menadzment operacija, multibiznis

7/24/2019 menadzment operacija, multibiznis

1/34

UNIVERZITET MEGATREND BEOGRAD


2/34

UNIVERZITET MEGATREND BEOGRADFAKULTET ZA POSLOVNE STUDIJE BEOGRAD

OSNOVNE STRUKOVNE STUDIJE

SEMINARSKI RAD

Menadzment oe!a"#$a% m&'t#(#zn#)% te*no'o+#$a

Beo+!ad%


3/34

I


4/34

SADRAJ

UVOD................................................................................................................................6

1. Menadment i menament operacija...........................................................................2

1.1. Razvoj tehnologije I ogranizacije- Itorij!i prit"p...............................................#

1.2. $trate%!a tehnolo%!a !on!"rentnot........................................................................6

2. $trate%!i menadment.................................................................................................&

2.1. Organi trate%!og menadmenta..............................................................................'

2.2. (naliza o!oline........................................................................................................)

2.*. Interna o!olina...........................................................................................................11

2.#.Metode I tehni!e analize op%te o!oline......................................................................1*

2.+.Metode i tehni!e analize polovne o!oline................................................................1#

2.6. Miija, vizija i ciljevi.................................................................................................1&

*. M"ltiizni....................................................................................................................2

#.$t"dija l"/aja................................................................................................................22

+. 0a!lj"/a!...................................................................................................................2#

II


5/34

UVOD

Upe%no polovanje va!og pred"zea ogleda e " njegovoj poonoti da donee

najolj" trategij" za voje polovanje a zatim t" it" trategij" trea da implementira "

voje polovanje.

$trate%!i menadment je "meren na d"goro/no polovanje prihvatanje i manjenje

otpora promenama, do! e operativni menadment avi te!"im, dnevnim pitanjima i

omog"ava provoenje planiranih ciljeva, i!ori%enjem tren"tne trategij!e pozicije

pred"zea.

Menadment operacija je olat i na"/na diciplina !oja omog""je da e

odreene pretpotav!e provere, veri3i!"j" i realiz"j" " pra!i, n"dei pomatranoj

organizaciji tvaranje novih vrednoti !oje poveavaj" njen" !on!"rent!" prednot.

Ozirom da menadment operacija o"hvata ve ape!te

"pravljanja, 3o!" rada je na trategij!om nivo", !ao !omple!nijem i vi%em, ali i zog

/injenice da je nedovoljno pro"/avan, !a!o " teoriji, ta!o i " pra!i.

U natav!" rada 3o!"iraemo e na trate%!i menadment I operacije menadmenta !ao

I na m"ltiizni.

III


6/34

Teoretsko metodoloki okviri rada

Abstrakt rada:

U rad" " opiani menadment operacija, menadment, m"ltiizni I na !raj" rada je

napiana t"dija l"/aja. U natav!" rada je detaljnije oja%njeno %ta va!i od ovih

pojmova zna/i odnono predtavlja.

4lj"/ne re/i5 menadment operacija, trategija, !on!"rent!a prednot, "pravljanje,m"ltiizni

IV


7/34


8/34

Menadment i menament operacija

$am pojam menadmenta e prevodi !ao "pravljanje, a "pravljanje predtavlja

poonot da e tvari oave pre!o dr"gih lj"di. Menadment e ranije prevodio

na%om re/j" r"!ovoenje, ali ove re/i ni" inonimi jer r"!ovoenje je amo jedna

od 3"n!cija menadmenta. Menader je ne!o !o radi a dr"gim lj"dima i "z njihov"

pomo !oordini%e njihovim radnim a!tivnotima da i e otvarili ciljevi

organizacije. e potoji jedintvena i "niverzalna de3inicija menadmenta.

Menadment je vrlo !omple!an i loen 3enomen. Menadment e moe

pomatrati e razli/itih ape!ata5 !ao dr"%tveni 3enomen, !ao n"/na diciplina !aove%tina i poonot, !ao poena "pravlja/!a tr"!t"ra " organizaciji, !ao

pro3eija, !ao poena pecijalnot !ao tr"!a i na"!a, pa /a! i !ao "metnot.

Menadment e pomatra i de3ini%e !ao proce "pravljanja odreenim polovima i

itemima radi e3i!anijeg dotizanja zajedni/!ih ciljeva. Re/ je o veoma loenom

proce" !oji e atoji od !"pa povezanih potprocea5 planiranje, organizovanje,

!adrovanje, voenje i !ontrola. 7redtavlja proce planiranja, organizovanja, voenja i

!ontrole napora vih /lanova organizacije i !ori%enje vih organizacionih re"ra !a!oi e otvarili potvljeni organizacioni ciljevi. Da!le, de3inicija navodi !oji " to polovi

menadera 8planiranje, organizacija, voenje, !ontrola9. Menadment je na"/ni i

pro3eionalni proce planiranja, organizovanja, odl"/ivanja, voenja i !ontrole

prirodnih, lj"d!ih, 3inanij!ih i in3ormacionih re"ra radi potizanja "peha "

polovanj". $avremeni menadement !ara!teri%e vio!i pro3eionalizam.

1


9/34

Menadment operacijanatao je !ao realna potrea da e doada%nja aznanja provere

i do!a" " pra!i. Menadment operacija zna/i "pravljanje i voenje !omple!ne

a!tivnoti predvianja, planiranja, "meravanja, !oordinacije i !ontrole operacija

!oje e prepoznaj" !ao !ari!e " lanc" tvaranja nove vrednoti " organizaciji.

Upravljanje operacijama ojedinj"je trategij!o i operativno "pravljanje "

organizaciji " jedintvenom napor" da e odaere program proizvoda i "l"ga !oji

e zadovoljiti potre" !"pca, a potom da e odarani program e3i!ano provede ve

do prodaje proizvoda:"l"ga na tri%t". Onovne olati i ape!ti na !oje

menadment operacija tavlja a!cenat " !lj"/ni re"ri, poonoti i !ompetencije

" operacijama na onov" /ega dolazi do tvaranja nove vrednoti. Odvijanjemenadmenta operacija vr%i e " dva pravca5

1. $trate%!o "pravlajnje i

2. Operativno "pravljanje.

$trate%!i menadment je !oncept !oji "!lj"/"je !a!o trate%!o planiranje ta!o i

trategij!" a!cij" " it"aciji !ada e redina rzo menja i rat" njeni otpori.

(!cenat je na lagovremenoj analizi trate%!e pozoicije pred"zea " privredi,

"tvrivanj" !riterija za izor me" alternativnim trategijama i predizimanj" a!cije

!oja e na onov" 3eedac! itema 8povratne prege9 !ontroli%e i "merava. $a

dr"ge trane operativno "pravljanje e na odnoi razli/ita pitanja tehnolo%!e i

organizacione olati "z talno traenje novih na/ina i metoda za njihovo

"napreenje.

Menadment operacija, !roz tratgij!o i operativno "pravlajanje, olanja e na

menadment tehnologije " pred"ze", i pri tom, o"hvata ledee !omponente5

hardver!e 8oprem", meterijale, energij"9;

o3tver!e 8proje!tovan" tehnologij", !no


10/34

neporedn" e3i!an" primen" tehnologije " realizovanj" operacije9

orgver!e 8organizaciono-"pravlja/!a, menadmnent znanja i poonoti, !ao i

odgovaraj"a !on!retna organizaciona re%enja i "pravlaj/!e metode !oje

omog"avaj" e3i!ano odvijanje operacija9.

$trategijom operacije "tvr"je e pravac d"goro/nih promena !lj"/nih !ompetentnoti

organizacije " !lad" a ve"!"pnom trategijom organizacije !oja predtavlja rez"ltant"

delovanja e!trenih 8tri%nih i dr"gih9 i internih 3a!tora organizacije. $trategija operacije

natala je iz proizvodne trategije i predtavlja %iri pojam, !oji e /eto poitove"je a

tehnolo%!om trategijom.

Lanac vrednostije jedna od tehni!a trategij!og menadmenta /ija je onovna vrha

analiza re"ra i poonoti za potro%a/a. =o je !oncept !oji deli pred"zee " njegove

trategij!i itne a!tivnoti !a!o i e olje raz"melo pona%anje tro%!ova i de3iniao

o!vir mog"ih izvora za za di3erenciranje.i1

4ao %to e moe videti, lanac vrednoti e atoji od devet a!tivnoti, i to /etiri

podravaj"ih5

1. in3ratr"!t"ra pred"zea;

2. "pravljanje lj"d!im re"rima;

*. razvoj tehnologije i

#. naav!a, i pet primarnih5

+. "lazna logiti!a;

6. operacije;

&. izlazna logiti!a;

'. mar!eting i prodaja i

). "l"ge.

1.1. Razvoj tehnologije I ogranizacije- Istorijskipristp

1>evi-?a!%i, M., Menadment operacija, Megatrend "niverzitet @eograd, 2.

*


11/34

U celo!"pnoj itoriji lj"d!og dr"%tva vidljivi " napori da e od perioda praitorije pa

do avremenog doa, "/ini itematizacija oizirom na nivo razvoja tehnologije I

tehni!e " " pojedinim razdoljima I da e na taj na/in "potavi periodizacija itorij!og

razvoja zanovanog na tehnolo%!im dotign"ima I mog"notima !ara!teriti/nim za

odgovaraj"i period.

U itoriji tehnolo%!og razvoja /ove/antva izrazit I intezivan razvoj tehnologije elei e

poeno " period" od 1'2. Do 1). godine, !oji je !ara!teriti/an po pojavi veoma

zna/ajnih ot!ria parna ma%ina, ma%ina za /i%enje pam"!a itd, !ao tehnolo%!e onovice

ind"trij!og razvoja.

Izdvajaj" e tri !lj"/na razdolja " o!vir" ind"trij!e revol"cije vezana za zna/ajne

tr"!t"rne promene a to "5

Doa energet!og ininjertva

Doa mehanizacija

Doa a"tomatizacije

Ova navedena tri razdolja a"tomatizacija je dovela do najd"ljih promena " na%im

e!onom!im I dr"%tvenim vrednonim itemima, I " organizovanj" proizvodne I

"l"ne delatnoti.

Izraena potrea za novim tehnologijama !oje donoe ve" 3le!iilnot vezana je za

promene na gloalnim tri%tima, " 3eri novih potrea I pona%anje !"paca. 7ored

intezivnih tehnolo%!ih promena razvoj e ogleda I !roz promene " olati organizacije I

"pravljanja, I razli/ita doa ind"trij!e revol"cije mog" e pomatrati I " vezi a

razli/itim vrtama prit"pa organizaciji I "pravljanj", razli/itim tipovima menadment

3ilozo3ije.

Doba predtejlorizma ili doa tranzicije, !ada e "vode nove radne navi!e, nova

diciplina I novi podticaji privredne a!tivnoti. 0adaci I "loga menadmenta prelaze p"t

od najranijih oli!a vezanih za porodi/no orjentiane radionice, !a zadacima I

a!tivnotima nadgledanja I voenja polova "z odgovornot za dodel" pola

radionicama, za diciplin" za nado!nad" rada.

Doba masovne proizvodnje !ada e zahvalj"i =ejlor" I njegovim ledenicima,

"potavlja nova pro3eija- ind"trij!o inenjertvo. =ada e razvija veli!i roj na"/nih

#


12/34

metoda "pravljanja namenjenih alo!aciji redtava, za merenje I vrednovanje rada, I

li/no. Upotavlja e I "napre"je !ontrola I !oordinacija proizvodnih procea.

Doba !leksibilne proizvodnje " !ome e poean trate%!i zna/aj " "pravljanj" pridaje

tehnologijama I otvarivanj" 3le!iilnoti " proizvodnim itemima. Do%lo je do

promene "loga menadera !oji pre"zimaj" I domen "pravljanja tehnologijom "

organizaciji, a poeno domen "pravljanja tehnolo%!im inovacijama, I ne prep"%taj" ve

a!tivnoti " vezi a tehnologijama i!lj"/ivo tehnolozima.

1.!. "trate#ka tehnolo#ka konkrentnost

Upe%no pred"zee " "d"noti ie ono !oje je tr"!t"irano ta!o da e e!ternim I

interni prolemima pridaje odgovaraj"a I nepre!ida panja. 7ored toga,

"pravlja/!a tr"!t"ra e voditi inovacije. =raganje za %anama, prili!ama I

prolemima e e intit"cionalizovati I nepre!idno e e oavljati, interni

proizvodni ci!l" e iti orjentian !a IR, a proizvodnja I mar!eting e iti

3le!iilni na promene " mi!" proizvod-tri%te. Razmatranje tehnolo%!e trategije

pred"zea zapo/inje gloalnim agledavanjem meta I "loge tehnologije "otvarivanj" !on!"ren!e prednoti pred"zea. =ehnolo%!a trategija e integralno

pomatra " o!vir" polovne trategije I poeno e razmatraj" dodirne ta/!e I

!lj"/ni me"oni "ticaji tehnologije I otalih 3"n!cija " trategiji polovnog

itema. 7olovna trategija pred"zea je " li!oj vezi a tehnolo%!om trategijom,

a analiza odnoa tehnolo%!ih inovacija proizvoda I procea " pred"ze" polazna je

onova za odreenje "d"ih pravaca trate%!og delovanja. =enja !a otvarenj"

rata pro3itailnoti I !on!"ren!e prednoti na avremenim tri%tima, a pojavom

novih, in3ormacionih tehnologija, nedvomileno zna/i orijentacij" !a razvoj"

mog"noti pon"de %ireg aortimana I veeg varijeteta proizvoda I "l"ga."

7oznata " tri prit"pa " agledavanj" trate%!e pozicije tehnolo%!e inovacije. ( to "5

=ehcnologA p"h- polazi od !lai/nih pot"lata o primarnoj "lozi itraivanja I

razvoja " proce" tehnolo%!e inovacije. Ovaj prit"p je zanovan na tezi da je

24no


13/34

dovoljno oezediti "pe%n" a!tivnot itraivanja I razvoja " pred"ze" !oja e

generiati nove pronala!e, a ve otalo e amo po ei podraz"meva.

Mar!et p"ll model e razvio a veom potreom "vaavanja tri%ta, !"paca !ao

!rajnjeg !orini!a vih "merenih napora " pred"ze" za otvarenjemodgovaraj"eg proizvoda ili "l"ge.

U novije vreme e ve /e%e javlja model $trategA p"ll !oji polazi o trate%!ih

pravaca razvoja 3irme5 izdvojenih trate%!ih podr"/ja polovanja I trate%!ih

tehnolo%!ih podr"/ja !oji d"goro/no anticipiraj" promene " o!r"nj" I

organizaciji, teei pozicij" 3irme " "d"noti !oja nije trogo odreena

tranjom na tri%t" I di!tatom o!r"enja, ve je " zna/ajnoj meri opredeljena

trate%!im odl"!ama I proa!tivnim delovanjem 3irme " o!r"enj".

!. "trate#ki menadment

$trate%!i menadment e !ao !oncept razvio to!om vremena i natavit e e dalje

razvijati. Me"tim, zog pomanj!anja !onenz"a o zna/enj" tog pojma jo% "ve! vladaemanti/!a zr!a. $ ozirom na to da e e ovde razmatrati prventveno proceno

zna/enje trate%!og menadmenta, potreno je dati ne!oli!o njegovih temeljnih

de3inicija !oje e razli!"j" od a"tora do a"tora.

Cheelen i "nger de3ini%" trate%!i menadment !ao et menader!ih odl"!a i a!cija

!ojima e odre"j" d"goro/ne per3ormane pred"zea. 7earce i Roinon de3ini%"

trate%!i menadment !ao et odl"!a i a!cija !oje daj" rez"ltat " 3orm"liranj" i

implementaciji planova oli!ovanih za otvarenje ciljeva pred"zea.

e!oli!o je temeljnih !ara!teriti!a trate%!og menadmenta !oje proizlaze iz

navedenih de3inicija5

1. trate%!i menadment je !ontin"irani proce !oji nepretano traje " pred"ze",

2. angaman menadera " proce" trate%!om menadmenta mani3et"je e " eriji

etapa !oje zapo/inj" analizom o!oline pa e natavljaj" na potavljanje organizacionog

"mjerenja i implementacij" trategije pa do !ontrole i eval"acije potojee trategije,

*. " proce" trate%!og menadmenta menaderi donoe niz odl"!a i pred"zimaj" niz

6


14/34

a!cija !ojima e tei otvarenj" ciljeva pred"zea,

#. !a!o i trate%!i menadment e3e!tivno delovao !ao intr"ment otvarenja ciljeva

pred"zea, mora oig"rati da e pred"zee organiz"je ta!o da moe odgovarati

zahtevima voje promenjive o!oline,

+. proce trate%!og menadmenta je iterativan E zapo/inje prvom etapom, zavr%ava a

zadnjom etapom i tada po/inje ponovno prvom etapom.

!.1. Organi strate#kog menadmenta

Ia!o " " realizacij" procea trate%!og menadmenta pra!ti/!i "!lj"/eni vi zapoleni,

ipa! potoji potrea da e de3ini%" organi !oji e iti noitelji tog procea. Odor

dire!tora /ini gr"pa lj"di !oj" " izarali dioni/ari a zadat!om da zat"paj" njihove

interee. Uz dr"ge odgovornoti, odor dire!tora ima ovez" "tvrivanja !orporacij!e

miije, ciljeva i trategije. 4od na "log" odora dire!tora ima nadzorni odor. Vrhovni

menadment je zad"en za trate%!e odl"!e " organizaciji. =o je relativno mala gr"pa

lj"di !oj" /ine prededni!, FGO 8chie3 eHec"tive o33icer9, potprededni! 8vice preident9

i izvr%ni potprededni! 8eHec"tive vice preident9. FGO je oi/no prededni! odora

dire!tora, te "jedno i prededni! !orporacije. Moglo i e rei da je to pojedina/no

najvanija ooa " proce" trate%!og planiranja. 4od na i FGO io prededni!

"prave, odnono dire!tor pred"zea. Odel za planiranje ozna/ava gr"p" pecijalita za

planiranje organizovan" !ao %tap!a l"a odgovaraj"e vrte menadmenta.

7rethodno je trate%!i menadment de3inian !ao proce odnono erija etapa. lavne

etape procea trate%!og menadmenta "5

1. proveti analiz" o!oline,

2. potavljanje organizacionog "merenja,

*. 3orm"lirizacija organizacione trategije,#. implementacija organizacione trategije,

&


15/34

+. proveti trate%!e !ontrole i eval"acij"

!.!. $naliza okoline

4ada "ticaj o!oline potane dominantan " odno" prema "ticaj" pred"zea na t"

o!olin", tada pred"zee zapada " !riz" iz !oje te%!o moe izai. Da e to ne i dogodilo,

menadment pred"zea mora nepretano nadzirati t" o!olin" !a!o i identi3i!ovaoada%nje i "d"e pretnje i prili!e !oje proizlaze iz polja%ne o!oline, te nage i laoti

!oje imaj" rez"ltat iz interne o!oline. O!olina pred"zea e tretira !ao et poljnih i

"n"tarnjih 3a!tora !oji mog" "ticati na p"t pred"zea prema otvarenj" vlatitih ciljeva.

=emeljna vrha analize o!oline je ocena o!oline !oja trea pol"iti menadment" za

promptno reagovanje, a time i poveanje izgleda za "peh pred"zea. Da i e to

potiglo, !lj"/ni zadata! analize o!oline jeidenti3i!ovanje prili!a i prijetnji " e!ternoj

o!olini, te naga i laoti " internoj o!olini. U t" je vrh" razvijena $CO= analiza. Da

i taj zadata! "pe%no otvarila, analiza o!oline trea5 *

1. ot!riti trate%!e 3a!tore i njihove priti!e na pod"zee !oji poma" pod"ze" "

otvarivanj" 8ili neotvarivanj"9 njegovih ciljeva,

2. "tvrditi pozitivne "n"tra%nje poonoti pred"zea 8nage9 !ao i njegove

"n"tra%nje nepoonoti !oje onemog"avaj" otvarenje ciljeva pred"zea

8laoti9,

*. povezati prili!e i pretnje a nagama i laotima p"tem $CO= analize !a!o i

e pred"zee pozicioniralo " o!olini,

#. oig"rati podlog" za 3orm"lizacij" trategije !oj" epred"zee voditi !a!o i

"pe%no i!oritilo prili!e, a izeglo prietnje, !oritei e vojim nagama i

elimini%"i voje laoti.

*4no


16/34

=emeljni zadata! analize o!oline je "napreenje organizacionih per3ormani, i to

pomo" tri "loge analize o!oline, a to "5

"loga orjentiana politici E cilj je "napreenje organizacionih per3ormani ta!o da e

vrhovni menadment talno dri in3ormianim o glavnim trendovima !oji izvir" iz

o!oline. (naliza o!oline !oja je orjentiana politici je normalno netr"!t"rirana, te je

odno izme" analize o!oline i 3ormalnog organizaciong planiranja indire!tan i

ne3ormalan.

Uloga integriraj"eg trate%!og planiranja E glavna vrha je "napreenje

organizacionih per3ormani pomo" delovanja vrhovnog menadera i

diviziacionih menadera venih pitanja !oja poti/" iz o!oline pred"zea, ta!o da

dire!tno "ti/" na planiranje i povez"j" !orporaciono i diviziono planiranje.

Uloga orjentiana 3"n!cionalno E ovaj tip analize o!oline podraz"meva e da povea

per3ormane pojedinih 3"n!cija.

O!olina e moe de3iniati !ao ve"!"pnot pojava i /inioca izvan pred"zea i "n"tar

njega !oji dire!tno i indire!tno "ti/" na njegovo delovanje, pona%anje i razvijanje. $toga

e celo!"pna analiza pred"zea moe podeliti na e!tern" 8polja%n"9 i intern"

8"n"tarnj"9. G!terna o!olina o"hvata delove o!oline !oji e nalaze izvan pred"zea, a

!oja indire!tno "ti/" na pred"zee i deli e na dva egmenta5

op%ta ili ocijalna o!olina

polovna o!olina ili o!lolina zadata!a

Socijalna ili opta okolina

Op%a ili ocijalna o!olina ozna/ava dio e!terne o!oline !oji je dale!o od pred"zea pa

te%!o na nj" moe "ticati. Op%ta 8ocijalna9 o!olina prezentovana je p"tem pet !lj"/nih

dimenzija ili tipova o!oline5

7rirodno-e!olo%!a o!olina E materijalni i demogra3!i re"ri !oji indire!tno

"ti/" na optana! i razvoj pred"zea

0nantveno-tehnolo%!a o!olina E znantvena i tehnolo%!a dotign"a "ti/" na

)


17/34

"napeenje potojeih i "vajanje novih tehnologija " pred"ze"

G!onom!a o!olina E temelj za delovanje pred"zea 8gloalne i izarane

trategije, oli! vlani%tva, za!on pon"de i potranje, politi!a zapo%ljavanja,

monetarno-!reditna politi!a9 7oliti/!o-pravna o!olina E reg"li%e dr"%tveno-e!onom!e odnoe "n"tar

politi/!og atava " !lop" !ojeg pred"zee del"je

$ocio!"lt"rna o!olina E "ticaj dr"%tvenih lojeva. U!lj"/"je individ"alne i

gr"pne !ode!e pona%anja " pred"ze" te oeleja dr"%tva " !ojem pred"zee

optaje.

#oslovna okolina ili okolina zadataka

7olovn" o!olin" ili o!olin" zadat!a 8mi!roo!olin"9 /ine a!teri " neporednoj

o!olini pred"zea !oji "ti/" na njegov" poonot da t" o!olin" l"i. 0a razli!"

od op%te o!oline !oja je Jdale!oK od pred"zea, polovna o!olina je " njegovoj

neporednoj lizini. $toga " pred"zea vi%e orjentiana na polovn" o!olin", pa je

menadment" la!%e r"!ovoditi polovnom nego op%tom o!olinom. 7olovna

o!olina atoji e od devet !lj"/nih delova5 doavlja/i, !"pci-potro%a/i, !on!"renti,

dioni/ari, zapoleni i indi!ati, !reditori, vladine 8dravne9 organizacije, dr"%tvene

organizacije 8zajednice9 i tr"!ovna "dr"enja.

!.%. Interna okolina

Interna ili "n"tra%nja o!olina jo% e naziva i Jo!olinom pred"zeaK jer je, za razli!" ode!terne ili poljne o!oline na !oj" pred"zee ne moe delovati, " potp"noti pod

"ticajem pred"zea. G!terna i interna o!olina zajedno /ine celin" !oj" je neophodno

talno pratiti, analizirati i poznavati. 7olednjih e godina tei%te interea poma!lo

interne prema e!ternoj o!olini. 4oncept polovne politi!e zamenjen je !onceptom

trate%!og menadmenta. $nage i laoti " !lj"/na oeleja interne o!oline pred"zea

!oja prili!ama i pretnjama iz e!terne o!oline, /ine podlog" za vetrano analiziranje

o!oline 8S$%T analiza9.#

#Ma%i, @. 2), $rategij!i menadment, @eograd

1


18/34

Sna&aE ne%to %to pred"zee /ini poeno doro " odno" prema poonoti potojee

ili potencijalne !on!"rencije. SlabostE ne%to %to "ti/e da pred"zee /ini ne%to lo%e "

vom polovanj". $nage pred"zea 8trate%!e nage9 E pozitivne "n"tra%nje poonoti

pred"zea. Omog""j"pred"zei da otvari voje ciljeve, a "merene " na potizanje

odgovaraj"ih trate%!ih prednoti. 7rimeri naga pred"zea5 jana trate%!a vizija;

orazovanot, tr"/not i opooljenot !adra; odli/no poznavanje o!oline, a poeno

tri%ta; vio!a tehnolo%!a opremljenot; "laganje " itraiva/!" delatnot;

prepoznatljivot proizvoda; ja! !on!"rent!i poloaj; rapoloivot 3inanij!ih

redtava. $laotipred"zea 8trate%!e laoti9 E to " "n"tra%nje nepoonoti

pred"zea !oje znatno ometaj" ili potp"no onemog""j" otvarenje "tvrenih ciljeva

pred"zea. 7rimeri laoti pred"zea5 nepotojanje trate%!e vizije; nedotata!

tr"/nog !adra; neodgovaraj"a tehnolo%!a opremljenot pod"zea; nezavidan

!on!"rent!i poloaj; nedotata! 3inanij!ih redtava; neizgraenot organizacione

!"lt"re. 0na/enje interne o!oline za pred"zee je veli!o jer je ona neporedna radna

o!olina pred"zea " !ojoj e zivaj" vi !lj"/ni procei i dogaaji itni za optana! i

razvita! pred"zea. =emeljnim rez"ltatima doijenih analizom naga i laoti

pred"zee "merava voje a!tivnoti i pred"zima a!cije " vrh" o/"vanja i ja/anja

vojih naga, te "laavanja ili eleminianja laoti.

11


19/34

$li!a 1. O!olina pred"zea

!.&.Metode I tehnike analize op#te okoline

avedena aznanja o o!olini pred"zea /ine polazi%te za njen" analiz", pri tome e

rade razli/ite metode od !ojih " za analiz" op%te ili ocijalne o!oline najvanije

ledee5

1. !eniranje op%e ili ocijalne o!oline,

2. izrada G=O7 pro3ila,

12


20/34

*. analiza i procena ranjivoti,

#. analiza i procena tehnologije.

Skeniranje opte ili socijalne okoline

$!eniranje op%te o!oline ta!av je analiti/!i pot"pa! " !ome e podvrgavaj" analizi

!lj"/ne dimenzije op%e o!oline. =e e dimenzije mog", radi la!%e analize,

pojednotavljeno promatrati i !ao pojedini tipovi o!oline, a to "5

(naliza prirodne ili 3izi/!e o!oline

(naliza znantveno-tehnolo%!e o!oline

(naliza ocijalno-!"lt"rne o!oline

(naliza demogra3!e o!oline

(naliza e!onom!e o!oline

(naliza politi/!o-pravne o!oline

'zrada (T%# pro!ita

(naliza pro3ila i pretnji ili G=O7 analiza 8eng. Gnvirinment, =reath and Oport"nitA

7ro3ile9 je " izvenom mil" modi3i!acija prethodne analize odnono metode. Re/ je o

!oncept" !oji je prventveno "meren na "tvrivanje pozicije pred"zea " zavinoti o

intenzitet" prili!a i pretnji. Filj analize je proceniti impli!acije prili!a i pretnji iz o!oline

na ada%nje i "d"e polovanje pred"zea.

!.'.Metode i tehnike analize poslovne okoline

7olovna o!olina je najvaniji egment polja%ne ili e!terne o!oline pred"zea. U

pot"p!" analize polovne o!oline mog" e "potreiti ledee metode i tehni!e5

1*


21/34

!eniranje polovne o!oline,

analiza !on!"rencije,

ta!eholder analiza 8analiza zaintereiranih za pred"zee9.

Skeniranje poslovne okoline

=eorij!i, odnono metodolo%!i o!vir za provoenje !eniranja polovne o!oline /ini

devet prethodno " te!t" navedenih temeljnih !"pina a!tera polovne o!oline njima

pripadaj"im dimenzijama, to e !eniranje provodi na iti na/in !ao i opiano

!eniranje op%te o!oline. aime, najpre e ve dimenzije polovne o!oline vane za

pred"zee vrtavaj" " poen" talic", a potom e izra"je opi elemenata va!e odizaranih dimenzija. 0atim je neophodno "tvrditi /ini li navedeni element za analizirano

pred"zee prili!" ili pretnj". U t" je vrh" potreno dop"niti ve potoje" talic" "

!ojoj e e elementi izaranih dimenzija ozna/iti L 8pl"9 a!o /ine prili!" za

pred"zee, odnono E 8min"9 a!o " pretnja. U natav!" analize trea oceniti

elemente polovne o!oline p"tem /etiri !ora!a 8opiana !od !eniranja op%e o!oline

pred"zea9.

Analiza konk)rencije

7olazei od /injenice da " !on!"renti jedna od tri najvanije !"pine a!tera " polovnoj

o!olini ili o!olini zadat!a, neophodno je prit"piti analizi !on!"rencije izaranog

pod"zea. U t" vrh" mog" e primjeniti dva pot"p!a5

Skeniranje konk)rencije E "mereno je na identi3i!ovanje glavnih ili !lj"/nih

!on!"renata i "tvrivanje njihovih temeljnih zna/aja Rez"ltati !eniranja i treali

omog"iti pred"ze" za"zimanje niza a!cija i a!tivnoti " mil" njegovog

anticipativnog delovanja, prventvenim ciljem i!ori%tavanja !on!"rent!ih prednoti

pred"zea " odno" prema njegovim glavnim !on!"rentima.

1#


22/34

(naliza tr"!t"re !on!"rencije E teorij!i je "temeljena na 7orterovom model" pet

!on!"rent!ih naga !oje trea "meriti na !lj"/ne 3a!tore !on!"rencije i analiz"

njihovih "ticaja na pred"zee. =emeljem 7orterove !lai3i!acije 3a!tora !on!"rencije,

ve je 3a!tore !on!"rencije mog"e pomatrati a /etiri itna ape!ta5

ape!ta pozicije pred"zea " pripadaj"oj grani,

ape!ta tren"tnog trate%!og poloaja pred"zea,

ape!ta potencijalnog trate%!og poloaja pred"zea,

ape!ta poonoti ili opooljenoti menadmenta pred"zea da agleda

"ticaj !on!"rencije i pomo" odgovaraj"e trategije omog"i otvarenje vizije i

zacrtanih ciljeva pod"zea.

1+


23/34

Barijere pri ulasku na tr`i{teEkonomija obimaEkskluzivne razlike u proizvoduIdentitet proizvo|a~aPreraspodela tro{kovaZahtevi u odnosu na k apital

Pristup distribucijiApsolutn e prednos ti u odno su na tro {kove Savladavanje materije u okviru kompanije Pristup neophodnim podacima Ekonomi~no stvaranje novog proizvodar!avne mere"~ekivani kontraudarci

Determinante rivalstva#azvoj odre|ene delatnosti$iksirani %skladi{ni& tro{kovi 'dodatna vrednostPovremeno neiskori{(eni kapaciteti#azlike u proizvodu

Identitet proizvo|a~aPreraspodela tro{kova)oncentracija i ravnote!aIn*ormativna slo!enost#aznolikost konkurencijePoslovni rizici+arijere pri izlasku sa tr!i{ta

Prido{lice na tr`i{tu

Konkurenti uodre|enoj delatnosti

Intenzitet rivalstva

KupciDobavlja~i

Proizvodisupstituti

Opasnost odprido{lica

Pregovara~kasnaga kupaca

Pregovara~kasnaga dobavlja~a

Opasnostod zamene

Determinante snage dobavlja~ai*erencijacija podr{kePreraspodela tro{kovadobavlja~a i ,rmi u odre|enojdelatnostiPostojanje zamene za podr{ku)oncentrisanost na dobavlja~aZna~aj kol i!ine za dobavlja ~a-ro{aku odnosu na ukupnunabavku u odre|enoj delatnosti.ticaj podr{ke na tro{kove ilidi*erencijaciju"pasnost od aktivne integracije u

odnosu na retroaktivnuintegraciju ,rmi u okviruodre|ene delatnosti

Determinanteopasnosti kodzamene#elativan rezultatcene zamenePreraspodelatro{kovaSklonost kupcaka zameni

Determinante snage kupca

Pregovara~kikompromis)oncentracijakupaca protivkoncentracije ,rmi/eli~ina kupcaPreraspodelatro{kova pokupcima u odnosuna preraspodelu po,rmamaIn*ormacije o kupcu

Sposobnost zaretroaktivnuintegracijuZamenski p roizvodi.speh

"setljivostcene0ena'ukupnanabavka#azlika uproizvoduImeproizvo|a~a.ticaj nakvalitet'rezultatePro,t kupca

Ideje onih kojidonose odluke

$li!a 2. 7orterovov model

16


24/34

Stake*older analiza

(naliza zaintereiranih trana za pred"zee " prvi plan tavlja one polovne "je!te o

/ijim a!tivnotima zavii optana! i razvoj pred"zea. (naliza zapo/inje "o/avanjem i

"tvrivanjem "je!ata zaintereiranih trana za pred"zee 8!"pci ili !orinici "l"ga,

doavlja/i, !on!"renti, vlanici, deoni/ari, !reditori, partneri, te razli/ite intit"cije i

interene gr"pe9, a natavlja e procenom odgovaraj"ih pretpotav!i. U pot"p!"

analize neophodno je "tvrditi !oje " pod"pir"e, a !oje opir"e pretpotav!e na trani

va!og pojedinog "je!ta zaintereiranog za pred"zee. 7od"pir"e pretpotav!e "

one !oje mog" doveti do odgovaraj"ih trate%!ih prili!a, a opir"e mog" imati za

poledic" natana! trate%!ih pretnji za pred"zee. 0atim je potreno oceniti vanot

va!e pojedine pretpotav!e i proceniti verodotojnot njihovog otvarenja pomo"

odgovaraj"e !ale ocena, /ije e vrednoti !re" " rapon" od do ), pri /em" roj )

ozna/ava najve" vanot i najve" verodotojnot.

!.(. Misija) vizija i ciljevi

7roce trate%!og menadmenta zapo/inje "tvrivanjem vizije i miije pred"zea, gde je

vizija li!a eljenog tanja organizacije " "d"noti, a miija vrha i razlog potojanja

organizacije " ada%njoti. 4ad " miija i vizija de3iniane tvorena je podloga za

"tvrivanje ciljeva pred"zea i razvijanje trategije odnono potavljaj" e d"goro/ni

ciljevi pred"zea i oli!"j" odgovaraj"e trategije. Miija i vizija e treaj" razvijati

zajedno da i e i!oritila mog"not "ticaja jedne na dr"g", odredio njihov odno i

mog"noti inergij!ih e3e!ata. Vizija, miija i ciljevi e promatraj" !ao jedna celina

!oja je nazvana Jtrate%!a nameraK.+

+izija pred)ze,a

+Miija, vizija i ciljevi, http5::proorg.3on.r:ile:#&)ec+-6-#)6-'1&2-1)+3c'6#)*:11$trategija.pd3

1&
http://proorg.fon.rs/Files/b4079ec5-600b-4906-8172-195fbc86493b/11Strategija.pdfhttp://proorg.fon.rs/Files/b4079ec5-600b-4906-8172-195fbc86493b/11Strategija.pdfhttp://proorg.fon.rs/Files/b4079ec5-600b-4906-8172-195fbc86493b/11Strategija.pdfhttp://proorg.fon.rs/Files/b4079ec5-600b-4906-8172-195fbc86493b/11Strategija.pdfhttp://proorg.fon.rs/Files/b4079ec5-600b-4906-8172-195fbc86493b/11Strategija.pdf


25/34

Vizija ozna/ava li!" eljenog tanja organizacije " "d"noti, odnono predtavlja

miao onoga %to trea iti napravljeno, pa je zapravo ideja vodilja. Vizija je 3le!iilna,

%to omog""je menader" da je moe menjati prema vojim i!"tvima. Vizija n"di

mernice prema !a!voj "d"noti trea tim"lirati razvita! i %to /ini r organizacije

!oj" trea a/"vati. Razvijaj"i vizij", razvija e vet o tome za%to, gde i !a!o e e

organizacija i njeni !on!"renti ta!mi/iti " "d"noti, a ne!oli!o je razloga za njeno

razvijanje5

" "d"noti e organizacija !on!"riati za poao i re"re pa mora imati li!" o

tome !a!vo meto o/e!"je " "d"noti

nova miija moe dtim"liati miij" i ciljeve na pozitivan na/in.

Da i oli!ovali "pe%n" vizij" menaderi moraj" odgovoriti na niz pitanja5 !o e iti

na%i !on!"renti, !o e iti na%i !"pci i njihove elje, !oje "n"tra%nje nage moramo

razvijati i l. a ovaj na/in e dolazi do predloga !a!o i pod"zee trealo izgledati,

/ime e e aviti i !a!v" e !on!"rent!" prednot imati " "d"noti. Vizija e atoji

od dve onovne !omponente5 temeljne ideologije i vizionar!e "d"noti.

Misija pred)ze,a

Miija je najvaniji element trate%!og menadmenta jer oja%nnjava "log" pred"zea "

gopodartv" i dr"%tv". De3ini%e vrh" pod"zea po !ojoj e ono razli!"je od vojih

!on!"renata i razlog je njihovog potojanja. =ri " onovna prit"pa miiji5

miija !ao redtvo trategije E ona je po/etni !ora! " trate%!om menadment",

a potoji da i odgovorila na dva pitanja5 %ta je na% poao i %ta i on treao itiN

miija !ao !"lt"rna !ohezija E ona omog""je pred"ze" da3"n!cioni%e !ao

jedintveni !ole!tiv

ojedinj"je prva dva hvatanja miije " jedintveno re%enje E to omog""je

veo"hvatno de3inianje miije.

Uz oli!ovanje i razvijanje miije vaan je i njen adraj, a najpotp"niji prit"p model"

miije adri /etiri elementa5

vrha E daje odgovor za%to pred"zee potoji 8zadovoljavanje deoni/ara, !"paca,

1'


26/34

doavlja/a, zapolenih i l.9,

trategija E na/in na !oji e e realizovati vrha odnono poao " !ojem

pred"zee del"je na poloaj !oji eli drati tim polom, te !oj" !on!"rent!"

prednot planira tvoriti, tandardi pona%anja E politi!e, a!cije, pot"pci i pravila pona%anja zapolenih i

menadera " oavljanj" pola,

vrednoti E /ine "verenja i moralna na/ela na !ojima e temelji organizaciona

!"lt"ra.

D)&oro-ni ciljevi

Filjevi " prioriteti pred"zea i temelj " za dizajniranje polova i a!tivnoti !oje trea

da e oave. jihova je vrha da "mere menader!e zadat!e prema odreenim

rez"ltatima, te da oig"raj" redtva !ojima e e proceniti je" li rez"ltati realizovani. $

ozirom da " ciljevi rez"ltati provoenja odreenih trategija, najpre e potavljaj"

d"goro/ni ciljevi 8*-+ godina9, zatim e oli!"j" ciljevi polovnih i operativnih jedinica,

a onda 3orm"liraj" trategije !ojima e e potii ciljevi. ?ano odreeni d"goro/ni

ciljevi neophodni " za potizanje "peha jer poma" interenim tranama da hvate

voj" "log" " "d"noti pred"zea. Oni tim"li%" e3i!aniji rad i "avr%avanje, l"e

!ao tandard prema !ojem e mog" vrednovati pojedinci, timovi, odeli i /itavo

pred"zee.

1)


27/34

%. Mlti*iznis

M"ltiizni !ompanije " one !oje imaj" vi%e razli/itih polova ili vi%e proizvodnih

linija " vom atav". Me"ona !ominacija razli/itih polova ili proizvodnih linija "

o!vir" !ompanije naziva e porto3olio polova ili proizvoda. U tom porto3olij" razli/iti

polovi ili linije proizvoda imaj" razli/it" tri%n" nag" i razli/it" atra!tivnot. Radi

e!anijeg "pravljanja razli/iti polovi e " m"ltiizni !ompanijama organiziraj" "

trate%!e polovne jedinice 8$@U9. 4ompanija ima potre" da analizira pozicij" va!ogpola " odno" na promjene o!oline i re"ra i poonoti !ompanije, !a!o i ila "

tanj" da !roz !on!"rent!e trategije daje ade!vatne odgovore na tri%t".

$trate%!i prit"p podraz"meva d"goro/no agledavanje polovanja 3irme. $trategija

3irme trai olonac " dimenzijama 8 tehnologija , zapoleni , tr"!t"ra , !"lt"ra ,

"pravljanje 9 I ta re"rna !on!"rentnot je polazna onova za izgradnj" azi/ne

trategije. U natojanj" da " zna/ajnoj meri diveri3i!"je port3olio vojih a!tivnoti !a!o

i crpila prednoti e!onomije opega , 3le!iilnoti I reponzivnoti, 3irma moraitovremeno da zadovolji I zahteve !oncentracije vojih naga I moi !a!o i doro

de3iniala voj 3o!", !lj"/ne !ompetencije , !on!"rent!e prednoti I poonoti.

$trate%!e opcije podraz"mevaj" verti!aln" integracij" "napred I "nazad , tvaranje

alijani a dr"gim !ompanijama " lanc" pon"de, diveri3i!acije delatnoti, I to

!"povinom !ompanija ili tvaranjem trate%!ih alijani. loalozacija e agledava "

vetl" novih mog"noti !oje e pr"aj" za razvoj tri%ta I veli!i roj 3irmi e morati da

3ormira gloalne alijane " mnogim 3erama privredne a!tivnoti. ?edintvene 3orm"leza "peh nema, a najnovija "temeljenja !a "potavljanj" m"ltiizni !ompanija ve

pr"aj" do!aze o "pe%nim I ne"pe%nim !omapnijama. Diveri3i!acija e de3ini%e !ao

"vodjenje 3irme " nove a!tivnoti I polove , ilo p"tem internog razvoja polovanja ,

p"tem !"povine dr"ge 3irme , %to podraz"meva promene " tr"!t"ri "pravljanja .

7otoje /etiri !ategorije 3irmi a ozirom na razli/ite vrte diveri3i!acije 5

-jedintvene 3irme 8 3o!"irane na jedan onovni poao 9

2


28/34

-dominantne 3irme 8 !oje " diveri3i!ovale a!tivnoti do odredjenog tepena , ali

najvei deo prihoda od prodaje ti/" od jednog dominiraj"eg pola 9

-nepovezane 3irme 8 poed"j" iznie ez zajedni/!ih re"ra 9

Itraivanja po!az"j" da per3omane povezane diveri3i!ovane 3irme dale!o nadma%"j"

rez"ltate jedintvene ili nepovezane 3irme. Diveri3i!acija e ipati ali amo a!o 3irme na

taj na/in mog" olje da i!orite voja "mea I tehnologij".

4ompanije " oi/no i m"ltitri%no tr"!t"rirane, tj. Imaj" 3"n!cij" na vi%e tri%ta.

Me"ona !ominacija razli/itih tri%ta naziva e tri%ni porto3olio. U tom porto3olij"

razli/ita tri%ta elee razli/it" atra!tivnot i na njima !ompanija elei razli/it" tri%n"

nag". 4ompanija mora !ontin"irano analizirati pozicij" vojih iznia na pojedinim

tri%tima " vetl" promena " o!olini i promena " nagama i poonotima !ompanije.

Iz te analiza ona e iti " tanj" da !reira ade!vatne !on!"rent!e trategije " davanj"

odgovora na promene " polja%noj i "n"tarnjoj o!olini !ompanije. 7orto3olio analiza za

vrhe ovog rada ima lijedee ciljeve5 a9 trategij!o odl"/ivanje o tome !oji iznii

trea da "d" podr"/je novog invetiranja, 9 odl"/ivanje !oje iznie trea razvijati, a

iz !ojih e povla/iti i c9 odl"/ivanje o primeni ade!vatnih !on!"rent!ih trategija za

pojedine iznie. Me" alatima porto3olio analize iti/" e @$ 8@oton Fon"lting

ro"p9 matrica rata i "dela na tri%t" i G 8eneral Glectric9 Mc4ineA matrica tri%ne

atra!tivnoti i nage polovnih jedinica.6

6Mar!eting, http5::


29/34

&."tdija sl+aja

U jednom oimnom itraivanj" !ojim je 1))&. godine io o"hvaen "zora! od 2'2'

ipitani!a, vlani!a a"tomoila " 2 zemalja veta 8("tralija - (", @elgija - @e, @razil -

@r, 4anada - Fa, 4ina - Fhi, ranc"!a - , ema/!a - D, Indija - In, Italija - I, ?apan -

?, Me!i!o - MeH, olandija - o, R"ija - R, ?"na 4oreja - $4, Wpanija - G, =ajvan -

=


30/34


31/34

'. ,aklj+ak

e potoji jo% "ve! jedna op%te prihvaena de3inicija trate%!!og menadmenta. 7od

njime e podraz"meva !ontin"alan proce talnog prilagoavanja pred"zea

promenljivoj o!olini, " !ome o!olina vr%i permanentan "ticaj na pred"zee, a amo

pred"zee, ta!oe, vr%i odreen "ticaj na o!olin" " !ojoj egzitira i !ojoj e prilagoava.

$trategija e de3inie !ao nacin na !oji pred"zece po!"ava ee pri!azati dr"ga/ije od

!on!"renata, !oriteci voj" relativn" nag" da i olje zadovoljilo potree !"paca.

$hodno tome, trategija izrazava po!"aj da e otvari nadmoc nad !on!"rentima ili

tvaranje poonoti da e zadovolje potree !"paca olje od !on!"renata. $trategijom

e, da!le, "tvrdj"je nacin otvarenja !on!"rent!e prednoti.

7otoje razli/ita hvatanja o tome !a!o pred"zece moze da razvije i odrzi !on!"rent!"

prednot. Dva " onovna prit"pa ovom prolem". 7rvi prit"p polazi od e!ternog

o!r"zenja !ao primarnog inp"ta " tvaranj" trategij!e a!cije. a onov" ove analize,

identi3i!"je e grana delatnoti " !ojoj je mog"ce otvariti natproecan rentailitet. $ledi

izor trategije !oja oezedj"je natproecne prinoe. Izarana trategija je onov za

razvoj ili priavljanje potrenih redtava i tr"cnoti. $ledeca 3aza " ovom pot"!" jeimplementacija trategije. 7olazite dr"gog prit"pa " identi3i!ovani re"ri pred"zeca.

(naliza re"ra "!lj"c"je ocen" naga i laoti " poredjenj" a !on!"rentima. U dr"goj

3azi e agledava ta determinie poonoti pred"zeca, odnono ta je to to pred"zee

moze da "radi olje od !on!"renata. a onov" toga "tvrdj"j" e re"ri i poonoti

!oji oezedj"j" !on!"rentX!" prednot. $ledi pronalazenje atra!tivne ind"trij!e

grane " !ojoj je mog"ce e!ploatiati re"re i poonoti. 4onacno, ledi 3orm"lianje

trategije !oja omog"cava najolje !oricenje re"ra i poonoti " odno" namog"cnoti " e!ternom o!r"zenj".

$trate%!a !ontrola meri !oli!o je "pe%no dotizanje ciljeva i zadata!a. (!o ciljevi i

zadaci ni" dotign"ti !a!o je planirano, tada e vr%i modi3i!acija trategije ili njene

primene da e potigne planirano. Vreme !oje e ranigira " trate%!oj !ontroli iznoi od

ne!oli!o godina pa i do pre!o de!ade. 7red"zimaj" e i !valitativna i !vantitativna

merenja, menadment procenj"je interne a!tivnoti !ao i poljno o!r"enje, i to "

!ontin"alnom proce". U !lad" a organizacionom miijom, ciljevima i zadacima, top

2#


32/34

menadment ele!t"je !oje elemente iz o!r"enja i organizacije trea nadgledati,

procenjivati i !ontroliati. =ada e vr%i "poreivanje a potavljenim tandardima..

Menadment moe !ontroliati per3ormane na ne!oli!o nivoa E individ"alnom,

3"n!cionalnom, proizvodnom, divizionalnom i na nivo" trate%!e polovne jedinice.

7otoje razli/iti itemi !ontrole !oje i trealo "!laditi a organizacionom tr"!t"rom,

ta!o da e pri "o/avanj" prolema moe ignalizirati. $vi ovi !ontrolni itemi !orite

ra/"nare, jer e jedino na taj na/in moe !ontroliati celo!"pno polovanje. $trate%!o

!ontrolni item je neophodan, %to zog "meravanja !a de3inianim ciljevima, %to zog

dinami/ne i !omple!ne redine !oja pravi proleme pri provoenj" trate%!ih odl"!a.

4ontrola omog"ava rz" !ore!tivn" a!cij" "!oli!o dolazi do odt"panja "led dejtva

veeg roja 3a!tora. @itna !ara!teriti!a !ontrole nije amo o!ren"tot prethodnom

polovanj", ve i natojanje da e itne gre%!e ne dogode " "d"noti. Odno lj"di

prema !ontrolnom item" je veoma itan. o!" trate%!e !ontrole je na polja%njem i

"n"tra%njem o!r"enj". Uloga top menadmenta je da prilagode "n"tra%nje operacije

poljnom o!r"enj".

2+


33/34

i

iteratra

1. >evi-?a!%i, M., Menadment operacija, Megatrend "niverzitet @eograd, 2.

2. Miliavljevi, M., $avremeni trategij!i menadment, Megatrend "niverzitet

@eograd, 2+

*. Mar!eting,http5::


34/34

Documents

menadzment operacija, multibiznis