“Mapa puta istraživačkih infrastruktura

Mapa puta istraživačkih infrastruktura u

Republici Srpskoj (Bosna i Hercegovina)

“Mapa puta istraživačkih infrastruktura

u Republici Srpskoj”

ii

Sadržaj SADRŽAJ ...................................................................................................................................................... 1

1. UVOD: PREGLED I SVRHA DOKUMENTA ................................................................................................... 4

1.1. Definicija istraživačkih infrastruktura ................................................................................................. 4

1.2. Svrha Mape puta ............................................................................................................................... 5

1.3. Implementacija Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srspkoj ....................................... 5

2. SMJERNICE ZA RAZVOJ MAPE PUTA ISTRAŽIVAČKIH INFRASTRUKTURA .................................................... 7

2.1. Organizacija cjelokupne istraživačke infrastrukture i pravni okvir ...................................................... 7

2.2. Državna istraživačka e-infrastruktura................................................................................................10

2.3. Istraživačka infrastruktura i pametna specijalizacija ..........................................................................12

2.4. Saradnja sa Evropskim Istraživačkim Prostorom ...............................................................................12

2.4. Finansiranje istraživačke infrastrukture ............................................................................................12

3. PREGLED, SITUACIJA I PRIORITETI ISTRAŽIVAČKIH INFRASTRUKTURA U REPUBLICI SPRSKOJ ....................14

3.1. Proces mapiranja istraživačkih infrastruktura u RS - metodološke upute i implementacija ................14

3.2. Analiza postojećih istraživačkih infrastruktura u RS ..........................................................................15

3.3. Državni prioriteti u razvijanju istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj ...................................18

4. PRISTUP ISTRAŽIVAČKIM INFRASTRUKTURAMA U REPUBLICI SRPSKOJ ....................................................21

4.1. Otvoren pristup istraživačkim infranstrukturama u RS ......................................................................21

4.2. Pristup regionalnim istraživačkim infrastrukturama ..........................................................................22

4.3. Internacionalizacija i mogućnost pristupa evropskoj istraživačkoj infrastrukturi................................22

5. PREPORUKA POLITIKE ZA ISTRAŽIVAČKE INFRASTRUKTURE U REPUBLICI SRPSKOJ ...................................25

DODATAK 1: Nacrt upitnika .........................................................................................................................28

DODATAK 2: Vodič za anketu ......................................................................................................................34

DODATAK 3: LISTA KAPITALNE OPREME PO NABAVNOJ CIJENI VEĆOJ OD 40.000 BAM................................38

1

SADRŽAJ

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je odgovorno za

pripremanje i implementaciju Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj..

Međunarodna saradnja i integracija istraživačke i inovativne zajednice Republike Srpske u Evropski

istraživački prostor i u širu naučnotehnološku zajednicu je zakonski deifinisano Zakonom o nauci. Akcioni plan

Strategije naučnotehnološkog razvoja Republike Srpske 2017-2021 - "Znanje za razvoj" jasno definiše da

Mapa istraživačkih infrastruktura treba da bude razvijena u skladu sa smjernicama Evropskog strateškog

foruma za istraživačku infrastrukturu (ESFRI) i da s tim vezana ulaganja moraju da budu u zemlji.

Na osnovu pregleda istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj može se zaključiti potencijal koji se treba

detaljno istražiti tokom mapiranja istraživačke infrastrukture. Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj,

visoko obrazovanje i informaciono društvo ulaže u istraživačku opremu kroz Program za osiguranje i

održavanje istraživačke opreme i prostora za naučno istraživanje. Učestovanje u konzorciji za istraživače

projekte finansirane iz EU sredstava (FP7, H2020, itd.) se smatra potencijalnom istraživačkom

infrastrukturom, pogotovo ako projekti pripadaju ulaganju u uspostavljanje šire EU platforme za integraciju

istraživačkih resursa u određenim oblastima nauke i tehnologije. U Republici Srpskoj postoje četiri projekta

koji su realizovani u sklopu FP7 i H2020 koji su važni u kontekstu razvoj istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj.

Mapa puta istraživačkih infrastruktura mora da bude vezana za implementaciju drugih strateških

dokumenata u Republici Srpkoj, pogotovo Strategije za naučnotehnološki razvoj u Republici Srpskoj 2017-

2021 - "Znanje za razvoj".

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo bi trebalo da nastavi sa

aktivnostima vezanim za usvajanje Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj krajem 2019.

godine.

Mapa puta istraživačkih infrastruktura bi trebalo da se posmatra kao ključni strategijski dokument za

poboljšanje naučno-istraživačkog sistema u Republici Spskoj i kao sredstvo za identifikovanje istraživačkog

potencijala kako bi se usmjerio dalji razvoj u istraživačkim infrastrukturama. Značaj Mape puta istraživačkih

infrastruktura ima brojne prednosti:

Prepoznavanje istraživačkih infrastruktura je jedan od osnovnih uslova za bogaćenje baze znanja,

jačanje istraživačkih kapaciteta, poboljšanje razvoja svih naučnih disciplina i ubrzavanje dinamike

naučnog napretka.

Ohrabruje institucije da sarađuju na planiranju i implementaciji velikih infrastrutkuralnih projekata

nacionalnog značaja kako bi se izbjeglo preklapanje i povećala efikasnost ulaganja

Podržane konkurentne istraživačke infrastrukture okupljaju odlične istraživače i istraživačke timove,

jačaju međusobnu saradnju, poboljšavaju razvoj određenih istraživačkih oblasti, rješavaju se

ekonomski i socijalni izazovi, podstiču inovacije i privlače strane istraživače i druge korisnike, što

značajno doprinosi jačanju konkurentnosti nacionalne privrede na međunarodnoj sceni.

2

Mapa puta istraživačkih infrastruktura nudi okvir za poboljšanje oblika saradnje koja podrazumijeva

zajedničku upotrebu infrastrukuralnih kapaciteta (prostor i oprema za istraživanje, znanje i resursi)

kako bi se najbolje i efikasno koristila postojeća infrastruktura i ulaganja u novu istraživačku opremu

u Republici Srpskoj.

Usvajanjem Mape puta istraživačkih infrastruktura, Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko

obrazovanje i informaciono društvo će značajno poboljšati vidljivost državnih infrastruktura kako bi

bile vidljive i transparentne potencijalnim korisnicima koji bi mogli imati korist od takvog pristupa

infrastrukturi.

Otvoren pristup istraživačkim infrastrukturama otvara brojne prilike za saradnju; postaje očito široj

zajednici i otkriva prostor za procjenu konkurentskih prednosti i komplementarnosti s drugim

infrastrukturama. Ovaj pristup takođe otvara bolje prilike za podsticanje interdisciplinarnosti,

međunarodne i međusektorske mobilnosti, kao i bolju upotrebu EU i drugih raspoloživih sredstava.

U kontekstu pripreme Strategije pametne specijalizacije, mapiranje istraživačke infrastrukture igra

važnu ulogu jer pruža okvir za analizu istraživačkog potencijala i ukazuje na to kako ključne državne

infrastrukture mogu uticati na jačanje istraživanja i inovacija kao ključnih elemenata regionalnog

razvoja. Stoga je postupak mapiranja istraživačke infrastrukture i predstavljanja trenutnog stanja

istraživačke infrastrukture važan element postupka pripreme strategije pametne specijalizacije i

osnova je za pripremu budućih aktivnosti instrumenata u ovoj oblasti.

Mapa puta istraživačke infrastrukture trebalo bi da služi kao glavni instrument za integraciju

istraživačke i inovacijske zajednice sa privredom i društvom Republike Srpske;

U procesu razvijanja Mape puta istraživačke infrastrukture, prvi korak je bilo sveobuhvatno mapiranje

istraživačke infrastrukture. Metodologija mapiranja istraživačke infrastrukture uključuje iscrpne upitnike /

intervjue za prikupljanje čitavog niza informacija. Analiza podataka dobijenih na ovaj način omogućava

optimizaciju postojeće infrastrukture, racionalnije korišćenje i budući razvoj planirane istraživačke

infrastrukture, a ujedno je i značajan izvor informacija za donosioce odluka, koji na ovaj način imaju pregled

stanja istraživačke infrastrukture na temelju kojih mogu planirati buduća ulaganja i strateške pravce prema

međunarodnim istraživačkim infrastrukturama. Anketni upitnik kao i detaljna uputstva za pokretanje i

sprovođenje ankete razvijeni su tokom ljeta 2019. godine. Istraživanje je sprovedeno u jesen 2019. godine, a

Mapa puta je izrađena početkom zime 2019. godine.

Republika Srpska trebalo bi da napravi korak s drugim privredama zapadnog Balkana u procesu otvaranja

međunarodnoj naučno-istraživačkoj zajednici, kao i aktivnostima koje se preduzimaju na putu integracije u

Evropski istraživački prostor (ERA). Kako bi se uspješno integrisali u ERA, neophodno je prepoznati

istraživačke infrastrukture od strateškog značaja za razvoj Republike Srpske koje imaju potencijal da omoguće

odlična istraživanja, ohrabre interdisciplinarnosti, kao i da podstiču uslugu sa "pristup korisnicima"

orijentisanim pristupom.

Republika Srpska bi trebalo da osigura transparentnost informacija o mogućnostima saradnje između

različitih istraživačkih infrastruktura. Jačanje makro-regionalne saradnje u ovom pogledu može da značajno

doprinese uštedi resursa i olakšavanju implementacije indiviudalnih zadataka tokom istraživačkog postupka.

Konačno, pristup velikim međunarodnim infrastrukturama i saradnja s međunarodnim istraživačkim

timovima doprinose jačanju istraživačkih kapaciteta i podstiče prenos znanja i tehnologije.

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo treba da nastavi sa

procesom uspostavljanja E-CRIS sistema u Republici Srpskoj. Uspostavljanje E-CRIS sistema će veoma koristiti

3

kako Ministarstvu tako i naučnoj zajednici i organizacijama kako bi se pojačala saradnja i promocija kako na

državnom, tako i međunarodnom nivou.

Republika Srpska treba da razmotri opcije za pristupanje velikim evropskim istraživačkim infrastrukturama.

Podržavanje međunarodnog angažmana je pametno ulaganje koje omogućava Republici Srpskoj pristup

dosta većoj lepezi istraživačkih infrastruktura visokog kvaliteta. Radi se o infrastrukturi koju Republika Srpska

sama ne bi mogla da izgradi, a on je neophodna za istraživanje koje je potrebno državi. Postoje mnogobrojne

prednosti pristupanja velikim istraživačkim infrastrukturama za istraživače i istraživačke institucije iz

Republike Srpske:

Građenje kapaciteta obukama i radom sa iskusnim istraživačima i istraživačkim grupama u

međunarodnim infrastrukturama će omogućiti istraživačima da mogu prenijeti stečeno znanje svojoj

zemlji i drugim članovima istraživačkih grupa;

Realizacija određene etape istraživanja koja nije moguća u zemlji zbog manja adekvatne opreme;

Jačanje naučnih vještina saradnjom sa renomiranim istraživačkim timovima (učešće u zajedničkim

projektima, integrisanje trenutnih inicijativa itd.);

Važno za mlade istraživače - stipendije za studente na doktorskim i postdoktorskim studijama,

sudjelovanje na konferencijama, radionicama.

Republika Srpska treba da pruža snažniju podršku organizacijama koje pružaju infrastrukturalnu podršku

inovacijama i istraživačkim aktivnostima. Posebno je važno podržati otvaranje novih poslovnih inkubatora,

inovacionih centara, kao i razmotriti osnivanje naučnotehnološkog parka.

Moguće promjene u Strategiji naučnotehnološkog razvoja Republike Srpske ili u tekstu nove strategije u

budućnosti treba da obuhvate eksplicitno pozicioniranje politika i donosioca odluka prema prioritetima

Republike Srpske u oblasti istraživanja i inovacija. Na kraju, među precizno definisanim budućim prioritetima,

posebnu pažnju treba posvetiti položaju istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj.

Eventualne buduće promijene u Zakonu o nauci bi trebalo da sadrže sljedeće članove:

direktno vezane za uspostavljanje i upotrebu Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici

Srpskoj;

direktno u vezi sa prikupljanjem potrebnih podataka, stvaranjem baza podataka, sigurnošću

podataka i informacionom bezbjednosti i razmjenom, analizama i statističkim postupkom - i sve to u

vezi sa uspostavljanjem i upotrebom Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj;

direktno u vezi sa integracijom Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj u Evropski

strateški forum za istraživačku infrastrukturu (ESFRI).

Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture na nacionalnom / regionalnom nivou u Republici

Srpskoj trebalo bi da budu jasno planirana i proizašla iz Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj. Ova ulaganja treba da budu prioritet nacionalnim kapitalnim investicijama uz adekvatnu podršku

ljudskih, institucionalnih i finansijskih sredstava. Pored toga, buduće investicije trebalo bi zasnivati na

rezultatima redovnog praćenja i procijene istraživačkog i akademskog sektora u Republici Srpskoj, sa

utvrđenim nivoom upotrebe istraživačkih infrastruktura i izračunatom analizom troškova i koristi u slučaju

ulaganja i upotrebe istraživačke infrastrukture.

4

1. UVOD: PREGLED I SVRHA DOKUMENTA

Osnovni cilj dokumenta je predstaviti domaćoj, ali i međunarodnoj istraživačkoj i inovacionoj zajednici, prvi

pokušaj integrisanja podataka i informacija koje sačinjavaju Mapa puta istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj.

U narednom dijelu su data metodološka uputstva za razvoj Mape puta istraživačkih infrastruktura u okviru i

pod uslovima postojećeg sistema istraživanja i inovacija u Republici Srpskoj. Treće poglavlje predstavlja

prezentaciju istraživanja, u obliku mapiranja postojeće istraživačke infrastrukture i analizu prikupljenih

podataka i informacija. Četvrto poglavlje je diskusija o politici otvorenog pristupa kao način integracija

istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj u reginalnu i širu EU istraživačku infrastrukturu. Zadnje

poglavlje nudi preporuke za usvajanje i dalju upotrebu dokumenta Mape puta istraživačkih infrastruktura.

Anketni upitnik praćen sa detaljim uputama za pokretanje i sprovođenje ankete i dalje integrisanje podataka

o istraživačkim infrastrukturama se nalaze u Dodatku 1 i 2. Dodatak 3 je lista kapitalne opreme po nabavnoj

cijeni višoj od 40,000 BAM kako je ponuđeno u prikupljenim anketnim upitnicima.

1.1. Definicija istraživačke infrastrukture

Definicija istraživačkih infrastruktura od strane Evropske komisije je usvojena za potrebu ovog dokumenta:

Istraživačke infrastrukture su potrojenja koja nude sredstva i usluge za istraživačke zajednice kako bi one

sprovodile istraživanja i njegovale inovaciju. One uključuju:

veliku istraživačku opremi ili setove instrumenata;

kolekcije, arhive ili naučne podatke;

računarske sisteme i komunikacione mreže;

bilo kakvu drugu istraživačku ili inovacionu infrastrukturu jedinstvene prirode koja je dostupna

vanjsim korisnicima.

Istraživačke infrastrukture mogu biti centralizovane, odnosno, bazirane na jednoj lokaciji. One mogu takođe

biti distribuisane ili virtualne, i međusobno formirati cjeline i mreže.

Istraživačka infrastruktura - objekti, istraživački centri i integrisani kompleksi koji imaju visoko

specijalizovanu opremu i instrumente, nude specijalizovanu naučnu uslugu, nema sličnih na državnom

nivou, i/ili su partnerska strukture infrastruktura, identifikovano od strane Evropske strategije.

Mapa puta je državni strateški dokument kojim se stvaraju uslovi za rješavanje specifičnog problema,

dokument koji iscrtava viziju razvoja u oblasti nauke i inovacije. Sadrži konkretne ciljeve koji moraju biti

dostignuti na osnovu već implementiranih mjera i instrumenata, ponuđenih u evropskim dokumentima i

strategijama kako bi se podržao razvoj istraživačke infrastrukture.

E-Infrastruktura za naučno istraživanje nudi računarske usluge za naučnu zajednicu.

5

1.2. Svrha Mape puta

Primarna ciljna grupa Mape puta je domaća, evropska i međunarodna istraživačka zajednica. Predstavlja

međunarodno priznate vrhunske domaće istraživačke infrastrukture i ocrtava istraživačke zajednice koje već

rade zajedno s evropskim istraživačkim infrastrukturama. Važno je da dokument bilježi i istraživačke grupe

koje još uvijek nisu povezane ni s jednom evropskom istraživačkom infrastrukturom, bilo zato što im nije

pružena prilika, ili njihovo područje istraživanja nije usko povezano s bilo kojom od istraživačkih infrastruktura

koje postoje ili su u izgradnji. Državna Mapa puta pruža i sjajnu priliku da donosioci politika i drugi sudionici

koji su uključeni u pozadinu podržavaju radne i upravljačke zadatke povezane sa istraživačkom

infrastrukturom kako bi postali svjesni glavnih prednosti, snaga i trendova domaćeg istraživanja. Pored toga,

Mapa puta može biti zanimljiva i široj publici i zato može povećati vidljivost i priznavanje domaćih naučnih

istraživanja.

1.3. Implementacija Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srspkoj

Implementacija Mape puta istraživačkih infrastruktura Republike Srpske mora se razmotriti imajući u vidu

potencijalne praznine i stoji između državinh prioriteta u istraživanju i inovacijama i postojećih istraživačkih

infrastruktura:

(1) Identifikovane postojeće istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj, zajedno sa centrima i

laboratorijama koje su kandidati za listu državnih istraživačkih infrastruktura pripadaju istraživačkim

infrasturkturama državnog i/ili reginalnog nivoa.

Preporuka 1: Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture na državnom / regionalnom nivou

u Republici Srpskoj trebalo bi da se definišu u Strategiji pametne specijalizacije (S3) Republike Srpske,

prateći prioritete utvrđene u S3, kako bi se integrisao istraživački i akademski sektor u Republici Srpskoj

sa privredom zemlje;

(2) Ulaganja u istraživačke infrastrukture iz javnih izvora tj. iz budžeta resornih ministarstava za istraživanje

i inovaciju u Republici Srpskoj, uglavnom su u skladu sa nacionalnim prioritetima za istraživanje i

inovaciju.

Preporuka 2: Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj treba da budu

jasno planirana u skladu sa Mapom puta istraživačkih infrastrukture u Republici Srpskoj (ovaj dokument);

(3) Akademska mreža SARNET može se posmatrati kao glavna istraživačka infrastruktura u Republici Srpskoj.

Ovo je državna istraživačka infrastruktura ali u isto vrijeme, ova mreža je omogućila integracija

istraživačkog i akademskog sektora Republike Srpske sa evropskim i sa većim istraživačkim i akademskim

društvima. Dalje dopune Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj će pružiti više

informacija o podrški koja je potrebna za buduća ulaganja u istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj

kako bi se razvili uslovi da SARNET postane sastavni dio evropske istraživačke i akademske mreže..

Preporuka 3: Dalja ulaganja iz javnih izvora za veće istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj će biti

prioritetna kao nacionalna kapitalna ulaganja sa adekvatnim ljudskim, institucionalnim i finansijskim

resursima;

6

(4) Identifikacija upotrebe i koristi identifikovanih postojećih istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj,

zajedno sa centrima i laboratorijama koji su kandidati za listu nacionalnih istraživačkih infrastruktrua,

mora biti dio redovnog praćenja i evaluacije istraživanja i akademskog sektora u Republici Srpskoj.

Preporuka 4: Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture na državnom / regionalnom nivou

u Republici Srpskoj trebalo bi da se zasnivaju na rezultatima redovnog praćenja i procjene istraživačkog i

akademskog sektora u Republici Srpskoj, sa utvrđenim nivoom upotrebe istraživačkih infrastruktura i

izračunatom analizom troškova i prednosti.

7

2. SMJERNICE ZA RAZVOJ MAPE PUTA ISTRAŽIVAČKIH INFRASTRUKTURA

2.1. Organizacija cjelokupne istraživačke infrastrukture i pravni okvir

Pravni okvir za istraživačke i inovacione aktivnosti u Republici Srpskoj

Pravni okvir za istraživačke i inovacione aktivnosti u Republici Srpskoj je definisan Zakonom o naučnim

aktivnostima i tehnološkom razvoju, takozvanim Zakonom o nauci. Koristeći definiciju Evropske komisije za

istraživačke infrastrukture (RI), slijede nalazi i zaključci analize odnosa između Zakona o nauci i Mape puta

istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj, odnosno relevantnosti i mogućeg uticaja Zakona o nauci, kao

i pravne osnove za izradu Mape puta za istraživačku infrastrukturu u Republici Srpskoj:

(1) Pravne osnove za uspostavljanje Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj nisu direktno

riječima definisane Zakonom o nauci. Ipak, svi potrebni pravni elementi su već prisutni i mogu se koristiti

bez izmjena postojećeg Zakona o nauci.

Preporuka 1: Eventualne izmjene ili prerade Zakona o nauci u budućnosti treba da uključuju posebne

članke koji su direktno vezani za uspostavljanje i upotrebu Mape puta istraživačkih infrastruktura u

Republici Srpskoj.

(2) Sve institucije, pojedinci, kao i infrastrukture, oprema i objekti unutar naučnotehnološke zajednice ili za

upotrebu u istraživačkim i inovacionim aktivnostima mogu biti predmet obrade i pronalaženja

informacija: prikupljanje potrebnih podataka, stvaranje baza podataka, sigurnost podataka i razmjena,

analiza i statistički tretman. Članci u okviru Zakona o nauci dovoljni su za obavezno pružanje podataka i

informacija iz naučnotehnološke zajednice Ministarstvu nadležnom za istraživanje i inovacije, kao i za

rukovanje podacima i širenje informacija.

Preporuka 2: Eventualne promjene Zakona o nauci u budućnosti treba da uključuju članke koji se direktno

odnose na prikupljanje potrebnih podataka, stvaranje baza podataka, sigurnost podataka i informacionu

bezbjednost te razmjenu, analizu i statistički tretman - i sve to u vezi sa uspostavljanjem i korišćenjem

Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj.

(3) Međunarodna saradnja i integracija istraživačke i inovacione zajednice Republike Srpske u Evropski

istraživački prostor i širu naučnotehnološku zajednicu zakonski je definisana Zakonom o nauci. Stoga je

integracija Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj u Mapu puta Evropskog strateškog

foruma za istraživačku infrastrukturu (ESFRI), iako nije direktno rijčima predodređena člancima Zakona o

nauci, moguća i dobrodošla.

Preporuka 3: Eventualne promene Zakona o nauci u budućnosti trebale bi sadržavati članke koji su

direktno vezani za integraciju Mape istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj u Mapu puta

Evropskog strateškog foruma o istraživačkoj infrastrukturi (ESFRI).

8

Nalazi i preporuke izvučeni iz Strategije naučnotehnološkog razvoja sa Akcionim planom

Strategija naučnotehnološkog razvoja u Republici Srpskoj (u nastavku: Strategija) je glavni instrument za

planiranje istraživačkih i inovacionih aktivnosti u Republici Srpskoj. Definisana je Zakonom o nauci. Nalazi i

zaključci analize odnosa Strategije sa Akcionim planom i Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj, odnosno relevantnost i mogući uticaj Strategije sa Akcionim planom na razvoj i primjenu Mape puta

istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj su:

(1) Obaveza za uspostavljanje Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj direktno je

definisana u sklopu cilja 5.4: Jačanje administrativnih kapaciteta u oblasti nauke i tehnologije razvijanjem

ljudskih resursa i digitalizacijom, postoji mjera 5.4.2.: Do polovine 2018. godine izraditi Mapu puta

istraživačkih infrastruktura u skladu sa smjernicama Evropskog strateškog foruma o istraživačkoj

infrastrukturi (ESFRI) i relevantnim investicionim potrebama u zemlji. Iako je rok za realizaciju mjere

5.4.2. već istekao, aktivnosti na pripremi Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj

pokrenute su u prvoj polovini 2019. godine i realno je očekivati usvajanje Mape puta istraživačkih

infrastruktura u Republici Srpskoj do kraja 2019. godine.

Preporuka 1: Nastaviti sa aktivnostima na pripremi svih organizacionih i ostalih potrebnih uslova za

finalizaciju i usvajanje Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj do kraja 2019. godine.

(2) Internacionalizacija, kao i integracija istraživačke i inovaicone zajednice Republike Srpske u regionalni

(Zapadni Balkan; dunavski region) i Evropski istraživački prostor, je dobro pozicioniran u strategiji.

Preporuka 2: Finalizacija Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj do kraja 2019. mogla

bi snažno podržati integraciju istraživačke i inovacione zajednice Republike Srpske u zemlje Zapadnog

Balkana i Evropski istraživački prostor.

(3) Podsticaji za efikasniji sistem istraživanja i inovacija u Republici Srpskoj, posebno integracija sa

privredom, zajedno sa identifikacijom slabih veza između istraživača i industrije, dobro su istraženi u

Strategiji.

Preporuka 3: Mapa puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj trebalo bi da posluži kao glavni

instrument za integraciju istraživačke i inovacione zajednice sa privredom i društvom Republike Srpske.

Naučno-istraživačke institucije u Republici Srpskoj

Prema Registru naučno-istraživačkih institucija u Republici Srpskoj, postoji ukupno 162 institucije u ovom

sektoru koje se mogu razvrstati u 4 tipa institucija:

Javne institucije: 33

Privatne institucije: 60

Javni univerziteti i fakulteti: 38

Privatni univerziteti i fakulteti: 31

Ukupno 23 naučno-istraživačke institucije učestvuju u evropskim projektima, odnosno 14,2% od svih naučno-

istraživačkih institucija u Republici Srpskoj.

Postoji nekoliko univerziteta u Republici Srpskoj koji su uglavnom locirani u tri regionalna centra: Banja Luka,

Istočno Sarajevo i Bijeljina. Dva javna i najvažnija univerziteta u Republici Srpskoj su:

9

Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Univerzitet u Banjoj Luci

Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Univerzitet u Istočnom Sarajevu, pod nazivom Univerzitet u Sarajevu, Republika Srpska, je osnovano 14

septembra 1992. godine odlukom Narodne Skupštine Republike Srpske.

Značajna sredstva su uložena u modernizaciju laboratorija i informatičke opreme, posebno u 7 istraživačkih

centara na Univerzitetu u Istočnom Sarajevu, čime je omogućena praktična primjena znanja i daje podsticaj

razvoju nauke. Univerzitet u Istočnom Sarajevu je kao partner ili koordinator aktivno učestvovao u velikim

projektima i programima poput IPA, Erasmus + (uključujući nekadašnji program Tempus), Horizon 2020,

pružajući poboljšanje akademske zajednice, razmjenu nastavnog osoblja i studenata, volontiranje ili rad u

inostranstvu, saradnju sa industrijom u cilju komercijalizacije inovativnih proizvoda ili usluga, poboljšanja

infrastrukture itd.

Univerzitet u Istočnom Sarajevu član je Evropskog univerzitetskog udruženja - EUA, Dunavske rektorske

konferencije, Rektorske konferencije Alpe-Adria i Rektorske konferencije Bosne i Hercegovine i Republike

Srpske. Mobilnost se postiže kroz CEEPUS program, Erasmus + program, državne programe Ministarstva

prosvjete i kulture Republike Srpske, kao i kroz bilateralnu saradnju određenih organizacionih jedinica sa

srodnim visokoškolskim ustanovama iz inostranstva.

U oblasti međunarodne i međuuniverzitetske saradnje, Univerzitet ima 55 potpisanih ugovora o opštoj

saradnji sa visokoškolskim ustanovama u zemlji, regionu, Evropi i svijetu, kao i 119 posebnih sporazuma koji

definišu saradnju organizacionih jedinica sa srodnim univerzitetima, komercijalnim preduzećima, institutima

i agencijama.

Sastoji se od 17 fakulteta: Akademija likovnih umjetnosti,Pravoslavni bogoslovski fakultet, Ekonomski

fakultet - Pale, Ekonomski fakultet - Brčko, Elektrotehnički fakultet, Filozofski fakultet, Fakultet fizičkog

vaspitanja i sporta, Fakultet poslovne ekonomije, Fakultet za proizvodnju i menadžment, Mašinski fakultet,

Muzička akademija, Medicinski fakultet, Pedagoški fakultet, Poljoprivredni fakultet, Pravni fakultet,

Saobraćajni fakultet, Tehnološki fakultet.

Univerzitet u Banjoj Luci

Univerzitet u Banjoj Luci je osnovan 1975. godine. Sastoji se od 17 fakulteta i jednog instituta: Akademija

umjetnosti, Arhitektonsko-građevinski fakultet, Ekonomski fakultet, Elektrotehnički fakultet, Mašinski

fakultet, Filološki fakultet, Fakultet političkih nauka, Rudarski fakultet, Poljoprivredni fakultet, Pravni fakultet,

Prirodno-matematički fakultet, Tehnološki fakultet, Fakultet fizičkog vaspitanja i sporta, Filozofski fakultet i

Šumarski fakultet, Fakultet bezbjednosnih nauka i Institut za genetičke resurse.

Univerzitet u Banjoj Luci ima 52 licencirana studentska programa. Na Univerzitetu je zaposleno oko 600

profesora, 400 asistenata i 450 članova administrativnog osoblja. Trenutno ima oko 17000 studenata na

Univerzitetu. Od 1. januara 2008. godine, Univerzitet u Banjoj Luci je integrisan, sa fakultetima kao

organizacionim jedinicama. Radom Univerziteta upravljaju Upravni odbor, Senat i rektor. Rektor pravno

predstavlja Univerzitet. Postoje 4 prorektora (zadužena za: naučno-istraživački rad, međunarodne odnose,

nastavu i studentska pitanja i za ljudske resurse). Ovo je javni univerzitet, te je stoga glavni izvor primanja

Vlada Republike Srpske.

10

Oprema i sadržaji nalaze se na odgovarajućim fakultetima. Na nekim jedinicama postoje dobro opremljene

laboratorije, ali takođe postoji stalna potreba za daljim razvojem. Univerzitet ima planove za razvoj, ali to je

nemoguće ostvariti samo korišćenjem vlastitih resursa. Zbog toga je Univerzitet aktivan u mnogim različitim

projektima.

Podrška istraživačkoj infrastrukturi u Republici Srpskoj

Jedina institucija čiji je cilj podrška istraživačkim i inovativnim aktivnostima u Republici Srpskoj je Inovacioni

centar Banja Luka. Ne postoje druge prateće institucije poput inkubatora, naučnotehnoloških parkova itd.

Inovacioni Centar Banja Luka (ICBL) je centar za podršku i razvoj preduzetništva u Republici Srpskoj, sa ciljem

da podrži razvoj preduzeća zasnovanih na znanju i primjena inovativnih i naprednih tehnologija. ICBL je prvi

moderno opremljen centar za podršku i razvoj preduzetništva u Republici Srpskoj.

ICBL u saradnji s akreditiranim firmama, obrazovnim ustanovama i iskusnim stručnjacima pruža usluge

profesionalnog razvoja kroz pružanje komercijalnih, međunarodno sertifikovanih i državno priznatih kurseva

iz područja poslovanja, informacionih tehnologija, upravljanja projektima, e-nastave, itd. ICBL kroz

inkubatore nudi svojim korisnicima sve potrebne elemente za uspješan profesionalni razvoj kroz širok spektar

usluga.

Kao jedan od osnivača Inovacionog centra u Banjoj Luci, Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko

obrazovanje i informaciono društvo učestvuje u finansiranju operativnih troškova i kontinuirano radi na

identifikaciji i pružanju ključnih resursa i podrške Centru. Finansijska podrška ICBL-u se povećana za 25% u

periodu od 2012-2018. godine.

2.2. Državna istraživačka e-infrastruktura

E-infrastruktura nudi okvir za sve istraživačke prioritete te je stoga istaknut kao posebna jedinica koja

prethodi opisu samih prioriteta. Ona omogućava istraživačima pristup opremi i drugim resursima, bez obzira

na njihovu geografsku razliku. Štaviše, ona podržava nove radne metode zasnovane na saradnji i partnerstvu

različitih istraživačkih jedinica u Republici Srpskoj.

E-infrastrukture u Republici Srpskoj su sljedeće:

Akademska istraživačka mreža SARNET

Narodna univerzitetska biblioteka Republike Srpske

E-CRIS sistem

1. Akademska istraživačka mreža SARNET

Akademsku istraživačku mrežu Republike Srpske - SARNET je osnovala Vlada Republike Srpske 2006. godine.

SARNET je odgovoran za izgradnju, razvoj, održavanje i upotrebu informacione i komunikacione

infrastrukture za potrebe institucija visokog obrazovanja i naučno-istraživačke institucije u Republici Srpskoj

kako bi se međusobno povezale, ali i sa sličnim institucijama, kao i sa susjednim mrežama, kako evropski tako

i svjetskim. Odlukom Vlade Republike Srpske 24. januara 2019. godine, Ministarstvo za naučnotehnološki

razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je preuzelo javnu instituciju SARNET.

11

Zakon o nauci Republike Srpske je odredio da SARNET pripada veoma važnoj naučno-istraživačkoj

infrastrukturi za Republiku Srpsku.

SARNET bi trebalo da omogući poboljšanje i ubrzanje razvoja visokog obrazovanja i naučno-istraživačkih

institucija u Republici Srpskoj. Glavni zadaci SARNET-a su sljedeći:

građanje i razvoja informaciono-komunikacione infrastrukture za nauku, istraživanje i obrazovanje u

Republici Srpskoj;

implementacija i podrška eksperimentalne najsavremenije opreme i rješenja u oblasti informaciono-

komunikacionih tehnologija (IKT);

ekperimentalna primjena IKT-a u različitim oblastima;

stvaranje uslova za širu upotrebu IKT-a u Republici Srpskoj i Bosni i Hercegovini;

stvaranje adekvatnih rješenja za obrazovanje, razvija i zapošljavanje domaćeg osoblja u oblasti IKT-

a;

opšte poboljšanje domaćih informacionih potencijala.

2. Narodna univerzitetska biblioteka Republike Srpske

Narodna univerzitetska biblioteka Republike Srpske (NUB) u Banjoj Luci je javna institucija koja ujedinjuje tri

osnovne funkcije svojih aktivnosti: narodnu, univerzitetsku i gradsku. Objedinjavanjem nacionalne,

univerzitetske i gradske funkcije u okviru aktivnosti NUB-a predviđeno je da ova biblioteka, kroz nacionalnu

funkciju, bude matična organizacija za sve biblioteke na teritoriji Republike Srpske, putem univerzitetske

funkcije, koja je u zadužuje sve javne biblioteke visokog obrazovanja u svom entitetu, kroz gradsku ili javnu

funkciju, to je takođe matična biblioteka za sve biblioteke na području Banjaluke. NUB izvršava bibliotekarske

aktivnosti kroz:

povezivanje svih biblioteka u jedinstveni informacioni sistem u Republici Srpskoj i njihovo uključivanje

u svjetske informacione sisteme,

organizovanje i nadzor stručnog rada matičnih biblioteka,

podsticanje i organizovanje saradnje biblioteka u Republici Srpskoj u koordinaciji nabavke,

prikupljanja, obrade, protoka informacija i zajmova između biblioteka,

koordinisanje rada biblioteka koje obavljaju bibliotečke djelatnosti i koje se brinu o nabavci tehničke

opreme za biblioteke,

pripremu metodičkih uputa i normi za stručno poslovanje biblioteka.

NUB se takođe bavi sljedećim aktivnostima:

vođenje registra biblioteka

vođenje kataloga bibliotekarskih materijala,

pružanje stručne pomoći bibliotekama,

nadgledanje stručnog rada biblioteka,

briga o obuci osoblja za obavljanje bibliotekarskih poslova,

praćenje i proučavanje stanja, potreba i uslova rada u bibliotekama,

predlaganje mjera za unapređenje bibliotekarske djelatnosti i njihovu primjenu.

3. E-CRIS sistem

Sistem E-CRIS.RS uključuje baze podataka istraživačkih organizacija, istraživača i istraživačkih projekata u

Republici Srpskoj. Sve baze podataka su međusobno povezane i uključuju i podatke na engleskom jeziku.

Kompletan sistem je realizovan uz podršku Instituta informacijskih znanosti iz Maribora, koji je razvio web

aplikaciju E-CRIS. U cilju koordinacije svih aktivnosti vezanih za implementaciju sistema E-CRIS, centar E-CRIS

12

smješten je u Ministarstvu zaduženom za nauku i tehnologiju u Republici Srpskoj. U E-CRIS.RS

sistemu su registrovane i 94 naučno-istraživačke institucije i 1210 istraživača.

CRIS sistem (Current Research Information System) se gradi i primjenjuje u Evropi već nekoliko decenija. Zbog

nekompatibilnih metodologija u prošlosti, integracija i raširena upotreba CRIS sistema je bila onemogućena u

mnogim zemljama. Iz tog razloga se u zadnje vrijeme ozbiljno radi na standardizaciji na osnovu preporuka

vezanih za CERIF-ov zajednički evropski istraživački informativni format, koji održava i razvija EuroCRIS. U skladu

s preporukama CERIF-a, E-CRIS web aplikacija koju je razvio Institut informacijskih znanosti u Mariboru (IZUM)

je besplatno pružena korisnicima COBISS-a (COBISS- kooperativni bibliografski online sistemi i servisi) u

COBISS.Net mreži, kako bi se uspostavila potpuna evidencija istraživača, istraživačkih organizacija i projekata

koliko je potrebno za praćenje i procjenu rezultata. Državni CRIS sistemi su povezani su s državnim

bibliotekarsko-informacionim COBISS sistemima, što omogućava neposredan pristup bibliografijama naučnih

radnika i institucija.

2.3. Istraživačka infrastruktura i pametna specijalizacija

U kontekstu pripreme Strategije pametne specijalizacije, mapiranje istraživačke infrastrukture igra važnu

ulogu jer pruža okvir za analizu istraživačkog potencijala i ukazuje na to kako ključne državne infrastrukture

mogu uticati na jačanje istraživanja i inovacija kao ključnih elemenata regionalnog razvoja. Stoga je postupak

mapiranja istraživačkih infrastruktura i predstavljanje trenutnog stanja istraživačkih infrastruktura važan

element procesa pripreme Strategije pametne specijalizacije i osnova je za pripremu budućih aktivnosti

instrumenata u ovoj oblasti.

2.4. Saradnja sa Evropskim istraživačkim prostorom

Republika Srpska trebalo bi da napravi korak s drugim privredama zapadnog Balkana u procesu otvaranja



istraživačke infrastrukture strateškog značaja za razvoj Republike Srpske koje imaju potencijal da omoguće



Republika Srpska treba da osigura transparentnost informacija o mogućnostima saradnje između različitih

istraživačkih infrastruktura. Jačanje makroregionalne saradnje u tom pogledu može značajno doprinijeti

uštedi resursa i olakšavanju implementacije pojedinih zadataka tokom istraživačkog procesa. Konačno,

pristup velikim međunarodnim infrastrukturama i saradnja s međunarodnim istraživačkim timovima

doprinose jačanju istraživačkih kapaciteta i podstiče prenos znanja i tehnologije.

2.4. Finansiranje istraživačke infrastrukture

Ulaganja u istraživačku opremu

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo podržava istraživačke

institucije kroz Program za osiguranje i održavanje istraživačke opreme i prostora za naučno istraživanje.

Ukupno 45 različitih istraživačkih institucija su primile finansijsku podršku za istraživačku opremu u periodu

13

od 2010-2018. godine. Tabela 1 pokazuje 16 istraživačkih institucija koje su primile najmanje 40,000 BAM u

periodu od 2010-2018. godine.

Tabela 1: Istraživačke institucije u Republici Srpskoj koje su primile finansijsku podršku za istraživačku opremu

od Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo u periodu od 2010-

2018. godine

Istraživačka institucija Ukupni primljeni iznos (BAM) u periodu od 2010-2018. godine

Poljoprivredni fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 129.500

Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 123.600

Akademija nauka i umjetnosti Republike Srpske 92.000

Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu 91.300

Prirodno-matematički fakultet, Univerzitt u Banjoj Luci 88.500

Institut za genetičke resurse, Univerzitet u Banjoj Luci 85.500

Tehnološki fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 77.500

Mašinski fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu 72.500

Medicinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 68.000

Poljoprivredni institut Republike Srpske 68.000

Mašinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 60.500

Tehnološki fakultet Zvornik, Univerzitet u Istočnom Saraejvu 57.800

Arhitektonsko-građevinski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 52.000 Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske 51.900

Rudarski fakultet Prijedor, Univerzitet u Banjoj Luci 49.000

Ekonomski fakultet, Univerzitet u Banjoj Luci 45.000

Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture na državnom / regionalnom nivou u Republici

Srpskoj trebalo bi da budu jasno planirana u Mapi puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj. Ovim

ulaganjima treba dati prednost kao kapitalnim ulaganjima uz adekvatnu podršku ljudskim, institucionalnim i

finansijskim resursima. Pored toga, buduće investicije treba da se zasnivaju na rezultatima redovnog praćenja

i evaluacije istraživačkog i akademskog sektora u Republici Srpskoj, sa utvrđenim nivoom upotrebe

istraživačkih infrastruktura i izračunatom analizom troškova i koristi ulaganja i upotrebe istraživačkih

infrastrutkura.

14

3. PREGLED, SITUACIJA I PRIORITETI ISTRAŽIVAČKIH INFRASTRUKTURA U

REPUBLICI SRPSKOJ

3.1. Proces mapiranja istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj - metodološke

instrukcije i implementacija

Proces pokretanja istraživanja i integracije podataka o infrastrukturi sastoji se od dva koraka:

1. Pokretanje ankete

Metodološke instrukcije

Čitav proces pokretanja i sprovođenja ankete sproveden je u širokoj saradnji sa naučno-istraživačkom

zajednicom. Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je bilo

odgovorno za pokretanje i prikupljanje informacija iz ankete. Proces istraživanja bio je dopunjen integracijom

podataka o infrastrukturi iz drugih izvora, tj. članstava u međunarodnim istraživačkim infrastrukturama,

istraživačkim infrastruktura na nacionalnom nivou razvijenih iz domaćih i EU fondova itd.

Anketni upitnik je sadržio nekoliko grupa pitanja koja su služila kao izvor za identifikaciju i procjenu

potencijala istraživačke infrastrukture. Cilj ovog upitnika bio je mapiranje istraživačke infrastrukture u

Republici Srpskoj kao prvi i neophodan korak u procesu osmišljavanja Mape istraživačkih infrastruktura.

Anketni upitnik je bio podijeljen u 5 dijelova:

1. Opšte informacije

2. Podaci o ljudskim resursima

3. Podaci o rashodima i finansiranju

4. Podaci o infrastrukturi i opremi

5. Informacije o pristupu, saradnji i mrežama

Upitnik se ispunjavao za jednu istraživačku infrastrukturu i svi podaci i opisi su dati za specifičnu infrastrukturu

koja je bila predmet upitnika. Anketni upitnik se nalazi u Dodatku 1 ovog dokumenta.

Uz anketni upitnik, u Dodatku 2 se nalaze detaljna uputstva za pokretanje i sprovođenje istraživanja i dalju

integraciju podataka o infrastrukturi. Ovaj vodič sadrži detaljna uputstva za istraživačku zajednicu za

pokretanje upitnika putem web sajta ili email-a, kao i za prikupljanje i neophodnu obradu podataka i

integraciju svih odgovora koji su poslužili kao glavni ulaz u izbor i mapiranje istraživačke infrastrukture u

Republici Srpskoj.

Implementacija

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo pokrenulo je email

upitnik istraživačkoj zajednici u septembru 2019. godine, a prikupljanje odgovora završeno je sredinom

novembra 2019. godine. Nastavak teksta predstavlja glavne nalaze analize prikupljenih podataka i

informacija.

15

2. Selekcija infrastuktura koje treba uključiti u Mapu puta

Metodološke instrukcije

Nakon prikupljanja upitnika, potrebno je nastaviti proces odabirom infrastrukture koja će biti uključena u

konačnu Mapu puta. Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je

odgovorno za taj proces, kao i za mapiranje domaće istraživačke infrastrukture, planiranje saradnje sa

inostranim istraživačkim infrastrukturama i praćenje naučnih performansi proizašlih iz takve saradnje. Tamo

gdje je to potrebno, vanjski dionici takođe treba da budu uključeni u proces odabira istraživačke

infrastrukture i planiranja Mape puta. Da bi se odabrala istraživačka infrastruktura koja će biti uključena u

Mapu puta, potrebno je razviti kriterijume za evaluaciju. Kriterijumi za evaluaciju treba da se definišu u

zavisnosti od trenutnog stanja registra kako bi se obuhvatile najvažnije istraživačke infrastrukture u Republici

Srpskoj.

Da bi se napravila mapa puta biće potreban set kriterijuma za klasifikaciju istraživačkih infrastruktura koji

posluju u Republici Srpskoj. Lista istraživačkih infrastruktura koje treba uključiti u Mapu puta može biti previše

heterogen. Dakle, njihova klasifikacija treba da bude zasnovana i opravdana u skladu sa sljedećim

kriterijumima:

Otvoren pristup i kapacitet - pruža pristup bilo kojoj domaćoj i međunarodnoj istraživačkoj

zajednici u zavisnosti od raspoloživosti kapaciteta; otvorena za industrijsku saradnju (uz plaćanje);

u mogućnosti da pruži i upravlja uslugama neophodnim za otvorenu upotrebu (broj sporazuma o

saradnji).

Međunarodna povezanost - održava i aktivno je uključena u stvarnu međunarodnu istraživačku

saradnju; u mogućnosti je da ugosti strane istraživače; i može da sudjeluje u međunarodnim

istraživačkim projektima (broj međunarodnih sporazuma o saradnji istraživačkih infrastruktura

koje je potpisala istraživačka infrastruktura).

Jedinstvenost, naučna izvrsnost - izvanredan tehnološki nivo i povezana stručnost čine je

uporedivom s relevantnim evropskim istraživačkim infrastrukturama (broj publikacija i patenata

čiji su autori zajedno s vanjskim istraživačima, raščlanjeni od strane istraživačkih institucija).

Nacionalni (strateški) značaj - ima naučni značaj za najmanje domaću istraživačku zajednicu (broj

usluženih istraživača, uključujući i doktorante).

Prostor za dalji razvoj - prati nove razvojne trendove; ima potencijal prilagođavanja i razvoja daljih

tehnologija.

Nabavna cijena kapitalne opreme - birajte samo kapitalnu opremu čija je vrijednost veća od

određene vrijednosti (na primjer, samo kapitalna oprema čija je nabavna cijena viša od 20.000

eura).

Implementacija

Ključni kriterijum za izbor opreme koja je nalazi u ovom dokumentu je cijena opreme tokom nabavke. .

Odlučeno je da se u Mapu puta istraživačkih infrastruktura Republike Srpske uključi samo oprema koja košta

najmanje 40,000 BAM.

3.2. Analiza postojećih istraživačkih infrastruktura u RS

Upitnik za pružanje podataka i informacija o postojećim istraživačkim infrastrukturama poslat je svim

institucijama u naučno-istraživačkom sektoru i sektoru istraživanja i razvoja u Republici Srpskoj. Odgovori su

16

predstavljeni u Tabeli 2. Prikazano je da je samo oko 16% registrovanih naučno-istraživačkih organizacija

(instituta i fakulteta) izjavilo da imaju opremu relevantnu za Mapu puta. Ovo je ključna činjenica koja

ograničava opseg ovog dokumenta - Mapa puta istraživačkih infrastruktura, odnosno ukazuje na potrebu

uvođenja zakonske obaveze za sve registrirane naučno-istraživačke organizacije radi pružanja informacija

potrebnih za ažuriranje sveobuhvatnog dokumenta "Mapa puta istraživačkih infrastruktura ".

Tabela 2: Stastistike o kompletiranju Upitnika za evidentiranje istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj

NIO (naučno-istraživačke organizacije)

Registrovane Popunile upitnik

NIO sa opremom relevantnom za

Mapu puta

% NIO sa opremom

relevantnom za Mapu puta

Oprema vrijednija od 40,000 BAM

Javne institucije 33 5 4 80% 29

Privatne institucije 60 4 3 75% 15

Javni fakulteti 38 28 17 60.71% 126 UNIBL - Univerzitet u Banjoj Luci 18 11 68

UNIIS - Univerzitet u Istočnom Sarajevu

10 6 58

Privatni fakulteti 31 4 1 25% 1

Specifične infrastrukture (e-infrastruktura: SARNET)

1 1 1 100% 1

Ukupno 163 42 26 61.90% (15.92%

registrovanih NIO)

172

Tabela 3 prikacuje tematsku ulogu i tip istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj. Najveći broj NIO koje

su prijavile opremu relevantnu za Mapu puta istraživačkih infrastruktura je bio u oblastima „Fizičke nauke i

inženjering“, a zatim u oblasti „Zdravstvene i prehrambene nauke“ i „Okolina“. Kao rezultat tome, distribucija

opreme u vrijednosti od 40,000 BAM je ista. Većina NIO su tipa „objekti na jednom mjestu“, s relativno malo

„mobilnih objekata“ i „distribuisanih objekata“, a samo su dva „virtualni objekti“.

Tabela 3: Istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj po tematskoj kategorizaciji i tipu

Tematska kategorizacija istraživačkih infrastruktura

Broj NIO Ukupan broj NIO

Oprema vrijednija od 40,000 BAM

Ukupna oprema

Instituti Fakulteti Specijalne infrastrukture

Instituti Fakulteti Specijalne infrastrukture

1.Energija 1 3 4 15 7 22

2.Okolina 4 6 10 23 12 35

3.Zdravstvene i prehrambene nauke

2 11 13 19 48 67

4.Fizičke nauke i inžerenjering

1 16 17 10 108 118

5.Socijalna i kulturna inovacija

2 3 5 2 7 9

6.e-infrastrukture 1 2 3 1 6 1 8

Tip istraživačkih infrastruktura

1. objekti na jednom mjestu

6 28 34 34 126 160

17

2. distribuisani objekti

2 2 1 5 15 6 1 22

3. mobilni objekti 2 5 7 14 11 25

4. virtualni objekti

1 1 2 1 1 2

U tabeli 4. su navedeni podaci o zaposlenima u NIO koji su Ministarstvu prijavili opremu relevantnu za Mapu

puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj. Ukupno 1458 zaposlenih je zaposleno u ovim NIO, od

kojih su 766 istraživači, 250 su saradnici i 185 su tehničko osoblje.

Tabela 4: Zaposleni u NIO koji imaju istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj

NIO zaposleni Instituti Fakulteti Specijalne infrastrukture

Ukupno

Istraživači 73 693 766

Profesoinalni saradnici 52 198 250

Tehničko osoblje 67 116 2 185

Rukovodeće osoblje 7 47 1 55

Ostalo osoblje (pomoćno osoblje)

61 141 202

Ukupan broj zaposlenih 260 1195 3 1458

Tabela 5 prikazuje vrijednost opreme u NIO koje je izvijestilo Ministarstvo o opremi relevantnoj za Mapu puta

istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj. Podaci o postotku amortizacije ove opreme (54,19%)

indikativni su za planiranje nove nabavke i osiguravanje potrebnih sredstava za ulaganja u planiranu nabavku,

o čemu su izvještavale gotovo sve analizirane NIO.

Tabela 5: Vrijednost opreme u istraživačkim infrastrukturama u Republici Srpskoj

Vrijednost opreme (BAM) Nabavna vrijednost

opreme(BAM)

Trenutna vrijednost (BAM)

Amortizacija (%)

Instituti 10.879.971 6.217.066 42.86%

Fakulteti 24.502.911 10.070.476 58.90%

Specifične infrastrukture 1.020.082 390.095 61.76%

Ukupno 36.402.964 16.677.637 54.19%

"LISTA KAPITALNE OPREME PO NABAVNOJ CIJENI VEĆOJ OD 40.000 BAM" se nalazi u Dodatku 3 ovog

dokumenta. Sledeći podaci i informacije izvučeni su iz uspostavljene baze podataka postojećih istraživačkih

infrastruktura u Republici Srpskoj:

Ime NIO

Mjesto

Adresa

Website

Tematska organizacija istraživačkih infrastruktura: ON1, ON2, ON3, ON4, ON5, ON6

Tip istraživačkih infrastruktura: T1, T2, T3, T4

IME POJEDINAČNE OPREME

Nabavna vrijednost opreme (BAM) (povezana pojedinačna oprema)

Godina nabavke (povezana pojedinačna oprema)

18

Procijenjeno trajanje opreme (u godinama) (povezana pojedinačna oprema)

Procijenjen godišnji broj korisnika (povezana pojedinačna oprema)

Politike i procedure pristupa korisnicima istraživačke infrastrukture

3.3. Nacionalni prioriteti u razvoju istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj

Strategija naučnotehnološkog razvoja u Republici Srpskoj (dalje: Strategija) je glavni instrument za planiranje

istraživačkih i inovacionih aktivnosti u Republici Srpskoj. Narodna skupština Republike Srpske je u sklopu 18.

sjednice 27. aprila 2017. godine usvojila Strategiju naučnotehnološkog razvoja Republike Srpske od 2017-

2021. godine "Znanje za razvoj" (dalje: Strategija).

Nakon usvajanja Strategije, Vlada je usvojila Akcioni plan za realizaciju Strategije u skladu sa Zakonom o nauci

(Član 15, paragraf 2) koji je razvilo resorno ministarstvo. Ovaj akcioni plan predstavlja šematski prikaz:

šest strateških ciljeva,

28 podciljeva,

75 mjera,

pokazitelja performansi,

rokova za realizaciju ciljeva i

nadležnih institucija / organizacija zadužena za realizaciju Strategije.

Analiza Strategija u potrazi za prioritetima Republike Srpske u oblasti istraživanja i inovacije je dovela tim

eksperata do zaključka da nema precizno/direktno definisanih prioriteta u istraživanju i inovaciji. Umjesto

toga, ovaj dokument je definisao:

Šest ključnih izazova u istraživanju i inovaciji u Republici Srspkoj;

Šest ciljeva u Republici Srpskoj koje treba ostvariti istraživanjem i inovacijom;

Usklađenost sa šest ERA prioriteta; i

Pored toga, na početku ovog dokumenta data je analiza realizacije pet ciljeva bivše Strategije.

Šest ključnih izazova u istraživanju i inovaciji u Republici Srpskoj su:

Ljudski resursi;

Učestvovanje u međunarodnim programima saradnje;

Naučna produktivnost;

Ulaganja u istraživanje i razvoj;

Inovacija;

Pametna specijalizacija - prioritetna područja definisana za pametnu specijalizaciju ona su već

odabrana za sektorske politike:

o IKT,

o Energija,

o Proizvodnja hrane,

o Kreativna ekonomija.

Glavni cilj Republike Srpske u oblasti nauke i inovacije za period od 2017-2021 godine je: značajno poboljšanje

efikasnosti i efektivnosti naučnog i inovacionog sistema. Šest određenih ciljeva koje je definisala Strategija u

Republici Srpskoj koje treba realizovati kroz istraživanje i inovaciju u ovom periodu su:

CILJ 1: Podsticanje naučnog i istraživačkog kvaliteta i izvrsnosti;

CILJ 2: Poticanje internacionalizacije nauke i inovacija;

CILJ 3: Stimulisanje saradnje između istraživačke i inovacione zajednice sa ekonomijom;

CILJ 4: Stvaranje uslova za povećanje budžetskih sredstava za nauku i inovacije;

19

CILJ 5: Razvoj ljudskih resursa u nauci i inovacijama;

CILJ 6: Promocija pametne specijalizacije.

Strategija je u skladu sa glavnim strateškim dokumentima u Republici Srpskoj, kao i sa šest ERA prioriteta:

Glavni strateški dokumenti u Republici Srpskoj:

o Strategija obrazovanja Republike Srpske za period od 2016-2021. godine,

o Industrijska strategija Republike Srpske za period od 2016-2020. godine,

o Strategija za razvoj malih i srednjih preduzeća Republike Srpske za period od 2016-2020.

godine,

o Strategija za podsticanje stranih investicija u Republici Srpskoj od 2016-2020. godine,

o Strateški plan razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske

o za period od 2016-2020. godine,

o Strategija razvoja šumarstva Republike Srpske za period od 2011-2021. godine,

o Regionalna strategija za istraživanje, razvoj i inovacije zemalja zapadnog Balkana,

o Dunavska strategija,

o Strategija razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine,,

Šest ERA (European Research Area -Evropski istraživački prostor) prioriteta:

o Efikasniji nacionalni istraživački sistemi,

o Optimalna transnacionalna saradnja i konkurencija,

o Otvoreno tržište rada za istraživače,

o Rodna ravnopravnost u istraživanju,

o Optimalna cirkulacija, pristup i transfer naučnih saznanja, uključujući digitalizaciju ERA-e,

o Otvoreni pristup rezultatima istraživanja finansiranim iz javnih fondova.

Strategija je pružila vrlo kratku analizu ostvarenja sljedećih pet ciljeva prethodne Strategije:

Jačanje društvene svijesti o važnosti i ulozi nauke i tehnologije;

Razvijanje povoljnog okruženja za istraživanje i razvoj;

Razvoj ljudskih resursa;

Jačanje saradnje i prenošenje rezultata istraživanja sa naučnog istraživanja na privredni sektor;

Povećanje finansijskih ulaganja u istraživanje i razvoj.

Imajući u vidu da je, nakon usvajanja Strategije, Vlada usvojila Akcioni plan, koji je razrađen kao plan za

realizaciju šest konkretnih ciljeva, razumno je zaključiti da su ovih šest konkretnih ciljeva zapravo šest

prioriteta Republike Srpske u oblasti istraživanja i inovacija, zajedno sa četiri prioritetna sektora za

uključivanje raspoloživih resursa za nauku i inovacije u Republici Srpskoj, proizilaze iz specifičnog pristupa u

definisanju nove politike inovacija koristeći koncept pametne specijalizacije i sve akcije u području nauke i

inovacija koje će biti organizovane u skladu sa šest prioriteta ERA-e.

Kao zaključak, šest prioriteta Republike Srpske u oblasti istraživanja i inovacija je:

CILJ 1: Podsticanje naučnog i istraživačkog kvaliteta i izvrsnosti;

CILJ 2: Poticanje internacionalizacije nauke i inovacija;

CILJ 3: Stimulisanje saradnje između istraživačke i inovacione zajednice sa ekonomijom;

CILJ 4: Stvaranje uslova za povećanje budžetskih sredstava za nauku i inovacije;

CILJ 5: Razvoj ljudskih resursa u nauci i inovacijama;

CILJ 6: Promocija pametne specijalizacije.

Četiri prioritetna sektora za uključivanje raspoloživih resursa za nauku i inovacije u Republici Srpskoj su:

20

o IKT,

o Energija,

o Proizvodnja hrane,

o Kreativna ekonomija.

21

4. PRISTUP ISTRAŽIVAČKIM INFRASTRUKTURAMA U REPUBLICI SRPSKOJ

4.1. Otvoren pristup istraživačkoj infrastrukturi u RS

Prema Evropskoj komisiji, pristup se odnosi na zakonit i ovlašten fizički, daljinski i virtualni pristup

interakcijama i upotrebi istraživačkih infrastruktura i uslugama koje istraživačke infrastrukture nude

korisnicima. Takav pristup se može, između ostalog, odobriti računarskim resursima, softveru, podacima,

uslugama komunikacije podataka, uslugama povjerljivosti i provjere autentičnosti, pripremi uzoraka,

arhivima, zbirkama, postavljanju, izvođenju i demontaži eksperimenata, obrazovanju i obukama, stručnoj

podršci i analitičkim uslugama. Pristup istraživačkoj infrastrukturi važan je faktor u stvaranju veće sinergije

između istraživača u određenom naučnom polju i povezivanju poslovnog i istraživačkog sektora u cilju

promovisanja razvoja istraživanja i inovacija.

Istraživačka infrastruktura u Republici Srpskoj uglavnom se koristi za interna istraživanja i obrazovne svrhe.

Istraživačka oprema dostupna je korisnicima uz prethodno odobrenje rukovodstva instituta ili fakulteta.

Politika pristupa je uglavnom zasnovana na aktima koji regulišu radne procedure kao i na dodatnim aktima

koji proizlaze iz procesa akreditacije određenih laboratorija.

Pristup istraživačkoj opremi na visokoškolskim ustanovama vrši se u okviru redovnih predavanja, studentskih

istraživačkih projekata i istraživačkih radova uz prisustvo profesora ili asistenta. U većini slučajeva se koristi

za potrebe domaćih i međunarodnih istraživačkih projekata kao i za izvođenje doktorskih disertacija. Pored

toga, istraživačka oprema i infrastruktura su dostupne i drugim istraživačima iz Republike Srpske. Istraživačka

oprema koristi se prema dogovorenom vremenu i finansijskim uslovima. Procedure za korisnike usluga

istraživačke infrastrukture su opisane u internim dokumentima. Istraživačke grupe koje žele koristiti

infrastrukturu treba da pruže opis aktivnosti koje žele da sprovedu, vremensku dinamiku, načine prikupljanja

sredstava i druge informacije koje će im omogućiti da se usklade s redovnim aktivnostima u istraživačkoj

infrastrukturi i na taj način osiguraju nesmetano sprovođenje željenih aktivnosti.

Prema podacima prikupljenim putem upitnika, sljedeće istraživačke grupe imaju pristup istraživačkoj opremi

u Republici Srpskoj:

Profesori, vanredni profesori, istraživači, mlađi istraživači, studenti zaposleni u istraživačkoj

instituciji.

Istraživači iz drugih institucija, fakulteta i instituta uz obavezu da se prijave za pristup istraživačkoj

infrastrukturi

Pristup putem naučno-istraživačkih projekata, projekata bilateralne saradnje i programa razmjene.

Ako postoji potpisan sporazum o saradnji kroz projekat ili programe razmjene osoblja, korisnicima je

dopušteno korištenje infrastrukture za vrijeme trajanja projekta ili programa razmjene.

Kroz saradnju u oblasti obrazovanja i obuke

Direktori instituta i šefovi laboratorija odobravaju načine i upotrebu istraživačke opreme u skladu sa internim

pravilima instituta i fakulteta. Postupci pristupa su definisani i moraju se strogo poštovati zbog sigurnosnih

aspekata koje se moraju ispuniti.

Korisnici istraživačke infrastrukture su uglavnom istraživači iz Republike Srpske: istraživačke grupe unutar iste

istraživačke ili obrazovne ustanove; istraživačke grupe iz drugih institucija u Republici Srpskoj - fakulteti,

instituti, škole i javne institucije i u manjem obimu poslovni sektor. U mnogo manjoj mjeri istraživačku

infrastrukturu koriste institucije BiH: partnerski istraživački instituti i istraživači iz poslovnih subjekata.

22

Pristup istraživačkoj opremi za zapadni Balkan se uglavnom pružao obrazovnim institucijama i partnerskim

istraživačkim institucijama iz Srbije, Hrvatske i Slovenije. Pristup je predviđen i za gostujuće istraživače i u

okviru regionalnih obrazovnih programa. Korisnici - EU istraživačke grupe: kroz projekte H2020 kao i

bilateralne projekte naučne i tehnološke saradnje.

4.2. Pristup regionalnim istraživačkim infrastrukturama

Istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj nisu integrisane u panevropske istraživačke infrastrukture.

Jedina veza koju većina istraživačkih institucija ima s regionalnim ili evropskim istraživačkim infrastrukturama

je kroz zajedničke istraživačke projekte osnovane u sklopu programa Horizon 2020, Eureka i drugih programa.

Prema odgovorima prikupljenim putem upitnika, ispitanici su istakli sljedeća međunarodna udruženja,

projekte i infrastrukture: Međunarodno društvo tla i geotehničkog inženjerstva (ISSMGE), Međunarodno

društvo mehaničara stijena (ISRM), Međunarodni konzorcij klizišta (ICL), Nacionalne inicijative za otvorenu

nauku u Europi (NI4OL), Global Seed Vault, Međunarodni savez šumarskih naučno-istraživačkih organizacija

(IUFRO) i COBISS itd. Jednu od najvažnijih istraživačkih infrastruktura, Akademsku i istraživačku mrežu

Republike Srpske - SARNET, osnovala je Vlada Republike Srpske. Zadužena je za izgradnju, razvoj, održavanje

i korišćenje informaciono-komunikacijske infrastrukture za potrebe visokog obrazovanja i naučno-

istraživačkih institucija Republike Srpske. Vanjska veza sa Panevropskom istraživačkom mrežom (GÉANT)

izvedena je u saradnji sa Akademskom mrežom Srbije - AMRES.

Pristup regionalnim istraživačkim infrastrukturama važan je za istraživačke institucije u Republici Srpskoj, a

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo treba da uloži više

napora kako bi se obezbijedili potrebni uslovi za njihovo povezivanje sa regionalnim i evropskim istraživačkim

infrastrukturama.

4.3. Internacionalizacija i potencijal za pristup evropskoj istraživačkoj infrastrukturi

Učešće istraživačkih institucija iz Republike Srpske u međunarodnim projektima koji se odnose na

razvoj istraživačkih infrastruktura

Učešće u konzorciju za istraživačke projekte finansirane iz evrospkih sredstava (FP7, H2020, itd.) može se

smatrati potencijalnim istraživačkim infrastrukturama, posebno ako takvi projekti pripadaju ulaganjima u

uspostavljanje šire EU platforme za integraciju istraživačkih resursa u određenim oblastima nauke i

tehnologije. U procesu identifikacije istraživačkih institucija iz Republike Srpske koje su učestvovale u

međunarodnim projektima u oblasti istraživačke infrastrukture je korišćeno nekoliko izvora. Uz interne

dokaze Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo, pokazalo se da

je najcjelovitiji izvor informacija bio portal "RIs observatory" (Opservatorij istraživačkih infrastruktura) koji

predstavlja jedinstvenu ulaznu tačku za informacije o projektima H2020 i FP7 vezane za razvoj istraživačkih

infrastruktura.

Prema Opservatoriju istraživačkih infrastrukutra, nekoliko projekata realizovanih u FP7 i H2020 koji su u

posljednjih 10 godina važni u kontekstu razvoja istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj su sljedeći:

1. Virtualno istraživačko okruženje za regionalne interdisciplinarne zajednice u Jugoistočnoj Evropi i ,

Mediteranu

23

Programi finansiranja: H2020, Datumi: 01/10/2015 - 30/09/2018

Istraživačka institucija iz Republike Srpske: Univerzitet u Banjoj Luci

Opis projekta: Prijedlog VI-SEEM okuplja e-infrastrukturu za izgradnju kapaciteta i bolje korištenje

sinergija, za poboljšano pružanje usluga unutar jedinstvenog virtualnog istraživačkog okruženja (VRE)

za interdisciplinarne naučne zajednice korisnika u kombinovanim regijama Jugoistočne Evrope i

istočnog Mediterana. (SEEM) Opšti cilj je pružiti korisniku prilagođenu integrisanu platformu e-

infrastrukture za regionalne prekogranične naučne zajednice u klimatologiji, naukama o životu i

kulturnoj baštini za SEEM regiju; povezivanjem računa, podataka i resursa za vizualizaciju, kao i

usluga, modela, softvera i alata. Ovaj virtuelni istraživački prostor pruža naučnicima i istraživačima

podršku tokom punog životnog ciklusa zajedničkog istraživanja: pristup i razmjena relevantnih

istraživačkih podataka, korišćenje dostupnih kodova i alata za provođenje novih eksperimenata i

simulacija na velikim e-infrastrukturama i stvaranje novih znanja i podataka - koji se mogu pohraniti

i dijeliti u istom virtualnom istraživačkom okruženju. Klimatologija i zajednice nauke o životu direktno

su relevantne za društvene izazove.

2. SEE-GRID e-Infrastruktura za regionalnu e-Nauku

Programi finansiranja: FP7, Datumi: 30/04/2008 - 30/04/2010

Istraživačka institucija iz Republike Srpske: Elektrotehnički fakultet u Banjoj Luci

Opis projekta:SEE-GRID-SCI koristi e-infrastrukturu Jugoistočne Evrope kako bi se omogućile nove

naučne saradnje među zajednicama u Jugoistočnoj Evropi. SEE-GRID-SCI će stimulisati široko

integrisani e-infrastrukturni pristup novim prekograničnim korisničkim grupama koje se šire po cijeloj

regiji, njegujući saradnju i pružajući napredne sposobnosti većem broju istraživača, s naglaskom na

strateške grupe u seizmologiji, meteorologiji i zaštiti okoline. Cilj ove inicijative je da ima katalitički i

strukturisan efekat na različite korisničke zajednice koje trenutno nemaju direktnu korist od

dostupnih e-infrastruktura.

3. EGI-INSPIRE - Inicijativa evropske mreže: Integrisana održiva panevropska infrastruktura za istraživače

u Europi



Opis projekta: EGI-InSPIRE projekat je nastavio prelaz na održivu panevropsku e-infrastrukturu

započetu u EGEE-III. Pružao je podršku Grids računarskim servisima visokih performansi i visokih

propusnosti, istovremeno nastojeći da integriše nove distribuisane računarske infrastrukture (DCI),

tj. Clouds, SuperComputing, Desktop Grids itd., kako to zahtijeva evropska korisnička zajednica.

Osnovao je središnju koordinacionu organizaciju, EGI.eu, i podržavao osoblje širom Evrope

neophodno za integrisanje i međusobnu saradnju pojedinačnih nacionalnih mreža. EGI.eu pruža

koordinacijsko središte za evropske razvojne institucije, koje rade na uvođenju postojećih tehnologija

u jedinstvenu i upornu integrisanu proizvodnu infrastrukturu za istraživače u okviru evropskog

istraživačkog prostora.

4. Računarska infrastruktura visokih performansi za istraživačku zajednicu Jugoistočne Evrope



Opis projekta: HP-SEE fokusiran na broj strateških akcija. Najprije je povezao postojeće i nadolazeće

HPC objekte u regiji u zajedničku infrastrukturu i pružio operativna rješenja za to. Kao dodatnu akciju,

24

projekt je uspostavio i održavao vezu GÉANT za Kavkaz. Dalje je projekat otvorio ovu HPC

infrastrukturu širokom spektru novih korisničkih zajednica, uključujući i one sa manje finansiranim

zemljama, podstičući saradnju i pružajući napredne mogućnosti istraživačima, s naglaskom na

strateške grupe u računskoj fizici, hemiji i naukama o životu. Konačno, projekat je osigurao

uspostavljanje nacionalnih HPC inicijativa i funkcioniše kao SEE poveznica za PRACE. Na ovaj način,

HP-SEE je ciljao da privuče lokalnu političku i finansijsku podršku za dugotrajno održivu e-

infrastrukturu. HP-SEE teži da doprinese stabilizaciji i razvoju Jugoistočne Evrope, prevazilazeći

fragmentaciju u Evropi i stimulišući razvoj i usvajanje e-infrastrukture od strane novih virtualnih

istraživačkih zajednica, tako omogućavajući visokokvalitetno zajedničko istraživanje u čitavom nizu

naučnih oblasti.

25

5. PREPORUKA POLITIKE ZA ISTRAŽIVAČKE INFRASTRUKTURE U

REPUBLICI SRPSKOJ

Važan dio Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj predstavljaju preporuke politike za

donosioce odluka / politika sa aktivnostima, instrumentima i procedurama potrebnim za usvajanje i uspješnu

primjenu Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj.:

Preporuka politike 1:

Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je odgovorno za

pripremanje i implementaciju Mape puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj.

Mapa puta istraživačke infrastrukture treba da se tretira kao ključni strateški dokument za poboljšanje

naučnog i istraživačkog sistema u Republici Srpskoj i kao alat za identifikaciju istraživačkog potencijala kako

bi se usmjerio dalji razvoj istraživačkih infrastrutkura. Značaj Mape puta istraživačkih infrastruktura ima više

prednosti:

Prepoznavanje značaja istraživačke infrastrukture jedan je od osnovnih uslova za obogaćenje baze

znanja, jačanje istraživačkih kapaciteta, poboljšanje razvoja svih naučnih disciplina i ubrzanje

dinamike tehnološkog napretka;

Podstiče institucije da sarađuju u planiranju i sprovođenju glavnih infrastrukturalnih projekata od

nacionalnog značaja kako bi se izbjeglo preklapanje i povećala efikasnost ulaganja;

Podržane konkurentne istraživačke infrastrukture okupljaju izvrsne istraživače i istraživačke timove,

jačaju međusobnu saradnju, poboljšavaju razvoj određenih istraživačkih područja, rješavaju se

ekonomski i socijalni izazovi, podstiču inovacije, privlače strane istraživače i druge korisnike, što

značajno doprinosi jačanju konkurentnosti privrede na međunarodnoj sceni;

Mapa puta istraživačkih infrastruktura pruža okvir za poboljšanje modela saradnje koju uključuje

udruženo korišćenje njihovih kapaciteta (istraživački prostor i oprema, znanje i resursi) kako bi se

optimalno i efikasno koristile postojeće infrastrukture i ostvarila ulaganja u novu opremu u Republici

Srpskoj;

Usvajanjem Mape puta istraživačkih infrastruktura, Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko

obrazovanje i informaciono društvo će značajno povećati vidljivost nacionalnih infrastruktura

potencijalnim korisnicima koji bi mogli da koriste od pristupa infrastrukturama;

Otvoren pristup istraživačkim infrastrukturama otvara brojne prilike za saradnju; postaje očito široj

zajednici i otkriva prostor za procjenu konkurentskih prednosti i komplementarnosti s drugim

infrastrukturama Ovakav pristup otvara i veće šanse za podsticanje interdisciplinarnosti,

međunarodne i međusektorske mobilnosti, kao i bolju upotrebu evropskih i drugih raspoloživih

sredstava;

U kontekstu pripreme Strategije pametne specijalizacije, mapiranje istraživačke infrastrukture igra

važnu ulogu jer pruža okvir za analizu istraživačkog potencijala i ukazuje na to kako ključne državne

infrastrukture mogu uticati na jačanje istraživanja i inovacija kao ključnih elemenata regionalnog

razvoja. Stoga je postupak mapiranja istraživačkih infrastruktura i predstavljanje trenutnog stanja

istraživačke infrastrukture važan dio procesa pripreme strategije pametne specijalizacije i osnova je

za pripremu budućih aktivnosti instrumenata u ovoj oblasti;

Mapa puta istraživačkih infrastruktura treba da bude glavni instrument za integraciju istraživačke i

inovacione zajednice sa privredom i društvom Republike Srpske.

26


Republika Srpska bi trebalo da napravi korak s drugim privredama zapadnog Balkana u procesu otvaranja



istraživačke infrastrukture strateškog značaja za razvoj Republike Srpske koje imaju potencijal da omoguće



Republika Srpska treba da osigura transparentnost informacija o mogućnostima saradnje između različitih

regionalnih istraživačkih infrastruktura. Jačanje makro-regionalne saradnje u ovom pogledu može da

značajno doprinese uštedi resursa i olakšavanju implementacije indiviudalnih zadataka tokom istraživačkog

postupka. Konačno, pristup velikim međunarodnim infrastrukturama i saradnja s međunarodnim

istraživačkim timovima doprinose jačanju istraživačkih kapaciteta i podstiče prenos znanja i tehnologije.


Ministartvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo treba da nastavi sa

procesom uspostavljanja E-CRIS sistema u Republici Srpskoj. Uspostavljanje E-CRIS sistema će veoma koristiti

kako Ministarstvu tako i naučnoj zajednici i organizacijama kako bi se pojačala saradnja i promocija kako na

državnom, tako i međunarodnom nivou.


Republika Srpska treba da razmotri mogućnosti za pristup velikim evropskim istraživačkim infrastrukturama.

Podržavanje međunarodnog angažmana je pametno ulaganje koje omogućava Republici Srpskoj pristup

dosta većoj lepezi istraživačkih infrastruktura visokog kvaliteta. Riječ je o infrastrukturama koje Republika

Srpska sama ne može izgraditi, ali su ključne za potrebe istraživanja nacije. Postoje mnogobrojne prednosti

pristupanja velikim istraživačkim infrastrukturama za istraživače i istraživačke institucije iz Republike Srpske:

Građenje kapaciteta treningom i radom sa iskusnim istraživačima i istraživačkim grupama u

međunarodnim infrastrukturama će omogućiti istraživačima da mogu prenijeti stečeno znanje svojoj

zemlji i drugim članovima istraživačkih grupa;

Realizacija određene etape istraživačkog postupka koji nije moguć u zemlji zbog manja adekvatne

opreme;

Jačanje naučnih vještina saradnjom sa renomiranim istraživačkim timovima (učešće u zajedničkim

projektima, integrisanje trenutnih inicijativa itd.);

Perspektiva mladih istraživača - stipendije za doktore i postdoktorske studente, sudjelovanje na

konferencijama, radionicama.


Republika Srpska treba da pruža jaču podršku organizacijama za pružanje podrške infrastrukturi inovacijama

i istraživačkim aktivnostima. Posebno je važno podržati otvaranje novih poslovnih inkubatora, inovacionih

centara, kao i razmotriti osnivanje naučnotehnološkog parka.


Moguće promjene u Strategiji naučnotehnološkog razvoja Republike Srpske ili u tekstu nove strategije u

budućnosti treba da obuhvate eksplicitno pozicioniranje politika i donosioca odluka prema prioritetima

27

Republike Srpske u oblasti istraživanja i inovacija. Konačno, među precizno definisanim budućim prioritetima,

posebnu pažnju treba posvetiti položaju istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj.


Eventualne buduće promijene u Zakonu o nauci bi trebalo da sadrže sljedeće članove:

direktno vezane za uspostavljanje i upotrebu Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici

Srpskoj;

direktno u vezi sa prikupljanjem potrebnih podataka, stvaranjem baza podataka, sigurnošću

podataka i informacijom sigurnošću i razmjenom, analizama i statističkim postupkom - i sve to u vezi

sa uspostavljanjem i upotrebom Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj;

direktno u vezi sa integracijom Mape puta istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj u Evropski

strateški foruma za istraživačku infrastrukturu (ESFRI).


Dalja ulaganja iz javnih izvora u istraživačke infrastrukture na nacionalnom / regionalnom nivou u Republici

Srpskoj trebalo bi da budu jasno planirana prema Mapi puta istraživačkih infrastruktura u Republici Srpskoj.

Ovim investicijama treba da budu prioritet kao nacionalnim kapitalnim ulaganjima uz adekvatnu podršku

ljudskim, institucionalnim i finansijskim resursima i u okviru Strategije pametne specijalizacije za Republiku

Srpsku, prateći prioritete utvrđene u Strategiji. Pored toga, buduće investicije treba da se zasnivaju na

rezultatima redovnih praćenja i evaluacija istraživanja i akademskog sektora u Republici Srpskoj, sa

identifikovanim nivoom upotrebe istraživačkih infrastruktura i sa izračunatom analizom troškova i koristi u

slučaju ulaganja i upotrebe istraživačkih infrastrukture.

28

DODATAK 1: Nacrt upitnika

Anketni upitnik sadrži nekoliko grupa pitanja koja bi trebala služiti kao informacije za identifikaciju i procjenu

potencijala istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj. Cilj ovog upitnika je mapiranje istraživačke

infrastrukture u Republici Srpskoj kao prvi i neophodan korak u procesu osmišljavanja Mape puta istraživačkih

infrastruktura.

Prema definiciji Evropske komisije, istraživačka infrastruktura (RI) su objekti koji pružaju resurse i usluge

istraživačkim zajednicama za sprovođenje istraživanja i podsticanje inovacija. One uključuju:

veliku istraživačku opremi ili setove instrumenata;





Istraživačke infrastrukture mogu biti centralizovane, odnosno, bazirane na jednoj lokaciji. One mogu takođe

biti distribuisane ili virtualne, i međusobno formirati cjeline i mreže.

Imajte na umu da upitnik treba popuniti za jednu istraživačku infrastrukturu, a svi podaci i opisi treba da biti

navedeni za specifičnu infrastrukturu koja je predmet upitnika.


1.1. Podaci o ispitaniku

Puno ime

Naziv Vaše institucije

Adresa institucije

Vaš položaj u instituciji

Vaš broj telefona

Vaša e-mail adresa

Web stranica institucije

1.2. Opšte informacije o istraživačkoj infrastrukturi

Naziv istraživačke infrastrukture

Matična organizacija

Adresa istraživačke infrastrukture:

Web adresa istraživačke infrastrukture

Organizacioni / institucioni tip istraživačke infrastrukture

Tematska kategorizacija istraživačke infrastrukture

po naučnoj oblasti*

Tip istraživačke infrastrukture**

Glavni specifičan domen

29

Ostale naučne i tehnološke domene koje nudi

istraživačka infrastruktura

Ukupan broj zaposlenih

Ime i položaj odgovorne osobe u ime istraživačke infrastrukture:

Godina osnivanja istraživačke infrastrukture:

Osnivač Institucija/e Vlasnički udio (%)

*Tematska kategorizacija tipova istraživačkih infrastruktura prema naučnoj oblasti

Istraživačke infrastrukture se takođe mogu grupisati tematski. ESFRI plan 2016 postavlja slijedećih 6 tematskih područja:

1. energija;

2. okoliš;

3. prehrambene i zdravstvene nauke;

4. fizičke nauke i inženjerstvo

5. socijalne i kulturne inovacije;

6. e-infrastrukture

E-infrastruktura za naučno istraživanje pruža računarske usluge naučnoj zajednici.

**Često se razlikuju četiri vrste istraživačkih infrastruktura:

1. centralizvoani objekti;

2. distribuisani objekti;

3. mobilni objekti;

4. virtualni objekti

1.3. Opis istraživačke infrastrukture. Napišite opis glavnih ciljeva, aktivnosti i usluga koje se pružaju

korisnicima i istraživačima


2.1. Zaposleni u istraživačkim i razvojnim (R&D) aktivnostima sa punim radnim vremenom i sa pola radnog

vremena, status 31.12.2018. godine.

Ukupno zaposlenih u istraživanju i razvoju

Ukupno zaposlenih (sa punim radnim vremenom)

u istraživanju i razvoju

Ukupno zaposleni (sa pola radnog vremena) u istraživanju i razvoju

01 Ukupan broj zaposlenih

(02+03+04+05+06)

02 Istraživači

03 Profesoinalni saradnici

04 Tehničko osoblje

05 Rukovodeće osoblje

06 Ostalo osoblje (pomoćno osoblje)

30


3.1. Ukupni izdaci za istraživačke i razvojne aktivnosti u 2018. godini.

Ukupni izdaci za istraživačke i razvojne aktivnosti 2018. Planirano u 2020. godini

А Iznos u BAM Iznos u BAM

01 Ukupni izdaci za istraživanje i razvoj (02+06+09)

02

Tren

utn

i tro

ško

vi

Troškovi rada i primanja zaposlenih

Ukupno (03+05)

03 bruto zarada za sve zaposlene u istraživačko-razvojnim aktivnostima

04 bruto zarade istraživača

05 Drugi radni troškovi

06 Ostali trenutni troškovi

Ukupno (07 + 08)

07 Materijalni troškovi za istraživanje i razvoj (sirovine, mala oprema, energija)

08 Drugi operativni troškovi

09

Troškovi ulaganja

Ukupno (10+11+13+14+15)

10 za zemljište i zgrade

11 za mašine i opremu

12 za uvezene mašine i opremu

13 za patente, licence, studije i projekte

14 za softver i hardver

15 Ostali troškovi

Upute za popunjavanje Tabele 3.1.:

U Tabeli 3.1 molimo vas da popunite sve rashode koji su u potrošeni 2018. godine na istraživanje i razvoj, kao i one planirane za 2020.

godinu.

Tabela je oblikovana tako da se rashodi grupišu u dvije glavne kategorije: jedna predstavlja tekuće troškove, a druga investicione

troškove. Unutar kategorije trenutni troškovi postoji dodatna podjela na podkategorije pod nazivom „troškovi rada i naknade

zaposlenima“ i „ostali tekući troškovi“. Ove kategorije i podkategorije dalje su raspoređene u klase troškova.

3.2. Izvori finansijskih sredstava potrošenih na naučno-istraživačke i istraživačko-razvojne aktivnosti u 2018.

godini

Izvori finansiranja Iznos u BAM A 1

01 Sredstva utrošena na istraživanje i razvoj prema izvorima - ukupno (02 do 19)

02

Do

mać

i izv

ori

fi

nan

sira

nja

(iz

R

epu

blik

e Sr

psk

e) budžetska sredstva za

istraživanje i razvoj

iz Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo

03 iz ostalih ministarstava

04 sredstva za istraživanje i razvoj iz državnih fondova, agencija i fondacija

05 sredstva za istraživanje i razvoj iz organa lokalne samouprave 06 sredstva za istraživanje i razvoj iz poslovnih subjekata

07 sredstva iz neprofitnih organizacija

08 sredstva od patenata, licenci itd.

09 sredstva iz drugih vlastitih izvora

10

Izvo

ri f

inan

sira

nja

iz

ino

stra

nst

va

sredstva iz sporazuma o tehnološkim licencama

11 sredstva od usluga za strane kupce

12 sredstva iz zajedničkog ulaganja u istraživanje i razvoj

13 sredstva od stranih vlada

14 sredstva za istraživanje i razvoj iz univerziteta i drugih institucija koje pripadaju visokom

obrazovanju

15 sredstva iz neprofitnih organizacija

16 sredstva iz Evropske komisije

17 sredstva od međunarodnih organizacija

31

18 sredstva od donacija

19 OStalo

Upute za popunjavanje Tabele 3.2:

Tabela 3.2. treba da uključuje izvore finansiranja aktivnosti za istraživanje i razvoj. Iznos u redu 01 mora biti isti kao u Tabeli 3.1, red

1. (izdaci za istraživanje i razvoj). Izvori finansiranja dijele se u dvije kategorije: prva se kategorija odnosi na domaće izvore finansiranja,

a druga na izvore finansiranja iz inostranstva.


4.1. Procijenjena vrijednost istraživačke opreme

Ukupna procijenjena vrijednost kapitalne istraživačke opreme (u EUR):

– nabavna vrijednost: EUR

– trenutna vrijednost (amortizacija): EUR

4.2. Lista kapitalne opreme po nabavnoj cijeni višoj od 20.000 eura.

Oprema Nabavna cijena (EUR)

Godina nabavke

Izvor sredstava za kupovinu opreme

Procijenjeno

trajanje

opreme (god.)

Procijenjeni broj korisnika

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

…

… n


U kolonu „Oprema“ unesite samo onu opremu čija nabavna cijena prelazi 20 000 EUR.

U kolonu „Izvor sredstava za nabavku opreme„ molimo unesite izvor finansiranja. Ako postoje dva ili više izvora, navedite svaki sa

postotkom učešća:

a. Vlastita sredstva

32

b. Sredstva od Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo.

c. Sredstva od ostalih ministarstava

d. Sredstva javnih fondova Republike Srpske

e. Donacije iz Republike Srpske

f. Sredstva međunarodnih projekata

g. Sredstva / donacije iz inostranstva

h. Ostali izvori - naznačite koji!

5. Informacije o pristupu, saradnji i uticaju

5.1. Informacije o pristupu

Unesite kratki opis politike pristupa i procedura za korisnike ove istraživačke infrastrukture. Navedite

prosječam broj korisnika godišnje (nacionalnih, evropskih, međunarodnih) i prosječnu stopu korištenja, gdje

je dostupno

5.1.1. Informacije o korisnicima

Korisnici istraživačke infrastrukture Navedite naziv institucije, odjeljenja

Istraživačke grupe iz Republike Srpske

Istraživačke grupe iz Federacije Bosne i

Hercegovine

Istraživačke grupe iz zemalja Zapadnog Balkana

Istraživačke grupe iz EU

Istraživačke grupe iz drugih zemalja

5.2. Informacije o saradnji

Lista sporazuma o međunarodnoj saradnji i partnerstva koji postoje za ovu istraživačku infrastrukturu,

između različitih organizacija u različitim evropskim zemljama.

5.2.1. Integracija u veće istraživačke infrastrukture

Da li je istraživačka infrastruktura povezana ili je integrisana u veće istraživačke infrastrukture (međunarodne)

ili je član neke evropske istraživačke infrastrukture? Ako je odgovor da, navedite sljedeće detalje: naziv veće

istraživačke infrastrukture, uslovi članstva: aktivan, pridružen, članarina, ko to financira, je li to fizička ili

virtualna mreža...

33

5.3. Razvoj istraživačkih infrastruktura u obliku projekata

Da li ste se bavili izradom istraživačkih infrastruktura u obliku projekta? Ako je odgovor da, navedite detalje:

naziv projekta, trajanje, koordinator, web link, nacionalni ili međunarodni projekt, partneri ...

5.4. Naučni uticaj

Glavni međunarodni istraživački projekti strukturisane saradnje. Naglasite prepoznavanje ove istraživačke

infrastrukture na međunarodnom nivou

5.5. Planovi za budućnost

Detaljno opišite planove za naredni period, najmanje za 2-5 godina: buduće investicije, ulaganja u opremu,

zapošljavanje, integraciju u istraživačku infrastrukturu izvan Republike Srpske ...

34

DODATAK 2: Vodič za anketu

Detaljna uputstva za pokretanje i sprovođenje istraživanja i daljnju integraciju

podataka o istraživačkoj infrastrukturi

Ovaj vodič sadrži detaljna uputstva za fakultativni, internetski ili elektronskii upitnik za istraživačku zajednicu,

kao i za prikupljanje i potrebnu obradu podataka i integraciju svih odgovora koji bi trebali poslužiti kao glavne

informacije za odabir i mapiranje istraživačke infrastrukture u Republici Srpskoj. Glavni cilj anketnog upitnika

je mapiranje najvažnijih karakteristika i razvojnih potreba postojećih istraživačkih infrastruktura u Republici

Srpskoj. Glavne informacije o istraživačkim infrastrukturama od izuzetnog značaja za naučni, ekonomski i

društveni razvoj treba da biti upisane u Registar istraživačkih infrastruktura kao prvi korak ka razvoju Mape

puta istraživačkih infrastruktura.

Ključne definicije:

Istraživačka infrastruktura - Prema definiciji Evropske komisije, istraživačka infrastruktura (RI) su objekti

koji pružaju resurse i usluge istraživačkim zajednicama za sprovođenje istraživanja i podsticanje inovacija.

One uključuju:

veliku istraživačku opremu ili setove instrumenata;





Istraživačke infrastrukture mogu biti centralizovane, odnosno, bazirane na jednoj lokaciji. One mogu

takođe biti distribuisane ili virtualne, i međusobno formirati cjeline i mreže.

Istraživačka infrastruktura - objekti, istraživački centri i integrisani kompleksi koji imaju visoko

specijalizovanu opremu i instrumente, nude specijalizovanu naučnu uslugu, nema sličnih na državnom

nivou, i/ili su partnerska strukture infrastruktura, identifikovano od strane Evropske strategije.

Mapa puta - državni strateški dokument kojim se stvaraju uslovi za riješavanje specifičnog problema,

dokument koji iscrtava viziju razvoja u oblasti nauke i inovacije. Sadrži konkretne ciljeve koji moraju

biti dostignuti na osnovu već implementiranih mjera i instrumenata, ponuđenih u evropskim

dokumentima i strategijama kako bi se podržao razvoj istraživačke infrastrukture.

E-Infrastruktura za naučno istraživanje nudi računarske usluge za naučnu zajednicu.

Proces pokretanja istraživanja i integracije podataka o infrastrukturi sastoji se od dva koraka:

1. Pokretanje ankete

Čitav proces pokretanja i sprovođenja ankete sproveden je u širokoj saradnji sa naučno-istraživačkom

zajednicom. Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je bilo

odgovorno za pokretanje i prikupljanje informacija iz ankete. Proces istraživanja bio je dopunjen integracijom

podataka o infrastrukturi iz drugih izvora, tj. članstava u međunarodnim istraživačkim infrastrukturama,

istraživačkim infrastruktura na nacionalnom nivou razvijenih iz domaćih i EU fondova itd.

35

2. Selekcija infrastuktura koje treba uključiti u Mapu puta

Nakon prikupljanja upitnika, potrebno je nastaviti proces odabirom infrastrukture koja će biti uključena u

konačnu Mapu puta. Ministarstvo za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo je

odgovorno za taj proces, kao i za mapiranje domaće istraživačke infrastrukture, planiranje saradnje sa

inostranim istraživačkim infrastrukturama i praćenje naučnih performansi proizašlih iz takve saradnje. Tamo

gdje je to potrebno, vanjski dionici takođe treba da budu uključeni u proces odabira istraživačke

infrastrukture i planiranja Mape puta. Da bi se odabrala istraživačka infrastruktura koja će biti uključena u

Mapu puta, potrebno je razviti kriterijume za evaluaciju. Kriterijumi za evaluaciju treba da se definišu u

zavisnosti od trenutnog stanja registra kako bi se obuhvatile najvažnije istraživačke infrastrukture u Republici

Srpskoj.

Sljedeće poglavlje sadrži detaljna uputstva za popunjavanje upitnika.

Detaljna uputstva za popunjavanje ankete

Anketni upitnik se sastoji od 5 dijelova:





5. Informacije o pristupu, saradnji i mrežama

Upitnik treba popuniti za jednu istraživačku infrastrukturu, a svi podaci i opisi treba da biti navedeni za

specifičnu infrastrukturu koja je predmet upitnika. U donjem tekstu su detaljna uputstva za popunjavanje

upitnika.

Uputstva za popunjavannje 1. dijela: Opšte informacije: Tabele 1.1., 1.2. i 1.3:

U tabeli 1.1. treba popuniti glavne podatke o ispitaniku (osobi koja ispunjava upitnik). Druga tabela 1.2 odnosi

se na opšte informacije o istraživačkoj infrastrukturi koje su glavni fokus upitnika.

U polju „Tematska kategorizacija tipova istraživačkih infrastruktura prema naučnoj oblasti“, istraživačka

infrastruktura treba biti tematski grupisana. ESFRI plan 2016 postavlja slijedećih 6 tematskih područja:

1. energija;

2. okoliš;

3. prehrambene i zdravstvene nauke;

4. fizičke nauke i inženjerstvo

5. socijalne i kulturne inovacije;

6. e-infrastrukture.

Istraživačke infrastrukture trebaju biti povezane s jednom od ovih definisanih kategorija.

U sledećem polju „Tip istraživačke infrastrukture“ obično se razlikuju četiri vrste istraživačkih infrastruktura:

1. centralizvoani objekti;

2. distribuisani objekti;

3. mobilni objekti;

4. virtualni objekti.

36

Svaka istraživačka infrastruktura trebalo bi da pripada jednoj od ove četiri vrste.

U Tabeli 1.3. treba dati detaljan opis istraživačke infrastrukture. Treba opisati i objasniti glavne ciljeve,

aktivnosti i usluge koje se pružaju korisnicima i istraživačima.

Upute za popunjavajne Tabele 2.1.:

Tabela 2.1. pod nazivom: "Zaposleni u istraživačkim i razvojnim aktivnostima sa punim i nepunim radnim

vremenom, status 31.12.2018. godine" treba da obuhvati ukupan broj zaposlenih sa punim i nepunim radnim

vremenom koji su uključeni u istraživanje i razvoj, u skladu sa svojim statusom istraživanja.

Upute za popunjavanje Tabele 3.1.:

U Tabeli 3.1 bi trebalo navesti sve izdatke koji su u 2018. godini potrošeni na istraživanje i razvoj, kao i one

planirane za 2020. godinu. Tabela je oblikovana tako da se rashodi grupišu u dvije glavne kategorije: trenutni

troškovi i troškovi ulaganja. Unutar kategorije trenutni troškovi postoji dodatna podjela na podkategorije pod

nazivom „troškovi rada i naknade zaposlenima“ i „ostali tekući troškovi“. Ove kategorije i podkategorije dalje

su raspoređene u klase troškova.

Troškovi osoblja za istraživanje i razvoj su najveća stavka u trenutnim troškovima. Ostali tekući troškovi

uključuju neinvestiranje troškova u materijale i opremu potrebnu za istraživanje i razvoj u toku jedne godine.

Troškovi ulaganja su ukupni godišnji troškovi nekretnina koji se koriste za istraživanje i razvoj za izvještajnu

jedinicu. Iskazuju se u cijelosti za period u kojem su nastali i ne sadrže element amortizacije. Sastoje se od:

zemljišta i troškova izgradnje, kao i troškova instrumenata i opreme. Troškovi za zemljište i zgrade: zemljište

se odnosi na ono što je neophodno za istraživanje i razvoj (zemljište za testiranje, za laboratorije i pilot

postrojenja), a troškovi izgradnje se odnose na one namijenjene za neka poboljšanja, modifikacije i popravke.

Postotak tih troškova teško je odrediti i treba koristiti metodu procjene.


Tabela 3.2. treba da uključuje izvore finansiranja aktivnosti za istraživanje i razvoj. Iznos u redu 01 mora biti

isti kao u Tabeli 3.1, red 1 (ukupni izdaci za istraživanje i razvoj). Izvori finansiranja dijele se u dvije kategorije:

prva kategorija odnosi se na domaće izvore finansiranja, a druga na izvore finansiranja iz inostranstva. Unutar

dvije široke kategorije postoje podkategorije izvora finansiranja. Neophodno je navesti izvore finansiranja

kako bi bilo jasno kojoj podkategoriji svaki izvor pripada.


U Tabelu 4.1. treba unijeti ukupnu procijenjenu vrijednost istraživačke opreme. Važno je unijeti dvije vrste

vrijednosti: nabavnu vrijednost i trenutnu vrijednost koja uzima u obzir amortizaciju opreme.


U Tabeli 4.2 treba navesti svu istraživačku opremu koja se koristi u istraživačke svrhe. Treba evidentirati samo

kapitalnu opremu po nabavnoj cijeni višoj od 20,000 EUR.

U kolonu „Izvor sredstava za nabavku opreme“ treba upisati izvor finansiranja. Ako postoje dva ili više izvora

finansiranja, svaki od njih treba navesti s postotkom učešća. Treba dodati jedan od sljedećih izvora

finansiranja:

Vlastita sredstva

Sredstva iz Ministarstva za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono društvo

Sredstva od ostalih ministarstava

Sredstva javnih fondova Republike Srpske

Donacije iz Republike Srpske

Sredstva međunarodnih projekata

Sredstva / donacije iz inostranstva

Ostali izvori - naznačite koji!

37

Upute za 5. dio: Informacije o pristupu, saradnji i uticaju

Peti dio se sastoji od 5 otvorenih pitanja i zahtijeva informacije o pristupu, saradnji i uticaju istraživačke

infrastrukture. Kratki opis politike pristupa i postupaka za korisnike istraživačke infrastrukture, prosječni broj

korisnika godišnje i prosječna stopa korištenja, gdje se može navesti. Informacije o politici pristupa i

procijenjeni broj korisnika istraživačke infrastrukture vrlo su važni za utvrđivanje važnosti odabrane

istraživačke infrastrukture za istraživačku zajednicu na nacionalnom i međunarodnom nivou. Informacije o

saradnji sa drugim istraživačkim institucijama važne su za utvrđivanje važnosti istraživačke infrastrukture kao

i nivo interakcije s drugim akterima u istraživačkoj zajednici. U ovom dijelu su posebnu zanimljivi podaci o

članstvu u međunarodnim ili panevropskim istraživačkim infrastrukturama, ako ih ima. Treće pitanje petog

dijela se odnosi na angažman u istraživačkim projektima koji za cilj imaju uspostavljanje istraživačke

infrastrukture na nacionalnom ili međunarodnom nivou.

Priznavanje istraživačke infrastrukture i naučni uticaj na međunarodnom nivou treba naglasiti u sklopu

posljednjeg pitanja ovog upitnika. Ove informacije su od posebnog značaja za utvrđivanje relevantnosti

istraživačke infrastrukture na međunarodnom nivou. Posljednje pitanje odnosi se na buduće planove

rukovodstva istraživačke infrastrukture. Ispitanik treba ukratko navesti buduće investicije, politiku

zapošljavanja, integraciju u šire istraživačke infrastrukture itd.

38

DODATAK 3: LISTA KAPITALNE OPREME PO NABAVNOJ CIJENI VEĆOJ OD 40.000 BAM

R.br. NIO

R.br. RI

Naziv NIO - INSITITUTI Mesto Adresa Website ON1 ON2 ON3 ON4 ON5 ON6 T1 T2 T3 T4 Oprema Nabavna vrijednost (KM)

Godina kupovine

Procijenjeno trajanje

opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou

Politika pristupa i procedura za korisnike istraživačke infrastrukture

1 1 JU Poljoprivredni institut Republike Srpske

Banja Luka

Knjaza Miloša 17; Svetozara Cvjetojevića 7

www.poljoinstrs.org 1 1 1 1 Sistem elektroforeze na bazi tehnologije sa mikročipom

53,053.60 KM 01.07.2014. 10 300

2 Genetski analizator-sekvenator sa računarom 216,119.22 KM 01.07.2014. 10 100

3 Real Time PCR sa laptopom 75,000.00 KM 01.07.2014. 10 600

4 Liofilizator sa vakum pumpom 73,683.94 KM 01.07.2014. 10 100

5 GASNOMASNI HROMATOGRAF sa opremom 91,291.55 KM 27.03.2008. 20 700

2 1 Institut za građevinarstvo “IG” d.o.o.

Banja Luka

Kralja Petra I Karađorđevića 92-98

www.institutig.com 1 1 1 1 1 Polumobilna laboratorija za monitoring kvaliteta vazduha.

160,000.00 KM 2009 15 10 Istraživač podnosi zahtjev za odobravanje pristupa istraživačkoj infrastrukturu Naučnom vijeću. Naučno vijeće odobrava pristup istraživačkoj infrastrukturi u skladu sa raspoloživim terminima.

2 Polumobilna laboratorija za monitoring kvaliteta vazduha

160,000.00 KM 2009 15 10

3 Mobilna laboratorija za monitoring kvaliteta vazduha

143,600.00 KM 2018 15 10

4 Prenosni gasni analizatora za mjerenje emisija iz stacionarnih izvora

72,000.00 KM 2019 15 10

5 Kidalica za čelik 143,500.00 KM 2019 10 50

6 Fraste bušaća garnitura 295,406.07 KM 2014 10 10

7 Asfalt analizator 56,992.00 KM 2019 10 50

8 Roller compactor 82,669.00 KM 2019 10 50

9 Wheel tracking apparatus 74,536.00 KM 2019 10 50

10 Gyratory compactor 63,687.00 KM 2019 10 50

3 1 JNU Institut za zaštitu i ekologiju Republike Srpske

Banja Luka

Vidovdanska 43 i 37 www.institutzei.net 1 1 1 Oprema za praćenje emisije zagađujućih materija

65,963.78 KM 2015 15 50 Na osnovu pisanog zahtjeva se odobrava korišćenje infrastrukture uz naknadu, jer je Institut samofinansirajuća ustanova.

2 Prenosna oprema za ispitivanje kvaliteta vazduha životne i radne sredine, za osnovne i specifične parametre u vazduhu (Gasmet Dx 4030)

129,519.00 KM 2009 15 200

3 Mjerna stanica za kvalitet vazduha 116,923.53 KM 2013 15 300

4 Oprema za mjerenje elektromagnetnog zračenja

68,475.24 KM 2015 10 15 korisnika, preko 500 ispitivanja

4 1 “IPIN” Institut Bijeljina Vidovdanska 48 www.ipininstitut.com 1 1 Geomehanička laboratorija 160,000.00 KM 2012

2 Geofizička laboratorija 345,000.00 KM 2012

3 Laboratorija za hidrogeologiju i remedijaciju podzemnih voda

235,000.00 KM 2007

http://www.poljoinstrs.org/

http://www.institutig.com/

http://www.institutzei.net/

http://www.ipininstitut.com/

39

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


4 Mehanizacija i terenska oprema 1,200,000.00 KM

2011

5 1 Oikos institut-Istraživački centar

Bijeljina Neznanih junaka 9-11 www.oikosinstitut.org 1 1 OJS OPEN JOURNAL SYSTEMS PKP I PUBLIC KNOWLEDGE PROJECT

50,000.00 KM 2019 15 100 Istraživačka infrastruktura potpuno je transparentna i dostupna na sajtu Instituta www.oikosinstitut.org Sve ono što se radi, vidljivo je na sajtu u različitim menijima, a časopis je posebno predstavljen na sajtu www.economicsrs.com koji dalje reverišu indeks centri preko Scienda https://content.sciendo.com/view/journals/eoik/eoik-overview.xml?tab_body=overview sa kojim imamo ugovor o indeksiranju odnosno referisanju. Većina tekstova se objavljuje na Engleskom jeziku tako da je ista dostupna široj akademskoj zajednici.

6 1 JU “Andrićev institut” Višegrad Trg Nikole Tesle bb, Andrićgrad, 73240 Višegrad

http://www.andricevinstitut.org/ 1 1 1 1 Biblioteka instituta Pristup Biblioteci instituta: Pristup Biblioteci Andrićevog instituta omogućen je svim naučno-istraživačkim radnicima, studentima i drugim zainteresovanim korisnicima čija je oblast interesovanja podudarna sa oblastima kojima se sam Institut bavi. Korisnici mogu da neposredno pristupe biblioteci u prostorijama Instituta ili da se sa njenim fondom upoznaju putem elekstronskog kataloga u okviru baze podataka COBISS.RS. -Pristup digitalnom arhivu Ive Andrića uz odobrenje Zadužbine Ivo Andrić; -Uključivanje u programe seminara i Ljetne škole „Akademija Andrić“: Održavanju seminara i letnjih škola prethodi objavljivanje javnog poziva za učešće na sajtu Andrićevog instituta. Pravo prijavljivanja imaju naučno-istraživački radnici i studenti studija svih nivoa. Nakon izvršene selekcije prijavljenih kandidata, prihvaćeni učesnici obavještavaju se putem elektronske pošte. -Učešće na konferencijama i u izdavačkim planovima: - obavještavanje preko sajta i pozivima, - recenziranje radova od strane nezavisnih recenzenata, - odlučivanje Uređivačkog odbora.

7 1 Veterinarski institut RS "Dr Vaso Butozan"

Banja Luka

Branka Radicevica 18 www.virs-vb.com 1 1 Autoklav-MMM medical technology group; I.B.2711

234,000.00 KM 2014 15 Veterinarski institut poslije kao otvorena, javnodostupna institucija svima kojima je potrebna usluga koju pruza ova institucija. Korisnici usluga VI su proizvodjaci, farmer, subjekti koji posluju sa hranom, inspekcija, drzavne i privatne institucije, gradjani, odnosno svi kojima je usluga potrebna. Sve usluge su navedene u katalogu usluga koju zainteresovane strane mogu da vide, da izaberu i da po vazecem cjenovniku zahtijevaju uslugu ili da sklope ugovor na odredjeni period po kojem se definisu specificni zahtevi i obaveze ugovornih strana.

2 Masina za razlijevanje mikrobioloskih podloga-Biotool: ser.br.: 950.1400.124

49,995.00 KM 2012 10

3 Masina za pranje laboratorijskog sudja; Ken: ser.br. 5850112

90,000.00 KM 2012 7

4 Bactoscan 150X (FOSS Danska) IB 1156 528,496.21 KM 2004 25

5 Bactoscan 100X (FOSS Danska) IB 1004 321,412.18 KM 2004 25

6 Combyfoss 200X (FOSS Danska) IB 1157 490,948.76 KM 2004 25

7 Combyfoss 200X (FOSS Danska) IB 1005 490,527.64 KM 2004 25

8 Tip (model): UPLC/GC MS/MS sa vakuum pumpom za LC/-MS/MS i Generator azota Proizvodjac: HEVO TQ MS; 749-9365 R005; NM32LA Oznaka: Waters, Agilent Technologies; Peak Scientific IB: IB 2513

958,298.00 KM 2012 25

9 Tip (model): Gasni hromatograf (GC) Proizvodjac: SCION 456-GC Oznaka: Bruker IB: SB-GC1404F233

55,000.00 KM 2014 10

http://www.oikosinstitut.org/

http://www.andricevinstitut.org/

http://www.virs-vb.com/

40

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


10 Tip (model): AAS-Grafitna tehnika Proizvodjac: AA 2402 Oznaka: Agilent Technologies IB: IB2544

51,047.20 KM 2012 10

11 Tip (model): FOODSCAN Proizvodjac: FOSS, Danska Oznaka: FOSS, Danska, 78800 IB: IB2694

136,139.47 KM 2013 20

12 Tip (model): Tecni hromatograf sa UV/VIS detektorom Proizvodjac: InfinityLab LCSeries 1260 Infenty II Quaternery System Oznaka: Agilent Technologies IB: IB2983

60,216.84 KM 2018 15

13 Invertni mikroskop, Axio Obesrver. A 1, IB. 2790, Carl Zeiss

62,860.38 KM 2014 20

14 Stratagen Mx 3005P, Agilent Technologies, 2133

64,005.77 KM 2009 20

15 Olimpys Bx 40- IB 1292 44,925.96 KM 1996

16 Autoklav oko 205 l 161379 59,275.20 KM 2002 20

17 Autoklav 205 l 161444 54,037.70 KM 2002 20

18 Automatski ekstraktor IB 2321 51,908.49 KM 2010 20

19 Sistem za pripremu pod - IB 2541 43,000.00 KM 2012 10

R.br. NIO

R.br. RI

Naziv NIO - FAKULTETI Mesto Adresa Website ON1 ON2 ON3 ON4 ON5 ON6 T1 T2 T3 T4 Oprema Nabavna vrijednost (KM)

Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


1 1 Arhitektonsko-građevinsko-geodetski fakultet, Univerzitet u banja Luci

Banja Luka

Vojvode Stepe Stepanovića 77/3; Bulevar vojvode Petra Bojovića bb

http://www.aggf.unibl.org 1 1 1 1 Nemamo iznad 40000KM Pravo pristupa i primjenu procedura imaju svi zaposleni Arhitektonsko-građevinsko-geodetskog fakulteta, ali i ostalih OJ Univerziteta u Banjoj Luci, kao i fizička i pravna lica, koja imaju sklopljene ugovore o poslovno-tehničkoj I naučno-istraživačkoj saradnji.

2 1 Univerzitet u Banjoj Luci, Elektrotehnički fakultet

Banja Luka

Patre 5, Banja Luka http://etf.unibl.org 1 1 Sistem za učenje MULTI FMS 619221.65 2013. 5 10 Pristup istraživačkoj infrastrukturi je slobodan za nastavnike, saradnike i studente Fakulteta. Pristup infrastrukturi se može odobriti nastavnicima, saradnicima i studentima drugih organizacionih jedinica Univerziteta u Banjoj Luci. Korisnici iz ove grupe podnose zahtjev dekanu Fakulteta koji odobrava korištenje infrastrukture na ad hoc osnovi. Kroz naučno-istraživačke projekte, projekte bilateralne saradnje i programe razmjene naučno-istraživačkog osoblja i studenata pristup infrastrukturi se može omogućiti i osoblju i studentima sa partnerskih ustanova. Korisnicima iz ove grupe se odobrava korištenje infrastrukture za vrijeme trajanja projekta ili razmjene pod uslovom da postoji potpisan ugovor o saradnji kroz projekat ili program razmjene osoblja. Kroz programe cjeloživotnog učenja korištenje infrastrukture se može omogućiti polaznicima obuka, prezentacija i seminara. Korištenje infrastrukture se omogućava za vrijeme trajanja obuke, prezentacije ili seminara pod uslovima definisanim konkretnim programom obuke, prezentacije ili seminara.

2 Sistem za instrumente i kontrolu 46339.48 2013. 5 10

3 Analizator spektra 52032.9 2013. 5 10

4 Analizator mreža 56588.03 2013. 5 10



7 3D skener Steinbichler Comet L3D 5M 172914.93 2013. 5 10

8 Analizator signala 196529.62 2013. 5 10

9 Generator vektorskog signala 109784.65 2013. 5 10

10 Oprema za digitalno emitovanje 49920 2018. 5 10

11 Radne stanice sa grafičkim procesorima opšte namjene (GPGPU)

89592.93 2018. 5 10

12 Bespilotna letjelica Aibotix X6 93378.17 2015. 5 10

41

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


3 1 Institut za genetičke resurse, Univerzitet u Banja Luci

Banja Luka

Univerzitetski grad, Bulevar v. Petra Bojovića 1a

http://igr.unibl.org/ 1 1 1 1 Nemamo iznad 40000KM U skladu sa Pravilnikom o radu laboratorija Instituta za genetičke resurse Univerziteta u Banjoj Luci, definisane su obaveze i pravila koja moraju da se poštuju od strane izstraživača koji koriste istraživačku infrastrukturu.

4 1 Univerzitet u Banjoj Luci, Mašinski fakultet

Banja Luka

Stepe Stepanovića 71 http://mf.unibl.org/ 1 1 Oprema razvrstana po laboratorijama Korisnici istraživačke infrastruture ostvaruju kontakt preko Centra za podršku privredi Mašinskog fakulteta, Centra za akreditovane laboratorije i katedri fakulteta. Centri su hijerarhijski uređeni pi više niovoa organizacije i upravljanja u skladu sa pravilnicima o unutrašnjoj organizaciji, kojim je definisan način saradnje I poslovanja sa korisnicima.

2 MAŠINSKI FAKULTET - B0-07 LABORATORIJA ZA HIDRAULIKU I PNEUMATIKU

SET EKSPERIMENTALNIH HIDRAULIČKIH KOMPONENTI (2 kompleta)

45 000 2013 15 20

3 HIDRAULIČNI AGREGAT SA PUMPOM 41 000 2013 15 30

4 MOBILNA RADNA STANICA ZA PNUMATIKU 2013 15 40

5 ELEMENTI PROPORCIONALNE PNEUMATIKE (2 kompleta)

42 000 2013 15 10

6 HIDRAULIČNI AGREGAT 51 000 2018 15 10

7 MAŠINSKI FAKULTET - B0-09 LABORATORIJA ZA MEHATRONIKU I ROBOTIKU

ROBOT MOTOMAN HP6 70.000,00 2007 15 10

8 POZICIONER 40.000,00 2008 15 15

9 LABORATORIJA ZA MEHATRONIKU-FLEKSIBILNI SISTEM

1.100.000,00 2013 1 30

10 MJERNA OPREMA (multimetar digitalni VC130, endoskop rucni BS-150XSD, digitalni osciloskop VDO 2052, digitalni mjerac sile 5000N FH 5K, pretrazivac greda metala I700, multimetar digitalni VC840, 4-kanalni signal rekorder, frekvenci-metar fluke 1953A, generator funkcija 8116A, RLC metar 4274A, Kvarcni Termomet. 2804A, modul za vibrator RSA30, analizator spektra, osciloskop 1703A, itd.)

41 000 KM 2010 15 40

11 MAŠINSKI FAKULTET - B0-12 LABORATORIJA ZA MOTORE I VOZILA

UREDJAJ ZA ISPITIVANJE MOTORA 40000 1990 15 30

12 DINAMOMETAR EC 240 kW (kočnica za ispit. snage)

140000 2013 15 40

13 OPREMA ZA INDICIRANJE SA 8 KANALA 80000 2013 5 10

14 MAŠINSKI FAKULTET - A0-03 LABORATORIJA ZA CAD I PLM SISTEME

NC GLODALICA WF-800 240 000 2010 15 40

15 SKENER 3D SA ZGLOBNOM RUKOM 180 000 2013 15 10

16 ROBOT MOTOMAN DX-100 70000 2015 15 10

17 MAŠINSKI FAKULTET - B0-11 LABORATORIJA ZA TEHNOLOGIJU PLASTIČNOSTI

PRINTER STARI 3D 45 000 2005 10 10

18 PRINTER NOVI 3D 62 000 2013 15 10

19 SISTEM ZA VAKUMSKO LIVENJE MK-MINI 68 000 2013 5 10

42

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


20 MAŠINSKI FAKULTET - A0-10 LABORATORIJA ZA REZANJE

MAŠINA EMCO PC TURN 55000 2005 15 150

21 BRUSILICA GA4530 720W-115MM 50 000 1990 5 10

22 UNIVERZALNA GLODALICA TOS OLO MOUC 70 000 1990 5 10

23 UNIVERZALNI STRUG POTISJE 60000 1990 5 10

24 UNIVERZALNA GLODALICA ALG 100 48 000 1990 5 10

25 VERTIKALNI OBRADNI CENTAR EMCO 180 000 2013 15 100

26 MAŠINSKI FAKULTET - B0-10 LABORATORIJA ZA ZAVARIVANJE

UREĐAJ ZA REZANJE PLAZMOM 42000 2013 15 10

27 AUTOMATSKI UREZIVAČ ŽLIJEBA NA EPRUVETI 32237.62 2018 20 10

28 MAŠINSKI FAKULTET - B0-03 LABORATORIJA ZA MATERIJALE

KIDALICA UNIVERZALNA 20000 2013 15 10

29 UREĐAJ ZA ISPITIVANJE ŽILAVOSTI UDARNIM KLATNOM

165 000 2013 15 10

6 1 Institut za reprodukciju domaćih životinja, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka

Bulevar vojvode Petra Bojovića 1A

www.agro.unibl.org 1 1 Istraživačka infrastruktura se koristi za naučno-istraživačke i obrazovne svrhe. Oprema je dostupna širem krugu korisnika uz prethodno odobrenje od strane rukovodstva Instituta. Raspolaganje opremom podrazumijeva potpunu odogovornost svakog korisnika u pogledu pravilnog čuvanja i upotrebe materijala i uređaja.

7 1 Institut za ekonomiku poljoprivrede i ruralni razvoj, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka


www.agro.unibl.org 1 1 Nemaju opremu vrednosti veće od 40.000 KM Raspoloživa istraživačka infrastruktura se koristi u naučno-istraživačke i obrazovne svrhe. Jedan dio informaitčke infrastrukture je perosnalno zadužen, a drugi dio je dostupan širem krugu korisnika uz prethodnu autorizaciju. Svaki korisnik je odgovoran za očuvanje i ispravnu upotrebu opreme. Uprava organizacione jednice odobrava i odgovorna je za održavanje, nadogradnju i konfigurisanje informatičke opreme.

8 1 Institut za agroekologiju i zemljište, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka


www.agro.unibl.org 1 1 1 HPLC Agilent sa dodatnom opremom 300000 2015 10 15 Sva raspoloživa istraživačka infrastruktura se koristi u naučno-istraživačke i obrazovne svrhe. Laboratorijska i ostala materijalno tehnička oprema je personalno zadužena. Svaki korisnik je odgovoran za čuvanje i ispravnu upotrebu opreme. Direktor instituta i šefovi laboratorija odobravaju načine i upotrebu opreme u skladu sa pravilnikom dobre laboratorijske prakse i internim pravilnicima rada instituta.

9 1 Institut za hortikulturu, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka


www.agro.unibl.org 1 1 Staklenik 150.061,15 2005 20 40 Politika pristupa istraživačkoj infrastrukturi bazirana je na aktima koji regulišu rad (Pravilnik o radu instituta, Pravilnik o radu laboratorije) kao i dodatnim aktima, proizašlih iz procesa akreditacije određenih laboratorijskih metoda u okviru istraživačke infrastrukture. Istraživačke grupe koje žele da koriste insfrastrukturu, potrebno je da dostave opis aktivnosti koje žele da realizuju, vremensku dinamiku, način obezbeđivanja sredstava i druge informacije, koje će omogućiti usaglašavanje sa redovnim aktivnostima u istraživačkoj infrastrukturi i na taj način obezbediti nesmetanu realizaciju željenih aktivnosti.

2 Mikroskop Nikon Eclipse Ni-E 165,948.26 2013 20 30

3 Invertni mikroskop Nikon Eclipse Ti-U sa Normanski optikom

134,132.78 2013 20 30

10 1 Institut za ratarstvo i poljoprivrednu mehanizaciju, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka


www.agro.unibl.org 1 1

11 1 Institut za Stočarstvo, Poljoprivredni fakultet

Banja Luka


www.agro.unibl.org 1 1 Postojeća infrastruktura je namjenjena za naučno-istraživački rad. Infrastruktura je kupljena i korišćena u okviru domaćih i međunarodnih projekata. Laboratorije koje postoje na Institutu za stoačarstvo Poljoprivrednog fakulteta imaju proceduru po kojoj se

43

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


koristi oprema. Infrastruktura je dostupna za naučno - istraživački rad sa cilje unapređenja naučne baze Fakulteta i unapređenje stočarstva u Republici Srpskoj.

12 1 Pravni fakultet Univerziteta u Banjoj Luci

Banja Luka

Bulevar vojvode Stepe Stepanovića 77

www.pf.unibl.org 1 1 Pravni fakultet omogućuje pristup korisnicima istraživačke infrastrukture u skladu sa modelima utvrđenim Evropskom poveljom za pristup istraživačkim infrastrukturama (zasnovan na izvrsnosti, usmjeren na tržište i široki pristup), u zavisnosti od prirode korisnika i karaktera usluga koje se pružaju. Preduzimaju se koraci kako bi se unaprijedila vidljivost i široki pristup naučnim podacima i uslugama Fakulteta.

13 1 Prirodno-matematički fakultet

Banja Luka

Mladena Stojanovića 2

www.pmf.unibl.org 1 1 1 1 1 1 1 1 1 Planetarijum 70 000 2019 5 godina 10 000 Sva oprema i cjelokupna istraživačka infrastruktura je na raspolaganju zaposlenim i studentima u skladu sa internim pravilima. Nadležni rukovodioci odobravaju konkretne eksperimente i nadgledaju korištenje laboratorija i pojedinih sredstava. Ukoliko postoji mogućnost oprema i infrastruktura su na raspolaganju i ostalim istraživačima iz Republike Srpske.

2 Softver za GIS 40 000 2014 10 godina 100

3 Oprema za GIS laboratoriju 50 000 2016 10 godina 100

4 Savremeni mikroskopi 200 000 2015 10 godina 100

5 Gasno-maseni hromatograf (GCM) 70 000 2014 10 godina 100

14 1 Rudarski fakultet Prijedor

Prijedor Save Kovačevića bb www.rf.unibl.org 1 1 1 1 Laboratorijska flotaciona mašina “Laarman 47 894,37 2013 12 45 Oprema se koristi prema dogovorenim uslovima- vremenskim /terminskim i finansijskim.

2 Čeljusna drobilica “Metso morse” 78 980,33 2013 15 45

3 Laboratorijski mlin sa kuglama, mikronizirajući, “Matest”

54 735,86 2013 15 45

15 1 Šumarski fakultet Banja Luka

Bulevar vojvode Stepe Stepanovića 75 A

www.sf.unibl.org 1 1 1 1 U 2018. godini nismo nabavljali opremu preko projekta čija je vrijednost veća od 40.000KM

Korisnici istraživačke infrastrukture Šumarskog fakulteta Univerziteta u Banjoj Luci, su predstavnici privrednog sektora odnosno JPŠ „Šume Republike Srpske“ sa svojim organizacionim dijelovima (šumska gazdinstva, centar za sjemensko-rasadničarsku proizvodnju Doboj, Centar za krš Trebinje). Pored toga, korisnici su i privredna društva, privatni rasadnici, te lokalne samouprave čiji je pristup opremi, resursima i uslugama definisan Sporazumima i/ili Ugovorima potpisanim između fakulteta i druge strane. Navedeni dokumenti propisuju mogućnost i uslove pristupa istraživačkoj infrastrukturi u zavisnosti od obima ugovorenog posla, zahtjevima za korištenjem instraživačke infrastrukture, te trajanja aktivnosti u okviru ugovorene saradnje. Osim toga, Šumarski fakultet svakodnevnom promocijom i kontaktima sa privredom, nudi svoje usluge i resurse čime pokazuje jedan proaktivan pristup u cilju unapređenja saradnje sa postojećim ali i potencijalnim korisnicima istraživačke infrastrukture.

16 1 Tehnološki fakultet, Univerzitet u Banja Luci

Banja Luka

Stepe Stepanovića 73, 78 000 Banja Luka

www.tf.unibl.org 1 1 ICP OES spektrofotometar OPTIMA 8000 160 000 2014 15 50 Korisnici istraživačke infrastrukture sve podatke o uslugama i aktivnostima mogu naći na web stranici Tehnološkog fakulteta. Procedure za korisnike usluga istraživačke strukture su opisane internim dokumentima.

2 UV i VIS spektrofotometar Lambda 25 60 000 2014 20 80

3 Stanica za kontrolu kvaliteta vazduha 55 000 2014 15 5

4 Gasni hromatograf Clarus 65 000 2014 15 10

5 FTIR spektrofometar 60 000 2014 15 50

6 Kalorimetar 70 000 2014 15 40

17 1 Medicinski fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Foča Studentska 5 mef.ues.rs.ba 1 1 Frezer 42302.98 2012 5 godina 50 Centrom rukovodi Akademik Miodrag Čolić, koji odobrava upotrebu I pristup infrastrukturi. Istraživačka infrastruktura je dostupna i nastavnicima i studentima. Centrom rukovodi Akademik Miodrag Čolić. Studenti se uključuju u istraživanja I svake godine više studenata radi sa nastavnicima istraživačima. Najveće upotreba infrastrukture je za potrebe izrade

2 Olympus biokularni mikroskop 57544.49 2012 5 godina 50

3 Spektrofotometar 131248.96 2012 5 godina 50

4 Rieder 44401.5 2018 5 godina 30

http://www.pf.unibl.org/

http://www.rf.unibl.org/

http://www.sf.unibl.org/

http://www.tf.unibl.org/

44

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


5 Fluocitometar 80000 2017 5 godina 30 doktorskih disertacija i nuačnih projekata, bilo domaćih, bilo međunarodnih.

18 1 Tehnološki fakultet Zvornik, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Zvornik Karakaj 34/A 75 400 Zvornik

www.tfzv.ues.rs.ba 1 1 1 Višenamenski emisioni spektrometar ICP-EOS 179470.87 2015 8 Na osnovu sklapanja sporazuma o saradnji, zaposleni na fakultetu pripremaju procedure i pristup istraživačkoj infrastrukturi pri čemu odrađuju dogovorene poslove.

2 Gasni hromatograf sa ECD i FID detektorom 89735.44 2015 8

3 HPLC sistem sa UV-VIS i FLD detektorima 149558.41 2015 8

4 Gasni hromatograf sa masenim detektorom 149558.41 2015 8

5 Kapilarna elektroforeza sa masenim detektorom

259118.77 2015 8

6 FTIR spektrometar 44868.7 2015 8

7 Farinograf 107682.13 2015 8

8 Ekstenzograf 100549.22 2015 8

9 Amilograf 62815.39 2015 8

10 Uređaj za analizu teksture hrane 80531.3 2015 8

11 Stacionarni spektrofotometar CM-5 62123.03 2015 8

12 Transmisioni svetlosni mikroskop 276793.11 2012 8

13 Injektor 42022.96 2015 8

14 Punilica 70421.61 2015 8

15 Rezač zaleđenog mesa 48267.93 2015 8

16 Sistem za masažu mesa-tambler 46670.02 2015 8

17 Komora za barenje i dimljenje 126769.08 2015 8

18 Komora za zrenje 42552.99 2015 8

19 Laminator 102697.02 2012 8

20 Modularna peć 80251.24 2012 8

21 Depozitor za proizvodnju keksa 84294.9 2012 8

22 Automatski laboratorijski reaktor 230091.66 2015 8

23 Ekstrakciona jedinica tečno-tečno 147258.35 2015 8

24 Apsorpciona kolna za sistem gas-tečnost 87435.38 2015 8

25 Sprej drajer 79381.27 2015 8

26 Laserski analizator raspodele veličine čestica 96637.56 2015 8

27 Izmjenjivač toplote 123559.56 2015 8

28 Stacionarna komora za ciklično ispitivanje 57522.92 2015 8

19 1 Fotonaponska elektrana - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo

Vuka Karadžića 30, 71123 Istočno Sarajevo

www.etf.ues.rs.ba 1 1 Pristup fotonaponskoj elektrani je moguć svim nastavnicima I istraživačima Univerziteta u Istočnom Sarajevu, uz prisustvo saradnika/laboranta koji je zadužen za ispravno funkcionisanje elektrane.

20 1 Laboratorija za elektromagnetiku - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Pristup Laboratoriji za elektromagnetiku je moguć svim nastavnicima I istraživačima Univerziteta u Istočnom Sarajevu, uz prisustvo saradnika/laboranta koji je zadužen za ispravno funkcionisanje laboratorijske opreme.

21 1 Laboratorija za embedded sisteme - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 ProtoMat S63 - glodalica za izradu štampanih pločica sa vakumskim stolom i dodatnim materijalima

72356.71 2012 20 20 Navedena oprema je dostupna studentima Elektrotehnićkog fakulteta u svrhu izvođenja praktičnih projekata. Studenti imaju mogučnost izrade štampanih ploća, polu-automatsko postavljanje komponetni na štampane ploće, lemljene i sastavljanje štampanih ploća. Svi studenti kojima se odobri praktična realizacija

http://www.tfzv.ues.rs.ba/

http://www.etf.ues.rs.ba/



45

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


projekta, uz prisustvo predmetnog profesora ili asistenta može da koristi resurse istraživačke infrastrukture odnosno laboratorije.

22 1 Laboratorija za električne mašine i elektromotorne pogone - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Laboratorijski sto za ispitivanje električnih mašina, sa izvorima naizmjeničnog I jednosmjernog napona

59999 2012 5 20 Pristup opremi se izvodi u okviru redovne nastave, pisanja studentskih projekata i završnih radova na prvom i drugom ciklusu studija. U okviru ostalih naučno-istraživačkih procesa pristup se izvodi uz prisustvo zaduženih radnika Elektrotehničkog fakulteta, Univerziteta u Istočnom Sarajevu. Pristup opremi imaju i ostali istraživači uz redovno odobrenje Elektrotehničkog fakulteta.

23 1 Laboratorija za mehatroniku i automatiku - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Robotska stanica

400.000,00 2012 20 15

2 AS-RS stanica 80,000.00 2012 20 10

3 Pokretna traka 80,000.00 2012 20 20

4 Mill 105, računarom upravlјanja glodarica 400,000.00 2012 20 5

5 TURN 105, računarom upravlјan strug 400,000.00 2012 20 5

6 Robotski sistem sa robotom MITSUBISHI RV-3SDB

460,000.00 2012 20 5

7 MPS PA kompaktna stnica 108,000.00 2012 20 5

24 1 Laboratorija za programabilne logičke kontrolere - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Eksperimentalni simulator SIMATIC za el. 42000 2012 20 20 Laboratorija otvorene za sve student na I I II ciklusu studija i za polaznike kurseva

2 Pneumatski uređaj za savijanje 75000 2012 20 20

3 Tehnološka stanica 56000 2012 20 20

25 1 Laboratorija za telekomunikacije - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Radio oprema 44886,28 2012 10 50 Korisnici istraživačke infrastrukture su nastavno osoblje, studenti treće i četvrte godine osnovnih akademskih studija elektrotehničkog fakulteta. Na osnovu priručnika proizvođača opreme i u skladu sa silabusom nastavnih predmeta iz oblasti telekomunikacija realizovan je praktikum za laboratorijske vježbe iz telekomunikacija.

2 Ostala komunikaciona oprema 330221.64 2012 10 50

26 1 Laboratorija za visoki napon - Elektrotehnički fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.etf.ues.rs.ba 1 1 Udarni naponski generator maksimalnog izlaznog napona 500 kV, energije 4,4 kWs

237 790 1975 55 10 Pristup istraživačkoj infrastrukturi mogu da imaju svi potencijalni partneri, pod komercijalnim uslovima. Izuzetno, pristup infrastrukturi se može imati i u okviru određenih naučno-istraživačkih projekata, ili eventualno po osnovu saradnje u oblasti edukacije. Procedure za pristup su definisane i strogo sa poštuju, zbog sigurnosnih aspekata koji moraju biti zadovoljeni prilikom ove vrste ispitivanja. Profesionalna ispitivanja provodi doc. dr Mladen Banjanin, zbog poštovanja sigurnosnih propisa i zaštite opreme od eventualnih kvarova.

27 1 Laboratorija za CNC mašine alatke i CIM sisteme - Mašinski fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.maf.ues.rs.ba 1 1 Obradni centar EMCO Concept Mill 450 322.100,09 2012 10 Laboratorija otvorena za sve studente na I i II ciklusu studija i za polaznike kurseva, nastavnike i asistente. Takođe je otvorena za korisnike sa drugih organizacionih jedinica Univerziteta u Istočnom Sarajevu kao i za korisnike sa drugih univerziteta.

2 CNC strug EMCO Concept Turn 450 267,965.43 2012 10

3 Obradni centar EMCO Concept Mill 250 217,703.32 2012 10






http://www.maf.ues.rs.ba/

46

R.br. NIO

R.br. RI


Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


28 1 Laboratorija za zavarivanje i ispitivanje materijala - Mašinski fakultet, Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Istočno Sarajevo


www.maf.ues.rs.ba 1 1 1. Industrijska AC/AD mašina za TIG i REL postupak zavarivanje-tip MagicWave Comfort 3000 – 2 radna mjesta

1-4 ukupno: 144.563,22

2016 10 Laboratorija otvorena za sve studente na I i II ciklusu studija i za polaznike kurseva, nastavnike i asistente. Takođe je otvorena za korisnike sa drugih organizacionih jedinica Univerziteta u Istočnom Sarajevu, kao i za korisnike sa drugih univerziteta.

2 2. Industrijska mašina za MIG i MAG postupak zavarivanja-tip TransPuls 3200 Synergic – 2 radna mjesta

2016 10

3 3. Prenosiva MMA & TIG mašina za zavarivanje – tip TransPocket 1500 TIG – 1 radno mjesto

2016 10

4 4. Uređaj za sječenje plazmom – tip PowerMax 45 – 1 radno mjesto

2016 10

5 5. Univerzalna test mašina (kidalica) Schimatzu – osnovno sredstvo, koje se vodi na Rektorat UIS

5. 65.800,00 2015 10

29 1 Institut za naučno-istraživački rad, Nezavisni univerzitet Banja Luka

Banja Luka

Veljka Mlađenovića 12e

www.nubl.org 1 1 1 1 1 Podnošenje idejnog projekta, odobravanje projekta i formiranje tima, izrada projekta, podnošenje zahtjeva za finansiranje i odobrenje, rad na projektu

R.br. NIO

R.br. RI

Naziv specifične infrastrukture

Mesto Adresa Website ON1 ON2 ON3 ON4 ON5 ON6 T1 T2 T3 T4 Oprema Nabavna vrijednost (KM)

Godina kupovine


opreme (u godinama)

Procijenjen broj

korisnika na

godišnjem nivou


1 1 Akademska i istraživačka mreža -SARNET

Banja Luka

Patre 5, 78000 Banja Luka

jusarnet.net 1 1 Osnovni korisnici Akademske i istraživačke mreže Republike Srpske su visokoškolske ustanove upisane u Registar visokoškolskih ustanova koji vodi Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske i naučno-istraživačke ustanove upisane u Registar naučno-istraživačkih ustanova koji vodi Ministarstvo nauke i tehnologije Republike Srpske. Prava i obaveze korisnika su uređena Pravilnikom o korišćenju usluga SARNETa.

http://www.maf.ues.rs.ba/

http://www.nubl.org/

Documents

“Mapa puta istraživačkih infrastruktura