Książka abstraktów

Wydrukowano w DMK STUDIO

www.dmk.com.pl

Tel. (81) 745 38 27

Lublin

6 grudnia 2012

1

NOTATKI

prof. dr hab. Gra yna Biała prof. dr hab. Tadeusz Dzido prof. dr hab. Sylwia Fidecka prof. dr hab. Gra yna Ginalska prof. dr hab. Monika

Waksmundzka-Hajnos prof. dr hab. Krzysztof Jó wiak prof. dr hab. Ryszard Kocjan

prof. dr hab. Dariusz Matosiuk dr hab. Anna Bogucka-Kocka dr Ireneusz Sowa dr Gra yna Szymczak dr Magdalena Wójciak-Kosior dr Sławomir Dresler dr Sławomir Sołyts mgr Ewa Sosnówka-Tkaczyk

Karolina Paj k (przewodnicz ca) Leszek Borkowski Piotr Dr czkowski Marek Och

Ewelina Rutkowska Maciej Strzemski Rafał Urnia Artur Wnorowski

II Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych

Otwarte Seminarium Uczestników Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich

2

NOTATKI

Lublin

6 grudnia 2012

3

NOTATKI



4

NOTATKI

Lublin

6 grudnia 2012

5

NOTATKI



6

NOTATKI

Badanie procesów modulacji receptora -opioidowego metodami

obliczeniowymi

Damian Bartuzia, Agnieszka Kaczora, Andrea Cassanellib, Dariusz Matosiuka

aKatedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej rodków Leczniczych

z Pracowni Modelowania Komputerowego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chod ki

4A, 20 - 093 Lublin; bUniversita Degli Studi di Modena e Reggio Emilia, Viale Antonio Allegri,

9 42121 Reggio Emilia

Receptory opioidowe nale do du ej rodziny receptorów metabotropowych zwi zanych z białkami G. Przekazywane przez nie sygnały le u podstaw procesów percepcji bólu, zjawiska motywacji i odczuwania nagrody, a tak e wielu zaburze afektywnych. Maj te udział m. in. w regulacji oddechu, perystaltyki jelit i modulacji układu immunologicznego. Z tego wzgl du s one interesuj cymi celami molekularnymi w racjonalnym projektowaniu leków, jako miejsce działania potencjalnych rodków przeciwbólowych i przeciwdepresyjnych.

W celu usprawnienia procesu racjonalnego projektowania leków istnieje mo liwo zastosowania metod obliczeniowych, dzi ki którym posiadaj c pewne dane pocz tkowe, takie jak struktura celu molekularnego lub cz stki z nim spokrewnionej, mo na podj si teoretycznego projektowania substancji aktywnych. Takiemu podej ciu sprzyjaj coraz bogatsze zasoby baz danych sekwencji i struktur białek, wzrost mo liwo ci obliczeniowych komputerów oraz coraz doskonalsze oprogramowanie. Komputerowe wspomaganie pozwala zredukowa czas i koszty projektowania leków, co skutkuje coraz wi kszym znaczeniem metod bioinformatycznych w poszukiwaniu nowych farmaceutyków.

Celem prezentowanych bada jest okre lenie oddziaływa towarzysz cych wi zaniu ligandów ortosterycznych i allosterycznych do ludzkiego receptora opioidowego w jego formie aktywnej. Modele receptora otrzymano metod modelowania homologicznego przy u yciu oprogramowania Modeller 9.10, po czym dokonano ich walidacji poprzez elastyczne dokowanie agonisty (morfina) i antagonisty (nalokson) przy u yciu modułu Surflex pakietu Sybyl 1.3, przy kryteriach oceny opartych na danych eksperymentalnych [1]. Najlepsze modele posłu yły do badania oddziaływa nietypowych ligandów, o przypuszczalnie allosterycznym charakterze oddziaływania z receptorem [2-5]. Zidentyfikowano trzy klastry wyników, cz ciowo zbie nych z danymi literaturowymi [6]. Struktury reprezentatywne dla grup wyników zostan poddane dynamice molekularnej. Równocze nie, w celu analizy wyników i weryfikacji wniosków, prowadzone jest dokowanie ligandów o dowiedzionej aktywno ci allosterycznych modulatorów receptorów opioidowych i dynamika molekularna powstałych kompleksów [7, 8].

[1] Kane, B.; Svensson, B.; Ferguson, D. AAPS J, 8 (1), 2006, 126-137. [2] Matosiuk, D.; Fidecka, S.; Antkiewicz-Michaluk L.; Dybała, I.; Kozioł, A. E. Eur. J. Med. Chem., 36, 2001, 783-797. [3] Matosiuk, D.; Fidecka, S.; Antkiewicz-Michaluk, L.; Lipkowski, J.; Dybala, I.; Koziol, A. E. Eur. J. Med. Chem., 37, 2002, 761-772. [4] Matosiuk, D.; Fidecka, S.; Antkiewicz-Michaluk, L.; Dybala, I.; Koziol, A. E. Eur. J. Med. Chem., 37, 2002, 845-853. [5] Sztanke, K.; Fidecka, S.; K dzierska, E.; Karczmarzyk, Z.; Pihlaja, K.; Matosiuk, D. Eur. J. Med. Chem., 40, 2005, 127-134. [6] May, L. T.; Avlani, V. A.; Langmead, C. J.; Herdon, H. J.; Wood, M. D.; Sexton, P. M.; Christopoulos, A.; Mol. Pharmacol., 72, 2007, 463-476. [7] Kathmann, M.; Flau, K.;Redmer, A.; Tränkle, C.; Schlicker, E. Naunyn-Schmiedeberg’s Arch. Pharmacol., 372, 2006 354–361. [8] Rothman, R. B.; Murphy, D. L.; Xu, H.; Godin, J. A.;,Dersch, C. M.; Partilla, J. S.; Tidgewell, K.; Schmidt, M.; Prisinzano, T. E. J. Pharmacol. Exp. Ther.,

320 (2), 2007, 801-810.

Lublin

6 grudnia 2012

7

NOTATKI

Analiza mikro- i makroskopowa ko ci piszczelowych królików

nowozelandzkich po implantacji kompozytu CHAP-glukan

Leszek Borkowski1, Tomasz Piersiak1 Anna Belcarz1, Marta Pawłowska2, Radosław P. Radzki2, Marek Bie ko2, Izabela Polkowska3, Mirosław Karpi ski4, Tymoteusz

Słowik5, Łukasz Matuszewski6, Anna lósarczyk7, Gra yna Ginalska1

1Katedra i Zakład Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Chod ki 1,

20-093 Lublin; 2Zakład Fizjologii Zwierz t, Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Akademicka

12, 20-033 Lublin; 3Katedra i Klinika Chirurgii Zwierz t, Uniwersytet Przyrodniczy w

Lublinie, Gł boka 30, 20-612 Lublin; 4Zakład Hodowli Amatorskich i Zwierz t Dzikich,

Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie, Akademicka 13, 20-950 Lublin; 5Samodzielna

Pracownia Radiologiczna przy Lubelskim Centrum Małych Zwierz t, Stefczyka 11, 20-151

Lublin; 6Dzieci cy Szpital Kliniczny, ul. Chod ki 2, Lublin;

7Katedra Technologii Ceramiki i

Materiałów Ogniotrwałych, Akademia Górniczo-Hutnicza, Mickiewicza 30, 30-059 Kraków

W zwi zku z istniej cym zapotrzebowaniem, na całym wiecie poszukiwane s materiały ko ciozast pcze, które w leczeniu

ubytków ko ci pozwol zast pi naturalne wszczepy kostne. Takie biomateriały musz spełnia szereg kryteriów biologicznych oraz wykazywa odpowiednie wła ciwo ci fizykochemiczne i mechaniczne. Idealny materiał ko ciozast pczy powinien by biokompatybilny, bioresorbowalny, osteokonduktywny, nietoksyczny, wytrzymały, łatwy w u yciu i niezbyt kosztowny.

W naturalnej ko ci i z bach obecne s agregaty soli wapniowo-fosforanowych tzw. hydroksyapatyt (HAP) o wzorze ogólnym Ca10(PO4)6(OH)2. Stanowi one główny składnik mineralny ko ci i z bów, odpowiedzialny za ich wytrzymało mechaniczn . Z tego wzgl du uzasadnione jest zastosowanie hydroksyapatytu w ró nego rodzaju materiałach ko ciozast pczych.

Przedmiotem bada niniejszej pracy jest dwufazowy kompozyt zawieraj cy syntetyczny hydroksyapatyt w glanowo-magnezowy (CHAP) oraz polimer glukanowy. CHAP jest modyfikacj hydroksyapatytu o składzie bardziej zbli onym do naturalnego. Zastosowanie składnika polisacharydowego zwi ksza plastyczno kompozytu, dzi ki któremu wykazuje dobr adaptacj do kształtu i wymiarów ubytku kostnego. Celem pracy jest mikro- i makroskopowa analiza ko ci piszczelowych królików po implantacji kompozytu CHAP-glukan.

W eksperymencie in vivo wykorzystano króliki nowozelandzkie białe, którym zaimplantowano kompozyt w postaci cylindra o wymiarach 4 x 6 mm na okres 1 i 3 miesi cy. Wyizolowane ko ci poddano analizie radiologicznej, histologicznej, tomograficznej i densytometrycznej.

W przeprowadzonym eksperymencie nie zaobserwowano prób odrzucenia wszczepów, lecz stwierdzono post puj cy w czasie proces integracji kompozytu CHAP-glukan z ko ci . Badany materiał cechował si bioaktywno ci i biozgodno ci z tkank kostn organizmu.

Rysunek 1. Zdj cie ko ci piszczelowej królikaz cz ciowo wstawionym implantem CHAP-glukan.



8

NOTATKI

Rola negatywnych regulatorów w transdukcji sygnałów od receptorów

Toll-podobnych (TLR)

Dorota Choroszy ska, Magdalena Osiak, Natalia Paj k, Katarzyna Wojciechowska, Daniel Bzowski

Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny, Al. Racławickie 1, 20-059, Lublin

Prawidłowo funkcjonuj cy układ odporno ciowy pełni rol w obronie organizmu ludzkiego przed obcymi substancjami oraz zaka eniami pochodz cymi od drobnoustrojów chorobotwórczych. Zaburzenie mechanizmów odporno ciowych mo e prowadzi do wyst powania ró nego rodzaju chorób, w tym równie nowotworowych. W obr bie układu odporno ciowego istnieje szereg, ci le powi zanych ze sob elementów komórkowych, molekularnych oraz genetycznych. Niedostateczna, b d opó niona reakcja w odpowiedzi na powstały kompleks receptor-ligand, mo e prowadzi do zwi kszonej podatno ci na infekcje i brak kontroli nad infekcj . Nadmierna aktywacja receptorów mo e spowodowa autoimmunizacj lub przewlekłe zapalenie. Kluczow rol w inicjowaniu wrodzonej i adaptacyjnej odpowiedzi immunologicznej odgrywaj receptory Toll-podobne (TLR).

Sygnalizacja z TLR musi by ci le regulowana w celu utrzymania równowagi mi dzy aktywacj i hamowaniem oraz równowa eniem korzystnych i niekorzystnych skutków rozpoznania antygenu. Równowaga mi dzy aktywacj a hamowaniem sygnałów z TLR jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania układu odporno ciowego. TLR s ogniwem ł cz cym odporno nieswoist z odporno ci swoist , umo liwiaj c tym samym sprawn walk z czynnikami patogennymi.

Sygnały transmitowane z TLR s kontrolowane przez swoiste inhibitory, które w wielu przypadkach wykazuj specyficzno tkankow i komórkow .

Mechanizm negatywnej regulacji z TLR najlepiej rozwini ty jest w komórkach immunologicznych. Blokowanie sygnałów z receptorów Toll-podobnych rozpoczyna si ju na powierzchni komórek a swój udział w tym procesie maj rozpuszczalne postaci receptorów TLR (ang. sTLR – soluble TLR). Nast pnie aktywno inhibicyjn przejmuje rodzina białek przezbłonowych z domen TIR. Kolejne to inhibitory cytoplazmatyczne kontroluj ce funkcje białek adaptorowych i kinaz zaanga owanych w wewn trzkomórkowy przekaz sygnału, hamuj sygnały na ró nych etapach aktywacji.

Znajomo tych procesów oraz mo liwo ich terapeutycznego wykorzystania okazuje si odgrywa kluczow rol w leczeniu wielu chorób układu odporno ciowego u ludzi.

[1] White G.E., Cotterill A., Addley M.R., Soilleux E.J, Greaves D.R.: Suppressor of cytokine signalling protein SOCS3 expression is increased at sites of acute and chronic inflammation, J Mol Hist., 42, 2011, 137–151. [2] Liew F.Y., Xu D., Brint E.K., O’Neill L.A.: Negative regulation of Toll-like receptor-mediated immune responses. Nat. Rev. Immunol., 5, 2005, 446–458. [3] Dimitriou I.D., Clemenza L., Scotter A.J., Chen G., Guerra F. M., Rottapel R.: Putting out the fire: coordinated suppression of the innate and adaptive immune systems by SOCS1 and SOCS3 proteins. Immunological Reviews; 224:1, 2008, 265–283,. [4] Yuk J.M., Jo E.K.: Toll-like Receptors and Innate Immunity. J. Bacteriol. Virol., 41, 2011, 225- 235. [5] Wang J., Hu Y., Deng W.W., Sun B.: Negative regulation of Toll- like receptor signaling pathway. Microbes. Infect., 11, 2009, 321-327.

Lublin

6 grudnia 2012

9

NOTATKI

Wykorzystanie terapii genowej w przyczynowym leczeniu mukowiscydozy

Lidia Kotuła, Jolanta Karwat, Paulina Gil-Kulik, Magdalena Sawiuk, Alicja Niedojadło

Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Radziwiłłowska 11,

20-080, Lublin

Mukowiscydoza (ang. cystic fibrosis - CF) jest jedn z najcz stszych chorób genetycznych wyst puj cych u ludzi. Dziedziczona jest w sposób autosomalny recesywny. Jej wyst powanie uwarunkowane jest mutacj genu CFTR (ang. cystic fibrosis transmembrane conductance regulator), w wyniku której produkowane jest nieprawidłowe białko reguluj ce przepływ jonów chlorkowych przez komórki nabłonka. Locus genu to 7q31.2. Od pierwszego opisu budowy genu w 1989 roku na całym wiecie prowadzone s intensywne badania nad umo liwieniem przyczynowego leczenia CF [1,2].

Terapia genowa, znana od lat 80 XX wieku, jest metod umo liwiaj c leczenie wielu schorze na poziomie molekularnym. Aby uzyska efekt terapeutyczny, do komórek docelowych pacjenta wprowadzany jest preparat genowy zawieraj cy prawidłow kopi genu. Najcz ciej u ywany jest cDNA (bezintronowa sekwencja koduj ca aminokwasy lub oligonukleotydy (krótkie fragmenty kwasów nukleinowych – DNA lub RNA). Fragmenty uzyskanego sztucznie prawidłowego materiału genetycznego próbuje si wprowadza do komórek epitelium nosa i oskrzeli wykorzystuj c, w charakterze no nika DNA, adenowirus. Wprowadzanie genu CFTR koryguj cego chorob trzeba niestety powtarza , ale wprowadzenie prawidłowej kopii genu do 10% nieprawidłowych komórek zapewnia uzyskanie poziomu prawidłowego białka CFTR zbli onego do poziomu u osób zdrowych, co kompensuje skutki defektu genetycznego, cho go nie usuwa. W mukowiscydozie przeszkod dla terapii genowej komórek somatycznych jest dotarcie do puli komórek rezerwowych, z których powstaj komórki nabłonkowe gruczołów wydzielania zewn trznego oraz stopniowe zmniejszanie si skuteczno ci z powodu rozwijania si odpowiedzi immunologicznej w kierunku no nika.[4]

Kolejna mo liwo ci terapii genowej w mukowiscydozie jest regulacja lokalizacji CFTR w komórce. Jest to mo liwe dzi ki zwi kszeniu ekspresji białek chaperonowych, które stabilizuj nawet zmutowany CFTR w błonie komórkowej. Terapia, której celem jest zachowanie stabilno ci białka mimo zmienionej przez mutacje sekwencji aminokwasów, mo e si okaza prostsza ni korekta samego genu. [3,4]

W pracy przedstawiono mo liwo ci terapii genetycznej mukowiscydozy, jej zalety, mo liwe skutki negatywne a tak e wzywania jakie przed nami stawia jej zastosowanie.

[1] Chillon M., et al.: N. Eng. J. Med. 332,1995,1475-1480. [2] Cichy W.,: Farm. Pol. 66,9 2010, 638-645. [3] Pieczy ski M., i inni.: Biotechnologia.3, 2010 ,7-28. [4] Szydło M., : wiat Farm.1, 2010,155-156.



10

NOTATKI

Terpeny i ich pochodne jako nowa grupa potencjalnych terapeutyków

w leczeniu nowotworów

Sylwia Katarzyna Króla, Urszula Skrobasb

aKatedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej, Uniwersytet Medyczny,

ul. Chod ki 1, 20-093, Lublin; bKatedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,

Uniwersytet Medyczny, ul. Jaczewskiego 4, 20-090, Lublin

Znacz cy wzrost zainteresowania substancjami pochodzenia ro linnego jako potencjalnymi, obiecuj cymi terapeutykami w profilaktyce i terapii nowotworów obserwowany w ostatnich latach, b d cy skutkiem wci niskiej skuteczno ci leczenia tej grupy chorób niew tpliwie przyczynił si do bujnego rozwoju nauk farmaceutycznych, medycznych oraz całego przemysłu farmaceutycznego.

Przykładem takiej grupy naturalnych zwi zków s terpeny oraz ich pochodne (terpenoidy), obficie wyst puj ce w wiecie ro lin i w zwi zku z tym stosunkowo łatwo dost pne, co jest dodatkowym atutem ich potencjalnego zastosowania.

Wykazano, e wiele terpenowych składników olejków eterycznych obecnych w naszej codziennej diecie w warzywach, owocach czy ziołach, przejawia silne wła ciwo ci chemoprewencyjne i przeciwnowotworowe wzgl dem ró nych nowotworów zło liwych. Aktywno ta wzbudza ogromne zainteresowanie, z uwagi na stale wzrastaj c liczb zachorowa na nowotwory [1, 2, 3].

Postulowane s ró norodne mechanizmy przeciwnowotworowej aktywno ci terpenów i ich pochodnych. Mog one działa ju na pocz tkowym etapie kancerogenezy (w fazie inicjacji), zapobiegaj c interakcjom z DNA, indukuj cym proces nowotworzenia lub te w fazie promocji, hamuj c rozwój i migracj komórek nowotworowych. Na dalszych etapach kancerogenezy mog indukowa apoptoz , odró nicowywanie si komórek rakowych oraz ingerowa w molekularne mechanizmy, które odpowiadaj za regulacj funkcji komórek.

W niniejszej pracy przedstawione zostan pokrótce najciekawsze i najbardziej obiecuj ce przykłady olejków eterycznych oraz obecnych w nich terpenów lub pochodnych terpenoidowych, które znajduj si w fazie intensywnych bada , równie klinicznych i by mo e ju niedługo doł cz do znacz cej grupy zwi zków pochodzenia ro linnego, wykorzystywanych w terapii przeciwnowotworowej we współczesnej onkologii.

[1] Burke, Y. D.; Ayoubi, A. S.; Werner, S. R.; McFarland, B. C.; Heilman, D. K.; Ruggeri, B. A.; Crowell, P. L. Anticancer Res., 22, 2002, 3127–3134. [2] Cipak L., Grausova L., Miadokova E., Novotny L., Rauko P. Arch. Toxicol., 80, 2006, 429–435. [3] Paduch, R.; Kandefer-Szersze , M.; Trytek, M.; Fiedurek, J. Arch. Immunol. Ther. Exp., 55, 2007, 315–327.

Lublin

6 grudnia 2012

11

NOTATKI

Ortogonalna elektrochromatografia planarna ci nieniowa

(OPPEC - Orthogonal Pressurized Planar Electrochromatography)

Eryk Łopaciuka, Paweł Płocharzb, Adam Chomickia, Anna Klimek-Tureka, Andrzej Torbicza, Tadeusz H. Dzidoa

aZakład Chemii Fizycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chodzki 4a, 20-093 Lublin;

bZakład Kosmetologii, Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego

w Warszawie Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu w Białej Podlaskiej,

ul. Akademicka 2, 21-500 Biała Podlaska

[email protected]

Ortogonalna elektrochromatografia planarna ci nieniowa (Orthogonal Pressurized Planar Electrochromatography, OPPEC) jest now technik separacyjn , zaprojektowan i rozwijan w Zakładzie Chemii Fizycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Polega ona na wykorzystaniu jednego urz dzenia, w którym w jednym układzie separacyjnym i jednocze nie s prowadzone dwa procesy: chromatografii planarnej ci nieniowej (OPLC, Overpressured Layer Chomatography) oraz elektroforezy. W ramach realizowanego w Zakładzie grantu Narodowego Centrum Nauki w Krakowie, nr N N204 347340, zostały skonstruowane dwa urz dzenia do OPPEC: jedno do rozdzielania składników mieszanin na skal analityczn i drugie do ich separacji na skal mikropreparatywn . Obecnie trwaj badania nad optymalizacj warunków prowadzenia procesu rozdzielania z wykorzystaniem tych wariantów techniki OPPEC. Badany jest wpływ czynników, takich jak szybko ci przepływu roztworu fazy ruchomej, wielko ci próbki rozdzielanej, wielko przyło onego ci nienia do warstwy adsorbentu oraz pola elektrycznego na jako separacji składników badanych mieszanin. Równocze nie s prowadzone badania nad przygotowanie płytek chromatograficznych dedykowanych specjalnie tej technice.

W prezentacji zostan przedstawione wyniki wst pnego rozdzielania składników testowej mieszaniny barwników technik OPPEC z uwzgl dnieniem skali mikropreparatywnej oraz analitycznej.



12

NOTATKI

Ocena roli receptorów opioidowych w nagradzaj cym działaniu etanolu

przy u yciu testu warunkowanej preferencji miejsca

Marta Marszałek, Ewa Gibuła – Bruzda, Jolanta H. Kotli ska

Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamik , Uniwersytet Medyczny w Lublinie,

ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Istnieje szereg danych z pi miennictwa wskazuj cych na zaanga owanie układu opioidowego w działanie etanolu. Wykazano, e opioidy bior udział w etanolowej sensytyzacji, działaniu nagradzaj cym czy objawach abstynencji u zwierz t [2]. Naltrekson, nieselektywny antagonista receptorów opioidowych jest u ywany w terapii alkoholizmu [4]. Jednak e, rola poszczególnych typów receptorów opioidowych w efektach etanolu nie jest do ko ca wyja niona [2]. Celem niniejszej pracy było przebadanie wpływu agonistów receptorów opioidowych µ i na przywracanie nagradzaj cego działania etanolu w te cie warunkowanej preferencji miejsca (CPP) u szczurów.

Badania przeprowadzono na szczurach szczepu Wistar (220 - 250 g). Do przywracania etanolowego CPP u yto cyclo[N ,N -carbonyl-D-Lys2, Dap5] enkefalinamidu (cUENK6), nowo zsyntetyzowanego analogu enkefaliny, który w badaniach in vitro wykazuje preferencyjne działanie agonistyczne na receptory µ opioidowe i w mniejszym stopniu na receptory [3]. Ponadto, u yto Leu - enkefalin (agonista receptorów ) i morfin (agonista receptorów µ). Wszystkie zwi zki podawane były w fazie przywracania CPP do komory bocznej mózgu szczurów (i.c.v.) w obj to ci 5 µl. Test CPP składa si z pi ciu etapów obejmuj cych: pre – test, warunkowanie, test, wygaszanie i przywracanie CPP. W fazie warunkowania etanol (10% w/v) podawany był szczurom dootrzewnowo (i.p.) w dawce 0.5 g/kg przez 8 kolejnych dni. Etap ten był poprzedzony 15 dniami podawania i.p. etanolu [1].

Przeprowadzone badania wykazały, e cUENK6 (0.125, 0.25, 0.5 nmol, i.c.v.), agonista receptorów µ i opioidowych przywracał warunkowan etanolem preferencj miejsca we wszystkich u ytych dawkach. Działanie cUENK6 w dawce 0.25 nmol, i.c.v. było odwrócone przez naltrindol - antagonist receptorów opioidowych. Ponadto, warunkowana etanolem preferencja miejsca była

przywracana przez Leu - enkefalin (3 nmol, i.c.v.), agonist receptorów opioidowych oraz morfin (13 nmol, i.c.v.), agonist receptorów µ opioidowych.

Uzyskane wyniki bada sugeruj , e w działaniu nagradzaj cym etanolu bior udział zarówno receptory µ jak i opioidowe. Dlatego zwi zki pobudzaj ce te receptory przywracaj nagradzaj ce działanie etanolu w te cie CPP.

[1] Bienkowski, P.; Kuca, P.; Kostowski, W. Pol. J. Pharmacol, 47, 1995, 189-191. [2] Herz, A. Psychopharmacology, 129, 1997, 99-111. [3] Pawlak, D.; Oleszczuk, M.; Wojcik, J.; Pachulska, M.; Chung, N.N.; Schiller, P.W.; Izdebski, J. J Pept Sci, 7, 2001, 128-140. [4] Richard, M.; van Rijn and Whistler, J.L. Biol Psychiatry, 66, 2009, 777-784.

Lublin

6 grudnia 2012

13

NOTATKI

Ocena procesów kognitywnych u gryzoni przy u yciu testu rozpoznawania

nowego obiektu (NOR)

Agnieszka Michalak, Gra yna Biała

Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamik , Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul.

Chod ki 4a, 20-093, Lublin

Pami to rodzaj psychicznego „wyposa enia” człowieka, istotny element jego to samo ci, warunkuj cy funkcjonowanie w otaczaj cym wiecie. Zjawisko to ma charakter dynamiczny i obejmuje nast puj ce fazy: rejestrowanie, zapami tywanie oraz magazynowanie informacji w postaci ladów pami ciowych zwanych engramami pami ci. Zgromadzone w ten sposób dane mog by przetwarzane i wykorzystywane do realizacji działa bie cych jak i planowania działa przyszłych. Formowanie szlaków pami ciowych, b d ce konsekwencj wła ciwo ci plastycznych mózgu, jest pod kontrol ró norodnych anatomicznie struktur o rodkowego układu nerwowego, przy zaanga owaniu przede wszystkim dwóch układów neuroprzeka nikowych: glutaminianergicznego i cholinergicznego. Jednak pomimo prowadzenia na przestrzeni wielu lat intensywnych bada nad zjawiskiem pami ci, mechanizmy le ce u jego podstaw nie zostały do ko ca poznane i wyja nione.

Jednym z podstawowych narz dzi pogł biania naszej wiedzy na temat procesów kognitywnych s zwierz ce modele pami ci, a w ród nich test rozpoznawania nowego obiektu (the novel object recognition test – NOR). Test ten na tle innych modeli do wiadczalnych, opartych głównie na zasadzie działania labiryntu, charakteryzuje si prostot zarówno pod wzgl dem stosowanej aparatury jak i procedury badawczej. W skład aparatury wchodz : pomieszczenie, stanowi ce przestrze badawcz , oraz zestaw 3 przedmiotów, z których dwa s jednakowe, a jeden odmienny pod wzgl dem koloru, kształtu i tekstury. Otrzymane wyniki opracowywane s w oparciu o tzw. indeks preferencji, którego wysoka warto wiadczy o pozytywnym oddziaływaniu badanej substancji na procesy uczenia si i zapami tywania, a niska wskazuje na zaburzanie procesów kognitywnych [5]. Test NOR umo liwia rzeteln ocen procesów le cych u podstaw pami ci oraz analiz wpływu substancji o wła ciwo ciach prokognitywnych jak i amnestycznych na procesy uczenia si i zapami tywania [6]. Jednym z przykładów praktycznego zastosowania testu NOR jest analiza wpływu substancji działaj cych poprzez układ cholinergiczny na formowanie szlaków pami ciowych. Zaprezentowane wyniki bada przedstawiaj ocen działania prokognitywnego nikotyny (agonisty nikotynowych receptorów cholinergicznych) oraz potencjału amnestycznego skopolaminy (antagonisty muskarynowych receptorów cholinergicznych).

Stopniowy, post puj cy wraz z wiekiem, ubytek tkanki nerwowej, który jest wpisany w fizjologi człowieka, poci ga za sob szereg konsekwencji społecznych, medycznych i ekonomicznych. W dobie gwałtownie starzej cych si społecze stw krajów rozwini tych konieczno poszukiwania nowych, skuteczniejszych rozwi za w zakresie metod leczenia chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, oraz innych schorze przebiegaj cych z towarzysz c demencj i zaburzeniami pami ci jest spraw priorytetow . W zwi zku z tym konieczne staje si lepsze poznanie i zrozumienie mechanizmów le cych u podstaw procesów uczenia si i zapami tywania [4]. W osi gni ciu tego celu niezwykle pomocne mog okaza si badania na zwierz tach z wykorzystaniem zwierz cych modeli pami ci, spo ród których z pewno ci na szczególn uwag zasługuje test NOR.

[1] Alberini, C.M. Front Behav Neurosci, 5:12, 2011, 1-10. [2] Edwards, R.; et al.: Mechanism of memory foundation, Oxford University Press Australia and New Zealand, 2010, 267-300. [3] Maruszewski, T.: Psychologia poznania, Gda skie Wydawnictwo Psychologiczne, 2002, 117-163. [4] Michalak, A.; Kruk-Słomka, M.; Biała, G. Ann UMCS Sect DDD, 24(3), 2011, 197-207. [5] Nanfaro, F.; et al. Pharmacol Rep, 62(2), 2010, 265-272. [6] Sambeth, A.; et al. Eur J Pharmacol, 572(2-3), 2007, 151-159.



14

NOTATKI

Przegl d teorii wyja niaj cych zmiany retencji i selektywno ci

w chromatografii cieczowej ze szczególnym uwzgl dnieniem układów RP

HPLC

Beata Misiołek, Anna Klimek-Turek, Tadeusz H. Dzido

Zakład Chemii Fizycznej ,Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chod ki 4A,

20-093, Lublin

Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest instrumentaln technik analityczn , powszechnie stosowan do rozdzielania i oznaczania składników mieszanin w ró nych próbkach, m. in. biomedycznych, farmaceutycznych itd. Pomimo kilku dekad rozwoju tej techniki, niektóre aspekty procesu chromatograficznego nadal budz w tpliwo ci, szczególnie zwi zane z mechanizmem retencji i selektywno ci rozdzielenia. Popraw selektywno ci separacji mo na uzyska dzi ki zmianie rodzaju fazy stacjonarnej i / lub jako ciowego, b d ilo ciowego składu fazy ruchomej. Zastosowanie innej fazy stacjonarnej nie gwarantuje płynnej zmiany selektywno ci i retencji oraz jest przyczyn generowania dodatkowych kosztów analizy. Dlatego, zapewnienie optymalnych warunków prowadzenia procesu rozdzielania chromatograficznego najcz ciej uzyskuje si w wyniku zmiany składu fazy ruchomej, tzn. rodzaju jej modyfikatora i / lub jego st enia.

W prezentacji tej chcieliby my przedstawi wybrane teorie/podej cia dotycz ce wyja niania wpływu składu fazy ruchomej na zmiany retencji i selektywno rozdzielenia w chromatografii cieczowej ze szczególnym uwzgl dnieniem układów faz odwróconych wysokosprawnej chromatografii cieczowej (RP HPLC).

Lublin

6 grudnia 2012

15

NOTATKI

TLC jako prosta i szybka metoda oznaczania zawarto ci umbeliferonu

w wybranych gatunkach Juniperus

Marek Ocha,b, Anna Bogucka-Kockaa, Anna Ocha,b, Janusz Kockib

a Department of Pharmaceutical Botany, Faculty of Pharmacy, Medical University of Lublin,

Chod ki 1, 20-081 Lublin; b Department of Clinical Genetics, Faculty of Medicine, Medical

University of Lublin, Radziwiłłowska 11, 20-080 Lublin

The genus Juniperus consists of approximately 68 species and 37 varieties, all of which grow in the northern hemisphere. Plant originating from Juniperus

species have several medicinal uses such as antimicrobial, antiinflammatory, they are used for the treatment of urinary infections, etc. One of interesting secondary metabolite which is present in the Juniperus species is umbelliferone (UMB). It is a common ingredient in vegetables and fruits which are a basic component of the human diet - such as apples or oranges. UMB occurs most frequently in the form of free, absorbs ultraviolet light within the wavelength range 280-315 nm. It works antidiabetic, antioxidant, showns cytostatic effects.

11 different Juniperus species (62 varieties) collected at different localities in Poland were extracted with methanol in order to determine the level of UMB present in the extracts. Thin-layer chromatography (TLC) analysis was performed on glass silica gel 60 F254S plates developed with n-hexane and ethyl acetate (70:30, v/v) and dichloromethane and diethyl ether (80:20, v/v). Densitometric quantification was performed at = 300 nm by fluorescence scanning using a CAMAG TLC Scanner 3. Polynomial regression equation were used to determine the amount of UMB in the extracts. The mobile phase used for TLC produced good separation for UMB and other compounds present in the extracts. A good polynomial regression model was obtained in the range of 12–153 ng and peak areas with the correlation coefficient (r) of 0.99951. Juniperus communis L. ‘Pendula’ contained the highest (88.33 mg/100g DW) UMB content. Umbelliferone quantitative screening in so many species of Juniperus, has been performed for the first time. The prescribed method is simple, fast, reliable, sensitive and here proposed for the routine assay of Juniperus species containing umbelliferone.



16

NOTATKI

Badanie przesiewowe nowych inhibitorów neuronalnego receptora

nikotynowego z wykorzystaniem analizatora komórkowego do

wielowymiarowej akwizycji i obróbki obrazu

Karolina Paj k, Artur Wnorowski, Krzysztof Jó wiak

Samodzielna Pracownia Chemii i Neuroin ynierii Medycznej , Uniwersytet Medyczny

w Lublinie, Collegium Pharmaceuticum, ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Receptory nikotynowe s białkami nale cymi do rodziny kanałów bramkowanych ligandami (ang. Ligand-Gated Ion Channels) odgrywaj cymi istotn rol w regulacji przeka nictwa cholinergicznego. Receptory nikotynowe stanowi wa ne cele molekularne w terapii uzale nie , leczeniu zaburze kognitywnych wyst puj cych w chorobie Alzheimera, Parkinsona a ponadto zaburze depresyjnych i schizofrenii.

Monitorowanie zmian wewn trzkomórkowego st enia jonów Ca2+, obok analiz elektrofizjologicznych, jest jednym z najcz ciej stosowanych funkcjonalnych testów komórkowych w badaniach przedklinicznych nowych ligandów receptorów nikotynowych. Testy tego typu s w wi kszo ci wykonywane przy u yciu czytników mikropłytek do pomiarów fluorymetrycznych z dyspenserami (ang. Fluorescent

Imaging Plate Reader, FLIPR). Urz dzenia te pozwalaj na jednoczesny pomiar fluorescencji w wielu dołkach zapewniaj c doskonał szybko pomiaru, jednak e charakteryzuj si stosunkowo słab rozdzielczo ci . Celem prezentacji b dzie przedstawienie aplikacji analizatora komórkowego do wielowymiarowej akwizycji i obróbki obrazu w badaniu przesiewowym aktywno ci 11 nowo zsyntetyzowanych zwi zków. Stosowany w okre leniu aktywno ci materiał biologiczny stanowiła stabilna linia komórkowa KX 3 4R2 [1] (komórki nerek ludzkich embrionów HEK293 transfekowane plazmidami zawieraj cymi geny koduj ce receptor nikotynowy podtypu 3 4 pochodzenia szczurzego). Do monitorowania zmian wewn trznego st enia jonów Ca2+ w cytozolu komórek wykorzystano barwnik fluorescencyjny fura-2, który jest wzbudzany niewiele ró ni cymi si długo ciami fal ( 1 = 340 nm i 2 = 380 nm) dla formy wolnej i zwi zanej z jonami Ca2+ [2].

Wyniki przeprowadzonego testu przesiewowego wskazały na aktywno badanych pochodnych jako inhibitorów neuronalnych receptorów nikotynowych podtypu 3 4. Zastosowanie wieloparametrowej akwizycji i analizy obrazu umo liwiło uzyskanie rozdzielczo ci na poziomie pojedynczych komórek. [1] Xiao, Y.; Meyer, E.L.; Thompson, J.M.; Surin, A.; Wroblewski, J.; Kellar, K.J. Mol Pharmacol, 54(2), 1998, 322-

333. [2] Grynkiewicz, G., Poenie, M., Tsien, R.Y. J Biol Chem., 260(6), 1985, 3440-50.

Lublin

6 grudnia 2012

17

NOTATKI

Modyfikacje ródła jonów spektrometru mas w jonizacji analitów

metod elektrorozpraszania

Ewelina Rutkowska, Krzysztof Jó wiak

Samodzielna Pracownia Chemii i Neuroin ynierii Medycznej, Uniwersytet Medyczny

w Lublinie, ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Metoda jonizacji poprzez elektrorozpraszanie (ESI) jest jedn z nowszych metod jonizacji próbki w spektrometrach mas. Przoduje ona w analizach proteomicznych ze wzgl du na tzw. „łagodn ” jonizacj , dzi ki której powstaj głównie jony pseudomolekularne lub o niewielkiej fragmentacji. Powstawanie jonów w fazie gazowej zwykle polega na stosowaniu zewn trznego potencjału elektrycznego przyło onego do emitera ESI. Szczególnie interesuj ce s modyfikacje ESI, w których stosowanie potencjału elektrycznego nie jest konieczne [1].

Jedn z takich modyfikacji jest zastosowanie kapilary ze stopionej krzemionki, z której rozpylany jest rozpuszczalnik organiczny obdarzony ładunkiem (np. metanol z dodatkiem kwasu octowego) do szklanej komory reakcyjnej (Fused-Droplet

Electrospray Ionization, FD-ESI) [2]. Roztwór analitu jest równie nebulizowany do komory. Komor umieszcza przed wlotem do spektrometru. Metoda wyró nia si wysok tolerancj soli nieorganicznych w matrycy próbki, które z reguły powoduj supresj i utrat stabilno ci pr du jonów oraz powstawanie adduktów.

Interesuj cym rozwi zaniem jest równie jonizacja w temperaturze otoczenia wykorzystuj ca efekt Venturiego (Venturi Easy Ambient Sonic-Spray, V-EASI) [3], dzi ki czemu roztwory s pompowane a nast pnie poddane jonizacji na skutek rozpraszania d wi kami (Sonic Spray Ionization, SSI). Metoda V-EASI znalazła zastosowanie w analizie próbek zarówno w stanie stałym jak i ciekłym.

Metod łatw w implementacji jest rozpraszanie wspomagane ultrad wi kami (Ultrasonication-Assisted Spray Ionization, UASI) [4]. W tej metodzie wlot kapilary ze stopionej krzemionki zanurzony jest w fiolce z roztworem próbki umieszczonej w ła ni ultrad wi kowej o niskiej cz stotliwo ci (około 40 kHz) (Rys. 1). Widma otrzymane dzi ki UASI przypominaj widma ESI. UASI stosowana jest z powodzeniem do analizy aminokwasów, peptydów i białek.

Nieskomplikowane modyfikacje pozwalaj na rozszerzenie wachlarza analizowanych próbek oraz ewentualne zmniejszenie efektów matrycy. Co wi cej ich zastosowanie nie sprawia trudno ci, jest niedrogie i mo e by obecne w ka dym laboratorium korzystaj cym z elektrorozpraszania jako ródła jonizacji w spektrometrze mas.

[1] Hsieh, Ch-H; Chang, Ch-H; Urban, P.L.; Chen, Y-Ch, Anal. Chem., 83, 2011, 2866-2869. [2] Chang, D-Y; Lee, Ch-Ch; Shiea, J., Anal. Chem., 74, 2002, 2465-2469.[3] Santos, V.G.; Regiani, T.; Dias, F.; Romao, W.; Paz Jara, J.L.; Klitzke, C.F.; Coelho, F.; Eberlin, M.N., Anal. Chem., 83, 2011, 1375-1380. [4] Chen, T-Y; Lin, J-Y; Chen, J-Y; Chen, Y-Ch, J Am Soc Mass Spectrom. 9, 2010, 1547-53.

Rysunek 1. Schemat rozmieszczenia ła ni ultrad wi kowej przed spektrometrem mas (MS) w metodzie UASI.



18

NOTATKI

Chromatografia cienkowarstwowa jako szybka metoda identyfikacji

i kontroli zawarto ci izoflawonów w preparatach sojowych

Maciej Strzemski, Magdalena Wójciak-Kosior, Ryszard Kocjan, Ireneusz Sowa, Wojciech Szwerc

Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Collegium

Pharmaceuticum, ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Chromatografia cienkowarstwowa, jest znakomit metod do przeprowadzania wst pnych analiz ro linnych preparatów leczniczych. Przy niewielkich nakładach finansowych pozwala na identyfikacj i ilo ciowe oznaczenie zawartych w nich substancji biologicznie czynnych. Ogromnymi zaletami tej metody jest mo liwo analizy kilku próbek jednocze nie, bez wst pnego ich oczyszczania.

Zwi zku z ogromn poda na rynku farmaceutycznym, preparatów wytwarzanych na bazie soi (Glycine max (L.) Merr.), zawieraj cych kompleksy izoflawonów o aktywno ci estrogennej, opracowano metod szybkiej identyfikacji i ilo ciowego oznaczania tych zwi zków z zastosowaniem TLC. Nale y zwróci uwag na fakt, i wi kszo dost pnych obecnie na rynku aptecznym preparatów sojowych jest zarejestrowana jako suplementy diety i tylko nieliczne jako leki. Producenci zarówno tych pierwszych jak i drugich deklaruj jedynie zawarto sumy izoflawonów w stosowanych przez siebie ekstraktach. Nale y zwróci szczególn uwag na fakt, i w tzw. preparatach „genisteinowych” znajduj si znaczne ilo ci innych izoflawonów (daidzeina, glycyteina, biochanina A czy formononetyna), których aktywno biologiczna jest w porównaniu do genisteiny słabo poznana.

Autorzy niniejszej pracy przedstawiaj metod identyfikacji i analizy ilo ciowej aglikonów izoflawonoidowych takich jak: genisteina, daidzeina, formononetyna, prunetyna, biochanina A, oraz kumestrolu – kumestanu o wysokiej aktywno ci estrogennej, przy zastosowaniu wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej poł czonej z analiz densytometryczn .

Lublin

6 grudnia 2012

19

NOTATKI

Alignment dependent study of AMPAr quantitative structure–activity

relationship models

Rafał Urnia , Krzysztof Jó wiak

Medical University of Lublin, Laboratory of Medicinal Chemistry and Neuroengineering,

Chodzki 4a street, 20-090 Lublin, Poland

It is generally accepted that 3D-QSAR models are alignment sensitive and selection of appropriate overlay function is a “bottleneck” of these methods [1-2]. The basic assumption of pharmacophore theory that compounds with the same scaffold share similar orientation in the protein binding site is not always fulfilled. Structurally similar compounds may assume different modes of binding. The general aim of presented study is to compare predictability of CoMFA models generated for wide range of alignment algorithms and alignment derived from crystallographic studies.

The ligand binding domain of the AMPA receptor was co-crystallized with almost 40 different allosteric modulators and their high-resolution X-ray [3] structures give an opportunity to sample ligand orientations. Current study collects all of unique ligand poses of congeneric ligands co-crystallized with the binding domain of the AMPAr and aligns them using a protein scaffold. In our consideration of the problem we applied CoMFA modelling to the system known from the fact that structurally similar ligands do not share the same mode of binding (Figure 1).

The results show that groups based on receptor alignment have better interpolation to QSAR equation. They more relevantly predict the activity of compounds and have lower prediction errors that the models based on others types of alignment. Although the 3D-QSAR methods are mainly employed when crystal structure is not known, current study underlines that it is the approximation method and the selection of the inappropriate alignment can lead to false conclusions.

The work is supported by the found from Foundation for Polish Science (TEAM Programme 2009 – 4/5) and using the equipment purchased within the Project "The equipment of innovative laboratories doing research on new medicines used in the therapy of civilization and neoplastic diseases" within the Operational Program Development of Eastern Poland 2007- 2013, Priority Axis I Modern Economy, Operations I.3 Innovation Promotion.

[1] Kubinyi H; Pharmazie, 50, 1995, 647-62 [2] Clark RD, Norinder U, WIREs Comput. Mol. Sci. 2, 2012, 108–113

[3] Sobolevsky AI; Rosconi MP; Gouaux E, 465, Nature, 2009, 745–758



20

NOTATKI

Rola „szalonych receptorów” w transdukcji reakcji zapalnej

Katarzyna Wojciechowska, Magdalena Osiak, Natalia Paj k, Dorota Choroszy ska

Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego, ul.Radziwiłłowska11,

20-080 Lublin

"Das ist ja Toll", czyli: "to jest szalone" wykrzykni to w niemieckim laboratorium, podczas bada polaryzacji brzuszno-grzbietowej u larw muszki owocowej (Drosophila

melanogaster). Nazw „toll” nadano zmutowanemu genowi koduj cemu receptor, który bierze udział w rozwoju embrionalnym muszki owocowej. Wyniki kolejnych bada wykazały, e receptory kodowane przez gen toll uczestnicz w mechanizmach obronnych. Nast pnie stwierdzono wyst powanie receptorów o podobnej budowie i działaniu na komórkach ssaków, dlatego nazwano je receptorami Toll-podobnymi (Toll-like receptor – TLR).

TLRs stanowi podstawowy mechanizm odpowiedzi nieswoistej umo liwiaj cy zapocz tkowanie odpowiedzi swoistej. Rozpoznaj one ró nego rodzaju struktury patogenów, m.in. peptydoglikan bakterii Gramm dodatnich, lipopolisacharyd (LPS) bakterii Gramm ujemnych, niemetylowany CpG DNA, kwasy nukleinowe. Wi kszo receptorów Toll-podobnych wyst puje na powierzchni komórki (TLR1, TLR2, TLR4, TLR5, TLR6 i TLR10). Te z nich, które maj zdolno rozpoznawania kwasów nukleinowych t.j.: TLR3, TLR7, TLR8, TLR9 rozmieszczone s wewn trz komórki w endosomach.

Po rozpoznaniu struktury patogenu TLRs przewodz sygnał aktywacji reakcji zapalnej. W wewn trzkomórkowe szlaki transdukcji sygnałów zaanga owanych jest wiele ró nych białek. Prawie wszystkie TLRs, z wył czeniem TLR3, w szlaku sygnałowym wykorzystuj białko MyD88. Białko to przył cza si bezpo rednio do TLR5, 7, 8, 9 i 11, natomiast do poł czenia z TLR2 i 4 niezb dne jest uczestnictwo białka adaptorowego TIRAP. Nast pnie do MyD88 przył czaj si kolejno białka IRAK1 i IRAK4, które po fosforylacji aktywuj białko TRAF6. TRAF6 pobudza białko TAK1 nale ce do du ej rodziny kinaz MAP3K. Konsekwencj tych reakcji jest uwolnienie i uaktywnienie czynnika NF- B, który przemieszcza si do j dra komórkowego, gdzie indukuje ekspresj genów dla cytokin zapalnych oraz aktywacja czynnika transkrypcyjnego AP-1, który indukuje ekspresj genów cytokin prozapalnych (głównie IL-6). Dochodzi równie do aktywacji czynnika reguluj cego syntez interferonu IRF7 i produkcji interferonu i . Aktywacja ekspresji mediatorów zapalnych mo e odbywa si równie szlakiem MyD88- niezale nym. TLR3 wykorzystuje białko adaptorowe TRIF, natomiast TLR4 oprócz białka TRIF dodatkowo po rednio białko TRAM. TRIF aktywuje kinazy bezpo rednio fosforyluj ce czynniki IRF3 oraz IRF7 indukuj ce ekspresj interferonu typu I- IFN .

Wiadomo, i rol receptorów Toll-podobnych jest rozpoznawanie struktur patogenów oraz aktywacja szlaków transdukcji reakcji zapalnej. S one niezb dne do zainicjowania odpowiedzi obronnej organizmu. Pomimo ogromnego post pu, jaki dokonał si w ostatnich latach w badaniach receptorów Toll-podobnych, wiele pyta pozostaje jednak nadal bez odpowiedzi.

Lublin

6 grudnia 2012

21

NOTATKI

Oznaczanie ogólnej aktywno ci przeciwutleniaj cej ekstraktów z owoców

Mikołajka płaskolistnego (Eryngium planum), oraz Mikołajka

ametystowego (Eryngium amethystinum) metod TLC – DPPH

Krzysztof Kamil Wojtanowski, Krystyna Skalicka – Wo niak, Kazimierz Głowniak

Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracowni Ro lin Leczniczych, Uniwersytet Medyczny

w Lublinie, ul. Chod ki 1, 20-093 Lublin

Wła ciwo ci lecznicze gatunków ro lin z rodzaju Eryngium L. znane s od staro ytno ci. Od lat stosowane s one w tradycyjnej medycynie ludowej i homeopatii. Ich interesuj ce wła ciwo ci lecznicze, jak i powszechno wyst powania w całej Europie, czyni je potencjalnie obiecuj c grup ro lin do bada .

Celem pracy była wst pna ocena aktywno ci antyoksydacyjnej ekstraktów polarnych i niepolarnych oraz izolowanych zwi zków z dwóch gatunków rodzaju Eryngium a mianowicie E. planum i E. amethystinum. W tym celu zastosowano metod DPPH-TLC jedn z najpopularniejszych metod maj cych na celu oznaczanie aktywno ci antyoksydacyjnej wyci gów ro linnych. Pozwala ona na proste, efektywne i niemal natychmiastowe stworzenie profilu antyoksydacyjnego badanych ekstraktów. Przedstawiony tutaj sposób pozwala zarówno na analiz jako ciow , jak i ilo ciow badanych ekstraktów pod wzgl dem ich aktywno ci antyoksydacyjnej.



22

NOTATKI

Optymalizacja układów chromatograficznych do rozdzielania leków

o charakterze zasad organicznych technik HPTLC

Karol Wróblewski

Zakład Chemii Nieorganicznej Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul.

Chod ki 4A, 20-093 Lublin

Leki o charakterze zasadowym s trudnym obiektem analizy ze wzgl du na jednoczesne wyst powanie w postaci zjonizowanej i oboj tnej. Takie anality stwarzaj szereg trudno ci z ich rozdzielaniem w układach chromatograficznych w zwi zku ze słab sprawno ci i selektywno ci układów oraz asymetri uzyskanych pików na chromatogramach. Powodem du ego rozmycia plamek , uzyskiwania małej sprawno ci układów chromatograficznych, mniejszej powtarzalno ci uzyskiwanych wyników jest ró ne oddziaływanie formy oboj tnej i jonowej analitów z faz stacjonarn . Dlatego te analiza zwi zków jonowych wymaga zastosowania odpowiednich metod takich jak chromatografia par jonowych, metoda cofni cia dysocjacji, a do analizy zwi zków zasadowych - metoda blokowania grup silanolowych.

Szczególnie bardzo du e rozmycie plamek i bardzo mał sprawno układów chromatograficznych obserwuje si przy zastosowaniu prostych wodno-organicznych faz ruchomych w przypadku analizowania zwi zków b d cych słabymi zasadami w układach faz odwróconych. Dlatego te istnieje ci gła potrzeba prowadzenia prac nad optymalizacj układów chromatograficznych do ich rozdzielania i oznaczania w preparatach farmaceutycznych i płynach ustrojowych.

W niniejszej pracy podj ta zostanie dyskusja nad problemem optymalizacji układów chromatograficznych do rozdzielania leków b d cych słabymi zasadami organicznymi w oparciu o dane literaturowe oraz wst pne wyniki własnych bada nad optymalizacj separacji leków z grupy zwi zków działaj cych na OUN, w tym min. wpływ dodatku do fazy ruchomej kwasu lub zasady, czy wpływ st enia dietyloaminy (metoda blokowania grup silanolowych). Przeanalizowano ró ne układy z zastosowaniem faz stacjonarnych C18 i cyjanopropylowych oraz eluentów o ró nym składzie.

W przeprowadzonych badaniach stwierdzono min. mniejsze rozmycie plamek, lepsz efektywno oznaczania w układach z zastosowaniem dietyloaminy. Nie wystarczaj ce okazało si zwi kszenie b d zmniejszenie pH przez dodatek do fazy ruchomej odpowiednio roztworu amoniaku (lub buforu amoniakalnego) oraz kwasu octowego (lub buforu octanowego). Wyznaczono tak e zale no log k od st enia dietyloaminy w układzie z cyjanopropylow faz stacjonarn zawieraj cym oprócz modyfikatora (metanol) bufor octanowy o pH 3,5. Rozdzielono mieszanin badanych leków stosuj c metod dwukierunkowej chromatografii cienkowarstwowej (2D-TLC).

Lublin

6 grudnia 2012

23

NOTATKI



24

NOTATKI

Lublin

6 grudnia 2012

25

NOTATKI

Chemometryczna ocena retencji zwi zków modelowych ze szczególnym

uwzgl dnieniem lipofilowo ci

Ewelina Bartuzi, Łukasz Komsta

Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Jaczewskiego 4,

20-090 Lublin

Lipofilowo jest bardzo wa nym parametrem charakteryzuj cym zwi zki chemiczne czynne biologicznie. Definicja lipofilowo ci proponowana przez IUPAC (International Union of Pure and Appied Chemistry) brzmi: „Lipofilowo reprezentuje powinowactwo danej cz steczki lub jej fragmentu do rodowiska lipofilowego”. Wyznaczana jest dla nowo syntetyzowanych substancji o potencjalnym działaniu farmakologicznym na organizmy ywe, jako jeden z podstawowych parametrów.

Lipofilowo ma istotny wpływ na procesy, jakim ulega lek w organizmie po jego podaniu: na faz farmaceutyczn , co oznacza posta , w jakiej substancja dostaje si do oraganizmu, sposób podania i uwalniania; na transport substancji w obr bie organizmu, ich metabolizm oraz eliminacje, czyli faz farmakokinetyczn oraz na faz farmakodynamiczn , co oznacza oddziaływanie substancji z receptorem i po dany efekt farmakologiczny. Znajomo lipofilowo ci zwi zków chemicznych jest szeroko wykorzystywana w metodologii QSAR (Quantitative Structure – Activity Relationship, Ilo ciowa Zale no Struktura – Aktywno ) do przewidywania farmakokinetyki, farmakodynamiki działania i toksyczno ci zwi zków egzogennych. Dlatego niezwykle wa ne jest poznanie tego parametru. W tym celu stosuje si ró ne metody jego oznacznia: bezpo rednie (shake flask), po rednie (TLC, HPLC) oraz teoretyczne.

W badaniach wykorzystano cienkowarstwow chromatografi cieczow , na płytkach z ró nymi fazami stacjonarnymi (RP18, el krzemionkowy oraz TLC-CN). Zastosowano 6 modyfikatorów (acetonitryl, aceton, dioksan, izopropanol, metanol i tetrahydrofuran), ka dy w 5 st eniach. Szeroki zakres do wiadcze pozwala na przeprowadzenie analiz chemometrycznych i wyodr bnienie ukrytych tr dów w retencji 35 zwi zków modelowych [1, 2, 3]. W tym celu u yto Analizy Głównych Składowych, która umo liwia wizualizacj wielowymiarowych danych. Przeprowadzane s równie analizy z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii kolumnowej na kolumnach o ró nych fazach stacjonarnych z zastosowaniem ró nych rozpuszczalników.

[1] Ł. Komsta, R. Skibi ski, A. Berecka, A. Gumieniczek, B. Radkiewicz, M. Rado , J. Pharm. Biomed. Anal. 53 (2010) 911–918.; [2] E. Gowin, Ł. Komsta, J. Planar Chromatography (2012 )1, 5-9; [3] E. Gowin, Ł. Komsta, J. Planar Chromatography (2012)5, 471-474



26

NOTATKI

Zastosowanie elektrochromatografii planarnej ci nieniowej

do separacji pochodnych aminokwasów

Adam Chomicki, Tadeusz H. Dzido

Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Zakład Chemii Fizycznej, ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Izolacja i separacja aminokwasów jest wa nym i bie cym problemem analizy biomedycznej. Zwi zki te s oznaczane szczególnie w celu wykrycia ró nych schorze (choroby genetyczne o podło u metabolicznym, zaburzenia funkcjonowania w troby, nerek, tarczycy, choroby układu sercowo – naczyniowego, itp.) i monitorowania post pu leczenia pacjentów.

W literaturze jest wiele przykładów separacji aminokwasów metodami elektroforezy, wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC), czy tradycyjnej chromatografii cienkowarstwowej (TLC). Jednak trudno jest uzyska dobre rozdzielenie wszystkich 20 aminokwasów biogennych w pojedynczym procesie rozdzielczym. Z tego powodu, przed procesem separacji, aminokwasy poddaje si zwykle derywatyzacji w celu poprawy zarówno selektywno ci rozdzielenia jak i wykrywalno ci.

Nasz zespół badawczy proponuje nowe podej cie do problemu separacji aminokwasów i ich pochodnych, a mianowicie zastosowanie elektrochromatografii planarnej ci nieniowej (PPEC) do rozdzielania aminokwasów. Metoda ta charakteryzuje si wysok sprawno ci , krótkim czasem separacji, a tak e mo liwo ci prowadzenia procesu rozdzielenia w warstwie adsorbentu na długich dystansach, bez znacznych strat sprawno ci układu. Wa n zalet ci nieniowej elektrochromatografii planarnej jest mo liwo uzyskiwania ró nej selektywno ci rozdzielenia substancji w porównaniu do układów TLC, szczególnie gdy zwi zki separowane wyst puj w formie zdysocjowanej i niezdysocjowanej. W tym przypadku zmiany selektywno ci rozdzielenia s wywoływane nie tylko podziałem substancji pomi dzy dwie fazy, ruchom i nieruchom , ale te efektem elektroforetycznym, towarzysz cym praktycznie wszystkim procesom separacji metod PPEC.

W niniejszej prezentacji zostan przedstawione wyniki rozdzielania pochodnych DNP (2,4-dinitrofenol) oraz DNS (chlorek 5-(dimetyloamino)naftaleno-1-sulfonylowy) amino-kwasów metod klasycznej chromatografii cienkowarstwowej oraz elektrochromatografii planarnej ci nieniowej.

Praca powstała z wykorzystaniem sprz tu zakupionego w projekcie realizowanym zgodnie z umow nr POPW.01.03.00-06-010/09-00 w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, Osi Priorytetowej I Nowoczesna Gospodarka Działanie 1.3. Wspieranie Innowacji.

Lublin

6 grudnia 2012

27

NOTATKI

Badania ekstraktów ro linnych i grzybowych metod wysokosprawnej

elektroforezy kapilarnej

Marta Drozd, Marta Olech, Wioleta Pietrzak, Natalia Nowacka, Renata Nowak

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chod ki 1,

20-093 Lublin

Analiza składników biologicznie aktywnych ro lin i grzybów jest wa nym wyzwaniem współczesnej nauki. Oprócz niew tpliwego aspektu poznawczego niesie ona szereg wyzwa praktycznych zwi zanych z chemotaksonomi oraz dotycz cych okre lenia kompozycji ekstraktów i leków ro linnych, ich standaryzacji, sprawdzenia ewentualnych zanieczyszcze innymi niepo danymi składnikami, w tym równie innymi substancjami ro linnymi. Jest to zadanie trudne i zło one, poniewa ekstrakty ro linne i grzybowe stanowi niezwykle bogaty zespół metabolitów wtórnych, których skład chemiczny zale y nie tylko od gatunku, ale tak e od zastosowanego sposobu i warunków ekstrakcji, przygotowania próbki do bada oraz metody analizy. Powszechnie wykorzystywane s w tym celu ró norodne metody analityczne. Jedn z najnowocze niejszych jest wysokosprawna elektroforeza kapilarna (EC).

EC jest metod umo liwiaj c rozdzielenie szerokiego spektrum substancji chemicznych zarówno wielkocz steczkowych jak i małocz steczkowych, obdarzonych ładunkiem elektrycznym oraz oboj tnych co decyduje o szerokich mo liwo ciach zastosowania tej techniki w analizie fitochemicznej. Mi dzy innymi technik t oznacza si jako ciowo i ilo ciowo w glowodany, witaminy, aminokwasy, peptydy, oligonukleotydy, kwasy organiczne, polifenole, flawonoidy, alkaloidy oraz zwi zki terpenowe i sterole.

Prowadzone obecnie w Katedrze i Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej badania zmierzaj do opracowania warunków rozdziału zwi zków polisacharydowych w ekstraktach ro linnych i grzybowych. Z u yciem nowoczesnego systemu elektroforezy kapilarnej – PA 800 plus, firmy Beckman Coulter, Inc. (Brea, CA USA) dokonano dotychczas wst pnej analizy cukrów prostych oraz alkoholi cukrowych w ekstraktach z grzybów wielkoowocnikowych oraz płatków, li ci, korzeni i pseudoowocni ró , wykazuj c obecno : glukozy, fruktozy, galaktozy, mannozy, arabinozy, ramnozy, ksylozy, kwasu glukuronowego, trehalozy oraz mannitolu, inozytolu, sorbitolu i ksylitolu. W analizie cukrowców kluczow rol odgrywa odpowiednie wst pne przygotowanie próbki analitycznej. Niezwykle korzystny jest równie wpływ modyfikatorów organicznych na rozdział analizowanych substancji.



28

NOTATKI

Charakterystyka trzech rhizofagów, ocena ich wirulencji w stosunku do

ró nych szczepów Rhizobium leguminosarum oraz wpływ na proces

nodulacji

Radosław Ł. Gwarda, Iwona Maciak, Agata Gryta, Monika Szkatulska, Wioleta wi , Magdalena Król, Karolina Oszust

Studenckie Koło Naukowe Mikrobiologów „Bakcyl”, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Azot jest jednym z podstawowych pierwiastków wchodz cych w skład ywych organizmów. Pomimo powszechnego wyst powania w przyrodzie (78%

powietrza atmosferycznego) jedynie niewielka jego cz (w postaci jonów amonowych lub azotanowych) mo e zosta przyswojona i wykorzystana przez ro liny. Ma to istotne znaczenie dla rolnictwa gdy mo e skutkowa powa nymi ograniczeniami dotycz cymi uzyskiwanych plonów, zwłaszcza w przypadku upraw prowadzonych w rodowisku ubogim w zwi zki azotowe. Jednym ze sposobów na pokonanie tych ogranicze (obok sztucznego nawo enia) jest wykorzystanie symbiozy ro lin z rodziny Leguminosae (motylkowate) i bakterii zdolnych do wi zania azotu atmosferycznego (rodzaj Rhizobium, Bradyrhizobium). Znalazł on zastosowanie zarówno do wzbogacania wyjałowionych gleb w zwi zki azotowe (płodozmian), jak i do bezpo redniego zwi kszania plonów ro lin jadalnych (groch, fasola, soja) i paszowych (koniczyna, lucerna). Symbiotyczne szczepy Rhizobium bywaj dodawane do gleby lub nasion (podczas siewu) w celu udost pnienia ro linom dodatkowych ilo ci azotu pochodz cych z powietrza.

Przeszkod na drodze do wykorzystania symbiotycznych zwi zków ro lin i bakterii (obok innych czynników) mo e by negatywny wpływ bakteriofagów. Fagi atakuj ce i niszcz ce bakterie z rodzaju Rhizobium (tzw. rhizofagi) mog przyczynia si do redukcji ich populacji w strefie korzeniowej, co negatywnie wpływa na proces nodulacji a w konsekwencji na ilo wi zanego azotu i wzrost ro lin. Istnieje wi c ekonomiczna presja w kierunku poszukiwania szczepów bakterii wydajnie wi cych azot i opornych na działanie patogenów. Celem naszej pracy była charakterystyka trzech rhizofagów, ustalenie zakresu ich gospodarzy po ród ró nych szczepów Rhizobium leguminosarum, okre lenie wywoływanego u nich efektu cytopatycznego oraz rodzaju receptorów odpowiedzialnych za ich wirulencj . Z u yciem mikroskopii elektronowej ustalili my tak e morfologi wirionów a tak e ocenili my wpływ obecno ci faga na proces tworzenia brodawek korzeniowych u wyki.

Lublin

6 grudnia 2012

29

NOTATKI

Wpływ ró nych czynników na retencj i rozdzielczo wybranych

peptydów w układach chromatografii cienkowarstwowej

Radosław Ł. Gwardaa, Aleksandra Tomczyszynb, Aleksandra Misickab, Tadeusz H. Dzidoa

aZakład Chemii Fizycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chod ki 4A, 20-093 Lublin;

bWydział Chemii, Uniwersytet Warszawski, ul. Pasteura 1, 02-093 Warszawa

Chromatografia cienkowarstwowa (TLC) jest dobrze znan technik , powszechnie stosowan do szybkiego rozdzielania i identyfikacji ró nych substancji – w tym peptydów. Jej popularno wynika głównie z du ej prostoty i niskich kosztów prowadzenia procesu separacji (w porównaniu z technikami kolumnowymi i kapilarnymi). W ostatnich latach poł czenie wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej (HPTLC) ze spektrometri mas (MS) stwarza nowe mo liwo wykorzystania obu technik do precyzyjnej analizy zło onych mieszanin. Pozwala to na ich zastosowanie mi dzy innymi w takiej dziedzinie nauki jak proteomika, gdzie mog zosta wykorzystane do analizy lizatów białkowych. Jednak, aby osi gn dobre rozdzielenie peptydów otrzymanych w wyniku trawienia białek, niezb dne jest zrozumienie ogólnych mechanizmów odpowiedzialnych za ich retencj i selektywno separacji. Celem naszej pracy jest wykazanie wpływu ró nych czynników (takich jak rodzaj adsorbentu, rodzaj i st enie modyfikatora organicznego fazy ruchomej, rodzaj i st enie zwi zku tworz cego pary jonowe, czy pH fazy ruchomej) na retencj , selektywno i efektywno rozdzielania peptydów w układach chromatografii cienkowarstwowej oraz wyja nienie mechanizmów ich działania, których poznanie ułatwi optymalizacj warunków prowadzenia procesu separacji.

Praca powstała z wykorzystaniem sprz tu zakupionego w projekcie realizowanym zgodnie z umow nr POPW.01.03.00-06-010/09-00 w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, Osi Priorytetowej I Nowoczesna Gospodarka Działanie 1.3. Wspieranie Innowacji.



30

NOTATKI

Aspekt czysto ci i homogeniczno ci piku oraz algorytmy rozdzielania

krzywych w chromatografii cienkowarstwowej leków

Mariola Kobyłka, Łukasz Komsta

Katedra i Zakład Chemii Leków ,Uniwersytetu Medyczny w Lublinie, ul. Jaczewskiego 4,

20-090 Lublin

Selektywno , według ICH (International Conference on Harmonization) nale y do podstawowych parametrów walidacji metody analizy chemicznej. W przypadku chromatografii cienkowarstwowej ma to cisły zwi zek z homogeniczno ci plamek, szczególnie w przypadku profilowania zanieczyszcze produktów leczniczych. Temat ten jest dobrze opracowany w przypadku instrumentalnych metod rozdzielczych (HPLC,CE itd.), jednak w przypadku TLC widoczny jest brak ujednoliconych rekomendacji dotycz cych oceny czysto ci pików (plamek). Dotychczas stosowana metoda badania korelacji pomi dzy densytometrycznym widmem plamki wzorca a ekstraktem z postaci farmaceutycznej posiada liczne wady. Badania przeprowadzone w ramach pracy doktorskiej wykazały, e przy typowym dla densytometru nat eniu szumu i rozkładzie korelacji mi dzy widmami, wykrycie zanieczyszczenia plamki inn substancj jest statystycznie mo liwe dopiero powy ej 20% kontaminacji. [1]

W przypadku HPLC-DAD otrzymuje si spektrochromatogram, czyli macierz zło on z kolumn reprezentuj cych chromatogramy i wierszy reprezentuj cych widma. W przypadku techniki TLC identyczn macierz danych uzyska mo na skanuj c plamk przy wielu długo ciach fali ze stałym rastrem. Maj c tak zebrane dane, w pracy zastosowano metody chemometryczne oceny czysto ci piku dotychczas z powodzeniem stosowane w chromatografii cieczowej, takie jak analiza czynników głównych, ewoluuj ca analiza czynnikowa, algorytm NEEDLE, metoda ortogonalnej projekcji i kryterium Durbina-Watsona.[2] Ko cowy etap bada obejmuje ocen przydatno ci algorytmów rozdzielania krzywych (curve resolution, np. MCR-ALS) w przypadku substancji nierozdzielonych w kontek cie oznacze ilo ciowych obu nierozdzielonych substancji. Istotn ró nic pomi dzy TLC i HPLC, maj c wpływ na interpretacj wyników, jest znacznie wi kszy poziom szumu w TLC oraz widoczna nieliniowo detekcji. Daje to ryzyko wykrycia pozornej obecno ci drugiego składnika, który w rezultacie jest tylko artefaktem nieliniowo ci w plamce.

Rezultatem przeprowadzonych bada b dzie opracowanie zunifikowanych zalece dotycz cych walidacji selektywno ci w TLC oraz post powania w przypadku niemo no ci całkowitego rozdzielenia analizowanych składników. Zastosowanie technik chemometrycznych w ocenie czysto ci piku w chromatografii cienkowarstwowej pozwoli na stworzenie nowej, szybszej metody oceny czysto ci preparatów farmaceutycznych i nie tylko. Pozwoli na powszechniejsze stosowanie niew tpliwie ta szych metod TLC w ró nych typach laboratoriów (farmaceutyczne, kliniczne i in.). Dzieki zastosowaniu technik chemometrycznych zmniejszy si znacz co zu ycie rozpuszczalników i płytek w ocenie zanieczyszcze leków. Dodatkowo b dzie mo liwe osi gni cie maksymalnego bezpiecze stwa i jako ci farmakoterapii dzi ki wykrywaniu w tani i szybki sposób nawet ladowych ilo ci zanieczyszcze . [1] Kobyłka M., Komsta Ł. Acta Chromatographica 24,2012,433-444; [2] Komsta Ł., Kobyłka M. Journal of Chromatographic Science 2012,1–6 (in press)

Lublin

6 grudnia 2012

31

NOTATKI

Rozdzielanie wybranych niesteroidowych leków przeciwzapalnych

w odwróconym układzie faz wysokosprawnej chromatografii

cienkowarstwowej i elektrochromatografii planarnej ci nieniowej

Ewelina Kopciał, Beata Polak, Tadeusz H. Dzido,

Zakład Chemii Fizycznej, Uniwersytet Medyczny, ul. Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Niesteroidowe leki przeciwzapalne (ang. Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs, NSAID’s) to szeroka grupa leków przeciwbólowych, przeciwzapalnych, i przeciwgor czkowych. Ich działanie farmakologiczne polega na hamowaniu aktywno ci enzymu cyklooksygenazy prostaglandynowej - COX. Nazywane s niesteroidowymi ze wzgl du na struktur , odmienn od innych leków maj cych równie wła ciwo ci przeciwzapalne - kortykosteroidów.

Stosowana w Zakładzie Chemii Fizycznej technika elektrochromatografii planarnej ci nieniowej (ang. pressurized planar electrochromatography, PPEC), dzi ki swoim zaletom, pozwala na efektywne rozdzielanie wielu substancji biologicznie aktywnych w tym leków [1-6]. W niniejszej pracy podj to prób separacji wybranych niesteroidowych leków przeciwzapalnych: naproxen, ketoprofen, fenbufen, indoprofen, fenprofen, flurbiprofen, ketorolak, karprofen, nale cych do grupy pochodnych kwasu arylopropionowego przy zastosowaniu wymienionej techniki rozdzielczej. Podczas eksperymentów zbadano wpływ st enia modyfikatora organicznego oraz pH buforu wodno-organicznej fazy ruchomej na dystans migracji i selektywno rozdzielenia wymienionych powy ej substancji. Dzi ki uzyskanym wynikom mo liwe było opracowanie optymalnych warunków prowadzenia procesu rozdzielenia badanych leków. Rezultaty separacji wybranych niesteroidowych leków przeciwzapalnych technik PPEC zostały porównane z wynikami uzyskanymi metod wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej.

[1] B. Polak, A. Hałka, T.H. Dzido, J. Planar Chromatogr. 21, 2008, 33-37; [2] A. Hałka, P.W. Płocharz, A. Torbicz,

T.H. Dzido, J. Planar Chromatogr. 23, 2010, 420-425; [3] P.W. Płocharz, A. Klimek-Turek, T.H. Dzido, J. Chromatogr. A 1217, 2010, 4868-4872; [4] B. Polak, K.K. Wojtanowski, P. l zak, T.H. Dzido Chromatographia 73, 2011, 339-345; [5] A. Chomicki, K. Kloc, T. H. Dzido, J. Planar Chromatogr. 24, 2011, 6–9; [6] A. Hałka-Gry niska , P. l zak , G. Zar ba, W. Markowski, A Klimek-Turek, T.H. Dzido, Anal. Methods 4, 2012, 973-892.



32

NOTATKI

Clinical utility of Circulating Tumor Cells in breast cancer cases

Aleksandra Kozłowska, Jarosław Kozłowski, Janusz Kocki

Department of Clinical Genetics, Medical University of Lublin,

Radziwiłowska 11 Str., 20-080 Lublin

Breast cancer is the most popular malignancy not only in Poland, but also in majority of countries of the world. It is said that in general more than 90% of cancer deaths result from the development of hematogenously disseminated metastasis [1]. That is why, improved techniques of detection and treatment of metastatic disease are desired.

Scientific attempts to create personalized cancer medicine require the development of tumor-specific biomarkers. These factors enable to optimize selection of targeted therapies and to assess response to treatment. Several studies in different tumor types have shown worse prognosis of patients in whom circulating tumor cells (CTCs) are detected and improved clinical outcomes following elimination or decrease of CTCs after treatment [2]. Circulating tumor cells are isolated tumor cells disseminated from the site of disease in metastatic and primary cancers, including breast cancer, that can be identified and measured in peripheral blood. Technological advances in their detection, isolation, capture and characterization from phlebotomy samples have rendered it easier to evaluate different CTC biomarkers [3].

In this paper we review CTCs in early [4] and metastatic breast cancer and discuss clinical utility for prognosis assessment and monitoring response to therapy [5].

[1] Max S. Wicha and Daniel F. Hayes; JCO April 20, vol. 29 no. 12 , 2011, 1508-1511; [2] Cristofanilli M, Budd GT, Ellis MJ, et al.. N Engl J Med, 2004, 351:781–791; [3] Ramona F Swaby and Massimo Cristofanilli. BMC

Medicine, 2011; [4] Barrierre et al. BMC Cancer , 2012, 12:114; [5] Daniel C. Danila, MD,* Klaus Pantel, PhD, Martin Fleisher, PhD,§ and Howard I. Scher, MD* Journal, Vol.6, 2011, 438-450

Lublin

6 grudnia 2012

33

NOTATKI

Opracowanie i walidacja metod analitycznych do oceny dost pno ci

farmaceutycznej wybranych dwuskładnikowych leków hipotensyjnych

Paulina M czka, Anna Gumieniczek

Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Jaczewskiego 4,

20-090 Lublin

Nadci nienie t tnicze nale y do chorób przewlekłych i najbardziej rozpowszechnionych dolegliwo ci układu sercowo-naczyniowego. Szacuje si , e w Polsce dotkni ty jest t chorob co trzeci dorosły człowiek [1].

Odpowiednie leczenie nadci nienia t tniczego obejmuje, zgodnie z najnowszymi wytycznymi, nie tylko monoterapi , ale głównie politerapi . Uproszczenie terapii dzi ki zastosowaniu zło onego preparatu hipotensyjnego znacznie poprawia motywacj pacjenta do cisłego przestrzegania zalece lekarskich. Zastosowanie takich preparatów zwi ksza prawdopodobie stwo normalizacji ci nienia t tniczego u wi kszej liczby pacjentów w krótszym czasie, co z kolei zmniejsza liczb wizyt kontrolnych, znosi działania niepo dane pojedy czych substancji aktywnych, podnosi tolerancj terapii przez chorego oraz poprawia komfort ycia [2,3].

Celem prowadzonych bada jest opracowanie i walidacja metod słu cych do badania dost pno ci farmaceutycznej gotowych postaci leku, ze szczególnym uwzgl dnieniem preparatów wieloskładnikowych stosowanych w terapii nadci nienia. Badania dotycz analizy jako ciowej (warunki rozdzielenia) oraz ilo ciowej (oznaczanie w preparatach farmaceutycznych) metod wysokosprawnej chromatografii cieczowej HPLC w ró nych układach chromatograficznych i ró nych sposobach detekcji. W badaniach stosowane s tak e metody projektowania eksperymentów (experimental design) do okre lenia odporno ci opracowywanych metod na niewielkie zmiany operacyjne. Wszystkie wyniki poddawane s szerokiej analizie statystycznej.

Badanie procesu uwalniania substancji leczniczych z postaci leku (badanie dost pno ci farmaceutycznej) jest procedur zawart w dobrej praktyce produkcyjnej (GMP), poniewa wiedza na temat stopnia uwalniania substancji z formy farmaceutycznej jest niezb dna do sporz dzenia prawidłowej formy leku. Badania uwalniania substancji leczniczej w warunkach laboratoryjnych mo e wskaza profil zachowania si substancji w warunkach in vivo.

Wyniki procesu uwalniania obrazuj przebieg pierwszego etapu w cyklu przemian leku w ustroju okre lanym skrótem LADME. Pierwszy etap nast puje po uwolnieniu substancji czynnej z podanej formy leku. Od szybko ci, z jak to nast pi zale y, w jakim czasie pojawi si lek w krwiobiegu. Tego typu monitorowanie procesu uwalniania słu optymalizacji terapii choroby nadci nieniowej poprzez stosowanie preparatów farmaceutycznych o odpowiedniej dost pno ci biologicznej.

[1] Latkowski J., Lukas W.: Medycyna rodzinna. PZWL. Warszawa, t II, 2007, 607-608. [2] Waeber B, Burnier M, Brunner HR. Compliance with antihypertensive therapy. Clin Exp Hypertens 1999, 21: 973-985. [3] Waeber B. Very-low-dose combination: a first line choice for the treatment of hypertension? J Hypertens Suppl, 21: 3-10



34

NOTATKI

Wpływ zmian w strukturze izotiocyjanianów na wła ciwo ci

antyproliferacyjne ich kombinacji z 5-fluorouracylem w komórkach raka

prostaty

Małgorzata Milczarek a,b, Dariusz Matosiuk a, Katarzyna Wiktorskab, Katarzyna Lubelskab, Zdzisław Chilmonczykb

a Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej rodków Leczniczych, Wydział

Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej, Uniwersytet Medyczny, Al. Racławickie,

20-059 Lublin; b Zakład Biologii Komórki, Narodowy Instytut Leków, ul.Chełmska 30/34,

00-725 Warszawa

Sulforafan jest izotiocyjanianem o dobrze poznanych wła ciwo ciach cytotoksycznych i cytostatycznych wzgl dem komórek raka prostaty. Wła ciwo ci sulforafanu skłoniły do syntezy jego analogów o silniejszej aktywno ci przeciwnowotworowej. Poprzez zamian grupy metylosulfinylowej w cz steczce sulforafanu na grup acetylow powstał izotiocyjanian 2-oksoheksylu. Elongacja ła cucha metylenowego izotiocyjanianu 2-oksoheksylu o jedn grup metylenow prowadziła do otrzymania izotiocyjanianu 2-oksoheptylu [1,2].

Konwencjonalne metody leczenia chorób nowotworowych opieraj si na politerapii, w której jednym z najcz ciej stosowanych leków jest 5-fluorouracyl. Jest on u ywany w terapii nowotworów układu pokarmowego, sutka i innych. Obecnie, lek ten nie ma klinicznego zastosowania w leczeniu raka prostaty. Jednak trwaj badania in vitro i in vivo nad znalezieniem aktywnej wzgl dem tego nowotworu kombinacji leku ze zwi zkami o wła ciwo ciach cytostatycznych [3].

Celem bada było okre lenie wpływu zmian w strukturze sulforafanu na wła ciwo ci antyproliferacyjne kombinacji izotiocyjanianów i 5-fluorouracylu wzgl dem dwóch linii komórkowych raka prostaty. Badania prowadzono na liniach powszechnie stosowanych w badaniach in vitro: PC-3 (hormonozale na) i LNCaP (hormononiezale na).

Wła ciwo ci antyproliferacyjne zwi zków i ich kombinacji zostały okre lone przy u yciu testu MTT [4]. Typ oddziaływania został wyznaczony metod efektu mediany Chou i Talalay [5]. Wyznaczono warto ci Combination Index (CI), na podstawie którego mo liwe było okre lenie typu interakcji (gdy CI < 1 synergism, CI>1antagonism, CI=1 addytywizm). Okre lono typ oddziaływania na trzech poziomach proliferacji komórek (0,75; 0,5; 0,25). Stosowano schemat konkurencyjnego i sekwencyjnego podawania zwi zków.

W linii komórek LNCaP zaobserwowano, e zmiany w strukturze izotiocyjanianów miały wpływ na aktywno kombinacji. Dla podania konkurencyjnego leku z sulforafanem, dla poziomu proliferacji 0,25, obserwowano addytywizm, podczas gdy lek z analogami sulforafanu działały antagonistycznie. Po podaniu sekwencyjnym, dla poziomu proliferacji 0,75 obserowano synergizm analogów sulforafanu i leku, natomiast kombinacja sulforafanu i leku cechowała si antagonizmem.

W linii komórek PC-3, po podaniu sekwencyjnym w wi kszo ci przypadków wyst pował antagonizm. Dla kombinacji leku z sulforafanem zaobserwowano, e wraz ze spadkiem poziomu proliferacji nast piła zmiana działania antagonistycznego na addytywne. Odwrotna tendencja miała miejsce przypadku izotiocyjanianu 2-oksoheksylu i leku, gdzie addytywizm obserwowano dla najni szego poziomu proliferacji. Po podaniu konkurencyjnym, typ oddziaływania zwi zków był zale ny od poziomu proliferacji. Na poziomie proliferacji 0,25, obserwowano antagonizm, na poziomie 0,5 zwi zki wykazywały addytywizm działania. Na poziomie proliferacji 0,75 ka dy izotiocyjanian z lekiem działał synergistycznie. Synergizm i addytywizm prowadził do zwi kszenia aktywno ci antyproliferacyjnej 5-fluorouracylu wzgl dem linii PC-3, która jest uznawana za szczególnie oporn na leki.

[1] Choi S, Lew KL, Xiao H, Herman-Antosiewicz A, Xiao D, Brown ChK, Singh SV,Carcinogenesis, 28, 2007,151-162; [2] M. Milczarek, I. Misiewicz-Krzemi ska, K. Lubelska, K. Wiktorska, Acta Poloniae Pharmaceutica, 68, 2011, 331-342; [3] Lin CC, Hsu CH, Hour TC, Cheng AL, Huang CY, Huang KH, Chen J, Pu YS, Urol Oncol, 25, 2007, 207-13; [4] Twentyman PR, Luscombe M, Br J Cancer 56, 1987, 279-285; [5] Chou TC, Talalay P: Adv Enzyme Regul, 22; 1984, 27-55.

Lublin

6 grudnia 2012

35

NOTATKI

Optymalizacja procesów ekstrakcji surowców ro linnych i grzybowych

Natalia Nowacka, Wioleta Pietrzak, Marta Drozd, Marta Olech, Renata Nowak

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny, ul. Chod ki 1,

20-093 Lublin

Surowce ro linne i grzybowe stanowi wysoce ró norodny materiał, w którym znale mo na wiele zwi zków bioaktywnych. Rosn ce zapotrzebowanie na substancje naturalne spowodowało rozwój metod ekstrakcji, których celem jest skuteczna i szybka izolacja zwi zków przy u yciu jak najmniejszej ilo ci rozpuszczalnika.

W ród stosowanych metod w ekstrakcji surowców ro linnych i grzybowych mo na wyró ni metody klasyczne jak typowa ekstrakcja pod chłodnic zwrotn , maceracja, maceracja wspomagana mieszaniem oraz metody bardziej nowoczesne jak ekstrakcja wspomagana ultrad wi kami czy metoda ASE (Accelerated Solvent Extraction). To wła nie przyspieszona ekstrakcja za pomoc rozpuszczalnika (ASE) wydaje si by obiecuj c alternatyw dla metod klasycznych, głównie ze wzgl du na skrócenie czasu ekstrakcji, znaczne zmniejszenie ilo ci rozpuszczalnika oraz zautomatyzowanie procesu [1, 2].

W pracy przedstawiono optymalizacj procesów ekstrakcyjnych zastosowanych w surowcach ro linnych takich jak Viscum album L., Rosa rugosa

Thunb., Eupatorium cannabinum L. oraz grzybowych, wykonanych w Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej. W tym celu u yto m.in. aparatu firmy DIONEX typ ASE 150. Ekstrakcj poszczególnych surowców prowadzono w ró nych temperaturach, przy zastosowaniu rozpuszczalników o zró nicowanej polarno ci i w ró nych st eniach. Dla porównania skuteczno ci metod ekstrakcji przeprowadzono skrining zawarto ci zwi zków fenolowych i flawonoidowych oraz test aktywno ci antyoksydacyjnej metod DPPH.

Wydajno zastosowanej metody ekstrakcji zale y od typu surowca oraz grupy zawartych w nim zwi zków. Wielokrotnie wykazano, e nowoczesne systemy ekstrakcji mog mie zbli on sił elucji analizowanych zwi zków do tradycyjnych metod pozyskiwania zwi zków bioaktywnych.

[1] Huie C. W. Anal Bioanal Chem, 373, 2002, 23-30; [2] Wang L.; Weller C. L. Trends in Food Science & Technology, 17, 2006, 300-312



36

NOTATKI

Jako ciowa i ilo ciowa ocena zawarto ci sangwinaryny w gatunkach

ro linnych Chelidonium majus l., Dicentra spectabilis (l) lem., Fumaria

officinalis l., Glaucium flavum crantz, Corydalis cava l., Berberis thunbergi

dc., Meconopsis cambrica (l.) vig., Mahonia aquifolium (pursh) nutt oraz

Macleaya cordata willd. metod UPLC/MS

Anna Ocha,b, Anna Bogucka-Kockaa, Marek Ocha,b, Janusz Kockib

a Department of Pharmaceutical Botany, Faculty of Pharmacy, Medical University of Lublin,

Chod ki 1, 20-081 Lublin; b Department of Clinical Genetics, Faculty of Medicine, Medical

University of Lublin, Radziwiłłowska 11, 20-080 Lublin

Sanguinarine is a benzophenanthridine alkaloid present in the plants of Papaveraceae, Rutaceae, Ranunculaceae, Berberidaceae and Cuppressaceae families. It has been shown to possess anti-inflammatory, antioxidant, and anticancer effects. The most intensively studied is its proapoptotic activity. With recent reports, it is known to cause apoptosis in many human cancer cell lines such as HT-29 colorectal cancer [1], 4A5 melanoma [2], AGS adenocarcinoma of the stomach [3], MG-63 and SaOS-2 osteosarcoma [4], DU145 prostate cancer [5]. The aim of this study was to determine the qualitative and quantitative content of sanguinarine in Chelidonium

majus L., Macleaya cordata Willd., Dicentra spectabilis (L) Lem., Fumaria officinalis L., Glaucium flavum Crantz, Corydalis cava L., Berberis thunbergi DC., Meconopsis

cambrica (L.) Vig. and Mahonia aquifolium (Pursh) Nutt by using UPLC/MS method. UPLC technology, which has been adopted successfully in laboratories around the world for the most demanding separations, is a highly robust, dependable, and reproducible method. Samples were extracted by maceration with methanol. This extraction method is proposed by literature data. The next step of investigation will be assessment of influence of obtained extracts on human leukemia cell lines.

[1] Lee JS, Jung WK. Int J Toxicol. 31(1), 2012, 70-7; [2] De Stefano I, Raspaglio G. Biochem Pharmacol. 78(11), 2009, 1374-81. [3] [3] Choi WY, Jin CY. Anticancer Res. 29(11), 2009, 4457-65. [4] [4] Park H, Bergeron E. Biochem Biophys Res Commun. 399(3), 2010, 446-51; [5] Sun M, Lou W. Genes Cancer. 1(3), 2010, 283-92.

Lublin

6 grudnia 2012

37

NOTATKI

Udział agonistów receptorów Toll-podobnych

w próbach terapii przewlekłej białaczki limfocytowej

Paj k Natalia, Osiak Magdalena, Wojciechowska Katarzyna, Choroszy ska Dorota

Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Radziwiłłowska 11,

20-080 Lublin

Przewlekła białaczka limfocytowa (PBL) to choroba limfoproliferacyjna. Jest najcz stsz białaczk w Europie i w Ameryce Północnej. Stanowi ona około 40% wszystkich białaczek wyst puj cych u osób powy ej 55 roku ycia. Etiologia choroby wci pozostaje niewyja niona, pomimo poznania wielu czynników genetycznych i epigenetycznych zwi zanych z jej patomechanizmem [1,2,3]. Niektórzy naukowcy uwa aj , e przyczyn choroby mog by nieznane dot d antygeny, w zwi zku z tym ci gle trwaj badania nad ich okre leniem. PBL jest chorob zró nicowan , ka dy pacjent wymaga indywidualnego schematu leczenia. U wielu pacjentów standardowe leczenie nie przynosi efektów lub daje wiele skutków niepo danych. Dlatego ci gle poszukuje si nowych schematów leczenia [1]. Przypuszcza si , e rola receptorów TLR w skutecznej walce z przewlekł białaczk limfocytow mo e mie ogromne znaczenie, gdy receptory te uczestnicz w aktywacji limfocytów B w PBL, po stymulacji odpowiednimi ligandami [4]. Najwi ksz ekspresj wyra aj TLR7 i TLR9 zarówno w niezmienionych nowotworowo limfocytach B jak i w komórkach PBL. TLR7 jak i TLR9 s receptorami endosomalnymi rozpoznaj cymi materiał genetyczny drobnoustrojów. Ligandem dla TLR7 jest pojedyncza ni RNA (ssRNA) pochodzenia wirusowego. W odpowiedzi na stymulacj ssRNA TLR7 zwi ksza produkuj interferonu typu I i cytokin prozapalnych. Ligandami dla TLR9 s niemetylowane sekwencje CpG wielu drobnoustrojów oraz RNA wirusów. Po poł czeniu receptora z ligandami, dochodzi do wzrostu syntezy IL-12, a tak e aktywacji limfocytów B [5,6]. Obecnie prowadzone s badania nad wpływem syntetycznych agonistów dla TLR7 i TLR9, którymi s odpowiednio imidazocholina i CpG oligonukleotydy, u chorych na PBL. Aktywacja szlaków sygnalizacyjnych dla TLR7 i TLR9 w komórkach PBL prowadzi do uwalniania cytokin i cz steczek kostymuluj cych co sprawia, e komórki nowotworowe s bardziej wra liwe na eliminacj przez limfocyty T. Potwierdzaj to badania naukowców którzy przy wykorzystaniu syntetycznych agonistów dla TLR7 i TLR9 wykazali wzrost produkcji cytokin i cz steczek kostymuluj cych oraz zwi kszon liczb receptorów mierci (DR5 i FAS) w komórkach PBL [7,8,9]. Na podstawie tych obserwacji zostały podj te pierwsze próby wykorzystania imidazocholiny i CpG oligonukleotydów w immunoterapii PBL. Stymulacja agonistami receptorów TLR mo e przyczyni si do eliminacji komórek PBL poprzez ró ne mechanizmy takie jak: zwi kszenie aktywno ci komórek NK i limfocytów T, zmian mikro rodowiska nowotworu, a tak e poprzez hamowanie angiogenezy [7,8]. Nale y jednak mie wiadomo tego, e adiuwanty immunologiczne mog równie zmienia szlaki sygnalizacji poszczególnych TLR. Tym samym mog mie niekorzystny wpływ na organizm [7,8]. Pami tajmy o tym, e s to dopiero pierwsze, aczkolwiek obiecuj ce próby wykorzystania agonistów TLR w terapii PBL.

[1] Dmoszy ska A, Robak T. Podstawy hematologii 2003; 269-277, ISBN: 83-88063-94-4; [2] Szczeklik A. Choroby wewn trzne 2010; 1564-1568, ISBN: 978-83-7430-256-5; [3] Giannopoulos K. Biologia i rokowanie w przewlekłej białaczce limfocytowej. Acta Haematol Pol 2010; 41: 433-440; [4] Ruland J, Mak TW. From antigen to activation: specific Signac transduction pathways linking antigen receptors to NF- B. Sem. Immunol. 2003; 15: 177-183; [5] Tokarz-Deptuła B, Nied wiedzka P, Deptuła W. Receptory Toll-podobne – nowe znaczniki w immunologii. Aler Astma Immunol 2006; 11: 23-28; [6] Majewska M, Szczepanik M. Rola receptorów Toll-podobnych (TLR) w odporno ci wrodzonej i nabytej oraz ich funkcja w regulacji odpowiedzi immunologicznej. Post Hig Med Dosw. 2006; 60: 52-63; [7] Spaner D. E, Shi Y, Mena J. i wsp. Immunomodulatory effects of Toll-like receptor-7 activation on chronic lymphocytic leukemia cells. Leukemia 2006; 20: 286-295;



38

NOTATKI

Badanie wła ciwo ci antyoksydacyjnych wybranych ekstraktów

ro linnych i grzybowych

Wioleta Pietrzak, Marta Drozd, Natalia Nowacka, Marta Olech, Renata Nowak

Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Chod ki 1,

20-093 Lublin

Ro liny lecznicze s jednym z najcenniejszych ródeł antyoksydantów [1]. Bior c pod uwag warunki, w jakich yjemy, zanieczyszczenie rodowiska i narastaj ce zagro enie atakiem wolnych rodników, istnieje ci gła potrzeba poszukiwania zwi zków o aktywno ci przeciwutleniaj cej ze wzgl du na konieczno prowadzenia suplementacji zmniejszaj cej ryzyko zachorowa na choroby cywilizacyjne [2].

W Zakładzie Botaniki Farmaceutycznej kontrol aktywno ci ekstraktów w zakresie zmiatania wolnych rodników przeprowadza si m.in. metodami spektrofotometrycznymi – DPPH, ABTS, metod oznaczania zdolno ci redukowania jonów elaza (FRAP) a tak e metod chromatografii cienkowarstwowej TLC-DPPH [3]. W badaniach wykorzystujemy spektrofotometr firmy TECAN Infinite M 200 pro wraz z oprogramowaniem Magellan wersja 1.1., Automatic TLC Sampler 4 wraz z zestawem do wideo dokumentacji TLC Visualizer firmy Camag (Szwajcaria) oraz komory chromatograficzne typu Sandwich DS. o wymiarach 10 x 20 cm firmy Chromades (Lublin). Równolegle prowadzimy oznaczanie zawarto ci wybranych grup metabolitów ro linnych, głównie zwi zków polifenolowych (m.in. flawonoidów) celem okre lenia zale no pomi dzy aktywno ci antyoksydacyjn a składem chemicznym ekstraktów.

Materiał do bada stanowi surowce ro linne (m.in. Viscum album L., Rosa

rugosa Thunb., Eupatorium cannabinum L.) i grzybowe pochodz ce ze stanowisk naturalnych terenu Lubelszczyzny, wysuszone w warunkach normalnych i odpowiednio rozdrobnione.

Trwaj prace nad rozszerzeniem zakresu bada wła ciwo ci antyoksydacyjnych poprzez wprowadzenie metody ORAC oraz analizy zdolno ci hamowania peroksydacji lipidów przez ekstrakty i zwi zki.

[1] Djeridane A., Yousfi M., Brunel J. M., Stocker P. Food Chem. Toxicol. 48 (10), 2010, 2599-2606; [2] Fraga C. G. IUBMB Life 59, 2007, 308; [3] Olech M., Komsta Ł., Nowak R., Cie la Ł., Waskmudzka-Hajnos M. Food Chemistry 132, 2010, 549-553

Lublin

6 grudnia 2012

39

NOTATKI

Znaczenie aspektów ekonomicznych leczenia trombocytopenii

indukowanej heparyn

Aleksander Pi kowski

Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, ul. Radziwiłłowska 11,

20-080 Lublin

Trombocytopenia indukowana heparyn (lub małopłytkowo wywołana heparyn , HIT - ang. heparin induced throbocytopenia) jest powszechnym i jednocze nie niewystarczaj co wcze nie diagnozowanym problemem klinicznym. Heparyna jest najpopularniejszym antykoagulantem maj cym szereg zastosowa : od zabiegów chirurgicznych, podawania unieruchomionym pacjentom przez yln chorob zakrzepowo-zatorow i ostre zespoły wie cowe po powlekanie urz dze medycznych czy nawet leczenie poza szpitalne. Co roku miliony pacjentów jest leczonych heparynami - niefrakcjonowan i drobnocz steczkow .

Trombocytopenia indukowana heparyn jest reakcj autoimmunologiczn przeciwciał w klasie IgG na kompleks czynnika płytkowego PF4 z heparyn . Wi e si to z od 20- do 40-krotnym zwi kszeniem ryzyka zakrzepicy ylnej lub t tniczej i wynikaj cym z tego wysokim ryzykiem zawałów, zatorowo ci płucnej, udaru itp.

Niedostateczna diagnostyka HIT wi e si z powa nymi konsekwencjami zarówno dla ogólnego zdrowia pacjentów jak i ekonomiki ich leczenia. miertelno pacjentów z HIT jest bardzo wysoka i wynosi od 10 do 20%. Ponadto wysoki odsetek pacjentów z powikłaniami musi zosta poddanych amputacji ko czyn, nie powraca do aktywno ci fizycznej, wymaga długotrwałej rehabilitacji i jest trwale niezdolna do pracy.

Według badania „Hospital-specific calculation of heparin-induced thrombocytopenia cost” bezpo rednie koszty zwi zane z HIT wynosz od 9 000 do 15 000 EUR dla szpitali w Niemczech i od 30 000 do 45 000 USD dla szpitali w Stanach Zjednoczonych. Głównym czynnikiem ró nicuj cym jest koszt procedur medycznych w danych o rodkach i ogólne otoczenie ekonomiczne analizowanych szpitali [1].

Analiza czynników kosztowych pokazuje, e zmiana terapii przeciwpłytkowej u pacjentów z HIT (na przykładzie szpitala w Greifswald) pochłania jedynie 19,7% ogólnych kosztów leczenia przy 70,3% przypadaj cych na u rednione koszty hospitalizacji pacjenta na ró nych oddziałach. Oznacza to, e efektywna wczesna diagnostyka HIT mo e prowadzi do znacznego obni enia kosztów bezpo rednich dla szpitala. Ogólne korzy ci społeczno-ekonomiczne wczesnej diagnostyki s znacznie wi ksze, nie były jednak przedmiotem dotychczasowych bada .

[1] Thomas Wilke, Andreas Greinacher, Hospital-specific calculation of heparin-induced thrombocytopenia costs: a review, Journal of Laboratory Medicine, 2010 [2] European Medicines Agency, Guideline on non-clinical and clinical development of similar biological medicinal products containing low-molecular-weight heparins, 2009 [3] Grupa Robocza, Polskie wytyczne profilaktyki i leczenia ylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, Medycyna Praktyczna Ginekologia i Poło nictwo 2009 [4] Dr Ulrich J Sachs, Clinical evaluation of a rapid lateral-flow immunoassay for the diagnosis of heparin-induced thrombocytopenia (HIT), praca niepublikowana, 2011



40

NOTATKI

Porównanie metod ekstrakcji pod wzgl dem wydajno izolacji zwi zków

fenolowych z ziela skrzypu (Equiseti herba)

Rafał Podgórski, Monika Waksmundzka-Hajnos

Katedra Chemii, Zakład Chemii Nieorganicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie,

ul. Chod ki 4A, 20-093 Lublin

Analiza materiału ro linnego jest wa nym zadaniem w poszukiwaniu ro lin o działaniu farmakologicznym, a tak e w standaryzacji leków ro linnych. Celem ka dego procesu ekstrakcji jest szybka i skuteczna izolacja zwi zków z matrycy przy u yciu minimalnej ilo ci rozpuszczalnika.

Zwi zki fenolowe do których zaliczamy kwasy fenolowe oraz flawonoidy obecne w zielu skrzypu, s ze wzgl du na swoje bardzo korzystne wła ciwo ci farmakologiczne przedmiotem zainteresowania wielu naukowców. Wykazuj one m.in. działanie antyoksydacyjne, hipotensyjne, przeciwzakrzepowe, moczop dne, wazoprotekcyjne oraz przeciwzapalne. W zwi zku z tak dobroczynnym efektem na organizm ludzki istnieje konieczno opracowania odpowiedniej metody izolacji i analizy tych substancji w materiale ro linnym.

Celem pracy było porównanie metod ekstrakcyjnych takich jak: ekstrakcja w aparacie Soxhleta, ekstrakcja wspomagana ultrad wi kami 60 C (USAE), ekstrakcja z wymuszonym przepływem rozpuszczalnika (ASE) w temperaturze 80 C, 100 C, 120 C, ekstrakcja za pomoc rozpuszczalnika próbki zmieszanego z wypełniaczem (MSPD) pod k tem wydajno ci ekstrakcji, powtarzalno ci wyników, czasu i zu ycia rozpuszczalników. Próbki zostały przygotowane poprzez ekstrakcj materiału ro linnego z metanolem lub 80% metanolem w wodzie. Ekstrakty otrzymane wy ej wymienionymi technikami zawieraj ce flawonoidy i kwasy fenolowe oczyszczono metod ekstrakcji do fazy stałej SPE C18 i analizowano metod HPLC. MSPD ł czy w sobie aspekty ekstrakcji ciało stałe – ciecz i ekstrakcji do fazy stałej, dlatego w tej metodzie pomini to etap oczyszczania i próbk poddano bezpo rednio analizie HPLC. Do jej przeprowadzenia zastosowano chromatograf cieczowy z detektorem UV-DAD, kalumna RP C18, długo 15 cm. Rozdzielenie zwi zków fenolowych prowadzono z zastosowaniem metody gradientowej przy wykorzystaniu dwuskładnikowej fazy ruchomej (acetonityl + woda z 0,5% dodatkiem kwasu mrówkowego, gradient: 0 min. 90% H2O, 15 min. 80 % H2O, 30 min. 70% H2O, 45 min. 90% H2O); przepływ eluentu: 1 ml/min., temp. 25 C.

W badanych próbkach zidentyfikowano nast puj ce zwi zki czynne: kwas chloro genowy (czas retencji Tr= 8,52), kwas kawowy (Tr=10,18) oraz izokwercytryn (Tr=18,16). Uzyskane wyniki wskazuj , e lepszym rozpuszczalnikiem ekstrakcyjnym jest 80% metanol z wod . Dla kwasu chlorogenowego i izokwercytryny najlepsz technik ekstrakcyjn okazała si ekstrakcja ultrad wi kami (RSD% dla kwasu 0,49%, dla izokwercytryny 1,20%), za do izolacji kwasu kawowego najbardziej efektywna jest ekstrakcja w aparacie Soxhleta (RSD%= 0,67%). Jest to jednak technika długotrwała, wymagaj ca zu ycia du ej ilo ci rozpuszczalnika, dlatego te USAE jest najlepsz metod ekstrakcji dla zawi zków fenolowych z ziela skrzypu.

Rysunek 1. Przykładowy chromatogram obrazuj cy rozdział zwi zków fenolowych wyizolowanych z ziela skrzypu.

Lublin

6 grudnia 2012

41

NOTATKI

Zastosowanie metody elektroporacji w nowoczesnych badaniach

laboratoryjnych oraz w praktyce klinicznej

Dariusz Pola ski

Zakład Genetyki Medycznej UM, ul. Radziwiłłowska 11, 20-080 Lublin

Elektroporacja jest nowoczesn metod badawcz znajduj c zastosowanie w laboratoriach oraz w praktyce klinicznej maj c na celu umo liwienie przenikania makrocz steczek z przestrzeni mi dzykomórkowej do wn trza komórki. Transport substancji odbywa si poprzez kanały w błonie cytoplazmatycznej, tzw elektropory, powstaj ce w niej pod wpływem oddziaływania na komórki pola elektrycznego o okre lonych warto ciach napi cia i nat enia, ustalonych wcze niej w toku bada przedklinicznych, charakterystycznych i ró nych w swej optymalizacji dla okre lonych klonów komórkowych. Oprócz naturalnych kanałów i pomp które buduj błon komórkow powstaj ce pory w komórce stanowi dodatkow drog transportu makrocz steczek, w tym przede wszystkim kwasów nukleinowych, białek budulcowych i enzymatycznych oraz ró nych no ników cytogenetycznych. Elektroporacja stanowi równie now metod leczenia nowotworów odpornych na stosowanie cytostatyków, poprzez wprowadzenie do komórek tzw oligonukleotydów antysensownych siRNA doprowadzi mo na do zablokowania ekspresji genów oporno ci wielolekowej w komórkach nowotworowych i w konsekwencji do uwra liwienia si komórek na chemioterapi co poci ga za sob tak e mo liwo stosowania du o mniejszych dawek leków. Poza zmniejszeniem mo liwo ci wyst pienia działa ubocznych mamy wówczas równie do czynienia z popraw wska ników diagnostycznych i terapeutycznych, mniejszym kosztem leczenia chorego i popraw rokowania.



42

NOTATKI

Współczesne zasady leczenia nowotworów jelita grubego

Grzegorz Prokopa, Janusz Kockib

a UM Lublin, Samodzielna Pracownia Genetyki Klinicznej,Lublin, WSS SP ZOZ , Odział

Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej Al Kra nicka 100, Lublin, b UM Lublin Samodzielna

Pracownia Genetyki Klinicznej, Lublin

Leczenia raka jelita grubego zale y od stopnia zaawansowania choroby i jej uogólnienia oraz lokalizacji guza. W walce obecnie współczesna medycyna dysponuje or em w postaci chemioterapii i metod chirurgicznych, które zawieraj w sobie procedury endoskopowe oraz procedury radioterapii.

Chirurgiczne leczenie raka jelita grubego jest bezsprzecznie najbardziej efektywnym i radykalnym sposobem walki z tym nowotworem. Ma ono ograniczenia wynikaj ce ze specyfiki zmiany i nie zawsze gwarantuje doszcz tno ci i radykalno ci wyci cia zmiany nowotworowej. W przypadku nieoperacyjnym b d w chorobie uogólnionej z przerzutami leczenie chirurgiczne mo e by wskazane, jednak wówczas ma ono charakter leczenia paliatywnego. W sensie onkologicznym jest to cytoredukcja i wył cznie ograniczenia masy rozrastaj cego si guza lub procedury wycinania i termoablacji zmian metastatycznych. Współczesna chirurgia posługuje si szerokim instrumentarium i małe zmiany w obr bie jelita grubego, które swoja wielko ci nie przekraczaj 4 mm a w badaniu histopatologicznym zmienione nowotworowo komórki nie przeszły błony pod luzowej mog by z powodzeniem leczone technikami endoskopowymi. Wszystkie formy wyci cia zmiany i jej odzyskania lub te diatermicznego wypalenia s akceptowalne i stosowane. Zmiany wi ksze, podejrzane o naciekanie błony mi niowej luzówki jelita grubego wymagaj technik chirurgii przezbrzusznego wyci cia operacyjnego. Głównym

czynnikiem warunkuj cym powodzenie operacji jest wyci cie samego guza oraz kreski jelita z marginesem zdrowej tkanki a tak e w złami chłonnymi okolicy. Operacja powinna w miar mo liwo ci by przeprowadzona w postaci cało ciowego wyci cia w bloku podejrzanej zmiany wraz z okolic . W zale no ci od umiejscowienia zmiany wykonuje si ró ne procedury zawieraj ce: hemikolektomi prawostronn b d lewostronn , resekcj poprzecznicy, resekcj esicy, przedni niska resekcj odbytnicy oraz operacje Milles’a kroczowego odj cia odbytnicy, resekcja odbytnicy z dost pu tylnego sposobem Kraske. Sytuacja jest bardziej zło on w przypadku zmian zlokalizowanych w odbytnicy, czynnikiem warunkuj cym charakter leczenia, kolejno i ewentualnie rodzaj operacji jest odległo od załamka otrzewnej i stosunek zmiany do zwieracza wewn trznego odbytu. Guzy odbytnicy poło one poni ej załamka otrzewnej w odległo ci mniejszej ni 8 cm od zwieraczy w stopniu zaawansowania II i III wg Dukes’a powinny by poddane leczeniu uzupełniaj cemu radio b d chemioterapii neoadjuwantowej indukcyjnej. W IV stopniu zaawansowania według Dukes’a niezale nie od poło enia, czy to w jelicie czy odbytnicy, w sytuacjach niepowikłanych niedro no ci wskazane jest leczenie neoadjuwantowe radio i chemioterapi . W przypadkach pacjentów powikłanych niedro no ci w przebiegu raka jelita grubego cz zabiegów charakteryzuje si dwuczasowo ci . Najpierw wykonuje si zabieg mniej obci aj cy pacjenta w celu odbarczenia niedro no ci i wyłania si colostomi lub stentuje si i szynuje przewód pokarmowy, a pó niej wtórnie przy kolejnej operacji resekuje si nowotwór podczas operacji planowej po gruntowniejszej diagnostyce i odpowiednim przygotowaniu miejscowym i ogólnym pacjenta.[1]

W ostatnim czasie coraz wi kszego znaczenia nabieraj techniki kolektomii przy u yciu laparoskopii, a wyniki operacji s nieodbiegaj ce od zabiegów przezbrzusznch.[2] Za powodzenie operacji odpowiedzialnych jest wiele czynników najistotniejszy to dbało o radykalno wyci cia oraz szczelno utworzonego zespolenia.[3] [4] Ma to znaczenie szczególnie w przypadkach zmian trudnodost pnych w miednicy mniejszej dotycz cych odbytnicy obj tej chorob

Radioterapia stosowana w leczeniu CRC mo e mie ró ne aspekty zawieraj ce w sobie kontynuacje leczenia radykalnego oraz drug składow form leczenia paliatywnego. W aspekcie radykalnego leczenia na wietlania pojawiaj si jako składnik leczenia wprowadzaj cego indukcyjnego, radioterapia neoadjuwantowa oraz pó niej po operacji leczenia adjuwantowego uzupełniaj cego. W przypadku CRC ma charakter brachyterapii to znaczy napromieniowuj ce ródło jest w bezpo rednim kontakcie z ciałem pacjenta. Leczenie neoadjuwantowe maj ce na celu zmniejszenie masy nowotworu

Lublin

6 grudnia 2012

43

NOTATKI

przed operacj jest stosowane planowo u pacjentów w IV stopniu zaawansowania wg Dukes’a w CRC okr nicy oraz w ka dym przypadku CRC odbytnicy w T III i T IV wg Dukes’a bez przerzutów oraz ka dym nacieku odbytnicy z przerzutami. Na wietla si wszystkie zmiany poło one do 8 cm od zwieracza wewn trznego odbytu nieselektywnie. W tym sposobie napromieniania na wietla si tyln cz miednicy do wysoko ci promontorium oraz pole bezpo redniego s siedztwa guza.[5]

Radioterapia indukcyjna zawiera na wietlania w krótkim 5 dniowym cyklu du dawk całkowit do 25 Gy, stosowane energie zawieraj od 5-15 MeV. Opcjonalnie rzadziej stosowana ze wzgl du na pilno radykalizacji chirurgicznej schemat na wietla 5 tygodniowych z leczeniem uzupełniaj cym chemioterapii w 1, 3, 5 tygodniu terapii zawiera dawk całkowit do 50 Gy. W chemioterapii podczas radioterapii standardowo podawany jest (5-Fluorouracyl) i Leukovorin. Radioterapia marginalnie mo e mie równie znaczenie w leczeniu paliatywnym. Mo e znacz co łagodzi objawy zwi zane z przerzutami oraz niwelowa dyskomfort bólowy wynikaj cy z rozlicznych neuropatii obwodowych, mo e ogranicza potencjalne krwawienia. [6]

Chemioterapia w przypadku leczenia CRC podobnie jak w przypadku radioterapii charakteryzuje si dwoisto ci formy. Pierwsza wyst puje jako forma leczenia uzupełniaj cego i zawiera obok zabiegów chirurgicznych i radioterapii chemioterapi neoadjuwatow i adjuwantow . Drugi rodzaj chemioterapii to terapia paliatywna, stosowana u pacjentów w IV fazie choroby. W tej formie ma ona znaczenie jedynie w odniesieniu do poprawy jako ci ycia chorych na raka jelita grubego, nie warunkuje natomiast wydłu enia prze ycia.

W obecnym stanie wiedzy kolejne grupy badawcze NCCTG i NSABP w kolejnych badaniach rozpocz tych w latach 80 - tych udowodniły bezsprzecznie wpływ chemioterapii adjuwantowej i neoadjuwontowej na wydłu enie czasu wolnego od choroby i zwi kszenie odsetka 5 letnich prze y [7] Te badania warunkuj zasadno podawania leków, które same w sobie charakteryzuj si ogromn grup powikła podczas wchłaniania si i odlegle.O chemioterapii neoadjuwantowej, która praktycznie nie istnieje samoistnie i współgra z radioterapi do obszerne jej omówienie znajduje si powy ej, przy okazji opisywania radioterapii. Mo e mie ona charakter wprowadzaj cy indukcyjny, wtórnie warunkuj c resekcyjno guza. Najwi ksze znaczenie w przebiegu pełnej terapii raka jelita grubego b dzie odgrywała chemioterapia adjuwantowa.

[1] Polkowski W, Mielko J, Transabdominal transverse coloplasty pouch after low anterior resection for rectal carcinoma. Eur. J. Surg. Oncol. 2006; 32;1,18; [2] Clinical outcomes of surgical therapy study group. A comparison of laparoscopically assisted and open colectomy for colon cancer New Eng. Jur. Med. 2004; 20: 2050-205; [3] Mielko J, Polkowski W, ródoperacyjna kontrola szczelno ci zespole w chirurgii nowotworów przewodu pokarmowego. Zesz. Nauk. Wielkopol. Centrum Onkol. 2008; 5 : 1, 49; [4] Mielko J, Polkowski W,Intraoperative methylene blue enemas to test the anastomotic integrity enables selective use of protective stoma following low anterior resection for rectal carcinoma.: 15th Congress of the European Society of Surgical Oncology - ESSO 2010. Bordeaux, 15-17 September 2010; 80; [5] Bujko K, Polkowski W, Preoperative radiotherapy and local excision for radiosensitive rectal cancer: an interim analysis of prospective study. Ann. Oncol. 2008;19:1,22-23.; [6] Bujanowska- Fedak M., Czajor J, Steciwko A. Współczesne aspekty diagnostyki i terapii jelita grubego. Terapia 2009; 9: 69-73.; [7] Wolmark N,Fisher B, Rockete H. Postoperative adjuvant chemioterapy or BCG for colon cancer: resoults from NSAPB protocolC-01. J National Cancer Institute. 1988; 1: 30-36.



44

NOTATKI

Wpływ zwi zków energetyzuj cych na biologi komórek człowieka

Iwona Puła

Zakład Genetyki Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie

W pracy przedstawiono problem wpływu zwi zków energetyzuj cych na biologi komórek człowieka przy postawieniu tezy, e „dopalacze to zakład z umysłem” czyli, e zastosowanie substancji energetyzuj cych wpływaj c na procesy biochemiczne w organizmie niejako „oszukuje” o podniesionym stanie psychofizycznym i gotowo ci psychoruchowej.

Terminologia dopalaczy została zaczerpni ta z przemysłu: dopalacze daj tzw. „kopa”, daj dopalenia, pozornej siły dla ludzkiego organizmu. Bezpo rednio nazw kojarzy si z dopalaczami samolotowymi zwi kszaj cymi ci g silnika maszyny. Dopalacze w sztuczny sposób podnosz wydolno intelektualn i fizyczn organizmu człowieka. S psychoaktywne, wyzwalaj energi , mog uzale nia . Maj pochodzenie zarówno ro linne jak i syntetyczne, sprzedawane s w postaci tabletek, skr tów oraz mieszanek ziołowych.

Na rynku mo na prawie w ka dym sklepie spo ywczym kupi napoje energetyzuj ce których wpływ ma działanie pobudzaj ce i jest oparte głównie na kofeinie i taurynie. Kofeina zawarta w napojach pobudza działanie mózgu, zwi ksza si przez to produkcja adrenaliny, to z kolei uruchamia zebrane rezerwy energetyczne. Organizm jest przygotowany to wzmo onego wysiłku fizycznego. Tauryna wspomaga procesy utleniania zachodz ce w mi niach i szybko przygotowuje je na kolejny wysiłek poprzez przyspieszon regeneracj

Najbardziej szkodliwym składnikiem dopalaczy jest syntetyk - BZP, czyli benzylopiperazyna, któr stosowano po raz pierwszy w latach czterdziestych jako silny rodek zwalczaj cy paso yty u zwierz t. Rada Unii Europejskiej wpisała benzylopiperazyn na list substancji psychotropowych, bo ma działanie podobne do amfetaminy (stanowi ok. 10% siły działania amfetaminy). Ju w 2005 roku Decyzja Rady 2005/387/JHA w sprawie wymiany informacji, oceny ryzyka i kontroli nowych substancji psychoaktywnych, które mog stanowi zagro enie dla społecze stwa i zdrowia publicznego okre lono niebezpiecze stwa zwi zane ze stosowaniem BZP. Na podstawie doniesie klinicznych pacjentów omawia si w niniejszej Decyzji Rady 2005/387/JHA min. to, e w ród pacjentów którzy u ywali BZP wzrósł nieznacznie poziom napadów padaczkowych. Inn bardzo szkodliw syntetyczn substancj jest JWH-018. Jest to syntetyczna wersja THC, czyli zwi zku który wchodzi w skład marihuany i na krótko daje pozorn sił i eufori . Je eli mówimy o dopalaczach, nie nale y zapomina równie o innej formie „dopalenia”. S to leki po które si gaj najch tniej studenci w celu podniesienia swojej wydolno ci psychofizycznej poprzez nadu ywanie ich.

Lublin

6 grudnia 2012

45

NOTATKI

Analiza pochodnych triterpenowych z wykorzystaniem wysokosprawnej

chromatografii cienkowarstwowej

Kamila Rokicka, Magdalena Wójciak-Kosior, Ireneusz Sowa, Ryszard Kocjan

Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Współczesne kierunki poszukiwa nowych leków coraz cz ciej wracaj do surowców ro linnych, z których izolowane s pojedyncze substancje wykazuj ce aktywno farmakologiczn . W ród takich zwi zków znajduj si kwasy triterpenowetj: kwas betulinowy, kwas oleanolowy i kwas ursolowy oraz amyryny. S one bardzo rozpowszechnione w wiecie ro lin, najcz ciej wyst puj w klasie dwuli ciennych Magnoliopsida. Obecne s we wszystkich cz ciach ro liny tj. w korzeniu, łodydze, li ciach, kwiatach, owocach i nasionach w postaci wolnej i zwi zanej jako pochodne glikozydowe, glikozydoestrowe b d estrowe. Triterpeny maj zró nicowan aktywno biologiczn min. wykazuj działanie: przeciwnowotworowe, cytotoksyczne, apoptyczne, przeciwoksydacyjne, przeciwmutagenne, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, hipolipemiczne i inne. [1, 2]

Du wag w badaniach nad zwi zkami czynnymi z preparatów ro linnych przykłada si do mo liwo ci jak najlepszej izolacji i ulepszenia metod ich oznaczania. Analiza pochodnych triterpenowych jest bardzo trudna ze wzgl du na bardzo zbli on struktur i mał ilo grup chromoforowych co ogranicza mo liwo ich detekcji.

Celem moich bada jest opracowanie i optymalizacja układów chromatograficznych do oznaczania kwasów triterpenowych oraz – i – amyryny w wybranych surowcach ro linnych z wykorzystaniem wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej (HPTLC).

[1] Kohlmünzer S.: „Farmakognozja. Podr cznik dla studentów farmacji”. PZWL, Warszawa 1998. [2] Chołuj A., Janiszowska W.: „Pochodne kwasu oleanolowego i ich działanie farmakologiczne”. Herba Pol.; 2005, 51 (1/2), 66-76.



46

NOTATKI

Wykorzystanie elu krzemionkowego modyfikowanego polianilin jako

fazy stacjonarnej w technice SPE

Jan Sawicki, Andrzej Pawlikowski, I. Sowa, M. Wójciak-Kosior, R. Kocjan

Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Chod ki 4a, 20-093 Lublin

Ró norodno problemów analitycznych wymaga u ywania coraz bardziej specyficznych i skomplikowanych faz stacjonarnych. Dla tych celów przeprowadza si wiele ró nych modyfikacji obecnie stosowanych sorbentów, np. z wykorzystaniem białek, liposomów, surfaktantów amfoterycznych [1-3]. Naszym celem było zsyntezowanie nowej fazy stacjonarnej opartej na elu krzemionkowym modyfikowanym filmem z polianiliny, a inspiracj do podj cia bada były prace Stejskala [4].

Polianilina (PANI) jest jednym z wa niejszych polimerów przewodz cych o najwi kszym potencjalnym zastosowaniu [5]. Posiada wiele interesuj cych wła ciwo ci t. j.: dobra przewodno elektryczna, wysoka stabilno , odporno na drastyczne warunki pH oraz odporno na wi kszo rozpuszczalników organicznych, jednak do tej pory nie była stosowana jako wypełnienie kolumn do chromatografii.

Do otrzymania nowej fazy stacjonarnej u yty został el krzemionkowy 10µm. Lichrosorb 60 Si. 30g tego elu zostało zmieszane z 200mL 0,2M chlorowodorku aniliny i 50mL 1M kwasu solnego. Nast pnie powoli dodawany był siarczan (VI) amonu, który pełnił rol utleniacza. Reakcja przeprowadzana była w temperaturze 2°C.

Tak otrzymana faza stacjonarna po odpłukaniu umieszczona została w kolumienkach ekstrakcyjnych i nast pnie u yta do oczyszczania ekstraktów ro linnych z matrycy organicznej.

[1] R. Zein, E. Munaf, T. Takeuchi, T. Miwa, Fresenius J. Anal. Chem (1997) 357, 466-468 [2] W. Hu, P.R. Haddad, K. Tanaka, M. Mori, K. Tekura, K. Hasebe, M. Ohno, N. Kamo, J. Chromatogr. A 997 (2003) 237-242. [3] C. Ó Ríordáin, E. Gillespie, D. Connolly, P. N. Nesterenko, B. Paull, J. Chromatogr. A, 1142 (2007) 185–193 [4] J. Stejskal, I. Sapurina, Pure Appl. Chem. 77 (2005) 815-826 [5] X. Jing, L. Wang, X. Wang, Y. Geng, F. Wang, Acta Polym. Sin., 5 (2005) 655-663

Lublin

6 grudnia 2012

47

NOTATKI

Nowa szansa terapii chorób o podło u genetycznym – interferencyjne

RNA

Magdalena Sawiuk, Alicja Niedojadło, Lidia Kotuła, Jolanta Karwat, Paulina Gil-Kulik

Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Radziwiłłowska 11,

20-080 Lublin

Interferencja RNA to niew tpliwie jedno z najwa niejszych odkry ostatnich lat, które otworzyło wiele mo liwo ci zastosowa w medycynie. Przełom w dziedzinie potranskrypcyjnego wyciszania ekspresji genów nast pił w 1998 roku, gdy na łamach tygodnika Nature, Fire i wsp. opublikowali wyniki swoich bada przeprowadzonych na nicieniu C. elegant. Wprowadzili oni powszechnie uznany termin „RNA interferencji”. Nale y nadmieni , e za swoje osi gni cia A. Fire i C. C. Mello w 2006 roku otrzymali Nagrod Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny Oczywistym celem dla terapii opartych na interferencji RNA s choroby, za których powstanie odpowiadaj mutacje pojedynczego genu, jak np. fenyloketonuria, anemia sierpowata, hemofilia. Obecnie szeroko prowadzone s badania nad zastosowaniem siRNA specyficznych dla genów, stanowi cych dobrze zdefiniowany cel w terapii chorób, których etiopatologia jest znana. Obszar tych bada jest bardzo szeroki i obejmuje wiele chorób wirusowych, nowotworowych, neurodegeneracyjnych, a tak e metabolicznych. Proces interferencji RNA polega na hamowaniu ekspresji genów na poziomie potranskrypcyjnym za pomoc dwuniciowych fragmentów RNA, zawieraj cych sekwencje komplementarne do sekwencji docelowego RNA. Główn rol w tym procesie odgrywaj cz steczki o długo ci 21-26 nukleotydów, czyli małe interferencyjne RNA (siRNA, ang. Small interfering RNA). W terapii genowej planuje si podawanie gotowych cz steczek siRNA lub stosowanie wektorów umo liwiaj cych ekspresj siRNA. Zastosowanie w praktyce leków opartych na kwasach nukleinowych jest bardzo trudne, co dobrze ilustruje ponad dwudziestoletnia historia bada w obszarze strategii antysensowych. Wiadomo jednak, e ten sposób wyciszania genów ma ogromne znaczenie, a dokładne poznanie jego mechanizmów w przyszło ci mo e pozwoli na kontrolowanie rozwoju infekcji lub modulowanie ich przebiegu głównie w zaka eniach wirusowych, a tak e w terapii chorób metabolicznych, nowotworowych i neurodegeneracyjnych.

[1] Kubiak K, Nawrot B. RNAi w terapii. Biotechnologia. 2009; 84: 132-151 [2] Gabryelska M, Wyszko E, Nowak S,

ukiel R, Barciszeski J. Zastosowanie technologii interferencji RNA w medycynie. Neuroskop 2006; 8: 143-154 [3] Wesołowska A. Wykorzystanie małych interferuj cych RNA do hamowania ekspresji genów w komórkach ssaków – zastosowanie w neurobiologii. Konferencja „Nowe metody w neurobiologii”. 2004; 7-12 [4] Jó wiak P, Lipi ska A. Zastosowanie interferencji RNA w diagnostyce i terapii niektórych chorób człowieka. Postepy Hig Med Dosw (online), 2010; 64: 504-512 [5] Kim VN. RNA interference in functional genomics and medicine. J Korean Med Sci 2003; 18: 309-18

Wydrukowano w DMK STUDIO

www.dmk.com.pl

Tel. (81) 745 38 27

Documents

Książka abstraktów