbaniak Waldemar 7. Wiciak Marek 8. Witkowski Andrzej

24

Rocznik 1996 - DM TŚ 1. Adamczewska Renata 2. Barański Jarosław 3. Bosacka Małgorzata 4. Czapraki Sławomir 5. Drozdowski Bartłomiej 6. Frąckowiak Piotr 7. Gorgosz (Chreptowicz) Katarzyna 8. Hypka Jolanta 9. Lewandowski Maciej 10. Pokajewicz ElŜbieta 11. Rybicki Tomasz 12. Semkło Ilona Rocznik 1997 - DM TŚ 1. Bałaban Jacek 2. Cała Tomasz 3. Groty Izabela 4. Kijuć Marcin 5. Kruger Agata 6. Węklar Radosław Rocznik 1998 - DM TŚ 1. Busiek Agnieszka 2. CzyŜ (Nowak)Anna 3. Gorzelanny Maciej 4. Hipś Anna 5. Hwałek Piotr 6. Mielcarek Barbara 7. Pawełczyk Artur 8. Rakoczy Mirosław 9. Sadowska Monika 10. Skrycka Aneta 11. Śliwa Maciej 12. Taisner Bartosz 13. Zaranek Katarzyna 14. Ziętowski Damian

Rocznik 1999 - DM TŚ 1. Dombrzalski Bartosz 2. Kościukiewicz Cezary 3. Luwańska Magdalena 4. Maćkowiak Dariusz 5. Nowakowski Grzegorz 6. Robakowski Arkadiusz Rocznik 2000 - DM TŚ 1. Czerwiński Wojciech 2. Drobniak Tomasz 3. Dryjański Dariusz 4. Fabiański Piotr 5. Grala Grzegorz 6. Jarysz Grzegorz 7. Krupa Marcin 8. Kwietniewski Mariusz 9. Łagiewka Marcin 10. Pachucki Konrad 11. Pelko Marcin 12. Prusak Radosław 13. Sioch Sebastian 14. Stefaniak Ireneusz 15. Stefański Paweł 16. Szymański Krzysztof 17. Świrbutowicz Łukasz 18. Walerczyk Piotr 19. Wieczorek Maciej 20. Wieczorek Tomasz 21. Wojtowski Piotr

25

Rocznik 2001 - DM TŚ 1. Fiksek Rafał 2. Kapłon Wiesław 3. Kli ński Przemysław 4. Korpeta Robert 5. Kozanecki Adam 6. Kreft Robert 7. Krenz Piotr 8. Landzwojczak Marcin 9. Łukasik Artur 10. Malicki Waldemar 11. Mania Maciej 12. Nowak Marcin 13. Nowak Tomasz 14. Obarzanek Artur 15. Pawłowski Arkadiusz 16. Pawłowski Paweł 17. Pohl Łukasz 18. Rajkowski Michał 19. Rosiński Wojciech 20. Ryczkowski Mariusz 21. Spychała Krzysztof 22. Stempel Wiesława 23. Walczak Karol 24. Wiśniewski Dominik Rocznik 2002 - DM TŚ 1. Bocheński Marcin 2. Bosy Przemysław 3. Franc Dariusz 4. Jokś Sebastian 5. Kaczmarek Roman 6. Krupa Bronisław 7. Majchrzak Arkadiusz 8. Malinowski Artur 9. Najdek Janina 10. NaroŜny Paweł 11. Pawlak Ewa 12. Staniak Rafał 13. Teśner Sławomir 14. śurowski Jerzy

Rocznik 2003 - DM TŚ 1. Basiński Dariusz 2. Danielewski Artur 3. Delikatny Jakub 4. Duszczak Paweł 5. Kaufman Bartosz 6. Klonowski Marcin 7. Kopania Łukasz 8. Łaniecki Marcin 9. Łyskanowski Mirosław 10. Mroczkiewicz Krzysztof 11. Pawella Damian 12. Piątek Piotr 13. Piechociński Piotr 14. Pietrasz Michał 15. Raszyk Radosław 16. Rybka Tomasz 17. Stachowiak Maciej 18. Waleriańczyk Krystian 19. Witczak Paweł 20. Wtorek Tomasz 21. Wujczak Dominik Rocznik 2004 - DM TŚ 1. Banach Sławomir 2. Chraplak Paweł 3. Diering Bartosz 4. Gawroński Marcin 5. Iwanowski Artur 6. Marcinkowski Marcin 7. Panuchno Krzysztof 8. Pawlicki Tomasz 9. Stefaniak Dorota 10. Zalewski Przemysław

26

Rocznik 2005 - DM TŚ 1. Andrzejewski Paweł 2. Babica Radosław 3. Buczak Marcin 4. Drzewiecki Piotr 5. Guźniczak Jakub 6. Kocieł Paweł 7. Kosierkiewicz Alicja 8. Łopaczyk Tomasz 9. Niewiedział Marcin 10. Nowakowski Wojciech 11. Pluta Przemysław 12. Ratajkiewicz Piotr 13. Siciński Krystian 14. Siemieniuch Beata 15. Stiller Marcin Rocznik 2006 - DM TŚ 1. Balwiński Jerzy 2. Batura Paweł 3. Cierniak Krzysztof 4. Dobosz Leszek 5. Dziwak Marcin 6. Filipiak Mateusz 7. Hoffmann Dominik 8. Jasiński Grzegorz 9. JeŜowski Krzysztof 10. Jóźwiak Maciej 11. Kaczmarek Tomasz 12. Kowalczyk Jarosław 13. Kurto Paweł 14. Machniak Waldemar 15. Majer Norbert 16. Marszał Michał 17. Matelski Paweł 18. Polak Adam 19. Rybaczek Wojciech 20. Serwa Maciej 21. Skrzypczak Paweł 22. Skrzypczak Przemysław 23. Sławski Tomasz 24. Szubert Paweł 25. Witczak Karol

Rocznik 2007 - DM TŚ 1. Morkowska Monika 2. Majchrowicz Maciej Rocznik 2007 - DM profil TŚ 1. Frątczak Micha 2. Garkowski Michał 3. Gatniejewski Marcin 4. Grzegorczyk Angelika 5. Kaczmarek Tomasz 6. Kowalski Michał 7. Łohunko Piotr 8. Opaska Sebastian 9. Smykaj Radosław 10. Strusiński Krzysztof 11. Tałaj Adam 12. Wala Łukasz 13. Walkowiak Bartosz 14. Zdrenka Maciej Rocznik 2008 - DM profil TŚ 1. Boguszyński Bartosz 2. Buszewski Marcin 3. Dolatowski Michał 4. Draht Maciej 5. Gramsch Tomasz 6. Jankowski Miłosz 7. Kasprzyk Kamil 8. Latosi Piotr 9. Lemisz Michał 10. Mucha Łukasz 11. Naumowicz Łukasz 12. Noga Tomasz 13. Pawlik Michał 14. Piasecki Sławomir 15. Pietrzak Adam 16. Polaczyk Dawid 17. Ratajczak Joanna 18. Wachowski Radosław 19. Waszkiewicz Tomasz

27

Rocznik 2009 - DM profil TŚ 1. Bąk Dominik 2. Dworzyński Krystian 3. Kaczmarek Adam 4. Kartuszyński Michał 5. Kiljańczyk Piotr 6. Maćkowiak Bartosz 7. Mroczkowska Sandra 8. Namyślak Andrzej 9. Nowak Adam 10. Ogonowski Michał 11. Piepenborn Michał 12. Przybylski Jarosław 13. Skrzypczak BłaŜej 14. Stachowski Marcin 15. StaŜewski Bartłomiej 16. Urban Marcin 17. Zwierzycki Ryszard

Rocznik 2010 - I st. spec. TŚ 1. Bartkowiak Krzysztof 2. Borowczak Piotr 3. Bródka Michał 4. Kaczmarek Sławomir 5. Krzywda Andrzej 6. Lisowski Piotr 7. Młodzikowski Przemysław 8. Opaska Maciej 9. Piasecki Bartosz 10. Sieracki Szymon 11. Skrzypczak Michał 12. Stachowiak Bartłomiej 13. Szałek Łukasz 14. Vladescu Andrzej 15. Wawrzyniak Leszek

28

Suplement

29

Konrad Domke

Kalendarium historii Zakładu Techniki Świetlnej na WE PP 1927 - 2010

1927 – utworzenie Państwowej WyŜszej Szkoły Budowy Maszyn Wrzesień 1929 – utworzenie Wydziału Elektrycznego i zmiana nazwy szkoły na Państwowej WyŜszej Szkoły Budowy Maszyn i Elektrotechniki Wrzesień 1945 – powołanie Szkoły InŜynierskiej na bazie przewojennej PWSBMiE Sierpień 1952r. – Na Uczelni wprowadza się strukturę Katedralną Wrzesień 1955 – powołanie Politechniki Poznańskiej. Wprowadzenie w planie studiów podziałów na: Kierunek (Elektrotechnika 1955 - do dziś), Specjalność (m.in. Elektrotechnika przemysłowa - do 1974, Przetwarzanie i uŜytkowanie energii elektrycznej 1974-93, Technika Świetlna 1968-1974 i 1994-2005) oraz Specjalizację/Kierunek dyplomowania/Profil na specjalności 1974-1993). Studia jednolite magisterskie 1957 – powołane zostaje Laboratorium Oświetlenia (kier mgr M. Banach) Marzec 1962r. – powstaje Zakład Techniki Świetlnej i Instalacji Elektrycznych (kier. mgr M. Banach) w nowo utworzonej Katedrze Urządzeń Elektrycznych i Wysokich Napięć. W zakładzie pracują: adiunkt Mieczysław Banach i asystent Władysław Golik. Zakład zlokalizowany zostaje na Wildzie 1969 – Wniosek do Ministerstwa o wprowadzenie specjalności Technika Świetlna. 1970 – Na Uczelni wprowadza się strukturę Instytutową; powstaje Instytut Elektrotechnik Przemysłowej. Na dyrektora Instytutu powołany zostaje prof. M. Banach Powstaje Zakład Techniki Świetlnej (kier. prof. M. Banach). Pracują: doc W. Golik, mgr W. Kędziora, mgr A. Gandecki. Uruchomienie specjalności Technika Świetlna. Studia jednolite magisterskie W Zakładzie Techniki Świetlnej zostaje wyodrębniona Pracownia Elektrotermii (kier. dr Z. Chojnacki) Czerwiec 1972 - Pierwsi absolwenci specjalności Technika Świetlna Wrzesień 1973 – Kierownictwo Zakładu obejmuje doc W.Golik. Prof. M. Banach pozostaje dyrektorem Instytutu (do 1981r.) Październik 1974 – wprowadzenie specjalizacji Technika Świetlna w ramach specjalności Przetwarzanie i uŜytkowanie energii elektrycznej. Studia jednolite magisterskie. Ostatni absolwenci kończą specjalność/specjalizację w roku 2009. Lato 1975 – Przeprowadzka Zakładu do budynku Wydziału Elektrycznego na Piotrowie. Zakład obejmuje pomieszczenia na VIII piętrze i w piwnicy.

30

Wrzesień 1996 - – Kierownictwo Zakładu obejmuje dr hab. J. Hauser (elektrotermia). Pracują: dr W. Kędziora, dr A. Gandecki, dr M. Górczewska, mgr K. Wandachowicz, mgr M. Zalesińska, dr K. Domke (elektrotermia) Lipiec 2004 – Wprowadzenie studiów dwustopniowych na kierunku Elektrotechnika. Pierwszy nabór na studia I stopnia. Wrzesień 2006 – Zakład zmienia nazwę na Zakład Techniki Świetlnej i Elektrotermii funkcjonujący w ramach Instytutu Elektrotechniki i Elektroniki Przemysłowej. Wrzesień 2008 - Kierownictwo Zakładu obejmuje dr hab. K. Domke (elektrotermia). Pracują: dr M. Górczewska, dr K. Wandachowicz, dr M. Zalesińska, dr hab. J. Hauser (elektrotermia) Czerwiec 2009 – Egzaminy dyplomowe ostatnich absolwentów jednolitego toku studiów (10 sem.). Luty 2010 – Pierwsi absolwenci profilu Technika Świetna studiów dziennych I stopnia (7 sem.) bronią swoich prac dyplomowych. Otrzymują tytuł zawodowy inŜyniera. Pierwszy nabór na studia II stopnia. Czerwiec 2011 – Pierwsi absolwenci profilu Technika Świetlna studiów II stopnia (3 sem.) uzyskają tytuł mgr inŜ.

31

Wybrane realizacje oświetleniowe i badania naukowe

• Projekty iluminacji obiektów sakralnych i świeckich: � Katedra Gnieźnieńska � Stary Rynek w Poznaniu � Zamek w Poznaniu, � Kościół Farny w Poznaniu, � Teatr Polski w Poznaniu � Biblioteka Raczyńskich � Kościół p.w. św. KrzyŜa w Obornikach Wlkp. , � Katedra we Włocławku � Ratusz w Lesznie � Ratusz w Jeleniej Górze � Teatr Wielki w Warszawie � Hala Torwar w Warszawie

• Projekty oświetlenia:

� Elektrociepłownia Karolin � Big Star Kalisz � Elektrownia Bełchatów � Elektrownia Opole � Elektrownia Kozienice � Elektrociepłownia Bydgoszcz � Huta Częstochowa � Daewoo Poland w Warszawie � Oświetlenie węzłów komunikacyjnych na autostradzie północ-południe

• Fotometrowanie opraw oświetleniowych dla przemysłu oświetleniowego

• Badania parametrów eksploatacyjnych wybranych źródeł światła

• Badanie efektywności świecenia pasów fotoluminiscencyjnych systemu LLL na promach

pasaŜerskich Polskiej śeglugi Bałtyckiej i Unity Line

32

Stopnie naukowe uzyskane przez pracowników i doktorantów

Zakładu Techniki Świetlnej po 1996r.

L.p. Imię i Nazwisko Rok uzyskania

Stopień

naukowy

Tytuł rozprawy Promotor

1 Krzysztof Wandachowicz

2000

Dr

Wyznaczanie rozkładu luminacji we wnętrzach z uwzględnieniem kierunkowo-rozproszonych

charakterystyk odbiciowych materiałów

Dr hab. inŜ. Jacek Hauser

2 Małgorzata Zalesińska

2003 Dr Techniczno-ekonomiczna analiza kosztów eksploatacji punktów świetlnych w oświetleniu

drogowym

Dr hab. inŜ. Jacek Hauser

3 Konrad Domke

(elektrotermia)

2005 Dr hab. Modelowanie, symulacja i badanie radiacyjnej wymiany ciepła w środowisku Radiance

4 Marcin Gawroński

(elektrotermia)

2010 Dr Modelowanie i badanie radiacyjnej wymiany ciepła w układach z ośrodkami aktywnymi

Dr hab. inŜ. Konrad Domke

33

Katedry, Zakłady i Zespoły Techniki Świetlnej na Uczelniach Technicznych w Polsce

rok 2010

Zakład Techniki Świetlnej: Wydział Elektryczny Politechniki Warszawskiej: Zakład Techniki Świetlnej i Elektrotermii : Wydział Elektryczny Politechniki Poznańskiej Katedra Promieniowania Optycznego: Wydział Elektryczny Politechniki Białostockiej Zespół Oświetlenia Elektrycznego w Zakładzie Elektroenergetycznych Mikrosystemów i Sieci Odbiorczych, Wydział Elektrotechniki, Elektroniki, Informatyki i Automatyki Politechniki Łódzkiej Katedra Urządzeń Elektrycznych i Techniki Świetlnej: Wydział Elektrotechniki, Automatyki i Informatyki Politechniki Świętokrzyskiej

34