Opste karakterisrike razvoja industrije u Jugoslaviji

Opste Opste karakterisrike karakterisrike

razvoja industrije razvoja industrije u Jugoslavijiu Jugoslaviji

Jesic JasminaJesic JasminaTabakovic MilicaTabakovic MilicaMartinovic VesnaMartinovic Vesna

Razvoj industrije u Razvoj industrije u JugoslavijiJugoslaviji

U nasoj U nasoj zemlji razvoj industrije je imao je zemlji razvoj industrije je imao je razlicite faze razvoja i njih autori razlicitorazlicite faze razvoja i njih autori razlicito

klasifikuju:klasifikuju: - Cobeljic, D. Marsenic- Cobeljic, D. Marsenic - Crkvenac- Crkvenac - Bajt- Bajt - Pocetna godina bitno opredeljuje - Pocetna godina bitno opredeljuje

zakljucke zakljucke vezane za analizuvezane za analizu


Zaceci razvoja datiraju jos pre Prvog Zaceci razvoja datiraju jos pre Prvog svetskog ratasvetskog rata

Posle Prvog svetskog rata formiranje Posle Prvog svetskog rata formiranje jedinstvene drzave i podsticajni jedinstvene drzave i podsticajni

uslovi uslovi za investiranje prvenstveno u za investiranje prvenstveno u

industrijuindustriju


U medjuratnom razdoblju napredak U medjuratnom razdoblju napredak industrije skromanindustrije skroman

Posle Drugog svetskog rata pristupa se Posle Drugog svetskog rata pristupa se industrijalizaciji industrijalizaciji

Akcenat na razvoju sredstava za Akcenat na razvoju sredstava za proizvodnju, energetike, masinske proizvodnju, energetike, masinske industrijeindustrije

Industrijalizacija je ostvarivana uvozomIndustrijalizacija je ostvarivana uvozom


Prvi period industralizacije je periodPrvi period industralizacije je period ubrzane industralizacije period ubrzane industralizacije period

visokihvisokih i nestabilnih stopa rastai nestabilnih stopa rasta Drugi period industralizacije je Drugi period industralizacije je

period sredisnje industralizacije-period sredisnje industralizacije-relativno visoke i stabilne stoperelativno visoke i stabilne stope

Razvoj industrije u Razvoj industrije u JugoslavijeJugoslavije

Treci period je period kriznih Treci period je period kriznih poremecajaporemecaja

niske i izrazito nestabilne stope niske i izrazito nestabilne stope rastarasta

Cetvrti period je period izrazite krize Cetvrti period je period izrazite krize i i

negativnih stopanegativnih stopa

Prosecne godisnje stope rasta DP industrije u Prosecne godisnje stope rasta DP industrije u procentimaprocentima

SFRJSFRJ SRJSRJ

1953-19651953-1965 11.911.9 13.413.4

1966-19801966-1980 6.76.7 7.17.1

1981-19881981-1988 2.12.1 2.72.7

1989-20031989-2003 -- --

1953-19881953-1988 7.57.5 8.38.3

Razvoj industrije u Razvoj industrije u JugoslavijeJugoslavije

Razvoj idustrije u Razvoj idustrije u meduratnom periodumeduratnom periodu

Osnovni razlozi nerazvijenosti:Osnovni razlozi nerazvijenosti: - Industrijski razvoj otpoceo sa 100 - Industrijski razvoj otpoceo sa 100

godinagodina zakasnjenjazakasnjenja - Industrija podizana pretezno stranim - Industrija podizana pretezno stranim kapitalomkapitalom - Industrija je bila nejednako razvijena - Industrija je bila nejednako razvijena u regionalnom smisluu regionalnom smislu

Razvoj industrije u Razvoj industrije u meduratnom periodumeduratnom periodu

Veliki uticaj drzave i razvijanje delatnostiVeliki uticaj drzave i razvijanje delatnosti koje su njoj bile od najvece koristi.koje su njoj bile od najvece koristi. Najvecim delom je razvijana preradjivackaNajvecim delom je razvijana preradjivacka industrija i njeno ucesce u industrijskojindustrija i njeno ucesce u industrijskoj proizvodnji iznosilo 93.5%.proizvodnji iznosilo 93.5%. 70% fabrika je skoncentrisano u prehrambenoj i 70% fabrika je skoncentrisano u prehrambenoj i

poljoprivrednoj industriji, tekstilnoj, u poljoprivrednoj industriji, tekstilnoj, u elektricnim centralama i u drvnoj industriji.elektricnim centralama i u drvnoj industriji.

67.8% svih zaposlenih u industriji je u tekstilnoj67.8% svih zaposlenih u industriji je u tekstilnoj preradi metala i drvnoj industriji. preradi metala i drvnoj industriji.

Razvoj industrije u Razvoj industrije u medjuratnom periodumedjuratnom periodu

Struktura industrije je bila izuzetno Struktura industrije je bila izuzetno nepovoljna, nisko ucesce teske industrijenepovoljna, nisko ucesce teske industrije

Dominacija preradjivacke grana je Dominacija preradjivacke grana je znatnoznatno

doprinela usporavanju tempa rasta doprinela usporavanju tempa rasta industrije.industrije.

Ucesce industrije u DP privrede iznosioUcesce industrije u DP privrede iznosio samo 26% sto je znatno manje od ucescasamo 26% sto je znatno manje od ucesca poljoprivrede.poljoprivrede.

Razvoj industrije u Razvoj industrije u medjuratnom periodumedjuratnom periodu

Visoko ucesce i uticaj stranog kapitalaVisoko ucesce i uticaj stranog kapitala u industrijiu industriji Vlasnici stranog kapitala su uglavnom zainteresovani Vlasnici stranog kapitala su uglavnom zainteresovani

za razvoj eksportnog za razvoj eksportnog rudarstva sa topionicarstvomrudarstva sa topionicarstvom Koriscenjem naseg prirodnog bogatstva i izvozenjem Koriscenjem naseg prirodnog bogatstva i izvozenjem

u nepreradjenon stanju kocilo je ozbiljno razvoj u nepreradjenon stanju kocilo je ozbiljno razvoj preradjivacke industrije zasnovane na domacim preradjivacke industrije zasnovane na domacim sirovinama.sirovinama.

Onemogucavali su domacu proizvodju nafte i rude Onemogucavali su domacu proizvodju nafte i rude boksita usled monopolskog polozaja.boksita usled monopolskog polozaja.

Posleratni razvoj Posleratni razvoj industrije u Jugoslavijiindustrije u Jugoslaviji

Tokom Drugog svetskog rata veci deo Tokom Drugog svetskog rata veci deo predratne industrije je unisten.predratne industrije je unisten. Osnovni zadatak za zemlju u celini jeOsnovni zadatak za zemlju u celini je bio likvidiranje ogromne zaostalosti.bio likvidiranje ogromne zaostalosti. Najbrzi i najkraci put je bio brz razvojNajbrzi i najkraci put je bio brz razvoj industrije.industrije. Industrijalizacija kao generalni razvojniIndustrijalizacija kao generalni razvojni obrazac obrazac

Period ubrzane Period ubrzane industrijalizacije(1947-industrijalizacije(1947-

1965)1965) Opsta karakteristika razvoja Opsta karakteristika razvoja

industrije u ovom periodu:industrije u ovom periodu: - veliko povecanje fizickog obima - veliko povecanje fizickog obima

proizvodnje (6.1)proizvodnje (6.1) - visok tempo rasta (10%)- visok tempo rasta (10%) - neujednacenost u dinamici - neujednacenost u dinamici

industrijske proizvodnjeindustrijske proizvodnje

Period ubrzane Period ubrzane industrijalizacijeindustrijalizacije

Industrijalizacija se u ovom periodu Industrijalizacija se u ovom periodu odvijala po fazama koje su imale odvijala po fazama koje su imale ciklicni karakter.ciklicni karakter.

Shodno tome, ovaj period se moze Shodno tome, ovaj period se moze podeliti na tri razlicita podperioda.podeliti na tri razlicita podperioda.


Prvi od 1947-1956 - realizacija prvog Prvi od 1947-1956 - realizacija prvog petogodisnjeg planapetogodisnjeg plana

Drugi od 1957-1961 - najuspesniji Drugi od 1957-1961 - najuspesniji periodperiod

Treci od 1961-1965 - usporavanje Treci od 1961-1965 - usporavanje industrijskog rastaindustrijskog rasta


Period od 1947-1956:Period od 1947-1956: - Osnovni zadatak: likvidiranje privredne - Osnovni zadatak: likvidiranje privredne

I tehnicke zaostalostiI tehnicke zaostalosti - Prosecna godisnja stopa rasta ND - Prosecna godisnja stopa rasta ND

industrije u periodu 1948-1952 bila je industrije u periodu 1948-1952 bila je 4.5%, a DP izmedju 1953-1965 je 8.9%4.5%, a DP izmedju 1953-1965 je 8.9%

- Godisnja odstupanja stopa rasta - Godisnja odstupanja stopa rasta izrazita visokaizrazita visoka

od: 23.9%(1948) do -3.5%(1952)od: 23.9%(1948) do -3.5%(1952)


GodiGodinene

19194848

19419499

19519500

19519511

19519522

19519533

19519544

19519555

1956/1956/4747

SFRJSFRJ 23.23.99

10.210.2 0.60.6 - 1.7- 1.7 - 3.5- 3.5 9.79.7 12.912.9 13.613.6 8.98.9

SRJSRJ -- -- -- -- -- 8.98.9 9.69.6 14.514.5 10.810.8

Stope rasta ND i DP SFR i SR Jugoslavije, u periodu 1947-1956


Period od 1957-1961:Period od 1957-1961: - Jedan od najuspesnijih perioda- Jedan od najuspesnijih perioda - Prosecna godisnja stopa rasta od - Prosecna godisnja stopa rasta od

14.1(SRJ 17.3)14.1(SRJ 17.3) - Strukturna neuskladjenost (jedan - Strukturna neuskladjenost (jedan

od glavnih ogranicenja buduceg od glavnih ogranicenja buduceg razvoja industrije)razvoja industrije)

Period ubrzane Period ubrzane industijalizacijeindustijalizacije

GodineGodine 19571957 19581958 19591959 19601960 1960/571960/57SFRJSFRJ 16.116.1 9.89.8 15.115.1 14.9 14.9 14.114.1

SRJSRJ 20.520.5 14.314.3 17.517.5 16.916.9 17.317.3

Stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ, period 1957-1960.


Period od 1961-1965:Period od 1961-1965: - Prekinut kontinuitet visokuh stopa - Prekinut kontinuitet visokuh stopa

(stope (stope opadaju na 5.7% u 1961g.)opadaju na 5.7% u 1961g.) -Visok tempo industrijalizacije -Visok tempo industrijalizacije

odrzan sveodrzan sve do 1965do 1965

GodinGodinee

19611961 19621962 19631963 19641964 19651965 1965/191965/196161

SFRJSFRJ 5.75.7 8.68.6 16.416.4 16.716.7 7.57.5 11.011.0

SRJSRJ 4.54.5 9.99.9 20.720.7 19.619.6 7.77.7 12.312.3

Stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ u periodu Stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ u periodu od 1961- 1965od 1961- 1965

Period ubrzane industrijalizacijePeriod ubrzane industrijalizacije

Period sredisnje Period sredisnje industrijalizacije (1966 – industrijalizacije (1966 –

1980)1980) Osnovne karakteristike:Osnovne karakteristike:

- Znatno nize stope rasta nego u ubrzanoj - Znatno nize stope rasta nego u ubrzanoj industrijalizacijiindustrijalizaciji - 1965god. Donesene mere Privredne reforme- 1965god. Donesene mere Privredne reforme - Prvi put u posleratnom razvoju prosecna - Prvi put u posleratnom razvoju prosecna stopa industrije (5.4%) je niza od prosecnestopa industrije (5.4%) je niza od prosecne stope rasta privrede (6.1%)stope rasta privrede (6.1%)

Period sredisnje Period sredisnje industijalizacijeindustijalizacije

GodinGodinee

80/7680/76 19761976 19771977 19781978 19791979 19801980

SFRJSFRJ 6,86,8 3,63,6 9,59,5 8,68,6 8,28,2 4,24,2

SRJSRJ 7,77,7 4,74,7 10,010,0 9,09,0 9,19,1 5,75,7

Godisnje stope rasta DP industrije SFR I SRJ u periodu 1976-1980

Period sredisnje Period sredisnje industrijalizacijeindustrijalizacije

70-tih god. industriju karakterise 70-tih god. industriju karakterise zadovoljavajucizadovoljavajuci

rastrast• Samo 1976 (3.6%) i 1980 (4.2%) Samo 1976 (3.6%) i 1980 (4.2%)

stope rastustope rastu nize od 5%nize od 5%

Period sredisnje Period sredisnje industrijalizacijeindustrijalizacije

Osnovni problemi razvoja ovog Osnovni problemi razvoja ovog perioda:perioda:

- neadekvatna industrijska - neadekvatna industrijska strukturastruktura

- inflacija- inflacija - deficit platnog bilansa- deficit platnog bilansa - nezaposlenost- nezaposlenost

Period kriznih Period kriznih poremecaja 1981-1990poremecaja 1981-1990

Period 1981-1990 – period usporavanja Period 1981-1990 – period usporavanja privredne dinamike, sa izjednacenom privredne dinamike, sa izjednacenom stopom rasta DP i stopom rasta stopom rasta DP i stopom rasta stanovnistva sto ukazuje na ekonomsku stanovnistva sto ukazuje na ekonomsku stagnaciju.stagnaciju.

Do tadasnje stope rasta nisu se zasnivale Do tadasnje stope rasta nisu se zasnivale na zdravim ekonomskim odnosimana zdravim ekonomskim odnosima

Osnovne karakteristike privrede tog Osnovne karakteristike privrede tog perioda i sistemski zakoni znatno su perioda i sistemski zakoni znatno su podsakli ekonomsku dezorganizaciju i podsakli ekonomsku dezorganizaciju i negativno su uticali na rast DP.negativno su uticali na rast DP.


godgod 19811981 19821982 19831983 19841984 19851985 19861986 19871987 19881988 19901990

SFRJSFRJ 4,34,3 -0,1-0,1 1,51,5 5,15,1 2,72,7 3,93,9 0,80,8 -0,7-0,7 -7,5-7,5

SRJSRJ 4,94,9 0,00,0 1,51,5 6,36,3 3,13,1 3,33,3 1,11,1 0,10,1 -11,7-11,7

Godisnje stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ u periodu 1981-1990


Dolazi do slabljenja finansijske discipline Dolazi do slabljenja finansijske discipline i preterano zaduzivanja u inostranstvu.i preterano zaduzivanja u inostranstvu.

Svojinski koncept i nerealna politika Svojinski koncept i nerealna politika kamatnih stopa uticu da se sredstva kamatnih stopa uticu da se sredstva koriste neefektivno i neadekvatno.koriste neefektivno i neadekvatno.

Krajem osamdesetih pristupa se Krajem osamdesetih pristupa se radikalnim promenama – afirmaciji radikalnim promenama – afirmaciji trzista, napustanje socijalnog nacina trzista, napustanje socijalnog nacina privredjivanja i drustvene svojine nad privredjivanja i drustvene svojine nad sredstvima za proizvodnju.sredstvima za proizvodnju.

Period izrazite krize od Period izrazite krize od 1991- ...1991- ...

Pocetkom devedesetih godina Pocetkom devedesetih godina usledio je ekonomski sunovrat.usledio je ekonomski sunovrat.

Najteze stanje je 1992, 1993, jer su Najteze stanje je 1992, 1993, jer su svi tokovi medju republikama svi tokovi medju republikama prekinuti.prekinuti.

Polovinom 1992 – Savet bezbednosti Polovinom 1992 – Savet bezbednosti UN uvodi stroge sankcije prema SRJ.UN uvodi stroge sankcije prema SRJ.

Period izrazite krize Period izrazite krize 1991- ...1991- ...

0102030405060708090

100

89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99

Drustveni proizvod SRJ u stalnim cenama 1994. (1989 = 100)


Dolazi do : Dolazi do : Porasta cena, pojave hiper inflacije – Porasta cena, pojave hiper inflacije –

stopa inflacije 320 miliona procenatastopa inflacije 320 miliona procenata Pada zivotnog standardaPada zivotnog standarda Realnog pada zarada zaposlenih Realnog pada zarada zaposlenih

1992 (49%), 1993 (59)1992 (49%), 1993 (59) Povecanja ucesca primanja Povecanja ucesca primanja

stanovnistva od “sive” ekonomijestanovnistva od “sive” ekonomije


Prvi pokusaj resavanja krize pocinje Prvi pokusaj resavanja krize pocinje sprovodjenjem programa “Monetarne sprovodjenjem programa “Monetarne rekonstrukcije i strategije ekonomskog rekonstrukcije i strategije ekonomskog oporavka Jugoslavije” pocetkom 1994.oporavka Jugoslavije” pocetkom 1994.

1996. – ukidanje sankcija1996. – ukidanje sankcija 1998. – ponovno uvodjenje sankcija1998. – ponovno uvodjenje sankcija 1999. – drasticno pogorsanje ekonomske 1999. – drasticno pogorsanje ekonomske

situacije pod uticajem NATO bombardovanjasituacije pod uticajem NATO bombardovanja 2000. – doslo je do obnavljanja privrenog 2000. – doslo je do obnavljanja privrenog

rastarasta

Period izrazite krize Period izrazite krize 1991- …1991- …

Tokom tranzicije u 2000 godine Tokom tranzicije u 2000 godine izbegnuta je tranziciona recesija izbegnuta je tranziciona recesija koju su neki ekonomisti najavljivali koju su neki ekonomisti najavljivali ali je izostao i nagli uspon. Prve tri ali je izostao i nagli uspon. Prve tri godine reforme ostvarene su godine reforme ostvarene su umerene i uz to opadajuce stope umerene i uz to opadajuce stope rasta GDP-a rasta GDP-a

Period izrazite krize od Period izrazite krize od 1991- …1991- …

Godine Godine DP u mil. dinaraDP u mil. dinara IndeksIndeks

19991999 706333706333

20002000 742780742780 105,2105,2

20012001 782434782434 105,3105,3

20022002 812008812008 103,8103,8

20032003 829376829376 102,1102,1

HVALAHVALA

Documents

Opste karakterisrike razvoja industrije u Jugoslaviji