Numer ISSN 2081–8033 - Lubelskie · 2019. 10. 14. · 2 puls regionu NR 1(25)/2015 Lubelski Informator Unijny „Puls Regionu” egzemplarz Marszałka Województwa Lubelskiego,

STRONY EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU ROZWOJU REGIONALNEGO

Unijne wsparcie ponownie dla przedsiębiorców z Lubelszczyzny

STRONY EUROPEJSKIEGO FUNDUSZU SPOŁECZNEGO

Ponad 2,5 mld zł zainwestowanych w Kapitał Ludzki

ROZmOWA NUmERU

Paweł Farys, Verano Lublin: Grzejnik może być dziełem sztuki

WYDARZENIE

Otwieramy Regionalny Program Operacyjny 2014–2020

PROmOCJA

RPO WL 2014–2020 w nowej odsłonie

Numer1(25)/2015

ISSN2081–8033

2 puls regionu NR 1(25)/2015

Lubelski Informator Unijny „Puls Regionu”e g z e m p l a r z b e z p ł at n y

Nakład: 3500 egz.Wydawca: Departament Zarządzania Regionalnym Programem OperacyjnymUrząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinieul. Stefczyka 3b, 20–151 Lublintel.: (81) 44-16-738, fax: (81) 44-16-740 [email protected], www.rpo.lubelskie.pl, www.facebook.com/rpowlRedakcja: Paweł Florek – Oddział Komunikacji RPO, Departament Zarzą-dzania Regionalnym Programem OperacyjnymWspółpraca: Oddział Komunikacji Społecznej Kancelarii Marszałka Województwa Lubelskiego, Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego, Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie, Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie, Verano Ryszard Miazga w Lublinie

Fotografie niepodpisane: Oddział Komunikacji Społecznej Kancelarii Marszałka Województwa Lubelskiego, Modart. Promocja – Reklama, www.istockphoto.com (str. 1 i 28)Fotografie ze spisu treści: www.istockphoto.pl, Hodart. Promocja-Reklama, Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego w Lublinie (Marcin Tarkowski), Przemysław GąbkaOkładka: Komisja Europejska zatwierdziła Regionalny Program Ope-racyjny Województwa Lubelskiego 2014–2020. Ta decyzja otworzyła drogę do nowych środków europejskich. Źródło: www.istockphoto.comDruk, skład i łamanie: PETIT Skład – Druk – Oprawa Wojciech Guz i Wspólnicy Spółka Komandytowaul. Tokarska 13, 20-210 Lublin, tel.: (81) 744-56-59, fax: (81) [email protected], www.petit.lublin.plDostęp elektroniczny: Archiwalne numery „Pulsu Regionu” można zna-leźć na stronie www.rpo.lubelskie.pl w zakładce „Publikacje”

AKTUALNOŚCI[s. 4]

[s. 6]

[s. 9]

Publikacja finansowana ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2007–2013

Twój pomysł, europejskie pieniądze

Aktualności [s. 4] Czy wiesz, że…

Wydarzenie [s. 6] „Tak” Brukseli dla Regionalnego Programu

Operacyjnego

Rozmowa numeru [s. 9] Paweł Farys, Verano Lublin: Grzejnik może

być dziełem sztuki

Spis treści

spis treści

NR 1(25)/2015 puls regionu 3

Dobre praktyki [s. 12] Majówka z funduszami

Strony Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego [s. 15] RPO 2007–2013: Bogatsi o tysiące inwestycji [s. 16] Konkursy na twarde projekty [s. 17] Unijne wsparcie ponownie dla przedsiębiorców

z Lubelszczyzny

Strony Europejskiego Funduszu Społecznego [s. 18] Ponad 2,5 mld zł zainwestowanych w Kapitał Ludzki [s. 20] Co sfinansuje EFS w Regionalnym Programie

Operacyjnym? [s. 23] Wsparcie dla osób bez pracy. Czas Start! [s. 24] Aktywizacja zawodowa i włączenie społeczne, czyli

aktywny WUP w 2015 roku [s. 25] Pomnożony kapitał

Promocja [s. 26] RPO WL 2014–2020 w nowej odsłonie

Fotogaleria [s. 27] Przyroda w powiększeniu

[s. 12]

[s. 16]

[s. 24]

[s. 26]

[s. 27]


Węgierski Wizz Air otwiera bazę w lublinie

We wrześniu w Porcie Lotniczym Lublin zostanie uru-chomiona baza Wizz Air. Przewoźnik zwiększy także listę kierunków, do których będzie latał z lotniska w Świdniku. W rozkładzie znajdą się połączenia do Doncaster (Shef-field), Brukseli (Charleroi) oraz Glasgow.

Od 14 września 2015 roku samolot Airbus A320, nale-żący do węgierskiej linii lotniczej Wizz Air, będzie stacjo-nował na lotnisku w Świdniku. Port Lotniczy Lublin będzie 6. Polską bazą tego przewoźnika.

Dodatkowo przewoźnik zainauguruje trzy nowe połą-czenia z Lublina do Brukseli Charleroi, Doncaster-Sheffield oraz Glasgow. Zwiększona zostanie także częstotliwość lotów do Londynu Luton i Oslo Torp. Aktualnie Wizz Air oferuje 113 tras z siedmiu polskich lotnisk do 20 państw. – Jesteśmy zadowoleni z rosnącej liczby podróżnych, korzy-stających z lubelskiego lotniska. Znaczną część tego ruchu obsługują linie Wizz Air, z którymi ściśle współpracujemy

i analizujemy możliwości rozwoju kolejnych połączeń. Nowe trasy otwierane przez tego przewoźnika i urucho-mienie bazy operacyjnej pokazuje, że nasze lotnisko ma duży potencjał – przyznał na stronie internetowej Portu Lotniczego Lublin jego prezes, Krzysztof Wójtowicz.

W lipcu przedstawiciele Portu Lotniczego Lublin oraz Wizz Air powitali na lotnisku półmilionowego pasażera.

Fot.

isto

ckph

oto.

com

Pani Ela otrzymała voucher na zakup biletów ufundo-wany przez linię lotniczą oraz komplet walizek od Portu Lotniczego Lublin. – Cieszymy się z powitania półmilio-nowego pasażera na lotnisku w Lublinie. Mamy nadzieję,

że będziemy obserwować dalszy, dynamiczny rozwój lotniska i linii lotniczych Wizz Air w regionie, napędzany przez wielu zadowolonych pasażerów – powiedział Daniel de Carvalho, rzecznik prasowy Wizz Air.

nowa droga do lotniska

Gotowa jest już nowa droga biegnąca wzdłuż lotniska w Świdniku. Z powstania nowego połączenia cieszą się mieszkańcy wschodniej części gminy Wólka, Mełgwi i czę-ści powiatu Łęczyńskiego. Teraz szybciej dojeżdżają do Lublina i nie muszą stać w korkach na zatłoczonej drodze 82, łączącej Lublin z Łęczną.

Po wybudowaniu nowego, ponad 3 km odcinka, ode-tchnęli mieszkańcy gminy Mełgiew, szczególnie z miej-scowości Janówek, Janowice, Trzeszkowice, którzy dwa razy szybciej dojeżdżają do stolicy regionu. Zadowolonych jest więcej. Wśród nich są mieszkańcy części powiatu łęczyńskiego, głównie miejscowości Ciechanki Łęczyńskie, a nawet Milejowa. Gdy powstało lotnisko w Świdniku do Lublina musieli jeździć po dziurawej drogi przez las

świdnicki, co znacznie wydłużało czas na dotarcie do miasta.

– Nowy trakt doskonałe uzupełnienia sieć dróg w części gminy położonej przy lotnisku i na pewno podnosi atrak-cyjność tego terenu. Niewątpliwie poprawia komunika-cję dla mieszkańców gminy, jak również gminy Mełgiew i innych mieszkańców z terenu powiatu łęczyńskiego, którzy nie będą musieli już korzystać z drogi krajowej nr 82, aby dojechać do Lublina, czy Świdnika – przekonuje Edwin Gortat, wójt gminy Wólka.

Łącznie koszty budowy drogi przekroczyły 4,6 mln zł. Blisko 80 proc. tej kwoty, czyli około 2,9 mln zł, pocho-dziło z Regionalnego Programu Operacyjnego 2007–2013. Pozostałą część dołożyła Gmina Wólka.

powstaje dojazd do strefy ekonomicznej w Kraśniku

Od czerwca trwa budowa drogi dojazdowej do Strefy Inwestycji w Kraśniku. Koszt inwestycji to blisko 10 mln zł. Ponad 6,5 mln zł pokryła dotacja z Regionalnego Pro-gramu Operacyjnego 2007–2013.

Inwestycja dotyczy budowy 2,5 km odcinka drogi od ul. Błogosławionej Siostry Faustyny do ul. Długiej w ciągu drogi powiatowej al. Tysiąclecia. – To jedna

z najważniejszych inwestycji naszego powiatu w ciągu dekady – podkreśla Andrzej Maj, starosta kraśnicki. – Znaczenie drogi jest ogromne. Chcemy, aby nasza strefa konkurowała z innymi strefami w regionie, dlatego aby mogła zapełniać się nowymi inwestorami konieczne jest zapewnienie do niej dogodnego dojazdu – zaznacza starosta.

aktualności


Fot.

isto

ckph

oto.

com

Przetarg na zaprojektowanie i wybudowanie przedłu-żenia Al. Tysiąclecia wygrała firma WOD-BUD z Kraśnika. Głównym inwestorem jest powiat kraśnicki. Wsparcie finansowe zapewniły miasto Kraśnik (1 mln zł) i Urząd Marszałkowski, z którym Starostwo Powiatowe w Kra-śniku podpisało umowę o dofinansowanie projektu z Regionalnego Programu Operacyjnego 2007–2013 w wysokości 6,5 mln zł. Łączny koszt to prawie 10 mln zł.

Droga ma być gotowa do końca sierpnia tego roku. Udrożni wjazd do Strefy Inwestycji, którą uzbrojono także dzięki wkładowi z RPO 2007–2013. Dotychczas swoje zakłady ulokowały w niej Ortis, działający w branży sto-larki okiennej i drzwiowej oraz Pol-Owoc z branży prze-twórstwa owoców.

Komitet Monitorujący rpo 2014–2020 zainaugurował pracę

1 czerwca odbyło się pierwsze posiedzenie Komitetu Monitorującego RPO 2014–2020, powołanego przez władze województwa 5 maja 2015 roku. Jego skład liczy 42 osoby. Wśród nich są przedstawiciele administracji rządowej i samorządowej oraz reprezentanci związków zawodowych, przedsiębiorców, organizacji pozarządo-wych i środowiska akademickiego.

Do zadań Komitetu Monitorującego należą m.in.: zatwier-dzanie kryteriów wyboru projektów w Regionalnym

Programie Operacyjnym 2014–2020, akceptacja rocznych sprawozdań z przebiegu wykonania RPO i czuwanie nad jego prawidłową realizacją.

Na pierwszym posiedzeniu członkowie komitetu przegłosowali m.in. pakiet uchwał dotyczących przyję-cia wymogów i kryteriów formalnych wyboru projektów w Regionalnym Programie Operacyjnym 2014–2020.

punkty informacyjne Funduszy europejskich zmieniły departament

Od 1 lipca sieć Punktów Informacyjnych Funduszy Euro-pejskich podlega pod Departament Zarządzania Regio-nalnym Programem Operacyjnym. Zmiana ma usprawnić ich pracę i ułatwić dostęp do informacji o możliwości pozyskiwania unijnych dotacji ze wszystkich możli-wych źródeł, w tym z nowego Regionalnego Programu Operacyjnego.

Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich powstały w 2009 roku. W każdym województwie jest ich kilka. Główne w stolicach regionów i lokalne w mniejszych miejscowościach. Łącznie można znaleźć jest w ok. 100 miejscach w całej Polsce. W województwie lubelski infor-macji o funduszach unijnych udzielają punkty w Białej Podlaskiej, Chełmie, Lublinie, Puławach i Zamościu.

Dotychczas funkcjonowały one w Departamencie Polityki Regionalnej. Od 1 lipca zostały przeniesione do Departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym. – Zaważyły na tym względy praktyczne, przede wszystkim łatwiejsza komunikacja z beneficjen-tami środków europejskich oraz ujednolicenie sposobu przekazywania informacji osobom i instytucjom stara-jącym się o fundusze europejskie lub realizujących z ich pomocą własne projekty – zaznacza Marek Kowalski, zastępca dyrektora w DZ RPO.

Specjaliści ds. FE zatrudnieni w sieci PIFE nie napiszą wniosku za beneficjenta, ale pomogą mu w problemo-wych sytuacjach, zarówno na etapie tworzenia unijnego

wniosku, jak i w trakcie realizacji projektu. Powiedzą o możliwości skorzystania z dofinansowania, wskażą terminy naborów wniosków oraz instytucje, które są za nie odpowiedzialne. – Wyjaśnią również zasady przy-gotowywania dokumentów, pokażą, jak poruszać się po systemie obsługi wniosków elektronicznych oraz podpo-wiedzą, jak prawidłowo realizować projekt – precyzuje Karolina Matras, koordynator sieci PIFE w województwie lubelskim.


„Tak” Brukseli dla Regionalnego Programu OperacyjnegoKomisja Europejska zaakceptowała Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Z nowego RPO Lubelszczyzna otrzyma 2,23 mld euro. Będą mogły się o nie ubiegać m.in. samorządy lokalne i przed-siębiorcy. Pierwsze otwarte konkursy zostaną ogłoszone w drugiej połowie 2015 roku.

– 12 lutego Komisja Europejska zatwierdziła Regionalny Program Operacyjny 2014–2020 dla województwa lubel-skiego – poinformowali na wspólnej konferencji prasowej Marszałek Sławomir Sosnowski oraz Marceli Niezgoda, wiceminister infrastruktury i rozwoju. Decyzja Komisji Europejskiej ostatecznie zamknął proces negocjacji nowego RPO, trwający od września 2014 roku.

Gdzie ulokowano najwięcej?Z Regionalnego Programu Operacyjnego na Lubelszczy-znę trafi 2,23 mld euro. – Dodatkowo otrzymamy 80 mln euro na współfinansowanie projektów RPO z budżetu pań-stwa. O tyle zostanie pomniejszony wkład własny do projektów skła-danych przez część wnioskodaw-ców, głównie tych ubiegających się o wsparcie z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach nowego Regionalnego Programu Operacyjnego – powiedział mar-szałek. Budżet Regionalnego Programu Operacyjnego został podzielony na 14 części. Najwięcej środków prze-znaczono na: konkurencyjność przedsiębiorstw (291,6 mln euro), mobilność regionalną i ekologiczny transport (271 mln euro), efektywność energetyczną i odnawialne źródła energii (258,9 mln euro), infrastrukturę społeczną (232 mln euro) oraz rynek pracy (197,9 mln euro). O unijne dofinan-sowanie będą mogły ubiegać się m.in. samorządy lokalne, przedsiębiorstwa i organizacje pozarządowe. Z funduszy skorzystają np. szpitale i ośrodki zdrowia, osoby bezro-botne i niepełnosprawne, mieszkańcy regionu zagrożeni ubóstwem, a także pracownicy firm, osoby prowadzące działalność gospodarczą oraz szkoły i ich uczniowie.

Pierwsze nabory jeszcze w tym rokuZarząd Województwa Lubelskiego przyjął też harmono-gram unijnych konkursów na 2015 rok. Pierwsze, otwarte nabory ruszą w III kwartale. W sumie w tym roku zapla-nowano zorganizowanie 15 konkursów, w których do pozyskania będzie blisko 800 mln zł. Zorganizują je Urząd

Marszałkowski (Departament Wdrażania EFRR i Departa-ment Wdrażania EFS), Lubelska Agencja Wspierania Przed-siębiorczości w Lublinie oraz Wojewódzki Urząd Pracy.

Kluczowe uszczegółowienieWładze województwa zakończyły także prace nad Szcze-gółowym Opisem Osi Priorytetowych. To kluczowy doku-ment, bez którego ogłoszenie zaplanowanych w tym roku naborów wniosków nie byłoby możliwe. Uszczegółowienie liczy ponad 500 stron i uzupełnia zapisy nowego RPO. W detalach opisuje obszary i dziedziny, w których będą organizowane unijne konkursy. – Zawarte w SZOOP infor-

macje umożliwią prawidłowe przy-gotowanie projektów i wniosków o ich dofinansowanie – podkreśla Marszałek Sławomir Sosnowski. Dokument mówi m.in. o tym, kto będzie mógł ubiegać się o wspar-cie, o typach projektów, które będą mogły uzyskać dofinan-

sowane z RPO 2014–2020, o wysokości środków, które będzie można pozyskać w poszczególnych działaniach programu, o instytucjach, które będą ogłaszały konkursy, a także o możliwym do uzyskania poziomie dofinansowa-nia. W SZOOP umieszczono również opis mechanizmu wyboru projektów do dofinansowania, zarówno w proce-durze konkursowej, jak i pozakonkursowej, a także pod-stawowe informacje o samym Regionalnym Programie Operacyjnym 2014–2020. Dokument przeszedł już proces konsultacji społecznych i został zatwierdzony przez Zarząd Województwa Lubelskiego.

Gdzie widać różnice?Różnic pomiędzy poprzednim a obecnym progra-mem regionalnym jest kilka. Jedną z najważniejszych jest jego dwufunduszowość. RPO 2014–2020 w części współfinansowany jest zarówno z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i z Europejskiego Fundu-szu Społecznego. Dużo większy nacisk zostanie poło-żony na innowacyjność, wsparcie inwestycyjne dla mikro,

2,23 mld €tyle wynosi budżet RPO 2014–2020 dla województwa lubelskiego

wydarzenie


małych i średnich przedsiębiorstw, konkurencyjność projektów oraz ich wpływ na wzmacnianie gospodarki regionu. Preferowane będą przedsięwzięcia tworzące nowe miejsca pracy, zgodne z Regionalnymi Inteligentnymi Specjalizacjami oraz Strategią Rozwoju Województwa Lubelskiego. Samorządy przy tworzeniu projektów będą musiały pamiętać o zapewnieniu efektywności kosztowej realizowanych przedsięwzięć, czyli takim bilansowaniu kosztów inwestycji, aby nie obciążały one budżetów gmin, miast czy powiatów. Zdecydowaną zmianą jest również wzmacnianie współpracy pomiędzy sferą nauki i biznesu poprzez realizację wspólnych projektów instytucji nauko-wych i przedsiębiorców. Dzięki temu nowe, innowacyjne technologie oraz pomysły absolwentów i pracowników lubelskich uczelni będą mogły znaleźć swoje praktyczne zastosowanie w biznesie.

W nowym programie wzrosną wydatki na cele związane z gospodarką niskoemisyjną. Środki na transport będą skierowane przede wszystkim na budowę i modernizację kluczowych połączeń komunikacyjnych, np. głównych dróg wojewódzkich. Szerzej stosowane będą także instru-menty finansowe (m.in. pożyczki udzielane na preferen-cyjnych zasadach), zwłaszcza w obszarze wsparcia dla przedsiębiorców. Nie oznacza to odejścia od dotacji. Będą one dostępne w szczególności dla tych grup beneficjentów, którzy mają najtrudniejszą sytuację na rynku pracy oraz dla branży o wysokim poziomie rozwoju i innowacyjności.

Kolejna różnica to cyfryzacja procesu obsługi wniosków o dofinansowanie. Od momentu wypełnienia formularza zawierającego wniosek o dofinansowanie przez ocenę, przyznanie dotacji, proces rozliczania i kontroli, aż do osta-tecznego zakończenia projektu wszelka korespondencja z instytucjami odpowiadającymi za Regionalny Program Operacyjny będzie odbywała się wyłącznie drogą elek-troniczną, z wykorzystaniem systemu informatycznego LSI2014.

Pozyskiwać więcej z programów centralnychKomisja Europejska przyjęła łącznie 16 programów regio-nalnych oraz 6 programów krajowych. Wśród tych ostat-nich jest Program Infrastruktura i Środowisko, z którego nasze województwo ma szansę na fundusze na kontynu-ację budowy drogi S17 do Warszawy oraz na planowaną budowę drogi S19 z Lublina do Rzeszowa. Drugim ważnym programem krajowym z punktu widzenia Lubelszczyzny jest Program Polska Wschodnia, adresowany do pięciu regionów: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świę-tokrzyskiego i warmińsko-mazurskiego. – Do 2020 roku do województwa lubelskiego może trafić nawet 25 mld zł pochodzących zarówno z RPO, jak i programów krajowych – podkreślił Marceli Niezgoda, podsekretarz stanu w Mini-sterstwie Infrastruktury i Rozwoju.

Paweł Florek, Remigiusz MałeckiDepartament Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym

Sławomir Sosnowski, marszałek województwa lubel-skiego i Marceli Niezgoda, wiceminister infrastruktury i rozwoju informują dziennikarzy o zatwierdzeniu Regional-nego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego 2014–2020 przez Komisję Europejską


Zdaniem Marszałka

Mamy o blisko 500 mln euro więcej niż w poprzednim programie regio-nalnym, sumując środki z RPO WL i część Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki przeznaczoną dla regionu.

W gronie najpopularniejszych działań, do których będzie można apli-kować, widzę przede wszystkim wsparcie dla sektora MŚP. Już w okresie 2007–2013 notowaliśmy spore zainteresowanie ze strony firm ofertą dotacji inwestycyjnych, wpływających na poszerzenie oferty produktowej przedsię-biorstw, wzrost ich pozycji na rynku oraz zwiększenie zatrudnienia. Szybki wzrost gospodarczy regionu uzależniony jest od małych i średnich firm. Dla-tego jego rozwój i poprawa konkurencyjności będą możliwe dzięki środkom z Regionalnego Programu Operacyjnego. Ponadto liczymy na większe niż dotychczas zacieśnienie współpracy sektora przedsiębiorstw ze środowi-skiem akademickim, które jest szansą na zwiększenie poziomu innowacyj-ności firm. Stąd też w większym stopniu chcemy dofinansowywać prace B+R w przedsiębiorstwach, w tym prowadzonych we współpracy z jednostkami naukowymi. Inwestycje będą polegały w szczególności na prowadzeniu prac badawczo-rozwojowych przez sektor MŚP w celu opracowania nowych pro-duktów, procesów lub wprowadzenia znaczących ulepszeń do już istniejących procesów, np. poprzez badania przemysłowe bądź eksperymentalne prace rozwojowe. Liczymy na większy udział sektora przedsiębiorstw w ogólnej wartości nakładów na działalność badawczo-rozwojową w województwie lubelskim. Zakładamy, że dzięki temu wzrośnie skala wdrażanych innowacji oraz konkurencyjność firm na Lubelszczyźnie.

Kolejnymi obszarami, w których spodziewamy się największego zainte-resowania, są: wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii, produkcja energii z OZE oraz wspieranie efektywności energetycznej. Nie jest tajemnicą, że województwo lubelskie posiada dobre warunki do rozwoju energetyki ze źródeł odnawialnych, szczególnie w kontekście energii słonecznej, ze względu na największe nasłonecznienie w Polsce. Zainteresowanie dotacjami na projekty dotyczące OZE ze strony samorządów tylko potwierdza potencjał regionu w tym zakresie. Co ważne, Komisja Europejska również opowiada się za rozwojem alternatywnych źródeł energii w związku z unijną polityką zmierzającą do zwiększenia udziału energii wytwarzanej ze źródeł niekon-wencjonalnych w ogólnej produkcji energii w państwach członkowskich.

W nowym RPO gros działań i środków przeznaczyliśmy również na prio-rytety związane z rynkiem pracy, czyli aktywizację zawodową osób znaj-dujących się w najbardziej niekorzystnej sytuacji na rynku pracy oraz na rozwoju przedsiębiorczości. Nie mniej istotny jest tzw. obszar włączenia społecznego. Mam tu na myśli integrację osób wykluczonych bądź zagrożo-nych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym oraz ułatwienie dostępu do usług społecznych z wykorzystaniem podmiotów ekonomii społecznej (np. spółdzielni pracy, spółdzielni inwalidów, zakładów aktywności zawodowej).

Innym ważnym priorytetem pozostaje edukacja, a konkretnie tworzenie miejsc przedszkolnych oraz dofinansowanie wsparcia szkolnictwa zawodo-wego w celu stworzenia warunków maksymalnie zbliżonych do środowiska pracy zawodowej. Inwestycje w edukację zawodową będą także odpowiedzią na problemy i potrzeby rynku pracy w województwie lubelskim.

Sławomir Sosnowski, marszałek województwa lubelskiego

rozmowa numeru


Grzejnik może być dziełem sztukiPaweł Farys, dyrektor handlowy VERANO Ryszard Miazga w Lublinie, czołowego producenta grzejników w Unii Europejskiej opowiada o doświadczeniach firmy z funduszami europejskimi.

Kiedy mówię Verano, raczej nie przychodzi mi na myśl Lublin. To błąd, bo istniejecie na rynku od blisko 40 lat, a swoje grzejniki montujecie w najbardziej prestiżo-wych miejscach nie tylko w Polsce, ale także za granicą. W dodatku od początku jesteście związani ze stolicą województwa lubelskiego.Faktycznie, jesteśmy mniej znani w Lublinie niż w Pol-sce, czy poza granicami naszej ojczyzny. Firma Verano powstała w 1978 roku. Jest rodzinnym przedsiębiorstwem, założonym przez Ryszarda Miazgę. Obecnie zatrudniamy ok. 50 osób. Produkujemy konwektorowe grzejniki c.o., grzejniki kanałowe, stojące, ścienne i dekoracyjne, a także klimakonwektory. Odbiorcami naszych produktów są klienci z kraju i zagranicy. Eksportujemy nawet do Tasma-nii. Współpracujemy z odbiorcami z Niemiec, Węgier, Rosji, Ukrainy, Białorusi i krajów nadbałtyckich. W Polsce grzejniki marki Verano możemy znaleźć m.in. na Stadionie Narodowym i PGE Arenie w Gdańsku, Centrum Nauki Kopernik, lotnisku w Świdniku, krakowskich Sukien-nicach, Politechnice Łódzkiej, w sieci hoteli Hilton, czy Miasteczku Galicyjskim w Sanoku.

Zgarniacie nagrody i tytuły w różnych branżowych kon-kursach. Czym wyróżniacie się na tle konkurencji?Trudno policzyć wszystkie tytuły, którymi dysponujemy, ponieważ praktycznie każdy produkt, który wprowadzamy na rynek, jest innowacyjny. Nie zwalniamy tempa i pracu-jemy nad kolejnymi nowościami.

Nie jest tajemnicą, że w rozwoju pomogły Wam fundusze europejskie. Jak wykorzystaliście otrzymane wsparcie?Wszystko zaczęło się w 2011 roku. Wtedy złożyliśmy wnio-sek do Lubelskiej Agencji Wpierania Przedsiębiorczości w Lublinie. Projekt dotyczył zakupu nowoczesnych linii technologicznych, maszyn i urządzeń. Dofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego wyniosło 1 mln zł, zaś ogólny koszt to 2,5 mln zł. Zainwestowaliśmy je w trzy linie technologiczne do produkcji wymienników ciepła, maszyny do gięcia i obróbki plastycznej blachy oraz jej przetwarzania, a także maszyny lakiernicze. Dzięki tej dota-cji wyprodukowaliśmy dwa nowe i innowacyjne produkty: grzejnik fasadowy oraz grzejnik dekoracyjny. Wiązało się to również z powiększeniem przedsiębiorstwa i wejściem

na prężnie rozwijający się rynek ogrzewnictwa. W efekcie zwiększyliśmy produkcję i zatrudnienie.

Państwa przykład pokazuje, że warto starać się o pienią-dze z Unii Europejskiej.Jak najbardziej, zwłaszcza że nie minęły dwa lata, a złoży-liśmy kolejny wniosek o unijne wsparcie z Regionalnego Programu Operacyjnego. Tym razem dotacja umożliwiła przeprowadzenie badań naukowych, których rezultatem było wprowadzenie nowych produktów, wcześniej nieobec-nych na polskim rynku. Chodzi o klimakonwektory, które mogą zarówno chłodzić, jak i grzać. Świetnie się sprzedają.

Tam, gdzie są badania, tam są też naukowcy. Jak układa się ta współpraca? Współpracę z nauką podjęliśmy w momencie złożenia dru-giego w naszej historii unijnego wniosku. Na początku współpracowaliśmy z Politechniką Krakowską, później z Politechniką Warszawską. Do tego grona dołączyła również Politechnika Lubelska, z którą do dzisiaj ściśle współdziałamy. Zatrudniamy jej absolwentów (aktualnie

jest ich jedenastu) i przyjmujemy stażystów. Równocze-śnie cały czas prowadzimy badania naukowe na tej uczelni, w ramach umowy o stałej współpracy. W ten sposób budu-jemy swoją przewagę konkurencyjną.

Pytam nieprzypadkowo, ponieważ Komisja Europejska mocno stawia na rozwój relacji biznes – nauka.Aby taka współpraca funkcjonowała na zdrowych i profe-sjonalnych zasadach, obie strony muszą jej chcieć, a z tym bywa różnie. Z drugiej strony, czy wymuszanie takiej współ-pracy jest korzystne? Trudno powiedzieć. My chcieliby-śmy wyprodukować nowy produkt, którego rynek jeszcze

Nieustannie pracujemy nad innowacjami. Nowe produkty są w fazie patentowej. Mogę powiedzieć tylko, że świat jeszcze nie widział takich urządzeń


nie zna. Jednak żeby to zrobić, musimy mieć przeprowa-dzone badania i maszyny, które go wytworzą. Jeżeli dota-cje pozwolą na zakup tych maszyn, to jak najbardziej będą to pieniądze, które się przydadzą. Jeśli nie, a jednocześnie współpraca skończy się tylko na tym, że naukowiec przed-stawi nam wyniki swoich badań, a my nie będziemy mogli kupić maszyn, to jego praca znajdzie się na półce i nie zosta-nie wdrożona. Grzejniki mamy przebadane niemal z każdej strony. Teraz potrzebujemy narzędzi w postaci sprzętu i linii produkcyjnych, które będą w stanie go wykonać. Niestety ich koszt jest gigantyczny, gdyż producenci tych maszyn to głównie zachodnie koncerny, które windują ceny.

Powoli startują unijne konkursy, w których będzie można pozyskać unijne dofinansowanie. Firma Verano będzie o nie walczyć?Oczywiście. W nowym rozdaniu środków unijnych będziemy starać się pozyskać fundusze na rozwój firmy. Będziemy aplikować o wszelkie możliwe środki, które pozwolą na rozszerzenie naszego portfela produktów o nowe modele, które w oparciu o badania naukowe będziemy mogli wprowadzić do sprzedaży. Jeżeli pienią-dze z UE pozwolą na zakup nowych linii technologicznych, znacznie przyspieszy to wprowadzenie tych produktów na rynek. Poważnie myślimy o utworzeniu przedstawiciel-stwa handlowego, swojego rodzaju oddziału w Niemczech. Mamy tam swojego człowieka, ale chcielibyśmy zaistnieć na tym rynku w szerszym zakresie. Dochodzą do nas informa-cje, że będzie można pozyskać fundusze na tworzenie przed-stawicielstw, poprzedzone doradztwem. Jeśli faktycznie te pieniądze będą do wzięcia, a na dzień dobry potrzebowa-libyśmy ok. 25 tys. euro, to z pewnością będziemy się o nie starać. Otwarcie przedstawicielstwa w znacznym stopniu ułatwiłoby wprowadzenie naszych produktów na niemiecki rynek, zwiększyłoby rozpoznawalność naszej marki.

Nie tylko pozyskujecie fundusze unijne, ale także zara-biacie na nich, sprzedając swoje produkty beneficjentom tych środków.

Sądzę, że ok. 70% odbiorców naszych produktów jest bene-ficjentami unijnych dotacji i to właśnie dzięki nim możemy się rozwijać.

Czym jest dla Państwa innowacyjność?Wystarczy porównać jak jeszcze kilka lat temu wyglądała produkcja naszych grzejników. Pracownik w ciągu jednej, ośmiogodzinnej zmiany był w stanie wyprodukować 8 grzejników. Dzięki zakupowi maszyn za pieniądze unijne byliśmy w stanie zwiększyć tempo produkcji z jednego grzejnika na godzinę do jednego grzejnika w ciągu dwóch minut. Sam produkt też jest lepiej postrzegany. Inaczej funkcjonuje i wygląda. Tak definiujemy innowacyjność. Ponadto doprowadziła ona do tego, że każdy z naszych grzejników jest unikalnym produktem, stworzonym na indywidualne potrzeby klientów, którzy biorą udział w ich projektowaniu. Dzisiaj jesteśmy jednym z czoło-wych producentów grzejników konwektorowych w Unii Europejskiej.

Dużo mówi Pan o innowacyjnych produktach firmy Verano. Proszę podzielić się szczegółami.W naszej ofercie znajdują się modele, których nie ma kon-kurencja. Są to choćby grzejniki dekoracyjne, w których zainstalowaliśmy radio oraz możliwość internetowego ste-rowania ich pracą za pomocą specjalnej aplikacji zainsta-lowanej na telefonie komórkowym, czy tablecie. Możemy zaprogramować go indywidualnie. Ponadto obudowa takiego grzejnika może być wykonana zgodnie z życzeniem klienta. Wystarczy, że klient dostarczy nam informacje o tym, co chciałby umieścić na grzejniku, np. fotografię lub jaki kolor ma ściana, na której ma on wisieć, a my wyko-namy go pod to zamówienie. Wychodzimy z założenia, że grzejnik może być elementem wystroju, który może być bardzo widoczny i wyróżniający się lub zupełnie niewi-doczny, wręcz ukryty. Nasz produkt wpisuje się w obie opcje. Produkujemy także klimakonwektory, które grzeją zimą, a chłodzą latem. To unikalne produkty. Współpracują one z alternatywnymi źródłami energii, np. z pompami

Wcześniej produkowaliśmy jeden grzejnik na godzinę. Dzisiaj jeden grzejnik powstaje w ciągu dwóch minut. Tak definiujemy innowacyjność

rozmowa numeru


ciepła. W rezultacie z grzejnika o małych gabarytach uzy-skujemy bardzo duże moce chłodzące i grzewcze. Dzięki zastosowaniu bardzo wydajnych wentylatorów, mamy produkt, którym nie dysponuje inny producent klima-konwektorów na świecie. Po badaniach wspartych z UE wprowadziliśmy na rynek produkty, które są prawdziwą rewolucją pod względem mocy chłodzących i grzewczych.Ze względów estetycznych klimakonwektor jest wpusz-czony w podłogę. Dzięki temu stosunkowo małemu gabarytowo urządzeniu możemy uzyskać wysoką moc grzewczo-chłodzącą. Istotne jest jednak źródło zasilania, czyli to, co do niego podłączymy. Jeżeli będzie to agregat wody lodowej, to będzie działał on jak chłodnica. Z kolei, jeżeli będzie to kocioł kondensacyjny, to klimakonwektor będzie grzał. Natomiast pompą ciepła możemy wywołać zarówno grzanie, jak i chłodzenie.

Skąd wiecie, że zaprojektowany produkt jest tak dobry jak sądzicie i że znajdzie klientów?Wszystkie produkty przed wypuszczeniem ich na rynek testujemy na sobie, montując je choćby w pomieszcze-niach biurowych naszej firmy. Jeżeli grzejnik sprawdzi się u nas, dopiero wtedy wysyłamy go do badań zgodnych z europejskimi normami. W momencie otrzymania znaku CE możemy wprowadzić taki produkt do masowej pro-dukcji. Tak było m.in. z grzejnikami dekoracyjnymi czy klimakonwektorami.

Powiedział Pan, że rozwój to nowe produkty. Jakie teraz pomysły chodzą Wam po głowie?Nieustannie planujemy i pracujemy nad innowacjami. Nowe produkty są w fazie patentowej, więc o nich nie mogę nic powiedzieć jak tylko to, że świat jeszcze nie widział takich urządzeń.

Pomysł to jedno, ale ktoś musi na niego wpaść, a później wdrożyć w życie. Potrzeba do tego odpowiednich ludzi, nowoczesnych narzędzi produkcji i oczywiście pieniędzy. Posiadacie te zasoby?

Niestety, nie jesteśmy koncernem i to jest nasz największy problem. Zachodnia konkurencja zatrudnia sztab inżynie-rów, którzy stale pracują tylko nad rozwojem. Nas na to nie stać. Jednak nie ulega wątpliwości, że gdyby nie dotacje unijne, to nie byłoby nas w miejscu, w którym teraz jeste-śmy. Dysponujemy bardzo dobrą kadrą inżynierską, mamy bardzo dobrze wyposażony park maszynowy, pomysły i plany. Pieniądze oczywiście też, ale już z niecierpliwością oczekujemy na ogłoszenie nowych konkursów wsparcia z UE.

Z kim konkurujecie? W zasadzie naszą konkurencją są zagraniczne koncerny, oferujące droższe produkty. Wpisujemy się więc idealnie w rynek, ponieważ mamy polski, dobry jakościowo pro-dukt, nieróżniący się od tych zachodnich, a cenowo znacz-nie korzystniejszy. Szacujemy, że jest to ok. 30% różnicy na naszą korzyść, więc jeśli ktoś szykuje dużą inwestycję i instalację grzejników, to na naszych produktach można sporo zaoszczędzić, nie tracąc na jakości. Praktycznie każ-dego tygodnia gościmy u nas zagranicznych kontrahen-tów. Nie ukrywam, że w dotarciu do nas pomaga lotnisko w Świdniku.

A to ciekawy wątek. Dzięki temu mogą łatwiej do nas trafić. Czekamy oczy-wiście na dokończenie szybkiego połączenia drogowego z Warszawą. Mocno kibicujemy ekspresówce i nie możemy doczekać się końca jej budowy. Przydałoby się jeszcze dobre połączenie kolejowe, co przyspieszyłoby nawiązywanie kontaktów biznesowych. Ostatnio byli u nas kontrahenci z Kanady. Przylecieli do Świdnika, ale kiedy w drodze powrotnej chcieli wracać przez Kraków stanęła przed nimi bariera, która była sporym problemem – kiepskie połącze-nie drogowe i kolejowe w tym kierunku oraz brak lotów do Balic. Liczymy oczywiście na stałe poszerzanie oferty lotów z Portu Lotniczego Lublin. To raczkujące lotnisko, ale z czasem na pewno się rozwinie.

Rozmawiał Paweł Florek

Jeden z najnowszych produktów firmy Verano – grzejnik dekoracyjny

Fot.

Vera

no R

ysza

rd M

iazg

a


Mordole z Magicznych Ogrodów, świeże zioła i jabłka z Doliny Zielawy, laboratorium chemiczne celników, a na scenie Bożena, Merlin, Pan Stach i lublinianin meksykańskiego pochodzenia. Właśnie tak wyglądał Lubelski Dzień Funduszy Europejskich.

Ogólnopolskie święto funduszy europejskich powoli wpi-suje się w kalendarz majówkowych wydarzeń, na które warto się wybrać. Po raz drugi Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju wspólnie z Urzędem Marszałkowskim oraz bene-ficjentami środków unijnych zorganizowało Dni Otwarte Funduszy Europejskich. Od 7 do 10 maja w województwie lubelskim można było odwiedzić 70 miejsc i obiektów, które powstały lub zostały odnowione dzięki wsparciu Unii Euro-pejskiej. – Wydarzenie ma promować efekty wykorzystania funduszy europejskich na Lubelszczyźnie w postaci ponad 28 tys. zrealizowanych inwestycji oraz pokazać mieszkań-com regionu, jak zmieniło się ich otoczenie na przestrzeni ostatnich lat dzięki dotacjom z Unii Europejskiej – mówi Sławomir Sosnowski, marszałek województwa lubelskiego.

Historia, relaks, sportNaprawdę było w czym wybierać. Na lekcję historii zapro-sił do siebie Zamek Lubelski, Świątynia Sybilli i Domek Żółty w Puławach oraz Klasztor Ojców Dominikanów w Lublinie. Najmłodsi mieszkańcy regionu odwiedzili strażaków z Opola Lubelskiego, Tomaszowa Lubelskiego i Krasnegostawu, którzy prezentowali sprzęt wykorzysty-wany w ich pracy. Dla dzieci to prawdziwa frajda usiąść za kierownicą kilkutonowego wozu strażackiego lub założyć hełm albo kurtkę – niezbędny ekwipunek każdego strażaka.

Spragnieni ciekawostek zgłębiali tajemnice Piwnicy pod Fortuną, multimedialnego muzeum historii Lublina, mogli

też wybrać się w niezwykłą podróż do XVIII-wiecznego Pałacu Królewskiego w Janowie Lubelskim. Z kolei miło-śnicy sportu skorzystali z okazji, aby zajrzeć w zakamarki Areny Lublin i pozjeżdżać na nartach w Międzyrzecu Podlaskim, na całorocznym stoku narciarskim. Ochłodę z pewnością przyniosła kąpiel w nowoczesnym basenie w Parczewie.

Dobrym miejscem na odpoczynek były hotel SPA w Poniatowej, Dwór Droblin oraz Park rekreacji Zoom Natury w Janowie Lubelskim.

To tylko mały wycinek z atrakcji, w których mogli wziąć udział turyści i mieszkańcy Lubelszczyzny, za darmo lub ze zniżką. Jednak głównym punktem Dni Otwartych Fundu-szy Europejskich w naszym regionie był rodzinny piknik na Placu Zamkowym i Błoniach pod Zamkiem w Lublinie.

Igloo w centrum miastaPodobnie jak w ubiegłym roku, na centralnym placu Lublina, przed Zamkiem Lubelskim, wyrosły trzy ogromne namioty przypominające igloo. Największy zarezerwo-wano dla przedstawicieli kilku projektów dofinansowa-nych z środków europejskich. Wśród nich znalazła się Dolina Zielawy, słynąca m.in. z uprawy ziół, które można było spróbować, pierwszy w Polsce rodzinny park roz-rywki „Magiczne Ogrody” z sympatycznym Mordolem oraz inwestycje Samorządu Województwa Lubelskiego: „Marka Lubelskie” i „Wrota Lubelszczyzny – Informatyzacja

Majówka z funduszami

Loty balonem. Największa niespodzianka Lubelskiego Dnia Funduszy Europejskich

dobre praktyki


administracji”. Obok stanęło oblegane przez zwiedzających laboratorium małego chemika, przygotowane przez Izbę Celną z Białej Podlaskiej.

W kolejnym namiocie zorganizowano warsztaty muzyczne, prowadzone przez uczniów Rock Music School z Lublina, oraz zajęcia ze sztuk walki, fitness i Capoeira.

W ostatnim igloo można było skorzystać z darmowych pomiarów ciśnienia krwi i zabiegów prozdrowotnych, świadczonych przez Uniwersytet Medyczny w Lublinie oraz przedsiębiorców, którzy skorzystali z dotacji Regionalnego Programu Operacyjnego 2007–2013. Chętni mogli również zapisać się do banku dawców szpiku.

Przez cały czas na Placu Zamkowym funkcjonował Punkt Informacyjny o Funduszach Europejskich, w którym konsultanci Urzędu Marszałkowskiego udzielali bezpłat-nych porad na temat możliwości skorzystania z nowych środków unijnych.

Po pierwsze bezpieczeństwoW tym samym czasie, w innej części Placu Zamkowego zorganizowano inscenizowany pokaz ratownictwa medycz-nego i drogowego z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu, kupionego za unijne pieniądze, a także kurs pierwszej pomocy. Publiczność mogła zobaczyć jak krok po kroku przebiega akcja ratownicza i współpraca kilku służb po wypadku drogowym. Kolejnym elementem pik-niku była promocja zasad bezpiecznej jazdy i prawidło-wego zachowania się na drodze. Długa kolejka ustawiła się przed symulatorem dachowania, w którym można było przekonać się, co czuje i jak zachowuje się kierowca pod-czas dachowania. Popularnością cieszył się także symulator

zderzeń i alkogogle. Zakładając je, można było sprawdzić, jak widzimy po spożyciu alkoholu. – Włączyliśmy się rów-nież w akcję namawiającą mieszkańców regionu, szczególnie tych żyjących na wsi, do noszenia odblasków po zmroku. Tak stanowią przepisy, dlatego w propagowaniu tego obo-wiązku wspierała nas lubelska policja – zaznacza marszałek Sosnowski.

Zorbing i loty balonemBłonia pod Zamkiem szybko opanowały dzieci. W specjal-nej strefie najmłodsi mieszkańcy miasta i województwa pod opieką animatorów bawili się m.in. w dmuchanym Weso-łym Miasteczku i brali udział w licznych konkursach, grach i zabawach przygotowanych specjalnie dla nich. Dzieciom szczególnie spodobał się zorbing, czyli zabawa wewnątrz przeźroczystej kuli, wypełnionej powietrzem, która dodat-kowo pływała w basenie. To nie był jednak koniec. Praw-dziwą niespodziankę przygotował dla dzieci Aeroklub Lubelski oraz Departament Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego. Tuż obok strefy dla dzieci stanęły dwa olbrzymie balony. Bezwietrzna pogoda pozwoliła na zor-ganizowanie lotów balonem na uwięzi. Wszyscy, którzy złapali breloczki z logo balonu, rzucane z głównej sceny przez Mariusza Kałamagę, mogli wejść do balonu i wzbić się w górę na kilkadziesiąt metrów. Niezapomniane przeżycie.

Wcześniej na scenie przed Zamkiem Lubelskim wystą-piły grupy taneczne Dance Mania Lublina i Zespół Pasja z Lublina oraz Grupa Teatralna – Teatrzyk Pinokio dla najmłodszych. Burzę oklasków zebrał pokaz Capoeira, wywodzącej się z Brazylii sztuki walki połączonej z tańcem w wykonaniu Capoeira Siao Lublin.

Właściwy chwyt to podstawa. Nauka gry na gitarze pod okiem fachowców z lubelskiej Rock Music School

Tyle pracy nie ma nawet na granicy. La-boratorium chemiczne Izby Celnej przeży-wało oblężenie

Lekcja pierwszej pomocy. Każdy, przynaj-mniej raz, powinien wziąć w niej udział

W nich jest pasja. Młodzi tancerze z ze-spół Pasja z Lublina

Efektowy pokaz Capoeira w wykonaniu Capoeira Siao Lublin

Wejść do wody suchą stopą? Zorbing udo-wadnia, że to możliwe, a dzieci to uwielbiają


Pod znakiem rockaPopołudniowy program Lubelskiego Dnia Otwartego Fun-duszy Europejskich otworzył Mariusz Kałamaga. Już na wstępie musiał tłumaczyć się z braku swojego charakte-rystycznego żółtego sweterka. Później na scenie pojawił się owacyjnie witany przez tłumnie zebraną publiczność lubelski kabaret Smile. Artyści przedstawili swoje najlepsze skecze, w tym śniadanie Bożeny i Merlina. Nie zabrakło także Pana Stacha.

Potem przyszedł czas na muzykę. Scenę szczelnie wypeł-nili uczniowie Rock Music School oraz zespół Deluxe. Gwiazdą wieczoru był zespół ENCLOSE z Lublina, którego wokalista, pochodzący z Meksyku Juan Carlos Cano wygrał IV edycję programu The Voice of Poland.

Stałym elementem Lubelskiego Dnia Otwartego Fundu-szy Europejskich były konkursy wiedzy o środkach unij-nych i Regionalnym Programie Operacyjnym. Zwycięzcy otrzymali m.in. wejściówki i bilety do miejsc i obiektów dofinansowanych z RPO (np. do zoo w Zamościu, Muzeum Wsi Lubelskiej oraz na przejażdżkę Nadwiślańską Kolejką Wąskotorową).

Szacuje się, że w Dniach Otwartych Funduszy Europej-skich – zarówno w trakcie lubelskiego pikniku, jak w atrak-cjach przygotowanych w całym regionie – uczestniczyło ponad 10 tys. osób.

Paweł FlorekDepartament Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym

Zobacz więcej wchodząc na kanał RPO WL w serwi-sie YouTube, gdzie znajdziesz filmową relację z Lubelskiego Dnia Funduszy Euro-pejskich 2015. Wpisz www.youtube.com/user/rpolubelskie lub zeskanuj kod.

Bajki nie wyszły z mody, szczególnie te prezentowane przez Grupę Teatralną – Teatrzyk Pinokio

Sympatyczny, włochaty Mordol z Ma-gicznych Ogrodów nie mógł narzekać na brak towarzystwa

Lubelski Dzień Funduszy Europejskich przyciągnął tłumy

Kabaret Smile w swoim popisowym numerze – Bożena, Merlin i ich „wspólne” śniadanie

Mariusz Kałamaga na scenie = uśmiech na twarzach publiczności Piękniejsza strona Rock Music School

Lublinianin, w którym płynie meksy-kańska krew. Juan Carlos Cano, zwycięzca The Voice of Poland wspólnie ze swoim zespołem ENCLOSE był muzyczną gwiazdą wieczoru

strony efrr


RPO 2007–2013: Bogatsi o tysiące inwestycjiZ Regionalnego Programu Operacyjnego 2007–2013 na Lubelszczyznę trafiło 5 mld zł. W praktyce wszystkie zostały wykorzystane. Władze województwa i Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie przeznaczyły je na ponad 3 tys. projektów realizowanych przede wszystkim przez samorządy lokalne i firmy z regionu.

Regionalny Program Operacyjny 2007–2013 (RPO 2007–2013) został zaakceptowany w październiku 2007 roku. W Brukseli wynegocjowaliśmy 1,192 mld euro, czyli w przeliczeniu 4,93 mld zł. Pierwsze konkursy ruszyły w kwietniu 2008 roku. Zarząd Województwa Lubelskiego i Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lubli-nie (LAWP), które odpowiadają za podział tych środków, ogłosili łącznie 93 nabory wniosków o dotacje. Bez kon-kursu wsparcie z programu otrzymało 50 przedsięwzięć, które mają największy wpływ na rozwój województwa, tzw. projektów kluczowych.

Od 2008 roku do urzędu i LAWP wpłynęło w sumie 7 722 wniosków. Ich łączna wartość przekroczyła 20 mld euro, a zapisana w nich wysokość wkładu z RPO 2007–2013 to blisko 11 mld zł. – Zapotrzebowanie na środki unijne zgła-szane przez samorządy, przedsiębiorstwa, szpitale, uczelnie i organizacje pozarządowe dwukrotnie przekroczyło wysokość

budżetu programu, który mieliśmy do dyspozycji. Statystyki potwierdzają, że zainteresowanie zewnętrznym wsparciem na Lubelszczyźnie było ogromne i z pewnością nie zmniejszy się w okresie 2014–2020 – podkreśla Marszałek Sławomir Sosnowski.

Dotychczas Zarząd Województwa wspólnie z LAWP podpisał 3118 umów o dofinansowanie. Wszystkie są warte 8,9 mld zł. Zapisana w nich pula środków pochodząca z Regionalnego Programu Operacyjnego wynosi ponad 4,89 mld zł, co stanowi 99% budżetu programu.

Równolegle z pracami nad uruchomieniem nowego RPO, Urząd Marszałkowski i Lubelska Agencja Wspiera-nia Przedsiębiorczości czuwają nad prawidłowym rozli-czeniem środków, które województwo lubelskie otrzymało w ramach RPO 2007–2013. Dotychczas beneficjenci wnio-skowali o refundację przeszło 4,2 mld zł, czyli 86,6% pienię-dzy w programie. Z kolei Komisja Europejska potwierdziła wydatkowanie 4,1 mld zł (tj. 84% budżetu RPO). Obec-nie trwa realizacja ponad 400 inwestycji. 2676 projektów zostało już zakończonych.

Zgodnie z unijnymi przepisami 2015 rok jest ostat-nim rokiem, w którym możliwa jest realizacja projektów dofinansowanych z budżetu RPO w latach 2007–2013. Zamknięcie całego programu powinno nastąpić najpóź-niej do końca 2017 roku.

Mimo, że konkursy o dotacje z RPO 2007–2013 nie były ogłaszane od 2 lat, ze względu na brak środków, na bieżąco trwa podpisywanie nowych umów o dofinansowanie. Doty-czy to projektów z list rezerwowych. Obowiązuje zasada, że jeśli pojawią się wolne fundusze, pochodzące np. z różnic kursowych euro do złotego, oszczędności poprzetargo-wych i przesunięć wewnątrz budżetu programu, są one przeznaczane na wsparcie najwyżej ocenionych projektów oczekujących na wsparcie na listach rezerwowych.

Urząd Marszałkowski i Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości zajmują się także kontrolowaniem inwe-stycji dofinansowanych z Regionalnego Programu Opera-cyjnego 2007–2013.


Jak wykorzystano środki z rpo 2007–2013

» Utworzone miejsca pracy: 3 400 » Firmy, które wprowadziły innowacyjne / nowe pro-

dukty: 475 » Nowe i zrekonstruowane drogi: 535 km » Punkty dostępu do internetu: 1 509 » Publiczne jednostki, które otrzymały dostęp do inter-

netu: 553 » Pojazdy komunikacji miejskiej: 80 » Długość sieci wodociągowej: 442,6 km » Długość kanalizacji sanitarnej: 586 km » Osoby zabezpieczone przed powodzią: 6 495 » Dofinansowane obiekty kultury: 16 » Nowe rodzaje usług/produktów/atrakcji turystycz-

nych: 75 » Liczba wspartych obiektów edukacyjnych: 57 » Wsparte obiekty infrastruktury sportowej: 30 » Projekty z zakresu ochrony zdrowia: 78 » Projekty z zakresu pomocy społecznej: 17 » Zmodernizowane szpitale: 11 » Szpitale, które kupiły sprzęt medyczny: 34 » Odnowione obiekty pomocy społecznej: 15


Urząd Marszałkowski i Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości ogłoszą w tym roku 6 konkursów, w których do rozdysponowania będą środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Pieniądze na twarde projekty, jak popularne określa się inwestycje wspierane z EFRR w Regionalnym Programie Operacyjnym, popłyną głównie do samorządów lokalnych i przedsiębiorców.

Kanalizacja, czyli pierwsza potrzebaBudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych, oczyszczalni ścieków (także tych przydomowych) oraz systemów zaopa-trzenia w wodę. Tego typu inwestycje będą mogły reali-zować samorządy w konkursie dotyczącym gospodarki wodno-ściekowej. Urząd Marszałkowski, a konkretnie Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przeznaczy na ten cel ponad 236,6 mln zł. Z pomocą tych środków będzie można realizować pro-jekty związane również z kanalizacją deszczową. – Potrzeby w tym zakresie są bardzo duże i bez dalszej pomocy Unii Europejskiej byłoby trudno zakończyć proces wodociągowa-nia i kanalizowania regionu, dlatego cieszę się, że w dalszym ciągu możemy wspierać nasze gminy w tym trudnym zada-niu – zaznacza Sławomir Sosnowski.

Przedsiębiorcy na startPierwsze konkursy dla firm mają ruszyć w IV kwartale 2015 roku. Zorganizuje je Lubelska Agencja Wspierania Przed-siębiorczości w Lublinie. Oba będą dotyczyły badań i inno-wacji, czyli kluczowego obszaru w Regionalnym Programie Ope-racyjnym 2014–2020. 132,5 mln zł LAWP zamierza przeznaczyć dla firm, które chcą opracować nowe produkty, usługi, procesy lub usprawnić i ulepszyć już ist-niejące produkty, usługi i procesy. Chodzi m.in. o badania przemysłowe i eksperymentalne prace rozwojowe.

Kolejne 88 mln zł będzie można pozyskać na stworzenie od podstaw lub rozwój istniejącego zaplecza badawczo--rozwojowego, które przełoży się na większą innowacyjność działalności przedsiębiorstwa.

Pieniądze na ochronę dziedzictwa naturalnegoPonad 44 mln zł. Taką pulę Urząd Marszałkowski ma zamiar przeznaczyć na konkurs związany z dziedzictwem naturalnym. M.in. samorządy lokalne będą mogły otrzymać

wsparcie na modernizację lub tworzenie nowych ścieżek przyrodniczych i edukacyjnych oraz infrastruktury tury-stycznej i wypoczynkowo-rekreacyjnej.

Więcej żłobków i przedszkoliDofinansowanie z Regionalnego Programu Operacyjnego 2014–2020 ma pomóc w łatwiejszym dostępie do usług związanych z opieką nad małymi dziećmi, w tym żłobków, klubów dziecięcych i oddziałów żłobkowych. Jak? Choćby, przez zakup niezbędnego wyposażenia, dostosowania, adaptacji lub modernizacji infrastruktury niezbędnej do świadczenia usług opiekuńczych. Możliwa będzie także budowa nowych obiektów. Wszystko dzięki konkursowi, który zorganizuje Departament Wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Do wzięcia będzie ponad 16 mln zł. Obok samorządów, mogą starać się o nie orga-nizacje pozarządowe oraz Kościoły i związki wyznaniowe.

Z kolei łatwiejszy dostęp do przedszkoli, szczególnie na obszarach wiejskich, to cel kolejnego konkursu, w którym będzie można starać się o ponad 21,9 mln zł. Pomogą one

w adaptacji lub modernizacji już istniejących przedszkoli i punktów przedszkolnych. Z pomocą Regio-nalnego Programu Operacyjnego będzie można także wybudować nowe przedszkola (w uzasadnio-nych przypadkach) oraz kupić

niezbędne wyposażenie ułatwiające naukę najmłodszym mieszkańcom województwa.

Informacja w powiatachWe wrześniu Urząd Marszałkowski planuje organizację spotkań w województwie lubelskim, podczas których przedstawiciele urzędu będą informowali mieszkań-ców, przedsiębiorców i lokalne władze o możliwościach otrzymania wsparcia z nowego Regionalnego Programu Operacyjnego.


Konkursy na twarde projekty

6 konkursówogłoszą Departament Wdrażania

EFRR i Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie

strony efrr


Unijne wsparcie ponownie dla przedsiębiorców z Lubelszczyzny

Już pod koniec roku inwestorzy z regionu będą mogli starać się o dotacje z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego 2014–2020. Lubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie planuje pierwsze nabory wniosków w ramach działań badawczo-rozwojowych (B+R). Aplikować o środki unijne będzie można w ramach Działania 1.2 Badania celowe oraz Działania 1.3 Infrastruktura badawczo-rozwojowa w przedsiębiorstwach.

Działanie 1.2 Badanie celowe skierowane jest do przedsiębiorców, którzy chcą zwiększyć swoją innowacyjność. Wsparciem zostaną objęte projekty polegające na opracowaniu nowych produktów, usług czy procesów poprzez wdrożenie wyników badań przemy-słowych i eksperymentalnych prac rozwojo-wych. Pobudzi to aktywność sektora B+R, zarówno w sferze biznesu jak i nauki.

Badania przemysłowe są ukierunkowane na zdobywanie nowej wiedzy lub umiejęt-ności w celu tworzenia nowych produk-tów bądź usług. Mogą też przyczyniać się do istotnych ulepszeń istniejącej już oferty przedsiębiorstwa.

Eksperymentalne prace rozwojowe ozna-czają zdobywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wie-dzy i umiejętności. Odbywa się to poprzez tworzenie dokumentacji, opracowywanie prototypów i pro-jektów pilotażowych, eksperymentowanie oraz testowanie nowopowstałych produktów. Prace nie obejmują jednak masowej produkcji czy komercyjnej sprzedaży.

Koszty kwalifikowane w ramach tego działania obej-mować będą wydatki związane z personelem zaangażowa-nym w projekt. Możliwe będzie zrefundowanie kosztów zakupu analiz, ekspertyz, badań oraz budynków, gruntów, aparatury i sprzętu. Wydatki zostaną uznane za kwalifi-kowane, ale tylko w zakresie i przez okres, w jakim będą wykorzystywane na potrzeby projektu. Przedsiębiorstwa będą mogły liczyć na wsparcie w maksymalnej wysokości 3 mln złotych.

Działanie 1.3 Infrastruktura badawczo-rozwojowa w przedsiębiorstwach przyczyni się do zwiększenia aktywno-ści przedsiębiorców chcących świadczyć usługi B+R innym podmiotom. Wsparciem zostaną objęte projekty zakłada-jące stworzenie lub rozwój istniejącego zaplecza badaw-czo-rozwojowego. Koszty kwalifikowane w ramach tego działania obejmą zakup środków trwałych: aparatury i urzą-dzeń laboratoryjnych oraz wartości niematerialnych i praw-nych: licencji na oprogramowania, praw autorskich itp., na bazie których będą prowadzone badania. Dzięki inwestycji w specjalistyczną infrastrukturę, przedsiębiorstwa zwiększą swoją konkurencyjność, poszerzą ofertę, a odbiorcy zyskają łatwy dostęp do badań w regionie.

Aktualnie trwają prace nad dokumentacją konkursową. Naborom towarzyszyć będą szkolenia z zasad wypełnia-nia wniosku o dofinansowanie, konferencje i spotkania informacyjne.

Magdalena MarekLubelska Agencja Wspierania Przedsiębiorczości w Lublinie

szczegółowe informacje uzyskać można w punkcie Kontaktowym rpo Wl w lAWp

tel. (81) 462 38 12 lub (81) 462 38 31e-mail: [email protected]. Wojciechowska 9a, 20–704 Lublinponiedziałek–piątek od 7:30 do 15:30

Połączenie nauki i biznesu pomoże w zdobyciu środków unijnych na realizację innowacyjnych pomysłów

Fot.

isto

ckph

oto.

com


Ponad 2,5 mld zł zainwestowanych w Kapitał Ludzki – W trakcie trwania Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Lubelszczyzna wykorzystała Europejski Fundusz Społeczny do maksimum. Podpisaliśmy ponad 2720 umów konkursowych i 640 systemowych na łączną wartość 2,59 mld zł, przekraczając zakładaną pierwotnie alokację – mówi Iwona Nakielska, dyrektor Departamentu Wdra-żania Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego. Ponad 476 tys. mieszkańców naszego regionu, od dzieci po ludzi starszych, skorzystało z pomocy, jaką do zaoferowania miał Program Kapitał Ludzki.

Dzięki PO KL wielu ludzi zdecydowało się wziąć sprawy w swoje ręce i założyć własny biznes. W ramach priorytetu VI, wdrażanego przez Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie, bezzwrotne dotacje na ten cel otrzymało 13,7 tys. osób.

Do grupy tej należeli m.in.: » ludzie w wieku 15–24 lata – 2895 osób,

» ludzie znajdujący się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy – 9 tys. osób, a więc:– osoby niepełnosprawne – 455,– osoby długotrwale bezrobotne – 4062,– osoby z terenów wiejskich – 6148,– ludzie starsi (50–64 lata) – 1246.

„Moja firma. Będę przedsiębior-cą” - Wydział Oświaty i Wycho-wania Urzędu Miasta Lublin

Fot. Przemysław Gąbka

strony efs


Ludzie, którzy otrzymali pieniądze na własną działalność gospodarczą, w podziale na kobiety i mężczyzn

Działanie Kobiety Mężczyźni

6.1 4180 7199

6.2 1450 864

W ramach priorytetu VI powstało też 47 projektów wspierających rozwój inicjatyw lokalnych, a ponad 580 kluczowych pracowników Państwowych Służb Zatrudnie-nia wzięło udział w szkoleniach realizowanych w systemie pozaszkolnym, istotnych z punktu widzenia regionalnego rynku pracy.

Blisko 26,3 tys. klientów instytucji pomocy społecznej wzięło udział w projektach dotyczących aktywnej integracji w zakresie priorytetu VII – jak poprzedni, wdrażanego przez WUP w Lublinie – 15 tys. z nich to osoby z terenów wiejskich. Kontraktami socjalnymi w ramach realizowa-nych projektów objęto 27 382 klientów tychże instytucji. Powstało 28 podmiotów ekonomii społecznej, a 878 otrzy-mało wsparcie z EFS za pośrednictwem instytucji wspiera-jących tę ekonomię. Pomoc w ramach instytucji ekonomii społecznej otrzymało niemal 9 tys. osób. Powstały również 262 projekty wspierające rozwój na rzecz aktywizacji i inte-gracji społeczności lokalnych.

– Priorytety realizowane przez nasz departament skupiały się na pomocy dla przedsiębiorstw i edukacji. Projekty szko-leniowe, w których wzięło udział 73 tys. pracujących osób dorosłych, zrealizowano w 18,8 tys. firm – mówi Nakielska. Ponad 10,8 tys. z tych pracowników to ludzie powyżej 50. roku życia, a blisko 28 tys. posiadało niskie kwalifikacje. Ponad 500 przedsiębiorstwom udzielono wsparcia w zakre-sie skutecznego przewidywania i zarządzania zmianą.

Ogółem Kobiety Mężczyźni

Pracownicy zagro-żeni negatywnymi skutkami procesów restrukturyzacji w przedsiębiorstwach, których objęto dzia-łaniami szybkiego reagowania

849 451 398

Osoby zwolnione w przedsiębiorstwach dotkniętych procesami restrukturyzacyjnymi, którzy zostali objęci działaniami szybkiego reagowania

1480 701 779

Powstało 31 partnerstw (sieci współpracy), zawiązanych na szczeblu lokalnym i regionalnym.

W stażach lub szkoleniach praktycznych wzięło udział 460 osób:

» 160 pracowników przedsiębiorstw w jednostkach naukowych,

» 300 pracowników naukowych w przedsiębiorstwach.Pomoc w zakresie rozpoczynania własnej działalności

gospodarczej typu spin off lub spin out otrzymało 3175 osób, 1905 kobiet i 1270 mężczyzn. To firmy nastawione na komercjalizację wiedzy i technologii. Przyznano 375 stypendiów naukowych dla doktorantów oraz środki na rozpoczęcie działalności gospodarczej dla dalszych 305 osób.

– Wdrażanie priorytetu IX przyniosło efekty w postaci 758 szkół podstawowych, które zrealizowały projekty dotyczące indywidualizacji nauczania – dodaje dyrektor Nakielska. To również 757 szkół podstawowych, gimnazjów i ponad-gimnazjalnych prowadzących kształcenie ogólne oraz 183 szkoły i placówki kształcenia zawodowego, które zrealizo-wały programy rozwojowe. Blisko 136 szkół zawodowych współpracowało w tym zakresie z pracodawcami. Chodzi o staże i praktyki uczniów.

PO KL nie zapomniał też o najmłodszych. Powstało lub otrzymało zeń znaczące wsparcie 369 ośrodków wycho-wania przedszkolnego. Przedszkola te powstały głównie tam, gdzie ich brakowało, a chodzi do nich 11,7 tys. dzieci w wieku 3–5 lat.

Nie zabrakło też pomocy dla ludzi dorosłych, w wieku 25–64 lat, którzy mogli uczestniczyć w kształceniu usta-wicznym. Wzięło w nim udział ponad 4 tys. osób.

Liczba osób dorosłych uczestni-czących w kształceniu ustawicz-nym w zakresach:

Kobiety Mężczyźni

– form szkolnych 949 1025

– języków obcych 513 249

– teleinformatycznym (ICT) 864 422

Z usług doradztwa edukacyjno-szkoleniowego sko-rzystały 774 osoby dorosłe, a ponad 11,3 tys. nauczycieli, głównie z obszarów wiejskich, mogło wziąć udział w dosko-naleniu zawodowym w krótkich formach, co także powinno przyczynić się do podniesienia jakości naszej oświaty.

Dodać warto, że spośród ludzi, którzy skorzystali z pomocy EFS, ponad 18 tys. stanowią osoby niepełno-sprawne.

Adam PiejkoDepartament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego


Co sfinansuje EFS w Regionalnym Programie Operacyjnym?Celem głównym Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020, zatwierdzo-nego przez Komisję Europejską 12 lutego 2015 r., jest podniesienie konkurencyjności regionu w oparciu o wewnętrzne potencjały, sprzyjające zwiększeniu spójności społecznej i terytorialnej. Program składa się z 14 Osi Priorytetowych, których wdrażanie ma służyć temu celowi. Łączne dofinansowanie ze środków unijnych w ramach Programu wyniesie ponad 1,6 mld euro, z czego ponad 627 mln euro ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

Jakie są kierunki interwencji EFS w ramach RPO WL?RPO WL uwzględnia pięć Osi Priorytetowych współfinan-sowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecz-nego. Poza osią dedykowaną pomocy technicznej, są to:

» Oś 9. Rynek pracy z alokacją wynoszącą ponad 232,8 mln EUR, w tym dofinansowanie ze środ-ków EFS: 197,9 mln EUR,

» Oś 10. Adaptacyjność przedsiębiorstw i pracowni-ków do zmian z alokacją wynoszącą ponad 65,8 mln EUR, w tym dofinansowanie ze środków EFS: 55,9 mln EUR,

» Oś 11. Włączenie społeczne z alokacją wynoszącą ponad 212,3 mln EUR, w tym dofinansowanie ze środków EFS: 180,5 mln EUR,

» Oś 12. Edukacja, kwalifikacje i kompetencje z alo-kacją wynoszącą ponad 145,5 mln EUR, w tym dofinansowanie ze środków EFS: 123,7 mln EUR.

Oś 9 Rynek pracyPowyższe Osie Priorytetowe zostały podzielone na 14 Działań, w ramach których będzie możliwa realizacja konkretnych projektów. I tak w ramach Osi 9. mamy dwa działania dedykowane aktywizacji zawodowej wdrażane


Wciąż będziemy wspierać przedszkola. Projekt Gminy Chodel „Edukacja przedszkolna – przyszłość naszych dzieci”

strony efs


przez Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie (Działanie 9.1 i 9.2), z czego Działanie 9.2 zostało wyodrębnione jako projekty pozakonkursowe powiatowych urzędów pracy. Ponadto, realizowane będą projekty ukierunkowane na rozwój przedsiębiorczości (Działanie 9.3), skierowane do osób z terenu województwa lubelskiego pozostających bez pracy i zamierzających rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej. Natomiast celem Działania 9.4 (Godzenie życia zawodowego i prywatnego) jest zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób opiekujących się dziećmi do lat 3, czemu służyć mają projekty uwzględniające przedsięwzię-cia zwiększające dostęp do opieki nad dziećmi (w formie żłobków, klubów dziecięcych, usług dziennych opiekunów czy też usług niani) oraz programy aktywizacji zawodo-wej skierowane do rodziców i opiekunów dzieci do lat 3 z terenu województwa lubelskiego. Zarówno w Działaniu 9.3, jak i w Działaniu 9.4 konkursy będą ogłaszane przez Departament Wdrażania EFS Urzędu Marszałkowskiego Województwa Lubelskiego w Lublinie (DW EFS).

Oś 10 Adaptacyjność przedsiębiorstw i pracowników do zmianOś 10. została podzielona na trzy działania wdrażane przez DW EFS. Działanie 10.1 dotyczy usług rozwojowych dla MŚP (m.in. w zakresie szkoleń i doradztwa), opartych na podejściu popytowym zintegrowanym z krajowym Reje-strem Usług Rozwojowych (RUR). Działanie 10.2 obejmuje zaś projekty stanowiące programy typu outplacement. Nato-miast Działanie 10.3 dotyczy z jednej strony wdrażania krajowych programów zdrowotnych, z drugiej zaś opra-cowania i realizacji regionalnych programów zdrowotnych skierowanych do przedsiębiorców i pracodawców prowa-dzących działalność gospodarczą na terenie województwa lubelskiego oraz osób z województwa lubelskiego w wieku aktywności zawodowej. Programy zdrowotne, o których mowa w Działaniu 10.3 dotyczą wybranych nowotwo-rów oraz jednostek chorobowych wskazanych w Umowie Partnerstwa (m.in. chorób układu krążenia, zaburzeń psy-chicznych, chorób układu kostno-stawowego oraz chorób układu oddechowego).

Oś 11 Włączenie społeczneW przypadku Osi 11. mamy do czynienia z trzema dzia-łaniami. Działanie 11.1 dotyczy aktywnego włączenia i będzie wdrażane przez Wojewódzki Urząd Pracy w Lubli-nie, natomiast Działanie 11.2 (Usługi społeczne i zdrowotne) oraz Działanie 11.3 (Ekonomia społeczna) będą nadzo-rowane przez DW EFS. Wśród projektów możliwych do realizacji w ramach Działania 11.2 znajdą się m.in. ukie-runkowane na rozwój zintegrowanych usług społecznych,

środowiskowych form pomocy i samopomocy, zintegrowa-nych usług uzupełniających i wspierających rolę rodziny czy wsparcie procesów deinstytucjonalizacji pieczy zastęp-

czej. Istotnym typem projektu możliwym do realizacji w ramach tego działania będą przedsięwzięcia dotyczące wsparcia usług z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, jak również realizacja programów wczesnego wykrywania wad rozwojowych czy działania na rzecz dzieci dotkniętych problemem nadwagi, otyłości, wad postawy oraz zaburze-niami rozwoju układu ruchu. Natomiast Działanie 11.3 jest dedykowane ekonomii społecznej, tj. w szczególności wspieraniu podmiotów ekonomii społecznej, tworzeniu miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej w regionie oraz finansowaniu usług wsparcia tego sektora świad-czonych przez Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej (OWES).

Oś 12 Edukacja, kwalifikacje i kompetencjeA Oś 12? To kompleksowe wspieranie edukacji i procesu nabywania bądź uzupełniania kwalifikacji i kompetencji. Począwszy od edukacji przedszkolnej (Działanie 12.1), poprzez kształcenie ogólne (Działanie 12.2), uczenie się osób dorosłych w zakresie ICT i języków obcych (Dzia-łanie 12.3), aż po kształcenie zawodowe (Działanie 12.4), realizowane we współpracy z pracodawcami i uczelniami wyższymi w systemie szkolnym, bądź skierowane do osób dorosłych zainteresowanych nabywaniem bądź potwierdza-niem kwalifikacji zawodowych. Do tego programy stypen-dialne dla uczniów szczególnie uzdolnionych (w Działaniu

Tworzenie nowych i trwałych miejsc przedszkolnych (w tym dostosowanie miejsc do potrzeb osób z niepełnosprawnościami), rozwój u uczniów kompetencji kluczowych na rynku pracy, podnoszenie kwalifikacji bądź kompetencji nauczycieli, zwiększenie liczby osób dorosłych podnoszących swoje kwalifikacje i kompetencje oraz poprawa efektywności kształcenia zawodowego w regionie – to kluczowe, aczkolwiek nie jedyne, wyzwania


12.2 i 12.4). Tworzenie nowych i trwałych miejsc przed-szkolnych (w tym dostosowanie miejsc do potrzeb osób z niepełnosprawnościami), rozwój u uczniów kompeten-cji kluczowych na rynku pracy, podnoszenie kwalifikacji bądź kompetencji nauczycieli, zwiększenie liczby osób dorosłych podnoszących swoje kwalifikacje i kompeten-cje oraz poprawa efektywności kształcenia zawodowego w regionie – to kluczowe, aczkolwiek nie jedyne, wyzwania stojące przed nami w ramach realizacji Osi 12, wdrażanej przez DW EFS.

Jaki jest tryb wyboru projektów i kiedy planowane są pierwsze nabory wniosków?Podstawowym trybem wyboru projektów jest tryb konkur-sowy, jednakże RPO WL przewiduje również zastosowanie trybu pozakonkursowego zgodnie z art. 38 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014–2020. W przypadku działań współfinansowanych z EFS, tryb pozakonkursowy został przewidziany w Działa-niu 9.2, dla typu który odnosi się do Programu Aktywizacja

i Integracja (PAI) w Działaniu 11.1, koordynacji obszaru ekonomii społecznej w regionie w ramach Działania 11.3 oraz programów stypendialnych dla uczniów zdolnych w Działaniach 12.2 i 12.4. Nabory na pozostałe typy pro-jektów w ramach Osi 9–12 RPO WL będą organizowane w trybie konkursowym.

Pierwsze nabory projektów pozakonkursowych już ruszyły (Działanie 9.2 oraz koordynacja obszaru eko-nomii społecznej w regionie w ramach Działania 11.3). Natomiast pierwsze konkursy zostały zaplanowane na III kwartał 2015 r. w ramach Działań: 9.1 i 11.1, wdrażanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie, oraz Działań: 10.2 i 12.3 nadzorowanych przez DW EFS. Na IV kwar-tał 2015 r. zaplanowano ogłoszenie przez DW EFS pięciu kolejnych konkursów: w Działaniu 9.3 i 9.4, 11.2 i 11.3 oraz 12.1 RPO WL. Harmonogram naborów oraz szczegółowe informacje i dokumenty programowe (w tym Szczegółowy Opis Osi Priorytetowych) dotyczące RPO WL znajdują się na stronie: www.rpo.lubelskie.pl.

Ewa Pachowska-KurzepaDepartament Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego

Stawiamy na współpracę szkół z przedsiębiorstwami. Pro-jekt „Szkoła przy lotnisku - program rozwojowy Powiatowego Centrum Edukacji Zawodowej w Świdniku”. Powiat Świdnicki/Powiatowe Centrum Edukacji Zawodowej im. Zygmunta Pu-ławskiego w Świdniku


strony efs


Wsparcie dla osób bez pracy. Czas Start!Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego już wkrótce roztoczy nowe perspektywy przed bez-robotnymi z regionu, dla których pieniądze unijne z nowego okresu programowania mogą okazać się krokiem ku lepszej przyszłości. Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie już w lipcu rusza z pierwszym pozakonkursowym naborem wniosków. Zaczynamy aktywizację zawodową w regionie.

Pierwszy w tym roku nabór w ramach Priorytetu inwesty-cyjnego 8i Dostęp do zatrudnienia dla osób poszukujących pracy i osób biernych zawodowo, w tym długotrwale bez-robotnych oraz oddalonych od rynku pracy, także poprzez lokalne inicjatywy na rzecz zatrudnienia oraz wspieranie mobilności pracowników, Działania 9.2 Aktywizacja zawo-dowa – projekty PUP zakończył się 31 lipca. Nabór pro-wadzony był w trybie pozakonkursowym, bowiem został skierowany do powiatowych urzędów pracy z regionu, dla których w 2015 r. na aktywizację zawodową osób bezro-botnych przeznaczono 38 364 700,00 zł.

Celem projektów ma być przede wszystkim wsparcie osób bezrobotnych, tj. ich skuteczna aktywizacja zawo-dowa. Realizowane działania będą się koncentrować na wsparciu grup znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, tj. osób starszych po 50. roku życia, kobiet, osób niepełnosprawnych, osób długotrwale bezrobotnych oraz niskowykwalifikowanych w celu akty-wizacji zawodowej ułatwiającej im wejście lub powrót na

rynek pracy. Osoby te wymagają bowiem szczególnego wsparcia z uwagi na okres bierności zawodowej, brak lub dezaktualizację posiadanych umiejętności i kwalifikacji zawodowych, brak doświadczenia zawodowego czy też gor-szą sytuację zatrudnieniową. Ze względu na wysoki poziom ukrytego bezrobocia, w tym głównie na obszarach wiej-skich, w ramach Działania została zaplanowana również reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa w celu podejmowania przez nich zatrudnienia poza nim. Warto podkreślić, że zaplanowane działania będą miały charakter indywidualnego i kompleksowego wsparcia, które odpowiada na zidentyfikowane trudności i bariery, na jakie napotykają bezrobotni w wejściu i utrzymaniu się na rynku pracy.

Kontynuując dobre praktyki perspektywy 2007–2013, obowiązkowym elementem realizacji projektu będzie nie tylko zapewnienie uczestnikom wsparcia w postaci Indywidualnego Planu Działania czy odpowiedniego poradnictwa, ale również zagwarantowanie im podję-cia zatrudnienia. Obligatoryjne wartości efektywności zatrudnieniowej dla każdego projektu ustanowiono na wysokim poziomie 45% osób bezrobotnych, 28% osób długotrwale bezrobotnych oraz 19% osób z niepełno-sprawnościami. Uzyskanie zatrudnienia ma być poprze-dzone uzyskaniem konkretnych kwalifikacji zawodowych, ukończeniem profesjonalnych szkoleń zawodowych odpo-wiednio udokumentowanych i zakończonych egzaminem zewnętrznym mającym na celu ich weryfikację. Ponadto założone w ramach projektu staże, praktyki zawodowe lub subsydiowane zatrudnienie muszą być powiązane ze szkoleniami zawodowymi w ramach projektu i trwać przez okres nie krótszy niż 3 miesiące oraz nie dłuższy niż 6 miesięcy. Tak zaplanowane kryteria wyboru projektów pozwalają optymalnie zaktywizować dane grupy uczest-ników i jak najefektywniej wykorzystać możliwości, jakie stwarzają pieniądze z Europejskiego Funduszu Społecz-nego w ramach RPO WL.

Agnieszka ChróścikWojewódzki Urząd Pracy w Lublinie

gdzie szukać informacji?W związku z faktem, iż będzie to pierwszy nabór reali-zowany przez WUP w Lublinie w nowym okresie pro-gramowania, zarówno beneficjentom jak i potencjalnym uczestnikom nasunie się z pewnością wiele pytań i wąt-pliwości związanych z nowymi możliwościami. Interpre-tacja postanowień i udzielanie wyjaśnień w powyższym zakresie będzie odbywała się za pomocą następujących środków komunikacji:

– Konsultacje elektroniczne (drogą e-mailową na adres: [email protected]) telefoniczne nr (81) 46 35 363 oraz przy użyciu faksu nr (81) 46 35 305,

– Odpowiedzi pisemne na zapytanie kierowane przez Wnioskodawców przesyłane pocztą tradycyjną na adres: Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie, ul. Obywatelska 4, 20-092 Lublin,

– Konsultacje w siedzibie IP (Punkt Konsultacyjny Europejskiego Funduszu Społecznego pok. 325, 20-092 Lublin, ul. Obywatelska 4).


Aktywizacja zawodowa i włączenie społeczne, czyli aktywny WUP w 2015 roku

Kolejne miesiące 2015 roku będą obfitować w konkursy mające na celu aktywizację zawodową bezrobotnych z regionu, a także aktywne włączenie osób wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym. Tylko w tym roku na te działania przeznaczone jest 80 mln złotych.

Aktywizacja zawodowa osób bezrobotnych realizowana będzie w ramach Działania 9.1 Aktywizacja zawodowa, zaś nabory w ramach działań mających na celu włącze-nie społeczne ogłoszone będą w ramach Działania 11.1 Aktywne włączenie. Zarówno w jednym jak i w drugim przypadku realizowany będzie szereg przedsięwzięć mają-cych na celu zwiększenie zatrudnienia osób znajdujących się w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy, poprawę szans na zatrudnienie osób odchodzących z rolnictwa, a także wzrost integracji społecznej oraz poprawę dostępu do rynku pracy osób wykluczonych lub zagrożonych ubó-stwem i wykluczeniem społecznym w regionie poprzez realizację kompleksowych programów aktywizacji oraz usług reintegracji i rehabilitacji społeczno-zawodowej.

Co w ramach aktywizacji zawodowej? Programy aktywizacji zawodowej realizowane w projek-tach mają obejmować jedną lub kilka z następujących form wsparcia: poradnictwo zawodowe, pośrednictwo pracy, staże, praktyki zawodowe, szkolenia prowadzące do nabycia, podniesienia, uzupełnienia lub zmiany kwali-fikacji zawodowych. Co istotne, organizacja szkoleń ma iść w parze z praktyczną nauką zawodu czyli z praktyką zawo-dową u pracodawcy. Ponadto realizowane będą: subsydio-wane zatrudnienie z możliwością połączenia z refundacją wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy, wspar-cie adaptacyjne pracownika, który uzyskał zatrudnienie w ramach zatrudnienia subsydiowanego, jak również dla osoby odbywającej staż, praktykę zawodową, w zakresie dostosowania kompetencji i kwalifikacji pracownika/staży-sty/praktykanta do potrzeb pracodawcy oraz profilu wyko-nywanej pracy. Kontynuowane będzie również wspieranie mobilności zawodowej poprzez pokrycie kosztów dojazdu do pracy lub wstępnego zagospodarowania w nowym miej-scu zamieszkania, w tym poprzez finansowanie kosztów dojazdu czy zapewnienie środków na zasiedlenie.

Jakie są cele aktywnego włączenia?Są to przede wszystkim: zahamowanie zjawiska uza-leżnienia od pomocy społecznej, dziedziczenia biedy

i niekorzystnych postaw społecznych oraz poprawa dostępu do rynku pracy osób wykluczonych bądź zagro-żonych wykluczeniem społecznym w regionie. W ramach aktywnego włączenia będą realizowane przedsięwzięcia na rzecz aktywizacji społecznej i zawodowej oraz integracji społecznej osób i rodzin wykluczonych lub zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym, poprzez realizację kompleksowych programów aktywizacji oraz usług reintegracji i rehabilitacji społeczno-zawodowej. Wdro-żenie standardów oraz wykorzystanie nowych rozwiązań w zakresie aktywnej integracji przyczyni się do podniesie-nia jakości, skuteczności i efektywności działań instytucji pomocy i integracji na rzecz włączenia społecznego.

Kto może wziąć udział w projektach?Konkursy nakierowane na zawodową aktywizację prze-znaczone będą dla osób w wieku 30 lat i więcej, bezro-botnych oraz biernych zawodowo z terenu województwa lubelskiego oraz rolników i członków ich rodzin zarejestro-wanych w PUP/MUP jako osoby bezrobotne, prowadzą-cych indywidualne gospodarstwa rolne do wielkości 2 ha przeliczeniowych, zamierzający odejść z rolnictwa, nale-żących do co najmniej jednej z następujących grup: osoby w wieku 50 lat i więcej, kobiety, osoby z niepełnospraw-nościami, osoby długotrwale bezrobotne i osoby o niskich kwalifikacjach. Osoby wykluczone lub osoby zagrożone ubóstwem lub wykluczeniem społecznym z terenu woje-wództwa lubelskiego, które będą kwalifikowały się do wzięcia udziału obejmą zwłaszcza osoby pozostające bez zatrudnienia, osoby bezrobotne, należące do trzeciej grupy osób sprofilowanych jako osoby oddalone od rynku pracy, osoby o niskich kwalifikacjach, z niepełnosprawnościami (w tym z zaburzeniami psychicznymi, dzieci i młodzież wykluczoną lub zagrożoną wykluczeniem społecznym, osoby bezdomne, jak również otoczenie osób wykluczo-nych społecznie).


strony efs


Pomnożony kapitał Wyjątkowe aranżacje wnętrz w Lublinie, ptysie w Wisznicach, szkolenia dla zwierząt w Zamościu, czyszczenie parowe w Chełmie oraz wiele, wiele innych zrealizowanych pomysłów to owoce kończącego się właśnie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w województwie lubelskim. Tysiące otrzymanych dotacji, wsparcie kilkunastu tysięcy bezrobotnych w każdym wieku, pomoc wykluczonym, udogodnienia dla niepełnosprawnych oraz umożliwienie im dostępu do ścieżki rozwoju są efektem 7 lat finasowania projektów, szkoleń, nowo powstałych firm, egzaminów zawodowych, staży i wszelkiego rodzaju wsparcia doradczego, mającego na celu zawodową aktywizację naszego województwa.

Podczas gdy działania na rzecz kapitału ludzkiego w Lubel-skiem na kolejne lata 2014–2020 dopiero ruszają, nadszedł czas podsumowań dla zakończonego Programu Operacyj-nego Kapitał Ludzki. Ostatnie sprawozdania pokazują, że większość założeń została osiągnięta, często na znacznie wyższym od przyjętego do osiągnięcia poziomie, a pienią-dze unijne realnie przyczyniły się zarówno do aktywizacji zawodowej, walki z bezrobociem w regionie, jak również wsparły sektor małej przedsiębiorczości, która zwłaszcza lokalnie odgrywa niemałe znaczenie w procesie rozwoju całego województwa. Europejski Fundusz Społeczny miał udział w stworzeniu wielu nowych miejsc pracy, uzyskaniu kwalifikacji zawodowych czy przekwalifikowaniu bezrobot-nych oraz wsparciu sektora ekonomii społecznej, która staje się coraz częściej alternatywą dla tradycyjnego biznesu.

Podsumowując tylko wartości osiągnięte przy realizacji Priorytetu VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich – 13 693 osoby uzyskały środki na rozpoczęcie działalności gospo-darczej, w związku z czym stworzono aż 13 715 miejsc pracy. Firmy, którym udało się przetrwać na konkurencyj-nym rynku, stanowią ok. 1/3 powstałych z unijnych dotacji przedsiębiorstw, a ich właściciele nierzadko podkreślają, że to efektywne wsparcie projektowe przyczyniło się do ich sukcesu. Bez unijnego „zastrzyku” pieniędzy nie mieliby bowiem szans na realizację własnych planów. Wsparciem projektowym objęto 73 536 osób. W Priorytecie VII Pro-mocja integracji społecznej osiągnięte rezultaty również były zadowalające. Walkę z wykluczeniem udało się wygrać 11 413 osobom, które zakończyły udział w projektach, a utworzone instytucje ekonomii społecznej przyczyniły się do wsparcia 9 217 osób wykluczonych lub zagrożo-nych wykluczeniem społecznym. Na Lubelszczyźnie udało się stworzyć 49 podmiotów ekonomii społecznej, które w formie spółdzielni socjalnych z różnych branż czynnie wspierają społeczną i zawodową reintegrację jej członków.

Ponadto Wojewódzki Urząd Pracy, pełniący przez osta-nie lata rolę Instytucji Wdrażającej, za sprawną realizację projektów oraz efektywne wykorzystanie środków otrzymał w ostatnim roku dodatkową pulę pieniędzy, które pozwoliły

zrealizować kilkanaście kolejnych projektów, zwłaszcza z zakresu wspierania przedsiębiorczości. Powstają zatem kolejne firmy, a bezrobotni wciąż się szkolą, kształcą i podejmują zatrudnienie. Wkraczający wielkimi krokami Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubel-skiego ze swoim wsparciem z EFS pozwoli kontynuować dzieło PO KL tak, by osiągnięte w przyszłości wyniki były na jeszcze wyższym poziomie, liczba bezrobotnych na niż-szym, a naszemu regionowi umożliwi dalszy rozwój.


„Twoja firma - Twój sukces”, Fundacja Inicja-tyw Lokalnych. Kolonia Ostrówek, garncarze.



RPO WL 2014–2020 w nowej odsłonieW lipcu ruszyła nowa strona internetowa Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Adres portalu pozostał ten sam, ale cała reszta to już absolutna nowość i rewolucja.

Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubel-skiego na lata 2014–2020 w odróżnieniu od swojego „star-szego brata” jest programem dwufunduszowym (będzie współfinansowany zarówno z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jak i z Europejskiego Funduszu Społecznego). W poprzedniej perspektywie każda z jedno-stek wdrażających fundusze europejskie na Lubelszczyźnie posiadała własny serwis tematyczny, od Departamentu Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym (RPO WL) począwszy, po Lubelską Agencję Wspierania Przed-siębiorczości w Lublinie (także RPO WL), a na Departa-mencie Europejskiego Funduszu Społecznego (PO KL) skończywszy. Taka sytuacja wywoływała często zamieszanie u beneficjentów, którzy musieli zapamiętać kilka różnych adresów internetowych. Ale z tym już koniec.

Zmianie uległa przede wszystkim szata graficzna. Mini-sterstwo Infrastruktury i Rozwoju przygotowując się do nowej unijnej perspektywy na lata 2014-2020 postanowiło uporządkować strukturę informacji stron internetowych RPO oraz ich wygląd. Poprzednio każde z województw posiadało własny serwis poświęcony Regionalnemu Pro-gramowi Operacyjnemu. Często były one jednak niedosto-sowane do potrzeb internautów, czy aktualnie przyjętych trendów w projektowaniu internetowych witryn. Dlatego MIR zdecydował się na wybór jednego, wspólnego dla

wszystkich regionów projektu strony internetowej i spo-sobu poruszania się po niej.

W Departamencie Zarządzania RPO prace nad nowym serwisem RPO WL na lata 2014–2020 rozpoczęły się w mają ubiegłego roku i przebiegały dwutorowo. Po pierw-sze, w celu uporządkowania informacji o realizacji nowego RPO zdecydowano się na ważny krok w postaci stworzenia jednego portalu dla 5 jednostek: Departamentu Zarządza-nia RPO, Departamentu Wdrażania Europejskiego Fun-duszu Rozwoju Regionalnego, Departamentu Wdrażania Europejskiego Funduszu Społecznego, Lubelskiej Agen-cji Wspierania Przedsiębiorczości oraz Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Lublinie. Po drugie, aby jak najlepiej przy-gotować dokumentację przetargową postanowiono prze-prowadzić tzn. dialog techniczny z agencjami zajmującymi się projektowaniem stron internetowych.

– Tworząc serwis, który agreguje wszystkie informacje o Regionalnym Programie dla Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020 kierowaliśmy się względami praktycznymi. Uznaliśmy, że nasi beneficjenci zamiast kluczyć pomiędzy kilkoma portalami dużo łatwiej i szybciej odnajdą potrzebne im informacje w jednym miejscu. Nowa strona jest nie tylko spójna wizualnie z portalem ministerstwa, ale także w pełni mobilna, a więc można ją swobodnie przeglądać na urzą-dzeniach typu tablet czy smartphone. Ponadto jest przy-jazna osobom z różnymi niepełnosprawnościami. Wiem, że to rewolucyjna zmiana w porównaniu z dotychczasową stroną internetową, ale jestem przekonany, że nasi benefi-cjenci szybko przyzwyczają się i polubią nowy serwis – wyja-śnia Marek Kowalski, zastępca dyrektora w Departamencie Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym.

Serwis poświęcony RPO WL na lata 2014–2020 funk-cjonuje pod „starym adresem” czyli www.rpo.lubelskie.pl. Warto podkreślić, że dane z dotychczasowych serwisów tj. RPO 2007–2013, EFS 2007–2013 oraz strona LAWP nie zniknęły. Wszystko zostało zarchiwizowane, o czym informują specjalne komunikaty na podstronie każdej z jednostek.

Remigiusz MałeckiDepartament Zarządzania Regionalnym Programem Operacyjnym

Przyzwyczajenie się do nowego wyglądu i struktury strony internetowej Regionalnego Programu Operacyj-nego będzie wymagało czasu. Mamy jednak nadzieję, że serwis spełni oczekiwania. Jesteśmy otwarci na opinie, wskazówki i uwagi dotyczące jego funkcjonowania, aby wspólnie rozwijać go i udoskonalać. Prosimy przekazywać je na adres [email protected] lub wypełnić ankietę „Oceń nasz portal”, znajdującej się w stopce serwisu RPO.

Zobacz jak wygląda nowa strona internetowa RPO. Wpisz www.rpo.lubelskie.pl lub zeskanuj kod.

fotogaleria

Przyroda w powiększeniuJanów Lubelski. Małe miasto w województwie lubelskim. Największy atut? Bez wątpienia przyroda. Zalew, lasy, rzeka. Wymieniać można długo. Nie dziwi więc, że właśnie tutaj powstał jedyny w Polsce interaktywny park nauki i rekreacji, poświęcony środowisku naturalnemu i ekologii. Zoom Natury otwarto w czerwcu, a już w lipcu otrzymał nominację w konkursie Polska Pięknieje – 7 cudów Funduszy Europejskich.

Od oficjalnej inauguracji minęło zaledwie kilka tygodni, ale już teraz Park rekreacji Zoom Natury porównuje się do Centrum Nauki Koper-nik w Warszawie. Położony w otoczeniu zalewu i lasów janowskich park łączy w sobie zabawę i edukację. Oddziaływanie na wszystkie zmysły to pomysł jak skłonić dzieci i młodzież do zainteresowania się przyrodą. Multimedia, dźwięki, zapachy i interakcja z naturą – tak dzisiaj wygląda nowoczesne nauczanie. Tutaj nie ma miejsca na nudę. W czterech różnych laboratoriach poznajemy gatunki roślin i zwierząt żyjących na ziemi janowskiej, ale nie tylko. Jednym z niezwykłych mieszkańców Zoomu Natury jest akcelotl, zwany też różowym smokiem. Na 10 ha powierzchni, obok laboratoriów, można korzystać z jednego z największych w Polsce parków linowych. Na odwiedza-jących czeka też ekstremalny zjazd z Wieży Mocy po 200-metrowej linie nad Zalewem Janowskim lub skok na Diabelskim Wahadle. Dla mniej wymagających dostępne są boiska sportowe, siłownie ze-wnętrzne lub po prostu plażowanie nad wodą. Walory Zoomu Natury doceniło Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju, przyznając mu nomi-nację w konkursie Polska Pięknieje – 7 Cudów Funduszy Europejskich, w kategorii Edukacja. O tym, czy wygra przekonamy się we wrześniu.

Fot.

Urz

ąd M

arsz

ałko

wsk

i Woj

ewód

ztw

a Lu

bels

kieg

o/

Woj

tek

Korn

et i

Mar

cin

Tark

owsk

i

www.rpo.lubelskie.pl

pon.–pt. 7:30–15:30ul. Stefczyka 3b, 20-151 Lublintel.: (81) 441 67 38, fax: (81) 441 67 40e-mail: [email protected]

pon.–pt. 7:30–15:30ul. Stefczyka 3b, 20-151 Lublintel.: (81) 441 67 50, fax: (81) 441 65 76e-mail: [email protected]

pon.–pt. 7:30–15:30ul. Czechowska 19, 20-072 Lublintel.: (81) 441 68 43, fax: (81) 441 68 53e-mail: [email protected]

pon.–pt. 7:30–15:30ul. Wojciechowska 9a, 20-704 Lublintel.: (81) 462 38 12, (81) 462 38 31fax: (81) 462 38 40e-mail: [email protected]

pon.–pt. 7:30–15:30ul. Obywatelska 4, 20-092 Lublintel.: (81) 463 53 63e-mail: [email protected]

pon. 7:30–18:00; wt.–pt. 7:30–15:30ul. Stefczyka 3b, 20-151 Lublintel.: (81) 441 68 64, (81) 441 68 65e-mail: [email protected]

Departament

Zarządzania

Regionalnym

Programem

Operacyjnym

Departament

Wdrażania

Europejskiego

Funduszu Rozwoju

Regionalnego

Departament

Wdrażania

Europejskiego

Funduszu

Społecznego

Lubelska Agencja

Wspierania

Przedsiębiorczości

w Lublinie

Wojewódzki

Urząd Pracy

w Lublinie

Główny Punkt

Informacyjny

w Lublinie

Lokalny Punkt Informacyjny w Białej Podlaskiejpon. 7:30–18:00; wt.–pt. 7:30–15:30ul. Warszawska 14, 21-500 Biała Podlaskatel.: (83) 343 58 44, fax: (83) 342 28 82e-mail: [email protected]

Lokalny Punkt Informacyjny w Zamościupon. 7:30–18:00; wt.–pt. 7:30–15:30ul. Partyzantów 94, 22-400 Zamośćtel.: (84) 638 02 67, fax: (84) 639 31 34e-mail: [email protected]

Lokalny Punkt Informacyjny w Chełmiepon. 7:30–18:00; wt.–pt. 7:30–15:30pl. Niepodległości 1, 22-100 Chełmtel.: (82) 565 19 21, fax: (82) 563 02 08e-mail: [email protected]

Lokalny Punkt Informacyjny w Puławachpon. 7:30–18:00; wt.–pt. 7:30–15:30ul. Centralna 9, 24-100 Puławytel.: (81) 886 61 26, (81) 886 61 27e-mail: [email protected]

/rpowl

/ZarazeniWiedza

Documents

Numer ISSN 2081–8033 - Lubelskie · 2019. 10. 14. · 2 puls regionu NR 1(25)/2015 Lubelski Informator Unijny „Puls Regionu” egzemplarz Marszałka Województwa Lubelskiego,