42
Vorlesung Blockpraktium Situs am 16. März 2006 Mimische Muskulatur Nervus facialis Nervus trigeminus

Mimische Muskulatur Nervus facialis Nervus trigeminusdementia.hiim.hr/V and VII.pdf · Nervus facialis Nervus trigeminus. Mimische Muskulatur (M. faciales) und N. facialis: Derivate

Embed Size (px)

Citation preview

Vorlesung Blockpraktium Situs am 16. März 2006

Mimische Muskulatur

Nervus facialis

Nervus trigeminus

MimischeMuskulatur(M. faciales)undN. facialis:

Derivate des2. Kiemenbogens

SomatischeMuskulatur

Kiemenbogen-Derivate

Fasciatemporalis

Fasciaparotideaundmasseterica

Lamina collisuperficialis

Faszien im Kopfbereich und oberflächliche Halsfaszie

Galea aponeurotica

Venter frontalis desM. occipitofrontalis

M. orbicularis oculiM. nasalis

M. orbicularis ori

M. mentalis

Platysma

M. depressor labii inferiorisM. depressor anguli oris

M. risorius

M. zygomaticus major

M. levator anguli oris

M. procerusM. corrugator supercilii

Venter frontalis

M. temporo-parietalis

M. occipitofrontalis(M. epicranius)

Galea aponeurotica

Venter occipitalis

M. orbicularis oculi

pars palpebralis

pars orbitalis

Saccus lacrimalis

Canaliculus lacrimalis

Ligamentum palpebralis medialis

pars lacrimalis

Venter frontalismm. occipitofrontalis

M. corrugator supercilii

M.procerus

M. buccinator

Raphe pterygomandibularis

M. buccinator

M. constrictorpharnygis superior

Modiolus

M. levator labii superioresalaeque nasi

M. orbicularis ori

M. zygomaticus majorM. risorius

M. depressor anguli oris M. depressor labii inferiorisM. mentalis

M. buccinator

V. facialis

A.facialis

A./V. temporalissuperficialis

A. transversa faciei

A. zygomaticoorbitalis

V. angularis

Glandula parotidea

Facialisäste„Pes anserinus“

Motorische Innervation dermimischen Muskulatur:

Äste des Plexusparotideus desN. facialis:

Ramus colli

Ramus marginalismandibulae

Rami temporales

Ramizygomatici

Ramibuccales

Nervusauricularisposterior

motorische Ästedes N. facialis

Intermediusanteildes Nervus facialis

Nervus facialis (intermediofacialis)

Chorda tympani

N. petrosusmajor

Kerngebiete des N. intermediofacialis

motorischer Ursprungskern

sensorischerEndkern (Geschmack)

parasympathischerUrsprungskern

Ganglion geniculi: Somata derpseudounipolaren sensiblenNeurone und derGeschmacksnervenzellen

Nervus petrosusmajor

Chorda tympani

N. intermedius

N. facialis

sensibler Endkern

Pons(Brücke)

Medullaoblongata

Mittelhirn

Zwischenhirn

Hirn

stam

m Kleinhirn-Brücken-Winkel:Austritt des Nervusintermediofacialis

Porus und Meatusacusticus internus

Foramen lacerum

Hiatusnn. petrosi majoris

Foramenstylomastoideum

Venter posterior desM. digastricus:R. digastricus

M. stylohyoideus:R. stylohoideus

Chorda tympani

N. petrosus major

N. stapedius

Meatus acusticus internus

Canalis facialis

Nervus facialis

äußeres FacialisknieGanglion geniculi

Chorda tympani:Fissura sphenopetrosa

Nervus facialis:Foramen stylomastoideum

Nervus petrosusmajor

Foramenlacerum

Canalispterygoideus

Intermediusanteil des N. facialis:

Chorda tympani

Nervus petrosusmajor

Glandula submandibularisGlandula sublingualis:

• parasympathisch

vordere 2/3 der Zunge

Teile des äußeren Ohres

• sensorisch(Geschmack)

• sensibel

Fissura sphenopetrosa in FossainfratemporalisN. lingualis

Schädelaustritt

Verlauf mit

pseudouni-polareNervenzellen;Perikaryen imGanglion geniculi

Umschaltung imGanglionsubmandibulare

kleine Speicheldrüsen des Gaumens, des Rachens, und der Nase (postganglionäre Fasern gewinnen Anschluß und verlaufen zusammen mit den sensiblen Ästen der Rr. ganglionares des N. maxillaris

Tränendrüse (postganglionäre Fasern gewinnen Anschluß an den sensiblen N. zygomaticus und verlaufen weiter über den R. communicans nn. lacrimalis im N. lacrimalis zur Glandula lacrimalis)

Versorgung:• parasympathisch

Umschaltung imGanglionpterygopalatinum

Hiatus nn. petrosi majoris auf der Vorderseite derFelsenbeinpyramide → Foramen lacerum → Canalispterygoideus als Teil des N. canalis pterygoidei →Fossa pterygopalatina

Verlauf im Schädel/Schädelaustritt

R. stylohyoideus

Motorische Äste des N. facialis

(2) für Muskulatur desMundbodens

(1) für mimischeMuskulatur

(3) N. stapedius für M. stapedius (Schwingungs-Dämfpung = Schutz vor zu hoherSchallbelastung)

Facialisparese

Patientin mit rechtsseitigerFacialisparese

N. trigeminus:

Nerv des1. Branchialbogens

SomatischeMuskulatur

Kiemenbogen-Derivate

Sensible Innervation des Kopfes

N. trigeminus(V)

Plexus cervicalisz.B. N. occipitalis minor

Rr. dorsalesnn. spinalesz.B. N. occipitalis major

N. ophthalmicus

N. maxillaris

N. mandibularis

Sensibilität Tastempfindung(Druck, Scherkräfte,

Vibration)

„epikritisch “

SchmerzTemperatur

„protopathisch “

Propriorezeption(Muskeldehnung, Sehnenspannung,

Gelenkbewegung, Druck)

N. trigeminus (V)

N. ophthalmicus

N. mandibularis

N. maxillaris

Ursprungskernfür die

Radix motoria

aus dem Hirnstamm

Endkerne der Radix sensoria

..

Gangliontrigeminale

epikritische Sensibilität:taktile Reize, Vibration,Gelenkempfindungen

protopathische Sensibilität:Schmerz, Temperatur

Perikaryen der pseudouni-polaren Propriorezeptorender Kaumuskulatur

Pons

Medulla oblongata

Hirnbasis: Austritte der

Gehirnnerven

N. trigeminus(V)

mit Gangliontrigeminale

N. ophthalmicus

N. maxillaris

N. mandibularis

Radix sensoria

Radix motoria

Schädelbasis von innen: Durchtrittspunkte des N. trigeminus:

Fissura orbitalis superior

Foramen rotundum

Foramen ovale

Lage des Ggl. trigeminale

V1 N. ophthalmicus

• parasympathisch:- Ramus communicans cum

n. zygomatico (für dieTränendrüse)

Nervenanlagerungen

• Stirn, Oberlid,Nasenrücken,Sklera, Cornea

• vordere und mittlere Siebbeinzellen, Sinus sphenoidalis, vorderer Teil der Nasenhöhle

Hautversorgung

Schleimhautversorgung

Fissura orbitalis superiorin die Orbita

Austritt aus der Schädelbasis

V/1 N. ophthalmicus

Nervus supratrochlearis

Nervus supraorbitalisR. medialisR. lateralis

N. lacrimalis

N. frontalis

N. nasociliaris

V1 N. ophthalmicus

R. nasalisexternus

N. infratrochlearis

N. supratrochlearis

R. lateralis

R. medialis

N. supraorbitalis

N. ethmoidalisanterior

N. ethmoidalisposterior

N. frontalis

N. lacrimalis

N. nasociliaris

R. communicanscum ganglio cililari

R. communicans cum nervo zygomatico

Nn. ciliareslongi [aus V2]

R. tentorius

V2 Nervus maxillaris

Rr. ganglionares aus Ganglionpterygopalatinum für Glandulae nasales, Gl. palatinae und Glandula lacrimalis

Nervenanlagerung- parasympathisch

• Wange, Unterlid, Nase (Seitenfläche),Oberlippe

• Zähne und Gingiva des Oberkiefers,Cellulae ethmoidales posteriores,Sinus maxillaris, Conchae nasalessuperior und media, Gaumen, Tonsilla palatina, Epipharynx

Hautversorgung

Schleimhautver-sorgung

Foramen rotundum in Fossa pterygo-palatina

Schädelaustritt

Fossapterygopalatina

Fissuraorbitalis inferior

Orbita

Foramensphenopalatinum

Nase

Canalis pterygoideus

Schädelbasis

Canalis palatinus

Gaumen

V2 Nervus maxillaris

N. zygomaticus

R. meningeus

Ganglionpterygo-palatinum

R. zygomatico-temporalis

N. infraorbitalis

Nn. alveolares superiores

R. zygomatico-facialis

Nn. palatiniminores

Nn.nasopalatiniN. palatinus

major

N. pharyngeus

Rr. orbitales

Rr. nasales post.superiores lat et. med.

Rr. ganglionares

N. infraorbitalis

Rr. alveolaressuperioresposteriores

V2 N. maxillaris

N. zygomaticus

Rr. ganglionares

Nn. palatini

N. lacrimalis

Ganglionpterygo-palatinum

N. facialis

N. petrosusmajor

R. communicans cum N. zygomatico

N. zygomatico-temporalis

N. zygomatico-facialis

V3 N. mandibularis

parasympathisch:(1) Chorda tympani für Ganglion submandibulare:

Glandula submandibularis und sublingualis(2) postganglionäre Fasern aus Ganglion oticum

für Glandula parotidea

sensorisch (Geschmack):Chorda tympani für vordere 2/3 der Zunge

Nervenanlagerungen

Kaumuskulatur,M. tensor veli palatini, M. mylohyoideus, Venteranterior des m. digastricusHaut des Unterkiefers, Schläfe, Wange, Ohrmuschel (oberer Teil), Gehörgang, Trommelfell (außen)Zähne und Zahnfleisch des Unterkiefers, vordere2/3 der Zunge, Isthmus faucium

Motorische Versorgung

Hautversorgung

Schleimhautversorgung

Foramen ovale inFossa infratemporalis

Austritt aus der Schädelbasis

V3 N. mandibularis

R. meningeus

N. auriculo-temporalis

N. lingualis

Chorda tympani

N. alveolaris inferior

N. mylohoideus Plexus dentalis inferiorN. mentalis

Kaumuskeläste

N. buccalis

Ganglion submandibulare

Äste des N. mandibularis (V3)in der Fossa infratemporalis

N. auriculo-temporalis

N. alveolaris inferior

N. lingualis

N. mentalis

N. buccalis

Kaumuskel-äste

Überblick: sensible Innervation der Zähne

Cave! Verlauf unterder Schleimhaut desSinus maxillaris

Trigeminusdruckpunkte:

V1: Foramen supraorbitale

V2: Foramen infraorbitale

V3: Foramen mentale

Klinik: Herpes Zoster

Infektion mit Varicella zosterViren → Latenz in sensiblemGanglion → Reaktivierung:Entzündung und Nekrose desGanglions, Erytheme und Pustelnim entsprechendem Dermatom

Abbildungsquellen:

Rauber Kopsch, Anatomie des MenschenSchumacher, Anatomie für ZahnmedizinerBenninghoff Drenckhahn, AnatomieFrick Leonhardt Starck, Spezielle AnatomieKahle Frotscher, Taschenatlas der AnatomieSobotta, Atlas der Anatomie des Menschen

Vorlesung Anatomie für Zahnmediziner SS 1995von Dr. Yvonne Kammerer

Privatarchiv von Dr. Zenk, HNO-Klinik Erlangen