LOKALNI ANESTETICI

Prof. dr. sc. Frane BožićZavod za farmakologiju i toksikologiju

Veterinarskog fakulteta Sveučilišta u Zagrebu

Lokalni anestetik je tvar koja prekida prijenos podražaja boli u određenom području tijelabez utjecaja na svijest pacijenta

Proces je r e v e r z i b i l a n – lokalni anestetik ne polučuje nikakav rezidualni učinak na živčano vlakno

LOKALNI ANESTETICI

Kokain – prvi lokalni anestetik izdvojen izlišća koke 1860-ih u Njemačkoj (A. Niemann)

Sigmund Freud – prvi uporabio kokain klinički 1884. kod pacijenta ovisnog o morfiju

S. Freud i njegov prijatelj Karl Kollar prvi su uočili anestetski učinak kokaina

LOKALNI ANESTETICI

K. Kollar – prvi primjenio kokain u svrhu anestezije oka (prva klinička primjena kokaina kao lokalnog anestetika)

Dr William Stewart Hasted – prvi opisao anesteziju debla osjetnog živca kokainom u svrhu izvođenja operacijskog zahvata (prva kirurška anestezija kokainom)

LOKALNI ANESTETICI

LOKALNI ANESTETICI

LOKALNI ANESTETICI

• Slabe baze

• Razvrstani u skupnu tercijarnih amina

LOKALNI ANESTETICI

Esteri:1. Kokain2. Prokain3. Tetrakain4. Kloroprokain

Amidi:1. Lidokain2. Mepivakain3. Prilokain4. Bupivakain

Razvrstavanje lokalnih anestetika:Esteri i Amidi

LOKALNI ANESTETICI

Esteri:1. Kokain2. Prokain3. Tetrakain4. Kloroprokain

• U plazmi ih hidrolizirajupseudokolinesteraze

• Paraaminobenzojeva kiselina – jedan od metabolita

• Paraaminobenzojeva kiselina može uzrokovati alergijsku reakciju kod preosjetljivih jedinki

LOKALNI ANESTETICI

Amidi:1. Lidokain2. Mepivakain3. Prilokain4. Bupivakain

• Metaboliziraju se u jetri

• Metaboliti su neaktivni

• Veoma rijetko uzrokuju razvoj alergijskih reakcija

(poglavito lidokain)

LOKALNI ANESTETICI

Mehanizam djelovanja:

Koče provodljivost živaca smanjujući ulazak Na+ u citoplazmu živcaPosljedično K+ ne može izaći iz citoplazmeKonačni ishod: onemogućena depolarizacijaživca

LOKALNI ANESTETICI

LOKALNI ANESTETICI

Mehanizam djelovanja:

Molekula lokalnog anestetika i z r a v n o se veže na i n t r a c e l u l a r n e naponske kanale za NaBlokira otvorene i inaktivirane Na-kanale specifično se vežući na određena mjesta unutar kanala

LOKALNI ANESTETICI

LOKALNI ANESTETICI

Mehanizam djelovanja:

Kada je zakočeno samo nekoliko Ranvierovihčvorova, živčani impulsi nastali distalno od blokade ne mogu dospjeti do ganglija

LOKALNI ANESTETICIMehanizam djelovanja:

1) usporavaju depolarizaciju2) smanjuju visinu akcijskog potencijala3) smanjuju opseg porasta akcijskog potencijala4) usporavaju aksonsku provodljivost 5) sprječavaju širenje akcijskog potencijala

6) ne mijenjaju potencijal membrane u mirovanju7) povisuju prag potencijala

LOKALNI ANESTETICI• Blokiraju akcijski potencijal blokirajući ionske

kanale za Na+

• Amfoterni su: aromatska skupina je hidrofobna, a amino skupina bazična

• Vjerojatno djeluju u obliku kationa, ali prolaze ovojnicu živca i aksonsku membranu u neioniziranom obliku

• Mnogi pokazuju tzv. “uporabnu ovisnost” – jačina anestezije ovisi o frekvenciji akcijskog potencijala (proporcionalno)

LOKALNI ANESTETICI

Razlozi pojave tzv. “uporabne ovisnosti”:→molekula lokalnog anestetika lakše blokira

otvorene ionske kanale→molekula lokalnog anestetika ima veći afinitet za

inaktivirane nego za mirujuće ionske kanale

“Uporabna ovisnost” je važna zbog antiaritmijske i antikonvulzijske aktivnosti lokalnih anestetika

LOKALNI ANESTETICI

Lokalni anestetici blokiraju provodljivost, redom:a) u malim mijelinskim aksonimab) u nemijelinskim aksonimac) u velikim mijelinskim aksonima

... stoga najprije blokiraju nocicepcijui simpatsku neurotransmisiju !!!!!!

LOKALNI ANESTETICINocicepcija – procesiranje informacije koja nastaje

na periferiji djelovanjem potencijalno štetnih podražaja

δδ žživivččana vlaknaana vlakna::promjerpromjer 22--5um 5um (najtanja)(najtanja)1212--30m/s 30m/s bolboltemperaturtemperaturaasignalizirajusignaliziraju ooššteteććenje tkivaenje tkiva

LOKALNI ANESTETICI

Činitelji koji utječu na djelovanje lokalnih anestetika:

1. pH

2. perfuzija tkiva

3. lipofilnost

LOKALNI ANESTETICI

1. pH – neionizirana molekula prolazi membranu, a kationski oblik blokira ionski kanal

2. perfuzija tkiva – vazokonstriktori (adrenalin) usporavaju resorpciju lokalnog anestetika i produžuju mu djelovanje

3. lipofilnost – proporcionalna učinkovitosti lokalnog anestetika (lakše prolazi membranu živca)

LOKALNI ANESTETICI

Tipovi lokalne anestezije:

Lokalna infiltracija (lokalna anestezija)

Površinska anestezija

Provodna anestezija

Epiduralna (spinalna) anestezija

LOKALNI ANESTETICI

Tipovi lokalne anestezije:

1. Lokalna infiltracija (lokalna anestezija)

anestezija živčanih okončina u koži i potkožnom tkivu

operacija male površine

LOKALNI ANESTETICITipovi lokalne anestezije:

2. Površinska anestezija

primjena lokalnog anestetika na sluznice i kožu sluznica dišnog sustavasluznica ustarožnica okakoža (bez adrenalina)

Anestetik se veoma brzo resorbira

LOKALNI ANESTETICITipovi lokalne anestezije:

3. Provodna anestezija

primjena lokalnog anestetika u područje živca koji inervira operacijsko područje

koncentracija lokalnog anestetika je u pravilu viša nego kod ostalih tipova lokalne anestezije

LOKALNI ANESTETICITipovi lokalne anestezije:

4. Spinalna anestezija

primjena lokalnog anestetika u subarahnoidni prostor kralježnične moždine

primjenjuje se u porodništvuprijelaz u opću anestezijuanestezija velikog područja

LOKALNI ANESTETICI

TOKSIČNOST:

posljedica predoziranosti lokalnim anesteticima

povećana koncentracija u krvi

što se više lokalnog anestetika veže na proteine plazme, to je djelovanje dugotrajnije

LOKALNI ANESTETICI

TOKSIČNOST:

1. Preosjetljivost (alergija) – premda se razvija rijetko, valja biti oprezan

Esterski oblici češće uzrokuju alergijske reakcije nego amidi

Može i ne mora postojati križna alergijska reakcija na esterske i amidne lokalne anestetike

LOKALNI ANESTETICI

TOKSIČNOST:

2. Toksično djelovanje na SŽS – ekscitacija i/ili depresija

Posljedica je opsežne sistemne resorpcije lokalnog anestetika

– Ekscitacija: drhtanje, tresenje, konvulzije

– Depresija: depresija disanja ili respiracijski arest (ovisno o koncentraciji resorbiranog lokalnog anestetika)

LOKALNI ANESTETICI

TOKSIČNOST:

3. Kardiovaskularna toksičnosta) depesija kardiovaskularnog sustavab) dilatacija arteriola (osim kokaina koji je

vazokonstriktor)c) hipotenzijad) atrioventrikularni blok