Pembelajaran Sains Kanak - kanak

8/11/2019 Pembelajaran Sains Kanak - kanak

1/90

1 | SCE 3023Pembelajaran Sains Kanak - Kanak

HALAMAN PENGAKUAN.

Dengan ini saya mengaku bahawa tugasan ini adalah hasil kerja saya sendiri.

Nama : MOHAMAD IZRIQ AL HUSAINI BIN MOHAMAD RAMLI

Tanda tangan :

Tarikh :


2/90


ISI KANDUNGAN Muka Surat

Halaman pengakuan 1

Isi kandungan 2

Penghargaan 3

Bahagian 1Teori Pembelajaran 4

Definisi Teori Pembelajaran 4

Teori Pembelajaran Kognitif. 5

Teori Pembelajaran Behaviouris 36

Teori Pembelajaran Konstruktivis 50

Bahagian 2Kertas Cadangan 62

Tajuk 62

Latar Belakang 62

Pengenalan Miskonsepsi 63

Pernyataan Masalah 64

Objektif 64

Persoalan Kajian 66

Kaedah Mengenalpasti Miskonsepsi 67

Faktor Miskonsepsi 73

Kaedah Mengatasi Miskonsepsi 77

Kesimpulan84

Refleksi 85

Rujukan 86

Lampiran 88


3/90


PENGHARGAAN

Bersyukur kami ke hadrat kepada Ilahi kerana dengan limpah dan kurniaNya

dapatlah kami menyiapkan tugasan Pembelajaran Sains KanakKanak, SCE 3023.

Sekalung penghargaan ditujukan buat pensyarah kursus ini iaitu Encik

Azman Bin Omar, atas segala tunjuk ajar, pedoman dan contoh yang telah diberikan

sepanjang kami mengambil kursus ini. Tanpa tunjuk ajar dan sokongan daripada

beliau, menjadi satu kesukaran buat kami untuk memenuhkan kehendak kursus ini.

Seribu penghargaan dan terima kasih diucapkan juga kepada kedua ibu bapa

saya di atas segala sokongan samada berbentuk kewangan, moral, nasihat,

pedoman mahupun kasih sayang kepada saya selama ini. Sokongan yang tidak

berbelah bahagi daripada mereka berjaya mendorong saya hingga melangkah ke

Program Ijazah Sarjana Muda Pendidikan Sains di IPG Kampus Sultan Mizan ini.

Tidak dilupakan juga, jutaan terima kasih ditujukan kepada rakan rakan.

Bersama mereka, kami berkongsi sedikit sebanyak info dan maklumat yang ada

pada kami semua. Tanpa bantuan daripada mereka, menjadi satu cabaran besar

bagi saya untuk menyempurnakan tugasan yang telah diberi ini.

Akhir kalam,ucapan terima kasih turut dirakamkan kepada semua pihak yang

terlibat dalam proses penulisan dan persiapan tugasan ini samada secara langsung

mahupun tidak langsung.


4/90


TEORI PEMBELAJARAN

1. Teori Pembelajaran (Konsep Umum)

Apa itu Teori Pembelajaran?

Dunia pendidikan di Malaysia kini semakin meningkat dari segi kualiti, visi , objektif

serta kandungan pembelajaran yang dibentuk. Keadaan ini amat diperlukan bagi melahirkan

generasi masa depan negara ini sekaligus meransang perkembangan dan penaiktarafan

kekuatan nusa ini.

Sememangnya diakui, pendidikan merupakan kunci utama negara kita dalam

memastikan masa depan bangsa Malaysia ini mampu bertahan utuh dan bergerak selaras

malah sebolehnya diinginkan agar lebih pantas dan maju daripada perkembangan dunia

semasa. Oleh itu, Kementerian Pelajaran Malaysia, dan pihak kerajaan serta barisan

pendidik juga menjadi pihak pelaksana dan pihak yang dipertanggungjawabkan untuk

menterjemahkan kehendak dan harapan kita ini menjadi realiti pada masa hadapan.

Dalam proses merealisasikan visi dan objektif ini, fokus utama harus diberikan

kepada proses pengajaran dan pembelajaran (P & P) di sekolah-sekolah samaada sekolah

rendah atau menengah. Namun demikian, revolusi dan evolusi amat perlu dalam proses P &P di sekolah-sekolah rendah berbanding sekolahsekolah menengah. Hal ini kerana pada

peringkat sekolah rendah, anakanak muda kita baru sahaja belajar untuk mengenali dunia

pendidikan formal ini. Ransangan dan pembentukan individu yang bermula di peringkat

sekolah rendah ini sentiasa dikaji dan diperhatikan oleh pelbagai pihak yang pakar terhadap

ilmu pendidikan kanak-kanak ini. Hasilnya, seantero dunia telah melihat lahirnya gagasan

atau teori pemikiran yang memerihalkan mengenai pendidikan terhadap anak muda ini.

Persoalannya di sini, apa yang dimaksudkan dengan teori? Teori ialah satu set

prinsip dan definisi yang saling berkait serta menerangkan sesuatu fenomena secara


5/90


sistematis ( Kerlinger : 1986 ). Jary dan Jary (1995) pula memiliki pandangan mengenai teori

sebagai satu set hipotesis atau prinsip yang berkait rapat secara logik atau berdasarkan

penerangan matematik yang menerangkan mengenai hakikat empirikal sesuatu kejadian.

Manakala, pembelajaran menurut Ormrod (1995) , ialah satu proses yangmelibatkan aspek kognitif (pemikiran) , emosi, pengaruh persekitaran dan pengalaman yang

menghasilkan perubahan dalam tingkah laku, pengetahuan, kemahiran, nilai dan

pandangan

Menerusi pandangan pandangan yang telah dikemukakan sebentar tadi, dapat

dirumuskan bahawa teori merupakan hasil pemikiran daripada keputusan kajian saintifik

yang telah dapat disahterima sebagai sesuatu prinsip atau asas dan boleh dijadikan

panduan dalam pelaksanaan apa apa tindakan selagi tidak melampau perbatasan aspek

kelakuan yang telah digariskan.

Kesimpulannya, Teori Pembelajaran ialah konsep dan gagasan pemikiran yang

berusaha untuk menjelaskan mengenai cara manusia belajar dan menyarankan caracara

penyelesaian masalah yang mungkin timbul akibat daripada kaedah pembelajaran manusia

tersebut.

1.1 Teori Pembelajaran Kognitif.

Faktor yang paling mempengaruhi pembelajaran murid murid kita ialah

pengetahuan sedia ada mereka. Oleh demikian, amat penting untuk guru pastikan

apa yang mereka ketahui sebelum guru teruskan dengan pengajaran yang telah

dirancang [ Terjemahan] David Ausubel

Petikan di atas merupakan kata kata daripada David Ausubel, iaitu salah seorang

daripada ahli teori kognitif (kadang kala dipanggil juga dengan nama teori pembelajaran

kognitif). Intipati daripada petikan tersebut memberikan satu gambaran kasar kepada kita

akan keperihalan teori pembelajaran kognitif. Salah satu unsur atau elemen yang menjadi

penekanan kepada teori ini, ialah pengetahuan sedia ada dan pengetahuan baharu.

Pokok pangkalnya, ahli ahli kognitivis ( ahli psikologi pendidikan yang berpegang

kepada teori pembelajaran kognitif ) membuat penekanan yang utama terhadap aspek

pemprosesan mental. Dalam proses mental, terdapat beberapa aspek seperti membuat

keputusan, penyelesaian masalah , menganalisis , menilai dan mengingat. (Keow, 2011)


6/90


Menurut gagasan yang dikandung dalam teori ini, terdapat beberapa tanggapan atau

andaian mengenai konsep pembelajaran dan percambahan ilmu.

Tanggapan pertama dalam Teori Kognitif ini ialah pembelajaran yang berlaku pada

masa sekarang adalah berasaskan daripada proses pembelajaran yang sebelumnya. Dapatdifahami bahawa berlakunya penekanan terhadap kekuatan pengetahuan yang sedia ada

oleh pelajar, bagi menyokong dan melancarkan proses pembelajaran yang sedang berlaku.

Boleh dikatakan, murid murid dalam satu kelas , memiliki latar belakang keluarga,

pemikiran, minat, kebolehan dan tahap motivasi untuk belajar yang berbeza antara satu

sama lain, meskipun mereka menerima gaya, bentuk dan kualiti pembelajarandan

pengajaran ( P&P ) yang sama. Berbekalkan konsep dan anggapan ini, golongan pelajar

dijangka akan membina makna dalam pembelajaran mereka secara berlainan walaupun

pengalaman mereka dalam P&P adalah sama.

Tanggapan Kognitivis yang seterusnya ialah proses pembelajaran melibatkan

pemprosesan maklumat. Tanpa berlakunya pemprosesan maklumat dalam minda pelajar,

maka tiadalah berlaku sebarang pembelajaran meskipun pelajar tersebut mampu menjawab

pelbagai soalan yang dikemukakan oleh guru. Namun demikian, pembelajaran yang

dimaksudkan di sini, ialah pembelajaran aktif, dan amat dipengaruhi secara kuat oleh

pengetahuan yang sedia ada pada murid sebelum mereka mempelajari atau mendapat

pengetahuan baru itu.

Proses pembelajaran juga melibatkan aspek hubungan. Hubungan yang dinyatakan

di sini, bukanlah hubungan antara guru murid, murid bahan bantu mengajar, murid

persekitaran atau guru bahan bantu mengajar. Hubungan yang menjadi fokus utama di

sini, ialah melibatkan dua jenis pembelajaran, iaitu pembelajaran lalu ( pengetahuan sedia

ada ) dengan pembelajaran baru ( P&P oleh guru terhadap murid pada masa sekarang ).

Apabila wujudnya ikatan dan perkaitan antara dua jenis pembelajaran ini, barulah wujud

satu proses pembelajaran, dan minda murid mampu menaakul sukatan atau topik yang

dibincangkan oleh guru pada hari itu.


7/90


a) Teori Perkembangan Kognitif Piaget.

Sejarah Pengasasan.

Teori Perkembangan Kognitif ini mula diasaskan oleh seorang ahli biologi berdarah

Swiss , Jean Piaget. Beliau dilahirkan di Nauchatel, Switzerland pada 9 Ogos 1896.

Bapanya bernama Arthur Piaget, merupakan seorang pensyarah (bergelar Professor )

Fakulti Sastera dalam bidang Sejarah dan ibunya bernama Rebecca Jackson. Piaget

merupakan anak pertama dalam kalangan adik beradiknya yang suka kepada prinsip

berdikari penuh dan berminat tentang ilmu alam (sains dan biologi) . Uniknya disini, beliau

mengemukakan Teori Pembelajarannya menggunakan hasil daripada eksperimen dan

kajian yang telah dilakukannya terhadap seorang kanak kanak, sejak kanak kanak itu

kecil sehingga meningkat remaja. Apa yang begitu menariknya mengenai eksperimen

jangka masa panjang beliau ini, ialah subkej kajian beliau ialah anak beliau sendiri.

Disebabkan kajian yang begitu panjang ini, beliau menulis kertas kerja mengenai teori beliau

ini pada lewat usianya, tidak seperti pakar pembelajaran lain yang melakukan kajian dalam

jangka masa sederhana. Beliau meninggal dunia kajian mengenai pembelajaran dan

pengajaran ini ketika berusia 84 tahun apabila beliau menghembuskan nafas yang

terakhirnya.

Konsep dan Anggapan.

Piaget berpendapat bahawa struktur kognitif bagi kanak kanak semakin bertambah

kompleks selaras dengan perkembangan yang mereka lalui (Keow, 2011). Secara

umumnya, Teori Kognitif Piaget merangkumi dua aspek, iaitu :

1) Proses yang kita lalui untuk mengetahui sesuatu.


8/90


2) Peringkat yang dilalui sambil kanak kanak memperoleh kebolehan atau

pengetahuan tersebut.

PROSES PENYERAPAN MAKLUMAT.

Piaget juga mengatakan bahawa tingkahlaku manusia dikawal oleh struktur mental yang

dikenali sebagai skema. Secara tabii, kita menggunakan skema untuk mewakili dunia serta

mengambil tindakan ke atas sesuatu perkara. Menggunakan pemahaman tersebut, Piaget

mengutarakan konsep adaptasi, iaitu adaptasi kita dengan dunia luar daripada tubuh kita,

sebenarnya dikawal oleh satu desakan biologi yang membolehkan kita mengimbangkan

skema (struktur mental dalam otak kita) dengan persekitaran yang sebenar. Keseimbangan

yang wujud di antara struktur mental dengan imej persekitaran ini diistilahkan sebagai

ekuilibrasi.

Sebagai satu contoh, bayi sememangnya dilahirkan dengan skema yang bersifat

refleksif seperti menghidap, menggenggam, menyentuh, dan sebagainya. Namun demikian,

sambil bayi itu membesar, mereka akan menggunakan skema refleksif ini untuk

mengadaptasikan diri mereka dengan persekitaran luar. Dalam tempoh masa yang tertentu (

sama ada lama atau sekejap ), skema refleksif yang lama tersebut akan digantikan secara

perlahan lahan oleh skema baru ( didapati daripada proses pembelajaran) yang sesuai

dengan persekitaran mereka.

Berlandaskan Teori Piaget, terdapat dua jenis proses pembelajaran atau adaptasi yang

telah digariskan oleh Piaget sendiri. Proses proses adaptasi ini dipanggil asimilasi dan

akomodasi.Kedua-dua proses ini amat berbeza sekali sekiranya diperhatikan menerusi

keseragaman maklumat baru dan maklumat lama.

Dalam asimilasi, pembelajaran ialah satu proses memuatkan maklumat baru (atau

konsep baru yang diterapkan oleh guru sains) dalam struktur kognitif yang sedia ada dalam

minda pelajar. Proses ini berlaku sepanjang masa dan tidak terhad kepada satu satu hadmasa tertentu sahaja. Hal ini kerana kanak kanak memproses pelbagai maklumat dan


9/90


pengalaman baru setiap hari. Dengan erti lainnya, asimilasi hanyalah melibatkan perubahan

kuantitatif, dan bukan kualitatif kerana tiada penghasilan skema baru, tetapi hanya skema

lama (struktur mental) yang digunakan oleh kanak kanak. Sebagai satu contoh, kanak

kanak yang mempelajari mengenai sifat api menerusi eksperimen menggunakan Penunu

Bunsen, akan mengalami asimilasi apabila mereka atau dia menemui api dalam bentuk

aktiviti memasak oleh ibunya di dapur, atau ketika dia memerhatikan bapanya membakar

sampah di halaman rumah. Tiada satu perubahan besar yang berlaku cuma pemadanan

antara pemerhatian dengan struktur mental atau pengetahuan sedia ada sahaja.

Beralih pula kepada proses adaptasi melalui akomodasi. Akmodasi boleh dieertikan

sebagai satu proses mengubah struktur kognitif untuk menerima sesuatu yang baru

daripada persekitaran. Kebiasaanya, akomodasi berlaku dengan kerap apabila kanak

kanak itu berdepan dengan maklumat, konsep atau teori sains yang baru. Seterusnya,kanakkanak tersebut akan mewujudkan skema baru dalam struktur mental mereka untuk

menempatkan maklumat, pengalaman atau konsep sains yang baru, ataupun

mengubahsuai skema yang sedia ada agar dapat memuatkan teori, konsep atau hipotesis

baru. Misalnya, kanakkanak telah sedia maklum mengenai air (H2O) ialah sejenis cecair.

Namun demikian, akomodasi akan berlaku apabila guru sains mula menunjukkan

persamaan ciri antara jus oren dengan air, sekaligus dia akan mula mengetahui bahawa jus

oren ialah cecair juga.

Apakah perbezaan antara skema dengan struktur kognitif? Menurut Teori Piaget ,apabila

skema menjadi bertambah kompleks, maka skema ini akan menjadi satu struktur kognitif.

Struktur kognitif kebiasaannya disusun secara hierarki, iaitu daripada umum ke khusus.

PERKEMBANGAN KANAKKANAK.

Jean Piaget mencadangkan bahawa proses berfikir akan berkembang secara

berperingkat sehingga kanak kanak itu telah sebati dengan corak pemikiran berlogik.Beliau telah mengklasifikasikan peringkat perkembangan kognitif kepada empat bahagian

yang utama. Empat kategori perkembangan tersebut diberi nama sebagai Sensorimotor, Pra

Operasional, Operasional Konkrit, dan Operasional Formal.

1) Sensorimotor.

Peringkat ini boleh juga diertikan sebagai peringkat paling awal bagi kanak

kanak tersebut. Peringkat ini bermula selepas kanak kanak tersebut lahir dan

membesar sehingga pada umur dua tahun. Istilah yang digunakan bagi peringkat ini,

iaitu Sensor dan Motor , menggambarkan bahawa saraf deria dan pergerakan


10/90


fizikal merupakan teras utama dalam kelas perkembangan ini. Sememangnya diakui,

kanakkanak pada peringkat ini menimba pengalaman dan pengetahuan mengenai

dunia luar mereka melalui deria dan kebolehan motor mereka. Sebagai contoh,

kanakkanak mengetahui epal apabila mereka melihat warna merah epal tersebut,

memegang epal yang berbentuk licin, dan merasa epal tersebut dengan lidah dan

kunyahan gigi mereka. Namun demikian, andai kata mereka tidak menggunakan

deria mereka dengan sepenuhnya, mereka tidak akan mengenal apa itu epal, dan

bagaimana rupa dan ciriciri benda yang dikatakan epal tersebut.

2) Pra Operasional.

Peringkat sekunder bagi kanak kanak ini dikatakan bermula apabila

berumur dua tahun sehingga tujuh tahun, iaitu boleh dikatakan sehingga peringkat

Tahun Satu bagi sekolah rendah di Malaysia. Kanak kanak yang berada dalam

kategori perkembangan ini dianggap sebagai dapat menggunakan dan memahami

penggunaan lambang atau simbol untuk mewakili sesuatu benda. Sebagai contoh,

apabila guru sains melukiskan rupa epal, di papan putih, kanak kanak mampu

mentafsir lukisan itu sebagai epal, meskipun tidak ditunjukkan dengan epal yang

sebenar.

Di samping itu, mereka juga tidak dapat memahami dan menaakul mengenai

konsep pengabadian. Pengabadian merujuk kepada satu idea bahawa satu kuantiti

adalah sama walaupun telah berubah dari segi rupa. Konsep ini meliputi lima aspek,

iaitu jisim, nombor, panjang, cecair dan luas. Sebagai satu contoh, (pengabadian

panjang) sekiranya guru meletakkan dua batang kayu yang selari, dan sama

panjang. Kemudian, guru itu menggerakkan sebatang kayu ke kanan. Kanakkanak

akan mengatakan bahawa kayu yang telah digerakkan adalah lebih panjangdaripada kayu yang satu lagi.

3) Operasional Konkrit.


11/90


Kanakkanak yang berumur tujuh hingga sebelas tahun (Tahun Satu hingga

Tahun Lima di sekolah rendah) dikategorikan dalam kelas perkembangan ini. Pada

peringkat ini, mereka mula berupaya untuk berfikir secara logik akal. Konsep asas

pengabadian juga dapat dilihat dalam minda mereka apabila mereka dapat

menyelesaikan tugasan berkaitan dengan konsep pengabadian. Walaupun objek

tersebut diubah kedudukan, atau disusun semula, mereka faham bahawa tiada apa

apa perubahan yang telah berlaku. Mereka juga dapat memahami konsep

pembalikan. Misalnya, apabila guru menunjukkan sistem rantai makanan (food

chain) seperti di bawah:

Kangkung UlatBurungManusia.

Kanak kanak dapat memahaminya dengan konsep yang sama meskipunrantai makanan tersebut disusun seperti ini :

Manusia BurungUlatKangkung

4) Operasional Formal.

Peringkat ini bermula apabila kanak kanak tersebut berada dalam

lingkungan umur sebelas tahun ke atas ( Tahun Lima ke atas ). Ketika ini, kanak

kanak mula berkebolehan untuk memikirkan beberapa pertimbangan dan

penyelesaian bagi satusatu masalah. Keupayaan berfikir secara abstrak juga mula

dapat diperhatikan daripada kelakuan mereka dalam menyelesaikan masalah yang

diberi.Oleh itu, pada peringkat ini, mereka dapat menyelesaikan masalah yang

kompleks dan berbentuk hipotetikal yang melibatkan operasi abstrak. Pada

lingkungan umur ini, eksperimen yang dijalankan di sekolah ( PEKA) mula dapat

difahami sepenuhnya oleh muridmurid.

Contohnya, apabila guru memantau eksperimen merendam daun segar yang

baru dipetik ke dalam air suling yang sedang dipanaskan oleh penunu Bunsen.

Pemerhatian yang didapati oleh murid murid seperti terdapat gelembung

gelembung udara pada permukaan daun. Murid murid dapat membuat beberapa

hipotesis berdasarkan pemerhatian tersebut. Antaranya, fotosintesis berlaku di

permukaan daun, klorofil ada di permukaan daun, terdapat oksigen pada permukaan

daun dan lain lain lagi.


12/90


Aplikasi dalam P & P dan sistem pelajaran.

a) Inkuiripenemuan.

Proses P & P di dalam kelas, luar bilik darjah, atau makmal sains dibentuk dengankonsep inkuiri penemuan. Hasilnya, teras pembelajaran didukung oleh minat dan sifat

ingin tahu murid itu sendiri. Penglibatan aktif murid amat diperlukan dalam P & P subjek

sains di sekolah rendah. Hal ini kerana ilmu sains sentiasa berubahubah dan memerlukan

sifat ingin tahu yang sangat mendalam bagi menyokong sifat perubahan sains itu sendiri.

Corak P & P perlu berpusatkan murid dan bukan berpusatkan guru atau bahan bantu

mengajar. Berbekalkan teori ini juga, guru boleh melaksanakan P & P sains secara hands

on, minds on dan sedikit semaian moral melalui hearts on. Tiga deria ini, iaitu fizikal, mental

dan hati (moral dan sikap) amat penting dan perlu dititikberatkan oleh guru agar murid tidak

terkongkong dan tidak bosan dengan pembelajaran subjek sains ini.

Melalui Teori ini juga, murid akan lebih memahami subjek dan konsep sains yang

ingin diajar. Guru tidak lagi bertugas sebagai pendeta dan tiada lagi sistem komunikasi

satua rah berlaku dari guru terhadap murid. Guru hanya perlu bertindak sebagai fasilitator

dan pengurus proses P & P sahaja, dan penyedia persekitaran pembelajaran yang kondusif

dan mampu memberi ransangan terhadap muridmurid.

b) Kesesuaian mengikut tahap kognitif.

SensorimotorPra

OperasionalOperasional

KonkritOperasional

Formal


13/90


Majoriti umur bagi murid sekolah rendah adalah dalam lingkungan 7 sehingga 12 tahun.

Berdasarkan Teori Piaget, hanya tiga kategori atau peringkat kognitif yang terlibat apabila

guru berhadapan dengan murid murid di sekolah rendah, iaitu Pra Operasional,

Operasional Konkrit dan Operasional Formal. P & P yang ingin dijalankan mestilah dibentuk

agar selaras dengan perkembangan tahap kognitif murid murid. Sebagai contoh, murid

yang berumur 9 tahun ( Operasional Konkrit ), mestilah diselitkan mengenai konsep

pembalikan, penyelesaian masalah berteraskan pengabadian, dan kaedah berfikir secara

logik. Mereka yang berada pada tahap ini tidak boleh sama sekali didedahkan dengan

perkembangan masalah kompleks dan hipotetikal. Hal ini kerana pencapaian tahap kognitif

mereka masih belum melepasi tahap pemikiran abstrak. Andai kata mereka didedahkan

dengan corak pembelajaran yang tidak selaras dengan perkembangan kognitif mereka,

impak proses P & P tidak dapat dihasilkan secara optimum, dan matlamat pembelajaran

amat sukar untuk dicapai.

c) Membentuk operasi mental.

Teori Piaget lebih berpusatkan perkembangan kognitif kanak kanak. Menggunakan

penekanan ini, guru seharusnya membentuk proses P & P agar lebih ke arah

perkembangan mental muridmurid. Fokus ini boleh disusun dengan efektif menggunakan

bahan bantu mengajar yang sesuai, seperti permainan susun kata, catur, kuiz interaktif,

paparan klip video yang menarik dan sebagainya lagi. Perkembangan kognitif ini amat

penting untuk diperhatikan dan dibimbing dengan cara yang betul. Hal ini kerana daya

kognitif manusia amat berguna dalam kehidupan kita, melalui pelbagai gerakusaha untuk

hidup di dunia ini.

d) Motivasi dalaman.

Berteraskan Teori Piaget, proses P & P lebih berpusatkan kepada murid itu sendiri,

bukan terhadap guru mahupun bahan bantu mengajar. Impaknya, proses pembelajaran kini

amat memerlukan kepada penglibatan aktif murid sekaligus mengelakkan mereka daripada

berasa bosan dalam proses P & P sains. Penglibatan aktif daripada kanak kanak juga

menyebabkan mereka berasa dihargai dan seronok untuk menjalani proses pembelajaran

sains. Akhirnya, terbentuklah satu motivasi dalaman yang akan kekal dalam hidup mereka

bahkan mampu mendorong mereka mempelajari subjek sains dengan lebih mendalam.


14/90


b) Teori Pembelajaran Bruner.

Sejarah Pengasasan.

Jerome Seymour Bruner merupakan pengasas kepada penubuhan

Teori.Pembelajaran Burner ini. Beliau dilahirkan pada 1 Oktober 1915 di Bandaraya New

York. Beliau adalah seorang ahli psikologi abad ke -20 dan terkenal sebagai tokoh utama

yang mengeluarkan teori berdasarkan kognitif manusia. Kebanyakan konsep yang

diutarakan adalah berkenaan dengan pendidikan. Beliau banyak menulis buku buku

berkisarkan mengenai dunia pendidikan dan cara mendidik manusia mengikut pendapatnya.

Terdapat dua buku yang lazimnya dibaca oleh golongan pendidik di seantero dunia, iaitu

The Process of Educationdan Towards a Theory of Instruction.

Konsep dan Anggapan.

Aplikasi PdP

Operasi

Mental

Kesesuaian

tahap

Inkuiri

penemuan

Motivasi

dalaman


15/90


o Pembelajaran Penemuan Bruner.

Pembelajaran (mengikut Bruner ) ditafsirkan sebagai satu proses sosial yang aktif,

melibatkan murid murid yang akan membina idea atau konsep baru berasaskan

pengetahuan sedia ada masing masing. Mereka akan membanding beza maklumat yang

diperlukan, kemudia membentuk hipotesis berdasarkan maklumat tersebut. Hasilnya,

maklumat maklumat inin diintegrasikan dengan pengetahuan sedia ada dan konstruk

mental masing masing. Proses pembelajaran mengikut Bruner, juga adalah satu proses

berterusan yang tiada hentinya.

Istilah Pembelajaran Penemuan sentiasa dikaitkan dengan Teori Pembelajaran

Bruner. Perkaitan ini adalah kerana Bruner amat tidak bersetuju dengan kaedah pemberian

atau penyaluran maklumat konsep, teori atau fakta secara terus daripada golongan pendidik

kepada murid murid. Pada 1960-an, Bruner telah mengutarakan konsep Discovery

Learning. Kaedah Discovery Learning ialah kadah belajar melalui pencarian pengetahuan

secara aktif oleh pelajar dan dengan sendirinya memberikan hasil yang baik.

Saranan beliau menerusi Teori Pembelajaran Bruner, ialah guru tersebut hanya

membantu dan membimbing pelajar dengan memberikan mereka pengalaman sebagai

ransangan terhadap pelajar. Berbekalkan pengalaman dan penemuan oleh murid murid

ini, mereka dijangka dapat membentuk sendiri pola dan konsep yang ingin diterapkan

semasa proses P & P.

Pembelajaran Penemuan

Pembelajaran Induktif

Pembelajaran Konsep


16/90


Sebagai contoh, apabila guru ingin mengajar mengenai haiwan dan tumbuhan. Guru

boleh meminta muridmurid keluar daripada kelas dalam masa lebih kurang 5 minit, untuk

mencari haiwan ( serangga) dan tumbuhan (dedaun, dahan kecil atau bunga) . Kemudian,

mereka diminta pula untuk menunjukkan sampel yang dicari dalam makmal sains. Setelah

penemuan tersebut dibuat, murid murid akan membina konsep mereka sendiri dalam

minda mereka, tanpa perlu diterangkan 100 % oleh guru (semestinya sedikit elemen

pengajaran atau pemberitahuan maklumat diperlukan untuk menjelaskan lagi pemahaman

mereka). Menerusi pembelajaran penemuan, murid murid akan lebih mudah memperoleh

dan menaakul ilmu pengetahuan tersebut, berbanding pengajaran satu arah komunikasi

sahaja.

Teori Bruner ini juga turut menggariskan mengenai kepentingan persekitaran

pembelajaran bagi menyediakan proses penemiuan yang terbaik bagi murid murid. Melaluipersekitaran pembelajaran, proses pembelajaran (pemahaman dan penguasaaan konsep)

dapat dipercepatkan atau dilambatkan menerusi kualiti yang disediakan.

o Teori Pembelajaran Induktif.

Konsep pembelajaran penemuan yang ingin diterapkan oleh Teori Bruner ini

membawa kepada satu lagi kaedah pembelajaran secara induktif. Induktif sebenarnya

membawa maksud penerangan dari khusus kepada umum. Hal ini terbukti berpunca

daripada konsep pembelajaran penemuan, iaitu pelajar pelajar membuat penemuan

sendiri mengenai alam sekeliling. Kebiasaannya, penemuan ini didapati daripada contoh

contoh yang berbentuk khusus. Kemudian, contoh atau sampel yang berbentuk khusus ini

akhirnya dikelompokkan dan persamaan atau perbezaan antara sampel sampel difikirkan

dan penaakulan induktif berlaku. Pada peringkat akhir, ilmu yang dikuasai oleh murid ini

mampu diaplikasikan pada benda atau situasi yang baharu. Misalnya, guru meminta murid

mengambil pelbagai sampel daun pada tumbuhan sekeliling tempat tinggal mereka. Contoh

atau sampel yang diambil berbentuk khusus seperti daun sireh, daun pokok durian, daun

jambu, daun betik dan sebagainya. Kemudian, hasil penaakulan dan pemerhatian yang

dibuat, baru murid murid dapat membentuk pola utama daun tersebut, iaitu daun

berbentuk selari atau jejala (ciri ciri monokotiledon dan dikotiledon). Seterusnya, guru

mengemukakan persoalan mengenai pokok kelapa, dan murid murid perlu mengelaskan

ciricirinya menggunakan pengetahuan yang diperoleh.

o Pembelajaran Konsep.


17/90


Konsep dalam pendefinisian Bruner, merupakan kategori mental yang membantu

kita mengklasifikasikan sesuatu bahan, benda, objek, fenomena alam, hidupan atau idea

mengikut persamaan sifat mahupun perbezaan ciri ciri. Manakala, pembelajaran konsep

pula ditakrifkan sebagai satu jenis strategi pembelajaran yang memerlukan kanak kanak

membandingbezakan kumpulan atau kelompok tertentu yang mempunyai ciri ciri relevan

dan berkaitan dengan kumpulan yang tidak relevan. Aspek bandingbeza ini memberi satu

pemerhatian kukuh kepada kanak kanak untuk memahami dan mahir dalam

pengenalpastian persamaan dan perbezaan apaapa konsep, kelas, idea, bahan, hidupan

mahupun fenomena alam. Sebagai satu perlambangan, guru sains memberi murid murid

beberapa jenis gambar haiwan iaitu harimau, kucing , lipan, lebah, ikan dugong, ikan paus,

sotong, ketam, katak, kancil, burung nuri, anjing, jerung, yu, dan bangau. Selepas itu, guru

meminta mereka membahagikan haiwan ini, mengikut persamaan yang mereka miliki.

Mungkin sesetengah kanak kanak akan membahagikan haiwan haiwan tersebut

mengikut tempat mereka hidup (darat dan laut), mungkin juga mereka akan membahagikan

haiwan haiwan tersebut mengikut sifat berkaki atau tak berkaki dan mungkin juga

mengikut sifatsifat lain.

3 Peringkat Pembelajaran.

Bruner amat mengutamakan mengenai pemahaman konsep. Bagi beliau, tiada guna

bagi kanak kanak itu mengetahui cara mengaplikasikan konsep itu kepada dunia realiti

tanpa memahami terlebih dahulu akan perihal konsep tersebut. Pemahaman konsep ini pula

dikategorikan kepada tiga tahap yang utama, iaitu Enaktif, Ikonik, dan Simbolik.

a. Enaktif (0-2 tahun)

Bermula semenjak bayi sehingga hampir atau melebihi dua tahun, kanak kanak

mula tertarik kepada setiap benda atau bahan yang bergerak. Dalam peringkat ini juga,

kanak kanak akan menggunakan semua deria yang ada (anggota fizikal) dalam

merealisasikan kehendaknya, atau menyelesaikan masalah yang dihadapi. Melalui

sentuhan, mereka dapat memahami dan mentafsir akan sifat dan ciri sesuatu bahan.

Contohnya, kanakkanak akan memegang, bermain, dan menyentuh sudu bagi memahami

akan erti kegunaan, sifat dan rupa sudu itu sendiri.

b. Ikonik (2- 4 tahun)

Peringkat yang seterusnya ialah ikonik, di mana bermula pada usia 2 tahun hingga 4 atau 5

tahun. Keupayaan kanakkanak pada masa ini amat meningkat dari segi kognitif mereka.

Mereka sudah mampu menyimpan imej imej yang tertentu dalam minda mereka. Sinonim


18/90


dengan keupayaan ini, mereka sudah mampu menyebut atau memikirkan mengenai objek,

bahan mahupun insan yang di luar dari skop penglihatan mereka. Imej yang dibentuk ini

dipanggil sebagai imej mental. Misalnya, kanak kanak sudah mampu melukis gambaran

rupa sudu walaupun sudu tersebut tiada terlihat di hadapan mata mereka.

c. Simbolik (5-7 tahun)

Selepas 5 tahun sehingga umur 7 tahun, majoriti kanak kanak dalam julat usia ini,

penguasaan linguistik asas kanakkanak mula berkembang jelas. Pada tahap ini, mereka

sudah dapat menguasai simbol simbol, atau penulisan nombor asas, huruf asas dalam

bahasa yang dipelajari, terutama bahasa ibunda masing masing. Kemahiran komunikasi

asas mereka juga sudah mula berkembang baik pada usia sebegini. Sebagai satu

contoh,jika guru menghendaki mereka (murid) menerangkan mengenai ciri dan rupa sudu,

mereka sudah mampu memberi penerangan ringkas berdasarkan pemahaman mereka

mengenai sudu yang mereka ketahui.

Kelemahan.

Konsep belajar ini menuntut pelajar untuk memiliki kesediaan dan kematangan mental.

Pelajar harus berani dan berkeinginan mengetahui keadaan di sekitarnya. Jika tidak memiliki

keberanian dan keinginan, tentu proses belajar akan gagal.

Konsep ini kurang berhasil apabila dilaksanakan di dalam kelas yang besar.

EnaktifIkonik

Simbolik


19/90


Aplikasi dalam PdP dan sistem pelajaran.

1) Pengalaman.

Guru sains seharusnya menjalankan proses P & P berdasarkan penyediaan

pengalaman kepada murid. Pendidikan sains yang berteraskan pengalaman secara terus

oleh murid, akan membina perkembangan kemahiran penyelidikan terhadap mereka.

Kemahiran penyelidikan dan sifat ingin tahu ini amat penting bagi menjamin masa depan

negara dalam bidang sains dan teknologi. Aktiviti seperti eksperimen, lawatan sambil

belajar, pemerhatian terus terhadap sampel, dan sebagainya perlu lebih kerap diterapkan

terhadap pembelajaran muridmurid.

2) Hukum dan prinsip.

Proses P & P yang ingin dijalankan oleh guru sains, mestilah bertumpukan kepada

konsep pemahaman murid mengenai hukum dan prinsip yang dipelajari dalam sukatan

pembelajaran mereka. Menjadi satu tanggungjawab kepada guru untuk memastikan murid

bukan lagi belajar melalui penghafalan tetapi memahami secara mendalam dan dapatmenaakul maklumat yang diperoleh, bagi membolehkan mereka menggunakan semula

Pengalaman

Hukum &Prinsip

Penglibatanaktif

PembentukanKonsep

Motivasi

KesediaanBelajar

Nilai Murni


20/90


konsep ilmu yang dipelajari ke dalam situasi yang lain samaada secara langsung ataupun

tidak langsung.

3) Penglibatan aktif.

Teori Bruner juga menggariskan proses pembelajaran yang terbaik sebagai proses

pembelajaran yang melibatkan murid secara aktif. Objektif ini dapat dihasilkan apabila

berlakunya interaksi di antara murid dengqan murid yang lain, murid dengan guru, murid

dengan bahan pembelajaran, atau murid dengan persekitarannya. Interaksi yang aktif boleh

disemai melalui aktiviti perbincangan, pembentangan oleh murid, soal jawab murid terhadap

murid, dan proses pencarian makluamt oleh murid itu sendiri.

4) Pembentukan konsep.

Aplikasi Teori Bruner juga boleh diterapkan dalam proses P&P yang berkonsepkan

sesetengah maklumat yang sukar dan kompleks untuk difahami oleh murid murid. Guru

boleh menyusun maklumat atau konsep yang ingin dijalankan dalam P&P mengikut tahap

kesukaran konsep itu, iaitu dari mudah sehingga mencapai peringkat kompleks.

Penyusunan tahap kesukaran yang sistematik mampu menjamin berlakunya pembelajaran

bermakna dan pemahaman murid juga akan bertambah baik.

5) Motivasi.

Proses P&P sains samaada dalam kelas, makmal sains, makmal komputer, mahupun di

mana mana jua, perlu dijalankan dengan tujuan meransang motivasi murid murid itu

terlebih dahulu. Hasrat murni ini amat perlu dicapai bagi membolehkan murid murid dapat

melibatkan diri mereka secara sedar dan tidak sedar ke dalam lingkungan pembelajaran

yang berlaku di antara murid konsep pembelajaran. Perhatian guru perlu ditumpukan

kepada perkembangan dan kewujudan motivasi ekstrinsik dan motivasi intrinsik. Kedua

dua jenis motivasi ini diutamakan dalam pembelajaran supaya murid dapat memberi

sepenuh perhatian dan daya usaha mereka bagi melibatkan diri secara langsung mahupun

tidak langsung dalam pembelajaran.

6) Kesediaan belajar.

Kesediaan murid itu sendiri untuk melibatkan diri dalam proses P&P turut diberikan

penekanan penting oleh Teori Bruner ini. Guru sains perlu memastikan bahawa murid

murid dapat menyediakan diri mereka untuk mempelajari konsep atau sukatan berkenaan.


21/90


Guru boleh memaklumkan kepada mereka untuk membaca sepintas dahulu mengenai topik

yang akan dipelajari di rumah terlebih dahulu sebelum mempelajarinya di dalam kelas pada

keesokan hari.

7) Nilai murni.

Di samping memastikan muridmurid dapat memahami kandungan sukatan sains yang

dirangka, guru juga perlu menyemaikan nilai nilai murni terhadap murid melalui konsep

dan teori yang diajar. Guru mesti memiliki kebolehan yang baik dalam menanamkan sifat

sifat baik terhadap keperibadian murid murid dalam didikan beliau. Nilai nilai murni ini

amat penting untuk diterapkan secara mendalam terhadap kanak kanak tersebut kerana

mereka merupakan masa depan utama negara. Seandainya mereka tidak dididik denganpenerapan nilai murni, kemungkinan besar negara menghadapi masalah yang amat besar

pada masa hadapan dengan terpaksa berhadapan dengan tenaga pakar dan profesional

yang terjebak dengan krisis salah laku, jenayah kolar biru, masalah disiplin kerja, dan

kemerosotan ekonomi akibat ketamakan wang.

c) Teori Pembelajaran Gagne.

Sejarah pengasasan.

Robert M.Gagne dilahirkan dalam tahun 1916 di North Andover, Massachusetts. Beliau telah

menerima latihan dan belajar mengenai tradisi pembelajaran berbahasa (verbal).Beliau telah

mengubah gaya kajian beliau yang berteraskan penggunaan makmal kepada tugas latihan

praktikal dalam angkatan tentera udara semasa Perang Dunia Kedua. Di antaranya, beliau

menyatakan bahawa adalah tugasan pembelajaran bagi kemahiran intelek boleh disusun

mengikut hierarki daripada yang mudah kepada yang kompleks. Beliau juga mengemukakan

pembelajaran masteri.

Konsep dan Teori

o Pembelajaran Masteri

Apa itu Pembelajaran Masteri? Menurut Bloom (1968), Pembelajaran Masteri

merupakan satu pendekatan pengajarandan pembelajaran yang berfokuskan penguasaan

kanak-kanak dalam sesuatu perkara yang diajar. Pembelajaran Masteri ialah satu set idea


22/90


dan amalan pengajaran secara individu yang dapat membantu kanak-kanak untuk belajar

secara konsisten, idea dan amalan ini menghasilkan pengajaran yang sistematik, membantu

kanak-kanak apabila menghadapi masalah pembelajaran, memperuntukkan masa yang

mencukupi untuk kanak-kanak mencapai masteri dengan berpandukan kriteria masteri yang

jelas [Anderson & Block, 1975]. Induktifnya, pembelajaran masteri boleh didefinisikan

secara konseptual sebagai suatu pendekatan pengajaran dan pembelajaran (P&P) bagi

memastikan semua murid dapat menguasai ( mastering ) objektif pembelajaran yang

ditetapkan dalam suatu konsep pembelajaran sains sebelum berpindah atau maju ke

konsep pembelajaran yang seterusnya. Dengan erti kata lain, semua murid perlu dididik

mengikut keupayaan masing masing tanpa memberi tekanan yang melampau kepada

mereka untuk menguasai sesuatu baba tau konsep sains.

Umumnya, Pembelajaran Masteri memiliki prinsip prinsip yang telah digariskanoleh Gagne sendiri. Empat prinsip itu adalah :

Kanak-kanak normal boleh memahami dan menaakul apa yang

diajarkan oleh guru terhadap mereka.

Unit pembelajaran dipecahkan kepada beberapa unit kecil supaya

mudah dikuasai.

Kanak-kanak memerlukan masa yang mencukupi untuk menguasai

sesuatu hasil pembelajaran yang ditentukan.

Arahan pengajaran dan pembelajaran (P&P) bagi setiap unit

pembelajaran mestilah jelas dan mudah difahami oleh

muridmurid.

Menggunakan prinsip prinsip ini, pembelajaran masteri lebih banyak

memperuntukkan masa bagi proses P&P kerana fokus pembelajaran di sini ialah bagi

memastikan setiap murid dalam kelompok mereka (kelas, tahap atau umur) berjaya

menguasai setiap konsep sains yang ingin diajar dan mencapai objektif pembelajaran yang

ditetapkan. Pendekatan masteri ini mengutamakan keupayaan individu tersebut, dan lebih

menekankan kepada fokus guru yang lebih utama untuk mengajar dengan memastikan

semua murid samaada memiliki keupayaan kognitif yang rendah, sederhana atau tinggi,

dapat menguasai satu konsep sains sebelum melangkah untuk mengajar mengenai konsep

sains yang lain pula.

Melalui pengenalan kepada pembelajaran masteri, Gagne mengutarakan Model

Pembelajaran Masteri. Model ini menyarankan susur galur atau carta aliran bagi sesuatuproses pembelajaran. Carta alir ini melibatkan guru, murid dan pproses P&P itu sendiri.


23/90


MODEL PEMBELAJARAN MASTERI.

Sebagai satu permisalan, seorang guru sains semasa mengendalikan proses P&P

berkaitan konsep pengelasan haiwan berdarah sejuk dan berdarah panas, perlu

menggunakan sepenuh usahanya untuk memastikan dan mengetahui bahawa semua

muridnya menguasai konsep tersebut, sebelum memperkenalkan mereka kepada konsep

tumbuhan berbatang dan tidak berbatang. Guru tersebut boleh melaksanakan pelbagai

kaedah untuk mengenalpasti samaada murid muridnya telah menguasai konsep yang

telah diajar seperti kuiz, peperiksaan, soalan secara terus, soal selidik, dan sebagainya.

o Peringkat Pembelajaran Gagne

(Pembelajaran Hierarki)

Selain itu, Gagne turut memperkenalkan pembelajaran secara hierarki. Pendapat

Gagne menerusi pembelajaran hierarki ialah pembelajaran itu memiliki kategori bersifat

bertahap kerana setiap pembelajaran itu lebih senang dikendalikan dan direalisasikan

objektifnya menggunakan salah satu kategori atau campuran pelbagai kategori tersebut.

Tambahan pula, Gagne turut membincangkan mengenai ideanya iaitusistem Hierarki

pembelajaran yang terbahagi kepada lapan tahap pembelajaraniaitu pembelajaran isyarat,

pembelajaran pertalian ransangan gerak balas, pembelajaran rangkaian psikomotor,

pembelajaran perkaitan verbal, pembelajaran diskriminasi berganda, pembelajaran konsep,

pembelajaran prinsip (peraturan) dan penyelesaian masalah.

1. Pembelajaran isyarat

Pembelajaran pada tahap ini merupakan hasil inspirasi daripada hukum gerak balas

pelaziman klasik Pavlov. Seseorang itu, atau dalam konteks ini, ialah kanak kanak belajar

untuk melakukan gerak balas secara umum terlazim terhadap isyarat isyarat yang

diransangkan terhadapnya. Kebiasaannya, gerak balas (respons) yang dilakukan oleh

kanakkanak atau individu terbabit ialah berteraskan emosinya. Sebagai satu permisalan,

seorang guru sains memberitahu kepada kelasnya (murid - muridnya) bahawa pada

keesokan hari, akan dijalankan satu kuiz ringkas dan sesiapa yang gagal dalam kuiz

tersebut akan didenda. Perasaan takut dan bimbang mula tercetus dalam hati murid

murid sekaligus mendorong mereka untuk belajar mengenai topik atau konsep sains yang

akan dimasukkan dalam kuiz tersebut.


24/90


2. Pembelajaran pertalian ransangangerak balas (RG)

Peringkat ini, boleh disamakan dengan Hukum Pelaziman Operan Skinner (Teori

Pembelajaran Behaviourisme). Juga dikenali dengan nama panggilan gerak balas

instrumental. Dalam peringkat ini, kanak kanak mula menunjukkan sesuatu gerak balas

yang spesifik bergantung kepada jenis dan bentuk ransangan yang diberikan( G tertentu

untuk R yang berbeza sahaja). Pembelajaran pada peringkat ini lebih menekankan aspek

verbal dan motor yang khusus. Hampir kesemua contoh pembelajaran R G melibatkan

tingkah laku (gerak balas) yang sengaja (tindak balas itu disedari sendiri oleh kanak -

kanak). Contohnya, apabila guru menggunakan aspek peneguhan atau ganjaran dalamproses P & P beliau, beliau akan menerima respons yang tertentu berdasarkan ransangan

yang beliau berikan, dan juga kanak kanak yang mula mengajuk setiap perkataan yang

didengarinya daripada percakapan orang dewasa.

3. Pembelajaran rangkaian psikomotor.

Dikenali juga sebagai pembelajaran kemahiran. Pembelajaran jenis ini melibatkan

penggabungan atau perkaitan hubungan dua atau lebih unit pembelajaran R G. Gabungan

ini sebenarnya tidak meliputi aspek lisan tetapi berfokuskan kepada turutan fizikal dan bukanverbal. Satu penekanan utama yang amat penting untuk difahami dalam peringkat ini ialah

setiap satu elemen pembelajaran ( unit pembelajaran R G) perlu dimantapkan terlebih

dahulu sebelum pelaksanaan pembelajaran tahap ini. Banyak pembelajaran di sekeliling kita

berada pada tahap ini seperti menulis, berlari, menangkap bola, dan memutarkan mainan

spring kanakkanak.

4. Pembelajaran perkaitan verbal.

Turut popular dengan nama pembelajaran perkaitan berbahasa. Pembelajaran inimerupakansuatu pembelajaran berbentuk rangkaian, tetapi tetap wujud perkaitan di antara

unit verbal dengan unit verbal yang lain. Pada tahap ini, kanak kanak menggunakan

pelbagai rangkaian RG untuk mengeluarkan respons pembelajaran yang lebih kompelks.

Kebiasaannya, pembelajaran ini melibatkan penggunaan dua atau lebih rangkaian R G.

Dalam kes ini, sekiranya proses penamaan satu objek diambil sebagai satu pembelajaran,

rangkaian RG pertama terlibat apabila kanakkanak mula mengenalpasti ciriciri objek

itu, dan rangkaian R G kedua mula digunakan apabila kanak kanak menamakan objek

tersebut dengan panggilan kata yang diamalkan oleh masyarakat sekeliling. Selain itu,


25/90


pembelajaran tahap ini juga turut diterapkan dalam pantun, rumus, atau abjad yang

mengikut turutan (A,B,C,D,E.Y, dan Z).

5. Pembelajaran diskriminasi berganda

Terbentuk daripada rangkaian berasingan yang dipelajari dan dikaitkan bersama.

Persamaannya di sini ialah rangkaian awal yang diperlukan pada hierarki rendah amat

diutamakan terlebih dahulu. Pembelajaran ini tersusun daripada tahap rendah sehingga

peringkat tertinggi. Pada tahap pembelajaran ini, kanak kanak dapat mempelajari untuk

memberi respons atau gerak balas yang berbeza mengikut ransangan ransangan yang

berbeza. Amat penting ditekankan melalui aspek ini juga, kanak kanak dapat

mengenalpasti kekeliruan yang mungkin timbul akibat penyerupaan atau irasiras di antarakonsep sains dengan satu konsep sains yang lain.

Pemahaman ini dapat dijelaskan lagi melalui satu perlambangan berikut :

Seorang kanak kanak belajar dan menggunakan panggilan satu blok bagi satu

kubus yang bersisi panjang lima cm. Namun demikian, nama tersebut turut digunakan untuk

objek tiga dimensi yang berbentuk lain seperti kon, sfera, dan silinder. Lama kelamaan,

kanak kanak ini mula mengetahui mengenai konsep kubus, tersedar akan kesilapannya,

serta mula menggunakan istilah yang tepat bagi struktur yang berbeza dari segi saiz, bucu,tekstur, dan rupa bentuk itu.

6. Pembelajaran konsep.

Tahap pembelajaran konsep bermula dengan pengukuhan pembelajaran verbal dengan

diskriminasi berganda dalam aspek pembelajaran yang dilalui oleh kanak kanak. Melalui

tahap ini, kanak kanak dianggap akan mengenali ciri-ciri sesuatu konsep secara tepat

selepas membina pengamatan, pemerhatian dan pandangan mereka terhadap bahan,

manusia, haiwan, tumbuhan mahupun peristiwa.Harus diingati bahawa kanak-kanak perludidedahkan dengan pelbagai sampel atau contoh yang spesifik atau jelas supaya konsep

yang tepat dapat dibina. Setelah kanak kanak dapat membina pemahaman konsep itu,

guru harus mengukuhkannya lagi dengan mengutarakan beberapa lagi perlambangan

kepada mereka. Contohnya, seorang guru sains yang merancang proses P & P beliau

mengenai haiwan reptilia. Pada peringkat awal proses P&P, guru perlu mengemukakan

permisalan mengenai cicak, biawak, buaya dan iguana. Kanak kanak akan mula

memerhatikan contoh yang telah diberi dan membina satu konsep asas mengenai haiwan

reptilian ini. Bagi proses pengukuhan konsep pula, guru perlu menambah lagi contoh yang

diberi berkisarkan haiwan bukan reptilian pula iaitu burung kenari, burung raja udang,


26/90


beruang, kucing, ayam dan sebagainya. Perbezaan sifat dan ciriciri antara haiwan reptilia

dan bukan reptilia akan difahami dan konsep haiwan reptilia dapat ditanam kukuh dalam

minda kanakkanak tersebut.

7. Pembelajaran prinsip (peraturan)

Beralih kita kepada tahap pembelajaran yang seterusnya iaitu pembelajaran prinsip. Juga

dikenali dengan nama pembelajaran hukum atau peraturan. Pembelajaran ini sebenarnya

terdiri daripada gabungan dua atau lebih pembelajaran konsep. Menjadi satu

kewajipankepada guru yang ingin menerapkan tahap ini terhadap murid muridnya untuk

memastikan mereka dapat mengaitkan pelbagai konsep menjadi satu perhubungan konkrit

dalam minda mereka. Proses ini melibatkan daya kognitif yang sangat tinggi untuk minda

normal kanak kanak, namun masih boleh diaplikasikan ke dalam alam persekolahan

mereka. Keupayaan untuk memanipulasikan penggunaan rumus, prinsip, dan generalisasi

konsep turut diperlukan dalam merealisasikan tahap pembelajaran peraturan ini.

Misalnya, seorang kanak kanak yang sedang melalui proses P & P mengenai

haiwan invertebrata dan vertebrata. Kanak kanak itu perlu menganalisa dan menguasai

beberapa konsep seperti konsep bilangan kaki bagi haiwan invertebrata dan vertebrata,

jenis kulit, jenis darah samada berdarah panas atau sejuk , sistem pernafasan , struktur

anggota badan dan struktur tulang. Kemudian, perkaitan antara konsep ini perlu wujud bagi

menjamin keberadaan kanak kanak dalam tahap ini. Akhirnya, kanak kanak yangberjaya menggabungkan semua konsep berkaitan akan lebih mudah memahami mengenai

peraturan yang ada abgi mengelaskan haiwan tersebut sebagai haiwan vertebrata atau

invertebrata.

8. Penyelesaian masalah.

Merupakan peringkat pembelajaran tertinggi yang telahdigariskan oleh Gagne

sendiri, peringkat ini merupakan pembelajaran berstruktur kompleks dan menjadi penentu

aras kepada keberkesanan proses pembelajaran yang dilaksanakan. Bagi membolehkanmurid mencapai tahap pembelajaran ini, 7 peringkat pembelajaran yang sebelumnya

mestilah dikuasai oleh murid . Pada peringkat ini, seseorang perlu menggunakan prinsip

prinsip yang dipelajarinya, menaakul, menapis , dan menyusun prinsip prinsip tersebut

mengikut peri pentingnya supaya maklumat yang telah diproses itu mampu menjadi kunci

dan jalan penyelesaian kepada krisis atau masalah yang dihadapi. Terdapat beberapa

langkah dalam penyelesaian masalah, iaitu mengenalpasti masalah, mencari maklumat

yang berkaitan, membuat hipotesis bagi masalah tersebut, membuat pilihan bagi

penyelesaiannya dan merangka rumusan bagi keseluruhan proses penyelesaian itu. Tahap


27/90


ini mula digunakan dalam pembelajaran sains kanak kanak apabila kanakkanak dapat

mengendalikan eksperimen dalam modul pembelajaran mereka dengan diberi panduan oleh

guru sains dan semua persoalan bagi eksperimen itu dijawab oleh pemikiran dan hasil

kajian mereka sendiri. Contohnya, apabila murid mula menjalankan satu eksperimen untuk

mengenalpasti kewujudan proses forosintesis daun dengan mengesan kehadiran gas

oksigen sebagai hasil buangan, dan gas karbon dioksida sebagai bahan perlu.

o Domain Pembelajaran Gagne.

Terdapat lima domain pembelajaran yang telah diutarakan oleh Gagne iaitu

maklumat lisan, kemahiran intelek, strategi kognitif, kemahiran motor dan sikap. Domain

pembelajaran ini sebenarnya ialah bentuk hasil pembelajaran yang diperoleh setelah proses

P&P telah dijalankan.

1. Maklumat lisan.

Juga dikenali dengan maklumat berbahasa. Tema yang dibawa oleh domain ini ialah

perkembangan maklumat menggunakan bahasa tidak kira samada bahasa tersebut ialah

bahasa antarabangsa, bahasa penutur jati, atau bahasa loghat daerah. Contohnya, proses

penamaan bagi bahagian komponen elektrik seperti perintang, wayar, klip buaya, dan sel

kering.

Maklumatlisan

KemahiranIntelek

StrategiKognitif

KemahiranMotor

Sikap


28/90


2. Kemahiran intelek.

Kemahiran intelek merupakan suatu kebolehan untuk berinteraksi dengan persekitaran

denga menggunakan simbol berkonsep. Contoh prestaasi yang menunjukkan bahawa murid

murid sudah memiliki domain ini ialah mampu mengenal pasti perpenjuru bagi mana

mana bentuk berbucu (segiempat tepat, pentagon, heksagon), mampu memberi penerangan

yang jelas mengenai situasi air yang beku pada suhu 00C, berkemampuan meramal kadar

pertumbuhan pokok berdasarkan keadaan ransangan yang diberi.

3. Strategi kognitif.

Domain yang ke-2 ini sebenarnya hasil pembelajaran berbentuk kebolehan

mengawal tingkah laku sendiri untuk belajar, mengingati, berfikir dan menaakul. Antara

aktiviti aktiviti yang dapat meransang perkembangan murid melalui domain ini ialah

pembinaan carta untuk menyusun data, penaakulan secara terbalik untuk menyelesaikan

masalah, dan proses memecahkan masalah yang kompleks menjadi masalah yang lebih

kecil.

4. Kemahiran motor.

Berkisarkan mengenai kemahiran manipulatif dan keupayaan menjalankan kerja rutin

seharian. Subjek sains masih lagi dapat menerapkan domain ini kepada murid murid

melalui pelaksanaan aktiviti berbentuk fizikal dan memerlukan pergerakan aktif oleh murid

murid itu sendiri. Contoh aktiviti yang mampu merangka dan mengukuhkan domain ini dalam

diri muridmurid ialah penyediaan slaid mikroskop, pembinaan model menggunakan mesin

yang ringkas, pengukuran berat objek menggunakan neraca, dan aktiviti eksperimen normal

dalam makmal sains.

5. Sikap.

Domain sikap ini sebenarnya membawa tujuan bahawa murid murid itu mesti

mengalami perubahan sikap terhadap objek, orang lain, situasi, persekitaran, flora dan

fauna, atau perubahan dalam domain afektif. Domain ini hakikatnya disandarkan kepada

pengukuhan nilainilai moral dalam diri kanakkanak tersebut dengan semaian nilai murni

daripada guru sains secara sisipan dalam modul pembelajaran sains peringkat KSSR.

Beberapa bukti atau indikator kepada guru bahawa murid muridnya sudah mencapai


29/90


domain sikap ini ialah murid itu sendiri memiliki rasa berkeinginan untuk meminjam buku

tentang haiwan dan tumbuhan di pusat sumber, berminat untuk mengumpul koleksi

mengenai spesis ramarama, berkeinginan untuk melawat planetarium negara, dan terlibat

aktif dalam persatuan sains dan matematik di sekolah.

Implikasi terhadap PdP dan sistem pelajaran.

Berpegang kepada Teori Gagne, guru bukan lagi menjadi seakan akan seorang

pendeta atau pemidato yang hanya pandai berkata kata dan tidak pandai mengurus

proses P&P di sekolah.Kini, guru turut memiliki kepelbagaian peranan dalam melancarkan

lagi arus pendidikan di negara kita. Di antara peranannya adalah sebagai perancang,pengurus dan penilai proses pengajaran. Guru harus menganalisis sukatan sains kanak-

kanak berdasarkan modul sains KSSR yang telah dikeluarkan oleh Kementerian Pelajaran

Malaysia dan kemudian merancang turutan konsep sains dan kemahiran mengikut hierarki .

Menggunakan Teori Pembelajaran Gagne ini, guru berkemungkinan dapat membentuk

proses P&P sains di sekolah dengan :

a) Mengasingkan di antara pengalaman sedia ada dengan pengetahuan baru. Menjadi

satu kemestian kepada guru untuk mengaitkan pengalaman baru yang akan dialami

oleh murid murid dengan pengetahuan yang sudah ada dalam minda mereka.

Melalui cara ini,k anak-kanak akan lebih mudah memahami fakta atau konsep yang

baru dengan berbekalkan hubungan pengetahuan baru dengan pengalaman sedia

ada pada masa lepas.

b) Merangka P&P berteraskan satu kemahiran sahaja yang diajar pada satu-satu masa

(tidak boleh menerapkan pelbagai kemahiran dalam satu satu masa). Kemahiranyang ingin diasah dala diri murid murid itu perlu dibina daripada kemahiran yang

telah ada pada mereka (prerequisite) .

c) Memerhati dan mengambil kira ciri-ciri setiap kanak-kanak yang berada bawah

didikan beliau. Ciri ciri yang perlu diperhatikan ialah kesediaan, tahap

kemahiran,dan motivasi pelajar itu samada intristik atau extristik. Hal ini adalah

kerana ciri ciri tersebut merupakan faktor keberkesanan P&P yang perlu

diutamakan oleh guru.


30/90


d) Menerapkan unsur variasi dalam penggunaan media semasa P&P dilaksanakan.

Setiap jenis pembelajaran memerlukan media yang berbeza untuk mencapai objektif

pembelajaran dan pengajaran secara lebih berkesan. Misalnya, dalam pembelajaran

berkisarkan konsep, murid perlu diransang dengan pelbagai contoh atau bukan

contoh yang konkri dan tetap agar mereka boleh menaakul ciri-ciri yang terdapat

dalam elemen yang disajikan. Berbekalkan proses tersebut, murid berjaya

membentuk konsep yang tertentu dalam minda mereka.

e) Pentafsiran guru terhadap daya kognitif kanak kanak perlu dilaksanakan secara

formatif dan sumatif. Dengan wujudnya tafsiran dalam bentuk sebegini, guru dapat

menentukan samada kanak-kanak memerlukan proses pemulihan, pengayaan,

pengukuhan konsep atau boleh bergerak ke tajuk sukatan yang seterusnya.

d) Teori Pembelajaran Ausubel.

Sejarah Pengasasan.

David Ausuble merupakan seorang ahli psikologi dari Amerika Syarikat. Beliau lahir

di Brooklyn, New York pada tahun 1918. Pada usia remajanya, beliau telah ditawarkan

untuk mengambil kursus ijazah dalam pra perubatan dan major Psikologi di University of

Pennsylvania. Pada tahun 1973, beliau telah bersara daripada dunia akademik dan

berusaha menumpukan sepenuh masa beliau ke arah amalan psikologi yang dipelajarinya.

Pada masa ini, beliau banyak membuat kajian. Minat beliau mula beralih ke arah

psikopatologi umum, pembinaan ego, penagihan dadah dan psikologi forensik. Disebabkan

sumbangan beliau yang begitu banyak terhadap dunia psikologi dan pembelajaran, beliau

telah menerima Thorndike Award from the American Psychological Association for

"Distinguished Psychological Contributions to Education"pada tahun 1976.

Konsep dan Teori.

o Pandangan Ausubel mengenai pembelajaran.

Melalui penyelidikan yang dijalankan oleh Ausubel, beliau sendiri ( 1977) telah

mengemukakan teori pembelajaran Ausubel.Menurut beliau, pembelajaran adalah melalui


31/90


pemperolehan ilmu manusia dengan kebanyakan ilmu itu diterima dalam bentuk

pembelajaran resepsi. Beliau amat tidak bersetuju dengan pembelajaran melalui konsep

pembelajaran penemuan yang diketengahkan oleh Bruner.Hal ini berpunca daripada

pendapat Ausubel yang mengatakan pembelajaran penemuan Bruner terlalu mengambil

masa yang panjang dan tidak memanfaatkan masa P&P secukupnya. Dalam Teori

Pembelajaran Ausubel, beliau memperkenalkan Model Pembelajaran Ekspositori. Ausubel

juga mengemukakan kepentingan pembelajaran lisan bermakna (meaningful verbal

learning) dalam P&P murid, termasuk kepentingan idea yang dicambah daripada pemikiran

murid, maklumat lisan yang disediakan oleh guru dan hubungan antara idea dengan idea

yang lain ( juga dikenali dengan nama Konsep Penyusunan Awal).

Ausubel membahagikan konsep pembelajaran melalui dua jenis iaitu pembelajaran

bermakna (meaningful learning) dan pembelajaran menghafal (rote learning). Pembelajaran

bermakna ialah satu proses pembelajaran yang mengaitkan maklumat baru kepada

pengetahuan relevan yang telah dimiliki dalam struktur kognitif seseorang (dalam kes ini

merujuk kepada kanak - kanak). Struktur kognitif sebenarnya ialah konsep, teori, fakta, atau

generalisasi yang telah dipelajari sebelumnya dan disimpan rapi dalam memori minda.

Selain itu, pembelajaran bermakna juga boleh diertikan sebagai satu proses

pembelajaran yang berkisarkan mengenai ilmu pengetahuan baru dikaitkan terus denganstruktur pengertian yang sudah wujud dalam minda kanak-kanak apabila mereka

mempelajari sesuatu. Hakikatnya, pembelajaran bermakna ini terjadi apabila kanak-kanak

berupaya membina pertalian fenomena baru ke dalam struktur minda mereka. Menjurus

kepada objektif tersebut, bahan subjek (atau alat bantu mengajar) disarankan agar relevan

dan sesuai dengan struktur kognitif muridmurid serta selaras dengan arus perkembangan

semasa.

Beralih pula kita kepada pentakrifan Ausubel terhadap pembelajaran menghafal.

Ausubel berpendapat bahawa pembelajaran menghafal adalah pembelajaran tidak

bermakna (tidak berkesan). Pendapat ini ternyata benar kerana kanak-kanak memperoleh

pengetahuan baru (melalui pembelajaran menghafal) tanpa menghubungkannya dengan

pengetahuan sedia ada dalam struktur kognitif mereka. Apabila keadaan ini berlaku, kanak

kanak hanya seolah olah alat perakam yang menyimpan maklumat sahaja tanpa

memikirkannya, menaakul, dan mentafsir maklumat yang ada ke dalam bentuk baru dan

sesuai dengan umur dan kebolehan mereka. Menurut Ausubel, kanak kanak sepatutnya

dididik dengan mengorganisasikan pengalaman, pengetahuan, konsep dan fakta baru ke

dalam skemata yang telah diketahui. Oleh itu, pembelajaran hafalan tidak dianggap oleh


32/90


Ausubel sebagai salah satu pembelajaran bermakna dan tidak disyorkan kepada golongan

pendidik untuk penggunaan proses P&P.

o Pembelajaran Verbal dengan penyusunan awal.

Dalam pembentukan Teori Pembelajaran Ausubel, beliau telah mengetengahkan konsep

Pembelajaran Verbal atau pembelajaran berbahasa. Aspek yang merangkumi pembelajaran

ini ialah kemahiran komunikasi melibatkan linguistik. PEmbelajaran berbahasa ini

berkemungkinan efektif kepada kanak kanak yang berumur 11 atau 12 tahun ke atas

sahaja (Poh Swee Hiang : 1997). Ausubel bersependapat dengan Piaget bahawa pada usia

sebelum 11 tahun, kanak kanak hanya bereaksi penuh dengan pengalaman secara

lansung melibatkan sentuhan dan aktiviti fizikal bersama bahan ransangan mereka. Namun

demikian, setelah kanak kanak itu mencapai usia 11 tahun ke atas, mereka bernasur

ansur belajar utnuk menghubungkan pengetahuan baru dengan konsepkonsep asas yang

tersedia dalam minda mereka. Dalam pandangan Ausubel, faktor terpenting bagi

memudahkan proses pembelajaran berlaku ialah apa yang telah diserap dan diketahui oleh

kanakkanak.

Sejak tahun 1960, Ausubel telah bergiat aktif dalam pembuktian beliau bahawa

penyediaan Pengelola Awal (Advance Organizers) dapat meransang dan menjadi

pemangkin bagi keberhasilan objektif pembelajaran terutama dalam aspek pemahaman

konsep dan mengingati kembali pengetahuan yang diajar. Apakah itu pengelola awal?

Pengelola awal adalah maklumat pengenalan yang relevan mengenai isi kandungan yang

Konsep Teori Ausubel

Pembelajaran Deduktif

Ekspositori ResepsiBermakna

PembelajaranVerbal

Penyusunanawal (AO)


33/90


ingin disampaikan dalam proses P&P. Pengelola awal juga dapat mempersembahkan

kesemua konsep atau ilmu yang ingin dipelajari secara umum sahaja dan memberi satu

gambaran awal mengenai sukatan pembelajaran pada masa itu kepada pelajarpelajar.

Merujuk kepada pengelola awal, ianya sendiri dapat dikategorikan kepada tigakumpulan, iaitu pengelola awal berjenis pendedahan dan pengelola awal berjenis

perbandingan dan pengelola awal berjenis naratif.

Pengelola awal ( A.O.) berjenis pendedahan. A.O. jenis ini rata ratanya bertujuan

mempersembahkan pengetahuan yang bercirikan baharu kepada murid murid.

Kebiasaannya, A.O. jenis ini kerap digunakan oleh guru pada awal waktu P&P. Hanya

generalisasi generalisasi mengenai bab atau tajuk yang ingin diajar pada masa itu

disisipkan ke dalam A.O. ini. Berdasarkan generalisasi ini, murid akan menambah beberapa

konsep baru yang bersesuaian dengan generalisasi tersebut bagi mempercepatkan lagi

proses pembelajaran murid. Contohnya, seorang guru yang ingin melaksanakan proses

P&P bertumpukan kepada konsep struktur tulang haiwan. Beliau boleh membawa kelas

beliau melawat zoo negara, dan memberikan A.O. kepada mereka dengan meminta mereka

mengingati perkataan tulang belakang dan tidak bertulang belakang. Berpandukan A.O.

ini, mereka akan sentiasa dipandu dan diberi arah dalam pengembaraan mereka

mengenalpasti haiwan haiwan di zoo itu meskipun hal ini tidak diberitahu secara

keseluruhan oleh guru tersebut.

Kembali pula kita kepada jenis A.O. yang kedua iaitu A.O. Perbandingan. A.O. jenis

ini amat berguna untuk menyampaikan ilmu pengetahuan yang baru kepada pelajar akan

tetapi tetap memiliki kaitan dengan pengetahuan sedia ada murid. Penggunaan A.O.

sebegini berfokuskan mengenai perbandingan bahan baru yang dipelajari dengan konsep

yang sudah difahami oleh murid. Sebagai contoh, apabila guru ingin mengajar mengenai

topik fotosintesis pada tumbuhan dan murid murid sudah mengetahui mengenai konsep

respirasi haiwan. Guru tersebut boleh menyediakan A.O. berbentuk jadual perbandingan

respirasi dan fotosintesis. Jadual ini boleh ditunjukkan kepada murid murid samada pada

pertengahan waktu P&P atau pada waktu akhir P&P.

Jenis A.O. yang terakhir pula ialah naratif. Jenis ini sebenarnya memerlukan guru

untuk berfikir dengan lebih kreatif kerana A.O. kategori ini mempersembahkan bahan baru

dalam bentuk cerita. A.O. ini amat baik sekiranya diaplikasikan dalam konsep konsep yang

berkronologi seperti konsep 4 musim (pengorbitan bumi terhadap matahari), konsep bentuk

bulan pada mata (pengorbitan bulan pada bumi), pasang surut air laut, dan siratan

makanan. Misalnya, guru sains boleh menyanyikan lagu Bangau Oh Bangau bersama

muridmurid dalam melaksanakan proses P&P mengenai rantai makanan.


34/90


o Pembelajaran Ekspositori / Deduktif.

Konsep ini digabungkan daripada dua konsep awal yang telah diutarakan oleh Ausubel, iaitu

pembelajaran pendedahan dan pembelajaran resepsi bermakna. Pembelajaran pendedahan

atau pembelajaran ekspositori ini amat berlainan dengan konsep pembelajaran penemuan

Bruner. Menggunakan konsep pembelajaran ekspositori ini, guru perlu menyediakan bahan

bantu mengajar (atau bahan pembelajaran) yang bermakna kepada pelajar untuk diikuti dan

difahami oleh pelajar itu sendiri. Bahan pembelajaran yang disyorkan ialah pengelola awal

yang telah kita bincangkan pada halaman yang sebelumnya.

Manakala, pembelajaran deduktif Ausubel atau boleh juga dianggap dengan istilah

pembelajaran resepsi bermakna, ialah satu turutan kaedah pembelajaran melalui perincian

penerangan. Pendek kata, guru disarankan mengajar menggunakan konsep umum pada

awal proses P&P, dan kemudian penerangan tersebut bertambah spesifik sehingga pada

akhir proses P&P. Ausubel pernah mengetengahkan konsep pembelajaran resepsi

bermakna ini dalam pembelajaran sains rendah dan pemikiran beliau disokong oleh ahli

ahli pendidikan dan psikologi yang lain. Bagi mereka, pembelajaran sains tidak sepatutnya

terlalu mementingkan proses demi proses sains sehingga melupakan isi kandungan sains

yang ingin disampaikan. Tambahan pula, Ausubel turut bersefahaman dengan majoriti ahli

pendidikan (termasuk Gagne dan Bruner) bahawa penyelesaian masalah merupakan

objektif akhir dalam pembelajaran sains. Namun demikian, Ausubel merasakan bahawa

penyelesaian masalah akan menjadi lebih berkesan seandainya kanakkanak mempelajari

konsep sains terlebih dahulu sebelum mereka didedahkan dengan konsep penyelesaian

masalah.

Implikasi terhadap PdP dan sistem pelajaran.

Berpegang kepada Teori Pembelajaran Ausubel, guru sains boleh memperhalusi lagi proses

P&P sains secara lebih berimpak tinggi dengan:

I. Penggunaan pembelajaran secara deduktif. Guru dapat mengemukakan konsep

yang umum dalam P&P, dan semakin spesifik dan khusus bila masa semakin

bergerak. Keteraturan penerangan dan pembelajaran ini dapat menambahkan lagi

kefahaman pelajar mengenai sesuatu konsep sains yang ingin diajar.


35/90


II. Membentuk P&P berlandaskan pengajaran ekspositori supaya murid lebih teransang

mindanya dan tidak cepat bosan. Pembelajaran ini juga dapat memastikan autoriti

bahan pembelajaran yang lebih menyakinkan dan panduan arus pembelajaran yang

lebih terarah dan selamat. Menjadi satu lumrah kepada kanak kanak sekarang

untuk mencari bahan pembelajaran tambahan dengan melayari web sesawang.

Namun demikian, kebanyakan blog, ensiklopedia pengguna tidak memiliki autoriti

yang tulen mengenai kesahihan maklumat yang diberi.

III. Menggunakan pengelola awal dalam proses pengajaran. Hal ini dapat dimanfaatkan

untuk meransang pemikiran kanak-kanak bagi mengingati semula konsep yang telah

dipelajari dan mengaitkannya dengan konsep baru. Di samping itu, penggunaan A.O.

dapat memastikan ingatan berterusan mereka mengenai konsep atau bab yang telah

dipelajari dalam sesi P&P yang lalu.

IV. Menjalankan aktiviti pada akhir pembelajaran bagi memeriksa dan memastikan

aspek penyelesaian masalah dapat dikuasai oleh muridmurid.

V. Mengutarakan penerangan umum mengenai konsep terlebih dahulu, penerangan

khusus dan diakhiri dengan pemberian masalah untuk diselesaikan oleh murid.

e) Rumusan.

Kesemua Teori Pembelajaran Kognitif yang meliputi Teori Pembelajaran Piaget,

Teori Pembelajaran Bruner, Teori Pembelajaran Gagne dan Teori Pembelajaran Ausubel

amat menitikberatkan penggunaan kognitif iaitu pengaplikasian daya pemikiran mental

dalam pembelajaran. Aspek pemikiran dan percambahan daya kognitif menjadi pusat utama

perbincangan mereka. Meskipun kaedah yang disarankan adakalanya berbeza, namun

mereka masih lagi bersetuju mengenai konsep asas iaitu berpusatkan kepada teori yangdiasaskan oleh Piaget, pengetahuan yang baru mesti dikaitkan dengan pengalaman sedia

ada pelajar (turut dikenali sebagai struktur kognitif).

Prinsip penyelesaian masalah turut merupakan persamaan tema yang dibawa dalam

kesemua Teori Pembelajaran Kognitif yang telah dibincangkan sebelum ini. Namun

demikian, terdapat sedikit perbezaan dari segi kedudukan jangka masa aspek penyelesaian

masalah ini diutarakan iaitu samada pada awal P&P, pada akhir P&P atau pada

pertengahan masa P&P. Penggunaan pendekatan juga adakalanya berbeza namun masih

lagi dapat dikelompok kepada dua kaedah iaitu secara deduktif mahupun induktif.


36/90


Tuntasnya, Teori Pembelajaran Kognitif lebih mementingkan keupayaan menaakul,

memahami dan mengingati secara bermakna oleh pelajar. Oleh itu, kebanyakan ahli teori

kognitif menyarankan pengaplikasian penggunaan mental dan pemikiran minda terhadap

kanakkanak yang lebih dewasa (10 atau 11 tahun ke atas sahaja).

1.3 Teori Pembelajaran Behavioris

Dalam Teori Pembelajaran Behavioris, terdapat 2 pembahagian iaitu Pelaziman

Klasik dan Pelaziman Operan. Dalam perbincangan ini, terdapat 4 orang tokoh yang

mempelopori dan memperkembangkan Behaviourisme ini . 4 orang tokoh ini pula masing

masing terbahagi kepada dua, iaitu Tokoh Teori Behavioris dalam Pelaziman Klasik dan

Tokoh Teori Behavioris dalam Pelaziman Operan. Pembahagian ini ditunjukkan seperti

didalam rajah dibawah.

Rajah 1 : Tokoh - Tokoh teori behaviorisme

a. Pelaziman Klasik

Teori Pelaziman Klasik Ivan Pavlov

Pelaziman klasik (1927) diperkenalkan oleh Ivan Pavlov (1849-1936), seorang ahli

fisiologi berbangsa Rusia yang juga pemenang Hadiah Nobel 1904 bagi kajianya tentang

fisiologi pencernaan. Fokus kajian Pavlov yang menghasilkan pelaziman klasik adalah

tentang pengeluaran air liur anjing. Pavlov menjadi berminat untuk menjalankan uji kaji

mengukur lelehan air liur anjing memandangkan setiap kali melihat pembantu makmal,

Tokoh - TokohTeori Behavioris

Pelaziman Klasik

Pavlov

Watson

PelazimanOperan

Thorndike

Skinner


37/90


mendengar tapak kaki pembantu makmal atau melihat baju pembantu makmal yang

membawa makanan anjing, air liur anjing akan meleleh keluar. Oleh itu, Pavlov

melaksanakan beberapa uji untuk mengkaji fenomena tersebut. Salah satu daripada kajian

beliau termasuklah seperti yang berikut :

1. Pavlov menyalakan lampu suluh. Anjing tidak memberikan sebarang respons kepada

cahaya berkenaan. Cahaya lampu tidak ada sebarang hubungan dengan anjing.

Oleh itu, tiada sebarang respons yang ditunjukkan oleh anjing. Organisma (manusia

atau haiwan) tidak akan memberikan sebarang tindak balas atau respons kepada

rangsangan (sebarang objek) dalam persekitaran yang tidak ada hubungan langsung

dengan organisma. Rangsangan tersebut dikenali sebagai rangsangan neutral

(neutral stimulus).

R (cahaya lampu) G (tiada)

2. Pavlov menyalakan lampu suluh dan seterusnya menunjukkan daging makanan

kepada anjing. Setiap kali prosedur ini diulang, air liur anjing akan meleleh keluar.

Secara semula jadi anijng akan melelekan air liur apabila melihat makanannya.

Daging makanan anjing ialah rangsangan semula jadi. Oleh itu, gerak balas anjing

juga adalah semula jadi.

R (cahaya lampu)

G (lelehan air liur)

R (daging)

3. Pavlov menyalakan lampu suluh tanpa daging makanan anjing. Anjing melelehkan

air liur, ini menunjukkan bahawa anjing telah belajar gerak balas baru terhadap

rangsangan suluhan lampu. Cahaya lampu menjadi isyarat yang bermakna kepad

anjinganjing sebagai masa untuk makan. Anjing telah membuat perkaitan antara

suluhan lampu (rangsangan neutral) dengan daging (rangsangan semula jadi).

Gerak balas yang diberikan menunjukkan bahawa pembelajaran telah berlaku.

R (Cahaya lampu)G (lelehan air liur)

Sebelum kita terus meneliti bagaimana pembelajaran berlaku melalui proses pelaziman,

elok kita cuba fahami beberapa konsep dan istilah yang akan digunakan.


38/90


(a) Terdapat tiga jenis rangsangan:

(i) Semua objek/perkara/peristiwa dalam persekitaran yang tidak ada hubungan

langsung dengan diri, kita tidak akan memberikan respons kepadanya.

Objek/perkara/peristiwa berkenaan dikenali sebagai rangsangan neutral.

(ii) Semua objek/perkara/peristiwa yang ada hubungan secara semula jadi

dengan diri, kita akan bergerak balas/respons secara semula jadi atau

refleksif. Rangsangan tersebut dikenali sebagai rangsangan semula jadi.

(iii) Rangsangan neutral yang wujud beserta rangsangan semula jadi dan

menghasilkan gerak balas yang serupa dikenali sebagai rangsangan

terlazim.

(b) Terdapat dua jenis gerak balas :

(i) Gerak balas/respons yang berlaku secara semula jadi atau berupa

pantulan/refleksif. Contohnya, sejuk-tarik selimut, lapar-makan, panas-

tanggal baju, dinamakan gerak balas semula jadi.

(ii) Gerak balas/respons yang berlaku hasil perkaitan antara rangsangan semula

jadi dan rangsangan neutral ialah gerak balas terlazim, iaitu yang dipelajari.

Pelaziman klasik (classical conditioning) berupa satu jenis pembelajaran apabila

organisma dapat membuat perkaitan atau hubungan antara rangsangan neutral dengan

semula jadi. Apabila perkaitan atau hubungan ini telah terjadi, organisma akan memberikan

gerak balas atau respons yang serupa. Gerak balas/respons tersebut dikenali sebagai gerak

balas terlazim. Ini adalah hasil pembelajaran melalui proses perkaitan antara dua

rangsangan, iaitu rangsangan semula jadi (daging) dan rangsangan terlazim (cahaya lampu

suluh). Apabila telah wujud perkaitan tersebut, organisma akan bergerak balas kepada

rangsangan terlazim walaupun rangsangan semula jadi telah tiada. Contohnya, apabila

loceng berbunyi, pelajaran tamat dan pelajar bersiap untuk mata pelajaran seterusnya,

masa rehat atau masa pulang. Pada asalnya, bunyi loceng tiada hubungan dengan pelajar

tetapi setelah dibiasakan/dilazimkan melalui proses pengulangan, isyarat loceng tersebut

menjadi bermakna kepada pelajar.

LOCENG (Rangsangan Lazim) LELEHAN AIR LIUR (Gerak Balas Terlazim)

DAGING (Rangsangan Semula Jadi) LELEHAN AIR LIUR (Gerak Balas Semula jadi)


39/90


Berikut merupakan uji kaji yang menggunakan rangsangan neutral bunyi loceng

dalam membentuk gerak balas terlazim. Apabila loceng dibunyikan, tidak ada sebarang

gerak balas atau respon daripada anjing kerana bunyi loceng ialah rangsangan neutral.

Apabila bunyi loceng disusuli serentak dengan daging, air liur anjing meleleh keluar.

Prosedur ini diulangi sehingga terbentuk perkaitan antara loceng dengan daging. Hasilnya

apabila loceng berbunyi, air liur anjing sudah meleleh keluar.

Bunyi loceng = Rangsangan terlazim

Lelehan air liur = Gerak balas terlazim

Anjing telah mempelajari bahawa apabila loceng berbunyi, dia akan mendapat

makanan. Proses ini berlaku apabila wujud perkaitan (association) antara rangsangan

neutral dengan rangsangan semula jadi. Oleh itu, pembelajaran dalam pelaziman klasik

berlaku apabila individu (organisma) dapat menghubung kait dua rangsangan, iaitu

rangsangan neutral dengan rangsangan semula jadi atau berlaku juga jika individu

(organisma) Berjaya membuat hubung kait antara rangsangan terlazim dengan rangsangan

neutral yang lain. Proses kedua ini dikenali sebagai pelaziman aras tinggi.

Contohnya :

Bunyi loceng = Rangsangan terlazim 1

(pelajar ke kantin sekolah)

Pelajar beratur untuk membeli makanan = Rangsangan terlazim 2

Pembelajaran dalam bentuk pelaziman klasik melibatkan pengalaman positif dan

pengalaman negative. Sekiranya individu dibiasakan dengan rangsangan yang

menyeronokkan, dia akan menghubungkaitkan pengalaman itu dengan keselesaan didalam

bilik darjah; begitu juga sebaliknya. Penerimaan guru dan rakan rakan sekelas akan

menghasilkan perasaan rasa selamat dan suka berada dalam lingkungan bilik darjah

berkenaan. Sebaliknya, pelajar akan menghubungkaitkan sekolah dengan perasaan takut

dan benci jika merak sentiasa dibuli atau dikenakan hukuman yang tidak adil.

Generalisasi


40/90


Setelah anjing biasa dengan bunyi loceng, iaitu rangsangan terlazim, lama

kelamaan anjing memberikan gerak balas kepada bunyibunyi lain yang menyerupai bunyi

loceng. Contohnya, bunyi wisel. Proses ini dinamakan generalisasi, iaitu memberikan gerak

balas / respons yang sama kepada rangsangan yang serupa. Hal ini bermakna anjing telah

dapat membuat pemindahan pembelajaran. Selain itu, pelajar yang takut kepada guru

matematik yang selalu menegaskan ketepatan, menjadi takut kepada mata pelajaran

matematik dan semua guru yang mengajar matematik.

Diskriminasi

Anjing tiak memberikan gerak balas / respons kepada bunyi lain kecuali bunyi

loceng. Bunyibunyi lain selain bunyi loceng atau yang serupa denganya ialah rangsangan

neutral. Proses ini dikenali sebagai diskriminasi, iaitu memberikan gerak balas / respons

kepada rangsangan tertentu sahaja. Pelajar takut kepada guru matematik sahaja tetapi tidak

kepada guru guru mata pelajaran lain memandangkan perbezaan yang ketara dalam isi

kandungna dan kaedah pembelajaran.

Penghapusan

Dalam uji kajinya, setelah terbentuk gerak balas anjing terhadap bunyi loceng,

Pavlov membunyikan loceng tanpa memberikan daging. Prosedur ini diulang ulang

sehingga akhirnya, anjing tidak lagi memberikan gerak balas kepada bunyi loceng. Proses

ini dikenali sebagai penghapusam. Penghapusan melibatkan proses melemahkan gerka

balas terlazim dengan meniadakan rangsangan semula jadi. Justeru, perkaitan antara

rangsngan terlazim dengan rangsangan semula jadi telah terhapus. Kesannya ialah

terhapuslah gerak balas terlazim. Perasaan takut kepada mata pelajaran dan guru

matematik boleh diatasi atau menjadi kurang sekiranya pelajar berkenaan mendapat guru

matematik yang memahami kelemahannya, pandai menggunakan kaedah yang sesuai dan

menyediakan aktiviti pembelajaran yang berkesan. Perasaan takut dan benci kepada

matematik akan terhakis secara beransuransur.

Pembelajaran Semula.

Setelah beberapa minggu terhapus gerak balas terlazim, Pavlov menyertakan

semula rangsangan terlazim (loceng) dengan rangsangan semula jadi (daging). Aning

memberikan tindak balas semula jadi (lelehan air liur) yang kemudiannya menjadi gerak

balas terlazim. Hal ini bermakna proses pembelajaran berlaku semula. Perlu diingat bahawa

dalam situasi bilik darjah, pembelajaran semula (relearn) melibatkan proses yang sukar

dilaksanakan, iaitu unlearn. Untuk menghapuskan apa apa yang telah dipelajari bukanlah

satu proses yang mudah kerana kebiasaan sukar untuk dibuang. Justeru, adalah lebih baik


41/90


guru menyediakan suasana bilik darjah yang mesra murid dengan amalan peraturan bilik

darjah yang adil dan positif agar pelajar berasa selesa serta tidak bersikap negatif.

Teori Pelaziman Klasik J.B Watson (1878-1958)

Watson lahir dalam keluarga miskin lagi bermasalah di Greenville, Carolina Selatan.

Pada zaman remajanya, dia memberontak dan bertindak ganas. Hidupnya berubah hasil

bantuan tunjuk ajar gurunya, Gordon Moore di Unoversiti Furman. Watson berjaya

melanjutkan pelajarannya di Universiti Chicago. Di unversiti ini, Watson mula berminat

dalam bidang psikologi perbandingan dan kajian haiwan. Kajian ilmiahnya adalah tentang

tingkah laku tikus putih dan pertumbuhan sistem saraf. Pada tahun 1903, Watson menerima

ijazah kedoktoran dari Unversiti John Hopkins.

Watson dikenali sebagai bapa behaviorisme. Dalam kuliahnya bertajuk Psychology

as the Behaviorist Views Itdi Universiti Columbia (1913), Watson menolak kajian tentang

otak sedar serta kaedah kajian introspektif. Watson menyarankan kajian tingkah laku secara

objektif yang dinamakan behaviorisme. Watson melihat psikologi sebagai kajian tentang

tingkah laku manusia yang dapat dikawal dan diramal.

Watson terkenal dengan kajiannya berkaitan pelaziman dan kawalan emosi manusia,

iaitu kaji tentang Albert (1920). Kanak kanak Albert dibiarkan bermain tikus putih. KetikaAlbert sedang asyik bermain, Watson membunyikan ketukan yang kuat. Gandingan dua

perkara ini dibuat berulangulang kali. Albert terkejut dan terus menjadi takut kepada tikus

putih. Albert mengaitkan tikus putih dengan bunyi yang mengejutkan. Albert kemudiannya

menjadi takut kepada semua benda putih yang berbulu termasuk rambut Watson dan peran

muka Santa Klaus. Watson membentuk teori bahawa kanak kanak memiliki tiga tindak

balas emosi yang asas, iaitu takut, marah dan sayang. Tindak balas emosi ini dapat

dilazimkan. Cuba bayangkan zaman kanak kanak anda. Adakah anda takut kepada

sesuatu atau adakah anda telah ditakutkan melalui proses pelaziman ?

Memandangkan emosi kanakkanak dapat dibentuk melalui proses pelaziman, maka guru

hendaklah memastikan emosi positif dapat dibina dalam diri pelajar. Suasana bilik darjah

yang mesra, berperaturan, layanan adil dan seumpamanya dapat membentuk emosi yang

positif. Dapatlah dirumuskan bahawa persekitaran psikososial bilik darjah memainkan

peranan yang penting dalam mempengaruhi emosi pelajar anda.

b. Pelaziman Operan.

Teori Pelaziman Operan E.L Thorndike (18741949)


42/90


Thorndike banyak membuat kajian tentang tingkah laku haiwan. Thorndike terlibat

secara langsung dalam bidang keguruan sebagai pengajar psikologi di Teacher College

Universiti Columbia. Thorndike banyak memberikan sumbangan dalam bidang pembelajaran

manusia, pendidikan dan ujian mental.

Proses pembelajaran yang diperkenalkannya ialah connectionsm. Menurut

Thorndike, hubungan atau connection antara rangsnagan dengan gerak balas akan menjadi

kukuh jika kesan tingkah laku menye

Documents

Pembelajaran Sains Kanak - kanak