1.0 PENGENALAN – LARI PECUT

Lari pecut bermaksud berlari dengan pantas dan memerlukan koordinasi

bahagian-bahagian anggota badan, iaitu ayunan tangan dan kaki. Lari pecut ialah

acara olahraga jarak dekat yang memerlukan tenaga tinggi seperti tenaga anaerobik

untuk membuat larian sepantas mungkin.

Bagi seorang atlit, teknik dan gaya larian merupakan faktor utama untuk

menempa kejayaan. Ada dua faktor yang boleh dikuasai oleh pelari-pelari pecut iaitu

faktor kelajuan dan jarak langkah semasa berlari.

Terdapat tiga fasa utama dalam lari pecut, iaitu fasa permulaan, fasa larian

dan fasa penamat. Seseorang pelari akan dapat melakukan larian yang baik jika dia

dapat menguasai keempat-empat fasa tersebut. Setiap fasa mempunyai teknik yang

tertentu untuk melakukannya. Ketiga-tiga fasa tersebut akan diterangkan dengan

menganalisis otot-otot, tulang-tulang, sendi-sendi, aksi pergerakan, satah

pergerakan dan sebagainya.

1

Rajah 1: Kedudukan fasa larian

2.0 FASA PERMULAAN LARIAN SECARA DEKAM

Dalam larian pecut, permulaan merupakan prinsip dan aspek terpenting yang

harus diberikan perhatian. Ianya terbukti menerusi acara 100 meter dan 200 meter.

Manakala dalam acara 400 meter, aspek permulaan tidaklah diberikan tumpuan

yang mendalam. Dalam kebanyakkan kejohanan olahraga terbesar dunia, pelari

pecut memberikan perhatian penting dalam aspek permulaan ini. Permulaan juga

menjadi faktor penting dalam menentukan kejayaan seseorang pelari pecut. Setidak-

tidaknya, dengan melakukan permulaan yang baik, akan memberikan kesan

psikologi kepada pelari itu dibandingkan dengan pelari lain.

Teknik permulaan larian secara dekam mempunyai tiga cara. Antaranya ialah

gaya peluru ( jarak blok ialah 27.5 cm ), gaya sederhana ( jarak blok ialah 40 cm )

dan gaya panjang ( jarak blok ialah 52 – 65 cm ).

Kepala dan leher didongak sebagai sebahagian dari 'torso'. Mata pandang ke

hadapan dengan penuh tumpuan. Selepas arahan 'sedia' diberikan, pinggul diangkat

tinggi dan badan dicondong ke hadapan.

2

2.0.1 Otot, Sendi Dan Tulang Yang Terlibat Ketika Fasa Permulaan:

1. BAHAGIAN TANGAN Kedudukan tangan

Tangan diletakkan di bahagian

garisan permulaan.

Tangan didepakan seluas bahu.

Ibu jari dan jari telunjuk dibuka luas.

Jari-jari lain dirapatkan.

Otot

Biseps: Ektensor

Triseps: Fleksor

Sendi

Sendi lesung. Sendi ini terdapat di

sendi bahu yang membenarkan

gerakan di dalam banyak arah.

Sendi pelana bagi persendian pada

ibu jari tangan Sendi ini dapat

bergerak ke dua arah, iaitu ke

samping dan ke depan.

Sendi kondil bagi persendian antara

tulang pergelangan tangan dengan

tulang telapak tangan.

Tulang

Lengkungan pektoral ( skapula dan

klavikel)

Tulang lengan (terdiri daripada

humerus,ulna, radius, karpus,

metakarpus dan falanks).

3

2. BAHAGIAN KAKI Kedudukan Kaki

Lutut kaki dibengkokkan ke

hadapan.

Lutut dalam kedudukan lebih kurang

45 .⁰Otot:

Hamstring : ektensor

Kuadriceps : fleksor

Sendi:

Sendi lesung yang terdapat di

punggung membolehkan

pergerakan dalam banyak arah.

Sendi engsel yang terdapat di lutut

kaki yang membenarkan gerakan ke

belanga dan hadapan.

Sendi kondil di bahagian

pergelangan kaki yang

membenarkan pergerakan dalam

dua arah.

Tulang:

Lengkungan Pelvis

Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula,

tarsus, metatarsus, dan falanks).

4

3. PERSEDIAAN Kedudukan punggung

Diangkat sehingga lutut kaki

hadapan adalah 90 ⁰ dan

kedudukan punggung lebih tinggi

sedikit daripada bahu.

Kedudukan lutut

Lutut dalam kedudukan lebih 90⁰

Hamstring : fleksor

Kuadriceps : ektensor

Kedudukan tangan

Tangan dalam kedudukan lebih

kurang 180⁰

Kedudukan tangan ke belakang

sedikit daripada bahu

Biseps : ektensor

Triseps : fleksor

5

2.1 FASA LARIAN LARI PECUT

Dalam acara lari pecut, pecutan berlaku awal dalam larian. Sebenarnya 95%

daripada kelajuan maksimum dicapai pada kira- kira 18 meter. Apabila seseorang

atlit mencapai kelajuan maksimum, kadar pecutannya akan ditentukan oleh tahap

daya tahan ototnya. Tambahan pula seseorang atlit tidak mungkin boleh berlari pada

kelajuan maksimum lebih dari jarak 14-18 meter, maka apa yang diperlukan oleh atlit

ialah mengekalkan kelajuan yang lebih rendah dari kelajuan maksimum.

Tangan yang bertentangan dengan kaki belakang memulakan pergerakan

kehadapan. Tangan lain digerakkan ke belakang dengan kuat. Tangan

dibengkokkan 90 darjah.

Lutut belakang digerakkan ke belakang dengan cepat dan pada tahap

rendah. Kaki hadapan diluruskan sepenuhnya. Fasa pecutan melibatkan larian

dalam jarak di antara 30-60 meter, kedudukan badan berubah dari rendah ke

condong ke hadapan. Jarak langkah juga turut bertambah dalam fasa ini.

6

2.1.1 TULANG YANG TERLIBAT DALAM FASA LARIAN

Ketika fasa larian ini, hanya tulang dan sendi di bahagian tangan serta tulang dan

sendi bahagian kaki yang terlibat secara langsung.

i. Bahagian Tangan

Lengkungan pektoral ( skapula dan klavikel)

7

Tulang Skapula Dan Klavikel

Bahagian tangan terdiri daripada 2 tulang, iaitu klavikel di anterior dan

skapula di posterior. Klavikel berbentuk rod dan diletak secara mengufuk di bawah

leher. Di satu hujung, tulang klavikel bersendi dengan sternum dan satu hujung lagi

bersendi dengan skapula.

Skapula ialah tulang leper yang berbentuk segi tiga. Satu hujung skapula

mempunyai lesung glenoid (ball and socket joint) untuk bersendi dengan kepala

humerus tulang lengan. Persendian yang terbentuk disebut sendi bahu.

Tulang lengan (terdiri daripada humerus, ulna, radius, karpus, metakarpus dan

falanks).

Tulang Lengan Dan Tulang Humerus

Humerus merupakan tulang lengan atas yang panjang. Di hujung anterior,

humerus bersendi dengan skapula melalui sendi lesung. Di hujung posterior, alur

yang disebut troklea pada humerus bersendi dengan tulang radius- ulna melalui

sendi engsel (pivot joint).

Radius-ulna merupakan dua batang tulang lengan bawah yang tersusun

hampir selari dan berpaut di kedua-dua hujungnya. Bahagian atas ulna bersendi

dengan troklea dan fosa olekranon, manakala hujung bawah radius-ulna pula

bersendi dengan tulang karpus.

8

Karpus merupakan tulang pergelangan tangan. Metakarpus atau tulang tapak

tangan bersendi dengan falanks (sendi gelongsor/ saddle joint), iaitu tulang jari dan

karpus. Metakarpus terdiri daripada 5 batang tulang jari.

Falanks terdiri daripada 14 batang tulang. Ibu jari mempunyai 2 tulang falanks

manakala jari-jari lain setiap satunya mempunyai 3 batang tulang falanks

ii. Bahagian Kaki

Lengkungan Pelvis

Terdiri daripada 2 tulang punggung ( pelvic girdle) serupa yang bercantum

dengan turus vertebra di bahagian posterior. Setiap tulang punggung terdiri daripada

3 bahagian iaitu illium, iskium dan pubis.

Obturator foramen merupakan satu bukaan yang dilingkungi iskium dan

pubis. Bukaan ini membenarkan salur darah, saraf dan ligamen melaluinya. Pada

kedua-dua sisi lengkungan pelvis, terdapat lesung asetabulum yang membentuk

sendi lesung dengan tulang femur.

Tulang Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus, metatarsus, dan falanks)

9

Femur merupakan tulang paha dan mempunyai satu kepala berbentuk bebola

yang bersendi dengan sendi asetabulum pada sisi lengkungan pelvis. Hujung bawah

femur bersendi dengan tulang tibia melalui sendi engsel/ Hinge joint (sendi lutut).

Sendi ini ditutup oleh tulang tempurung lutut yang disebut patela.

Tibia-fibula merupakan tulang kaki bawah yang terdiri daripada percantuman

tulang tibia dan tulang fibula. Hujung bawah tibia-fibula bersendi dengan tarsus.

Sendi ini dikenali sebagai sendi pelana (plane joint). Tibia mempunyai saiz yang

lebih besar daripada fibula.

Tarsus ialah 5 tulang pada pergelangan kaki yang bersendi dengan

metatarsus. Sendi ini dikenali sebagai sendi gelongsor. Tumit kaki merupakan tarsus

yang paling besar. Hanya satu tulang tarsus yang bersendi dengan tibia-fibula

melalui sendi pelana.

Metatarsus ialah tulang pada tapak kaki dan bersendi dengan falanks, iaitu

tulang jari kaki melalui sendi ellipsoid.

Falanks terdiri daripada 14 tulang kecil. Seperti falanks pada jari tangan, ibu

jari dibentuk oleh 2 tulang falanks manakala jari kaki yang lain terdiri daripada 3

tulang falanks.

10

2.1.2 SENDI YANG TERLIBAT KETIKA BERLARI

Gambar Bahagian Tulang Sendi yang

Terlibat

Jumlah Tulang

1) Skapula

(lengkungan

pektoral)

dengan

humerus.

a) Lesung

Glenoid

(ball and

socket joint)

- Skapula- 1

batang tulang.

- Humerus – 1

batang tulang

11

2) Humerus

dengan tulang

radius-ulna.

b) Sendi

Engsel

(pivot joint)

Tulang radius-ulna

mengandungi 2

batang tulang.

3) Metakarpus

dengan falanks

c) Sendi

Ellipsoid

( sendi

Bongol)

- Metakarpus

mengandungi 5

batang tulang

jari.

- Falanks

mengandungi 14

batang jari. 2

falanks pada ibu

jari dan 3 batang

falanks pada

jari-jari lain.

4) Lengkungan

pelvis

(lengkungan

pelvis dengan

tulang femur)

d) Sendi

Lesung

Asetabulum

(ball and

socket joint)

- Terdapat 2

tulang punggung

yang

menyambungkan

lengkungan

pelvis dengan

tulang femur.

5) Tulang kaki

(femur dengan

tulang tibia)

e) Sendi

Engsel

(Hinge Joint)

- 2 tulang pada

tibia dan fibula.

12

6) Di bawah tulang

kering dan tulang

betis dengan

tulang talus

f) Sendi Pelana

( sendi

pergelangan

kaki)

- Hanya 1 tulang

sahaja.

7) Tarsus dengan

metatarsusg) Sendi

Gelongsor

- Mempunyai 5

batang tulang

pada

pergelangan

kaki

8) Metatarsus

dengan falanksh) Sendi

ellipsoid

- 5 batang tulang

pada

metatarsus.

- Falanks terdiri

daripada 14

batang tulang

kecil. Ibu jari

kaki 2 tulang

falanks dan jari-

jari lain 3 tulang

falanks.

13

i. Sendi Lesung Di Sendi Bahu Dan Sendi Pinggul

Sendi bola dan soket (sendi lesung Glenoid) pada menghubungkan tulang

skapula dengan tulang humerus. Sendi bahu ini membantu dalam menggerakkan

tangan ke sisi dan ke atas ketika berlari. Sendi ini dinamakan sendi lesung kerana

Ia boleh menggerakkan tangan pada semua satah. Sendi lesung di bahagian

punggung pula membantu kaki untuk bergerak dengan pantas pada semua satah

ketika berlari. Sendi lesung di punggung ini dikenali sebagai sendi pinggul.

ii. Sendi Engsel Di Sendi Siku Dan Sendi Lutut

Sendi engsel di sendi siku membantu dalam menggerakkan otot pada tulang

humerus dan tibia-fibula ke atas dan bawah secara antagonis. Ia juga mebenarkan

tangan dibengkokkan ke atas dan ke bawah pada pergerakan satu satah sahaja

semasa fasa lari. Fungsi sendi engsel di siku sama dengan sendi engsel di lutut.

Sendi ini dinamakan patella di mana ia menghubungkan tulang femur dengan tibia-

fibula. Sendi lutut ini juga membantu dalam membengkokkan kaki ke atas dan ke

bawah pada satu satah pergerakan.

14

iii. Sendi Jari / Sendi Elipsoid (Bahagian Jari Kaki Dan Tangan)

Dalam fasa larian ini juga, sendi ellipsoid atau sendi jari membantu pelari

menggerakkan jari secara rotasi pada sudut 90 darjah. Sendi jari merupakan salah

satu jenis sendi engsel kerana ia bergerak pada satu satah sahaja. Sendi ellipsoid

ini melibatkan sendi jari di bahagian tangan, metakarpus dengan falankas dan sendi

jari kaki iaitu metatarsus dengan falanks. Sendi-sendi jari ini membantu pelari dalam

mengurangkan rintangan ketika berlari, terutama sekali apbila jari tangan

digenggam.

iv. Sendi Pergelangan Kaki ( Sendi Pelana)

Ketika berlari juga, sendi di pergelangan kaki yang menghubungkan tulang

tarsus dengan tibia dan fibula di kaki juga digunakan. Sendi pelana atau sendi di

pergelangan kaki ini membantu menggerakkan kaki ke atas dan ke bawah ketika

berlari. Ini menyebabkan tumit kaki dapat diangkat ketika berlari. Ia menggerakkan

anggota badan pada dua satah pergerakan.

15

2.1.3 OTOT YANG TERLIBAT KETIKA BERLARI

Bahagian Badan Otot yang

Terlibat

Penerangan

1. Tangan Deltoid

Biseps Bersifat antagonis

Triseps Apabila tangan

diflexikan, otot biseps

akan mengecut dan

otot triseps akan

mengendur.

Apabila tangan dalam

keadaan

16

hyperekstensi, otot

biseps akan

mengendur dan otot

triseps akan mengecut.

2. Badan Pektoralis major Terlibat ketika pelari

menghayunkan tangan

3. Punggung Gluteus Maximus Akan mengecut untuk

menarik tulang femur

4. Kaki Kuadriseps

Hamstring

Gastrocnemius

Mengecut untuk

melurus kaki

Mengecut untuk

membengkokkan kaki

Bersifat antagonis

Bersifat antagonis

Mengecut untuk

menarik tumit

Otot anterior akan

mengendur

17

5. Tumit Akan ada tolakan ke

bawah dan ke

belakang.

i. Otot Tangan dan Pektoralis Major

Otot tangan pada sendi bahu iaitu deltoid akan membantu ketika pelari menghayunkan tangan.

Apabila tangan dalam keadaan fleksi, otot pada sendi bahu iaitu biceps akan mengecut manakala otot triseps akan mengendur.

Apabila tangan dalam keadaan hyperektensi pula, otot biseps akan mengendur dan otot triseps akan mengecut.

Otot triseps dan biseps ini bersifat antagonis ketika pergerakan tangan

Otot pektoralis major pada sendi bahu terlibat apabila pelari menghayunkan tangan.

ii. Otot Kaki

18

Apabila kaki dalam keadaan flexi, otot pada sendi pinggul iaitu hamstring

akan mengecut untuk meluruskan kaki dan kuadriceps akan mengendur.

Apabila kaki dalam keadaan hyperektensi, otot hamstring akan mengendur

dan otot kuadriceps akan mengecut untuk meluruskan kaki.

Otot gluteus maximus yang terletak pada sendi pinggul pula akan mengecut

untuk menarik tulang femur.

Otot gastrocnimius pada sendi lutut akan mengecut untuk menarik tumit

manakala otot anterior iaitu tibialis akan mengendur.

iii. Otot Rangka

Otot rangka merupakan sejenis otot bersitra yang menghubungkan antara

satu tulang ke tulang yang lain. Otot rangka digunakan untuk pergerakan dan postur

badan, dengan mengenakan daya kepada tulang dan sendi melalui pengecutan.

Otot rangka mengecut secara terkawal melalui stimulasi saraf.

Sel otot rangka mempunyai bentuk silinder panjang dan nukleus berbilang.

Nukleus otot ini terdapat di bawah membran plasma yang mengosongkan bahagian

tengah gentian otot untuk miofibril. Aturan unik ini membenarkan pergerakan yang

lebih berkesan. Otot ini biasanya mempunyai salah satu hujungnya terlekat kepada

tulang pegun seperti skapula, dan hujung satu lagi melintasi sendi dan melekat

kepada tulang yang lain seperti humerus).

19

Bagi fasa larian, otot yang terlibat ialah:

Otot pada sendi bahu iaitu deltoid, biceps dan triceps.

Otot pada sendi siku iaitu brachioradialis dan Flexor carpi radialis

Otot pada sendi bahu iaitu pictoralis major.

Otot pada sendi pinggul iaitu gluteus maximus, hamstring dan Kuadriceps.

2.1.4 AKSI PERGERAKAN

20

Pergerakan didefinisikan sebagai pertukaran tempat atau kedudukan.

FLEXION:

Membengkok pergerakan yang berkurangan sudut antara dua bahagian.

Contohnya: membengkok siku

EXTENSION:

Lawan kelenturan; satu membetulkan pergerakan yang pertambahan sudut

antara bahagian badan.

HYPEREXTENSION:

Awalan hyper- kadangkala ditambah untuk menegaskan pergerakan melebihi

kedudukan lumrah, ibarat dalam hyperflexion atau pelurus lampauan

(hyperextensi)

Pengenalan Aksi-Aksi Pergerakan Badan

Terdapat 4 jenis pergerakan:

- Pergerakan linear

- Pergerakan sudut

- Pergerakan putaran

- Pergerakan khusus

21

Jenis

Pergerakan

Diskripsi

Pergerakan

Gambar

Pergerakan

Bersudut

Kedudukan

badan:

Ektensi ke

fleksi

Kedudukan

kaki :

Ekstensi ke

fleksi

Kedudukan

tangan :

Fleksi

ekstensi

hiperekstensi

Pergerakan

khusus

Pergerakan

kaki :

Plantar-fleksi

fleksi-dorsi

fleksi-dorsi

Plantar-fleksi

Pergerakan

bahu :

Elevasi

2.1.5 SATAH PERGERAKAN

22

Pada asasnya pergerakan manusia akan tertumpu kepada pergerakan ke

arah hadapan, belakang, sisi, pegerakan pusingan dan berbagai lagi bentuk

pergerakan.

Dalam biomekanik pergerakan-pergerakan ini dibahagikan mengikut satah

yang telah ditentukan.

Satah-satah ini adalah berbentuk imaginasi.

Walaubagaimanapun ianya menjadi panduan penting bagi menentukan arah

pergerakan yang akan dibuat.

Satah-satah pergerakan ini pula memerlukan paksi atau aksis yang akan

membantu pergerakan tersebut

Istilah satah tubuh

Sagittal:

Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian kiri dan kanan.

Koronal:

Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian depan dan belakang.

Axial:

Satah yang membahagikan tubuh kepada bahagian atas dan bawah.

Kedudukan Satah Badan Semasa Fasa Larian

23

SatahSagittal yang membahagikan badan kepada kiri dan kanan semasa

berlari

2.2 FASA PENAMAT LARI PECUT

24

Fasa penamat merupakan fasa terakhir dalam lari pecut. Perhatian perlu

dititikberatkan semasa menghampiri garisan penamat. Teknik fasa penamat ialah

terus berlari tanpa mengurangkan kepantasan sehingga melepasi garisan penamat.,

bahagian dada atau torso dibawa ke hadapan, badan dicondongkan sedikit,

mengangkat bahu ke atas dan menarik tangan ke belakang.

2.2.1 Otot, Sendi Dan Tulang Yang Terlibat Ketika Fasa Penamat :

1. Tangan ditarik ke belakang

Sudut tangan lebih kurang 180⁰

jari-jari tangan dalam keadaan

terbuka

bahu ke atas dan menarik tangan ke

belakang.

Otot :

biseps : ektensor

triceps : fleksor

Sendi : Sendi lesung (terletak di

kedua-dua belah bahu) – Sendi ini

membolehkan pergerakan yang

banyak.

Tulang : Lengkungan pektoral

( skapula dan klavikel) , Tulang

lengan (terdiri daripada

humerus,ulna, radius, karpus,

metakarpus dan falanks).

25

2. Kaki kanan melangkah ke

hadapan

Sudut kaki lebih 90⁰ dan kurang

daripada 180 ⁰

menonjolkan bahagian tarsal ke

hadapan

Otot :

kuadriseps : ektensor (meluruskan

kaki)

hamstring : fleksor (membengkokkan

kaki)

Sendi : Sendi lesung (terletak di

kedua-dua belah punggung), Sendi

engsel (terletak di kedua-dua lutut )

Tulang : Lengkungan Pelvis, Tulang

Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus,

metatarsus, dan falanks)

3. Kaki kiri diangkat ke belakang Sudut kaki lebih kurang 90⁰

lutut dan kaki diangkat ke belakang

Otot :

kuadriseps : ektensor (meluruskan

kaki)

hamstring : fleksor (membengkokkan

kaki)

Sendi : Sendi lesung (terletak di

kedua-dua belah punggung), Sendi

engsel (terletak di kedua-dua lutut )

Tulang : Lengkungan Pelvis, Tulang

Kaki ( femur, tibia, fibula, tarsus,

metatarsus, dan falanks)

26