Nowa ustawa - Prawo Nowa ustawa - Prawo prywatne prywatne

międzynarodowemiędzynarodowe

Dr Mateusz PilichDr Mateusz PilichKatedra Międzynarodowego Prawa Katedra Międzynarodowego Prawa

Prywatnego i Handlowego WPiA Prywatnego i Handlowego WPiA UWUW

Sąd Najwyższy – Biuro Studiów i Sąd Najwyższy – Biuro Studiów i AnalizAnaliz

Plan wykładuPlan wykładu

Funkcja, przedmiot regulacji oraz umiejscowienie Funkcja, przedmiot regulacji oraz umiejscowienie ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe (PPM) w polskim systemie prawnym(PPM) w polskim systemie prawnym

Przebieg prac nad nową ustawą, kontrowersje Przebieg prac nad nową ustawą, kontrowersje towarzyszące jej ustanowieniutowarzyszące jej ustanowieniu

Analiza części przepisów ustawy – praktyczne Analiza części przepisów ustawy – praktyczne przykłady problemów związanych z jej wykładnią przykłady problemów związanych z jej wykładnią i stosowaniem (w zakresie części szczególnej ze i stosowaniem (w zakresie części szczególnej ze szczególnym uwzględnieniem zobowiązań)szczególnym uwzględnieniem zobowiązań)

Uwagi ogólneUwagi ogólne

Ustawa – PPM z 4.2.2011Ustawa – PPM z 4.2.2011

Podstawowe źródło wewnętrznego (autonomicznego) Podstawowe źródło wewnętrznego (autonomicznego) prawa prywatnego międzynarodowegoprawa prywatnego międzynarodowego

Stanowi zasadniczy element polskiego PPM (działu Stanowi zasadniczy element polskiego PPM (działu prawa zajmującego się międzynarodowymi prawa zajmującego się międzynarodowymi stosunkami cywilnoprawnymi), rozumianego stosunkami cywilnoprawnymi), rozumianego sensu sensu strictostricto

Określa wyłącznie „Określa wyłącznie „właściwość prawawłaściwość prawa dla stosunków dla stosunków z zakresu prawa prywatnego związanych z więcej niż z zakresu prawa prywatnego związanych z więcej niż jednym państwem”jednym państwem”(art. 1 ppm)(art. 1 ppm)

Uzupełniana – na poziomie prawa krajowego – Uzupełniana – na poziomie prawa krajowego – przepisami kolizyjnymi ustaw szczególnych (np. przepisami kolizyjnymi ustaw szczególnych (np. prawo wekslowe, prawo czekowe, prawo lotnicze, prawo wekslowe, prawo czekowe, prawo lotnicze, kodeks morski)kodeks morski)

Zmiany w wewnętrznym Zmiany w wewnętrznym prawie kolizyjnym prawie kolizyjnym

wprowadzone ustawąwprowadzone ustawą Z dniem wejścia w życie ustawy (16.5.2011) Z dniem wejścia w życie ustawy (16.5.2011)

uchylone m.in.:uchylone m.in.: art. 6 kodeksu pracyart. 6 kodeksu pracy (prawo właściwe dla niektórych (prawo właściwe dla niektórych

stosunków pracy)stosunków pracy) art. 355 § 1 i 3 k.m.art. 355 § 1 i 3 k.m. (prawo właściwe dla praw (prawo właściwe dla praw

rzeczowych na statku morskim oraz na statku w rzeczowych na statku morskim oraz na statku w budowie), budowie), art. 358 k.m. art. 358 k.m. (statut niektórych zobowiązań (statut niektórych zobowiązań pozaumownych w żegludze morskiej), pozaumownych w żegludze morskiej), art. 359 k.m. art. 359 k.m. (statut zobowiązań umownych w żegludze morskiej)(statut zobowiązań umownych w żegludze morskiej)

Większość norm kolizyjnych prawa lotniczego (Większość norm kolizyjnych prawa lotniczego (art. 10, art. 10, art. 11 ust. 1, art. 12, art. 13 pr.lotn.art. 11 ust. 1, art. 12, art. 13 pr.lotn.))

W odpowiednim zakresie stosuje się odtąd W odpowiednim zakresie stosuje się odtąd przepisy nowej ustawy – PPMprzepisy nowej ustawy – PPM

Powstają zagadnienia międzyczasowe (zob. niżej)Powstają zagadnienia międzyczasowe (zob. niżej)

Problematyka międzyczasowa Problematyka międzyczasowa (I)(I)

Zmiana ustawy kolizyjnej obowiązującej w siedzibie Zmiana ustawy kolizyjnej obowiązującej w siedzibie sądu sądu oddziałuje na sprawyoddziałuje na sprawy wszczęte po dniu wszczęte po dniu wejścia w życie ustawy bądź jeszcze prawomocnie wejścia w życie ustawy bądź jeszcze prawomocnie niezakończone (niezakończone (vide vide art. 316 § 1 kpc), wynikłe ze art. 316 § 1 kpc), wynikłe ze stosunków powstałych przed 16 maja br.stosunków powstałych przed 16 maja br.

Jest to Jest to potencjalniepotencjalnie jeden z przypadków tzw. jeden z przypadków tzw. zmiany statutu zmiany statutu (tj. zmiany prawa właściwego dla (tj. zmiany prawa właściwego dla określonego stosunku)określonego stosunku)

Zasadniczo typowy problem intertemporalny, Zasadniczo typowy problem intertemporalny, rozstrzygany analogicznie, jak w prawie rozstrzygany analogicznie, jak w prawie merytorycznym (tak ostatnio M. Kłoda, KPP 2011 z. merytorycznym (tak ostatnio M. Kłoda, KPP 2011 z. 2)2)

Problematyka międzyczasowa Problematyka międzyczasowa (II)(II)

Przykłady rozstrzygnięć a propos PPM:Przykłady rozstrzygnięć a propos PPM: Zdolność prawna, do czynności prawnych osób fizycznychZdolność prawna, do czynności prawnych osób fizycznych (art. (art.

11 i nast. ppm) zasadniczo według nowej ustawy 11 i nast. ppm) zasadniczo według nowej ustawy od dnia jej od dnia jej wejścia w życiewejścia w życie

Dobra osobisteDobra osobiste – ustawa nowa dotyczy wskazania prawa – ustawa nowa dotyczy wskazania prawa właściwego dla dóbr (art. 16 ust. 1 ppm) przysługujących właściwego dla dóbr (art. 16 ust. 1 ppm) przysługujących osobom w jakimkolwiek czasie, lecz osobom w jakimkolwiek czasie, lecz środki ochrony przeciwko środki ochrony przeciwko naruszeniu naruszeniu (art. 16 ust. 2 i 3 ppm) – wskazanie prawa wg nowej (art. 16 ust. 2 i 3 ppm) – wskazanie prawa wg nowej ustawy tylko jeśli zdarzenie ustawy tylko jeśli zdarzenie po dniu jej wejścia w życiepo dniu jej wejścia w życie

Forma czynności prawnych Forma czynności prawnych – – tempus regit actum, tempus regit actum, a więc art. 12 a więc art. 12 ppm z 1965 r. stosuje się do czynności zawartych przed ppm z 1965 r. stosuje się do czynności zawartych przed 16.5.201116.5.2011

Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami Stosunki osobiste i majątkowe między małżonkami – stosuje się – stosuje się bezpośrednio ustawę nową, ale nie dotyczy to bezpośrednio ustawę nową, ale nie dotyczy to stosunków stosunków majątkowych opartych na umowie majątkowej małżonkówmajątkowych opartych na umowie majątkowej małżonków, do , do której stosuje się ustawę dawną (art. 17 § 2 ppm z 1965 r.; której stosuje się ustawę dawną (art. 17 § 2 ppm z 1965 r.; tempus regit actumtempus regit actum))

PPM w perspektywie PPM w perspektywie europejskiejeuropejskiej

Europejskie ramy prawne muszą być brane pod Europejskie ramy prawne muszą być brane pod uwagę przez ustawodawcę (vide art. 91 ust. 3 uwagę przez ustawodawcę (vide art. 91 ust. 3 Konstytucji RP)Konstytucji RP)

Podstawa kompetencji UE w dziedzinie PPM – art. Podstawa kompetencji UE w dziedzinie PPM – art. 81 TFUE (ex art. 65 TWE)81 TFUE (ex art. 65 TWE)

Dylemat prawodawcy UE: zbliżanie Dylemat prawodawcy UE: zbliżanie (harmonizacja) czy raczej ujednolicanie PPM?(harmonizacja) czy raczej ujednolicanie PPM?

Wymiar polityczny – programy Rady Europejskiej:Wymiar polityczny – programy Rady Europejskiej: Program haski: Wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i Program haski: Wzmacnianie wolności, bezpieczeństwa i

sprawiedliwości w UEsprawiedliwości w UE (Dz. Urz. z 2005 C 53, s. 1) (Dz. Urz. z 2005 C 53, s. 1)

Program sztokholmski: Otwarta i bezpieczna Europa dla Program sztokholmski: Otwarta i bezpieczna Europa dla dobra i ochrony obywatelidobra i ochrony obywateli (Dz. Urz. z 2010 C 115, s. 1) (Dz. Urz. z 2010 C 115, s. 1)

Czy przed nami kodyfikacja PPM w ramach UE?Czy przed nami kodyfikacja PPM w ramach UE?

Acquis communautaire Acquis communautaire w w dziedzinie europejskiego PPMdziedzinie europejskiego PPM

Instrumenty obowiązujące:Instrumenty obowiązujące: Rozporządzenie nr 593/2008 „Rzym I”Rozporządzenie nr 593/2008 „Rzym I” Rozporządzenie nr 864/2007 „Rzym II”Rozporządzenie nr 864/2007 „Rzym II” Rozporządzenie nr 4/2009 (alimenty) – wraz z protokołem Rozporządzenie nr 4/2009 (alimenty) – wraz z protokołem

haskim o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – haskim o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – obowiązują od 18 czerwca 2011 r.obowiązują od 18 czerwca 2011 r.

Rozporządzenie nr 1259/2010 (rozwody) – w ramach tzw. Rozporządzenie nr 1259/2010 (rozwody) – w ramach tzw. wzmocnionej współpracy, Polska na razie nie uczestniczywzmocnionej współpracy, Polska na razie nie uczestniczy

Procedura legislacyjna w toku:Procedura legislacyjna w toku: Projekt rozporządzenia PE i Rady w sprawach spadkowych, nr Projekt rozporządzenia PE i Rady w sprawach spadkowych, nr

międzyinst. 2009/0157 (COD) – projekt oczekuje na czytania w międzyinst. 2009/0157 (COD) – projekt oczekuje na czytania w PE oraz debatę w Radzie, możliwe przyjęcie w grudniu br.PE oraz debatę w Radzie, możliwe przyjęcie w grudniu br.

Projekty rozporządzeń Rady w sprawach ustrojów maj.: małż. Projekty rozporządzeń Rady w sprawach ustrojów maj.: małż. oraz zarejestr. zw. partnerskich – wnioski Komisji skierowane oraz zarejestr. zw. partnerskich – wnioski Komisji skierowane do Rady (KOM(2011) 126 i 127 wersje ostateczne), przyjęcie do Rady (KOM(2011) 126 i 127 wersje ostateczne), przyjęcie pierwszego jest prawdopodobne, drugiego – na razie wątpliwepierwszego jest prawdopodobne, drugiego – na razie wątpliwe

Przebieg prac nad ustawąPrzebieg prac nad ustawą

Spiritus movens Spiritus movens prac legislacyjnych – prof. dr hab. Maksymilian Pazdan prac legislacyjnych – prof. dr hab. Maksymilian Pazdan (em. pracownik UŚl, obecnie ALK w Warszawie)(em. pracownik UŚl, obecnie ALK w Warszawie)

Dwie konferencje – 1993, 1998Dwie konferencje – 1993, 1998 Referat M. Pazdana na posiedzeniu Komitetu Nauk Prawnych PAN (1998)Referat M. Pazdana na posiedzeniu Komitetu Nauk Prawnych PAN (1998) Komisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego (2001) – formalny początek pracKomisja Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego (2001) – formalny początek prac Pierwsza wersja projektu – 2004 r.Pierwsza wersja projektu – 2004 r. 2005 – konferencje eksperckie2005 – konferencje eksperckie Ostateczny projekt KKPC – październik 2006, dalsze poprawki wywołane Ostateczny projekt KKPC – październik 2006, dalsze poprawki wywołane

zmianami w prawie europejskimzmianami w prawie europejskim Dopiero dwa lata później (październik 2008) projekt rządowy wniesiony Dopiero dwa lata później (październik 2008) projekt rządowy wniesiony

do Sejmu (druk VI kad. nr 1277)do Sejmu (druk VI kad. nr 1277) Silny konflikt „szkoły krakowskiej” (przeciwko ustawie) z „katowicką” (za Silny konflikt „szkoły krakowskiej” (przeciwko ustawie) z „katowicką” (za

ustawą), negatywne opinie prof. dra hab. Andrzeja Mączyńskiegoustawą), negatywne opinie prof. dra hab. Andrzeja Mączyńskiego Uchwalenie przez Sejm 4.2.2011 r., Senat nie wniósł poprawek (marzec Uchwalenie przez Sejm 4.2.2011 r., Senat nie wniósł poprawek (marzec

2011) – na ostatniej prostej spór polityczny o związki jednopłciowe2011) – na ostatniej prostej spór polityczny o związki jednopłciowe Publikacja: Publikacja: Dz. U. Nr 80, poz. 432Dz. U. Nr 80, poz. 432

Motywy uchwalenia ustawyMotywy uchwalenia ustawy

Zdaniem projektodawców:Zdaniem projektodawców: Konieczne zharmonizowanie polskiego PPMKonieczne zharmonizowanie polskiego PPM

z prawem europejskimz prawem europejskim Usunięcie luk istniejących w ustawie z 1965 r.Usunięcie luk istniejących w ustawie z 1965 r. Prawo europejskie – niekompletne, powstaje Prawo europejskie – niekompletne, powstaje

stosunkowo wolno (jest pole do działania dla stosunkowo wolno (jest pole do działania dla krajowego prawodawcy)krajowego prawodawcy)

Dyskusja w sprawie potrzeby uchwalenia Dyskusja w sprawie potrzeby uchwalenia nowej ustawy – zob. „Zeszyty Prawnicze BAS” nowej ustawy – zob. „Zeszyty Prawnicze BAS” 20092009z. 1, s. 11 i n.z. 1, s. 11 i n.

Struktura ustawyStruktura ustawy

Część ogólna – uregulowane typowe Część ogólna – uregulowane typowe zagadnienia i instytucje PPM, jak zagadnienia i instytucje PPM, jak zwłaszcza: odesłanie zwrotne (art. 5), zwłaszcza: odesłanie zwrotne (art. 5), klauzula porządku publicznego (art. 7), klauzula porządku publicznego (art. 7), przepisy wymuszające swoje przepisy wymuszające swoje zastosowanie (art. 8), niejednolite prawo zastosowanie (art. 8), niejednolite prawo (art. 9)(art. 9)

Część szczegółowa – od rozdziału 2 do 17 Część szczegółowa – od rozdziału 2 do 17 (art. 11-68)(art. 11-68)

Przepisy zmieniające i końcowePrzepisy zmieniające i końcowe

Wykładnia przepisów Wykładnia przepisów ustawyustawy

Ilustracja problemu: poprawka art. 54a (odrzucona Ilustracja problemu: poprawka art. 54a (odrzucona

przez Sejm i później Senat), roszczenie o przez Sejm i później Senat), roszczenie o distributive distributive

awardaward Przyczyny osobliwości wykładni (granice wykładni Przyczyny osobliwości wykładni (granice wykładni

systemowej w PPM):systemowej w PPM): Swoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznikSwoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznik Przedmiot regulacji PPM: tzw. Przedmiot regulacji PPM: tzw. stosunki życiowestosunki życiowe (nie (nie

prawne, można powiedzieć: przed-prawne)prawne, można powiedzieć: przed-prawne)

W prawie prywatnym międzynarodowym dominuje W prawie prywatnym międzynarodowym dominuje

tzw. kwalifikacja funkcjonalna (autonomiczna)tzw. kwalifikacja funkcjonalna (autonomiczna)

Łączniki w nowej ustawieŁączniki w nowej ustawie

Łącznikiem nazywamy tę część normy kolizyjnej, która odpowiada Łącznikiem nazywamy tę część normy kolizyjnej, która odpowiada

za wskazanie prawa właściwego („łączy” stosunek życiowy z za wskazanie prawa właściwego („łączy” stosunek życiowy z

systemem prawnym)systemem prawnym) Kontynuacja trendów dawnej ustawy z 1965 r.:Kontynuacja trendów dawnej ustawy z 1965 r.:

Swoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznikSwoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznik Przedmiot regulacji PPM: tzw. Przedmiot regulacji PPM: tzw. stosunki życiowestosunki życiowe (nie prawne, (nie prawne,

można powiedzieć: przed-prawne)można powiedzieć: przed-prawne)

Nowości w porównaniu do ustawy z 1965 r.:Nowości w porównaniu do ustawy z 1965 r.: Swoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznikSwoista struktura normy kolizyjnej PPM: zakres, łącznik Przedmiot regulacji PPM: tzw. Przedmiot regulacji PPM: tzw. stosunki życiowestosunki życiowe (nie prawne, (nie prawne,

można powiedzieć: przed-prawne)można powiedzieć: przed-prawne)

Przegląd przepisów - Część Przegląd przepisów - Część ogólnaogólna

Artykuł 1Artykuł 1[Zakres regulacji ustawy][Zakres regulacji ustawy]

Ustawa nowaUstawa nowa

Ustawa niniejsza reguluje właściwość Ustawa niniejsza reguluje właściwość prawa dla stosunków z zakresu prawa prawa dla stosunków z zakresu prawa prywatnego związanych z więcej niż prywatnego związanych z więcej niż jednym państwem. jednym państwem.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 1. Art. 1. § 1. Ustawa niniejsza określa § 1. Ustawa niniejsza określa

prawo właściwe dla międzynarodowych prawo właściwe dla międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych w stosunków osobistych i majątkowych w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy.opiekuńczego oraz prawa pracy.

§ 2. Przepisów ustawy niniejszej nie § 2. Przepisów ustawy niniejszej nie stosuje się, jeżeli umowa stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której międzynarodowa, której Polska Polska Rzeczpospolita LudowaRzeczpospolita Ludowa jest stroną, jest stroną, postanawia inaczej. postanawia inaczej.

Art. 1 nowej ustawy nie odbiega szczególnie od dotychczasowegoArt. 1 nowej ustawy nie odbiega szczególnie od dotychczasowego Usunięcie odpowiednika dotychczas. § 2 wynika z faktu, że pierwszeństwo Usunięcie odpowiednika dotychczas. § 2 wynika z faktu, że pierwszeństwo

konwencji definiuje aktualnie art. 91 Konstytucjikonwencji definiuje aktualnie art. 91 Konstytucji Ważne jednak, aby pamiętać o Ważne jednak, aby pamiętać o bezwarunkowymbezwarunkowym pierwszeństwie (nie tylko pierwszeństwie (nie tylko

wtedy, gdy przepis konwencyjny „nie daje się pogodzić” z ustawowymwtedy, gdy przepis konwencyjny „nie daje się pogodzić” z ustawowym

Artykuł 2Artykuł 2[Wielorakie obywatelstwo][Wielorakie obywatelstwo]

Ustawa nowaUstawa nowa Art. 2.Art. 2. 1. Jeżeli ustawa przewiduje właściwość  1. Jeżeli ustawa przewiduje właściwość

prawa ojczystego, obywatel polski podlega prawa ojczystego, obywatel polski podlega prawu polskiemu, chociażby prawo innego prawu polskiemu, chociażby prawo innego państwa uznawało go za obywatela tego państwa uznawało go za obywatela tego państwa.państwa.

2. Cudzoziemiec mający obywatelstwo dwóch 2. Cudzoziemiec mający obywatelstwo dwóch lub więcej państw podlega, jako prawu lub więcej państw podlega, jako prawu ojczystemu, prawu tego z nich, z którym jest ojczystemu, prawu tego z nich, z którym jest najściślej związany.najściślej związany.

3. Jeżeli ustawa uzależnia właściwość prawa od 3. Jeżeli ustawa uzależnia właściwość prawa od tego, czy określone osoby są obywatelami tego tego, czy określone osoby są obywatelami tego samego państwa, do przyjęcia, iż wymaganie samego państwa, do przyjęcia, iż wymaganie to jest spełnione, wystarczy, że prawo tego to jest spełnione, wystarczy, że prawo tego państwa osoby te uznaje za swoich obywateli. państwa osoby te uznaje za swoich obywateli.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 2. Art. 2. § 1. Jeżeli ustawa przewiduje § 1. Jeżeli ustawa przewiduje

właściwość prawa ojczystego, obywatel polski właściwość prawa ojczystego, obywatel polski podlega prawu polskiemu, chociażby prawo podlega prawu polskiemu, chociażby prawo innego państwa uznawało go za obywatela innego państwa uznawało go za obywatela tego państwa.tego państwa.

§ 2. Cudzoziemiec mający obywatelstwo § 2. Cudzoziemiec mający obywatelstwo dwóch lub więcej państw podlega, jako prawu dwóch lub więcej państw podlega, jako prawu ojczystemu, prawu tego z nich, z którym jest ojczystemu, prawu tego z nich, z którym jest najściślej związany. najściślej związany.

W większej części tylko powtórzenie starej ustawy, z zachowaniem tych samych W większej części tylko powtórzenie starej ustawy, z zachowaniem tych samych

zasad: a) ekskluzywności obywatelstwa polskiego (ust. 1), b) ściślejszego zasad: a) ekskluzywności obywatelstwa polskiego (ust. 1), b) ściślejszego

związku, gdy chodzi o cudzoziemców o wielorakim obywatelstwie (ust. 2)związku, gdy chodzi o cudzoziemców o wielorakim obywatelstwie (ust. 2) Zachowanie zasady ust. 1 – współcześnie dyskusyjne i problematyczneZachowanie zasady ust. 1 – współcześnie dyskusyjne i problematyczne Nowość ust. 3 – faktyczne wspólne obywatelstwo (pytanie o relację do ust. 1)Nowość ust. 3 – faktyczne wspólne obywatelstwo (pytanie o relację do ust. 1)

Artykuł 3Artykuł 3[Łącznik subsydiarny w stosunku do [Łącznik subsydiarny w stosunku do

obywatelstwa]obywatelstwa]Ustawa nowaUstawa nowa Art. 3.Art. 3. 1. Jeżeli ustawa przewiduje właściwość  1. Jeżeli ustawa przewiduje właściwość

prawa ojczystego, a obywatelstwa danej osoby prawa ojczystego, a obywatelstwa danej osoby ustalić nie można, osoba ta nie ma obywatelstwa ustalić nie można, osoba ta nie ma obywatelstwa żadnego państwa albo nie można ustalić treści żadnego państwa albo nie można ustalić treści prawa ojczystego, stosuje się prawo państwa, w prawa ojczystego, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania; w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania; w razie braku miejsca zamieszkania stosuje się razie braku miejsca zamieszkania stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się miejsce jej prawo państwa, w którym znajduje się miejsce jej zwykłego pobytu.zwykłego pobytu.

2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która uzyskała ochronę w innym państwie osoby, która uzyskała ochronę w innym państwie niż państwo ojczyste w związku z faktem, że jej niż państwo ojczyste w związku z faktem, że jej więzy z państwem ojczystym uległy trwałemu więzy z państwem ojczystym uległy trwałemu zerwaniu z powodu naruszania w tym państwie zerwaniu z powodu naruszania w tym państwie podstawowych praw człowieka. podstawowych praw człowieka.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 3. Art. 3. Jeżeli ustawa przewiduje właściwość Jeżeli ustawa przewiduje właściwość

prawa ojczystego, a obywatelstwa danej prawa ojczystego, a obywatelstwa danej osoby ustalić nie można albo osoba ta nie ma osoby ustalić nie można albo osoba ta nie ma obywatelstwa żadnego państwa, stosuje się obywatelstwa żadnego państwa, stosuje się prawo państwa, w którym znajduje się jej prawo państwa, w którym znajduje się jej miejsce zamieszkania. miejsce zamieszkania.

W ust. 1 rozszerza się możliwość stosowania substytucyjnego łącznika w W ust. 1 rozszerza się możliwość stosowania substytucyjnego łącznika w

zakresie tzw. prawa personalnego (także przypadek, gdy nie można ustalić zakresie tzw. prawa personalnego (także przypadek, gdy nie można ustalić

treści prawa ojczystego – mimo że obywatelstwo osoby jest ustalone)treści prawa ojczystego – mimo że obywatelstwo osoby jest ustalone) Wprowadzenie tzw. kaskady łączników (miejsce zamieszkania-zwykłego Wprowadzenie tzw. kaskady łączników (miejsce zamieszkania-zwykłego

pobytu) – trudność w odróżnieniu obu pojęćpobytu) – trudność w odróżnieniu obu pojęć

Artykuł 5Artykuł 5[Odesłanie][Odesłanie]

Ustawa nowaUstawa nowa Art. 5.Art. 5. 1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako  1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako

właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do danego stosunku prawnego prawo polskie, do danego stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie.stosuje się prawo polskie.

2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli wskazanie prawa właściwego:wskazanie prawa właściwego:

1) nastąpiło w drodze wyboru prawa;1) nastąpiło w drodze wyboru prawa; 2) dotyczy formy czynności prawnej;2) dotyczy formy czynności prawnej; 3) dotyczy zobowiązań umownych, 3) dotyczy zobowiązań umownych,

pozaumownych lub z jednostronnych czynności pozaumownych lub z jednostronnych czynności prawnych, dla których prawo właściwe określa prawnych, dla których prawo właściwe określa niniejsza ustawa. niniejsza ustawa.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 4. Art. 4. § 1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako § 1. Jeżeli prawo obce, wskazane jako

właściwe przez ustawę niniejszą, każe właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do danego stosunku prawnego stosować do danego stosunku prawnego prawo polskie, stosuje się prawo polskie.prawo polskie, stosuje się prawo polskie.

§ 2. Jeżeli obce prawo ojczyste, wskazane § 2. Jeżeli obce prawo ojczyste, wskazane jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe jako właściwe przez ustawę niniejszą, każe stosować do danego stosunku prawnego inne stosować do danego stosunku prawnego inne prawo obce, stosuje się to inne prawo . prawo obce, stosuje się to inne prawo .

Konstrukcja odesłania jest wspólna obu ustawom – wskazanie prawa obcego Konstrukcja odesłania jest wspólna obu ustawom – wskazanie prawa obcego

przez ustawę nie jest wskazaniem bezpośrednio prawa materialnego (sąd przez ustawę nie jest wskazaniem bezpośrednio prawa materialnego (sąd

upewnia się najpierw co do treści obcych przepisów kolizyjnych)upewnia się najpierw co do treści obcych przepisów kolizyjnych) Nowa ustawa pomija jednak zupełnie odesłanie dalsze (art. 4 § 2 ppm 1965)Nowa ustawa pomija jednak zupełnie odesłanie dalsze (art. 4 § 2 ppm 1965) Odesłanie zwrotne zostało dodatkowo ograniczone przez art. 5 ust. 2 ppm 2011Odesłanie zwrotne zostało dodatkowo ograniczone przez art. 5 ust. 2 ppm 2011

Artykuł 6Artykuł 6[Przedmiot wskazania][Przedmiot wskazania]

Ustawa nowaUstawa nowa Art. 6.Art. 6. 1. Prawo właściwe stosowane na  1. Prawo właściwe stosowane na

podstawie przepisów ustawy niniejszej podstawie przepisów ustawy niniejszej obejmuje także przepisy prawa obejmuje także przepisy prawa publicznego, które według tego prawa publicznego, które według tego prawa znajdują zastosowanie do danego znajdują zastosowanie do danego stosunku prawnego.stosunku prawnego.

2. Jeżeli prawo właściwe dla ocenianego 2. Jeżeli prawo właściwe dla ocenianego stosunku prawnego zawiera przepisy stosunku prawnego zawiera przepisy przewidujące domniemania prawne lub przewidujące domniemania prawne lub inne reguły określające ciężar dowodu, inne reguły określające ciężar dowodu, odnoszące się do tego stosunku, stosuje odnoszące się do tego stosunku, stosuje się te przepisy. się te przepisy.

Ustawa dawnaUstawa dawna Brak odpowiednikaBrak odpowiednika

Przepis nie zawiera nowych treści – w świetle zasad ppm nie ulega Przepis nie zawiera nowych treści – w świetle zasad ppm nie ulega

wątpliwości, że wskazanie następuje tylko dla stosunków z zakresu prawa wątpliwości, że wskazanie następuje tylko dla stosunków z zakresu prawa

prywatnego, jednakże przedmiot wskazania obejmuje prywatnego, jednakże przedmiot wskazania obejmuje wszystkie istotne normy wszystkie istotne normy

prawa merytorycznegoprawa merytorycznego, bez względu na ich zaszeregowanie jako prywatno- , bez względu na ich zaszeregowanie jako prywatno-

bądź publicznoprawnychbądź publicznoprawnych Także ust. 2 nie rozstrzyga kwestii zasadniczo wątpliwejTakże ust. 2 nie rozstrzyga kwestii zasadniczo wątpliwej

Artykuł 8Artykuł 8[Przepisy wymuszające swoje [Przepisy wymuszające swoje

zastosowanie]zastosowanie]Ustawa nowaUstawa nowa Art. 8.Art. 8. 1. Wskazanie prawa obcego nie wyłącza  1. Wskazanie prawa obcego nie wyłącza

zastosowania tych przepisów prawa polskiego, z zastosowania tych przepisów prawa polskiego, z których treści lub celów w sposób niewątpliwy których treści lub celów w sposób niewątpliwy wynika, że regulują one podlegający ocenie wynika, że regulują one podlegający ocenie stosunek prawny bez względu na to, jakiemu prawu stosunek prawny bez względu na to, jakiemu prawu on podlega.on podlega.

2. Przy stosowaniu prawa właściwego można 2. Przy stosowaniu prawa właściwego można uwzględnić przepisy bezwzględnie wiążące innego uwzględnić przepisy bezwzględnie wiążące innego państwa, z którymi oceniany stosunek prawny jest państwa, z którymi oceniany stosunek prawny jest ściśle związany, jeżeli przepisy te, według prawa ściśle związany, jeżeli przepisy te, według prawa tego państwa, stosuje się bez względu na to, tego państwa, stosuje się bez względu na to, jakiemu prawu ten stosunek podlega. Podczas jakiemu prawu ten stosunek podlega. Podczas rozstrzygania o uwzględnieniu tych przepisów rozstrzygania o uwzględnieniu tych przepisów należy mieć na uwadze ich naturę i cel oraz skutki, należy mieć na uwadze ich naturę i cel oraz skutki, które wynikną z ich uwzględnienia oraz te, które które wynikną z ich uwzględnienia oraz te, które wyniknęłyby w razie ich pominięcia.wyniknęłyby w razie ich pominięcia.

Ustawa dawnaUstawa dawna Brak odpowiednikaBrak odpowiednika

Regulowana instytucja jest od dawna przedmiotem rozważań doktrynalnychRegulowana instytucja jest od dawna przedmiotem rozważań doktrynalnych Co do zasady, przepis jest potrzebny (zbyt formalistyczne podejście sądów – przykład Co do zasady, przepis jest potrzebny (zbyt formalistyczne podejście sądów – przykład

wyroku SA w Katowicach z dnia 12.10.2001, I ACa 383/01)wyroku SA w Katowicach z dnia 12.10.2001, I ACa 383/01) Wątpliwości może budzić ust. 2, odmienny niż art. 9 Rzymu I – w obronie pol. ustawy, Wątpliwości może budzić ust. 2, odmienny niż art. 9 Rzymu I – w obronie pol. ustawy,

zob. M. A. Zachariasiewicz, PPPM t. 7, 2010, s. 31 i n.zob. M. A. Zachariasiewicz, PPPM t. 7, 2010, s. 31 i n.

Artykuł 9Artykuł 9[Niejednolite prawo][Niejednolite prawo]

Ustawa nowaUstawa nowa Art. 9.Art. 9. Jeżeli w państwie, którego  Jeżeli w państwie, którego

prawo jest właściwe, obowiązują prawo jest właściwe, obowiązują różne systemy prawne, prawo różne systemy prawne, prawo tego państwa wskazuje, który z tego państwa wskazuje, który z tych systemów należy stosować. tych systemów należy stosować. W razie braku takiego wskazania, W razie braku takiego wskazania, stosuje się ten z tych systemów, stosuje się ten z tych systemów, który związany jest najściślej z który związany jest najściślej z danym stosunkiem prawnym. danym stosunkiem prawnym.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 5. Art. 5. Jeżeli w państwie, którego Jeżeli w państwie, którego

prawo jest właściwe, obowiązują prawo jest właściwe, obowiązują różne systemy prawne, prawo różne systemy prawne, prawo tego państwa rozstrzyga, który z tego państwa rozstrzyga, który z tych systemów stosować należy.tych systemów stosować należy.

Korzystne i słuszne rozszerzenie treści dotychczasowego art. 5 ppm 1965Korzystne i słuszne rozszerzenie treści dotychczasowego art. 5 ppm 1965 Przykład: zawarcie małżeństwa polsko-amerykańskiegoPrzykład: zawarcie małżeństwa polsko-amerykańskiego Najściślejszy związek oceni organ stosujący prawoNajściślejszy związek oceni organ stosujący prawo Zwrócenie uwagi na ograniczony zakres zastosowania art. 9 nowego ppm Zwrócenie uwagi na ograniczony zakres zastosowania art. 9 nowego ppm

(wyłączone sytuacje, gdy sam łącznik wskazuje już bezpośrednio miejsce)(wyłączone sytuacje, gdy sam łącznik wskazuje już bezpośrednio miejsce)

Artykuł 10Artykuł 10[Statut posiłkowy][Statut posiłkowy]

Ustawa nowaUstawa nowa Art. 10.Art. 10. 1. Jeżeli nie można  1. Jeżeli nie można

ustalić okoliczności, od których ustalić okoliczności, od których zależy właściwość prawa, stosuje zależy właściwość prawa, stosuje się prawo najściślej związane z się prawo najściślej związane z danym stosunkiem prawnym.danym stosunkiem prawnym.

2. Jeżeli nie można stwierdzić w 2. Jeżeli nie można stwierdzić w rozsądnym terminie treści rozsądnym terminie treści właściwego prawa obcego, stosuje właściwego prawa obcego, stosuje się prawo polskie.się prawo polskie.

Ustawa dawnaUstawa dawna Art. 7. Art. 7. Jeżeli nie można ustalić Jeżeli nie można ustalić

okoliczności, od których zależy okoliczności, od których zależy właściwość określonego prawa właściwość określonego prawa obcego, albo jeżeli nie można obcego, albo jeżeli nie można stwierdzić treści właściwego stwierdzić treści właściwego prawa obcego, stosuje się prawo prawa obcego, stosuje się prawo polskie .polskie .

Artykułowi 7 ppm z 1965 r. zarzucano, że zbyt szybko narzuca właściwość prawa polskiegoArtykułowi 7 ppm z 1965 r. zarzucano, że zbyt szybko narzuca właściwość prawa polskiego Ust. 1 ogranicza znacznie możliwość stosowania Ust. 1 ogranicza znacznie możliwość stosowania legis fori legis fori – będzie ono właściwe tylko wtedy, – będzie ono właściwe tylko wtedy,

gdy będzie obiektywnie „najściślej związane” ze stosunkiem w świetle tych okoliczności, które gdy będzie obiektywnie „najściślej związane” ze stosunkiem w świetle tych okoliczności, które

sąd ustali w toku postępowaniasąd ustali w toku postępowania Pytanie, co oznacza w ust. 2 „w rozsądnym terminie”; należałoby także dopowiedzieć: „przy Pytanie, co oznacza w ust. 2 „w rozsądnym terminie”; należałoby także dopowiedzieć: „przy

wykorzystaniu dostępnych sądowi środków” (art. 1143 kpc) – będą problemy praktycznewykorzystaniu dostępnych sądowi środków” (art. 1143 kpc) – będą problemy praktyczne

Przegląd przepisów i Przegląd przepisów i problemów - Część szczególnaproblemów - Część szczególna

Odesłania do konwencjiOdesłania do konwencjii rozporządzeń europejskichi rozporządzeń europejskich

Przepisów odsyłających do aktów normatywnych prawa Przepisów odsyłających do aktów normatywnych prawa europejskiego lub międzynarodowego jest w tekście ustawy europejskiego lub międzynarodowego jest w tekście ustawy aż 7, i to w sprawach o fundamentalnym znaczeniu – dot. aż 7, i to w sprawach o fundamentalnym znaczeniu – dot. zobowiązań umownych i pozaumownych, pieczy rodzicielskiej, zobowiązań umownych i pozaumownych, pieczy rodzicielskiej, opieki i kurateli, formy testamentów (art. 28 ust. 1, art. 33, opieki i kurateli, formy testamentów (art. 28 ust. 1, art. 33, art. 34, art. 56 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 63, art. 66 ust. 1)art. 34, art. 56 ust. 1, art. 59 ust. 1, art. 63, art. 66 ust. 1)

Ogólna ocena takich zabiegów powinna być raczej Ogólna ocena takich zabiegów powinna być raczej negatywnanegatywna: wyszczególnione w ustawie akty nie są : wyszczególnione w ustawie akty nie są wszystkimi, które aktualnie obowiązują, będą dochodziły nowewszystkimi, które aktualnie obowiązują, będą dochodziły nowe

Rola informacyjna przepisów jest wątpliwa – organ stosujący Rola informacyjna przepisów jest wątpliwa – organ stosujący prawo uwzględni niekiedy konwencje (np. bilateralne o prawo uwzględni niekiedy konwencje (np. bilateralne o pomocy prawnej w sprawach cywilnych i karnych) z pomocy prawnej w sprawach cywilnych i karnych) z pierwszeństwem przed wielostronnymi bądź przed pierwszeństwem przed wielostronnymi bądź przed rozporządzeniamirozporządzeniami

Poza tym następują liczne odesłania jako element hipotezy Poza tym następują liczne odesłania jako element hipotezy norm prawnych statuowanych przez poszczególne przepisy norm prawnych statuowanych przez poszczególne przepisy (np. art. 30 ust. 1 i 2) – mniej wątpliwe(np. art. 30 ust. 1 i 2) – mniej wątpliwe

Wybór prawa właściwegoWybór prawa właściwego Tzw. łącznik subiektywny – wybór prawa właściwego przez strony – jest Tzw. łącznik subiektywny – wybór prawa właściwego przez strony – jest

traktowany jako znacznie ważniejszy niż dotychczastraktowany jako znacznie ważniejszy niż dotychczas Oprócz zobowiązań umownych (art. 3 Rzymu I), pozaumownych (art. 14 Oprócz zobowiązań umownych (art. 3 Rzymu I), pozaumownych (art. 14

Rzymu II) i alimentacyjnych (art. 7 protokołu haskiego w zw. z art. 15 Rzymu II) i alimentacyjnych (art. 7 protokołu haskiego w zw. z art. 15 rozporz. alim. 4/2009), strona lub strony wskazują prawo właściwe dla:rozporz. alim. 4/2009), strona lub strony wskazują prawo właściwe dla:

pełnomocnictwa (art. 23 ust. 1 ppm);pełnomocnictwa (art. 23 ust. 1 ppm); zobowiązania z jednostronnej czynności prawnej (art. 32 ust. 1 ppm);zobowiązania z jednostronnej czynności prawnej (art. 32 ust. 1 ppm); umowy o arbitraż, tzn. zapisu na sąd polubowny (art. 39 ust. 1 ppm);umowy o arbitraż, tzn. zapisu na sąd polubowny (art. 39 ust. 1 ppm); stosunków majątkowych (art. 52 ust. 1 ppm) lub umowy majątkowej stosunków majątkowych (art. 52 ust. 1 ppm) lub umowy majątkowej

małżonków (art. 52 ust. 2 ppm) - jednak z ograniczeniem do prawa miejsca małżonków (art. 52 ust. 2 ppm) - jednak z ograniczeniem do prawa miejsca zwykłego pobytu lub zamieszkania jednego z małżonków;zwykłego pobytu lub zamieszkania jednego z małżonków;

sprawy spadkowej – z ograniczeniem do prawa ojczystego, miejsca sprawy spadkowej – z ograniczeniem do prawa ojczystego, miejsca zamieszkania lub zwykłego pobytu spadkodawcy z chwili dokonania zamieszkania lub zwykłego pobytu spadkodawcy z chwili dokonania czynności lub z chwili śmierci (art. 64 ust. 1 ppm) – wybór prawa z tego czynności lub z chwili śmierci (art. 64 ust. 1 ppm) – wybór prawa z tego ostatniego momentu aktualizuje się na chwilę śmierci – ostatniego momentu aktualizuje się na chwilę śmierci – niejasna niejasna konstrukcja przepisu konstrukcja przepisu (nie wiadomo, czy „tą czynnością” jest dokonanie (nie wiadomo, czy „tą czynnością” jest dokonanie wyboru prawa, czy też sporządzenie testamentu bądź innej czynności wyboru prawa, czy też sporządzenie testamentu bądź innej czynności mortis mortis causacausa))

Ogólnie jest to tendencja pozytywna, zgodna z aktualnym stanem ppmOgólnie jest to tendencja pozytywna, zgodna z aktualnym stanem ppm Problemy praktyczne są jednak nieuniknioneProblemy praktyczne są jednak nieuniknione

Statut personalny osób Statut personalny osób fizycznych (I)fizycznych (I)

Wieloznaczność pojęcia: „statut personalny”:Wieloznaczność pojęcia: „statut personalny”: Prawo właściwe dla zdolności osób – art. 11 w przypadku Prawo właściwe dla zdolności osób – art. 11 w przypadku

osób fizycznychosób fizycznych Prawo właściwe dla zdolności oraz jej ograniczeń (np. Prawo właściwe dla zdolności oraz jej ograniczeń (np.

ubezwłasnowolnienia) – wskazane dla osób fizycznych ubezwłasnowolnienia) – wskazane dla osób fizycznych

przepisami rozdziału 2przepisami rozdziału 2 Prawo właściwe dla wszelkich kwestii związanych ściśle z Prawo właściwe dla wszelkich kwestii związanych ściśle z

osobą, wskazane tzw. łącznikami personalnymi (osobą, wskazane tzw. łącznikami personalnymi (lex lex

personalispersonalis))

Dotychczas w nauce polskiej dominowało pierwsze, Dotychczas w nauce polskiej dominowało pierwsze,

najwęższe ujęcie (inna rzecz, czy trafnie)najwęższe ujęcie (inna rzecz, czy trafnie)

Statut personalny osób Statut personalny osób fizycznych (II)fizycznych (II)

„„Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej”:Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osoby fizycznej”: Zakres art. 11 nowej ustawy pokrywa się z art. 9 § 1 ppmZakres art. 11 nowej ustawy pokrywa się z art. 9 § 1 ppm Prawo właściwe dla ustalenia początku i końca podmiotowości prawnej człowieka, Prawo właściwe dla ustalenia początku i końca podmiotowości prawnej człowieka,

możności uczestniczenia przez niego w obrocie cywilnoprawnymmożności uczestniczenia przez niego w obrocie cywilnoprawnym Nie obejmuje zdolności deliktowej ani zdolności do zawarcia małżeństwaNie obejmuje zdolności deliktowej ani zdolności do zawarcia małżeństwa

Właściwe zasadniczo Właściwe zasadniczo prawo ojczysteprawo ojczyste – łącznik obywatelstwa, liczyć się z odesłaniem – łącznik obywatelstwa, liczyć się z odesłaniem zwrotnym (możliwe w stosunku do cudzoziemców zamieszkałych w RP, których prawo zwrotnym (możliwe w stosunku do cudzoziemców zamieszkałych w RP, których prawo ojczyste przewiduje dla zdolności łącznik zamieszkania, np. prawo szwajcarskie)ojczyste przewiduje dla zdolności łącznik zamieszkania, np. prawo szwajcarskie)

Problem posiłkowego stosowania – na zasadzie „kaskady” – prawa państwa zamieszkania i Problem posiłkowego stosowania – na zasadzie „kaskady” – prawa państwa zamieszkania i dalej zwykłego pobytu (art. 3 ust. 1)dalej zwykłego pobytu (art. 3 ust. 1)

Problem uchodźców – art. 3 ust. 2 ppm:Problem uchodźców – art. 3 ust. 2 ppm: nakłada się regulacja art. 12 konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców (Dz. nakłada się regulacja art. 12 konwencji genewskiej dotyczącej statusu uchodźców (Dz.

U. z 1991 Nr 119, poz. 515) – pierwszeństwo ma oczywiście konwencjaU. z 1991 Nr 119, poz. 515) – pierwszeństwo ma oczywiście konwencja pojęcie: „osoby, która uzyskała ochronę w innym państwie niż państwo ojczyste” jest pojęcie: „osoby, która uzyskała ochronę w innym państwie niż państwo ojczyste” jest

szersze, obejmuje np. osoby, które w Polsce otrzymały ochronę uzupełniającą, azyl, szersze, obejmuje np. osoby, które w Polsce otrzymały ochronę uzupełniającą, azyl, zgodę na pobyt tolerowany, ochronę czasową (zgodnie z ustawą o udzielaniu cudz. zgodę na pobyt tolerowany, ochronę czasową (zgodnie z ustawą o udzielaniu cudz. ochrony na ter. RP; Dz. U. z 2009 Nr 189, poz. 1472)ochrony na ter. RP; Dz. U. z 2009 Nr 189, poz. 1472)

inne państwa niekoniecznie kształtują katalog form ochrony w sposób analogiczny, inne państwa niekoniecznie kształtują katalog form ochrony w sposób analogiczny, będą powstawały wątpliwości praktycznebędą powstawały wątpliwości praktyczne

Zapewne chodzi o ochronę co najmniej zbliżoną do statusu uchodźcyZapewne chodzi o ochronę co najmniej zbliżoną do statusu uchodźcy

Artykuł 11 ust. 2Artykuł 11 ust. 2[Osoby prowadzące przedsiębiorstwo][Osoby prowadzące przedsiębiorstwo]

Ustawa nowaUstawa nowa

Jeżeli osoba fizyczna dokonuje Jeżeli osoba fizyczna dokonuje czynności prawnej czynności prawnej w zakresie w zakresie prowadzonego przez siebie prowadzonego przez siebie przedsiębiorstwaprzedsiębiorstwa, , wystarczy, wystarczy, że ma że ma ona zdolność do ona zdolność do dokonania tej czynności dokonania tej czynności według prawa państwa, w według prawa państwa, w którym przedsiębiorstwo jest którym przedsiębiorstwo jest prowadzone.prowadzone.

Ustawa dawnaUstawa dawna

Art. 9 § 3. Jednakże, gdy Art. 9 § 3. Jednakże, gdy osoba prawna lub fizyczna osoba prawna lub fizyczna dokonywa czynności prawnej dokonywa czynności prawnej w zakresie swego w zakresie swego przedsiębiorstwaprzedsiębiorstwa, jej zdolność , jej zdolność podlegapodlega prawu państwa, w prawu państwa, w którym znajduje się siedziba którym znajduje się siedziba tego przedsiębiorstwa.tego przedsiębiorstwa.

Wyjątek dla zdolności do czynności prawnych, a nie prawnejWyjątek dla zdolności do czynności prawnych, a nie prawnej Pojęcie „przedsiębiorstwa” najpewniej nadal występuje w znaczeniu funkcjonalnym Pojęcie „przedsiębiorstwa” najpewniej nadal występuje w znaczeniu funkcjonalnym

(synonim działalności gospodarczej lub profesjonalnej), choć aktualnie jest mniej zręczne(synonim działalności gospodarczej lub profesjonalnej), choć aktualnie jest mniej zręczne „… „… wystarczy, że” => zasadniczo stosuje się prawo ojczyste osoby fizycznej, a tylko wtedy, wystarczy, że” => zasadniczo stosuje się prawo ojczyste osoby fizycznej, a tylko wtedy,

gdyby czynność prawna miała być nieważna – prawo państwa prowadzenia gdyby czynność prawna miała być nieważna – prawo państwa prowadzenia

przedsiębiorstwa (zasadnicza różnica w stosunku do ustawy z 1965 r.)przedsiębiorstwa (zasadnicza różnica w stosunku do ustawy z 1965 r.)

UbezwłasnowolnienieUbezwłasnowolnienie

Dotychczasowa regulacja prawna:Dotychczasowa regulacja prawna: Konwencja dotycząca ubezwłasnowolnienia i analogicznych zarządzeń Konwencja dotycząca ubezwłasnowolnienia i analogicznych zarządzeń

opiekuńczych, podpisana w Hadze dnia 17 lipca 1905 r. (Dz. U. z 1929 Nr 80, opiekuńczych, podpisana w Hadze dnia 17 lipca 1905 r. (Dz. U. z 1929 Nr 80, poz. 598) – znikome znaczenie praktyczne, stosowana tylko na zasadzie poz. 598) – znikome znaczenie praktyczne, stosowana tylko na zasadzie wzajemnościwzajemności

Art. 9 i 23 ppm z 1965 r. (generalnie właściwość prawa ojczystego osoby, Art. 9 i 23 ppm z 1965 r. (generalnie właściwość prawa ojczystego osoby, która ma być lub jest ubezwłasnowolniona)która ma być lub jest ubezwłasnowolniona)

Nowy przepis ustawowy: art. 13 ppm 2011:Nowy przepis ustawowy: art. 13 ppm 2011:Art. 13.Art. 13. 1. Ubezwłasnowolnienie podlega prawu ojczystemu osoby fizycznej, której ono  1. Ubezwłasnowolnienie podlega prawu ojczystemu osoby fizycznej, której ono dotyczy.dotyczy.2. Jeżeli o ubezwłasnowolnieniu cudzoziemca orzeka sąd polski, stosuje się prawo polskie. 2. Jeżeli o ubezwłasnowolnieniu cudzoziemca orzeka sąd polski, stosuje się prawo polskie.

Problemy praktyczne:Problemy praktyczne: Jak szeroki zakres ma pojęcie: „ubezwłasnowolnienia”? Czy obejmuje ono Jak szeroki zakres ma pojęcie: „ubezwłasnowolnienia”? Czy obejmuje ono

także wpływ ubezwłasnowolnienia na zdolność do czynności prawnych?także wpływ ubezwłasnowolnienia na zdolność do czynności prawnych? W jakim celu stanowiono art. 13 ust. 1 ppm 2011, skoro sąd polski stosuje W jakim celu stanowiono art. 13 ust. 1 ppm 2011, skoro sąd polski stosuje lex lex

forifori (ust. 2)? W praktyce nie zajdą przypadki stosowania ust. 1, zwłaszcza gdy (ust. 2)? W praktyce nie zajdą przypadki stosowania ust. 1, zwłaszcza gdy art. 1146 kpc nie uzależnia już uznania obcego orzeczenia w przedmiocie art. 1146 kpc nie uzależnia już uznania obcego orzeczenia w przedmiocie ubezwłasnowolnienia od zastosowania prawa polskiego tam, gdzie je należało ubezwłasnowolnienia od zastosowania prawa polskiego tam, gdzie je należało stosować (zgodnie z prawem prywatnym międzynarodowym)stosować (zgodnie z prawem prywatnym międzynarodowym)

Dobra osobisteDobra osobiste Dotychczas nie podlegało wątpliwości, że dobra osobiste należą do Dotychczas nie podlegało wątpliwości, że dobra osobiste należą do

zakresu właściwości statutu personalnego (art. 9 ppm z 1965)zakresu właściwości statutu personalnego (art. 9 ppm z 1965) Ich ochrona mieściła się w zakresie statutu deliktowegoIch ochrona mieściła się w zakresie statutu deliktowego Innowacje – art. 16 ppm z 2011 (statut dóbr osobistych)Innowacje – art. 16 ppm z 2011 (statut dóbr osobistych) Sens przepisu:Sens przepisu:

Ust. 1 – potwierdzenie zasady właściwości Ust. 1 – potwierdzenie zasady właściwości legis patriae legis patriae dla dóbr dla dóbr osobistych osoby fizycznejosobistych osoby fizycznej

Ust. 2 - ochrona dóbr osobistych (wszelkie środki, zarówno o charakterze Ust. 2 - ochrona dóbr osobistych (wszelkie środki, zarówno o charakterze tymczasowym, jak i ostatecznym) – zasada korzystności dla strony, która tymczasowym, jak i ostatecznym) – zasada korzystności dla strony, która żąda ochrony (ma ona opcję, ale dlaczego nie na rzecz prawa żąda ochrony (ma ona opcję, ale dlaczego nie na rzecz prawa ojczystego?), należy uwzględnić sprawę C-68/93 ojczystego?), należy uwzględnić sprawę C-68/93 ShevillShevill

Ust. 3 – tylko do deliktów prasowych, rozwiązanie jest m.zd. niekorzystne Ust. 3 – tylko do deliktów prasowych, rozwiązanie jest m.zd. niekorzystne dla poszkodowanego, gdyż musi się on dostosować do obcych, nieznanych dla poszkodowanego, gdyż musi się on dostosować do obcych, nieznanych sobie standardów prawa prasowegosobie standardów prawa prasowego

Do Do ochronyochrony dóbr osobistych osób prawnych art. 16 stosuje się dóbr osobistych osób prawnych art. 16 stosuje się odpowiednio (dotyczy to chyba nie tylko art. 16 ust. 2, który mówi o odpowiednio (dotyczy to chyba nie tylko art. 16 ust. 2, który mówi o „ochronie”, ale całego przepisu)„ochronie”, ale całego przepisu)

Statut personalny osób Statut personalny osób prawnychprawnych

Dotychczasowa regulacja – art. 9 § 2 ppm („zdolność osób Dotychczasowa regulacja – art. 9 § 2 ppm („zdolność osób prawnych”, właściwość prawa państwa, w którym osoba ma prawnych”, właściwość prawa państwa, w którym osoba ma siedzibę – zdaniem doktryny raczej tzw. siedzibę rzeczywistą)siedzibę – zdaniem doktryny raczej tzw. siedzibę rzeczywistą)

Art. 17 ust. 1 nowej ustawy – tak samo wysłowiony łącznik Art. 17 ust. 1 nowej ustawy – tak samo wysłowiony łącznik („siedziba”), inaczej wyrażony zakres normy kolizyjnej („osoba („siedziba”), inaczej wyrażony zakres normy kolizyjnej („osoba prawna”), z wyjaśnieniem w ust. 3 (pokłosie postan. SN z prawna”), z wyjaśnieniem w ust. 3 (pokłosie postan. SN z 28.4.1997, II CKN 133/97, OSNC 1997/10/154)28.4.1997, II CKN 133/97, OSNC 1997/10/154)

Problemy wykładni i stosowania:Problemy wykładni i stosowania: Siedziba rzeczywista czy statutowa (za statutową K. Opustil, Siedziba rzeczywista czy statutowa (za statutową K. Opustil,

KPP 2010/4, z wahaniem M. Pazdan) – na razie KPP 2010/4, z wahaniem M. Pazdan) – na razie nierozstrzygniętenierozstrzygnięte

Możliwość odesłania zwrotnego lub dalszego, jeśli prawo Możliwość odesłania zwrotnego lub dalszego, jeśli prawo wskazane jako właściwe przez art. 17 ust. 2 ppm posługuje wskazane jako właściwe przez art. 17 ust. 2 ppm posługuje się łącznikiem utworzenia (art. 17 ust. 2 ppm)się łącznikiem utworzenia (art. 17 ust. 2 ppm)

Wyjątki od stosowania prawa państwa siedziby (art. 18 ppm)Wyjątki od stosowania prawa państwa siedziby (art. 18 ppm) Skutki transgranicznego przeniesienia siedziby (art. 19)Skutki transgranicznego przeniesienia siedziby (art. 19)

PrzedstawicielstwoPrzedstawicielstwo

Przedstawicielstwo ustawowe zawsze podlegało statutowi stosunku, z którego Przedstawicielstwo ustawowe zawsze podlegało statutowi stosunku, z którego wynika umocowanie (nie było to nigdy przedmiotem sporu, por. np. postan. SN z wynika umocowanie (nie było to nigdy przedmiotem sporu, por. np. postan. SN z 15.7.2005, IV CK 20/05, OSNC 2006/6/106)15.7.2005, IV CK 20/05, OSNC 2006/6/106)

Gdy chodzi o pełnomocnictwo, nowa ustawa narzuca pewne rozwiązanie, Gdy chodzi o pełnomocnictwo, nowa ustawa narzuca pewne rozwiązanie, dotychczas przyjmowane jako prawidłowe tylko przez część doktryny:dotychczas przyjmowane jako prawidłowe tylko przez część doktryny:

Oderwanie pełnomocnictwa od stosunku podstawowego, ustalenie jego własnego statutuOderwanie pełnomocnictwa od stosunku podstawowego, ustalenie jego własnego statutu Oparcie właściwości prawa na podstawowym łączniku wyboru prawa przez mocodawcę Oparcie właściwości prawa na podstawowym łączniku wyboru prawa przez mocodawcę

(w domyśle: gdyż udzielenie pełnomocnictwa jest aktem jednostronnym)(w domyśle: gdyż udzielenie pełnomocnictwa jest aktem jednostronnym) „„Kaskada” łączników w art. 23 ust. 2 ppm – nie tylko na wypadek braku wyboru, ale Kaskada” łączników w art. 23 ust. 2 ppm – nie tylko na wypadek braku wyboru, ale

także jego nieskuteczności, gdy wybór przez mocodawcę był pełnomocnikowi nieznanytakże jego nieskuteczności, gdy wybór przez mocodawcę był pełnomocnikowi nieznany Możliwe problemy:Możliwe problemy:

Wątpliwy zakres właściwości statutu pełnomocnictwa (na pewno to statut Wątpliwy zakres właściwości statutu pełnomocnictwa (na pewno to statut stosunku podstawowego rozstrzyga o tym, czy zawarcie np. umowy zlecenia stosunku podstawowego rozstrzyga o tym, czy zawarcie np. umowy zlecenia pociąga za sobą dorozumiane umocowanie przyjmującego zlecenie; problem pociąga za sobą dorozumiane umocowanie przyjmującego zlecenie; problem skutków działania bez umocowania lub jego przekroczenia – niejednomyślne)skutków działania bez umocowania lub jego przekroczenia – niejednomyślne)

Forma udzielenia pełnomocnictwa – bez wątpienia statut formyForma udzielenia pełnomocnictwa – bez wątpienia statut formy

Dokonanie czynności Dokonanie czynności prawnejprawnej

Wyodrębniono przepis dotyczący prawa właściwego dla Wyodrębniono przepis dotyczący prawa właściwego dla dokonania dokonania czynności prawnejczynności prawnej (art. 24 ppm) – chodzi o wskazanie prawa, (art. 24 ppm) – chodzi o wskazanie prawa, które określi, czy czynność doszła do skutku (np. czy złożono które określi, czy czynność doszła do skutku (np. czy złożono oświadczenia woli, czy nie są one dotknięte wadą)oświadczenia woli, czy nie są one dotknięte wadą)

„„Prawem dla niej Prawem dla niej [tzn. czynności prawnej] [tzn. czynności prawnej] właściwym” właściwym” jest jest prawo rządzące stosunkiem, który wynika z dokonania takiej prawo rządzące stosunkiem, który wynika z dokonania takiej czynności bądź którego ukształtowania albo ustania czynność czynności bądź którego ukształtowania albo ustania czynność prawna dotyczyprawna dotyczy

Przepis zabezpieczający interes strony – art. 24 ust. 2 – wzorowany Przepis zabezpieczający interes strony – art. 24 ust. 2 – wzorowany ewidentnie na art. 10 ust. 2 rozporządzenia Rzym II (wcześniej art. 8 ewidentnie na art. 10 ust. 2 rozporządzenia Rzym II (wcześniej art. 8 ust. 2 konwencji rzymskiej z 1980 r.):ust. 2 konwencji rzymskiej z 1980 r.): Istotne w przypadku „rozmijania” się norm np. statutu Istotne w przypadku „rozmijania” się norm np. statutu

kontraktowego i prawa państwa, w którym ma siedzibę oblat kontraktowego i prawa państwa, w którym ma siedzibę oblat (zgodnie ze statutem kontraktowym, brak niezwłocznej odmowy (zgodnie ze statutem kontraktowym, brak niezwłocznej odmowy jest w obrocie handlowym poczytywany za przyjęcie oferty, jest w obrocie handlowym poczytywany za przyjęcie oferty, podczas gdy takiej regulacji nie zawiera prawo siedziby oblata)podczas gdy takiej regulacji nie zawiera prawo siedziby oblata)

Forma czynności prawnejForma czynności prawnej

Art. 25 ppm przepisem ogólnym, stosowanym do wskazania prawa dla formy Art. 25 ppm przepisem ogólnym, stosowanym do wskazania prawa dla formy tych czynności prawnych, dla których nie przewidziano przepisu tych czynności prawnych, dla których nie przewidziano przepisu szczególnego (np. zawarcie małżeństwa, umowa o arbitraż)szczególnego (np. zawarcie małżeństwa, umowa o arbitraż)

Najistotniejsze odstępstwa od dotychczasowej regulacji:Najistotniejsze odstępstwa od dotychczasowej regulacji: W art. 25 ust. 1 zd. trzecie uregulowano statut formy umów W art. 25 ust. 1 zd. trzecie uregulowano statut formy umów inter inter

absentes absentes – chodzi raczej o wszelkiego rodzaju czynności prawne – chodzi raczej o wszelkiego rodzaju czynności prawne dwustronne (forma umów zobowiązaniowych jest objęta zakresem art. 11 dwustronne (forma umów zobowiązaniowych jest objęta zakresem art. 11 rozporządzenia Rzym I) – konsekwencja dawniejszej luki w art. 12 ppm z rozporządzenia Rzym I) – konsekwencja dawniejszej luki w art. 12 ppm z 1965 (por. postan. SN z 17.10.2008, I CSK 153/08, Lex nr 548792)1965 (por. postan. SN z 17.10.2008, I CSK 153/08, Lex nr 548792)

Tylko Tylko lex causae lex causae (prawo rządzące meritum czynności prawnej) stosuje się (prawo rządzące meritum czynności prawnej) stosuje się do czynności prawnych:do czynności prawnych:

rozporządzających nieruchomościami (rozporządzających nieruchomościami (a contrario: a contrario: nie do czynności nie do czynności zobowiązujących do rozporządzenia) – zobowiązujących do rozporządzenia) – korzystne dla wydziałów korzystne dla wydziałów wieczystoksięgowych i notariuszywieczystoksięgowych i notariuszy

mających za przedmiot powstanie, łączenie, podział, przekształcenie lub mających za przedmiot powstanie, łączenie, podział, przekształcenie lub ustanie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości ustanie osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnejprawnej

Szczególne uregulowanie dotyczące zawarcia czynności przez Szczególne uregulowanie dotyczące zawarcia czynności przez przedstawiciela (ustawowego bądź pełnomocnika) – art. 25 ust. 3przedstawiciela (ustawowego bądź pełnomocnika) – art. 25 ust. 3

Zobowiązania umowneZobowiązania umowne– uwagi ogólne– uwagi ogólne

Dziedzina ujednolicona w PPM Unii Europejskiej, Dziedzina ujednolicona w PPM Unii Europejskiej, wobec czego ustawa nie zawiera niemal żadnej wobec czego ustawa nie zawiera niemal żadnej merytorycznej regulacji w tym zakresie – w art. merytorycznej regulacji w tym zakresie – w art. 28 rozporządzenia odesłanie PE i Rady (WE) nr 28 rozporządzenia odesłanie PE i Rady (WE) nr 593/2008 z 17.6.2008 str. w sprawie prawa 593/2008 z 17.6.2008 str. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) (Dz. Urz. UE L 177 z 04.07.2008 r., str. 6).(Dz. Urz. UE L 177 z 04.07.2008 r., str. 6).

Przy rozstrzyganiu o zakresie czasowym Przy rozstrzyganiu o zakresie czasowym stosowania rozporządzenia, należy mieć na stosowania rozporządzenia, należy mieć na uwadze wyłącznie jego przepisy – data wejścia w uwadze wyłącznie jego przepisy – data wejścia w życie nowej ustawy jest bez znaczeniażycie nowej ustawy jest bez znaczenia

Zobowiązania umowneZobowiązania umowne– umowy ubezpieczenia (I)– umowy ubezpieczenia (I)

Statut umów ubezpieczenia jest generalnie Statut umów ubezpieczenia jest generalnie regulowany przez art. 7 rozporządzenia regulowany przez art. 7 rozporządzenia Rzym I, bez względu na charakter Rzym I, bez względu na charakter ubezpieczanego ryzyka oraz jego ubezpieczanego ryzyka oraz jego lokalizację (wewnątrz bądź na zewnątrz lokalizację (wewnątrz bądź na zewnątrz UE) – inaczej niż wg konwencji rzymskiejUE) – inaczej niż wg konwencji rzymskiej

Ustawa – PPM:Ustawa – PPM: częściowo rozszerza zakres zastosowania częściowo rozszerza zakres zastosowania

rozporządzenia na sytuacje nim nieobjęterozporządzenia na sytuacje nim nieobjęte zawiera przepisy kolizyjne, które państwa zawiera przepisy kolizyjne, które państwa

członkowskie mogą ustanowić na podstawie członkowskie mogą ustanowić na podstawie rozporządzeniarozporządzenia

Zobowiązania umowneZobowiązania umowne– umowy ubezpieczenia (II)– umowy ubezpieczenia (II)

Art. 28 ust. 2 ppm z 2011 r. – nakazuje stosować rozporządzenie do pewnych umów Art. 28 ust. 2 ppm z 2011 r. – nakazuje stosować rozporządzenie do pewnych umów ubezpieczenia, które zostały wyłączone z jego zakresu (art. 1 ust. 2 lit. j) Rzymu I)ubezpieczenia, które zostały wyłączone z jego zakresu (art. 1 ust. 2 lit. j) Rzymu I)

Chodzi generalnie o pracownicze programy emerytalno-rentowe, bardzo Chodzi generalnie o pracownicze programy emerytalno-rentowe, bardzo rozbudowane w niektórych państwach (np. Niemcy, Holandia), które: a) są rozbudowane w niektórych państwach (np. Niemcy, Holandia), które: a) są finansowane przez pracodawców, b) obejmują wyłącznie ich pracownikówfinansowane przez pracodawców, b) obejmują wyłącznie ich pracowników

W Polsce mamy do czynienia z programami ubezpieczeń emerytalnych lub W Polsce mamy do czynienia z programami ubezpieczeń emerytalnych lub rentowych w ramach:rentowych w ramach:

pracowniczych funduszy emerytalnych – ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych funduszy emerytalnych – ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1207 z późn. zm.)pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. Nr 116, poz. 1207 z późn. zm.)

otwartych funduszy emerytalnychotwartych funduszy emerytalnych Zaliczenie umów zawieranych z OFE do zakresu art. 28 ust. 2 ppm z 2011 r. co Zaliczenie umów zawieranych z OFE do zakresu art. 28 ust. 2 ppm z 2011 r. co

najmniej wątpliwe – 1) brak związku z zatrudnieniem u pracodawcy i najmniej wątpliwe – 1) brak związku z zatrudnieniem u pracodawcy i przynależnością do programu emerytalnego, 2) zarządzanie grupowymi funduszami przynależnością do programu emerytalnego, 2) zarządzanie grupowymi funduszami emerytalnymi należy do zakresu dyrektywy nr 2002/83/EWG o ubezpieczeniach na emerytalnymi należy do zakresu dyrektywy nr 2002/83/EWG o ubezpieczeniach na życieżycie

Do takich umów ubezpieczenia, które prawodawca unijny wyłączył z zakresu Do takich umów ubezpieczenia, które prawodawca unijny wyłączył z zakresu rozporządzenia, należy odpowiednio stosować przepisy ogólne Rzymu I (odmiennie rozporządzenia, należy odpowiednio stosować przepisy ogólne Rzymu I (odmiennie M. Pazdan)M. Pazdan)

Zobowiązania umowneZobowiązania umowne– umowy ubezpieczenia (III)– umowy ubezpieczenia (III)

Szczególne traktowanie umów ubezpieczenia obowiązkowego (art. 29 ppm) wynika Szczególne traktowanie umów ubezpieczenia obowiązkowego (art. 29 ppm) wynika konsekwentnie z art. 7 ust. 4 rozporządzenia Rzym I, wyklucza wybór prawakonsekwentnie z art. 7 ust. 4 rozporządzenia Rzym I, wyklucza wybór prawa

Art. 29 ust. 1 – jednostronna norma kolizyjna, poddająca prawu polskiemu umowy Art. 29 ust. 1 – jednostronna norma kolizyjna, poddająca prawu polskiemu umowy ubezpieczenia obowiązkowego przewidziane prawem polskim (por. art. 7 ust. 4 lit. b ubezpieczenia obowiązkowego przewidziane prawem polskim (por. art. 7 ust. 4 lit. b Rzymu IRzymu I

Art. 29 ust. 2 – norma kolizyjna drugiego stopnia, odsyła do prawa innego państwa Art. 29 ust. 2 – norma kolizyjna drugiego stopnia, odsyła do prawa innego państwa EOG (np. niemieckiego, norweskiego), które rozstrzygnie, czy chce być stosowaneEOG (np. niemieckiego, norweskiego), które rozstrzygnie, czy chce być stosowane

Obie normy pozostają ze sobą w stosunku swoistej konkurencji; przykład:Obie normy pozostają ze sobą w stosunku swoistej konkurencji; przykład: Polak stale przebywający w Niemczech jest właścicielem ciężarówki zarejestrowanej w Polak stale przebywający w Niemczech jest właścicielem ciężarówki zarejestrowanej w

Polsce – które prawo (polskie? niemieckie?) będzie właściwe dla ubezpieczenia OC?Polsce – które prawo (polskie? niemieckie?) będzie właściwe dla ubezpieczenia OC?

Konieczne porównywanie ze sobą regulacji merytorycznej polskiej i niemieckiej w Konieczne porównywanie ze sobą regulacji merytorycznej polskiej i niemieckiej w celu ustalenia, które z tych praw ma celu ustalenia, które z tych praw ma wyraźniej zarysowany interes w dojściu wyraźniej zarysowany interes w dojściu do głosu do głosu – jeżeli oba przewidują obowiązek ubezpieczenia, to stosuje się to prawo, – jeżeli oba przewidują obowiązek ubezpieczenia, to stosuje się to prawo, które ściślej wiąże się z danym stanem faktycznym (które ściślej wiąże się z danym stanem faktycznym (prawo polskie: posiadanie prawo polskie: posiadanie pojazdu w Polscepojazdu w Polsce, art. 27 ustawy o ub. obow.; , art. 27 ustawy o ub. obow.; prawo niemieckie: stały pobyt prawo niemieckie: stały pobyt posiadacza pojazdu w Niemczechposiadacza pojazdu w Niemczech, § 1 PflVG), § 1 PflVG)

Zobowiązania umowneZobowiązania umowne– ochrona konsumenta– ochrona konsumenta

Realizowana w nowej ustawie przez art.. 30Realizowana w nowej ustawie przez art.. 30 Przewiduje on rozwiązanie trochę podobne do tego, które w Przewiduje on rozwiązanie trochę podobne do tego, które w

rozporządzeniu Rzym I jest stosowane w art. 6 (umowy konsumenckie) rozporządzeniu Rzym I jest stosowane w art. 6 (umowy konsumenckie) oraz art. 8 (umowy o pracę)oraz art. 8 (umowy o pracę)

Wybór prawa właściwego przez strony Wybór prawa właściwego przez strony nie może doprowadzić do nie może doprowadzić do pozbawienia konsumenta ochronypozbawienia konsumenta ochrony – nie tyle wyłączenie możliwości – nie tyle wyłączenie możliwości wyboru prawa właściwego, ile raczej ograniczenie jego skuteczności wyboru prawa właściwego, ile raczej ograniczenie jego skuteczności (oddziaływania prawa wybranego na dany stosunek kontraktowy)(oddziaływania prawa wybranego na dany stosunek kontraktowy)

W literaturze niemieckiej rozwiązanie określane mianem: „miksu W literaturze niemieckiej rozwiązanie określane mianem: „miksu prawnego” (prawnego” (RechtsmixRechtsmix))

Jeżeli orzeka sąd polski, to musi porównywać ze sobą szczegółowe Jeżeli orzeka sąd polski, to musi porównywać ze sobą szczegółowe rozwiązania obcego prawa wybranego z prawem polskim i dla każdej rozwiązania obcego prawa wybranego z prawem polskim i dla każdej kwestii rozstrzygać, które prawo przyznaje konsumentowi silniejszą kwestii rozstrzygać, które prawo przyznaje konsumentowi silniejszą ochronęochronę

Zobowiązania pozaumowneZobowiązania pozaumowne– odpowiedzialność za – odpowiedzialność za acta iure acta iure

imperiiimperii Ustawa z 1965 r. pomijała w ogóle kwestię prawa właściwego dla Ustawa z 1965 r. pomijała w ogóle kwestię prawa właściwego dla

odpowiedzialności cywilnoprawnej państwa za wykonywanie władzy odpowiedzialności cywilnoprawnej państwa za wykonywanie władzy

publicznej – nie oznacza to jednak braku normy kolizyjnejpublicznej – nie oznacza to jednak braku normy kolizyjnej Wynikała ona dotychczas ze zwyczaju międzynarodowego, Wynikała ona dotychczas ze zwyczaju międzynarodowego,

narzucającego przede wszystkim jurysdykcję wyłączną państwa, którego narzucającego przede wszystkim jurysdykcję wyłączną państwa, którego

organ dopuścił się działania bądź zaniechania (organ dopuścił się działania bądź zaniechania (par in parem non habet par in parem non habet

imperiumimperium), zob. wyrok ETS w sprawie C-292/05 ), zob. wyrok ETS w sprawie C-292/05 Lechouritou i in.Lechouritou i in. Kodyfikacja tej zasady w art. 35 ppm ułatwi sądom rozstrzyganie takich Kodyfikacja tej zasady w art. 35 ppm ułatwi sądom rozstrzyganie takich

spraw z elementem transgranicznym (są one faktycznie coraz częstsze)spraw z elementem transgranicznym (są one faktycznie coraz częstsze) Prawidłowe rozumienie „działania i zaniechania organów wykonujących Prawidłowe rozumienie „działania i zaniechania organów wykonujących

w danym państwie władzę publiczną”, przykład w danym państwie władzę publiczną”, przykład katastrofy smoleńskiejkatastrofy smoleńskiej

Stosunki nieuregulowaneStosunki nieuregulowane

Kompletność kodyfikacji prawa kolizyjnego jest celem niemożliwym do Kompletność kodyfikacji prawa kolizyjnego jest celem niemożliwym do

osiągnięciaosiągnięcia Dotychczasowa ustawa nie zawierała normy upoważniającej explicite sąd Dotychczasowa ustawa nie zawierała normy upoważniającej explicite sąd

do wynajdywania normy sędziowskiej (do wynajdywania normy sędziowskiej (ad casumad casum), jeżeli stan faktyczny ), jeżeli stan faktyczny

nie mieścił się w zakresie jakiejkolwiek normy kolizyjnejnie mieścił się w zakresie jakiejkolwiek normy kolizyjnej Art. 67 nowej ustawy – tylko w razie braku wskazania prawa właściwego Art. 67 nowej ustawy – tylko w razie braku wskazania prawa właściwego

w jakichkolwiek przepisach kolizyjnych (tej ustawy, innych ustaw, aktów w jakichkolwiek przepisach kolizyjnych (tej ustawy, innych ustaw, aktów

prawa międzynarodowego lub europejskiego)prawa międzynarodowego lub europejskiego) Niestosowany wtedy, gdy norma kolizyjna jest, ale zdaniem sądu nie Niestosowany wtedy, gdy norma kolizyjna jest, ale zdaniem sądu nie

wskazuje prawa najściślej związanego ze stosunkiemwskazuje prawa najściślej związanego ze stosunkiem Istnieją tylko szczegółowe klauzule korekcyjne, np. art. 32 ust. 2 Istnieją tylko szczegółowe klauzule korekcyjne, np. art. 32 ust. 2

(zobowiązania z jednostr. czynn. prawnych), art.. 43 ppm ((zobowiązania z jednostr. czynn. prawnych), art.. 43 ppm (res in transitures in transitu))

Pytania, refleksje?Pytania, refleksje?

m.pilich@wpia.uw.edu.plm.pilich@wpia.uw.edu.pl

Dziękuję za uwagę!Dziękuję za uwagę!