MENADŽMENT TURIZMA

II

UGOSTITELJSTVA

PRVI DEO

OSNOVI TURIZMA

I

2

I

EKONOMIKE TURIZMA

» DEFINICIJE TURIZMA> ČETIRI OSNOVNE GRUPE DEFINICIJA:

* Nominalističke definicije- u centru pažnje je kretanje, odnosnoputovanje i promena mesta boravka iz raznih turističkih pobuda i interesovanja

* Privredne definicije- određuju turizam kao privredno-uslužnu delatnost, odnosno kao deo nacionalne ekonomije

* Statističke definicije- zasnovane na statističkoj metodologiji

* Univerzalne definicije- obuhvataju sve funkcije turizma

3

* Univerzalne definicije- obuhvataju sve funkcije turizma

▼�Najprihvatljivija je sledeća definicija:

Turizam predstavlja skupodnosai pojavakoje su vezane za kretanjei potrošnjuizvan mesta stalnog boravka, a u ciljuzadovoljenja turističkih potreba

» DEFINISANJE VAŽNIJIH KATEGORIJA U TURIZMU

> TURISTA - TURISTI ČKI POTROŠAČ

* Definicija :

Privremeni posetilackoji je napustio mestostalnog boravkai boravi u drugom(turističkom) mestunajmanje 24 časa, motivisan raznim razlozima, pri čemu u vreme kretanja i boravka

4

troši sredstvazarađena u mestu stalnog boravka

- Diskutabilno je vreme od 24 časa

- boravišni turista (24 časa >)

- ekskurzista (< 24 časa)

- tranziter (< 24 časa)

> TURISTI ČKA POTREBA

* Definicija : Specifično unutrašnječovekovo osećanjeza odmoromi upoznavanjemelemenata i pojava koje se nalaze u drugim prostorima- izvan mesta stalnog boravka

› Ovo je sociološka kategorija(pojedinačna i društvena)› Nalazi se u osnovi turističke tražnje

* Ključna obeležja turističke potrebe:- kompleksnost(odmor, rekreacija, ekologija, zabava, edukacija i dr.)- dinamičnost(brze promene u zahtevima tražnje)

5

- dinamičnost(brze promene u zahtevima tražnje)- nemogućnost potpunog zadovoljenja- satisfakcije potrebe

› Turistička potreba se najčešće svrstava među sekundarnene potrebe

> TURISTI ČKI MOTIV

* Definicija : Neposredni podsticaji pokretač tražnje za kupovinomodgovarajućih uslugakoje mogu zadovoljitiodređenu turističku potrebu

* Podela motiva: prirodni i antropogeni

> TURISTIČKA TRAŽNJA

* Definicija : Želja nosilacaturističke potrebeda ostvare putovanje i boravaku okviru svoje zemlje, ili u inostranstvu, i spremnostda za to plateodgovarajuću cenu

* Faktori turističke tražnje:- objektivni - eksterni (stanje životne sredine, slobodno vreme, slobodna

sredstva, receptivni uslovi i dr.)

- subjektivni - unutrašnji (lične sklonosti, navike za turističim kretanjem,

6

- subjektivni - unutrašnji (lične sklonosti, navike za turističim kretanjem,

kulturni i obrazovni nivo i dr.)

* Važnije karakteristike turističke tražnje:- elastičnost(prilagodljivost raznim faktorima - mat. sred. i sl. vreme)

- heterogenost(raznolikost potreba i zahteva turista)

- mobilnost(prostorna i vremenska pokretljivost turista)

- niska lojalnost(postojanje brojnih konkurentnih destinacija)

- sezoničnost(vremenska raspodela i dinamika tražnje)

> TURISTIČKA USLUGA

* Definicija : Svaka aktivnostkoja za rezultat ima odgovarajuću korisnost, odnosno koja razrešavaneku turističku potrebu, a koju je turista spreman da platidirektno ili indirektno.

* Ključna obeležja turističke usluge:+ neopipljivost(nemogućnost fizičkog dodira i probanja)+ heterogenost(raznovrsnost elemenata u pružanju usluga - živi ljudski rad)+ nedeljivost(nemogućnost razdvajanja procesa stvaranja i pružanja) + nemogućnost skladištenja i naknadnog pružanja(istovremenost) + nemogućnost raspolaganja(u smislu vlasništva nad uslugom - licenca)

7

+ nemogućnost raspolaganja(u smislu vlasništva nad uslugom - licenca)

* Podela turističkih usluga:+ osnovne usluge(prevoz, smeštaj, ishrana i piće)+ dopunske usluge(sport, rekreacija, zabava, kultura, edukacija i dr.)

* Prostori pružanja turističkih usluga:+ u mestu stalnog boravka(razne usluge turističkih agencija)+ u prostorima preko kojih se putuje do odredišta - destinacije+ u mestu boravka- destinaciji

> TURISTIČKI PROMET

* Definicija : Turistički prometčine svi onikoji su iz turističkih razlogaposetiliodređeno mesto- turističku destinacijui u tom prostoru boravili dužeili kraće vreme

* Turistički promet je zbirna kategorija koju čine:- ukupan broj i struktura posetilaca i njihovih noćenja - vremenska dinamika prometa turista i noćenja

8

- vremenska dinamika prometa turista i noćenja- prosečna dužina boravka turista

(broj noćenja / broj turista)

* Sa statističkog stanovišta postoji:

- evidentirani (zvanični) promet

- neevidentirani (skriveni)promet (siva zona)

> TURISTIČKA POTROŠNJA

* Definicija :

Deo nacionalnog dohodka koji stanovništvo opredeljuje u turističke svrhe.

* Faze turističke potrošnje:

- faza pripreme(domicilno mesto)

- faza odlaska(putovanje do mesta boravka)

9

- faza odlaska(putovanje do mesta boravka)

- faza turisti čkog boravka (najveći obim potrošnje)

- faza povratka

> METODI UTVR ĐIVANJA I VIDOVI TURISTI ČKE POTROŠNJE

* Tri klasi čne metode:- statistička - zvanična evidencija- procena na bazi registrovanog prometa turista i potrošnje - povremeno anketiranje turista (naročito stranih)

* Turističko satelitsko knjigovodstvo (TSK)- obuhvatiti što veći broj pozicija trošenja novca

10

- bolje pozicionirati turizam na privrednoj lestvici

* Vidovi turističke potrošnje:- pansionska(smeštaj, ishrana i druge usluge u istom ugostit. objektu)

- vanpansionska(potrošnje van pansiona - široka lepeza trošenja novca)

- evidentirana(zvanična)

- neevidentirana(skrivena)

� TURISTI ČKI LOKALITET

* Definicija : Osnovna prostorna celinau kojoj se može razvijatiodgovarajuća aktivnostkoja je vezana za odvijanje turističkog prometa

� TURISTI ČKI CENTAR

* Definicija :Šira prostorna celinau okviru koje se vrši funkcionalno integrisanjevišeturističkih lokaliteta

11

Šira prostorna celinau okviru koje se vrši funkcionalno integrisanjevišeturističkih lokaliteta

� TURISTI ČKA REGIJA

* Definicija :Najšira prostorna celinau okviru koje su, prostorno i funkcionalno, integrisanibrojni turistički lokaliteti i centri

» FAKTORI RAZVOJA TURIZMA

> Pokretački faktori :

+ subjektivni (moda, prestiž, oponašanje, navike i dr.)

+ objektivni (stanje životne sredina, slobodno vreme i slobodna sredstva)

> Faktori ponude:+ atraktivni(prirodni i antropogeni)

+ komunikativni(svi vidovi transportaturista)

12

+ komunikativni(svi vidovi transportaturista)

+ receptivni(svi ugostiteljski i razni drugi objekti koji se koriste u procesu

pružanja turističkih usluga)

> Posrednički faktori:+ turoperatori i klasične turističke agencije

+ društvene organizacije(NTO, RTO, OTO)

» TURISTIČKO TRŽIŠTE* Definicija :

Skup odnosatražnjei ponude, koji su prvenstveno usmereni na razmenuturističkih uslugaposredstvom novca, pri čemu je obimrazmeneodređen strukturom, kvalitetomi cenomusluga

* Važnija obeležja turističkog tržišta:

+ prostorna razdvojenost dva pola(ponude i tražnje→)

+ heterogenost strukture tržišta(atraktivnosti, informacije, saobraćaj,

13

+ heterogenost strukture tržišta(atraktivnosti, informacije, saobraćaj, turisti, usluge, posredovanje, lokalna zajednica, turističke organiz.i dr.)

+ sezonski karakter poslovanja(sezoničnost tražnje - problemi i mere)

+ usmerenost tražnje ka ponudi(tražnja se prostorno premešta)

+ dominantno zastupljen neproizvodni karakter rada(dominacija usluga)

+ neusklađenost elastičnosti tražnje i ponude - proizvoda

» POLOVI TURISTI ČKOG TRŽIŠTA

TT TP

FT P

CPOSREDOVANJE

14

P U

TT - TURISTIČKA TRAŽNJA (FT - FAKTORI TRAŽNJE, P -POTREBA); TP - TURISTIČKA PONUDA (U - USLUGE, P -PROIZVODI I ROBE, C - CENE)

» FUNKCIJE TURIZMA� EKONOMSKE FUNKCIJE:

> DIREKTNI UTICAJI:

* društveni proizvod i nacionalni dohodak(Nem. i Sev. Amer.)

- isključivo preko inostrane potrošnje* platni bilans države (platni bilans turizma →)* zaposlenost (direktna, indirektna, stalna, sezonska)

* ravnomerniji regionalni razvoj -primorje C. G .

> INDIREKTNI UTICAJI (uticaj na razvoj raznih delatnosti)

15

> INDIREKTNI UTICAJI (uticaj na razvoj raznih delatnosti)

> MULTIPLIKATIVNI EFEKTI (na bazi inostrane tur. potrošnje)

> KONVERZIJSKA FUNKCIJA- direktna, dopunska i komplementarna

� NEEKONOMSKE FUNKCIJE: - rekreativna, zdravstvena, ekološka, kulturna, politička, socio-

psihološka, edukativna i dr.- imaju određene ekonomske efekte

» PLATNI BILANS TURIZMA

� STRUKTURA PLATNOG BILANSA TURIZMA

* aktiva+ svi prihodi ostvareni po osnovu inostrane turističke potrošnje

- nevidljivi izvoz kroz turizam

* pasiva+ svi izdaci za uvoz roba i opreme za ugostiteljstvo+ troškovi turističkih odlazaka domaćeg stanovništva u inostr.

16

+ troškovi turističkih odlazaka domaćeg stanovništva u inostr.- nevidljivi uvoz kroz turizam

� PLATNI BILANS TURIZMA SRBIJE (u 2013. god.)

* aktiva- oko 1 mlrd. US$(prihod od stranih turista)

* pasiva- oko 800miliona US$ (suficit oko 200 mil. US$)+ turistička potrošnja domaćeg stanovništva u inostranstvu ?+ troškovi za uvoz roba i opreme za domaće ugostiteljstvo?

» SPECIFIČNOSTI TURIZMA KAO IZVOZNE DELATNOSTI

> USLUGE I PROIZVODI STVARAJU SE I PLASIRAJU NAISTOM, ODNOSNO NA DOMICILNOM PROSTORU- na tržište tražnje plasiraju se samo odgovarajuće propagandne informacije

> TURIZAM OMOGU ĆAVA I INTEGRIŠE IZVOZ PROIZVODA I USLUGA

BROJNIH DRUGIH DELATNOSTI (preko ponude)

- poljoprivrede, zanatstva, trgovine i drugih delatnosti

17

> BRZA REALIZACIJA NAPLATE PRUŽENIH USLUGA

> DIREKTNO PRELIVANJE DOHODKA IZ RAZVIJENIH U MANJE

RAZVIJENE ZEMLJE I REGIONE

- doprinos turizma ravnomernijem regionalnom razvoju

> OSTVARUJE SE PLATNO - BILANSNI SUFICIT

- veći su prihodi koji se ostvaruju po osnovu potrošnje stranih turista od rashoda

koji su vezani za uvoz opreme i roba za domaće ugostiteljstvo

» TURISTIČKA POLITIKA> POJAM, VRSTE, CILJEVI I MERE TURISTI ČKE POLITIKE

* Definicija : Turistička politika predstavlja ukupnost smišljenih akcijau oblasti turizma, koje na određenom prostorui u određenom vremenskomperiodu preduzimaju svi nosioci te politike

* Vrste turističke politike:- opštaturistička politika (realizacija zajedničkih interesa svih subjekata)- posebnaturistička politika (realizacija interesa pojedinačnih subjekata)

18

* Ciljevi turističke politike:+ Opšti ciljevi: razvoj turizma kao poželjne aktivnosti, razvoj turizma radi

otvaranja novih radnih mesta, ravnomernijeg regionalnog razvoja i dr. + Pojedinačni ciljevi: ekonomski, prostorni, ekološki, ciljevi preduzeća i dr.

* Mere turističke politike: pravno-zakonodavne, ekonomsko-finansijske(stimulativne), ekološke, prostorno-planske, regionalno-razvojne

» ORGANIZACIJA TURIZMA

> TRI PRAVCA ORGANIZOVANOG DELOVANJA U TURIZMU :

* Društveni:- turistička društva i savezi (nevladine organizacije i udruženja gr.)- sportska društva (planinarska, automobilska, ribolovačka i dr.- kulturno-umetnička društva (muzeološka, ljubitelji istorije i starina)- društveno-političke organizacije (sindikalne, omladinske, studentske)

* Privredni:

19

* Privredni:- poslovna udruženja (udruženja hotelijera i turističkih agencija)- komore (privredne komore)

* Upravni:- vladina tela (resorno ministarstvo) - državne organizacije (NTO, RTO i OTO)

ORGANIZACIJA TURIZMA U SRBIJI

MINISTARSTVO TRGOVINE,TURIZMA I TELEKOMUN.

TURISTIČKA ORGANIZACIJASRBIJE (TOS - NTO)

20

UDRUŽENJE HOTELSKIHPREDUZEĆA SRBIJE (HORES)

UDRUŽENJE TURISTIČKIHAGENCIJA SRBIJE (JUTA)

REGIONALNE I LOKALNETURISTIČKE ORGANIZACIJE

DRUŠTVENA OPERATIVA

DRUGI DEO

MENADŽMENT

TURISTIČKE DESTINACIJETURISTIČKE DESTINACIJE

» POJAM TURISTI ČKE DESTINACIJE

* Definicija destinacije:

Tržišno prilagođena prostorna celinau okviru koje je

izvršeno optimalno usklađivanjeraznih elemenata

(primarnih i sekundarnih) i funkcija, a u kojoj se vrši

svesno uspostavljanje uslovapomoću kojih ona može

22

svesno uspostavljanje uslovapomoću kojih ona može

dugoročno i uspešno ostvarivati pozitivne rezultateu

pogledu razvijanja turističke delatnostii obezbeđenja

dobrobitiza turistei lokalno stanovništvo.

» ELEMENTI TURISTI ČKE DESTINACIJE

> Izvorni elementi:

* proizvodni elementi(položaj, reljef, klima, vode, živi svet i dr.)

* opšti elementi(jezik, mentalitet lokalnog stanovništva, istorija,kultura, običaji, folklor, privreda i dr.)

* opšta infrastruktura(saobraćajna, komunalna i dr.)

> Izvedeni elementi:

* turistički kapaciteti i turistčka infrastruktura

23

* turistički kapaciteti i turistčka infrastruktura* organizacione aktivnosti(aktivnosti koje su u funkciji

organizacije prostora kao turističke destinacije - regulativa,kadrovi, vodička služba, promocija i dr.)

* razni sadržaji koji su namenjeni turistima* informacije o destinaciji i njenom okruženju

» ELEMENTI TURISTI ČKE DESTINACIJE (INTEGRALNOG DESTINACIJSKOG PROIZVODA)

STRUKTURA ELEMENATA

PRIRODNI RESURSI

IST. I KULT.RESURSI

HUMANIRESURSI

DRUŠTVENANADGRADNJA

UGOSTITELJSKI KAPACITETIUGOSTITELJSKI KAPACITETI

SMEŠTAJNIOBJEKTI

RESTORANSKIOBJEKTI

OSTALIUGOST. OBJEKTI

IZGRAĐENI FUNKCIONALNI ELEMENTI

SAOBRAĆAJSPORT I

REKREACIJATRGOVINA IZANATSTVO

OSTALI ELEMENTI

» SISTEMSKI PRISTUP UPRAVLJANJU TUR. DESTINAC .

SISTEM TUR. DESTINAC.

Primarnielementi:- prirodne atrakt.- antropog. atrakt.

Sekundarni elementii podsistemi:- smeštaj i ishrana- rekreacija

U L A Z N I Č I N I O C I

Pristup

Promocija

POSLEDICEI UTICAJI

Posledice po :- turiste- domic. st.- investitore- menadžere i preduzetn.

25

- rekreacija- infrastruktura- saobraćaj- trgovina izanatstvo

- zabava i razonoda i dr.

- Turisti- Menadžerskeveštine

- Tehnologija- Investicionikapital i dr.

i preduzetn.

Uticaji :- ekonomski- socio-kultur.- ekološki

SPOLJNI UTICAJI:zahtevi turista, regulativa, konkurencija, politika i dr.

» POJAM I KRITERIJUMI VALORIZACIJE TURISTI ČKE DESTINACIJE

* Definicija : Pod turističkom valorizacijomse podrazumeva kvalitativnoi kvantitativnovrednovanjepotencijala, odnosno procenjivanje upotrebnei tržišne vrednostiturističkih resursa.

� KRITERIJUMI VALORIZACIJE :

* Interni kriterijumi:- stepen prethodne iskorišćenosti potencijala

26

- stepen prethodne iskorišćenosti potencijala (izgrađenost turističke infra i suprastrukture)

- inherentne karakteristike resursa (atraktivni atributi)

* Eksterni kriterijumi:- pristupačnost resursa (saobraćajna dostupnost)

- blizina važnijih emitivnih centara (prostora tražnje)

- specifičnost resursa destinacije (komparacija sa drugim destin.)

- značaj resursa (obim tražnje koja je usmerena prema njima)

» NAČELA I METODE VALORIZACIJE TURISTI ČKE DESTINACIJE

> NAČELA:

* interdisciplinarnost(učešće stručnjaka raznih profila i iz raznih oblasti)

* integralnost(obuhvat svih resursa sa kojima raspolaže destinacija injihovih funkcionalnih međuuticaja)

> METOD WTO - zbirni metod

27

> METOD WTO - zbirni metod

X = A + B + C + D + ... (zbir ocena po osnovu internih kriterijuma)

Y = E + F + G + H + ... (zbir ocena po osnovu eksternih kriterijuma)

Z = X + Y ► (zbirna ocena turističke vrednosti destinacije)

» RAZVOJNI (NOSEĆI) KAPACITET TURISTI ČKE DESTINACIJE

* Definicija kapaciteta: Razvojni- noseći kapacitetprostora predstavlja maksimalan broj posetilacakoji mogu istovremenoda se nalazena određenom lokalitetubez ikakve bitnije izmenei degradacijefizičke sredinei bez značajnijeg ugrožavanjakvalitetarekreativnog doživljaja.

� IZDVAJAJU SE TRI VIDA KAPACITETA :

28

� IZDVAJAJU SE TRI VIDA KAPACITETA :> ekološki kapacitet- maksimalni stepen turističkog korišćenja prostora bez

ekološke degradacije prostora i resursa (destrukcije i zagađenja)

> psihološki kapacitet- broj turista i sve njihove aktivnosti, izgrađeni objekti idr. (utvrđuje se anketiranjem turista)

> socio-kulturni kapacitet(maksimalno mogući obim razvoja turizma koji neće bitnije narušiti izvorna obeležja destinacije)

» FAKTORI RAZVOJA I ŽIVOTNI CIKLUS TURISTI ČKE DESTINACIJE

> FAKTORI RAZVOJA DESTINACIJE:

* lokalno stanovništvo- obezbeđuje radnu snagu i razne lokalne resurse

* snabdevači- eksterni i interni privredni subjekti zainteresovani za razvoj turizma

* posetioci - turisti

29

* posetioci - turisti- utiču na obim, strukturu i kvalitet destinacijskih usluga i proizvoda

* javni sektor- zainteresovan za ostvarenje socijalnih i ekonomskih efekata od turizma

* ostali faktori:- razne nevladine organizacije, asocijacije i komore, kao i drugi

organizovani privredni i neprivredni subjekti

> ŽIVOTNI CIKLUS TURISTI ČKE DESTINACIJE

RAZVOJ

KONSOLI-DACIJA

STAGNA-

30

ISTRAŽI-VANJE

ANGAŽO-VANJE

RAZVOJ STAGNA-CIJA

PROPA-DANJE

PODMLA-ĐIVANJE

I II III IV V VI VII

» TURISTIČKI PROIZVOD DESTINACIJE

* Definicija : Turistički proizvod čini zbir raznih pogodnosti, dobarai uslugakoje služe zadovoljavanju turističkih potreba kupacaza vreme njihovog kretanja i boravkau destinaciji.

► predstavlja “ogledalo” uspešnosti menadžmenta

› Turistički proizvod destinacije se može posmatrati kao:

+ parcijalni (u užem smislu) - proizvod pojedinih preduzeća+ integrisani (objedinjeni, složeni) - zbir svih pogodnosti, dobara i usluga koje

31

+ integrisani (objedinjeni, složeni) - zbir svih pogodnosti, dobara i usluga koje

se pružaju na prostoru konkretne destinacije

› Ključni elementi integrisanog turističkog proizvoda destinacije:

+ atraktivnost destinacije(prirodne i stvorene atraktivnosti - privlačnosti)

+ uslovi za boravak i usluge(objekti za prihvat, boravak i pružanje raznih usluga)

+ pristupačnost destinacije(udaljenost destinacije od emitivnih prostora, brzina,

udobnost i sigurnost prevoza turista)

» VIDOVI MENADŽMENTA TURISTI ČKE DESTINACIJE

• Brojna obeležja turističke destinacije kao složenog, dinamičnog, otvorenog i ekološki vrlo osetljivog sistema zahtevaju efikasnu primenu raznih vidova menadžmenta, kao što su:

› strategijski menadžment funkcionalni - obavezni

› operativni menadžment vidovi menadžmenta

› integralni menadžment

› održivi menadžment

32

› održivi menadžment

› ekološki menadžment posebni - selektivni-

› informatički menadžment poželjni vidovi

› menadžment kvaliteta menadžmenta

› menadžment rizikom

› menadžment marketinga

� POJAM I ZADACI STRATEGIJSKOG MENADŽMENTA

* Definicija :Pod strategijskim menadžmentomturističke destinacijepodrazumeva se proceskoji u sebe uključujeodređivanjeciljeva, formulisanje i realizaciju strategije, kao i kontrolunjene primene

* Ključni zadaci strategijskog menadžmenta:

- utvrđuje misiju, viziju i razvojne ciljeve destinacije

33

- utvrđuje misiju, viziju i razvojne ciljeve destinacije

- definiše politiku razvoja turizma u destinaciji

- donosi razvojne strategije i planove razvoja

- anticipira i primenjuje pozitivne promene u okruženju

- obezbeđuje dugoročan i usklađen razvoj turizma u destinaciji

- vrši kontrolu realizacije strategije i razvojnih planova

� FAZE, NAČIN DELOVANJA I NIVOI STRATEGIJSKOG MENADŽMENTA

> Faze:- određivanje ciljeva(primarni - opšti ciljevi destinacije)

- određivanje resursa(utvrđivanje raspoloživih resursa)

- izrada strategija(idejne, razvojne, marketinške)

> Načini delovanja - upravljanja:- reaktivno(delovanje u skladu sa novonastalom situacijom na tržištu)

34

- reaktivno(delovanje u skladu sa novonastalom situacijom na tržištu)

- proaktivno(aktivno uticanje na tražnju preko inovativnih mera)

> Nivoi destinacijskog menadžmenta:- opštimenadžment (upravlja destinacijom kao celinom)

- sektorski - operativnimenadžment (upravlja pojedinim subjektima koji

deluju na prostoru destinacije)

� STRATEGIJSKI CILJEVI DESTINACIJE

> Definicija ciljeva:Pod strategijskim ciljevimadestinacije podrazumevaju se smišljeno odabrani rezultatikoji se žele ostvariti u određenom(dužem ilikraćem) vremenskom periodu

> Važniji strategijski ciljevi:

-unapređenje opštih uslova za boravak turista

35

-unapređenje opštih uslova za boravak turista

- efikasna promocija integralnog turističkog proizvoda destinacije

- razvijanje svesti kod stanovništva o značaju višestrukih efekata od turizma

- usklađivanje heterogenih ciljeva pojedinih podsistema - receptivnih subjekata

- integrisanje ciljeva destinacije u viši - nadređeni sistem ciljeva širih administrativnih i prostornih celina

� VRSTE RAZVOJNIH STRATEGIJA

* Definicija strategije:Veština usmeravanjaraspoloživih potencijaladestinacije, odnosno njenih resursa, a u svrhu ostvarenjapostavljenih ciljevakoji su usklađenisa tendencijamau okruženju

> OSNOVNE STRATEGIJE:

(1) Strategija kvaliteta prostora i usluga - zadaci i ciljevi:

36

- preventivna zaštita prostora i elemenata- racionalno korišćenje dobara i minimiziranje posledica - revitalizacija i rekultivacija narušenih vrednosti- praćenje i održavanje ekološkog kvaliteta prostora

* Temeljni oslonci ove strategije su: - izvornost i ekološki kvalitet prostora i elemenata- kvalitet usluga

(2) Strategija konkurentskog pozicioniranja

* Pod konkurentskom moći destinacije podrazumeva se njena sposobnostda privučeveći broj turista, da povećapotrošnjui obezbedi turistima iskustvakoja se pamte, a sve na profitabilannačin i uz poboljšanje blagostanjalokalnog stanovn.i očuvanjeprirodnog i kulturnog blagadestinacije za potrebe budućih generacija

› Destinacijska konkurentnost proizilazi iz izbora i opredeljenja

turista u odnosu na alternativne turističke destinacije

* Vidovi destinacijske konkurentnosti:- ekonomska(nivo ekonomske razvijenosti države kojoj pripada destinacija)

37

- ekonomska(nivo ekonomske razvijenosti države kojoj pripada destinacija)

- politička(unutrašnja i spoljna politika zemlje)

- socio-kulturna(specifična društvena i kulturna obeležja destinacije)

- tehnološka(nivo razvijenosti informacionih tehnologija u destinaciji)

- environmentalna(usklađen razvoj turizma sa prostorom destinacije)

- demografska(razne strukture lokalnog stanovništva)

> POMOĆNE STRATEGIJE - koriste se u cilju dopune osnovnih strategija

» OPERATIVNI MENADŽMENT DESTINACIJE

> NOSIOCI OPERATIVNOG MENADŽMENTA U DESTINACIJI* top menadžmenti podsistema (sektorski menadžmenti)

> ZADACI OPERATIVNOG MENADŽMENTA:* koordinacija i usmeravanje operativnih - izvršnih aktivnosti* obezbeđenje strukture i kvaliteta razvojnih resursa* transferisanje strategijskih planova u operativne planove* pretvaranje inputa u outpute i dr.

38

* pretvaranje inputa u outpute i dr.

> SREDSTVA OPERATIVNOG MENADŽMENTA:* operativna politika

- čini skup raznih mera za obezbeđivanje i korišćenje resursa (ljudskih)

* operativni ciljevi- sadržani u kvalitativnim i kvantitativnim rezultatima operat. menadžm.

* operativna strategija- sadrži načine realizacije operativnih ciljeva

� INTEGRALNI MENADŽMENT

* Suštinaovog modela sadržana je u objedinjenom upravljanjusvimelementimai podsistemimadestinacije, kao i njihovim brojnimmeđusobnim odnosimai uticajima.

» FAKTORI USPEŠNE PRIMENE INTEGRALNOG MENADŽMENTA

> Ostvarenje dvostruke integracije:

39

> Ostvarenje dvostruke integracije:

+ interna integracija(integracija svih segmenata, odnosno svih delatnosti

koje vrše određenu aktivnost i koriste prostor i resurse destinacije)

+ eksterna integracija(funkcionalno integrisanje turizma u ukupni razvoj -

na lokalnom, regionalnom i nacionalnom nivou)

> Adekvatno prostorno planiranje destinacije- zoniranje prostora destinacije

� ODRŽIVI MENADŽMENT

* Definicija opšteg koncepta održivog razvoja - menadžmenta:

- Novi društveni odnosprema životnoj sredini, prostoru i prirodnim resursima, sa punom svešću postojanja odgovornostisadašnjihprema budućim generacijama(Deklaracija iz Rija - 1992. god.)

* Definicija održivog razvoja - menadžmenta turizma:Razvoj turizmakoji zadovoljava potrebe sadašnjih turista,

40

Razvoj turizmakoji zadovoljava potrebe sadašnjih turista, turističkih destinacijai svih učesnika u turizmu, uz istovremeno održavanjei uvećavanjeturističkih potencijalaza njihovo korišćenje i u budućnosti, bez ugrožavanjamogućnosti narednih generacijada zadovoljavaju sopstvene turističke potrebe

� SUŠTINA I PRINCIPI ODRŽIVOG RAZVOJA - MENADŽMENTA

* Suština održivog razvoja i upravljanja:- Održavanjezadovoljavajućeg obima, kvalitetai funkcija resursa, kao i svođenje

njihovog korišćenja na nivo na kome neće biti ugroženozadovoljenje egzistencijalnih i drugih potreba budućih generacija

- Dužnost sadašnjihgeneracija da obezbede najmanje istikvalitetživotne sredine za potrebe budućih generacija

- Integracijarazvoja i zaštite,

41

- Integracijarazvoja i zaštite,

►zaštita u funkciji razvoja >│ < razvoj u funkciji zaštite

* Principi održivog razvoja i upravljanja :* princip ekološkeodrživosti - usaglašenost razvoja i ekološ. procesa (biodiver.)

* pincip socio-kulturneodrživosti - razvoj zasnovan na kult. i tradic. vredn. stan.

* princip ekonomskeodrživosti - zadovoljavajuća ekonomska efikas. i efektivn.

� EKOLOŠKI - EKOCENTRI ČNI MENADŽMENT

* U centru pažnje menadžmenta nalaze se ekološke performanse

prostora, resursa i proizvoda - usluga.

► Ekološki kvalitet ima centralnu ulogu i funkciju

* Ovaj model upravljanja najčešće se naziva ekoturizam, koji se definiše kao:

42

definiše kao:

- Vrsta turističkog putovanjakoje uvažavapotrebu očuvanja životne sredinei vezuje se za posetu relativno očuvanimprirodnim i kulturnim dobrima, u cilju uživanjai divljenjaizvornim prirodnimi kulturnim vrednostima, čime se promovišuaktivnosti zaštite.

> VAŽNIJI EFEKTI EKOTURIZMA:

* doprinosi očuvanju biodiverziteta

* obezbeđuje dobrobit lokalnom stanovništvu

(zarada kroz pružanje raznih usluga, zapošljavanje i sl.)

* uključuje iskustvo, tumačenje i učenje

* uključuje odgovorno ponašanje turista i turističke

43

delatnosti u destinacijama

* organizuje se u manjim grupama (25-do 30 osoba)

* zahteva malu potrošnju neobnovljivih resursa, posebno energet.

* naglašava lokalno učešće, vlasništvo i preduzetničke

mogućnosti, posebno za seosko stanovništvo

► principi i smernice, sertifikacija ekoturizma

» INFORMATI ČKI MENADŽMENT

� Destinacije koje u svom funkcionisanju koriste informacione i komunikacione tehnologije (ICT) označavaju se kao E-destinacije

> Dvostruka uloga ICT u turističkim destinacijama:* pružanje informacija potencijalnim turistima (on -line inform.)* obezbeđivanje informacija za integrisano upravljanje destinac.

44

►Monitoring-informacioni sistem(MIS, GIS)* služi za prikupljanje, obradu i distribuciju informacija koje su

značajne za menadžment kvaliteta prostora destinacije

» MENADŽMENT KVALITETA DESTINACIJSKOG PROIZV.

• Kvalitet turističkog proizvodadestinacije odražava se krozpercepcijunivoa na kojem su zadovoljenaočekivanja turistatokom boravkau destinaciji i korišćenja usluga.

• Kvalitet turističkog proizvoda može se posmatrati sa četiri aspekta:› potrošača (turista) - nivo upotrebne vrednosti do koga se zadovoljava potreba

› proizvodnih subjekata- nivo usaglašenosti sa standardima proizvodnje

› tržišta - poređenje sa konkurentima

45

› društva - društveno-ekonomska opravdanost razvoja turizma

• Preferira se primena inetegralnog menadžmenta kvaliteta (IQM), koji obuhvata četiri ključna aspekta:+ nivo zadovoljstva potrošača(utvrđuje se redovnim istraživanjem)+ nivo zadovoljstva lokalne turističke industrije(kvalitet poslovanja)+ kvalitet života lokalnog stanovništva(razne dobrobiti od turizma)

+ ekološki kvalitet(pozitivni uticaji turizma na životnu sredinu destinacije)

» MENADŽMENT RIZIKOM• Definicija rizika : Stanjeu kojem postoji mogućnost negativnog odstupanja od

poželjnogishoda koji očekujemoili mu se nadamo.• Rizik se može posmatrati sa više aspekata:

+ destinacije kao prostora u kome turisti borave i koriste usluge+ neposrednih pružaoca usluga+ turističkih potrošača - turista+ turističkih posrednika - agencija

• Klasifikovanje rizika:+ subjektivni- individualni odnos menadžera prema riziku (mala. i srednja pred.)

46

+ subjektivni- individualni odnos menadžera prema riziku (mala. i srednja pred.)+ objektivni- relativno odstupanje stvarnog od očekivanog gubitka (veće, manje)+ strategijski- javlja se na nivou dstinacije kao prostora+ operativni- odnosi se na neposredne pružaoce usluga u destinaciji

• Metode upravljanja rizikom+ izbegavanje rizika (otklanjanje postojeće izloženosti riziku)+ prevencija rizika (smanjenje učestalosti rizičnih situacija)+ smanjenje gubitka (brzo i efikasno reagovanje u rizičnim situacijama)

» MENADŽMENT MARKETINGA U TURIZMU

• Dve osnovne funkcije marketing aktivnosti u turizmu:

› marketing kao osnova za postavljanje i vođenje poslovne politike preduzeća iz

oblasti turističke delatnosti

› marketing kao osnova za vođenje turističke politike na raznim nivoima

• Važnije marketinške aktivnosti vezane za destinaciju:

+ definisanje destinacijskog proizvoda - njegove strukture i kvaliteta

+ pozicioniranje destinacije- položaj u svesti potrošača u odnosu na konkurenc.

47

+ pozicioniranje destinacije- položaj u svesti potrošača u odnosu na konkurenc.

+ promocija destinacije- aktivnosti u cilju prihvatanja dest. od strane tražnje

+ kanali prodaje- da se turistički proizvod učini dostupnim tražnji

+ imidž destinacije- percepcija o njenim vrednostima (mentalna slika)

+ brend destinacije- ime, simbol, logo, zaštitni znak (identifikovanje i razlikov.)

» INDIKATORI ZA PRA ĆENJE I KONTROLUMENADŽMENTA DESTINACIJE

> INDIKATORI EVROPSKE UNIJE :* EKONOMSKI INDIKATORI

- ekonomski efekti turističkog privređivanja

* ZADOVOLJSTVO TURISTA

- nivo zadovoljenosti tražnje (turista)

* SOCIJALNI INDIKATORI

48

- svi doprinosi turizma razvoju lokalne sredine

* KULTURNI INDIKATORI

- nivo uticaja turizma na kulturne vrednosti

* INDIKATORI STANJA ŽIVOTNE SREDINE- pokazatelji ekološkog kvaliteta prostora i uticaja turizma

> INDIKATORI SVETSKE TURISTI ČKE ORGANIZACIJE - WTO- 11 detaljno razrađenih indikatora