OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

dr inż. Zofia Pawłowska

1. Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego

2. Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego

3. Podstawowe problemy przy wdrażaniu oceny ryzyka zawodowego

4. Dynamiczna ocena ryzyka zawodowego

5. Informacje i narzędzia wspomagające ocenę ryzyka zawodowego

1.

Wymagania dotyczące oceny ryzyka zawodowego

Prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą,

powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników

niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w

środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

RYZYKO ZAWODOWE

Dyrektywa 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989r.

o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy

zdrowia pracowników podczas pracy

Podstawowym narzędziem

wykorzystywanym przez pracodawcę

w celu poprawy bezpieczeństwa

i ochrony zdrowia pracowników

powinna być

ocena ryzyka zawodowego

Podstawowym celem oceny ryzyka

zawodowego jest zapewnienie

pracownikom możliwie najlepszej ochrony przed zagrożeniami

występującymi w procesie pracy

jest systematycznym badaniem wszystkich aspektów pracy, które jest przeprowadzane w celu stwierdzenia:

• jakie zagrożenia w środowisku pracy mogą być powodem urazu lub pogorszenia się stanu zdrowia pracownika,

• czy zagrożenia te można wyeliminować, a jeżeli nie – jakie środki ochronne należy podjąć w celu ograniczenia ryzyka związanego z tymi zagrożeniami.

Ocena ryzyka zawodowego

KODEKS PRACY

Rozdział VI: Profilaktyczna ochrona zdrowia art. 226

Pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki

profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się

z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

KODEKS PRACY Rozdział XI: Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny

pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy Art. 23711a. § 1.

Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich

przedstawicielami wszystkie działania związane

z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące oceny ryzyka zawodowego

występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania

pracowników o tym ryzyku

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Pracodawca ocenia ryzyko zawodowe występujące przy wykonywanych pracach, w szczególności:

przy doborze wyposażenia stanowisk i miejsc pracy,

przy doborze stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagennych

zmianie organizacji pracy

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

Uwaga!

Podczas oceny ryzyka zawodowego

uwzględnia się wszystkie czynniki środowiska pracy

występujące przy wykonywanych pracach

oraz sposoby wykonywania prac

Zgodnie z orzeczeniem Europejskiego

Trybunału Sprawiedliwości

ocena ryzyka zawodowego powinna

obejmować wszystkie czynniki, które

mogą w sposób negatywny oddziaływać

na zdrowie pracowników

Zdrowie jest stanem dobrego samopoczucia fizycznego,

psychicznego oraz socjalnego, a nie tylko brakiem

choroby

Obowiązki pracodawcy w zakresie zarządzania

ryzykiem zawodowym obejmują w szczególności:

ocenę ryzyka zawodowego i dokumentowanie jej

wyników jako podstawę opracowywania programów

prewencyjnych i wprowadzania środków

profilaktycznych (technicznych i organizacyjnych)

ograniczających ryzyko,

regularne sprawdzanie skuteczności środków

profilaktycznych i ich ciągłe udoskonalanie,

zapewnienie współudziału pracowników i/lub ich

przedstawicieli.

Zarządzanie ryzykiem zawodowym należy do podstawowych obowiązków

pracodawcy

2.

Podstawowe zasady skutecznej oceny i ograniczania ryzyka zawodowego

Ocenę ryzyka zawodowego należy

przeprowadzić w możliwie prosty sposób

KROK 1: Zbieranie informacji

KROK 2: Identyfikacja zagrożeń

KROK 3: Ocena ryzyka zawodowego związanego z zagrożeniami

(oszacowanie prawdopodobieństwa i ciężkości następstw

zagrożeń oraz decydowanie, czy ryzyko jest dopuszczalne)

KROK 4: Planowanie działań eliminujących lub ograniczających ryzyko

zawodowe

Przegląd oceny ryzyka zawodowego

KROK 5: Dokumentowanie oceny ryzyka zawodowego

Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego?

1. POZNAJ WYMAGANIA PRAWA DOTYCZĄCE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

2. UŚWIADOM SOBIE PODSTAWOWE CELE OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO

3. WYZNACZ OSOBY ODPOWIEDZIALNE ZA ZORGANIZOWANIE OCENY I OSOBY DO JEJ PRZEPROWADZENIA

4. ZAPEWNIJ, ŻE OSOBY PRZEPROWADZAJĄCE OCENĘ MAJĄ ODPOWIEDNIE KOMPETENCJE

5. ZAPEWNIJ UDZIAŁ PRACOWNIKÓW W OCENIE RYZYKA ZAWODOWEGO

Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego?

6. Ustal sposób postępowania podczas przeprowadzania oceny

ryzyka zawodowego:

• Określ, jakie informacje są potrzebne do oceny ryzyka

zawodowego i w jaki sposób powinny być pozyskiwane

• Ustal metody identyfikowania zagrożeń na stanowiskach

pracy. Zapewnij, że zostały przygotowane i są dostępne

narzędzia wspomagające proces identyfikacji zagrożeń

• Określ metodę oszacowania ryzyka zawodowego związanego

z każdym ze zidentyfikowanych zagrożeń. Pozyskaj informacje

potrzebne do określenia potencjalnych skutków zagrożeń i

prawdopodobieństwa ich wystąpienia.

Ustal kryteria wyznaczania dopuszczalności ryzyka zawodowego

dla każdego z zagrożeń.

Jak przygotować ocenę ryzyka zawodowego?

7. OKREŚL ZASADY PLANOWANIA DZIAŁAŃ PROWADZĄCYCH DO OGRANICZENIA

POZIOMU RYZYKA ZAWODOWEGO. ZAPEWNIJ REALIZACJĘ PLANÓW TYCH

DZIAŁAŃ.

8. ZAPEWNIJ MONITOROWANIE SKUTECZNOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY

WPROWADZONYCH W WYNIKU OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO.

9. USTAL ZASADY PRZEPROWADZANIA PRZEGLĄDÓW OCENY RYZYKA

ZAWODOWEGO W CELU ZAPEWNIENIA JEJ AKTUALNOŚCI.

Ocena ryzyka zawodowego:

Nie jest działaniem jednorazowym

nie może być traktowana jako zadanie powierzane służbie bhp wyłącznie w celu spełnienia wymagań obowiązujących przepisów

powinna być zawsze przeprowadzana przy aktywnym udziale pracowników

W ocenie ryzyka zawodowego należy uwzględnić:

uwagi pracowników odnośnie zagrożeń występujących na ich stanowiskach pracy,

płeć, wiek oraz stan zdrowia pracowników, dla których jest przeprowadzana ocena ryzyka zawodowego.

Wyniki oceny ryzyka zawodowego

należy wykorzystać

do planowania i realizacji

działań ograniczających to ryzyko

Zgodnie z obowiązującym prawem:

Działania zmierzające do wyeliminowania

lub ograniczenia ryzyka powinny być

zintegrowane z ogólną działalnością

przedsiębiorstwa na wszystkich szczeblach

struktury organizacyjnej i dostosowywane

do zmieniających się okoliczności

Ocena ryzyka zawodowego powinna być

punktem wyjścia i zarazem zasadniczym

elementem proaktywnego, skierowanego

na zapobieganie zagrożeniom, zarządzania

bezpieczeństwem i higieną pracy,

traktowanego jako nieodłączna część

zarządzania przedsiębiorstwem.

Należy pamiętać,

że w wielu przypadkach

ograniczenie ryzyka zawodowego

może być proste

i nie wymagać dużych nakładów

3.

Podstawowe problemy przy wdrażaniu oceny ryzyka zawodowego

Podstawowe problemy związane z realizacją obowiązku oceny ryzyka zawodowego w UE-15:

• Pomijanie czynników psychospołecznych

• Niewłaściwa ocena ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na substancje chemiczne

• Pomijanie czynników związanych z organizacją pracy

• Traktowanie oceny ryzyka zawodowego jako jednorazowego obowiązku

• Brak sprawdzania skuteczności środków ograniczających ryzyko zawodowe

Komisja Europejska, COM(2004) 62 final

Brak udziału w ocenach ryzyka zawodowego

pracowników lub ich przedstawicieli.

Brak ustalonych zasad przeprowadzania i

dokumentowania oceny ryzyka zawodowego.

Brak ustalonych zasad informowania pracowników o

ryzyku zawodowym.

Brak ustalonych zasad (procedur/zarządzeń)

określających sposób inicjowania, przeprowadzania i

dokumentowania wyników oceny ryzyka zawodowego.

Brak ustalonych zasad oceny ryzyka zawodowego

na etapie zakupów

Brak oceny ryzyka zawodowego przy zmianie

organizacji pracy

Brak oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk

niestacjonarnych

Nieuwzględnianie przy ocenie dopuszczalności

ryzyka zawodowego w wielu przedsiębiorstwach

opinii pracowników, jeszcze częściej opinii lekarzy

medycyny pracy, a także wieku, stanu zdrowia i płci

pracownika

4.

DYNAMICZNA OCENA RYZYKA

ZAWODOWEGO

- ocena ryzyka zawodowego

przeprowadzana

w zmieniającym się otoczeniu

DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

1. Zbierz informacje: oceń sytuację, określ zadania

i osoby do ich wykonywania. Zwróć uwagę:

• Jakie informacje są dostępne (np. plany

ewakuacji, karty zagrożeń)? Czy informacje są

aktualne i wiarygodne?

• Jakie zadania należy zrealizować?

• Jakie zagrożenia wiążą się z wykonywaniem

tych zadań w istniejącej sytuacji?

• Jakie ryzyka są związane z tymi zagrożeniami:

dla strażaków i innych osób zaangażowanych w

działania ratownicze?

• Jakie zasoby są dostępne (np. doświadczony

personel, wyposażenie, doradztwo specjalistyczne)?

DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

2. Określ sposób wykonania zadań:

• Rozważ możliwe sposoby wykonania zadań

i wybierz najbardziej odpowiednie do

sytuacji

• Punktem wyjścia powinny tu być procedury

określone podczas planowania akcji i

przekazywane podczas szkoleń

• Upewnij się, że personel ma odpowiednie

kompetencje do wykonania powierzonych

mu zadań

DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

3. Oceń wybrany sposób wykonywania

zadań: Czy ryzyko jest proporcjonalne do

korzyści?

Jeśli tak, decyduj o wykonaniu zadań po

upewnieniu się, że:

– cele akcji są prawidłowo rozumiane

– odpowiedzialności są jasno określone

– zasady i procedury bezpieczeństwa zostały

zrozumiane.

DYNAMICZNA OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO

3. Oceń wybrany sposób wykonywania

zadań: Czy ryzyko jest adekwatne do

korzyści?

Jeśli nie:

• wyeliminuj lub ogranicz ryzyko do

poziomu akceptowalnego,

na przykład przez zastosowanie środków

ochrony indywidualnej lub zastosowanie

sprzętu specjalistycznego oraz

• ponownie dokonaj oceny ryzyka

5.

Informacje i narzędzia

wspomagające ocenę ryzyka

zawodowego

DZIĘKUJĘ!