kunvenis en kibucoIsraelaj esperantistojKimanga, Ndunda, Lemera, Tanganika, Uvira, E-grupo de la Sukerfabriko. La prezidanto Namutema Wabasobe kaj sekretario Rutibaza Kwangabire Philippe

ISSN

001

4-06

35

Oficiala organo de Universala Esperanto-Asocio (en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

revuo

97-a jaro • n-ro 1168 (3) • Marto 2004

Tute normalaTute normalaprogreso II.progreso II.

Çu la movadoÇu la movadomalbonfartas?malbonfartas?

Çu EsperantoÇu Esperantofloras en Afriko?floras en Afriko?

LaΩdado deLaΩdado dekomuna prudentokomuna prudento

TradukmaßinojTradukmaßinojkaj tradukmemorojkaj tradukmemoroj

Israelaj esperantistojIsraelaj esperantistojkunvenis en kibucokunvenis en kibuco

1168 (3) marto 2004 ESPERANTO 51

Renato Corsetti

Babiloj kurzas nule aΩLaΩdado de komuna prudento

La unua duono de la titolo estas mallerta provo tradukitre sukan italan esprimon, kies senco estas, ke babilojkostas neniom, ke ili estas libere doneblaj kaj libere

riceveblaj. Tio, kio gravas, estas faktoj. Kial mi fißkaptis tiunitalan esprimon? Simple por komenti la multajn, vere multajnbabilojn, kiuj lastatempe diskuris pri la ßan¸oj en la personarode la Centra Oficejo. Kiam vi havos çi tiun revuon en la manoj,eble restos ankoraΩ malmultaj tagoj de de√orado por la nuna¯enerala Direktoro, Trevor Steele, kaj malmultaj tagoj por lareenofici¸o de la eksa kaj nun mal-eksa ¯enerala Direktoro,Osmo Buller.

LaΩ la tradicioj de ia okcidenta √urnalismo pluraj provislegi çi tiun fakton en amaso da manieroj kaj trovi profundajnsignifojn, kaj fari antaΩvidojn por la estonteco, kaj antaΩvidirenversojn kaj movojn. ¯enerale ne temis pri tre seriozajsupozoj, çar ili tute ne tußis la esencan laboron sed limi¸is alcerbumado pri homoj, kaj çambroj kaj skribotabloj. Mi dirunun, el mia vidpunkto, ke çiuj laborantoj por UEA kaj en laCentra Oficejo kaj en la mondo estas same valoraj. ProvojkontraΩstarigi la unujn (kiel dirus Zamenhof) kontraΩ la aliajestas vanaj kaj senbazaj. En çi tiu okazo estas granda ¸ojopor mi publike antaΩ la membroj danki la forirantan¯eneralan Direktoron, pro tio kion en malfacilaj kondiçoj lisukcesis fari en la pasintaj jaroj, kaj danki la revenantan¯eneralan Direktoron pro tio, ke li revenas. Cetere mi malkaßual vi sekreton, kiun liberaj babilantoj ne imagas: en çi tiujjaroj la du ¯eneralaj Direktoroj bonege kunlaboris inter si.

Nun, kiam eç la spuroj de personaj kvereloj malaperis, nidediçu nin al la vera laboro, pro kiu ni rajtas kun fiero rigardiniajn neesperantistajn primokantojn, kaj la ceterajnfavorantojn de perfortajsolvoj de lingvaj problemoj,al la disvastigo de Esperantokaj de ties kulturo.

Parolante pri laboro nivenas nun al la dua duonode la titolo. Eble ne çiuj scias,kaj fakte la afero estas sufiçepersona, ke antaΩ ol laborien universitato mi laboris enbanko kaj okupi¸is priorganizado, komputiloj ktp.En tiu funkcio foje mi paroliskun supera direktoro dekomputila firmao, kaj laparolado estis pri salajroj dedungitoj. La konkludo estiske ne la plej gravaj infor-

madikaj in¸enieroj ricevas la plej altajn salajrojn, sed simplehomoj, kiuj posedas komunan prudenton. Tiuj i¸as la gravulojen entreprenoj. Fakte superajn teknikistojn oni facile trovassed homojn kun komuna prudento multe pli malfacile.

AnkaΩ ni en la movado bezonas amaseton da komunaprudento por antaΩenigi nian aferon kaj amaseton datoleremo. DaΩre mi aΩdas akrajn voçojn de homoj, kiuj kriekaj ade asertas sian vidpunkton, ekzemple: Esperanto venkosnur se çiuj esperantistoj mastrumos malgrandajn hotelojn porturistoj aΩ Nur la originala literaturo estos nia atuto aΩ Nur latradukita literaturo valoras aΩ eç La problemo estas ke lamondo neniam akceptos Esperanton dum ne çiuj adverbojfini¸as per e, aΩ fine, sed vi çiuj konas multe pli da ekzemploj,Por Esperanto nur Pekino gravas aΩ nur suda Brazilo gravas.La cetera mondo sekvos. Nun, ankaΩ se estas en çiuj tiujasertoj part(et)o da vero, oni devas je la lumo de komunaprudento pritaksi ilin kaj precipe siajn proprajn asertojn, kajfari¸i pli lar¸vida kaj pli tolerema. Neniu el ni scias vere, kiuestas la magia formulo por triumfigi Esperanton tuj kajsenpene. Mi mem tre volonte konfesas tion. Eble ni çiujagnosku tion, kaj i¸u pli modestaj. Partaj venketoj estas eblajkaj multaj el ni scias kiel atingi ilin, sed neniu perdu la sentonpri la rilato inter vero kaj deziro.

Kaj parolante pri laboro, ni restu çe laboro por Esperanto.Lastatempe mi aΩdas laΩtajn kriojn, sed tre malmulte damallaΩtaj sinanoncoj por i¸i komisiito de UEA kaj labori pordifinita kampo. Niaj lastaj komisiitoj estis grandparte, veregrandparte, trovitaj nur ekster EΩropo, en Brazilo, en Çinioktp. Mi ne volas eltiri tro rapidajn konkludojn el tio, eble tiosignifas nur ke eΩropanoj faras pli multe en aliaj kampoj kaj

ke la tradiciaj laboroj ne trealtiras ilin (cetere la francajesperantistoj, ekzemple,faras vere multon. Se viserças landan asocion porimiti, rigardu ¸in.). Sed nunni serças komisiitojn pri tregravaj kampoj (de laEnkonduko de Esperanto enAviadon al la refortigo de laprojekto Indi¸enaj Dialogoj,ktp, ktp, ktp).

Se vi havas komunanprudenton kaj ne ßatasbabilojn, kontaktu min. LaEsperanto-movado bezonasvin.

Renato Corsetti

EsperantoOficiala organo deUniversala Esperanto-Asocio(en oficialaj rilatoj kun UN kaj Unesko)

Fondita en 1905 de Paul Berthelot(1881-1910). Establita kiel organode UEA en 1908 de Hector Hodler(1887-1920).

Redaktoro: Stano Marçek.

Adreso de la redakcio:Revuo Esperantop/a Stano Marçek, Zvolenská 15SK–036 01 Martin, Slovakio, +421 43 4222 788 [email protected]; [email protected]

Aperas:en çiu monato krom aΩgusto.

Redaktofino:la 10-a de la antaΩa monato.

Legata en 115 landoj.

Voçlegata por vidhandikapitoj.

Abonprezo: varias laΩlande (EUR34); informi¸u çe via landa asocioaΩ çe la CO. Unuopa ekzemplerokostas EUR 3,00.

Anonctarifo (EUR): 1 p. 1000, 1/2 p.550, 1/4 p. 300, 1/8 p. 165, 1/16 p.90. Movada rabato 50%. Anoncojsur ekstera kovrilo kostas duoble.Rabato por tuja ripeto 20%.Bankokontoj: 378964 çe Postbank,Postbus 1800, NL-1000 BV Amsterdam(IBAN: NL24PSTB0000378964SWIFT: PSTB NL21)42.60.51.599 çe ABN AMRO Bank,Postbus 949, NL-3000 DD Rotterdam(IBAN: NL66ABNA0426051599SWIFT: ABNA NL2R).

Kreditkartoj:

Adreso de la Centra Oficejo de UEA:Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJRotterdam, Nederlando.

+31-10-436-1044, +31-10-436-1751, [email protected]

TTT: http://www.uea.org

¯enerala Direktoro: Trevor Steele.

Enhavo 51 .... Malferme: Babiloj kurzas nule aΩ LaΩdado de komuna prudento

(Renato Corsetti). 52 .... Çu Esperanto floras en Afriko? Virunga klubo serças leteramikojn.

AnkaΩ kilibanoj emus korespondi. 53 .... En Benino çio iras glate. Çu granda centro en Goma? 54 .... Braza Centro seminariis. Kalimba en Kongolando. Rondvoja¸o tra Togolando.

UTE en Togolando. 55 .... Bona espero en Suda Afriko. Jubilea festo en Kinßaso. Juna bando en Ni¸erlando.

Seti Dismas. Verda Maro en Ni¸erio. 56 .... Bona tradukmaßino bazi¸as sur tradukmemoro (Toon Witkam). 57 .... Kalendaro 60 .... Tute normala progreso II. (fino). (Claude Piron). 62 .... La aprila Malferma Tago. La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK). 63 .... RECENZOJ: Yamasaki Seikô pri Konciza etimologia vortaro.

64 .... Efthimios Mavrogeorgiadis pri Litovio dum jarcentoj. Ulrich Lins pri La Zamenhof-strato.

65 ... LASTE APERIS. 66 ... La pekina UK komenci¸os denove per kleriga dimanço (Humphrey Tonkin). LOKE. 67 .... FAKE. OFICIALA INFORMILO. 68 .... TRA LA MONDO: Raporto pri Esperanto-agado dum la Monda Socia Forumo

en Barato (D-ro A. Giridhar Rao). 69 ... Çu la movado malbonfartas? (Claude Nourmont). 70 .... FORPASOJ. KRUCENIGMA KONKURSO.

KOVRILPA¯E: Jam la kvaran fojon Esperanto-Ligo en Israelo okazigas tutlandandutagan E-renkonti¸on. Tiuj kunvenoj, kiuj ricevis la nomon KIES (Komuna IsraelaEsperantista Semajnofino) okazis en antaΩaj lastaj jaroj en la suda urbo Arad, enHaifo (apud la Bahaa templo) kaj en Masado çe la Morta Maro. Çi-foje la kunvenookazis la 23-24.1.2004 en la feri-vila¸o de kibuco Maagan, çe la Tiberiada Lago.Partoprenis 37 personoj, el tre variaj a¸grupoj: gejunuloj kaj veteranoj, kielkomencantoj kaj lingve-spertaj multjaraj esperantistoj, kiuj ¸uis komunanharmonian etoson. Dum la kunveno okazis efektiva reta kontakto inter lapartoprenantoj surloke kaj esperantistoj en Israelo kaj la tuta mondo (per laesperantaj retaj forumoj Tapuz kaj angalo). La kunveno estis organizita de NavaCinori kaj la klerigan programon gvidis Amri Wandel, kiu samtempe festis sian50-jaran datrevenon. La redakcio sincere gratulas la jubileanton!

Estraro de Universala Esperanto-AsocioPrezidanto (strategio kaj planado): d-ro RenatoCorsetti, Via del Castello 1, IT-00036 Palestrina, Italio;+39-06-957-57-13; +39-06-957-66-33; -

renato@esperanto. org.Vicprezidanto (kulturo, esploro kaj doku-mentado): prof. Humphrey Tonkin, 279 RidgewoodRoad, West Hartford CT 06107, Usono; +1-860-561-26-69 [h]; +1-860-561-52-19 [h]; +1-860-768-44-48 [of]; +1-860-768-44-11 [of]; [email protected] (eksteraj rilatoj): prof. Lee Chong-Yeong, Shinsegae Town Apt. 5-1001, Soosung-Dong,Taegu 706-031, Korea Resp.; +82-53-765-0880 [h];+82-53-652-4488 [of]; +82-53-652-8141 [of]; +82-53-765-0881 [h]; [email protected].¯enerala sekretario (faka agado, rilatoj kunla Komitato, kongresoj, Nobel-kampanjo): s-ro Ivo Osibov, Vinkovacka 25, HR-21000 Split, Kroatio;

+385-(0)21-535-650 [h]; +385-(0)21-355-550 [of];+385-(0)21-393-597 [of]; [email protected], administrado: s-ino Ans Bakker-ten Hagen,Kastelenstr. 231-II, NL-1082 EG Amsterdam, Nederlan-do; / +31-(0)20-642-18-53; [email protected], ILEI-rilatoj, sporto, afrika agado: s-roGbeglo Koffi, B.P. 13169, Nyekonakpoe, Lomé,Togolando; +228-227-21-17; esp.togo@ cafe.tg.Informado, rilatoj kun TEJO : s-ro AndrejGrigorjevskij, ul. Lenina 40–14, RU-429120 ∑umerlja,Çuvaßa Respubliko, Rusio; +7/83536/59856; [email protected] agado: s-ino Michela Lipari, viale Giulio Cesare223, IT-00192 Roma, Italio; +39-06-39-72-61-98;+39-06-39-72-61-69; michela.lipari@esperanto. org.Observanto de TEJO: Sonja Petrovic .Observanto de ILEI: Radojica Petrovic .

Trevor Steele kaj Osmo Bulleren la Gotenburga UK dum“Centra Oficejo respondas”.

Foto

: Zik

o M

. Sik

osek

1168 (3) marto 2004 ESPERANTO 5352 ESPERANTO marto 2004 1168 (3)

Virunga klubo serças leteramikojnVirunga Esperanto-Klubo aktivas en Rutshuru-distrikto en

nord-orienta Kongolando. En la regiono estas kelkajaktivaj esperantistoj, kiuj fondis klubojn kaj volas uzi sianscion de Esperanto, sed ne estas facile trovi geamikojn en lamondo. La klubo estas tre aktiva. i varbas novajn membrojnpor anstataΩi tiujn, kiuj migras al la urbo Goma por serçi tielaboron. Tie ili ankaΩ fondis Esperanto-klubon de Goma.

La klubo luis çambreton per $10 monate. Por instruado ifotokopiis la kurson Ferez kaj pagis $60 por dek serioj. Duskatoletoj kun kreto kostis $5. La membroj kontribuasçiumonatan kotizon de $20. Tiel ili sukcesas agi.

Tri novaj esperantistoj serças leteramikojn: Drosele Bavuna(naski¸is en 1960), Kambere Kasongo (1978) kaj NdungutseVicent (1962). Ilia poßta adreso estas: poßtkesto 219, Kisoro,Ugando. La poßto de Ugando funkcias pli bone ol tiu deKongolando. Tial oni luas poßtkeston en Ugando kaj tieprenas la leterojn. La klubo ne havas retadreson.

AnkaΩ kilibanoj emus korespondiEsperanto-klubo de Kiliba (Orienta Kongolando) estas

fondita en 1989 de Namutema Wabasobe Athanase. Laklubo tiam havis 40 anojn. i fondis bibliotekon. Pro la senfinamilitado iuj rifu¸is eksterlanden. Nun la klubo havas 20

membrojn, kiuj kunvenas çiusemajne. Ili deziras regulankontakton kun ¸emela klubo ie ajn en la mondo. La kluboservas al çirkaΩaj kluboj kaj grupoj: en Kavimvira, Kalimba,Kimanga, Ndunda, Lemera, Tanganika, Uvira, E-grupo de laSukerfabriko. La prezidanto Namutema Wabasobe kajsekretario Rutibaza Kwangabire Philippe instruas ankaΩ enlernejo en Uvira. Kelkfoje semajne unu el ili biciklas al Uvira(17 km) per biciklo donacita de UEA, kiu iam difekti¸as sur lamalbonaj vojoj (kaj la mono por riparo ne estas). MankasankaΩ sapo (bona instruisto devas lavi sin kaj siajn vesta√ojnantaΩ ol aperi en la klaso), banano (por ne malsati tro dumtiu tago de forestado), pluvombrelo (por ne alveni malsekaen pluva sezono), petrolo (por vespere korekti taskojn kajprepari lecionojn). En 2003 UEA disponigis $50 por çiuj klubojmenciitaj. Finstudis en 2003 la korespondan kurson kajricevis diplomon: Namutema Wabasobe, RutibazaKwangabire Philippe, Michael Muyirike, f-ino MadoNdandwe, Kashando Buregeya.

La klubo bezonas korespondantojn (¸emelajn klubojn),lernilojn kaj vortarojn, gazetojn en facila Esperanto, iom damono por poßtmarkoj kaj por la kostoj de la instruisto.

La adreso: Namutema Wabasobe Athanase (prezidanto)aΩ Rutibaza Kwangabire Philippe (sekretario), c/o ParoisseSte Marie de Kavimvira, B.P.500, Bujumbura, Burundio. (Laadreso estas en la najbara lando Burundio, çar la poßto enBurundio funkcias pli bone ol tiu en Kongolando.)

En Benino çio iras glateBenina Esperanto-Federacio relançis sian agadon,

renovigante la estraron dum la ¸enerala asembleo enCotonou, la 1-an de februaro 2003. ¯i kunvenis trifoje dumla jaro. La korespondado inter BEF kaj la Afrika Oficejo deUEA en la najbara Togolando iris tre glate. Francasamideanino Madeleine Crepatte vizitis la lernejon en Codji,kie Esperanto estas enkondukita, sed pro transbordi¸o de lariverego Mono Madeleine ne vizitis alian lernejon enAguidahoue. En la norda urbo Parakou S. Sylvestre fondisnovan klubon . BEF sukcesis organizisomeran kurson en aΩgusto, kiungvidis Gbadamassi Latifou, estisdissendita radiokurso (kurso de SAT-Amikaro) kaj organizitaj radio-ludojpor novaj esperantistoj. BEF premiisla gajnintojn. La ¸enerala sekretariointerkonsentis kun la loka radio enLokossa ke ili estu partneroj pordiskonigi la lingvon en la regiono deLokossa.

En 2003 BEF ricevis subvencion deUEA de 200 eΩroj kaj de la mecenatoMartin Schaeffer (el Stuttgart) 250eΩrojn. Tio permesis subvencii laklubojn: Nova Generacio de Espe-ranto, Verdaj Geamikoj, Pacaj Metiistoj, Zamenhofa Klubo,Geamikoj de Dio. Oni elspezis krome por korespondado kajfotokopioj, por la voja¸kostoj de la ¸enerala sekretario, porla telefonkostoj, kaj donis 5000 F.CFA por ebligi al novajesperantistoj partopreni la jarfinan okcidentafrikankongreson en Togolando.

BEF devis rezigni pri propra poßtkesto (B.P.373) pro la altaluo (45,80 eΩroj). Tial ¸i nun uzas la privatan poßtkeston dela ¸enerala sekretario, Franc,ois Hounsounou: B.P.226,Lokossa (Mono). La federacio proponas dek kandidatojn porUEA-membreco per Fonda√o Canuto.

Franc,ois Hounsounou

Çu granda E-Centro en Goma?Jam dek monatojn oni lernas en Goma Esperanton kaj

dankas sian Dion, kiu sendis la afablan homon,samideanon Hubert Ntawu, kiu malkovris al la lernantoj nianpacan, unuigan lingvon.

En majo 2003 estis kreita Goma Esperanto-Klubo (GEK) kunla deziro kontribui, ke Esperanto fari¸u la dua lingvo de çiuhomo. Registri¸is multaj gejunuloj kun la deziro lerni la lingvon.Hans Bakker sendis al la klubo kompletojn de la kurso Ferezkaj lernolibrojn. Alphonse Waseka kaj fraΩlino Gertrude

Bembeleza iris al Kalonge kaj Kavumapor disvastigi Esperanton laΩ la petode Daniel Durand de Monda Fondusode Solidareco KontraΩ la Malsato. Enoktobro 2003 la klubo per siaj proprajrimedoj malfermis sian unuanpublikan klason por komencantoj. Porke GEK fari¸u granda centro pordisvastigi Esperanton en tiu çi partode Afriko, ¸i bezonas havi oficialanrekonon çe la lokaj instancoj, lerno-librojn por komencantoj, vortarojn(franca-E/E-franca), kaj lernolibrojn.La klubo esperas, ke UEA kaj la AfrikaOficejo disponigos al ¸i financajnrimedojn, kiuj ebligos lui ejon, pagi

pro administraj aferoj, açeti kretojn, kajerojn ktp. Bonvenajestas donacoj, malgrandaj financaj rimedoj, plej bone sendiper Western Union. (Bv. rete informi pri tio). Poßta adreso: GomaEsperanto Klubo, B.P. 78 Gisenyi/Rwanda.

Alexis Assumani Bengantundu

Sur la filmo: Supre: 1. Alexis Assumani Bengantundu. 2. La konstruataE-lernejo en Togolando. 3. Zamenhoffesto en Aguidahué, Benino. 4.E-grupo en Goma. Sube maldekstre (p. 52): 1. La kongresintoj enSoweto, en botanika ardeno. 2. La TIETo-gvidantaro. 3. La grupo enKalogne. Sube dekstre: 1. La premiita Clement Mokone dum Festoen Francio. 2. Seminarianoj en Benino (maldekstre la gvidantoFranc,ouis Hounsounou). 3. Zamenhoffesto en Aquidahoue, Benino.

Çu Esperantofloras en Afriko?

Tradicie, kluboj kajasocioj en Afriko

raportas jarfine alla Afrika Oficejo

pri la pasinta jaro.Krom finance,

ankaΩ vorte.Jen mozaiko da

informoj pri la vivokaj klopodoj deniaj samideanoj

sur la nigrakontinento.Partoprenantoj de la “Esperanta Minikongreso”

en Soweto, dum ekskurso en la loka botanika ¸ardeno.

La klubo Verda Maro en Badagary, Ni¸erio


Braza Centro seminariisDe la 28-a de januaro ¸is la 1-a de februaro 2004 okazis

seminario en Braza-urbo (Kongo-Brazzaville, KongolandaRespubliko) pri la graveco de Esperanto. ¯iaj temoj: Historiode Esperanto, La vivo de Zamenhof, Tri elementaj lecionoj.

Alvenis 27 partoprenantoj, kiuj vigle interesi¸is pri ladisvastigado de Esperanto en la lando. Multaj el ili dezirasdaΩrigi la kurson kaj esperas akiri la bezonatajn lernilojn.

Dialundama Michel

Kalimba en KongolandoLa Esperanto-klubo Kalimba en la urbo Uvira, orienta

Kongolando, estis fondita en la jaro 2000 de s-roNamutema Wabasobe Athanase. La 15 klubanoj studasEsperanton çiun vendredon kaj dimançon. Inter ili estasinstruistoj de elementa kaj mezgrada lernejoj.

Seti Dismas1995-2003

La plej juna esperan-tisto en Afriko estis

verßajne Seti Dismas,okjara filo de RobertDismas, Bunda, Tanza-nio. Li lernis Esperantonde la patro kaj kores-pondis kun svedaj espe-rantistoj. La 5-an deoktobro 2003 malariaatako mortigis lin en 18 horoj. Li estis la espero de siafamilio kaj de siaj geamikoj en Svedio, sed ne rajtis pluvivi pro malsano, kuracebla se la riça mondo volus tion.

Hans Bakker

Ni, la svedaj geamikoj de la familio Dismas en Bunda,Tanzanio, kun profunda mal¸ojo ricevis la sciigon

pri la morto de nia amiketo Seti Dismas. Seti ¸ojigis ninper leteretoj kaj desegna√oj kaj ni antaΩvidis longdaΩrankontakton kun tiu milda, diligenta, lernavida knabeto. Nifunebre kuni¸as kun la familio pro perdo de ilia plej a¸afilo. Anna-Maria Lange

la amikino de Seti en Lund, Svedio

Seti Dismas naski¸is la 22-an de novembro 1995 enBugando, Tanzanio. En 2002 li komencis viziti la

elementan lernejon en Mazoezi. Tie li estis unu jaron kajen 2003 li registri¸is en la unua klaso de la elementalernejo en Miembeni. Seti interesi¸is pri religiaj kantojkaj multe kantis. Li ankaΩ ßatis desegni kaj pentri. Li lernisEsperanton kaj estis ano de Paca Esperanto-Klubo enBunda. Lastatempe Seti interßan¸is leteretojn kun Ebba,sveda knabino, kaj jam pli longe kun Anna-Maria Langekaj Sture Andersson, ankaΩ en Svedio. Li estis silentema,humila, afabla knabo, bone edukita kaj kun bona konduto,çiam preta helpi la gepatrojn kaj prizorgi siajn gefratetojn.Li ripozu pace. La gepatroj, la parencaro, la geamikoj

rilati kun aliaj esperantistoj tra la mondo, korespondi, amiki¸i.Eventualajn donacojn (librojn, perioda√ojn, ktp) bonvolu sendial: Cluse Florent, S/C Kossi Kodjo Medouhodji, B.P. 10951,Niamey, Niger.

Florent Cluse ([email protected])

Verda Maro en Ni¸erioLa 23-an de aΩgusto 2001 fondi¸is en la urbo Badagry,

dank’ al klopodoj de Opa Moses kaj Ahmed SeraphinAnagovi, la klubo Verda Maro. En la komenco la dek trimembroj de la klubo kunvenadis en baza lernejo de la vila¸oAgbovipe. Pro la grandaj distancoj inter la lo¸ejoj de laklubanoj kaj la kunvenejo oni trovis alian kunvenejon enAjara Vetho, kie nun okazas la kunvenoj merkrede kaj sabate.La klubanoj kune lernas kaj la progresantoj helpas al lakomencantoj. Pro materialoj la klubo multe dankas s-inonHelga Farukuoye, kiu delonge helpas ni¸eriajn esperantistojnkaj sendas paka√ojn kun esperanta√oj. La klubo ne havasfiksan membrokotizon. Klubanoj laΩvole donas kion ili havaskaj serças subvenciojn por helpi al la klubanoj partoprenikongresojn, afißi tra la urbo Badagry kaj interesi homojn priEsperanto. Ilia slogano estas Ni verdigu nian Medion perEsperanto. Ahmed Seraphin Anagovi

Rondvoja¸o tra TogolandoLa francaj gesamideanoj Evelyne, Franc,oise kajJean Pierre faris komence de tiu çi jarounumonatan rondvoja¸on tra Togolando.

Dum la rondvoja¸o ili propagandis la internacianlingvon kaj varbis novajn adeptojn, donacantekurslibrojn kaj semante verdajn grenojn sur siaj

itineroj.En la vila¸o Kuve, kie ilia amikino fondis bibliotekon,

ili aran¸is 4-tagan E-kurseton por ses entuziasmuloj.Al la E-grupo en Lomé ili donacis tridekon da vortaroj,kurslibroj kaj romanoj, kaj al la Afrika Oficejo de UEAdek kompaktdiskojn. Menciindas ankaΩ vizito al la E-lernejo konstruata en Togolando de la Instituto TIETo.Al la kaso de tiu lernejo la malavaraj gesamideanojdonacis monsumon por financi plantadon de arboj,kies ombroj estos utilaj por la lernantoj.

Çiuj kiujn la francaj gastoj renkontis, ¸ojis pri la raravizito kaj nenie mankis gastamo tiel karakteriza portogolandanoj. La vizito de francaj geamikoj agrablevigligis la Esperanto-vivon en Togolando.

Adje Adjevi¸en. sekretario de la togolanda E-movado

B.P. 6062, Lomé -Togorete: [email protected]

AFRIKO

La kurson gvidas s-ro Namutema. Tiucele li çiufoje biciklasel sia vila¸o Kiliba, je distanco de 17 km de la urbo Uvira. Enla biblioteko de la klubo mankas E-libroj kaj vortaroj. ¯ibezonas ekzemple Plenan Vortaron kaj Dictionnaire Pratique.

La klubo ne havas propran klubejon, sed pruntas çambronkiu ne havas nigran tabulon. Pro la militado oni vivas enekstrema mizero. Mankas nutra√oj kaj vesta√oj, sedEsperanton oni ne forlasos.

Michael Muyirike

UTE en TogolandoLa çefaj kampoj en nia agado ¸enerale estas informado,

instruado kaj utiligado. La E-movado en Togolando tiomstrukturi¸as, ke çiu kampo havas propran zorgantaron. Priinformado okupi¸as la TEJO-sekcio en Togolando, JunularaOrganizo de Togolandaj Esperantistoj (JOTE). La instruadonprizorgas TIETTI-Instituto en Togolando (TIETo), la ILEI-sekcioen Togolando. La tria kampo estas tiom vasta, ke prizorgas¸in la estraro de UTE kaj la organiza√o Unu Homaro, UnuPlanedo (HP) . ¯ia tasko estas helpi al UTE kaj al ties sekciojrealigi mondonajn aferojn cele al memstari¸o.

Ne estas silento ankaΩ sur la religia tereno; la Unui¸o deTogolandaj Esperantistoj-Katolikoj (UTEK) disvastigas lalingvon inter katolikoj kaj la katolikismon inter esperantistoj.

Decas mencii ankaΩ la grupon, kiu zorgas en Togolandopri la doktrino de Bruno Gröning kaj ne malaperis spuroj prila Tempa Trako de la germanino Margarete Bettmann.

Al la plej aktivaj fakoj apartenas TIETo, la instrufako de lalanda asocio UTE, TIETTI-Instituto de Esperanto en Togolando,kies celoj estas informi kaj eduki pri la movado esperantistakaj per Esperanto pri temoj eksterlingvaj, ekzemplevivokonceptoj, vegetarismo, intersteno, parapsikologio, jogo,sanzorgo, ktp; organizi Esperanto-kursojn kaj ekzamenojn.

¯ia perioda√o OVo (Ondo da Vero) estas libera tribuno poresperantistoj. Per siaj kvar numeroj retaj kaj du paperaj jareOVo informas, instruas, legigas, ridigas kaj paroligas ankaΩbestojn kaj plantojn per siaj fabloj, fabeloj, ktp.

Necesas viziti Togolandajn klasçambrojn por malkovri lamankon de lernejoj. En unu çambro kutime estas pli ol centjunuloj, kaj multaj devas iri plurajn kilometrojn antaΩ ol atingilernejojn, konstruitajn plejparte el pajlo-plekta√oj. Dumnepluva momento tiom sunas, ke en la klasoj estas varme(pli ol 35 gradoj), kaj dum pluvsezono la klasoj transformi¸asen riveretojn. Lernejojn bezonas la kompatindaj infanoj, kiujne mem elektis veni en tiun çi mondon. Ili estas helpendaj.

TIETo ßatus helpi kaj klopodas havi propran lernejon, kiufunkciu laΩ la le¸oj kaj instruprogramoj en Togolando. Kromeestu instruata ankaΩ Esperanto, unue kiel vivokoncepto, kajposte kiel lingvo.

TIETo alvokas çiujn kunkonstrui tiun lernejon. La legantojsciu, ke eç unu moneron, kiu eble nun ßimas sub lito aΩ englaseto, oni prefere sendu al TIETo, çar en glaseto kaj sub lalito la monero valoras nenion, dum çe TIETo ¸i preparasinfanojn kaj junulojn al ilia estonta vivo. Savante infanojnkaj gejunulojn de analfabeteco ni kontribuas al starigo denova mondo-ordo! Ni faru tion.

Per granda sinofero de Hans Bakker, mono estas kolektitakaj la lernejo estas nun konstruata. ian progreson vi povasvidi vizitante la retpa¸on: http://www.esperanto-nederland.nl/togo/bouw.htm. En septembro 2004 la lernejo malfermossiajn pordojn al la infanoj. Pli da helpoj estas bezonataj porfinkonstrui la lernejon kaj funkciigi ¸in .

Pliaj informoj estas riceveblaj çe: TIETo, B.P. 13 169, Lomé,Togo, retpoßto: [email protected], aΩ çe: Stichting "Een schoolin Togo", Hans Bakker, Kastelenstraat 231, NL 1082 EGAmsterdam, Nederlando, rete: [email protected]

Bona espero en Suda AfrikoEsperanto-Asocio de Suda Afriko (EASA) grupigas

esperantistojn de la landoj de Suda Afriko, precipeSudafriko kaj Zimbabvo. BedaΩrinde, tre malfacilas la situacioen Zimbabvo kaj multaj el niaj samideanoj tie estas subçiutaga minaco. Pruvo estis okaza√oj de la pasinta novembro,kiam oni malliberigis tri junajn samideanojn en Harare,rifu¸intojn de aliaj afrikaj landoj. Bonßance UEA akceptis helpial ilia liberigo. Feliçe en Sudafriko la situacio estas pli bona.Tio allogas eksterlandajn vizitantojn kaj ebligis niajnaktiva√ojn: en 2003 ni presigis novajn kolorajn informilojn,kunlabore kun ILEI, ni varbis dum la jara konferenco deinternacia federacio de lingvoinstruistoj, kie okazis duprelegoj pri Esperanto kaj ekspozicio pri Indi¸enaj Dialogojkun diskuttablo. Ni ekigis kunlaboron kun grupoj kiuj apogasmultlingvecon en Sudafriko (MAG) kaj dissendis nova√leteronal interesitoj en la angla, por ke ili vidu la utilecon deEsperanto. Ni aperigis duonpa¸an artikolon en Sowetagazeto Jozi News kaj komencis kompletigi nian informadonper interreto (www.esperanto.za.org). En Soweto ni starigisnovajn kursojn kaj daΩrigas korespondan kurson. Fine de2003 ni okazigis ekzamenon laΩ la reguloj de UEA.

Ni aperigas la revuon Bona Espero, kies lasta numeroenhavis historion de nia movado, verkitan de eminentasudafrika esperantisto Edwin de Kock. En majo 2003 niokazigis mini-kongreson en Soweto kaj ni planas pli grandantutafrikan kongreson por marto 2004. Ni tamen sukcesissendi unu el niaj junaj lernintoj, Clement Mokone, al junulararenkonti¸o Festo en Francio. Post sukceso en elementaekzameno, Clement estis lotumita kiel gajninto de niakonkurso kaj la asocio donacis al li la flugon kaj la kostojn.

Magali von Blottnitz, sekretario, Esperanto-Asocio de SudaAfriko 6, Dulwich Green Boundary Road Newlands 7700South Africa, Tel.: +27 21 685 3979, e-poßto: [email protected]

Jubilea festo en KinßasoLa 14-an de decembro 2003 okazis en Kinßaso jubilea festo

de la landa asocio de Kongolanda Demokrata Respubliko,kiu aktivas jam 40 jarojn.

Sesdeko da partoprenantoj aΩdis prelegojn pri la historiode DKEA kaj pri Zamenhof, diskutis, spektis ekspozicion prilibroj kaj vidis filmon pri Jumeiho-terapio. Fine, en tre agrablaetoso okazis koktelo, kun Esperanto-kantoj de s-roj JuniorNgangu kaj Barba Mafuila, kiuj kantis kun gitara akompano.Dum la koktelo oni legis mesa¸ojn ricevitajn okaze de lajubileo de Renato Corsetti, Hans Bakker kaj Molière Ngangu.Multaj partoprenantoj ali¸is al nova E-kurso.

(Barba Mafuila Mavomo)

Juna bando en Ni¸erlandoLa 12-an de decembro 2003 tri junaj esperantistoj de la

çefurbo de Ni¸erlando Niamey – Florent Cluse, ArthurSemedo kaj Mathieu Sediro – kunvenis por diskuti priEsperanto kaj ties disvastigo en la lando. Dum la kunveno,kiun gvidis Florent Cluse, oni konstatis, ke Esperanto estas¸is nun preskaΩ nekonata al multaj ni¸erlandanoj. EnNi¸erlando ekzistas multe da kulturaj mirinda√oj kajEsperanton oni povas ekspluati por teatro, kantoj, kongresoj,kunsidoj ktp.

La junuloj komencis la agadon per ekspozicio en la FrancaKulturcentro, per reklamo en lernejoj kaj per intervjuoj enradio. Tio vekis viglan intereson kaj nun çiudimançekunvenas 12 geklubanoj, kiuj lernas per la Zagreba Metodokaj la libro de Gbeglo Koffi Prenu plu. La klubanoj deziras

Evelyne,Franc,oisekaj Jean Pierrekun la togolanda gastiganto Adje Adjevi


martomartomartomartomarto10-20: Sudamerika rondvoja¸o en Bolivio–

Peruo–Çilio. Esperantotur, str. M.Skl-odowskiej-Curie 10, PL-85-094 Bydgoszcz, Polio. / +48-52-3461151, [email protected]

19-23: Subkontinenta Kongreso en Roodeplaatapud Pretoria, Sudafriko. Axel von Blottnitz, [email protected]

20-28: Voja¸o al 6-a TAKE (Tutamerika Kongresode Esperanto) en Havano-Kubo. Esperantotur(v. 10 mar).

20 mar - 03 apr: Sudamerika rondvoja¸o enLima - Nasca - Arequipa - Kanjono Colca - Arica -Calama - dezerto Salar de Atacama - gejseroj Tatiokaj tra Calama - Antofagusta- Santiago de Chile. Esperantotur (v. 10 mar).

21-27: 6-a Tutamerika Kongreso de Esperantoen Havano, Kubo. Kuba Esperanto-Asocio,poßtfako 5120, CU-10500 Havano, Kubo. +53(7)404484 kaj 53-9102, 33-8729, [email protected]; [email protected]; [email protected]

26 mar - 03 apr: Nacia Kongreso de FrancaFervojista E-Asocio. Denise Rolland, LeBeudrec, FR-56950 Crach, Francio, [email protected]

27-28: Kultura Semajnfino en La Chaux-de-Fonds. Kultura Centro Esperantista, C.P. 311,Postiers 27, CH-2301 La Chaux-de-Fonds, Svisio. / +41-32-9267407, [email protected]

apriloapriloapriloapriloaprilo01-06: Marturisma Internacia Renkonti¸o,

MIRo, en Pula, Kroatio. Kroatia Esperanto-Junulara Asocio, Kneza Mislava 11, HR-10000Zagreb, Kroatio, [email protected],http://www.miro.tk/

05-12: 20-a PSI – Printempa Semajno Internacia,la paska renkonti¸o por la tuta familio, enDuderstadt, Germanio. Wolfgang Bohr,Johannes-Kirschweng-Str. 11, DE-53474 BadNeuenahr-Ahrweiler, Germanio, psi@ esperanto.de; http://www.esperanto.de[psi

06-10: Akirado kaj lernado de du lingvoj kunAnna Löwenstein kaj Renato Corsetti en Bouresse. Kvinpetalo, Esperanto-Centro, Rue du Lavoir,FR-86410 Bouresse, Francio. / +33-(0)549428074, [email protected],h t tp : / /hometown.ao l . com/yannickdum/kvinpetalo.html?f=fs

07-13: 28-a Internacia Junulara Festivalo, IJFen Abetone, Toskanio, Italio. Temo: Muziko kun-igas homojn. Francesco Maurelli , via G. Spon-tini 29, IT-00043 Ciampino (RM), Italio, [email protected], http://iej.esperanto.it/ijf/2004/

08-12: Plurnivela Internacia Kursaro porkomencantoj kaj progresantoj; E-metodiko en LaChaux-de-Fonds, Svislando. Kultura CentroEsperantista (v. 27 mar).

08-15: La 56-a IFEF-Kongreso en Sopron, Hun-gario, organizata de aΩstraj kaj hungaraj fervoj-istoj. 56-a kongreso de IFEF, Alfonz Moró, Olgau. 3, HU-7632 Pécs, Hungario, [email protected]

10-12: 59-a SAT-Amikara Kongreso en LaRoche-sur-Yon (departemento Vendée). Laborista Esperanto-Asocio, 67 Avenue Gambetta,FR-75020 Paris, Francio.

10-17: Infana renkonti¸o en Grezijono. Kastelo Grezijono, FR-49150 Baugé, Francio. +33 02 41 89 10 34, grezijono.kastelo@ free.fr,http://grezijono.kastelo.free.fr

20-24: Shakespeare kaj ∑ekspira√oj de inter-nacia teamo kun praktikado de la lingvo kaj inicadoal jogo en Bouresse. Kvinpetalo (v. 6 apr).

23-25: Junulara Esperanto-Renkonto, JER enHungario (Katicatanya apud Kaposvár). Hungara E-Junularo, Vera Acsádi, [email protected], http://www.esperanto.hu/hej/

24: Dua festa renkonto en Les Brenets okaze de100-jara jubileo de SES, kun ties jubilea ¯enerala

Asembleo en Les Brenets apud LeLocle, kun sekva semajnfina mig-rado sur la monto Tête de Ran. Claude Gacond, Chevreuils 14,2300 La Chaux-de-Fonds, Svislando.24 apr-02 maj: 29-aj E-Tagojde Bydgoszcz kun 25-a AKB-Sesio

kaj kurso de internaciaj Esperanto-voja¸gvidantoj. Esperantotur (v. 10 mar).

27 apr-01 maj: Zamenhof kaj medicino enBouresse. Kvinpetalo (v. 6 apr).

29 apr-02 maj: Seminario pri plilar¸igo de EUen Nova Gorica, Slovenio. Anka Vozlicc, +386-1-7504383, [email protected]

30 apr - 02 maj: La tuta Biblio en Esperanto, enBad Wimpfen, Sud-Germanio. BernhardEichkorn, [email protected]

30 apr-03 maj: 86-a Brita Kongreso deEsperanto en Felixstowe, Britio. EAB,Esperanto-Domo, Station Road, Barlaston, Stoke-on-Trent ST13 9DG, Britio. 0845-230-1887,+44-1782-372141, [email protected]

majomajomajomajomajo01-09: Aroma Jalto 2004: lingva E-festivalo.

Volodimir Viktoroviç Hordijenko, pk. 35, UA-01133Kijiv-133, Ukrainio. (044) 2951701, [email protected]; http://www.aromajalta.by.ru/ [email protected]

07-09: Tut-Kalifornia Esperanto-Konferenco,San Francisco, Kalifornio, Usono. SFERO,[email protected], http://www.esperanto.org/us/SFERO/TKEK2004/

07-09: 5-a Trilanda Renkonti¸o de GermanaEsperanto-Junularo en Heppenheim, Germanio. Inge Simon, [email protected],http://ulrich.matthias.bei.t-online.de/trilanda.htm

08-15: 56-a IFEF-kongreso en Sopron. AlfonzMóró, Olga u. 3. HU-7632 Pécs, Hungario, [email protected], http://www.eventoj.hu/ifef56/

09: EΩropa Bunto: EΩropaskala Manifestacio enStrasburgo por multlingveco. EΩropa Bunto, 6rue J-P Callocâ, F-22000 St-Brieuc, France +3302 96 68 55 21, europa. [email protected], http://europa.bunto.free.fr/

15-18: IFEF-Postkongreso en SzékesfehérvárHungario. Magyar Vasutás Egyesület, Andrássyút 73-75, HU-1062 Budapest, Hungario, [email protected]

15 maj - 07 jun: Voja¸o al 13 landoj deMalgrandaj Antiloj. Esperantotur (v. 10 mar).

16-18: Semajnfina jarkunveno de SATEB (SATen Britio) en Barlaston. AEB (v. 30 apr). [email protected]

18-21: 12-a Çina Xinyang Teo-Festivalo(Esperanto kiel pontlingvo). Zhang Xuesong,Changtaiguan Gongdiansuo, CN-464193 Xinyang,Henan, Çinio. +86-376-8821553, [email protected], http://tefloro.html.533.net/teofestivalo.htm

18-22: 21-a Anhui-a Biera Festivalo kun E-okiel laborlingvo en Hefei urbo. Liu Jianguodirektoro, Hefei Verdstelo Esplora Instituto priTurismo, Langyashan Lu, Changhuai Xincun, B-

MalgraΩ kontrolo kaj komparo kun aliaj kalendaroj ne eblas garantiila fidindecon de çiuj informoj en la kalendaro, pri kiuj respondecasnur la organizantoj. La venonta kalendaro aperos en la julia numero.

Bona tradukmaßino bazi¸assur tradukmemoroEn antaΩa artikolo mi pledis por daΩra tradukado (esperantigo),de aktualaj presti¸aj revuoj (The Economist, Der Spiegel, ktp)kiel strategio survoje al ¸enerala rekono de la esprimpovo kajpontlingva kapableco de E-o, eç en la dinamika mondo de EUkaj internacia politiko. Mi laΩdis Vilhelmon Lutermanon prolia bonega ekzemplo kun Le Monde Diplomatique, sed mi netußis la demandon çu aΩtomata tradukado povus helpi çi-rilate.

Por klarigi, mi rerigardas al la DLT-esplorprojekto de la80-aj jaroj. ¯iaj plej konataj ecoj (vidu la revuonEsperanto 2/03, p. 32; DLT = Distribuita Lingvo-

Tradukado ) estas la principo uzi pontolingvon aΩinterlingvon, kaj la elekto de Esperanto por tiu celo. Enmultlingva mondo, tiu aran¸o draste reduktas la nombronde tradukoj, sed atentu: restas la problemo aΩtomate tradukialtkvalite inter nur du lingvoj. Homoj kiuj nuntempe uzasaΩtomatan tradukservon en la interreto, verßajne konsciaske alta tradukkvalito ankoraΩ mankas. Tio validas por angla-franca, angla-rusa ktp same kiel por angla-Esperanta aΩinverse. La fama reguleco de Esperanto ja ne estas absoluta,sed nur grada avanta¸o kompare al aliaj lingvoj. Do la DLT-teamo, malgraΩ nia okulfrapa arkitekturo, devis siatempevenki la saman teknologian obstaklon kiel aliaj evoluigantojde tradukmaßinoj: Eurotra, Rosetta, IBM ktp. Neniu el ili(Eurotra malgraΩ bud¸eto dekobla de DLT) sukcesis, sed estasinterese indiki la manieron en kiu la teknologio post 1990ßan¸is direkton.

Du revojKonstrui nevenkeblan ßakkomputilon estas defio, aΩ eç

revo, iomete komparebla kun altkvalita tradukmaßino.Sur tiuj du unuavide tute malsamaj esplorterenoj okaziskomuna direktoßan¸o. ¯is antaΩ la fino de la 80-aj jaroj onikonstruis maßinojn kiuj estis regul-bazitaj: oni supozis kenutri komputilojn per ßakreguloj aΩ gramatikreguloj sufiças.Tio klarigas la abundon de lingvistoj, pleje gramatikistoj, enla iama tradukmaßin-evoluigo.

ÇirkaΩ 1990, iom post iom la alpaßo ßan¸i¸is en la direktode grandegaj datumbazoj, en kiuj amaso da historiaj datenoj(kazoj) anstataΩigas la regulojn, almenaΩ ilian çefrolon. Dooni nun komencis enmeti detalajn registra√ojn de çiujmajstraj ßakludoj. Analoge, tradukmaßin-konstruantoj turnissin al la kono de tradukistoj, en la formo de paralelaj korpusoj:vastaj kolektoj de dulingvaj tekstoj – la traduko çiam flankede la fontoteksto. Se la kvanto de tiuj tekstoj estas sufiçegranda (dekoj da milionoj da vortoj), la ¸usta softvarofunkciigos ¸in kvazaΩ ampleksan tradukmemoron kunfrazeologia√oj kaj çiaspecaj çirkaΩtekstoj de vortuzo. Laenorme kreskinta memorkapacito de modernaj komputilojkontribuis al tiu nova direkto. Sed pli esence estas, ke laçiutaga sperto el la laborpraktiko de homaj tradukistoj i¸astio sur kio la plua evoluigo de tradukkomputiloj bazi¸os.

En la jaroj 1988-1990 la DLT-projekto iris en tiu novaesplordirekto de tradukmemoro per paralelaj korpusoj, elkiuj çe DLT çiam unu korpuso estas Esperanta. Victor Sadlerpublikigis faklibron (Working with Analogical Semantics, 1989)pri nia korpus-bazita semantika metodo, kaj mia plano por

la bedaΩrinde ne realigita sekva evoluigfazo (1990-1996)antaΩvidis konsiderindan plentempan dungon de Esperantajtradukistoj, terminologoj ktp en starigota laborcentro en mez-eΩropa urbo.

ObstakloKe ankaΩ la novaj tradukmemor-bazitaj sistemoj ne estas

rapide konstrueblaj, montras la fakto ke is nun ankoraΩneniu firmao surmerkatigis unu, almenaΩ ne çiuflankanaltkvalitan tradukmaßinon por iu ajn teksto. La obstaklo çitie ne estas teknologia, sed pli ¸uste ekonomia: por kolektikaj prizorgi la necesajn grandajn tekstkorpusojn oni bezonastutan stabon de kunlaborantoj, ne kelktempe sed konstante,çar lingvoj (terminaro, esprimaro) iomete ßan¸i¸as çiujare.En kazo de DLT al tio aldoni¸is ke la provizo de jamekzistantaj dulingvaj korpusoj (ekz. angla-Esperanta) estasmulte malpli granda ol çe aliaj lingvoparoj (ekz. angla-franca).Do sukcesplena revivigo de DLT aΩ simila projekto en laestonto, por konstrui komputilan traduksistemon kunEsperanto kiel pontlingvo, forte dependos de la ekzisto degrandegaj kolektoj de tekstoj tradukitaj (el ekz. la angla aΩfranca) en Esperanton. Tradukita literaturo (beletro) nesufiças. Se la celo estas konstrui tradukkomputilon porçiutaga uzo en ekz. la EU-Komisiono, tiam oni devas unuenutri la tradukmemoron per aktualaj tekstoj proksimaj al laagadterenoj de tia organizo.

SimbiozoTiumaniere, multajn jarojn permane traduki finfine

kondukos al konstruado de preskaΩ perfekta traduk-aΩtomato. Se tiu perspektivo ne sufiçe kontentigas vin, jenalia flanko de la afero: duonvoje, intertempe pretigotaduonaΩtomato helpos la homajn tradukistojn fari la laboronpli facila. Ne forgesu ke hodiaΩ la plimulto de komercaj kajpublikservaj tradukburooj jam uzas tradukhelpilan softvaron,kiel enkomputiligitajn vortarojn kaj terminarojn, sed ofteankaΩ kun ia formo de komuna tradukmemoro, tiel ke junajtradukistoj utiligas la sperton de siaj superaj kolegoj, kajkomuna stilo aΩ termin-uzo rezultos ene de la samatradukprojekto. AnkaΩ en Esperantio trezoro de di¸itajtradukhelpiloj estas uzebla. Mi mencias nur la ampleksangermana-Esperantan vortaron de Thomas Schütz kun 41 000Esperantaj enirvortoj, inkl. kunmetojn (vidu retejonwww.thschuetz.de/computer/vortaro).

La longe atendita tradukkomputilo bazi¸os sur tradukistalerteco – kaj inverse. Tiela simbiozo inter homa tradukistokaj tradukmaßino estas realisma antaΩvido por la nuna kajsekva jardekoj. Toon Witkam

Toon Witkam


Qu 3-105#, CN-230011, Hefei, Çinio. +86-551-4484370, +86-551-4210414, [email protected]

21-22: Esperanto por komencantoj. Intensajsemajnfinaj Esperanto-kursoj çe VHS Düsseldorf,Germanio. Harald Schmitz, [email protected]

22-23: Kultura Semajnfino pri Ruslando kunAnatolo Gonçarov en La Chaux-de-Fonds. Kultura Centro Esperantista (v. 27 mar).

23-26: Komuna Skotlanda-Brita E-Kongresoen Glasgovo. Esperanto-House (v. 16 maj).

27-31: Tagoj de Kijivo, Ukrainio. MikaeloLineckij, p.k. 91, Kiev-201, UA-04201, Ukrainio.Tel: +380-44-4320743, [email protected] aΩ MikaeloLineckij, [email protected], http://www.espero.kiev.ua/

27-31: 9-a “Radiocamp am Bodensee”. Laliberaj radioj el Baden-Württemberg, Germanio. Konrad Gramelspacher, [email protected],http://www.grunern.de/radiokampo2004/

28-29: Esperanto por progresintoj. Intensajsemajnfinaj E-kursoj çe VHS Düsseldorf,Germanio. Harald Schmitz, (v. 21 maj).

28-30: SKEF-Kongreso en Brezová pod Bradlom,Slovakio. Mária Tomasovicová, +421 903528 175, [email protected]

28-31: 81-a Germana Esperanto-Kongreso enNeubrandenburg (Meklenburgio-AntaΩpomerio). Germana Esperanto-Asocio, Immentahlstr. 3,DE-79104 Freiburg, Germanio. +49-761-289299, Germana Esperanto-Asocio, [email protected], http://www.esperanto.de/gek/

29-30: Valencia-Murcia E-kongreso en Chesteapud Valencio, Hispanio. http://www.infonegocio.com/augustocasquero/cheste.htm

31 maj - 04 jun: Ripozo çe la Balta Maro(proksime al Stralsund). Gunter Ebert,Sanddornweg 62, DE-18439 Stralsund, Germanio. +49-3831-490003, [email protected]

juniojuniojuniojuniojunio11-18: Busvoja¸o al 14-a EΩropa E-Forumo

en Benelukso. Esperantotur (v. 10 mar).12-13: 52-a Kongreso de Esperantistoj en

Kansajo, Japanio, [email protected]: Ora Somero 2 – Instru-ripoz-familia

renkonti¸o apud Poltavo, Ukrainio, gvidata deVladimir Soroka. www.espero.kiev.ua

21 jun - 16 jul: Busvoja¸o al Nordkapp kaj 40-a BET (Baltaj E-Tagoj) en Litovio. Esperantotur(v. 10 mar).

22-27: Folklora renkonti¸o en bieno ∑lokenbeka. Mara Timermane, Kr. Valdemara 145/1-32, LV-1013 Riga, Latvio. +371-911 5413, [email protected]

30 jun - 04 jul: Frusomera Renkonti¸oEsperanta, ∑okanta Obstinulojn (E-kvizaokaza√o kun premioj). Marian Zdankowski, ul.Limanowskiego 4, PL-10-343-Olsztyn, Pollando, [email protected] aΩ [email protected],http://www.ols.vectranet.pl/~avolamer/esperanto/

juliojuliojuliojuliojulio02-08: REJo-3 – Renkonti¸o de E-Junularo en

Kievo, Ukrainio. Temo:Esperanto – kulturperanto. Mikaelo Lineckij, ab.k.140,04201 Kijiv, Ukrainio. (044)432 07 43, [email protected]; [email protected];http://www.espero. kiev.ua/events_rejo-3_es.html

03: Memorfesto de Seula Esperanto-Kulturcentro, Koreio. kaj gratulmesa¸oj:[email protected], http://www.esperanto.co.kr/

3-10: la 57-a kongreso de IKUE (katolikoj) enLitovia apudmara urbo Kretinga.

03-16: Busvoja¸o al 57-a IKUE-Kongreso enKretinga (Litovio) kaj 40-a BET (Baltaj Esperanto-Tagoj) en Litovio. Esperantotur (v. 10 mar).

03 jul-21 aΩg: Somersta¸oj en Grezijono (v. 10apr).

05-10: Naturamika Semajno en Grindelvaldo(Berna Kantono) kun Francisko Degoul. Kultura Centro Esperantista (v. 27 mar).

05-23: NASK 2004 çe la interkultura altlernejoThe School for International Training (LaAltlernejo por Internacia Trejnado) en nordorientaregiono de Usono. Haveblas stipendioj. Ellen M.Eddy, 11736 Scott Creek Drive SW, Olympia WA98512 Usono 360-754-4563, [email protected]; http://www.sit.edu/esperanto/index.html

06-09: AntaΩkongreso de IJK en Peterburg/Leningrad. LKK de IJK, Slavik Ivanov, http://www.tejo.org/ijk/ak-spb.php

07-11: Vivo kaj historio de pupoj kajvestokudrado kun Evelyne Boilaux kaj HartmutFielmann en Bouresse. Kvinpetalo (v. 06 apr).

10: Festivalo pri fißista supo en Baja, Hungario, [email protected], http://www.bereczki-baja.sulinet.hu/esper/fishsup/

10-17: 60-a IJK, Internacia Junulara Kongresoen ripozejo Berjozka apud Kovrov(regiono Vladimir), Rusio. LKKde IJK, Slavik Ivanov, [email protected], http://www.tejo.org/vikio/ijk_2004; http://www.tejo.org/rejm/ijk/index.php.

10-18: 40-aj jubileaj Baltiaj Esperanto-Tagoj(BET-40) en urbeto Birshtona, 40 km de Kauno. Litova Esperanto-Asocio: p.k. 167, LT-44287Kaunas, Litovio. 370-37-228616, [email protected]

13-18: Plurnivela Internacia Kursaro, unuasemajno en La Chaux-de-Fonds. Kultura CentroEsperantista (v. 27 mar).

16-20: Verda Kantofesto en Tukums. MaraTimermane (v. 22 jun).

17-21: 1-a Kongreso de Internacia Esperanto-Turismo en Malbork, Pollando, [email protected]; http://www.malbork.pl/en/index_en.php?k=3&p=1.

17-23: Internacia Esperanto-Konferenco deOSIEK - Esperanta gazetaro, Pécs, Hungario. Orbis Pictus de Vißnja Brankovic, Via Parini 5, IT-34 129 Trieste, Italio. / +39-040-767875, [email protected], http://www.osiek.org.

18-22: 39-a Brazila Kongreso de Esperantokaj 24-a Brazila E-ista Junulara Kongreso enMaceio. Temo: Esperanto en Lernejo. AAE, C.P.396, BR-57020-970 Maceió/AL. (02182) 324-

2979, [email protected], www.esperanto.org.br

18-24: SEZAM-3 apud Volgograd, Rusio. EduardKolosov, [email protected], http://www.stelaro.by.ru/sezam/index_esp.html

19-21: Postkongreso de IJK en Çeboksari. LKK de IJK, Slavik Ivanov, http://www.tejo.org/rejm/ijk/index.php

20-24: Esperantaj gramatika√oj kiujn Zamenhofne solvis, kun tasketoj por la kursanoj en Bouresse,kun Wim Jansen. Kvinpetalo (v. 06 apr).

20-25: Plurnivela Internacia Kursaro, duasemajno en La Chaux-de-Fonds. Kultura CentroEsperantista (v. 27 mar).

23-29: Internacia Junulara Semajno (IJS) enHungario. Hungara E-Junularo, p.k. 87, HU-1675 Budapest, Hungario, [email protected];h t t p : / / w w w . e s p e r a n t o . h u / h e j / i n d e x .php?lang=esperanto&encoding=u&section=arangxoj

23 jul - 01 aΩg: Flugvoja¸o al 89-a UniversalaKongreso en Pekino, Çinio kaj al 14-a InternaciaEsperanto-Kongreso, kun vizitoj al Granda Murokaj Tianjin; diversaj varioj. Esperantotur (v. 10mar).

24-31: 88-a UK en Pekino, Çinio. Kongresa temo:Lingva egaleco en internaciaj rilatoj, UEA (v.la kolofonon), http://www.uea.org/esperanto/index_kongres.html; http://www.espero.com.cn/uk2004/e02-2.htm

29 jul - 08 aΩg: 13-a MELA (MemzorgaLagumado) en Délegyháza, Hungario. Libere senaΩ kun vesta√oj ripozi, akvo- aΩ ßlimbani.(poßtelefonoj) Laca +36-30-2097864, Andi: +36-30-2097864, [email protected], http://www.krokodilo.de/mela/mela.html

31 jul - 07 aΩg: Kristana Kongreso (54-akongreso de KELI) en ripozejo Sola Gratia, Bystricepod Hostynem, Çe≈io. Pavel Polnicky, Lesní 150/VI., CZ-290 01 Podebrady. / +420 325 615 651, cea. [email protected]

31 jul - 08 aΩg: 26-a REF (Renkonto deEsperantistaj Familioj) en Mali Idos , Vojvodino,Serbio. fam. Csöke, II. Rákóczi Ferenc str. 32,YU-24321 Mali Idos , Serbio kaj Montenegro, [email protected]

31 jul - 15 aΩg: Malkovra Agado de Tibeto -karavanado al mistera firsto en Tibeto organizatade çinaj esperantistoj post la 89-a UK en Pekinokun E-o kiel laborlingvo. Liu Jianguo, HefeiVerdstelo Esplora Instituto pri Turismo,Langyashan Lu, Changhuai Xincun, B-Qu 3-105#,CN-230011, Hefei, Çinio. +86-551-4484370, +86-551-4210414, [email protected]

aΩgustoaΩgustoaΩgustoaΩgustoaΩgusto01-07: Internacia Semajno "Eniro al Tibeto"

post 89-a UK kun 5 itineroj kaj 11-gradaj prezoj. Xi'an Zhiyuan Kultura Firmao, Zuo Jun,Jinhuabeilu 2hao nanlou 3-302, CN-710032 Xi'an,Çinio. / +86-29-83239619, [email protected] aΩ [email protected]

02-06: Naturamika kaj Romança Semajno enEngadino. Kultura Centro Esperantista (v. 27mar).

06-11: Pri muziko kaj kantoj kun praktikado deEsperanto (Anne-Sophie Markov kaj GuillaumeTernant) en Bouresse. Kvinpetalo (v. 6 apr).

06-31: Busvoja¸o al Afriko kaj al 6-a EΩropuniaEsperanto-Kongreso en Bilbao, Esperantotur(v. 10 mar).

07-08: La 36-a Korea Kongreso de Esperantoen la Universitato Wonkwang (urbo Iksan,Jonbook). Temo: Esperanto kaj religio, ParkZoung-sook, [email protected];[email protected]; http://www.esperanto.co.kr

07-13: 44-a Esperanto-Somerlernejo en lasidejo de EAB kaj ties biblioteko en Stoke-on-Trent,Britio. Gastpreleganto: Ionel Onet,. AEB (v. 30apr), [email protected]

07-14: Kultura Esperanto-Semajno kaj simpoziopri la esenco kaj estonteco de Esperantio enÇaudefono. Kultura Centro Esperantista (v. 27mar).

07-14: 70-a Internacia Kongreso de BlindajEsperantistoj en Studenta urbo en NovaBeogrado, Serbio kaj Montenegro. NedeljkaLozajic, Husinskih rudara 37/1, 11060 Beograd,Srbija i Crna Gora, [email protected]

09-15: 43-a Esperanto-Somerlernejo enBarlaston. Esperanto-House (v. 16 maj).

14-21: 8-aj Internaciaj Renkonti¸oj dePlouëzec. Jean-Pierre Ducloyer, 8, Rue deMontauban, FR-35750 Iffendic, Francio. /+33-(0)2 99 09 71 92, [email protected]; http://www.plouezec.fr/esperanto.html

14-21: 77-a SAT-Kongreso en Bratislava,Slovakio. KAVA-PECH, Petro Chrdle, CZ-25229Anglická 878, Dobr ichovice, Çehio, PetroChrdle, [email protected], http://www.kava-pech.cz/u/sat.htm

14-21: Seminario por la trejnado de kulturajmana¸eroj (kunlabore kun TEJO) parte enÇaΩdefono. Kultura Centro Esperantista (v. 27mar).

16-27: 38-a Internacia Esperanto-Feriado kunlingvaj kursoj en Kudowa Zdroj, Pollando. Silezia Esperanto-Asocio, str. Dubois 3/1, PL-50-208 Wrocl-aw, Pollando, [email protected], http://vroclavo.republika.pl/

17-22: Malkovro de romanika arto en Piktavio(Poitou) kun Claude Nourmont kaj Brian Moon. Kvinpetalo (v. 6 apr).

21-28: Verda biciklumado en Grezijono (v. 10apr).

22-31: Busvoja¸o al 6-a EΩropunia Esperanto-Kongreso en Bilbao. Esperantotur (v. 10 mar).

25-29: 6-a Esperanta EΩrop-Unia Kongreso(EEU-Kongreso) kaj 63-a Hispana Esperanto-Kongreso en Bilbao (EΩskio-Hispanio). GrupoEsperantista de Bilbao, Barrencalle Barrena 7 - 1

D, ES-48005 Bilbao, Hispanio. +34-944-164492,[email protected]; www.geocities.com/esperantobilbao/eue.htm

septembroseptembroseptembroseptembroseptembro03-06: 72-a Itala Kongreso de Esperanto en

Treviso. Itala E-Federacio, Flavia Del Zilio, viaCapella 17/2, IT-31059Zero Branco (TV) Italio, flavia@[email protected]; [email protected];www.esperanto.it

09-16: Apudbeletro en Esperanto: biografioj,taglibroj, voja¸rakontoj, leterkolektoj en Bouresse,kun Ed Borsboom. Kvinpetalo (v. 6 apr).

10-12: NOREK (Nord-Okcidenta RegionaEsperanto-Konferenco) en Boise, ßtato Idaho,Usono, [email protected], http://www.terpomuloj.org/

10-22: 22-a Çina Templa Foiro en Jiuhua-monto, Sanktejo de Budhismo. Ritaro porKsitigarbha Bodisatvo, Sankta Naski¸tago porKsitigarbha Bodisatvo en Jiuhua monto, Sanktejode Budhismo, kun Esperanto kiel pontlingvo enGuichi de Anhui provinco. Liu Jianguo (v. 31jul).

15-18: 11-a Çina Internacia Kultura Festivalode ToΩfuo/Vegetera√o, 4-a Huainan BagongshanTurisma Festivalo de Çinio kun E-o kiellaborlingvo,okazigota en Huinan-urbo de Anhui-provinco. Liu Jianguo (v. 31 jul).

19: 7-a Esperanta Renkonti¸o de Taguatinga.Temo: Esperanto – ilo por solidara tutmondi¸o.AΩditorio de administrejo de Taguatinga. Taguatinga Esperanto-Klubo, C 12, Ed. ParanoáCenter, sala 112, Taguatinga, BR-72010-120Brasília, DF - Brazilio, [email protected]

24-28: 30-a Internacia Forumo pri Turismo,Edukado kaj Kulturo en Bydgoszcz kaj 5-a BUS deAIS kaj 26-a AKB-Sesio. Esperantotur (v. 10mar).

25-26: Kultura Semajnfino pri muziko,prelegos (kaj kantos) Georg Roessler kaj Jean-Thierry von Bueren en ÇaΩdefono (provizora). Kultura Centro Esperantista (v. 27 mar).

26 sept - 26 okt: Internacia Akrobata kaj CirkaFestivalo de Çinio kun E-o kiel pontlingvo enHefei. Liu Jianguo (v. 31 jul).

oktobrooktobrooktobrooktobrooktobro01-03: 4-a KoKoLoRES (kafoklaço- kaj ludo-

semajnfino) en Herne, Germanio. Samtempeokazos Esperanto-kurso por komencantoj. Petra Dückershoff, [email protected]

01-03: XX-aj Artaj Konfrontoj en EsperantoARKONES 2004 en Poznan, Pollando. Pawel-Janowczyk, ul. Zawady 2/7, PL-61-002 Poznan,Polio. +48-(61)8755879, +48-(602)283242, :[email protected]

01-03: Ora aΩtuno en „ilina, Slovakio. JurajGondzúr, [email protected]

01-07: 55-a Nacia Festo de Çina PopolaRespubliko, Internacia Wushu/Kongfuo Festivalode Çinio (2004.10.01-05) kaj 5-a Konkurso priDrakboatado (2004.10.01-02) kun Esperanto kiellaborlingvo aΩ pontlingvo, okazigota en Hefei. Liu Jianguo (v. 31 jul).

02-09: 12-a Internacia Esperanto-Semajno dela Kulturo kaj Turismo en Salou (Tarragona)

Hispanujo. Luis Serrano Pérez, Apartat 423,ES-08200 Sabadell, Hispanio. (+34) 93 727 5021. +34 93 731 41 11 (krom aΩgusto), http://www.terra.es/personal5/serrano 2003

22-24: Maanshan-a Internacia VersrecitaFestivalo de Çinio kaj Çina Festo de Duobla NaΩo,festo por Respektata Maljunulo kun Esperanto kiellaborlingvo en Maanshan de Anhui-provinco. Liu Jianguo (v. 31 jul).

novembronovembronovembronovembronovembro05-09: STRIGO-10 en Niznij Novgorod, Rusio.

Irina Gonçarova, [email protected]: 6-a Festivalo de Esperantaj Filmoj en

Bratislava. Natasa ·ándorová +421-(0)905-138769, [email protected]

decembrodecembrodecembrodecembrodecembro10-11: AntaΩ-Kristnaskaj Vesperoj en

Bratislava. Alica Komlósiová, [email protected]

27 dec - 03 jan: 21-a Internacia Festivalo(aran¸o por familioj kaj personoj 25 - 55 -jara¸aj)en germana Magdeburg. Kadra temo: Tradicioj. Hans-Dieter Platz (HDP), Postfach 1148, DE-34303 Niedenstein, Germanio. / +49-5624-8007, portebla +49-171-4964558. [email protected], http://www.internacia-festivalo.de/

20052005200520052005martomartomartomartomarto04-08: 4-a Azia Kongreso en Nepalo. ¯enerala

sekretario, s-ro Bharat Ghimire, P.O.Box 180,Kathmandu, Nepalo. nespa_bharat@ hotmail.com

25-30: Boulogne 2005, Esperanto- Memorfestookaze de la centjari¸o de la unua UniversalaKongreso de Esperanto en 1905 en Boulogne-sur-Mer, Francio. [email protected]; http://boulogne2005.online.fr/eo/

majomajomajomajomajo05-08: 82-a Germana Esperanto-Kongreso en

Michelstadt /Odenwald (Heslando). GermanaEsperanto-Asocio (v. 28 maj 2004).

juliojuliojuliojuliojulio09: Festivalo pri fißista supo en Baja, Hungario. http://www.bereczki-baja.sulinet.hu/esper/fishsup/, [email protected]

23-30: 90-a Universala Kongreso deEsperanto, Vilno, Litovio.


Pasintnumere la aΩtoro, renoma svisa psikologo, aliris la mondan lingvoproblemon ella psikologia vidpunkto, kies graveco, liaopinie, ne estas ¸uste taksata. Jen la daΩrigo.

Tute normala progreso II.

Rezisto konfirmas la diagnozonSed eble vi tamen havas dubon pri tio, çu la koncerna

konduto vere estas patologia, kaj vi bezonas konfirmon prila diagnozo. Nu, ni scias, ke unu el la karakterizoj de tiajpatologioj estas rezisto. La persono, kiu havas tiajn patologiajntrajtojn, faras çion ajn eblan por ne konscii, ke li aΩ ßi ne agassane, ke ßi aΩ li povus agi tute alimaniere, multe pli agrable kajefike. Kelkfoje la koncernato tamen agnoskas, ke tia kondutoestas nenormala, sed diras: Jes, mi scias, ke tiel agi estas strange,nenormale, eç patologie, sed alimaniere mi ne povas fari. Tiunrifuzon akcepti, ke la konduto estas nenormala, aΩ la neeblon¸in ßan¸i, oni nomas rezisto.

Nu, estas interese vidi, ke la maniero, laΩ kiu lingvakomunikado estas organizita en nia mondo, havas çiujnkarakterizojn de patologia konduto. Esperanto ekzistas. ¯iebligas komuniki multe malpli multekoste ol samtempainterpretado, multe pli juste ol la angla, multe pli komforte oliu ajn alia lingvo, kaj tio eblas post multe pli eta investo entempon, monon kaj energion fare de la komunikontoj kaj farede la ßtato. Alivorte, ¸i estas la rekta vojo por kontentigi labezonon. Sed anstataΩ uzi ¸in, la socio elektas tre komplikankaj multekostan vojon. ¯i devigas milionojn da infanoj studidum jaroj kaj jaroj fremdajn lingvojn tiel malfacilajn, ke nurunu el cent, meznombre, en EΩropo, unu el mil en Azio,kapablas efike uzi la lingvon fine de la studoj. Post kiam estisinvestitaj tiom da penoj, da nerva energio, da tempo kaj damono en tiun lingvoinstruadon, montri¸as, ke oni ne solvis laproblemon de malegaleco, kaj ke oni tiel fuße atakis lalingvobarilojn, ke necesas investi ree milionojn kaj milionojnda dolaroj por pretigi tradukojn en dekojn da lingvoj kaj porprizorgi la samtempan interpretadon, sen kiu la komunikontojne povus interkompreni¸i. Tio estas freneza. Estas freneze uzisian tempon, sian monon, sian penon en tiel fußa, tiel neefikamaniero, kiam eblas tion eviti. Jam per tio la socio montras sinpatologia.

Sed kio konfirmas, ke temas pri aΩtenta psikopatologio, tioestas la fakto, ke, se vi atentigas pri la afero la √urnalistojn, la

decidantojn, la gravulojn, la respondec-ulojn pri la organizado de la socia

vivo, kaj provas vidigi al ili, ke lasistemo estas freneza, kaj keekzistas mense sana manierokomuniki, multe pli facile ating-ebla, tiam vi estigas reziston. La

homoj rifuzas konsideri vianatentigon, ili rifuzas esplori la

aferon, ili forbalaas la atestojn kajla pruvojn, antaΩ ol konati¸i kun ili.

Tiu vorto antaΩ estas grava, çar ¸iestas la pruvo, ke la diagnozo estas

¸usta, ¸i atestas pri la rezisto. Larespondeculoj de la socio

preferas ne scii, ke ekzistasalia maniero komunikiinterpopole, ol tiu, kiun ilitrudas al la miliardoj dateranoj. Ili timas alfronti la

veron. Kaj çar ili ne volas vidi, ke ili timas, kio estas plia pruvopri la neΩroza, patologia karaktero de ilia konduto, ili uzas çiajnpretekstojn por ne malfermi la dosieron. La gravuloj do rifuzasion ne sciante, ke ili rifuzas; ili timas nesciante, ke ili timas; ilikaΩzas embarason, maljustecon, frustron, kaj nenecesajnpenadon, elspezadon, impostojn, komplika√ojn çiaspecajn, kajkonsiderindan kvanton da suferoj (mi aludas i.a. al rifu¸intoj,por kiuj la manko de lingva komunikado ofte estas kaΩzo detre konkretaj suferoj), ili kaΩzas çion çi ne sciante, ke ili tionkaΩzas. Temas pri vere serioza, severa psikopatologio socia.Sed tre malmultaj personoj tion rimarkas kaj komprenas.

TabuoFakte, tabuo tußas la tutan kampon de interpopola kaj

interßtata lingva komunikado. Se vi studas la dokumentojn,kiuj estas produktataj tiukampe, vi konstatas, ke multe pli ol99 procentoj prezenti¸as, kvazaΩ Esperanto ne ekzistus, kvazaΩla homaro havus neniun sperton pri alia maniero internaciekomuniki ol la kutimaj per tradukado, interpretado aΩ la uzode presti¸a nacia lingvo kiel la angla. Esperanto estas tabua.Oni ree tion vidis en Bruselo, en la EΩropa Parlamento, dumkunsido de la t.n. Institucia Komisiono, kiu pritraktis lademandon pri (ne)komunikado en EΩropa Unio. Kio pruvas, ketemas pri io tabua, estas la rifuzo kompari.

En scienco, kiam oni volas scii pri la valoro de io, oni çiamkomparas al referenco. AntaΩ ol decidi pri nova medikamento,oni komparas ian efikecon al jam konataj substancoj. Kaj kiamoni decidis fari tiun aΩ alian grandan laboron, ekzemplekonstrui novan stadionon, kion oni faras? Oni lanças ofert-alvokon. Oni proponas al la diversaj firmaoj submeti projekton,kaj oni komparas la diversajn ofertojn por akcepti la plej racianrilate al iaj kostoj kaj al la aliaj kriterioj, kiujn necesas konsideri.Tio estas la normala proceduro. Fakte ekzistas tuta sciencametodo pri la arto decidi elektante la plej bonan manieronatingi difinitan celon. Tiun sciencan metodon oni nomasoperacia esplorado (operations research, recherche opération-nelle). i naski¸is dum la dua mondmilito kiel maniero elekti laplej bonan vojon por transporti varojn aΩ homojn plej rapidekaj kun malplej da risko. Nu, se oni aplikas la regulojn deoperacia esplorado al la lingvoproblemo, oni konstatas, ke, elçiuj rimedoj nuntempe observeblaj en la praktiko, laoptimuma por atingi la celon estas Esperanto. Sed por tiontrovi, necesas kompari la diversajn sistemojn unu al la aliaj,do vidi objektive, en la praktiko (surterene, kiel oni nun diras),kiel Esperanto prezenti¸as kompare al gestoj, al balbutadoen lingvo malbone regata, al la uzo de la angla, al tradukadode dokumentoj kaj interpretado de paroladoj, çu samtempa,çu posta, al uzo de la latina, ktp. Nur tia komparo ebligaskonkludi, kiu estas la plej bona sistemo.

Sed kvankam miloj kaj miloj da pa¸oj trovi¸as endokumentoj pri la lingva situacio, jen en UN, jen en EΩropaUnio, jen en lingvikaj fakoj de universitatoj ktp, la dokumentoj,kiuj aliras la problemon surbaze de komparo inkluzivantaEsperanton estas malpli nombraj ol la fingroj de unu homo.Çar komparo de la diversaj eblaj solvoj al problemo estas iotiel ofta alikampe, ia foresto en la kampo de internacia lingvakomunikado pruvas, ke agas tabuo.

En kio radikas la tabuo?Kial tiu patologia aliro al la lingvoproblemo? Denove la kaΩzoj

estas multaj. Estas politikaj kaΩzoj. La ideo, ke la intelekteplej netalentaj individuoj povu senbare komuniki de popolo alpopolo, malplaças al multaj ßtatoj. Estas sociaj kaΩzoj. Tiu samaeblo malplaças al la privilegiitaj sociaj tavoloj. Homoj, kiuj sciassufiçe bone la anglan aΩ alian gravan lingvon, havas multajnavanta¸ojn super homoj, kiuj scipovas nur kelkajn lokajnlingvojn, ili tute ne deziras perdi tiujn avanta¸ojn. Tio estasaparte videbla en la t.n. Tria Mondo.

Sed mi opinias, ke la çefaj kaΩzoj de la tabuo estas psikaj. Lakerno de la problemo kußas en la emocia pezo, ßargo, etoso dela koncepto lingvo, en ¸ia povo vibrigi tre profundajn fibrojnde nia animo. Ni pensas per konceptoj aΩ vortoj. Kaj la vortojaΩ konceptoj ne estas nur intelektaj aferoj, ili havas ianemocian, ian sentan etoson. Ne çiuj, sed multaj. Se mi dirasmilito aΩ mono aΩ patrino aΩ sekso aΩ atomenergio, io vibrasprofunde en vi, kvankam vi tion enerale ne konscias. Alivorte,ni ne estas indiferentaj fronte al granda parto de niaj konceptoj,çefe al tiuj, kiuj estas iel ligitaj al niaj deziroj, bezonoj, aspiroj,plezuroj, suferoj, potenco ktp.

Inter tiuj konceptoj kun forta emocia etoso trovi¸as lakoncepto lingvo. Kial? Çar la lingvo elvokas la fakton kapablikomprenigi sin, kaj la eblo esti komprenata estas unu el la plejbazaj deziroj de çiu homo. Kiam mi havas ian turmentanzorgon, aΩ suferon, se mi povas paroli pri i al iu, kiu aΩskultosmin kaj reagos komprene, mi sentos min helpata, okazos iakundivido de la zorgo aΩ de la sufero, tiel ke mi ne plu sentosmin sola, mi fartos pli bone kun i. Kiam bebo suferas kaj krias,tre ofte, pro nekompreno, la reago de la apuda plenkreskulomistrafas, aΩ tute ne venas reago, krom, surviza¸e, esprimo desenhelpeco. Sed kiam la infaneto akiris lingvon, kaj povas diri:Doloras al mi en la orelo, la reago de la plenkreskulo estas tutealia. Okazas vera komunikado, kiu ßan¸as la vivon. Tial ke tiukomunikado plej ofte kaj plej save disvolvi¸as kun la patrino,la emocia etoso de la koncepto lingvo inkluzivas la sentojn prißi. Pro tio la plimulto el la lingvoj diras patrina lingvo, kiamfakte temas pri la gepatra aΩ la media lingvo.

Fakte, akiri lingvon, estas io tute banala. Tio okazas laΩ lanormalaj vojoj de çia lernado. Estas nenio pli mistika enlingvoakirado ol en la asimilado de la kapablo regi aΩtomobilon.Tamen estas grandega diferenco inter la du. Pro la a¸o. Kiamni lernas uzi aΩtomobilon, ni scias, ke ni lernas, kaj ni jam sciasmultegon pri la arto lerni, çar ni vizitadis lernejon multjare kajlernis multon pri lernado. Sed kiam ni akiras la gepatranlingvon, ni absolute ne scias, ke ni lernas. Ni do vivas la aferonkiel miraklan. AntaΩe ni ne povis klare komuniki. Nun ni povasesprimi nin. Jen miraklo, kiu ßan¸as la tutan vivon. Pro tiujcirkonstancoj, en kiuj ni akiras lingvon, lernante sen scii, ke nilernas, ke disvolvi¸as tute banala lernprocezo, la lingvo fari¸asio sankta, io fea, io fabela, io mita. Io, kio situas ekster la kampode racio. Io, pri kies deveno ni scias nenion. Por la plejprofundode nia animo, lingvo estas donaco de la dioj, donacosupernatura. Neniu homo rajtas ßan¸i in. Neniu rajtas libervolekaj racie enmiksi sin en ion lingvan.

Vidu, kiel emocie la homoj reagas, kiam aperas propono ßan¸ila ortografion. Rigardu atente la argumentojn, kaj vi vidos, kenenio vere racia intervenas tie. Temas simple pri emocioj, laemocioj, kiujn çiam vibrigas la koncepto lingvo.

Kaßita aΩtoritata mesa¸oTiu kerna sento pri lingvo kiel io mita, donita de la dioj, kaj

do sankta kaj netußebla, estas la plej kerna ero de la emociaaΩro de la koncepto lingvo. Al tiu kerno aldoni¸as la fakto, kela koncepto lingvo elvokas la plej unuajn rilatojn en la familio,çefe tiujn kun la patrino. Sed super tiuj du tavoloj alvenas tria:

la rilato kun aΩtoritato. En latransdono de lingvo al infanoj,estas kaßita mesa¸o, kiun onipraktike neniam eksplicas. Kajtiu mesa¸o estas terure dikta-tora.

Fakte ¸i diktas larespektivan situacion deinfano kaj plenkreskuloen la socio. Kiam infanoparolas ne¸uste, onikorektas ¸in, almenaΩ ekde kiam ¸i vizitadaslernejon. Se oni ne korektas¸in, oni ridas aΩ mokas, aΩridetas signife. Kia ajn lareago, ¸i sentigas al la etulo, ke,kiam i uzas tian formon, diferencan de la gramatike aΩ vortare¸usta, ¸i trovi¸as ekster la normo. Se eta franclingvano dirasplus bon, oni diras al li: Ne tiel oni diras, oni diras "meilleur".Eble ankaΩ en la germana oni ne rajtas diri mehr gut aΩ guteraΩ gueter kaj verßajne infanoj uzas tiajn formojn. Tiam oni ilinkorektas per frazo kiel: Ne tiel. Oni diras "besser".

Kion tio signifas por la profundo de la psiko? Tio transdonaskaßitan mesa¸on, jene: Ne fidu vian spontanan, naturantendencon, kiu igas vin eneraligi lingvan trajton, kiun vi rimarkis.Ne fidu vian logikon. Ne fidu la racion. Ne fidu viajn refleksojn,vian instinkton. Ne fidu vin mem. Obeu nin, eç se nia sistemoestas absolute neracia, malsa¸a.

Por la infanoj ja la lingvo estas esence komunikilo. La unuaßtupo en ilia pensado do estas: Se oni komprenas min, estasen ordo. Lingvo ja estas farita por ke ni interkompreni¸u. Sed lareagoj de la medio pli kaj pli sendas la mesa¸on: Lingvo neestas io elpensita por interkompreni¸i. Lingvo estas kampo, enkiu oni lernas konformigi sin al la arbitraj, neklarigeblaj postulojde la grandularo. En lingvo estas tabuoj, kiujn neniu povaspravigi. Se infano, kiu volas esprimi la ideon li venis, diras erkommte, il a venu, he comed, oni atentigas in, ke i devus dirier kam, il est venu, he came. Se tiam ¸i demandas: kial? Neeblas doni al li racian respondon. Oni povas nur diri: çar estastiel. Kaj tio subkomprenigas, ke la lingvo estas io regata denekompreneblaj le¸oj, neniam klarigataj, kiuj radikas en lapratempo. Respekto al la praavoj aΩ al la dioj, kiuj donis lalingvon, estas pli grava ol logiko, ol racio, ol tendencojspontanaj, instinktaj, do ol individua homa naturo.

Esperanto fußas çion çi. ¯i naski¸is antaΩ ne tre longe. Tioestas sakrilegio. Lingvo ne rajtas esti juna. Lingvo estas iosankta, transdonita de la praavoj aΩ de la dioj, ne io, kio povasesti¸i nuntempe. Kaj oni diras, ke tiu lingvo ne havas esceptojn,tio estas krimo! Se oni povas sekvi sian naturon, sian logikonpor esprimi sin, kio restos el la aΩtoritato de la prauloj? TialEsperanto kaΩzas terurajn timojn en la profundo de la psiko.¯i riskas perdigi al nia gepatra lingvo ian mitan, sanktan, feankarakteron. i relativigas in, dum viglas emocia bezono, ke lagepatra lingvo estu io absoluta. Necesas çiarimede haltigi iandisvastigon. Kaj necesas çiarimede agi, por ke oni ne esplorupri ¸i. Oni eble vidus, ke lingvo ne estas tio, kion ni kredas, kajtiel oni subfosus la bazon de la sociaj rilatoj. La afero estas troemocia, por ke oni akceptu trankvile, objektive, science studi¸in. Kaj trankvile, objektive studi la reagojn al ¸i.

MonstroKrome, Esperanto aperas kiel monstro, çar oni diras, ke ¸in

kreis unu viro. Alivorte, ¸i havas patron, sed ne patrinon.¯i estas la monstra produkta√o de iu soleca perversulo. Al tiuideo kontribuas multaj difinoj, troveblaj en vortaroj,enciklopedioj, prilingvaj libroj aΩ esperantistaj informiloj, laΩ

Claude Piron


Nova libro de produktema amatoroKonciza etimologia vortaro. André Cherpillod. Roterdamo: UEA, 2003. 503p. ISBN 92 9017 0824. 21cm. Prezo: € € € € € 19,80 (broß.), 24,90 (bind.). Triona rabato ekde tri ekz.

Jen nova libro de la produktema Cherpillod, kiu rangos kuntiu de Vilborg kiel unu el LA du etimologiaj vortaroj deEsperanto. Rimarkinde estas ke tiu verko estis aΩtorita de

"amatoro". Oni ¸enerale fidas nur profesiajn instruitojn, t.e.profesorojn: tiu banala vero ne validos post Cherpillod. Onisubite konscii¸as ke Markso mokis profesorojn, kaj ke Marksokaj Ricardo kaj Quesnay estis amatoroj, en lingvistiko ankaΩBenjamin Wharf estis tia.

Unu el la karakteriza√oj de tiu çi vortaro estas ke la etimojestas donitaj en siaj originalaj literaj kostumoj, kaj la aΩtoromem pri tio fieras. Tio tamen ne estus sa¸a, la Esperantaleganta publiko ne estas tiel vasta; kiom estus kiuj sentas sinkomfortaj pri tiuj esoteraj signoj? Kiuj scias kompreni ilin, povasfacile diveni la originajn se vestite latine. La efiko ne justigasla koston. Ties alia kvalifiko estas ¸ia koncizeco, kiel la titolomontras: el kio la denseco de ¸ia enhavo, aΩ informokvanto.

Çiuj ne povas ne admiri la erudicion de la aΩtoro, sed malicajlegantoj pensus ke tio ne necese signifas kreemon kaj ke temasnur pri fizika streçado. Ne, ne, tio estus sakrilegio.Erudiciuloj ekspozicias kion ili elçerpis el miloj kajdekmiloj da libroj. Tiaj libroj estas oportunaj entio ke ili ßparigas la penon de ordinaraj homoj:kompreneble tio estas jam grandega atingo kajmeritas la dankon de la publiko. Tiu çi recenzantoestas unu el tiuj dankantoj. La promena foliumadoestas vera ¸uo simila al la gastronomia.

Oni ofte neglektas la neceson de la serço pri laenirvojoj de tiuj etimoj en Esperanton. Pensu prila pionira klopodo de la aΩtoroj de la oksfordajvortaroj. Ili ne vane portas la ßildon "sur historiajprincipoj": oni precize povas scii kio estis la plejmalnova dokumenta spuro de iu ajn angla vorto- "ajn" estas kompreneble troigo, mi prolepsealdonu. AnkaΩ Esperantujo bezonas sianoksfordan. La Oksforda ne estas etimologia vortaro, ¸i estas¸enerala vortaro, ne por specialistoj sed por çiuj klerajamatoroj, kiel estas ∑ekspiro, kiu ne estas por ßekspirologoj.Rememorante tion, oni ekscias la taΩgecon de la aserto deCherpillod ke vortaro sen etimologio ne estas vortaro. Jes tioestas Robert kaj Brockhaus, se ne paroli pri Grimm. EnEsperantujo aperas konkurence pli kaj pli grandaj naciaj-Esperantaj vortaroj kaj inverse, sed ili nur trumpetas pri lanombro de kapvortoj: pli grava kaj interesa estus la progresode la metodo (la recenzanto opinias ke la metode vereprogresinta vortaro estus la Esperanta-japana vortaroredaktata de komitato de dek lingvo-sciencistoj kaj -uzantoj,sed bedaΩrinde post atendado de dek jaroj ni eksteruloj nescias kiam i estos preta nek, pro la japana tradicio eviti nomila kulpintojn, kio kaΩzas la prokraston - tiu komitato severeekskluzivas etimologion, cetere). La elstara efikeco deleksikografiaj atingoj de Cherpillod konsistas en tio ke li laboraskiel sola lupo, ne ¸enate de komitato.

Iu asertas ke Esperanto ne postvivos la jaron 2045. Restastamen ar≈eologia tasko dokumenti la historion de esti¸o kaj

formorto de la fenomemo Esperanto, ¸uste kiel oni esploraskaj rekreas tiun de dinosaΩroj. La klopodoj de Esperantajetimologoj tial ne estas vanaj.

Profesoroj rikanas la scivolemon de amatoraj legantojEsperantaj, asertante ke post la vortaro de Vilborg restas neniopor diri, krom peano al Profesoro Vilborg, pri etimologio enEsperantujo kaj ke la tempo spezita pri ¸i estas kompletesenutila, sed vidu, kiom granda estas la amaso da dinosaΩr-amantoj. Tia hobio kontribuas multe pli al la eΩforio de lacirk-postulanta plebo ol instigado de militoj kontraΩ la imperiojde la malbono. Je la fascino de Volapuko, kiu altiras grandannombron da eminentaj esperantistoj, la recenzanto nur gapas:Volapuko neniam estis o sociologia (tiu uzo de la vorto "o"estas de PIV2, Wüster kaj aliaj), kio estas Esperanto, kaj nemeritas esti objekto de ar≈eologio.

∑ajnas ke oni pensas ke Esperantaj radikoj estis rekteenkondukitaj el la fontlingvoj kaj ne dubas la taΩgecon de tiuçi metodo en etimologio. Prenu tamen ekz. la vorton katedralo.

Çiu sentas ke tiu vorto havas parencecon kunkatedro kvankam profesoroj malpermesas kredialie ol ke ili estas sendependaj unu de la alia. Tiusento de amatoroj estas sana kaj natura, kaj onipovus pensi ke la unua estas derivita de la duaper la sufikso -al/, kiu trovi¸as jam en Wüster,poste Karolo Piç (li diras ke li ne estas naturistosed skemisto kaj ke Esperanto estas kibernetikalingvo, kiu reprodukas sisteme lingvajn formojn),kaj André Albault legitimis ¸in per civitaneco.Pensante tion, oni povus hipotezi ¸is ia gradomemsufiçecon de etimologio ene de Esperanto.Bagatela√oj (kvankam la supraj ne estasmalbagatela√oj).

La aΩtoro ekzekutas Bastien per unusola svingode glavo: nur kompara, ne etimologia. La

recenzanto kore dankas la bonan generalon Bastien pro tioke la lia restis longe la sola tia en la tuta Esperantujo, samekiel la Vortaro de Esperanto de Kabe plenigis la breçon ¸is laalveno de PV.

Estas ¸ojige ke li konscience atentas pri la kvanto de lavokaloj: la recenzanto miris je la indiferento de eΩropanoj -ne profesoroj sed ordinaruloj - pri tiu punkto krom, eble, çe lagermanoj kiuj havas longan kaj mallongan vokalojn fonemedistingitajn (Robert kaj Webster ignoras ¸in). Pri la helena, line estas tiel asidua kiel pri latino, ekz. luo s.v., ne sub voce sedsub la vorto, paralizi. Kiel Homero li ankaΩ dormetas: ekz. omneskun senmakrona e, s.v. omnibuso (makrono, longvokala signo,ne estas en PIV2 sed jes en la ßerpijoda, aΩ ßerpijoa). AnkaΩbona estas markado de la akcento en la rusa, kaj distingo dela lar¸a kaj mallar¸a e kaj o en la itala.

Sporade trovataj skatoletoj da notoj kiel homonimoj fine dela litero H estas oportunaj, kompreneble por ßtopi la vakuonde restanta blanka spaco sur folioj, sed la hebrea alfabeto neestas trovebla rilate al H sed çefine de F. Diablo scias kial.

Yamasaki Seikô

kiuj Esperanto estis kreita de Zamenhof en 1887. Fakte,Esperanto ne krei¸is en 1887. En 1887 aperis semo de lingvo,kiu dum multaj jaroj kreskis kaj transformi¸is en la menso deZamenhof kaj sur liaj kajeroj. Post tiu longa procezo, kiu estaskomparebla al la procezo per kiu laΩgrade krei¸as semo enplanto, la projekto publiki¸is, tio signifas, la semo estis √etita.Sed tiu semo povis i¸i io vivanta nur se grundo akceptis ¸in.Kaj tiu grundo estas la patrino de Esperanto, tio estas lakomunumo de tiuj unuaj vastkoraj idealistoj, kiuj akceptis lasemon, kaj provizis ¸in per la medio, en kiu ¸i povis kreski,transformi¸i kaj fari¸i io sufiçe vivkapabla por vivteni sinsendepende de iu ajn individuo.

Esperanto, kia ni uzas in nun, ne estas la verko de Zamenhof,¸i estas lingvo, kiu disvolvi¸is surbaze de la projekto deZamenhof per jarcento da konstanta uzado inter homoj egediversaj. ¯i estas lingvo, kiu disvolvi¸is tute nature, per uzado,per verkado, per alterno de proponoj kaj kontraΩproponoj, plejofte nekonsciaj. i ne estas monstro, kiun estigis iu homo sola,¸i havas patron, jes ja, mirindan patron, patron, kiu sukcesismeti en ¸in nekredeble taΩgan vivpotencialon, sed ¸i havasankaΩ patrinon, kiu flegis in ame, kaj kiu, multe pli ol la patrosola povis, donis al ¸i vivon.

Faktoj estas pli obstinaj ol parolojVi vidas, ke la psikologiaj aspektoj de Esperanto, kaj de la

monda lingvoproblemo, estas multe pli kompleksaj ol oniunuavide imagus. En la psiko de la plej multaj individuojtrovi¸as terura rezisto al la ideo mem de lingvo internacia. Protiu rezisto, preskaΩ neniu en la politika, socia kaj intelekta elitoakceptas serene esplori la aferon. Kaj tamen i progresos. Similajkazoj de rezisto al io pli bona, pli oportuna, pli demokratiaabundas en la historio. Plej tipa ekzemplo estas la rezisto enEΩropo, kontraΩ la ciferoj, kiujn ni nun uzas, la hindaj/arabajciferoj: ankaΩ ilin la intelekta elito (kaj ne nur i) sentis sakrilegiokontraΩ la romiaj ciferoj ¸is tiam uzataj. Mi estas konvinkita,ke Esperanto estos ¸enerale akceptita iam. La patologio neeterne estos pli forta ol la kuracaj fortoj, ankaΩ kiuj agas en lasocio. Inter tiuj kuracaj fortoj estas la pli kaj pli bona komprenode la fenomeno Esperanto fare de lingvistoj, ekzemple, kaj demultaj aliaj personoj. Estas ankaΩ la postuloj de la realo. Kiel

VIZITU VIAN PROPRAN DOMONÇE NIEUWE BINNENWEG 176 EN ROTERDAMO DUM

MALFERMA TAGOsabato la 24-a de aprilo 2004 (10h00–17h00)

Zofia Banet-Fornalowapri Stato denia historio-grafio kajVivo de LydiaZamenhof

István Ertl kajaliaj podianoj

diskutos priEΩropo: Sur nur-

angla lingva fun-damento...? de

R. Phillipson

10%-a rabato en la libroservo ekspozicio de valora√ojel la historio de Esperanto senpagaj kafo kaj teo

diris Lincoln oni povas kaßi la veron al parto de la publikodum parto de la tempo. Oni ne povas kaßi la veron al la tutapubliko dum la tuta tempo. Esperanto, se oni komparas ¸in alçiuj aliaj rimedoj intergente komuniki, estas objektive la plejbona, per tre granda distanco, por çiuj kriterioj. Faktoj estas pliobstinaj ol ideoj. La rezisto plu daΩros kaj estos akra, jes ja,certe, eç se nur çar oni povas percepti ion nur kiam oni estastiurilate preta, tiel ke, nuntempe, multaj homoj simple ne aΩdas,kion vi diras pri Esperanto: ilia menso ne estas preta, do viajfrazoj preterpasas sen penetri in. Jes, la rezisto plu estos forta.Sed, kredu min, ¸i ne povos superi. La faktoj venkos. Verovenkos. Esperanto venkos. (fino)

Claude Piron

lerni interkulture lerni interkulture lerni interkulture lerni interkulture

La Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK) trisemajna intensa lernado de Esperanto por komencantoj ¸is akademianoj internaciaj instruistaro kaj studentaro riça vespera kaj semajnfina programo

NASK 2004 okazos denove çe la mondekonata interkultura altlernejo The School forInternational Training en nordorienta Usono.La instruista skipo pretigas trinivelanstudprogramon kiu emfazas aktivan uzadon deEsperanto en interkulturaj komunikado, komprenokaj kunlaboro. Krome estos speciala seminario porEsperanto-instruistoj pri modernaj instrumetodoj.Datoj: 5-23 julio, 2004

Loko: Brattleboro, Vermonto (facile atingeblade Bostono, Novjorko aΩ Hartfordo)Instruistoj: d-ro Duncan Charters (Usono), d-ro Katalin Kováts (Hungario/Nederlando) kajLee Miller (Usono)Kotizoj: lo¸ado en dulitaj çambroj kunman¸oj 700US$; kurskotizo 980US$.Stipendioj haveblas.

Por pliaj informoj: http:www.nask-esperanto.org, aΩskribu al la kunordiganto: Ellen M. Eddy, 11736Scott Creek Drive SW, Olympia WA 98512; tel.(360) 754-4563; fakso: (360) 786-9175; retpoß[email protected]


Faktoplena verko pri la litova historioLitovio dum jarcentoj. Ilustrita historia skizo. Petras âââââeliauskas. Kaunas: Litova E-Asocio, 2002.144p. ISBN 9986 10 1107. 20 cm. Prezo: € € € € € 6,00.

Kiam la greka nacia teamo korbopilkis kontraΩ la litovadum iu internacia çampioneco antaΩ kelkaj jaroj,la greka komentariisto miris pri la simileco inter la

fina√oj de grekaj kaj litovaj nomoj, proponanterektan (lingvistikan) parencecon kiu ligusambaΩ popolojn. Kvankam la novaperinta librode Petras âeliauskas Litovio dum jarcentojprezentas nenian hipotezon pri tia ligo en siaj144 pa¸oj, vi trovos ke ¸i koncize prezentas latutan historion de tiu eks-Soveta kaj baldaΩestonta EU-membroßtato.

La libro komenci¸as per komentoj pri laantikvaj popoloj, kiuj vivis çe la Balta MaroantaΩ 12 jarmiloj kaj fini¸as per detaloj pri lanuntempa politika situacio en Litovio. PreskaΩtriono de la libro estas dediçita al la batalo dela litovoj por sendependeco dum la 20-ajarcento.

Simpatiantojn de la soveta re¸imo mikonsilus preterlasi tiun sekcion. La aΩtoro certene ekzamenas tiun periodon el la tradicia marksistavidpunkto kaj li evidente ne kredas ke la suferoj de ia popoloestas forgesindaj aΩ nemenciindaj.

La ceteraj pa¸oj ekzamenas la litovan historion el politikakaj milita vidpunktoj koncentri¸ante sur la agoj de re¸oj kajestroj kaj prezentante la kulturan produktadon de Litovio

nur supra√e. La libro plenas je bildoj kajdesegna√oj kiuj permesas la tekston vivigi,kvankam mankas anekdotoj laΩ la herodotastilo. Tamen, oni povas trovi diversajninformojn kiuj fojfoje ßajnas humuraj aΩ simplestrangaj. Ekzemple, mi kredas ke la antaΩ-nelonge elektita estro de Kalifornio tremantelegus ke ekstermantoj aperis en Litovio tuj postla 2-a mondmilito. Persone, mi ne komprenaskial la litova lingvo bezonas 258 sinonimojnde la vorto çevalo, sed tio eksplikus kial blankaçevalo aperas en la litova blazono!

¯enerale, Litovio dum jarcentoj prezentasmallongan, faktoplenan version de la litovahistorio, kiu enkondukas la leganton al lakonfliktoj kaj problemoj, kiuj turmentis Litovionkaj ¸iajn najbarojn dum multaj jarcentoj. La

sola problemo estas ke la aΩtoro evitis uzi konjunkciojn interfrazoj kaj, en kelkaj okazoj, tio rezultigas sintaksan idiotismon.

Efthimios Mavrogeorgiadis

Zamenhof vivasLa Zamenhof-strato. Roman Dobrzynski. Verkita laΩ interparoloj kun d-ro L.C. Zaleski-Zamenhof.Kaunas: Ryto varpas, 2003. 288 p. ISBN 9955-9635-1-4. 21cm. Bind. Prezo: € € € € € 18,00.

La Majstro estas la plej konata Zamenhof. Sed pli videbla,çar reale ekzistanta, estas lia nepo, nome doktoroLudoviko Zaleski-Zamenhof, kiu preskaΩ regule

partoprenas la Universalajn Kongresojn. Tiu çi libro unuafojeprezentas lian vivon. Roman Dobrzynski proksimigas lin alni en la formo de intervjuo. Ili komencisinterparoli en 1993 en Litovio, helpe debongusta loka miel-likvoro. La rezulto estasekscite interesa.

Esperanto ne estis jam metita en la lulilon deLudoviko. Sed en 1934 la gepatroj ruze promesiskunpreni lin al la UK en Stokholmo, se li, tiam9-jara, lernos la kongresan lingvon. Li faris – kajkapti¸is de la esperantista etoso. Sekvis lapartopreno en pliaj kongresoj. Kiam en 1937 laUK okazis en Varsovio, Ludoviko ne povis scii,ke tie li lastfoje ludas la rolon de eta princo enEsperantujo. Du jarojn poste germanaj trupojinvadis Pollandon, la nazioj arestis kaj posteekzekutis Adam Zamenhof, la patron. La filodiras: Neniam mi povis liberi¸i de la konvinko,ke pro sia nomo pereis mia patro. Wanda, lapatrino, kaj Ludoviko enpremi¸is en la varsovian getton. Detie la du filinoj de la Majstro, Zofia kaj Lidja, estis en 1942transportitaj al la neniigejo Treblinka. Tiu sorto minacis ankaΩal Ludoviko, sed dank’ al feliça hazardo li sukcesis eskapi dela “transßar¸a placo” kaj reveni unue al la getto, antaΩ ol likaj la patrino dank’ al falsaj identigiloj (laΩ kiuj li nomi¸isKrzysztof Zaleski) povis sin kaßi ekster Varsovio.

Pri la varsovia getto ekzistas abunda literaturo. Tamen,çar ¸i estis surtera infero, atestoj de transvivintoj trovi¸as

nur en limigita nombro. Tial la memoroj de la nepo estasspirhaltige interesa lega√o. Min ili multloke memorigas pri laaΩtobiografio de alia eskapinto el la varsovia getto, larecenzisto Marcel Reich-Ranicki. Lia libro en 1999/2000furore vendi¸is en Germanio.

La libro havas la titolon Zamenhof-strato. Lan-ron 9 de tiu strato en Varsovio iam portis ladomo, en kiu lo¸is Lazaro Zamenhof. En 1942/43 la strato kondukis centmilojn da judoj en ladirekto de vagonaroj al Treblinka. Pri tioenkonduke memorigas la nepo, kiu esprimasla esperon, ke virtuala Zamenhof-stratokonduku la homaron al toleremo, al kompreno,al frateco. La unuopaj postaj çapitroj priskribasla vojon, kiun la intervjuito iris post la milito. Listudis la konstruin¸enieran sciencon kaj, postsia transloki¸o al Francio, komencis imponanprofesian karieron, dum kiu li tutmonde akirisreputacion kiel specialisto pri pontoj kajartefaritaj insuloj. Prembetono fari¸is parto demia vivo… AnkaΩ tiu flanko de la nepo estispreskaΩ nekonata inter la esperantistoj.

Malkovrante ¸in nun, ili kun plezuro legos la memorojn privoja¸oj al ekzemple Brazilo kaj Japanio, la enßovitajnanekdotojn kaj diversajn trafajn komentojn pri la forpasintakomunisma sistemo kaj pri la nuna mondo. Ni multon(re)lernas pri la historia fono de Esperanto, al kiu estas ligitaankaΩ la persono de Ludoviko Zaleski-Zamenhof. Mi is nunne legis tiel klaran kompaktan prezenton de la signifo, kiunkun sia plurismo de lingvoj kaj religioj havis la Litova-PolaRegno en la historio de orienta EΩropo kaj aparte por la esti¸o 66

LA SUBAJN TITOLOJN MENDU ÇE LA LIBROSERVO DE UEA, Nieuwe Binnenweg 176, NL-3015 BJ Rotterdam, Nederlando. Bv. atenti ke al çiuj netaj prezoj de libroj sendotaj al adresojen Eüropa Unio aldoni©as 6%, al tiuj de diskoj, insignoj k.s. 19% pro la aldonvalora imposto.Al çiuj netaj prezoj aldoni©as 10% por sendokostoj (minimume 2,25 eüroj). Antaüdankonpro via mendo! Ìisdata katalogo de haveblaj varoj estas çe http://www.uea.org/katalogo/.

AnstataΩoj por keramikajkrudmaterialoj. EdouardBastarache. Sorel-Tracy: LaaΩtoro, 2003. 299p. ISBN 29805901 7 7. 28cm. Ringe bind.Listo de materialoj, kuningrediencoj kaj kvantoj. € 43,50Dancante kun Barbanjo. EdwinGrobe. Tempe: Arizona Stelo,1997. 20p. 22cm. Kunplekti¸o derememoroj el la lernejana kaj,poste, la instruista vivo de laaΩtoro. € 2,40Diamanto tiel granda kiel Ric-hotelo, La. F. Scott Fitzgerald. Ella angla trad. E. Grobe. Tempe:Arizona Stelo, 1999. 30p. 22cm.Novelo, kiun la siatempaj kritik-istoj trovis konfuza, blasfema kajriproçinde satira pri la riçularo. €3,90Enigmo de l’ ar@neo, La. AbelMontagut. Vieno: IEM, 2003. 279p.ISBN 3 01 000030 8. 23cm.Anonima mortminaco estas labazo de çi tiu kolekto de ret-mesa¸oj – romano kvazaΩ ludo despeguloj konkavaj kaj konveksaj.€ 18,30Esu Esperanto eilinis. AloyzasUrbonas, Povilas Jegorovas.Vilnius: Eldona Instituto priSciencaj kaj Enciklopediaj Libroj,2003. 175p. ISBN 5 420 01528 5.22cm. En la litova. Ilus. Kolektode konversacioj kaj intervjuoj kunfamaj esperantistoj de Litovio kajeksterlando. € 12,00Hispana, kataluna,mangada. Verkoj deDil Avia. Dil Avia(Hirai Jukio). AntaΩ-parolo U. Lins. Oosaka:Riveroj, 2003. 137p.ISBN 4 947691 18 2.21cm. Ilus. Kolekto deeseoj, studoj kaj novel-etoj dise aperintaj enE-perioda√oj. € 7,50Leteroj el Svedio.Harold Brown. Lon-dono: Londona E-Klubo, 2003. 46+4p.ISBN 0 902756 19 2.

21cm. Leteroj de brito lo¸anta enSvedio, unue aperintaj en laBulteno de la Londona E-Klubo.€ 5,70Literatura konkurso “Liro”.Poezia antologieto 1982-2002. Div. Kompilis A. Kor-√enkov. Kaliningrad: Sezonoj,2003. 24p. 20cm. ÇirkaΩ 30originalaj poemoj. € 2,10Lumo nutranta, La. Scienc-fikcia romaneto. Endre Dudich.Budapeßto: HEA, 2003. 106p. ISBN963 571 471 8. 21cm. Çu la Homopovus nutri sin el sunlumo, akvokaj karbondioksido, kiel la verdajplantoj? € 8,40Mia kontrabandulo. Louisa MayAlcott. El la angla trad. E. Grobe.Tempe: Arizona Stelo, 1998. 20p.22cm. Kortußa rakonto pri kredo,amo kaj raso. € 2,70Osm let na cestách po nasiplanete. Maryvonne kaj BrunoRobineau. El Esperanto trad. J.Drahotová. Praha: Volvox Globa-tor, 2003. 170p. ISBN 80 7207 5144. 21cm. Ilus. Çe≈lingva versio dela populara voja¸libro Ili vivis surla tero. € 16,80Pasaulines kalbos beieskant.Aleksandr Dulicenko. El la rusatrad. Ramute Justina Kiburyte.Vilnius: Eldona Instituto priSciencaj kaj Enciklopediaj Libroj,2003. 159p. ISBN 5 420 01526 9.22cm. En la litova. El la serçadode la universala

lingvo aΩ interlingvistiko por çiuj.€ 9,00Plansprachen und elektro-nische Medien. Kompilis D.Blanke. Berlin: Gesellschaft fürInterlinguistik, 2003. 201p. ISSN1432 3567. 30cm. En la germana.Pli ol 10 kontribua√oj al la jarakunveno de la Asocio porInterlingvistiko, 6-8 decembro2002. € 21,00Porjunularaj rakontoj. Boris¬itkov. El la rusa trad. A. Kerbel.Hajfo: La tradukinto, 2004. 205p.21cm. Ringe bind. 8 rakontoj precipe,sed ne nur, por gejunuloj. € 9,90ProCom ’98. Sektion 3 –Terminologiewissenschaft undPlansprachen. Kompilis D.Blanke. Berlin: Gesellschaft fürInterlinguistik, 2003. 160p. ISSN1432 3567. 30cm. En la germana.Sep kontribua√oj al la InternaciaKonferenco Professional Commu-nication and Knowledge Transfer,Wien 24-26 aΩgusto 1998. €17,40Sinjorino Braknelo sinjori¸as.Edwin Grobe. Tempe: ArizonaStelo, 1997. 14p. 22cm. Pri laspertoj de freßa universitatainstruisto meze de la pasintajarcento. € 2,40Tri noveloj. Sherwood Anderson.El la angla trad. E. Grobe. Tempe:Arizona Stelo, 1999. 26p. 22cm.Enhavas: La morto en la arbaro,La reveno, La perdita romano.

€ 3,90

Verdirvortoj. Rudolf Steiner. Ella germana trad. Willy Nüesch.Berno: La tradukinto, 2003. 239p.21cm. Antropozofiaj-eΩritmiajpoemoj + enkonduka parolado dela aΩtoro (1915). € 18,00Via amiko dinosaΩro / Libro deleono. Jeronimas Laucius. IlustrisJürate Lekaite, Rima Stasiünaite.El la litova trad. G. Degesys.Vilnius: Trys zvaigzdutes, 2003.24p. ISBN 9955 454 69 5. 29cm.DinosaΩroj serças parencojn sur laTero por, fine, fari¸i herooj delibroj. Pro miskompreno la leporofari¸as re¸o de la arbarbestoj kajeknomi¸as leono. € 6,00

KOMPAKTDISKOJ,VIDBENDO, PO∑TKARTO

Amu min. ¬omartkaj Nataßa. Spånga:Jomart’s Studio, 2003.44 min. Kun teksto-folio. 12 kantoj laΩpoemoj de MikaeloBronßtejn. KD. € 18,00El malproksimahelo. Oraj kantoj 4.Red. M. Bronßtejn, G.Kokolija. Kantas:Koçetkova, Sokolva,Zvereva, Bronßtejn,Dadaev, Obrezkov,Osokin, Vorobjov.


¬URNALISTOJ: Tutmonda ¬urnalistaAsocio (TE¬A), 55 jarojn post la fondo en1948, estis la 31-an de decembro 2003malfondita. Dum jardekoj TE¬A estis subgvidado de precipe bulgaraj esperanti-stoj, ¸is disfalis la orienteΩropa social-isma bloko. En 1988 aperis la lasta n-rode ia fakorgano Internacia ¬urnalisto. En1992 sub prezido de Stefan Maul laasocio estis refondita, reaperis Internacia¬urnalisto, ekfunkciis koresponda trejn-kurso por √urnalistoj sub gvido de PaulGubbins. Sed baldaΩ TE¬A ekstagnis, larevuo ne plu povis aperi pro manko demono; el 130 membroj restis nur ç. 30kaj la estraro proponis malfondon de“evidente superflua asocio”.

FILATELO: La 23-an de januaro 2004okazis en Vilno kunsido de la ßtatakomisiono pri eldonado de poßtmarkoj.Krom aliaj aferoj ¸i traktis proponon deLitova Esperanto-Asocio pri eldono depoßtmarkoj kaj aliaj filatela√oj lige kun la90-a UK en Vilno en 2005. La decido dela komisiono estis enigi proponon deLitova Esperanto-Asocio en la eldon-planon por 2005. LEA proponis eldonipoßtmarkon pri la 90-a UK, kolekton depoßtmarkoj, specialajn koverton, poßt-karton kaj aerogramon, stampilojn de launua tago k.a. En Litovio kutime estaseldonataj nur 25 novaj poßtmarkoj jare.

VERKISTOJ: Esperantlingva VerkistaAsocio (EVA, fondita en 1983) havasnovan komitaton. Kiel prezidanto estiselektita Mauro Nervi, vicprezidantoTomasz Chmielik, sekretario Spomenka∑timec, kasisto Tomasz Chmielik. En lakomitato krome membras Anna Löwen-stein, Trevor Steele, Paul Gubbins kajMao Zifu. La nova pa¸o de EVA estaswww.everk.org. Kiel dum la pasintaj jarojankau çi-jare EVA kandidatigis WilliamAuld por la Nobelpremio pri literaturo.

INTERLINGVISTIKO: La kvara sesio deInterlingvistikaj Studoj de la UniversitatoAdam Mickiewicz (Poznan, Pollando)okazis inter la 01-06.02.2004. Doc.Michel Duc Goninaz gvidis la parto-prenantojn tra la problemoj de grama-tiko kaj Esperanta leksikografio. Lastudentoj akiris konojn pri la historio denia movado dank’ al Aleksander Kor-√enkov. Ilona Koutny traktis temojn deaplikata lingvistiko kaj de pragmatiko,al kiu kontribuis ankaΩ d-ro ZbigniewGalor. La tradicia renkonti¸o altirisankaΩ la reprezentantojn de la vigli¸antajunulara movado el Poznan. Ne mankiskantoj, gitarludo kaj humura versio dela scienca programo. UAM lanços novan

LITOVIO: En litovlingva bultenoValstybes zinios (Informoj de la ßtato),aperanta trifoje semajne, kie estaspublikigataj le¸oj, internaciaj kontraktojkaj aliaj normaj dokumentoj, aperisinternaciaj normigaj dokumentoj pridoganaj aferoj. Inter ili estas ankaΩ listode lingvoj uzeblaj en doganaferoj kaj iliajmallongigoj. Inter la lingvoj estas ankaΩEsperanto. Sekve, Esperanto estasagnoskita kaj povas esti uzata endogandokumentoj. A˝STRIO: En la renoma germanaEldonejo Beck (Bek) aperis 199-pa¸alibro Litauen (Litovio). Sur la pa¸o 45 onitrovas preskaΩ unupa¸an artikolon priEsperanto. La libro aperis en 2002,tamen la Universala Kongreso de 2005en Litovio estas en ¸i menciita. SVEDIO: La retejo de Sveda Esperanto-Federacio registris ankaΩ dum la jaro2003 pli ol 1 milionon da vizitoj. Inter la1-a de januaro kaj la 31-a de decembro¸iaj pa¸oj altiris ekzakte 1 050 877vizitojn. La pa¸oj vekas ne nur sci-volemon, sed ankaΩ konkretajn mem-bri¸ojn aΩ mendojn de lernolibroj deEsperanto. HISPANIO: La 16-an de januaro oniekprojekciis en diversaj hispanaj kinejojfilmon La PedelaΩto, en kiu Esperantoludas gravan rolon. La protagonisto, lahispana aktoro Alex Angulo, estas

Moskvo: REU, 2003. 54 min. 24 kantoj, partetradukitaj/adaptitaj, popularaj inter rusiajesperantistoj. KD. € 13,50Kelkaj kantoj por miaj geamikoj. KantasJan Strydom, baritono. Pretoria: J. Strydom,2003. Kun 16-pa¸a broßuro. 68 min. 32muzika√oj el diversaj partoj de la mondo,kantitaj en pluraj lingvoj, inkluzive deEsperanto. KD. € 6,90Ludovikoj en Brazilo. Roman Dobrzynski.Varsovio: La aΩtoro, 2002. 24 min; PAL-sistemo.La redaktoro akompanis la nepon de L.L.Zamenhof dum vizito en la brazila provinco deEsperantujo, precipe çe Bona Espero. € 18,00Poßtkarto “Terglobo”. Rotterdam: UEA,2003. 10,5x15cm. Bildo de la terglobo kun verdastelo kaj çirkaΩ i rondo de homoj. € 3,00 (pordekopo). Triona rabato ekde 3 dekopoj.

Post la tre sukcesa eksperimento en Gotenburgo,denove en Pekino la unua kongresa dimanço estosdediçita al serio da kunsidoj kaj seminarioj pri klerigaj

temoj. La celo de la tago estos doni al la kongresanoj novajnsciojn pri la Esperanto-movado kaj rilataj demandoj, kaj liverial ili okazojn mem alporti siajn sciojn kaj ideojn. La oficialainaΩgura ceremonio do okazos, kiel en Gotenburgo, en lundo.

Por la kleriga dimanço ni antaΩvidas seriojnda aran¸oj tra la tuta tago sub unu el kvar¸eneralaj temoj: Movado, Kulturo, Historio kajLingvo. La aran¸oj daΩros principe 60 aΩ 90minutojn kaj kutime havos plurajnprezentantojn. Ni volonte ricevosproponojn de homoj, kiuj intencasaΩ konsideras partopreni lakongreson kaj pretus gvidi tiansesion aΩ alimaniere partopreni. Tiuj proponojprezentu per kelkaj frazoj la temon de laproponata aran¸o, la rolantojn, kaj la metodonde agado. Ni ankaΩ ßatus aΩdi de unuopuloj,kiuj sin proponas por partopreni sesion, kiun ni mem aran¸u.

Ekzemple, povus esti, ke difinita landa asocio farasinteresan kaj imitindan informan kampanjon. ¯i povus farial ni proponon pri sesio por prezenti tiun kampanjon al lapubliko. Povus esti, ke verkisto havas ion interesan por diri

de Esperanto – signifo, kiu faras tiuniaman unui¸on de Pollando kaj Litoviopramodelo de la eΩropa integri¸o.

Tra la tuta libro historia√oj revivi¸as,akirante gravecon por la nuntempo. Kionla avo iam celis, tio laΩ la nepo konservasvalidon. Krom kompreneble Esperanto,ankaΩ la ideoj de la Majstro priproksimi¸o de nacioj kaj religioj restasaktualaj kaj parte jam trovis konfirmonen la Deklaracio pri Homaj Rajtoj kaj laEΩropa Unio. Pri tio inspire rememorigasla nepo, la projektinto de pontoj, kiu, nunpensiita, konvinke pledas por lakonstruado de multaj pontoj de l’ espero.Kiu povus pli kredinde proponi tion olido de Lazaro Zamenhof, ol homo, kiurigardis en la abismon de homamalbono, sed ne perdis la fidon al plibona homaro? Ulrich Lins

pri la verkado, aΩ tradukisto pri la tradukado, aΩ fakulo pripublikaj rilatoj pri nia ekstera agado. AΩ povus esti, ke iupersono havas ion novan kaj interesan por diri pri la historiode Esperanto, pri la Esperanto-literaturo, aΩ pri iu aspektode la lingvo. Tiu homo proponu sin – aΩ mem kontaktu aliajninteresajn homojn kaj formu grupon de prezentantoj.

Mallonge dirite, la kongresa dimanço estu tago kiam homojkun io vere interesa por diri havu okazonprezenti ¸in al la publiko.

Kompreneble ni ne povos akcepti çiujnproponojn, kaj nia decido bazi¸os ne nur sur la

meritoj de difinita propono, sedankaΩ sur la ¸eneralaj konturojde la tago. Sed bonvolu nesuperflue modesti: se vi havas ioninteresan por prezenti, proponu

vin (aΩ proponu, ke ni mem kontaktu homojnindajn kaj eble persvadeblajn).

Delegitaj de la estraro de UEA por trakti laproponojn (en kunlaboro kun la Konstanta

Kongresa Sekretario) estas Humphrey Tonkin ([email protected]) kaj Michela Lipari ([email protected]).Prefere retpoßtu al tiuj du aΩ sendu al ili aerpoßtan leteron(adresojn vi trovos en tiu çi numero de la revuo) kiel eble plejbaldaΩ. HT

La pekina UK komenci¸osdenove per kleriga dimanço

64

profesoro de Esperanto kaj plurfojeparolas ¸in. Eç estas sceno pri klaso deEsperanto, kies lernantoj portas laverdan emblemon kaj la protagonistodiktas tekston en Esperanto. Kun la celoke la prononcado estu kiel eble plejbona, la re¸isoro de la filmo sin turnis alHispana Esperanto-Federacio, kiu perede du aktivaj membroj helpis en la tasko,instruante Esperanton. Hispana E-Fede-racio en sia retpa¸o www.esperanto-es.net plurfoje informis pri la evento.

RUSIO: La prezidantino de la 111-jaraSocieto Espero Anna Bukteviç donisintervjuon por Smena, populara gazetoen Peterburgo. La tekston pri Esperantokonsistigas krom la intervjuo ankaΩimponaj frazoj de la √urnalisto (kredeble,ßatanta sensaciojn). Eblas legi primilionoj da parolantoj kaj pri brilajperspektivoj de Esperanto en EΩropaUnio. ÇINIO: La 12-an de januaro 2004okazis en la Informa Oficejo de la ∑tataKonsilantaro de Çinio gazetara kon-ferenco pri la 89-a UK en Pekino. Çeestis¸in pli ol 80 raportistoj el la Xinhua-aNova√-Agentejo, Çina Centra Televido,Çina ¬urnalo, Çina Interreta InformaCentro kaj aliaj pli ol 40 amas-komunikiloj, inkluzive tiujn de aliajlandoj. La detaloj troveblas çe laretpa¸aro: http://www.amesp.com

3-jaran interlingvistikan programon enseptembro.

TEATRO: En 2003 Bulgara Esperanto-Teatro festis sian 45-an jubileon. Tiu çiunika profesia E-teatro unuafoje prezen-ti¸is publike la 19-an de majo 1958. Lanacie kaj internacie konataj geaktoroj kajre¸isoroj surscenejigis en çiuj mondo-partoj dekojn da originalaj kaj tradukitajverkoj. Pri la jubileo de BET aperisartikoloj en renomaj bulgaraj √urnaloj. Enla revuo Teatro, la faka revuo de labulgaraj teatruloj, aperis ilustrita artikolode la "motoro" de BET Belka Beleva, kiuenhavis plurajn faktojn el la historio de

BET. La revuo Za √enata publikigisemocian artikolon de Venelin Mitev kajplurajn fotojn pri la jubileuloj, emfazantekaj ties meriton por la diskonigo de labulgara kulturo eksterlande, kaj iliajnklopodojn popularigi la Esperantankulturon en Bulgario.

RETA TELEFONADO: Ekzistas iloj portelefoni interrete, ekzemple Skype (Skajp')çe www.skype.com. Bezonata estas PCkun Vindozo (prefereble XP) kaj mikro-fono. Emilio Cid verkis Elingvan ttt-pa¸onpor helpi al elßuto kaj konfigurado de lailo: http://www.esperantointernacia.hpg.ig.com.br/skype.htm.

NOVAJ DUMVIVAJ MEMBROJRusio: Brigitta Loose. Danio: Villads Bugge;Bang Henriksen.

NOVJORKA OFICEJO DE UEAAmiko (min. $10): AΩstralio: O. Loneragan.Subtenanto (min. $ 25): Hispanio: L. E.Hernández García.Patrono (min. $ 100): Hispanio: R. Urueñade Hernández.

DONACOJ 2003 (EUR)¯is la 31-a de decembro¯enerala kapitalo: Nederlando: Y.Weidema 4 537,80. Sumo tutjara: 19 364,77.Kapitalo Afriko: Germanio: StiftungMondo Esperanto 100,00. Nederlando: A.Nonima 7 000,00; A. J. ten Hagen 1 000,00.Sumo tutjara: 21 710,59.Konto Afriko: Francio: J. Rapley 100,00.Germanio: Stiftung Mondo Esperanto350,00. Hispanio: R. Urueña 200,00.Nederlando: G.N.M. van Dijk 50,00; F. H. Kat50,00; D. Krombeen 100,00; W.T.J. Zeiss50,00. Svedio: J. Hammarberg 10,87.Svislando: M. Grosjean 47,62. Donacoj dum

UK: 500,00. Sumo tutjara: 3 947,94.Fonda√o Ameriko: Finnlando: T.Sormunen 43,50. Sumo tutjara: 1 787,66.Fonda√o Canuto: Luksemburgio: B. Moon115,00. Nederlando: A.E. Beuzenberg 50,00;F. H. Kat 50,00; A. E. Moerbeek-Prins 100,00.Sumo tutjara: 2 761,30.Konto Espero: AΩstralio: J. Bishop 30,00.Belgio: kolekto el Antverpeno: 278,12.Francio: La grupo de Bourges 20,00; J.Rapley 100,00. Hispanio: L.E. HernándezGarcía 100,00; R. Urueña 300,00. Sumotutjara: 3635,80.Volontula Fonda√o: Finnlando: S.Mynttinen 26,00. Nederlando: A. Beuzenberg50,00; G. Peet 26,00. Sumo tutjara: 469,97.¯enerala kaso: Nederlando: G.F. Makkink892,00. Svislando: A. Nonima 98,41. Sumotutjara: 2 668,64.Konto Etiopio: Hispanio: P. Juliá 53,87.Sumo tutjara: 1 031,46.Konto Edukado/Wüster: Germanio: I.Bociort 100,00. Sumo tutjara: 459,50.

Al çiuj tre koran dankon! UEAAl çiuj tre koran dankon! UEAAl çiuj tre koran dankon! UEAAl çiuj tre koran dankon! UEAAl çiuj tre koran dankon! UEA

La geaktoroj de BET post provludado dum la 54-a IFEF-kongreso en Plovdiv,Bulgario: T. Jurkov, V, Zjumbjuleva, I. Zlatarev, N. Uzunov, B. Beleva kaj D. Goranova.


Raporto pri Esperanto-agado dum la

Monda Socia Forumo(Mumbajo, Barato, 15-22 jan 2004)Aya el Filipinoj, sur la apuda foto,promesas en la angla al Ranga-nayakulu, ke venontfoje ili babiladosen Esperanto!Inter tiom da interesa√oj, jen la plejinteresa, deklaris ∑jam Mohite,advokato (sube maldekstre), vizitantela budon de Universala Esperanto-Asocio dum la Monda Socia Forumo(MSF) en Mumbajo, Barato.

S-ro Mohite estis inter la pli ol mil homoj kiuj scivolispri nia afero. Ja imponis la gamo de homoj kiuj volis sciipri Esperanto: agrikulturistoj, advokatoj, dommastrinoj,

emeritoj, instruistinoj, √urnalistoj, mona≈inoj, pastroj, profesoroj,studentoj, tradukistoj, kaj plej videble, çiuspecaj aktivulojkontraΩ iu aΩ alia nejusteco en la mondo. Por çiuj çi homoj, kajplurlingveco kaj lingvaj malsimetrioj estas çiutagaj reala√oj –reala√oj des pli frapaj en tiu çi grandega evento, al kiu inter la16-a kaj 21-a de januaro 2004 venis 80 mil homoj de 2 660organiza√oj el 132 landoj!

Agnoskante la gravajn lingvajn barilojn, tiu çi MSF havis 13oficialajn lingvojn! Tamen, ni çe la UEA-budo, sufiçe ofte aΩdisla malkontenton de la partoprenantoj pri lingva ekskludo.

Nesurprize do, ke la vizitantoj al nia budo tre interesi¸is prilingva demokratio kaj tuj konsentis pri la bezono de facila kajneΩtrala lingvo. Jen Esperanto! ni diris – Alia Lingvo Eblas! nisloganis, e≈ante la sloganon de la MSF Alia Mondo Eblas!

La respondoj kußis en la gamo: Çu vere? Bonvolu diri plu; 117-jara lingvo! Kial mi ne jam aΩdis pri i?; ∑ajnas hispaneska – kialvi opinias, ke la hispana estas neΩtrala?; Tro eΩropeca, çu ne, çu¸i fakte taΩgus por ni neeΩropanoj?; Kial ni bezonas plian lingvon:

çu ne jam sufiças la ekzistantaj? Tamen, dirindas, ke frapemalmulte da vizitintoj suferis pro tio kion ni povas Pironeskenomi La Klißa Malsano: Jam venkis la mondon la angla! La kaΩzo,parte, estas ke ni budanoj – d-ro P. V. Ranganayakulu deTirupatio, s-ro Nischad Salam de Puneo, kaj mi de Hajderabado– parolis kun la vizitantoj ne nur en la “çiopova” angla, sedankaΩ en la hindia, kanara, malajalama, maratha, telugua kajla urdua. Efektive, multaj baratanoj vizitis la budon ¸uste prola fakto, ke ni videble aspektis barataj! Kamparanoj, precipe,¸ojegis babiladi en siaj propraj lingvoj pri ekzota√o kielEsperanto. Se temas pri ekzota√oj, ni sukcesis aldoni la francanal nia lingvaro!

Tiun lastan, danke al s-ro Guy Barbier, kiu subite aperis çe labudo kaj anoncis, Saluton! Mi lernis Esperanton antaΩ dumonatoj. Kaj Guy jam parolis Esperanton pli bone ol la anglan!Li do rapide i¸is nia Elmontra√o A (kiel oni diras en la kortumo!)– jen demonstro de kaj la facileco kaj la utileco de Esperanto....

Multaj venis poste nur por kontroli la lingvon de niakunbabilado. Krome, çiutage du aΩ tri homoj venis al la budo,malkaßante ke ili iam lernis Esperanton, kaj mirante, ke la lingvoankoraΩ vivas. BedaΩrinde, pro nia malmulto, kaj pro la

Çu la movado malbonfartas?La direktoron de la pacmuzeo de Samarkand, fißkaptiston el Islando,mondkonatan bulgardevenan akordionistinon, √urnaliston el Dagestano,germanan etnologinon, verkiston el Rusio, polan profesoron primana¸erado, germanan diplomaton, pranepon de verkistino MarieHankel, tri akademianojn: kie oni povas renkonti kune tiajn personecojn?

K ompreneble en la InternaciaFestivalo, la tradicia aran¸o porfamilioj, kiu festis çi-jare sian 20-

an sesion. Inter la preskaΩ 200 partopre-nantoj el 21 landoj çeestis amaso da trediversaj kaj tre interesaj homoj.

La temo ? Rusio – sed oni ja ne venaspro la temo, oni venas por renkontihomojn. Kaj babili kun ili – pri ajna temo,en ajna momento. Tial oni malmulteprotestas se oni devas vicostari por ricevisian man¸on (çu por redoni iom de lasiatempaj kutimoj de Rusio kaj apudajteritorioj?).

Malfrue dum la nokto restis multajhomoj, kantantaj, trinkantaj, ludantajsociajn ludojn aΩ simple kune babilantaj.La knajpo (etosplena tipa gastejo) estasçiam la plej forta punkto de la IF, ¸ifunkciis ekde la mateno is… ni diru fruegematene (aΩ malfruege nokte).

AnkaΩ la silvestra balo estas unu el lakulminoj de la aran¸o. Malfermo perpolonezo nun fari¸as tradicio. Bonegaetoso, sinsekva festo de la diversaj novajjaroj (laΩ la horzonoj) kaj komprenebledancado, ¸is la 6-a matene.

Kaj la temo? Estis interese aΩdi diver-sajn punktojn pri Rusio, ekzemple degermano, kiu estis studento en Lenin-grado en la bre√njeva epoko, aΩ debelgino, kies edzo estas rusa, kaj kiuklopodis reliefigi la kulturajn diferencojninter Rusio kaj okcidenta EΩropo. EstisankaΩ bona eblo informi¸i pri landoj, kiujrefari¸is sendependaj, kiel ekzempleLatvio. Michael Bronßtejn prezentis sianeldonotan libron Dek jaroj de la vivo dekolonelo Postnikov, kiu rakontas pri rusapioniro de la movado, kaj en kiu li imagaskonversaciojn inter Postnikov kaj Zamen-hof sur la ßipo al Vaßingtono. MichaelankaΩ kantis, multe kantis. Çiun vesperon

ni havis rusan koncerton, kaj tiel niplezure aΩskultis Oksana, Vitalik,Mikaelon, Jelena, ¬omart kaj Nataßa.

¯enerale ne malpli sekvataj estis laekstertemaj aktiva√oj, ekzemple prelegojpri korea ginsengo, pri spamoj, pri AIS, pritiklaj lingvaj demandoj, pedagogiaseminario pri edukado al demokratio, kajdanckursoj, tablotenisa turniro, prome-nadoj tra la urbo… La abundo deprogrameroj (foje okazis paralele tri aΩkvar prelegoj) havis malavanta¸on, kekelkajn interesajn prelegojn çeestis nurmanpleno da homoj.

Majstre çiçeronis d-ro Werner Bormannla ekskurson al la bela hansa urbo Lübeck,konata pro sia simbola enirpordego, sedankaΩ pro siaj marcipanoj: ni tiel tag-man¸is en la fama marcipanejo, vizitis¸ian muzeon, trinkis specialan marci-panan kafon kaj ankaΩ rigardis la treinteresajn monumentojn: la malnovaurbodomo, la belegaj fasadoj de la domojen la centra strato, la katedralo kaj aliajpre¸ejoj, kaj, ni ne forgesu ke ¸i estas laurbo de Thomas Mann, ankaΩ la t.n. domoBuddenbrook.

La mastro de IF, Hans-Dieter Platz,konata al çiuj kiel HDP, rajtas fieri pri siarealiga√o, kaj aparte ¸oji, ke lia iniciatoplensukcese daΩras.

IF naski¸is kiam kelkaj kutimuloj de IS(Internacia seminario) konstatis, ke iliestas tro maljunaj por IS, kaj ke tamen ilißatus plusilvestrumi kun geamikoj ensimila etoso. La bona ideo fari kune la duaran¸ojn (kiel oni provis en fruaj IF) tamenapenaΩ estas realigebla, pro la grandanombro da partoprenantoj: ne eblas trovitaΩgan ejon por tiom multe da homoj(ekzemple çi-jare, 200 en IF, 250 en IS).Sed IF altiras pli kaj pli da homoj… kaj nun,en Germanio, okazas ne nur IF kaj IS, sed

konstanta fluo de vizitantoj, ni tute ne povis partopreni en iuajn el la pli ol mil seminarioj kaj kunsidoj kiuj okazis samtempeen la MSF.

Al çiuj kiuj vizitis nian budon, ni disdonis flugfolion unupa¸an.Ni adaptetis la retpa¸on de oftaj demandoj çe la MultlingvaInform-centro pri Esperanto (http://www.esperanto.net/info/baza_en.html). Ni ¸isdatigis la retadresojn tie, kaj aldoniskontaktinformon pri Federacio Esperanto de Barato (FEB). Tionni ankaΩ faris dum la Azia Socia Forumo en januaro 2003.

Ni multobligis la seslingvan flugfolion de SAT (http://satamikarohm.free.fr/esperanto/soc/seslingva.pdf), kiuenfokusigis lingvan demokration. Sufiçe da eksterlandaj

vizitantoj interesi¸is pri ¸i. Krom tiuj çi, ni montris la vigleconde Esperantujo per revuoj, libroj, lernolibroj kaj vortaroj. Multajkonvinki¸is, ke ne temas pri ia privata ludo. Interese, multajvizitintoj, inkluzive nian advokaton Mohite, revenis kun siajgeamikoj por ke ni prezentu nian aferon ankaΩ al ili!

Siajn retpoßtadresojn lasis multaj vizitantoj. La tasko dum lavenontaj semajnoj estas kontakti ilin, kaj doni la lernorimedojntra la reto. Efektive, informas min amiko Ranganayakulu, kefilipinanino Aya – politika aktivistino kiu çeestis la MSF-on – √uslin kontaktis, esperante, ke venontfoje ili povos interparoli enEsperanto! D-ro A. Giridhar Rao

([email protected])

70 ESPERANTO marto 2004 1168 (3)

ForpasojForpasojForpasojForpasojForpasoj

Roger DESPINEY (1907-2003), delegito,prez. de Pariza Federacio, sideja direktorode UFE (1978-1987) kaj ties honora prezi-danto.

Hans J. BROGWARDT (1924-2003),delegito pri humanismo kaj homaj rajtoj(1991-2003) en Stralsund (Germanio),forpasis pasintan novembron.

Hayrettin DURAL(1921 - 2003), kolo-nelo, fakdelegito prilingvoj en Istanbul(1996 - 2003), mortisla 28-an de novembro2003 en Ankara(Turkio).

Johano GIBAUX

(? - 2002), librotenisto, delegito en Le Havre,Francio, dumviva membro, forpasis la 23-an de septembro 2002.

Martin HOWARD (1939-2003), delegito kajfakdelegito pri kvakerismo (1998-2003),forpasis en Braintree (Britio).

Luisa la MANNA (1924-2004), fakdelegitopri blindulaj aferoj (1989-2003), mortisjanuare en Singen (Germanio).

Raoul-Georges MELO (1908 - 2004),delegito kaj fakdelegito pri filatelo,korespondado, parapsikologio (1993-2003),forpasis jarkomence en Bellerive-sur-Allier(Francio).

jam la duan fojon okazis paralele triarenkonti¸o, organizita de la asocioEsperantoLand – nova nomo por latradicia Esperanto-Centro, iam enPaderborn. La dua "Novjara Renkonti¸o"en la urbeto Tecklenburg apud Münsterkunigis çi-foje 60 partoprenantojn, kiuj¸uis varian kulturan kaj kursan oferton,muzikajn prezentojn; eblis koruse kanti,lerni Jumeiho-terapion kaj gimnastikon,fari surbastonajn pupojn… En la prelegaprogramo prezenti¸is i.a. la ElektronikaBibliografio de Esperanto-Artikoloj.

Kion konkludi? En la sesdekaj jarojokazis IS, kiu pene kunigis inter 50 kaj 80partoprenantojn. Nuntempe eblas okazigisamtempe en la sama lando tri aran¸ojn,kun riçenhava programo, kaj venigientute pli ol 500 esperantistojn.

Kiu diris, ke la movado malbonfartas ?Claude Nourmont

Krucenigma konkursoNova krucenigmo aperos en la venonta numero. Solvo el lanovembra krucenigmo: AntaΩe kion vi devas, poste kion vi volas.La solvon sendis: Ahmed Chourar, Al¸erio; Ahmed Chourar,Francio; Akada Joßihisa, Japanio; André Amice, Francio; AngusWilkinson, Britio; Ann-Louise Åkerlund, Svedio;Astrid Birkbak, Danlando; Celio A.S. Brandão,Brazilo; Christian Rivière, Francio; ChristophBrandes, Germanio; Cornelius Neal McKown,Usono; Daniel Luez, Francio; Denise Hubert,Francio; Dezusto Frankleno, Nederlando; DieterDungert, Germanio; Dieter Rooke, Svislando; E.James Lieberman, Usono; Edmund Grimley Evans,Britio; Erkki Kemppainen, Finnlando; Esperanto-grupo Konstanz, Germanio; Ester Olsen, Norvegio;Frantisek ŠÈovícek, Çe≈io; George Otto Vaske,Brazilo; Germain Pirlot, Belgio; Gerrit Brons,Nederlando; Grethe Kvist, Danlando; GrozdenkaFilipova, Bulgario; Gwenda Sutton, Nov-Zelando;Hamzeh Shafiee, Irano; Hayasi Kaneyuki, Japanio;Hazel Green, AΩstralio; Hoang Ngoc Boi,Vjetnamio; Irene Szücs, Rumanio; J. Pauluk,Brazilo; Jackie Huberdeau, Francio; Jean-LucTortel, Francio; Jean-Marc Fratard, Francio; Jean-Marie Ries, Luksemburgio; Jean-Pierre Garden,Francio; Jean-Pierre VandenDaele, Belgio; Jean-

Josef MUR¬AN(1920-2004), delegitokaj fakdelegito( 1 9 7 9 - 2 0 0 1 )naski¸inta en Pol-lando, forpasis enBat-Jam (Israelo) la31-an de januaro.Esperanton li lernisen 1937 kaj instru-adis ¸in en multegaj kursoj. En E-Ligo deIsraelo li aktivis kiel komitatano, redaktorode la revuo Nia Ligilo, LKK-ano de UK en Tel-Avivo. Li iniciatis, kompilis, redaktis plurajnE-eldona√ojn, inter ili Antologio de Hebreapoezio (1987). Li verkis Praktika vortarohebrea-Esperanta (1989) kaj Plena vortaroEsperanta-hebrea (2000).

Marjorie ELLYARD (1913-2003) membrode 1976, delegito en Canberra (1979-2000),mortis la 23-an de decembro en Canberra(AΩstralio). ∑i estis sekretario de AΩstraliaE-A dum ßia edzo, Samuel W.G. Ellyard(forpasis en 1983), la kasisto. Profesiainstruistino ßi multeinstruis E-on kajlaboris en la Ekza-mena Komitato deAEA. Unu el ßiaj plejkonataj agadoj estiskreo kaj eldono depopulara vortlud-kompleto.

Thiery von Büren, Svislando; Jimes Milanez, Brazilo; Jir í Patera,Çe≈io; Joyce Bunting, Britio; José Mauro Progiante, Brazilo; JulienDucrocq, Francio; Jurij P. Kivajev, Rusio; Júlia Sigmond, Rumanio;Karin Lencki, Germanio; Kay Andersen, AΩstralio; Kees Neeft,Nederlando; Keyhan Sayadpour, Irano; Kitty Sicherman, Israelo;Krystyna Barbiarz, Pollando; Lençe Efremova, Makedonio; LucienGiloteaux, Francio; Malcolm Jones, Britio; Manjo Clopeau, Francio;

Manuel Casanoves, Hispanio; Marc Bavant,Francio; Marcel Guery, Francio; Martin Purdy,Nov-Zelando; Maurice Gourichon, Francio;Mihailo Nes ic , Serbio-Montenegro; MilanNeubeler, Slovakio; Milan Smely, Çe≈io; Mo Zhi-Xiong, Çinio; Navin Lal Shrestha, Nepalo; OttoGessner, Germanio; Paul Lafont, Francio; PenttiMakkonen, Finnlando; Pierre Royer, Francio;Renato Petrovic, Serbio kaj Montenegro; RobertBogenschneider, Germanio; Roland Cuenot,Francio; Roland Larsson, Svedio; Roland Thibault,Usono; Roma Thorsen, Danlando; Ronald Gates,AΩstralio; Sinisa Velickovic, Serbio kaj Monte-negro; Tatiana Auderskaja, Ukrainio; Theo Pfeifer,Germanio; Tooru Aoyama, Japanio; ValentenoBarocci, Italio; Valentin Melnikov, Rusio; VicenteDurco, Brazilo; Vladimir Gakalenko, Ukrainio;Vlastimil Kocvara, Çe≈io; Wanderley Vieira,Brazilo; Werner Bormann, Germanio; ZdenekHrsel, Çe≈io. La libropremion gajnis: JackieHuberdeau, Francio. Koran gratulon al la gajninto!

Sveda vespero dum la jubilea InternaciaFestivalo, tradicia aran¸o por E-familioj.

ˆ

Documents

kunvenis en kibucoIsraelaj esperantistojKimanga, Ndunda, Lemera, Tanganika, Uvira, E-grupo de la Sukerfabriko. La prezidanto Namutema Wabasobe kaj sekretario Rutibaza Kwangabire Philippe