T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI

ZEYRA

ve

KONU: ELEKTRİKSUNUM YAPAN: HÜSEYİN ÖCAL

DEVLET SU İŞLERİGENEL MÜDÜRLÜĞÜ

ZEYRA

BARAJLAR VE HİDROELEKTRİK

SANTRALLAR DAİRESİ BAŞKANLIĞI

ZEYRA

HAZIRLAYAN

ZEYRAMÜHENDİSLİKMÜŞAVİRLİK

LİMİTED ŞİRKETİTel:+90 312 472 10 45

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

BARAJ ve H.E.S. ELEKTRİĞİ

ZEYRA

1.GİRİŞ- Tarih boyunca insanların su ile olan bağları hiç azalmamış

aksine çeşitlenmiştir. Bu nedenle suya olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu artışa paralel olarak suya olan talepte her geçen gün artış göstermiştir.

- Ancak doğal su kaynakları artma yerine sürekli azalmakta, akarsular, kaynağından çıktıktan sonra akar su yataklarından akarak denizlere dökülerek yok olmaktadır.

- Suyun enerjisinden daha fazla yararlanılması için biriktirme yoluna gidilmiştir.

- Bu amaçla bentler, göletler ve barajlar inşa edilmektedir.- İnşa edilen su yapılarında biriktirilen su öncelikle isale hatları

ile taşınarak evlerimizde kullanıma sunulmuştur.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

- Barajlarda biriktirilen suların kullanım alanları;

-Evlerimizde içme temizlik.-Taşkın koruma-Tarım arazilerinin sulanması-Elektrik enerjisi

- Su yapılarının kullanım sürecinde amacına göre çeşitli yardımcı ekipmana ihtiyaçları vardır.-İsale hatları.-Ölçüm ekipmanları.-Kontrol kapak ve vanaları.-Galeriler ve kontrol vana odaları havalandırması.-Elektrik üretim santrallerinde yer alan yardımcı teçhizat.-Tüm bu teçhizatın işletmesi için gerekli elektrik enerjisi.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

2.BARAJ VE H.E.S. LERDE ELEKTRİK İHTİYACI

- Sulama amaçlı barajlarda kurulan teçhizatın elektrik enerjisi ihtiyacı ulusal elektrik şebekesinden ENH (enerji nakil hattı) ile alınarak baraj sahasında yer alan teçhizatın kullanımı için dağıtılmaktadır, yüksek gerilim seviyesinde ENH ile baraj sahasına taşınan elektrik enerjisi bir transformatör ile 230/400 V. Seviyesindeki cihazların işletilmesi ile baraj çevre, galeriler ve vana odalarının aydınlatmasında kullanılır.- Hidroelektrik üretim amaçlı yapılan barajların ekipman ve aydınlatma, havalandırma ile ısıtma sistemlerinin elektrik ihtiyacı Santralde üretilen elektrik enerjisinden karşılanır. Hidroelektrik santrallerde ayrıca acil durumlar için kullanılmak üzere acil ihtiyaç

dizel jeneratör ile akü-redresör grubu teçhiz edilmektedir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

3.BARAJ VE H.E.S LERDE ELEKTRİK ÜRETİMİ

ZEYRA

ÖRNEK PROJEBu bölümde haziran 2011 tarihinde kabulü yapılarak hizmete açılan Karabük ve Zonguldak illeri sınırları içerisinde bulunanTefen Regülatörü ve Hidroelektrik santralına ait elektrik proje tanıtımı yapılacaktır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

Tesis hakkında genel bilgiTefen Hidroelektrik Santralı Batı Karadeniz bölgesinde, Zonguldak ili, Gökçebey İlçesi’nin 1 km güney doğusunda yer almaktadır. Doğusunda Karabük il merkezi ve Yenice ilçe merkezi, batısında ise Devrek ilçe merkezi proje alanını çevreler. •Santral de üretilen elektrik enerjisi 31.5 kV bara çıkışındaki 2 adet kesicili çıkış hücresi üzerinden Tefen HES Çaycuma TM ENH nın ilk direğine çift devre kablo ile irtibatlandırıldıktan sonra, 16.7 km’lik çift devre 3x477 MCM ile ÇAYCUMA TM nin 31.5 kV bara girişindeki fiderlere bağlanmıştır. 31.5 kV şalt sisteminde seçilen tüm malzemeler Ulusal elektrik şebekesi kriterlerine uygun olarak kısa devre akımı 16 kA değeri baz alınarak (10-20 kA) seçilmiştir.•Tefen HES kurulu gücü her biri 11,470 MW m olmak üzere 3 adet düşey eksenli françis üniteden meydana gelmiştir..

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Tefen regülatörü:Tefen regülatörü Karabük İli Yenice İlçesinin 5 km batısında, Kayadibi Mahallesi sınırları içerisinde Yenice Çayı üzerindedir.

Regülatör kret kotu : 102.10 m.

İletim yapısı kanallar ve tünellerden oluşmaktadır.

ZEYRA

Regülatör kapakları;1 Takım çakıl geçidi kapağı .• 8 adet Regülatör dolusavak işletme kapağı ve bunlara ait batardo

kapakları. Dolusavak kapakları elektro hidrolik kumandalı olup SCADA-OTOMASYON sistemi ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılmaktadır Batardo kapakları normal işletme şartlarında sürekli açıktır. İşletme kapaklarına bakım yapılması gerektiğinde kapatılır. Batardo kapak Kumandası mobil vinç ile yapılacaktır.

• Su alma kapakları çökeltim havuzu girişinde yer almaktadır. 4 adet su alma kapağı elektro hidrolik kumandalı olup SCADA sistemi marifeti ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılacaktır. çökeltim havuzu çıkışında sifon yapısından hemen önce silt yıkama kapağı bulunmaktadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

Regülatör elektrik enerjisi temini:

– Regülatör yapısı aydınlatması, bakım prizleri kapak kumanda panoları ile güvenlik ve izleme kamera sistemi için gerekli elektrik enerjisi, regülatör yapısı yakınından geçen ulusal elektrik sistemi 31.5 kV ENH’dan alınarak 100 kVA gücünde direk tipi transformatör postası tesis edilmiştir.

– Bundan başka Acil durumlarda kullanılmak üzere elektrik enerjisi kesildiğinde otomatik olarak devreye dizel jeneratör tesis edilmiştir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

Regülatör topraklaması:

–Regülatör yapısında kurulacak olan trafo postası için TEDAŞ yönetmeliklerine göre topraklama tesisi yapılmıştır.

–Bundan başka regülatör yapısı temeli, kapak yuvaları çelik kısımları topraklaması için regülatör yapısı temeli çevresine topraklama iletkeni serilerek topraklama ağı teşkil ettirilmiştir.

–Bu topraklama sistemine kapak kaldırma mekanizmaları, elektrik motorları, elektrik panoları, aydınlatma direkleri, kablo boru ve kanalları, merdiven ve çelik korkuluklar irtibatlanarak güvenli bir topraklama sağlanmıştır. Topraklama sistemi elektrik tesisleri topraklama yönetmeliğine uygun olarak tesis ve temin edilmiştir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Yükleme havuzu:

Yükleme havuzu hidroelektrik santralda elektrik enerjisine çevrilecek suyun yükleneceği, tortuların temizlendiği ve ünitelerin ani devre dışı durumların da Regülatörden gelen suyun yükleme havuzu açık savağından nehir yatağına aktarıldığı bir yapıdır. Suyun Regülasyonu yükleme havuzu giriş kapağı ve gerektiğinde uzaktan kontrol ile Regülatör Su Alma Yapısı kapakları ile yapılmaktadır.

ZEYRA

Yükleme havuzu kapakları:Yükleme havuzu kapak yapıları şu kısımlardan oluşmaktadır. •Yükleme havuzunda 3 adet su alma yapısı kapağı bulunmaktadır. Su alma kapaklarından başka 2 adet taşma savak kapağı mevcuttur. •Su alma ve taşma savak kapakları elektrohidrolik kumandalı olup, SCADA-OTOMASYON sistemi marifeti ile santral ana kumanda odasından ve mahallinden işletme yapılacaktır. Bunlardan başka tünel in Yükleme havuzuna bağlandığı noktada tünel çıkış batardo kapağı mevcuttur. Tünel çıkış batardo kapağı normal işletme şartlarında açık olacak, yükleme havuzunun boşaltılması gerektiğinde Tünel çıkış batardo kapağı mobil vinç kullanılarak kapatılarak yükleme havuzu kuruya alınacaktır.•Santral ünite girişinde ise 3 adet türbin giriş vanası ( Kelebek Vana) bulunmaktadır. Kelebek vana Türbin imalatçısı tarafından temin ve tesis edilmiştir. Giriş vanaları Lokal/Manuel/ ve SCADA sistemi ile otomatik olarak kumanda edilmektedir.•Yükleme havuzu elektrik enerjisi santral iç ihtiyaç panosu kesintisiz barasından alınmaktadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Yükleme havuzu Topraklaması:Yükleme havuzu kapak yapıları, elektrik panoları, kapak kaldırma

üniteleri ile aydınlatma direkleri ve çevre koruma çitleri topraklaması yapılmıştır. Yükleme havuzu topraklama sistemi, cebri boru boyunca çekilen topraklama iletkeni ile santral ana topraklama ağına irtibatlandırılarak eş potansiyel sağlanmıştır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Santral:

• Tefen HES Santral Binası 62,75 kotunda, eni 23.15 metre, boyu 49 metre, yüksekliği ise 15.2 metre olarak projelendirilmiştir. •Türbin eksen kotu 53,00 m.•Kuyruksuyu kotu; Min : 56,04 m

İki ünite işletmede iken : 56,07 m Üç ünite işletmede iken : 56,20 m

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

Tefen H.E.S. Elektromekanik teçhizat seçimi:� Türbin:

Türbin mil gücü 37.5 m nominal net düşü de,Ünite Başına 33,17 m3 /sn lik su debisinde 11470 kWm güç vermektedir.

Santraldeki toplam mekanik güç 3x11470=34,410 kWm dirNominal devir sayısı 250 d/d.

Üç ünite düşey eksenli francis tipi türbin seçilmiştir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

HİDROELEKTRİK SANTRAL SİSTEMİ

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

HİDROELEKTRİK SANTRALENERJİ ÜRETİM ŞEMASI

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

Jeneratör:Jeneratör gücü aşağıdaki formüle göre hesaplanırPG = PT x ηG / pfPG : Jeneratör gücü (kVA) PT : Türbin gücü (kW)ηG : Jeneratör verimipf : Jeneratör güç faktörüPG = 11470 x 0.968 / 0.9 = 12336 kVA olarak bulunur.12340 kVA jeneratör seçilmiştir.

Jeneratörler; Türbin milinden aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren makinelerdir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

JENERATÖR ÖZELLİKLERİJeneratörler; Türbin milinden aldığı mekanik enerjiyi elektrik enerjisine çeviren makinelerdir.

Jeneratör ana parçaları- Stator- Rotor- İkaz Sistemi- Otomatik gerilim regülatörü /AVR- Taşıyıcı kılavuz yataklar- Soğutma sistemi.- Yağlama sistemi.- Frenleme sistemi

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

Jeneratörlerin Teknik Değerleri

• Miktarı : Üç(3) takım• Tipi : 3 fazlı senkron generatör• Çalışma şekli : Devamlı• Nominal gücü : 12340 kVA• Uç gerilimi : 10.5± %10 kV• Güç faktörü : 0.9 (endüktif) • Frekansı : 50 Hz• Dönüş hızı : 250 d/d• Tahrik şekli : Francis tipi türbin miline direkt akuple• İkaz şekli : Kendinden ikazlı. • Kısa devre oranı : 1’den büyük• İzolasyon sınıfı : F

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Jeneratör çıkış hücresi ; Jeneratör çıkışında Jeneratörde üretilen elektrik enerjisinin ölçümü ve korumasının yapılabilmesi için gerekli değerleri sağlayan akım ve gerilim trafoları ile parafudr ve terminallerin yer aldığı bir hücre kullanılmaktadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Nötr Topraklama dirençleri ;Jeneratörlerin herbirinin (nötr) noktaları bir direnç üzerinden topraklanmıştır.Yükseltici transformatörlerin Nötr noktaları da 20 Ohm 1000 A / 5 sn direnç üzerinden topraklanmıştır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• Ünite Transformatörleri:Tesisteki 3 adet 12340 kVA gücündeki jeneratörlerin her biri için 13000 kVA 10,5/33 kV ±%2x4,55 ünite transformatörü seçilmiştir.

ZEYRA

ZEYRA

� Ünite Transformatörlerinin Teknik Değerleri

Miktarı : Üç(3) takımTipi : Harici tip, üç fazlı, yağ izoleliNormal gücü : 13000 kVAAnma gerilimi : 10.5/31.5 kV ±2x4.55%Frekansı : 50 HzBağlantı gurubu :YNd11Soğutma şekli : ONANNötr bağlantısı : 20 ohm direnç üzerinden toprak bağlantılı

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

36 kV şalt sistemiTefen HES santral binasında üretilen ve Yükseltici trafolar ile 31.5 kV

seviyesine çıkarılan elektrik enerjisinin koruma, kumanda, ölçme koruma, senkronizasyon ve dağıtımının sağlanması amacı ile YG hücreleri tesisi projelendirilmiştir. Bu amaçla santral binasında 36 kV şalt odasında metal-muhafazalı modüler YG hücreleri projelendirilmiştir.

Geçmiş dönemlerde 36 kV şalt sistemleri açık tipte yapılmakta idi, bu yöntemle yapılan şalt hücreleri çok büyük olmakta, idi, gelişen teknoloji ile birlikte şalt sistemleri külmüş kompakt yapı haline dönüşmüşlerdir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

36 kV şalt hücreleriH01-H02-H03 Jeneratör1-2-3 giriş fideri Metal-muhafazalı

kesicili hücre; SF6 yük ayırıcı, kesici, akım ve gerilim trafoları ve S80 serisi koruma rölesi ile kompakt yapıdadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

36 kV şalt hücreleriH04 Bara gerilimi ölçü hücresi; Ana baradaki gerilimi ölçmek ve

üniteler ile senkronizasyonu sağlamak için referans gerilimi veren gerilim trafosu, sigoratalı ayırıcısı ile birlikte kompakt

yapıdadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

36 kV şalt hücreleriH05-H06 İç İhtiyaç TR besleme hücresi sigortalı yük

ayırıcılı metal muhafazalı hücre, ana ve yedek olmak üzere iki takım kullanılmıştır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

36 kV şalt hücreleriH07-H08 HES ölçüm hücresi Metal muhafazalı hücre

Satışa esas enerji ölçümü santral binasında yapılmaktadır, iki takım olarak temin edilmiştir. Akım, gerilim tarafoları, sigortalı ayırıcısı ve hem verilen hem de tüketilen enerjiyi ölmede kullanılan elektronik sayaç ile birlikte kompakt yapıdadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

36 kV şalt hücreleriH09-H10 ENH na çıkış fideri Metal-muhafazalı kesicili hücre;

SF6 yük ayırıcı, kesici, akım ve gerilim trafoları ve S40 serisi koruma rölesi ile kompakt yapıdadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

Akım trafolarıAkım dönüştüren cihazlardır. Primer sargısından geçen akım büyüklüğünü dönüştürme oranı nispetinde sekonder sargısına yansıtırlar. Akım trafoları sekonder sargı akım değerleri 1A, 2A ve 5A olarak dizayn edilirler. Akım trafoları sekonder sargıları açık bırakılmamalıdır. Trafo dizayn parametreleri olarak primer/sekonder akım değerleri, sekonder sargı kapasitesi VA olarak belirtilir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Gerilim trafolarıGerilim dönüştüren cihazlardır. Primer sargısına uygulanan gerilim büyüklüğünü dönüştürme oranı nispetinde sekonder sargısına yansıtırlar. Gerilim trafoları sekonder sargı gerilim değerleri 100V-110V olarak dizayn edilirler. Gerilim trafoları sekonder sargıları kısa devre yapılmamalı ve kısa devrelere karşı korunmalıdır. Trafo dizayn parametreleri olarak primer/sekonder gerilim değerleri, sekonder sargı kapasitesi VA olarak belirtilir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Koruma ve senkronizasyonu:Tefen HES santral binasında üretilen elektrik enerjisinin koruma, kumanda ve senkronizasyonunun yapılarak ulusal elektrik şebekesine bağlandığında emniyetli bir şekilde yük aktarımı sağlanması için, uygun koruma ve senkronizasyon yapılmıştır Senkronizasyon sistemi üç adet ünitenin şebeke ile senkronize olmasını sağlamaktadır. Aşağıdaki koruma röleleri, jeneratörde ve sistemde meydana gelebilecek elektriksel arızalara karşı Türbin ve jeneratörü korumak için kullanılmıştır. Kullanılan koruma rölesi jeneratör korumaları için geliştirilmiş nümerik kombine (SEPAM 80 Serisi) dijital koruma rölesi ve hat koruma olarak (SEPAM 40 Serisi) dijital koruma rölesi kullanılmıştır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Eski dönemlerde koruma röleleri şimdiki gibi kompakt yapıda değildi, her bir koruma için ayrı bir röle kullanılmakta idi. Yarı iletken teknolojisinin gelişmesi ile birlikte röleler küçülmüş ve kompakt bir yapıya bürünmüştür. Öyle ki bir santralde 15-20 röle kullanılıyorken yeni teknoloji ile bir tek röle kombinasyonu bu iş için yetmektedir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

Tefen HES de teçhiz edilen koruma röleleri tarafından sağlanan korumalar listesi

• Ünite Diferansiyel Koruma (87 TG )• Stator Toprak Koruma 90% (59N)• Düşük/Yüksek Frekans Koruma (81)• Aşırı Gerilim (59)• Aşırı yük Rölesi (49)• Ters Güç Rölesi (32R)• Düşük İkaz (40)• Dengesiz Yük (46)• Aşırı İkaz (24)• Toprak Diferansiyel (87TN)• Aşırı Akım (51N/50)• Nötr Aşırı Akım (50/51N)• Trafo Korumaları (95TI, 71T01, 26 T0, 49TW,63T

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

• Üretilen elektrik enerjisi ölçümü:

Tefen HES santral Tesislerinde yapılan elektrik enerji üretimi ENH çıkış hücrelerinden önce konulan Elektronik-çift yönlü elektrik sayaçlı ölçme hücrelerinde yapılacak. Ölçme hücreleri Sayaç bölmesi kilitlenebilir tipte dir. Bir adet ana ölçme hücresi ve bir adette kontrol amaçlı tali sayaç hücresi olmak üzere 2 adettir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• Enerji nakil hattı:

• Tefen HES santral Tesislerinde yapılan elektrik enerji üretimi Üretim şirketi tarafından yapılan, (üretime geçme aşamasında TEDAŞ’a devredilmiştir) 16,7 km uzunluğunda Çift devre MCM477 ENH ile ÇAYCUMA TM nin 12 ve 13 numaralı 31,5 kV luk hücrelerine bağlanmaktadır. Çaycuma TM deki 12 ve 13 nolu 31,5 kV luk hücreler otoprodüktör fider kriterlerine uygun olarak yeniden donatılmıştır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

İç İhtiyaç Sistemi• Santral iç ihtiyaç sistemi, santral tesislerinin güç ihtiyacını karşılamak

amacı ile tesis edilen dağıtım trafoları acil dizel jeneratörleri ve yük dağıtım panolarından oluşur.

• Tefen HES de AG iç ihtiyaç sistemi ana barası iki baralı (1. Normal bara_2. Kesintisiz bara) olarak seçilmiştir.

• Normal servis bara sına ikincisi sıcak yedek olmak üzere iki adet iç ihtiyaç transformatörü bağlanmıştır. ve bu baraya bağlı bir veya iki adet transformatör,

• Kesintisiz servis bara sına bir adet dizel jeneratör bağlıdır. Normal işletme sırasında bu iki bara kuplaj kesiciyle birbirine bağlı olarak çalışır. Ancak normal işletme servisler barasına enerji alınamadığı durumlarda öncelikli servisler barası dizel jeneratör tarafından beslenerek santralın acil enerji ihtiyacını karşılar. İç ihtiyaç trafolarından enerji alınamadığı durumda kuplaj kesicisi ile Transformatör giriş kesicileri açık konumdadır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• AA ve DA iç ihtiyaç sistemi:Santral binasındaki dahili tüketiciler için gerekli elektrik enerji ihtiyacının karşılanması amacı ile iç ihtiyaç trafosu projelendirilmiştir. Cosf 0,99 olacak şekilde Kompanzasyon tesisi projelendirilmiştir. Bundan başka acil durumlarda kullanılmak üzere dizel jeneratör seti projelendirilmiştir

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

• İç İhtiyaç Transformatör Gücü Hesabı• İç ihtiyaç transformatör gücü hesabında yükleme faktörleri

aşağıdaki gibi alınmıştır:• Sürekli servisler için (46,18 kW) :100% • Kesintili Servisler için (144,675 kW) :30% • Kısa süreli Servisler için 298.385 kW) :10%• Toplam sürekli yük = 0 +46.18 = 46.18 kW • Toplam kesintili yük = 13 + 131.675 = 144.675 kW • Toplam kısa süreli yük = 155.36 + 143.025 = 298.385 kW• Toplam iç ihtiyaç transformatör gücü:• 1x46.18+ 0.3x144.675+ 0.1x298.385= 119.42 kW P=1.2x(119.42/0.80) =

179.131 kV

• Standart transformatör gücü olarak 400 kVA seçilmiştir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• İç İhtiyaç Trafo karakteristikleri• Miktarı : İki (2) adet• Tipi : Dahili, üç fazlı, dökme reçineli kuru tip• Normal gücü : 400 kVA• Anma gerilimi : 33 ± 2x%4.55/ 0,4 kV • Frekansı : 50 Hz• Bağlantı grubu : Dyn11• Soğutma şekli : AN• Nötr bağlantısı : Doğrudan topraklı

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• Acil İhtiyaç Dizel jeneratör gücü hesabı:• Dizel jeneratör gücü hesabında yükleme faktörleri aşağıdaki gibi

alınmıştır: • Sürekli servisler için : 100%• Kesintili servisler için : 30% • Kısa süreli servisler için : 10%• Toplam sürekli yük : 46.18 kW • Toplam kesintili yük : 131.675 kW • Toplam kısa Süreli yük :155.36 kW• Toplam dizel jeneratör gücü:• 1 x 46.18 + 0,3x 131.675+ 0.1 x155.36= 101.22 kW • P=1.2 x (101.22/0.80) =151.827 kVA• Standart dizel jeneratör gücü olarak 250 kVA seçilmiştir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

• Dizel jeneratör karakteristikleri• Normal gücü : 250 kVA • Anma gerilimi : 400/231 V• Frekansı : 50 Hz• Güç faktörü : 0.8 endüktif• Devir sayısı : 1500 d/d

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

DC REDRESÖR PANOLARIİÇ İHTİYAÇ SİSTEMİ Redresör gruplarına bağlı 110 V. DA batarya sistemleri ile en az 5 saat süre ile karşılanması için Her biri 250 Amper Saat kapasiteli iki grup akü redresör seti temin edilmiştir. Akü redresör seti Redresör ve akü gurupları ile koruma cihazları ile birlikte kompakt yapıda bir pano içerisindedir. Akü grubu bakımsız kuru tiptedir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ZEYRA

ZEYRA

ZEYRA

PARALEL ÇALIŞMA KOŞULLARI

• İki ayrı enerji kaynağının herhangi bir darbe meydana getirmeden paralel çalışabilmeleri için aşağıdaki koşulların gerçekleştirilmesi gerekir.

• Faz açılarının sıfır olması• Frekans farkının yeterli derecede küçük olması • Gerilim farkının sıfır olması • Senkronizasyonun, TEFEN HES’de kilitlenme şartlarının yerine getirilmesi şartı ile

hem el ile ve hem de otomatik olarak yapılabilmesi öngörülmüştür. Bu sebep ile analog-dijital otomatik senkronizasyon cihazı ile çift voltmetreyi, çift frekansmetreyi ve faz açısını ölçen senkronoskopu içeren senkronlama panosu temin edilmiştir.

• TEFEN HES santrala yaklaşık 16.7 km mesafedeki ÇAYCUMA Trafo merkezine bağlanacaktır. 36 kV’lık enerji nakil hattının bu dağıtım merkezinden enerjilenmesi ve senkronlama işleminin TEFEN HES’de yapılması ve diğer taraftan da enerji nakil hattının TEFEN HES tarafından enerjilenmesini önleyecek kilitleme sisteminin temin edilmesi gerekmektedir.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

• Her bir kaynağa ait tek-fazlı gerilim trafosunda üretilen gerilim, bağlantı grubu düzenleyici ara trafolarından ve kilitlenmeyi temin eden mantık devrelerinden geçtikten sonra otomatik senkronlama cihazını besler.

• Otomatik senkronlama cihazı tarafından bu gerilimlerin faz açıları sürekli olarak tespit edildiği gibi faz açısının zamana göre değişimi başka bir deyimle iki gerilim vektörünün kayması ölçülür.

• Otomatik senkronlama cihazından kesiciye kapama kumandası, kesici kapama süresi göz önüne alınarak tespit edilecek kayma hızına göre verilir.

• Otomatik senkronlama cihazı tarafından hız regülatörüne gönderilen darbe sinyali süresi, hız seviyesi ayar motorunun 0.1 ila 0.5’lik süresi ile uyumlu olmalıdır.

• TEFEN HES’de kontrol odasında temin edilecek senkronizasyon sistemine ilave olarak, türbin-jeneratör salonunda da aynı imkanın temin edilmesi uygun olacaktır.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

TEŞEKKÜR EDERİM.

ZEYRA

1. Barajlar Kongresi – Ekim 2012

ŞİRKETİMİZ TARAFINDAN GERÇEKLEŞTİRİLEN PROJELERDEN

BAZILARI

ZEYRA

ARALIK HES

ZEYRA

BURÇ HES

ZEYRA

CEVİZLİK HES

ZEYRA

ÇATALOLUK HES

ZEYRA

AKOCAK HES

ZEYRA

FEKE-I HES

ZEYRA

FEKE-II HES

ZEYRA

KALKANDERE HES

ZEYRA

MURSAL HES

ZEYRA

OTLUCA HES

ZEYRA

PINAR HES

ZEYRA

TEFEN HES

ZEYRA

ULUABAT HES

ZEYRA

ZEYRA MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİHİDROELEKTRİK SANTRALLER:

• RÜZGARLI HES• SARMAŞIK-I HES• SARMAŞIKI-I HES• CEVİZLİK HES• AKOCAK HES• BAĞIŞLI HES• OTLUCA HES• ÇATALDERE HES• ÇAMLIKAYA HES• KALKANDERE-YOKUŞLU

HES• DARICA HES

• ULUABAT HES• ARALIK HES• DÜZENLİ HES• KARASU-I HES• TUZKÖY HES• ÇATALOLUK HES• BURÇ HES• BULAM HES• FEKE-I HES• FEKE-II HES• BAŞAK HES• TEFEN HES

ZEYRA

ZEYRA MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİHİDROELEKTRİK SANTRALLER:

• MURSAL HES• POSOF REGÜLATÖRÜ ve HES• TUZTAŞI HES• MEREKLER REGÜLATÖRÜ ve HES• YAMAÇ HES• SIRAKONAKLAR REGÜLATÖRÜ ve HES• PİRİNÇLİ REGÜLATÖRÜ ve HES• YEŞİLVADİ REGÜLATÖRÜ ve HES• KARAKÖY REGÜLATÖRÜ VE HES• TELEME HES

ZEYRA

ZEYRA MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİBARAJLAR ve GÖLETLER:

• ERGANİ BARAJI• BOLU-KIBRISÇIK ALAHİMMETLER GÖLETİ• ÇETİNTEPE BARAJI• ÇORUM-BOĞAZKALE EVCİ GÖLETİ• ÇORUM-MERKEZ ŞEYH MUSTAFA GÖLETİ• ÇORUM-SUNGURLU AŞAĞI FINDIKLI GÖLETİ• BAHADIR BARAJI• TURNAÇAYIRI BARAJI

ZEYRA

ZEYRA MÜHENDİSLİK REFERANS LİSTESİSULAMA YAPILARI:

• BAHÇELİK BARAJI KONTROL VANA YAPISI OTOMASYONU• VEZİRKÖPRÜ SULAMA YAPISI OTOMASYONU• UŞAK-SİVASLI YERALTI POMPAJ SULAMASI OTOMASYONU

ZEYRA